Normen voor Vezelversterkte Kunststof (VVK) Ing. Kees van IJselmuijden PMSE Ir. Liesbeth Tromp
Composiet
Wie heeft er een surfplank (gehad)? Wie heeft er boot? Wie heeft kunststof constructief toegepast? Wie zou het willen toepassen?
Normen voor VVK
Page 2 28 maart 2013
presentatie
Wat is kunststof en wat zijn de verschillen met de traditionele materialen CUR en Eurocode en waarom? Waarom kies je voor kunststof en wat maakt dit materiaal zo mooi?
Normen voor VVK
Page 3 28 maart 2013
Staal vs VVK onderdeel
staal
VVK
profielen
standaard IPE, HEA, enz
Pultrusie: IPE, box, C-profielen
platen
staalplaat of orthotrope dek
VVK-plaat of sandwich
materiaal
S235;S355; enz.
GVK, CVK, Hybride
E-modulus
isotroop, E in alle richtingen gelijk
anisotroop, E in alle richtingen anders en invloedbaar
uitzetting
in alle richtingen gelijk
in alle richtingen ongelijk, afhankelijk van vezels
verbindingen
bouten en lassen
bouten (indien nodig), lijmen en injecteren
Normen voor VVK
Page 4 28 maart 2013
Wat is composiet?
(Kunststof) Composiet = vezelversterkte kunststof = vezel + hars (matrix)
Wat is de rol van de vezel? • Mechanische eigenschappen: stijfheid, sterkte (Trek en druk) Wat is de rol van de hars? • Drukondersteuning vezel • Verlijming tot laminaat • Chemische eigenschappen (UV,vocht, chemicaliën, brandeigenschappen, etc)
vezel
Geïmpregneerde vezel
Normen voor VVK
Page 5 28 maart 2013
Vezeloriëntatie / Laminaat Types
Description
Unidirectional (0° or 90°)
425 - 2400g/m²
Biaxial ( ± 45' )
250 - 1200g/m² Combination & tape available
Biaxial (0° /90° )
300 - 1700g/m² Combination available
Triaxial (0° /±45° ) (-45° /90° /+45° )
600 - 1800g/m² Combination available
Quadriaxial (0° /-45° /90° /+45°)
600 - 2400g/m² Combination available
Normen voor VVK
Page 6 28 maart 2013
Vacuüminjectie
simulation
Injectie van hars onder folie met 1 bar drukverschil. Geen beperkingen in afmetingen doorsnede (dikte is bepalend) Grote vormvrijheid en materiaalcombinaties materialen zijn mogelijk
Normen voor VVK
Page 7 28 maart 2013
Pultrusie
Continue geautomatiseerd proces voor productie prismatische profielen Beperkte afmetingen doorsnede Vezels vooral in lengterichting Normen voor VVK
Page 8 28 maart 2013
Mechanische eigenschappen
UD Glas
tensile modulus GPa
Staal 36: UD glas, Vf 50% QI glas Vf 50%
UD Koolstof Vf 60% 0/90 Koolstof Vf 50% Normen voor VVK
ultimate strength MPa
210 37.7 18 .6
400 565 222
135 70
1500 600 Page 9 28 maart 2013
strain at failure (%)
0.2 1.5 1.2
1.05 0.85
specific density
7.85 1.88 1.88
1.56 1.5
Waar wordt composiet toegepast? Hoge sterkte Lichtgewicht
Vliegtuigen (interieurdelen en structural parts) Transportmiddelen (treinen, bussen) Verpakkingen Ruimtevaart Sportequipment Tijdelijke constructies etc
Drukvaten Rotorbladen Tuien Brugdekken Vishengels Masten, gieken Etc.
Electrische en thermische eigenschappen
Normen voor VVK
Mijnenvegers Radardomes Koelwagens Röntgen tafels Ruimtevaart Machinedelen Etc.
Chemisch resistent, onderhoudsarm (geen corrosie)
Drukvaten Pijpleidingen Opslagtanks Bruggen Jachtrompen Industriele trappen, roosters Etc.
Energieabsorptie
Vormvrijheid
Vormdelen, aerodynamische kappen. Moskee koepels Architectuur Propellors Kunst, stoel Etc.
Page 10 28 maart 2013
Formule 1 wagens Bumper Crashcones Helicopterstoelen Pantseringplaten, Helmen Etc.
Onzekerheid bij innovatieve nieuwe materialen
Ontwerp Lightweight Structures
Ontwerp Royal Haskoning
Ontwerp Royal Haskoning, Lightweight Structures en Ballast Nedam
Normen voor VVK
Page 11 28 maart 2013
Waarom kiezen we traditioneel voor staal of beton? •
2007 Hollandse brug (bj. 1969) voldoet niet op sterkte na ca. 40 jaar
•
2009 Renovatie 8 stalen bruggen (bj. 1967 t/m 1976 en 1990) voldoen na ca. 40 jaar niet op vermoeiing.
Normen voor VVK
Page 12 28 maart 2013
Er is al veel gerealiseerd op basis van de huidige VVKrichtlijnen
1996 EUROCOMP Design Code Structural Design of Polymer Composites
NL: 2003 CUR 96 Vezelversterkte kunststoffen in civiele draagconstructies
UK: 2005 BD90/05 Design of FRP Bridges and Highway Structures
USA: 2008 AASHTO: Guide Specification for Design of FRP Pedestrian bridges
Allen niet compleet, nieuwe richtlijn is nodig!!
Normen voor VVK
Page 13 28 maart 2013
Wensen voor nieuwe richtlijn!
Toegankelijk Herkenbaar Gelijkwaardig
Betrouwbaar
Hoe doen we dat? Opzet op basis van methodiek van Eurocode
Let op: Een VVK-richtlijn of norm wil niet zeggen dat een beton- of staalconstructeur met VVK kan ontwerpen. Opleiding is nodig.
Normen voor VVK
Page 14 28 maart 2013
Eurocode opzet
VVK
Normen voor VVK
Page 15 28 maart 2013
2010: Start CUR Aanbeveling 96+
Rijkswaterstaat DI, Gemeenten, FiberCore, Bijl Profielen, Lightweight Structures, DSM, PPG, WMC, Technoconsult, Biinc, Breijn en Royal Haskoning
Commissie later aangevuld met: NEN, Witteveen + Bos; Movares; Arcadis; Teijin; CTC; Solico Normen voor VVK
Page 16 28 maart 2013
Aanpak
Fase 1:
Inventarisatie (100% gereed) Aerospace Offshore Windindustrie Jachtbouw
Fase 2a: Fase 2b:
Schrijven van de aanbeveling volgens Eurocode (95%) Leren van gerealiseerde projecten (60% gereed) Wat ontbreekt er? Wat is de betrouwbaarheid?
Normen voor VVK
Page 17 28 maart 2013
Hoofdstukken CUR96+ Verantwoordelijke uitvoering
Hoofdstuk
1 Algemeen 2 Grondslagen van het ontwerp en de berekening
Royal HaskoningDHV/Kees van IJselmuijden Royal HaskoningDHV/Kees van IJselmuijden en Liesbeth Tromp
3 Materialen
DSM/José Maria Rodriguez
4 Duurzaamheid 5 Constructieve berekening 6 Uiterste grenstoestand
Biinc/Ben Drogt Royal HaskoningDHV/Ernst Klamer Solico/Eric van Uden + CTC/Peter Joosse
7 Bruikbaarheidsgrenstoestand 8 Detailleren van elementen 9 Verbindingen
Normen voor VVK
FiberCore/Jan Peeters Royal HaskoningDHV/Liesbeth Tromp + INHolland/Rogier Nijssen Royal HaskoningDHV/Liesbeth Tromp
Page 18 28 maart 2013
Nieuwe CUR wat is anders?
• • • • • • •
Toevoeging koolstof Herkenbardere indeling Duidelijker welke testen Uitgebreidere toetsing Sandwich constructies Verbindingen Details
Normen voor VVK
Page 19 28 maart 2013
Referentie projecten Case 1 Brug Dronten 2 Brug Oosterwolde 3 Bruggen Rotterdam (9 stuks) 4 Brug Spoorlijn 5 Spieringsluis 6 Sluizen Ter Apel
partijen FiberCore / Gemeente Dronten FiberCore / Witteveen+Bos Bijl Profielen / Gemeente Rotterdam FiberCore / Gemeente Den Haag RWS FiberCore / Provincie Groningen en Drenthe
7 Perronoverkapping Zoetemeer
Solico / Movares
8 Brug A27
Breijn / FiberCore
9 Randelementen N201
Normen voor VVK
Provincie Groningen/Drenthe en FiberCore
Smit Kunststoffen / Royal Haskoning
Page 20 28 maart 2013
Breijn en FiberCore
Presentatie CUR96+
Normen voor VVK
Page 21 28 maart 2013
Eurocode 1. Bestaande constructies versterken 2. Kunststofwapening in beton
3. Volledig nieuwe constructies uit VVK
FiReCo Normen voor VVK
Page 22 28 maart 2013
Eurocode TC/250 WG4
Luigi Ascione, CHAIRMAN Eugenio Gutierrez Carlo Paulotto Pawel Poneta Miroslav Cerny Patrice Godonou Morten Gantriis Sorensen Jan Knippers Matthias Oppe Thomas Keller Toby Mottram T Triant Kees van IJselmuijden
Normen voor VVK
Italië Italië Spanje Polen Tsjechië Zweden Denemarken Duitsland Duitsland Zwitserland Engeland Griekenland Nederland
Page 23 28 maart 2013
23
Spiegelcommissie vanuit Nederland
Ane de Boer Rolph Holthuijsen Kees van IJselmuijden Albert ten Busschen Jan Peeters Frits van den Boogaard José-Maria Rodriguez Piet Leegstra Rogier Nijssen Jos ter Laak
Normen voor VVK
RWS voorzitter NEN secretaris RHDHV vertegenwoordiger VKCN / PolyProducts FiberCore Breijn DSM PPG WMC VKCN / CTC
Page 24 28 maart 2013
Planning
CUR96+ gereed 2013 Draft Eurocode Fiber Reinforced Polymer (FRP) gereed 2015 Beoordeling Eurocode FRP gereed 2018 Invoering Eurocode FRP op zijn vroegst 2020
Ontwerp Royal Haskoning, Combinatie KWS – VHB en Delft Composites
Normen voor VVK
Page 25 28 maart 2013
Waarom moet Nederland in de Eurocode?
Kennis Innovatieve producenten Opdrachtgevers Innovatieve ingenieursbureaus Meeste kunststofbruggen per inwoner in de hele wereld Nederland is koploper
Normen voor VVK
Page 26 28 maart 2013
Wanneer kies je voor kunststof?
Keuze vanuit de functie Keuze vanuit de eigenschappen van een materiaal Gewicht Sterkte Vermoeiingsresistent Beheer en onderhoud Vormgeving Beschikbare ruimte Kosten
Eigenlijk kunnen we hartstikke mooie, degelijke en duurzame constructies maken met kunststof! Normen voor VVK
Page 27 28 maart 2013
Ontwerp op basis van eigenschappen => gewicht fundering op staal.
Movares, Heijmans, FiberCore
Normen voor VVK
Page 28 28 maart 2013
Ontwerpen op basis van functie
Sluisdeur Provincie Groningen/Drenthe en FiberCore
Normen voor VVK
Page 29 28 maart 2013
Kansen bij innovatie, ontwerp op basis van vormgeving
Normen voor VVK
Page 30 28 maart 2013
Kansen bij innovatie, vormgeving en prijs.
Aanzienlijke besparing op realisatiekosten t.o.v. de ander ingediende projecten.
Ontwerp Joris Smits Royal Haskoning
Normen voor VVK
Page 31 28 maart 2013
Huidige stand en ontwikkeling
Realiseren normen/richtlijnen (Eurocode en CUR96+) Stimuleren van materiaalkennis en productietechniek in de huidige opleidingen voor HBO en TU.
Pultrusion Infusion Sandwich
Aanvullende opleidingen voor bestaande constructeurs, maar ook voor projectleiders en beheer en onderhoud.
Normen voor VVK
PAO Cursus “Construeren met kunststofcomposieten” (voorjaar) PAO Cursus “Kunststofcomposieten in civiele draagconstructies en bouw” (najaar)
Page 32 28 maart 2013
Functioneel ontwerpen, kan heel mooi zijn.
Met de richtlijn maken we meer mogelijk!!
Normen voor VVK
Page 33 28 maart 2013
Handsom
Berekening doorbuiging plaat. Q = 1 kN/m2
L = 5000 mm
I = 1/12*1000*20^3 = 66.67*104 mm4 Evvk = 29.424 GPa wvvk = 5/384*Q*L4/E*I = 414.8 mm Estaal = 210 GPa wstaal = 29.424/210*414.8 = 58.1 mm
Normen voor VVK
Page 34 28 maart 2013
20 mm
Som SCIA, doorbuiging VVK en staal
Normen voor VVK
Page 35 28 maart 2013
VVK aangepast op doorbuiging
Normen voor VVK
Page 36 28 maart 2013
Doorbuiging VVKsandwich = 59.7 mm
Staal = 57.6 mm
VVK = 413.3 mm
Normen voor VVK
Page 37 28 maart 2013
Momenten in plaat M = 1/8*1*52 = 3.1 kNm
M = 93.51kN*0.032m = 2.99 kNm 3.12 kNm Normen voor VVK
Page 38 28 maart 2013
Spanningen in plaat
= 3.12*103 / (1/6*1000*202) = 46.8 MPa Normen voor VVK
Page 39 28 maart 2013
Spanningen in samengestelde VVK plaat
Druk: -12.4 MPa
Druk: -6.4 MPa
Normen voor VVK
Page 40 28 maart 2013
Handsom spanningen Rekenen bij VVK i.p.v. spanningen.
Rekken omrekenen naar spanningen. Spanning bovenkant bovenplaat is 12.4 MPa, klopt. Spanning onderkant bovenplaat is 6.5 MPa 6.4 MPa.
Normen voor VVK
Page 41 28 maart 2013
Toekomst?
Gewicht dek 345 kg/m2 Dek breedte verkeer 18 m Fietspad 2 keer 5 m Hoofdoverspanning 150 m
Normen voor VVK
Page 42 28 maart 2013
Vragen
Vragen? Kees van IJselmuijden tel: +31 6 15963040 Liesbeth Tromp tel: +31 6 83530320
Normen voor VVK
Page 43 28 maart 2013