Is de tijd aangebroken dat ontwikkelingslanden elkaar hulp gaan geven? De ontwikkelingslanden hebben inmiddels zelf veel kennis om te delen, terwijl het Westen bezuinigt op de hulp. Onderzoekers van Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR, bespreken dit in het symposium Seeking alternatives for sustainable development in forestry and rural development: leadership from the South op dinsdag 10 mei.
Spreker op het symposium is Jan Pronk, die dertien jaar lang minister van Ontwikkelingssamenwerking was. Dat ministerie gaf in 2006 al de aanzet voor een project tussen Benin, Bhutan en Costa Rica. Dat blijkt nu zo’n groot succes dat de landen Nederland komen bedanken. Costa Rica teelt nu rode rijst, dankzij tips uit Bhutan, terwijl Costa Rica de biologische ananas introduceerde in Benin. De drie landen verbeterden samen de vrouwenrechten en verspreidden zonnepanelen, zonder tussenkomst van één westerse deskundige. Honderden banen zijn gecreëerd en veel armen hebben nieuwe inkomstenbronnen aangeboord. Zulk ‘leadership from the South’ lijkt de opmaat te zijn voor meer projecten. Projectleidster Marianella Feoli uit Costa Rica komt Wageningers vertellen over het geheim van het succes. Volgens haar is het een groot pluspunt dat de landen de kennis kunnen uitruilen, in plaats van alleen ontvangen. Zij wil graag dat meerdere ontwikkelingslanden zich aansluiten bij het samenwerkingsverband ‘Partners voor Zuid-Zuid Samenwerking’. Bas Arts, professor Forest and Nature Conservation Policy van de Wageningen University, zal de Wageningse visie geven over deze alternatieve vorm van ontwikkelingshulp. Het symposium in Wageningen is het eerste van een reeks. Op 30 mei is er een soortgelijke bijeenkomst in de Tweede Kamer, op 31 mei gevolgd door een in het Europees Parlement in Brussel. Dit moet meer bekendheid geven aan het kansrijke concept. Costa Rica, Benin en Bhutan zijn in elk geval de Nederlandse belastingbetaler dankbaar voor de startsubsidie uit 2006. Ze openen daarom een foto-expositie met de resultaten, op maandag 30 mei in het stadhuis van Den Haag en loopt tot 16 juni. Noot voor de redactie
Symposium: ‘Seeking alternatives for sustainable development in forestry and rural development: leadership from the South’. Datum: 10 mei 15 - 17 uur, Wageningen University, gebouw Gaia 1 (gebouw nr 101), Droevendaalsesteeg 3, 6708 PB Wageningen. Sprekers: oud-minister Jan Pronk (PvdA), prof Bas Arts van Wageningen University, prof Mirjam van Reisen van Tilburg University, projectleidster Marianella Feoli van Partners voor Zuid-Zuid
Samenwerking. Aanmelding via:
[email protected] Meer informatie: http://www.south-southcooperation.org/eng/index.php http://nl.wikipedia.org/wiki/Partners_voor_Zuid-Zuid_Samenwerking Voor persvragen over het project: Florian Eisele
[email protected] gsm: 0032 473 239 577. Mirjam van Reisen ALGEMENE INTRODUCTIE Tijdens de World Summit on Sustainable Development (WSSD) in Johannesburg in 2002, gingen Benin, Bhutan en Costa Rica een strategisch partnerschap aan voor samenwerking op het gebied van duurzame ontwikkeling. In mei 2005 creëerden ze het Programma voor Zuid-Zuid Samenwerking voor Duurzame Ontwikkeling van Benin, Bhutan en Costa Rica. INTRODUCTIE VAN DE GAST Onze gast in deze zomeruitzending is Mirjam van Reisen. Mirjam van Reisen is directrice van het IPA het onderzoeksbureau in Brussel met kennis over europees ontwikkelingsbeleid. Zij is professor in Tilburg op het gebied van internationale verantwoordelijkheid. Klopt dit een beetje?
Waar bent u op het moment mee bezig? …
MARGA KLOMPÉ U bent een bezige bij. Is er iemand die een grote inspiratiebron voor u is geweest? Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister. Hield zich bezig met rechtvaardigheid en internationale thema’s en het sociale beleid voor iedereen in Nederland. Dat is voor mij een aanleiding om bezig te houden met wat toen voor Nederland kon dat dat ook internationaal mogelijk is. Laten we wat dieper ingaan op Marga Klompé… wie was deze vrouw en wat maakt haar zo speciaal? Marga Klompe kwam uit een gezin waar door ziekte van haar vader heel veel armoede was. Het gezin werd afhankelijk van de katholieke kerk. Sociale bijstand. De moeder van Marga Klompe heeft die bijstand nooit willen aanvaarden omdat de bijstand met bepaalde verwachtingen werd gegeven. Leidde binnen het gezien tot spanningen. Marga is van daaruit echt het idee gaan ontwikkelingen dat de verantwoordelijkheid lang bij de staat en dat het niet afhankelijk hoefde te zijn van de kerk. Maar Marga was wel diepgelovig. Uiteindelijk heeft het ervoor gezorgd dat de kerk niet langer gezien werd als verantwoordelijk voor de functie.
Wat voor eisen stelde de kerk dan zoal? Geen voorbehoedsmiddelen gebruiken en op bepaalde tijden naar de kerk en biechten.
Terug naar Marga Klompé, zij was de eerste vrouwelijke minister, wat heeft zij allemaal gedaan? Wat voor moois heeft zij bereikt? Standvastige vrouw was Marga Klompé. Het ministerie dat zij had was van maatschappelijk werk. Een ministerie die tot stand was gekomen met betrekkelijk weinig betekenis. Marga Klompé heeft het doen uitgroeien tot een ministerie die er toe deed. Financiën weten te onderhandelen. Het staat tot de dag van vandaag in het centrum van de politiek. Iedereen heeft nu recht op bestand. Wat voor onderzoek gaat u uitvoeren naar Marga Klompé? Ik wil onderzoeken hoe dat economische debat toen gevoerd werd. Daar lering uit trekken. Nu speelt precies hetzelfde als wat er vroeger speelde bij ontwikkelingssamenwerking. Het heikele punt van ontwikkelingssamenwerking is dat men is bang dat het economisch te duur is om het uit te voeren. Hoe gaat u dat dan onderzoeken hoe dat economische debat destijds uitgevoerd is? We gaan kijken naar de debatten in de kamer daarover toendertijd. Nu kan je kijken voor de internationale debatten bij de algemene vergaderingen van de verenigde naties. Je gaat terug naar de politieke stakeholders. En we hebben het dagboek van Marga Klompé dat we gaan onderzoeken en bekijken. Doet u dat alleen of krijgt u daar hulp bij? Bij de universiteit is een student assistent het dagboek van Marga Klompe aan het onderzoeken dat ze geschreven heeft in haar eerste jaar van haar aanvaarding als parlementslid. Marga was 30 toen ze parlementslid werd!
(volgend jaar zal Marga klompe 100 jaar geworden zijn. We gaan het dagboek uitgeven, vierde kwartaal volgend jaar. Waarschijnlijk wordt er dan ook een beeld onthuld en dat zal in November zijn en we hopen dat de koningin komt. Gedurende al die jaren is zij een belangrijke adviseur geweest. Koningin opgeleid voordat ze koningin werd. )
U wilt door te kijken naar het verleden, naar de debatten die destijds gevoerd zijn over sociale zekerheid, lering trekken voor de toekomst. Dat klopt Denkt u dat u genoeg lering kunt trekken uit het verleden en door te kijken naar Nederland dat u hetzelfde kunt gebruiken, maar dan in ontwikkelingslanden? De ILO internationale arbeid organisatie (International Labour Organisation). Heeft uitgezocht dat het haalbaar is en dat het niet veel hoeft te kosten. Ook dat het winstgevend is. Wat we nu zien in europa ook in kader van financiële crisis en bezuinigingen dat de problematiek die de liberalisering met zich mee brengt te weinig bij de banken komt te liggen.
Wat is er volgens u nodig om een economie gezond te maken of houden zowel in Nederland als in ontwikkelingslanden? Wat goed is voor de economie is dat iedereen als consument mee kan doen. Nu is er gebrek aan evenwicht. Te veel verrijking aan de bovenkant. Dat creëert veel onrust. In Afrika zie je dat heel erg. Mensen geen koopkracht en dat wij daar niet naartoe kunnen exporteren. De grote belangen worden nu heel erg afgeschermd en beschermd, leidt tot te weinig herverdeling.
WAT IS ONTWIKKELINGSHULP VOOR EN DOOR ONTWIKKELINGSLANDEN?
Wat houdt ontwikkelingshulp voor en door ontwikkelingslanden in? Wat moeten we ons daarbij voorstellen? Je hebt 2 soorten ontwikkelingssamenwerking: - Economische samenwerking (vanuit grotere landen naar bijvoorbeeld Afrika) - Kennisuitwisseling. (kleinere landen onderling met ondersteuning van europa)
Wat is de huidige stand van zaken op het gebied van ontwikkelingssamenwerking? Samenwerking tussen ontwikkelingslanden neemt toe. Het gaan om harde economische investeringen. Landen als Brazillie, China en India die doen harde economische investeringen in Afrika. Vaak gaat dit gepaard met hele lage lonen, kinderarbeid etc. maar er zijn ook een aantal positieve punten. Er zijn namelijk ook bedrijven vanuit die landen die erop gericht zijn om het hele sociale profiel van de samenwerking een gezicht te geven. Je kan denken aan het grootste mijnbedrijf van brazillie. Die investeren in millennium dorpen, om te laten zien dat zij ook geïnteresseerd zijn in armoede. Je ziet dat ook bij Nederlandse of Europese bedrijven die bezig zijn met mijnbouw en olie dat die investeren in die sociale verantwoordelijkheid van bedrijven. Er zijn altijd goede en negatieve kanten aan ontwikkelingshulp en ontwikkelingssamenwerking.
Hoe komt het dat er toch ook rekening gehouden wordt met de sociale kant van ontwikkelingshulp en ontwikkelingssamenwerking? Ze zijn toch kennelijk gevoelig voor de publieke opinie. Dat bouwen ze toch in als een soort van risico.
Eerder heb je uitgelegd dat het belangrijk is om aan kennisuitwisseling te doen tussen de ontwikkelingslanden, kun je daar wat meer over vertellen? Kennisuitwisseling is een vorm van ontwikkelingssamenwerking en dat gaat tussen kleinere landen en die is afhankelijk van steun afkomstig van ontwikkelingsbeleid. Een voorbeeld: Cosat rica is een land dat heel lang van Nederland ontwikkelingshulp heeft gehad. De hele ananassector opgezet. Dat is allemaal op een goeie manier gedaan. Met die kennis hebben ze de sector opgebouwd in Benin. De Ananassen van Benin hebben de lekkerste smaak maar die zijn te klein dus die ananassen die zijn met behoud van de smaak met hulp uit costa rica zijn vergroot en
de oogst is drie keer zoveel geworden en kan nu een mark worden bediend en ook kan er geëxporteerd worden. Het leukste is dat die kracht, de waarde van de ananas uit Benin die heeft geleid tot gebruik van nieuwe zaden in costa rica van de ananas uit Benin. Het product in costa rica is nu ook lekkerder en verbeterd. Benin heeft weer iets aan costa rica geleerd. En dat is helemaal niet duur. Dat is een uitwisseling tussen boeren. Het zijn de mensen zelf in de sector die dat zelf ontwikkelen en aanpassen naar de omstandigheden. Het is ook goed voor de onderlinge relaties. Met de relatie die je hebt opgebouwd, op een vrij goedkope manier dat je die relaties onderhoudt.
EFFECTEN VAN DE BEZUININGEN OP DE ONTWIKKELINGSHULP EN SAMENWERKING Wat voor effecten hebben de bezuinigingen in Nederland op de ontwikkelingssamenwerking? Nederland bezuinigt en daarmee te veel en te rigoureus banden doorsnijd. Wat helemaal niet nodig is en wat helemaal niet verstandig is. Wat we voorstaan is dat de relaties die al opgebouwd zijn en waar er veel vruchten van zijn afgeworpen (letterlijk en figuurlijk) dat dat wel een vervolg krijgt. Wat zou Nederland dan moeten doen in tijden van bezuiniging? Ten eerste, deze vorm van ontwikkelingssamenwerking tussen ontwikkelingslanden kost niet veel geld. Veeeel minder geld dan van overheid naar overheid geld in de begrotingen pompen van bovenaf. Je kunt je bijvoorbeeld concentreren op een kleiner aantal landen. Ineens is er in europa het idee we moeten toch niet alles overal willen, maar dat betekent niet dat je gelijk niks meer met Brazilië, India en China moeten doen. Dat je niet ontzettend veel geld kunt geven, betekent niet dat je niet op andere manieren kunt samenwerken. Je basis voor samenwerking kan vergroten. Het wordt vaak beperkt tot het bouwen van vliegvelden. Dat kan niet de enige basis zijn voor samenwerking. Er zijn problemen die een heel internationaal karakter hebben. Bijvoorbeeld de problematiek gebrek aan investeringen in rurale landbouwgebieden. In China India en brazillie daar zijn nog steeds grote problemen, ook hebben die landen een flinke vooruitgang geboekt. Het zijn allemaal problemen die samenhangen met klimaatveranderingen. Je moet kijken hoe je daar kunt samenwerken. Met grote groei is ook grote armoede gekomen. Je praat niet over grote bedragen. Je praat over slimme bedragen het helpen opzetten van een sociale bijstand sector in India. Je kan helpen het beleid vorm te geven in India.
Je hebt het erover dat het niet om veel geld gaat, maar aan hoeveel geld moeten we dan denken? Miljoenen en niet miljarden.
Je investeert veel meer in kennis dan in geld. Dit is het algemene gedachtegoed. En door te investeren in kennis bereik je bepaalde Spill over effecten die gunstig zijn voor iedereen.
SPILL OVER EFFECTEN VAN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING
Wat voor andere gunstige effecten bereiken we dan zoal als we investeren in kennisoverdracht in plaats van alleen maar geld te geven aan de overheden? Bijvoorbeeld het probleem van migratie. Migratie die is wel nodig om de economie op gang te houden. Maar overdadige migratie uit armoede kan je oplossen door de omstandigheden daar te verbeteren er is veel reden om als europa en als Nederland om met landen als China India en Brazilië samen te werken en te kijken hoe je de situatie daar kan verbeteren. Zoeken naar een politieke dialoog met die landen hoe zij het willen gaan aanpakken. Wij hebben heel veel kennis dat zouden we goed kunnen gebruiken.
Waarom is ontwikkelingshulp voor en door ontwikkelingslanden belangrijk? Het is niet duur. Het heeft effect op de lange termijn.Er is in geïnvesteerd, resultaat dat ontwikkelingslanden allemaal capaciteit hebben opgezet. Deze capaciteit kan dan ingezet worden op een manier dat iedereen er wat aan heeft. En deze effecten gaan verder dan een land.
DE ONTWIKKELINGSLANDEN: TERMINOLOGIE EN EEN STEM KRIJGEN
U vindt dat er gebruik gemaakt moet worden van een andere terminologie wat betreft ontwikkelingssamenwerking, kunt u daar wat meer over vertellen? !!Praten over: andere terminologie.(hier wilde Mirjam nog het een en ander voer uitzoeken) Het hele woordgebruik rondom ontwikkeling en ontwikkelingssamenwerking het is woordgebruik dat is analoog aan hoe je kinderen groot brengt. Heel veel, de manier waarop over deze problematiek gesproken wordt is in dat soort terminologie. Ontwikkelingslanden worden daardoor geërgerd. Ze willen niet betutteld worden. We moeten veel meer naar een gelijkwaardige manier van denken!! We moeten bewust zijn van de kennis en ervaring die we kunnen overdragen. Als we dat betuttelend doen dan zijn ze daar minder ontvankelijk voor.
U heeft het over een gebrek aan stem van ontwikkelingslanden, kunt u dat uitleggen? !! internationaal governace. Je praat over de manier waarop we internationale afspraken maken met elkaar over de problemen die over de grenzen heen gaan. Klimaat financiële stromen zegmaar.. De G20 die reflecteert al beter dan de G8. Wat er heel fundamenteel ontbreekt is een stem vanuit de armste landen. Die wel de effecten merken. Die armste landen zijn heel erg nodig om mee te helpen bij de uitvoering. Denk aan oerwouden die gekapt worden. Ik was een tijdje terug bij de ACP Africa, Cariben en Pacific daar ging het ook over deze samenwerking tussen ontwikkelingslanden. Het idee werd gelanceerd onder andere door mij dat die landen ook een vertegenwoordiging moeten zoeken in die internationale fora. Dat ze ook een stem krijgen in die onderhandeling. Waarom worden de armste landen nu niet bij belangrijke grensoverschrijdende gesprekken betrokken? Nu nog niet omdat ze niet tot de machtigste landen behoren. De selectie vindt plaats op basis van de grootste economische of militaire macht. Maar ze zijn nodig voor internationaal klimaatbeleid. Er is dus ook een ethische reden. Ze voelen de impact van al die internationale afspraken. Je kunt eigenlijk niet aan ze voorbij gaan en toch doen we dat nu maar al te vaak. Voor de Veiligheidsraad speelt ook nog mee dat de meeste conflicten zich ook afspelen in die landen en de manier waar op dat zou moeten dat dat door regionale verbanden zou moeten. Het is ook een beetje een onlogische gedachte want als je het hebt over conflict en veiligheid dat vaak plaatsvindt tussen buurlanden. Regio’s zijn dan niet de geschikte vorm om het op te lossen. Andere reden is dat het toch ook in regionale verbanden moeilijk blijkt de kleine landen te laten vertegenwoordigen door grote landen. Regionaal is niet de meest logische oplossing. Een groep van de armste landen die samen een stem krijgen.
VOORBEELDEN EN SUCCESVERHALEN Heeft u voorbeelden/succesverhalen? Voorbeeld van de Ananas (zie eerder in deze opzet) En voorbeeld van de Shi-take in Butan. Die worden daar in de bossen geplukt. Die bossen zijn ook belangrijk voor het milieu. In Costa Rica is ook met Nederlandse ontwikkelingshulp en bureau opgericht dat gespecialiseerd is in dat soort voedselproducten. Met die kennis die ze hebben kunnen overdragen aan Butan, die boeren kunnen nu de Shi-take goed en grootschalig op de markt worden verhandeld. De paddenstoel is ook geïntroduceerd in Costa Rica. Nu wordt het daar ook verhandeld. Het wordt nu in die twee landen ge-exporteerd en geteeld. Het kan alleen in die lande, niet overal produceren.
BEHAALDE RESULTATEN VAN ONTWIKKELINGSHULP VOOR EN DOOR ONTWIKKELINGSLANDEN Wat zijn resultaten die behaald zijn? (misschien kan ze een paar resultaten noemen)
4862 nieuwe banen gecreëerd Hoger jaarloon voor 4303 families Oprichting van 139 nieuwe bedrijven en 351 nieuwe producten en diensten Training voor 3594 mensen over onderwerpen zoals mananagement- en marketingvaardigheden, duurzame landbouwtechnologieën en afvalbeheer 700 mensen volgden de workshops over behoud van mangrove ecosystemen 60 ton afval per maand duurzaam beheerd dankzij de bouw van vaste afvalcentra en recyclingtraining 1953 boeren met 716 hectares stapten over op biologische landbouw Eco-vriendelijke technologieën geïntroduceerd bij 3891 huishoudens Herbebossing van 27 hectare mangrove en het planten van 122.000 bomen Verdeling van goedkope fotovoltaïsche systemen, apparatuur op zonne-energie, duurzame batterijen, inzamelmanden voor batterijen en goedkope ovens op zonne-energie.
WAT ZIJN VERBETERPUNTEN VOOR ONTWIKKELINGSHULP DOOR EN VOOR ONTWIKKELINGSLANDEN?
Wat is de toekomst van ontwikkelingshulp voor en door ontwikkelingslanden? ….
Tot slot, is ontwikkelingshulp door en voor ontwikkelingslanden, DE manier? Ja dit is de manier.
