http://www.zol.be/internet/mbv/
http://www.zol.be/internet/mbv/
MRI
Botscan
SPECT-CT
Dr. Martijn Grieten medisch diensthoofd
Dr. De Peuter
Dr. Hendrik Mertens Dr. Pieter Marchal
Dr. Charlotte Bevernage
Dr. Liesbeth Meylaerts
Dr. Ferdi Hadinoto
Dr. Beatrijs Velghe
Dr. Wim Siemons
Dr. Jan Geens
Dr. Paul Colla
Dr. Jos Smits
Dr. Jan Vandevenne Dr. Endry Willems
Dr. Luc Stockx
Dr. Monique Horvath
Dr. Geert Gelin
Dr. Johan Gelin
Dr. Marie-Jeanne De Proft
Dr. Hans Van Boven
Dr. Geert Verswijvel Dr. Hendrik Vandermaessen
Dr. Hélène Westerlinck
Functionele eenheid van de wervelkolom
Functionele eenheid van de wervelkolom
Functionele eenheid van de wervelkolom
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
++
++
+
SIG-lijden
+++
++
++
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Radiografie SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
++
++
+
SIG-lijden
+++
++
++
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Computer Tomografie SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
++
++
+
SIG-lijden
+++
++
++
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Magnetische Resonantie SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
++
++
+
SIG-lijden
+++
++
++
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
SPECT / CT SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
++
++
+
SIG-lijden
+++
++
++
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
SPECT / CT
CT
SPECT
De sensitiviteit en specificiteit van nucleaire SPECT met Het anatomische detail van diagnostische multislice-CT
SPECT / CT Voordelen Associatie tussen anatomie en functionele gegevens Letsel lokalisatie en karakterisatie Beiden geven additionele informatie CT map gebruikt voor scatter correctie One stop imaging Vlot beschikbaar
Nadelen Nieuw nog geen evidence-based medicine nog geen guidelines Kostprijs (SPECT 9.29€ + CT/NMR 9.92€) Stralenbelasting
MRI
MRI
Magneetveld Beperkte resolutie in het bot, maar uitstekende weke delen resolutie
Traag
Contra-indicaties MRI
Pacemaker Neurostimulator (tenzij met attest van deactivatie) Pijnpomp (tenzij met attest van deactivatie)
Metalen clip intracranieel (tenzij certificaat voor MRI compatibiliteit) Cochleair implant Metaalfragmenten in het oog (lasser)
www.youtube.com/watch?v=vIQaGt_fkkw
CT
Röntgenstralen Hoge resolutie van het bot (wit) en in mindere mate ook van de weke delen Snel
RX
Röntgenstralen Eenvoudig en snel onderzoek Overzicht van de rug
Statiek (listhese, scoliose) Trauma
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Facetlijden
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
SIG-lijden
Reiter Syndroom
Osteitis condensans ilii
SIG-lijden
SIG-lijden
Osteitis condensans ilii
SIG-lijden Inflammatoire Sacro-iliitis
STIR Hydrops Beenmerg oedeem/inflammatie Subchondrale boterosies
T1-Fatsat after Gadolinium
SIG-lijden
SIG-lijden
SIG-lijden
SIG-lijden
SIG-lijden
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Discogeen
http://www.asnr.org/spine_nomenclature/
Discogeen MRI kan differentiëren met andere intraspinale oorzaken van ischias
Intraspinale facetcyste met radiculaire compressie
Discogeen
Nomenclatuur lumbale discuspathologie
1.
Ontstaan
2.
Voordelen
3.
Normale discus
4.
Discuspathologie
5.
Casussen
Nomenclatuur lumbale discuspathologie
1.
Ontstaan
2.
Voordelen
3.
Normale discus
4.
Discuspathologie
5.
Casussen
NASS (North American Spine Society) ASNR (American Society of Neuroradiology) ASSR (American Society of Spine Radiology)
Universele standaardisatie van de nomenclatuur (1e versie in 2001) (update in 2003 gesteund oa. door ESR)
Diagnostische criteria + specifiekere sub-classificaties De definities zijn gebaseerd op: - anatomie
- pathologie De definities zijn onafhankelijk van: - etiologie - symptomen - behandeling
Nomenclatuur lumbale discuspathologie
1.
Ontstaan
2.
Voordelen
3.
Normale discus
4.
Discuspathologie
5.
Casussen
Afname in de variabiliteit van beschrijvende termen - Verwarring voorkomen - De discussie rond het behandelingsbeleid
vergemakkelijken Toenemende nauwkeurigheid van de interpretatie
Nomenclatuur lumbale discuspathologie
1.
Ontstaan
2.
Voordelen
3.
Normale discus
4.
Discuspathologie
5.
Casussen
Nomenclatuur lumbale discuspathologie
1.
Ontstaan
2.
Voordelen
3.
Normale discus
4.
Discuspathologie
5.
Casussen
Discuspathologie
1.
Congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
2.
Degeneratief / traumatisch
3.
Inflammatoir / Infectieus
4.
Neoplasie
5.
Morfologische varianten
= DIAGNOSTISCHE CRITERIA
Discuspathologie
1.
Congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
2.
Degeneratief / traumatisch
3.
Inflammatoir / Infectieus
4.
Neoplasie
5.
Morfologische varianten
Discuspathologie congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
Congenitale afwijking Ontwikkelingsafwijking = morfologische veranderingen als aanpassing voor een abnormale groei van de wervelzuil bv. Scoliose, asymmetrische bulging, spondylolisthesis,
pseudobulging, …
Discuspathologie congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
Pseudobulging
Discuspathologie
1.
Congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
2.
Degeneratief / traumatisch
3.
Inflammatoir / Infectieus
4.
Neoplasie
5.
Morfologische varianten
Discuspathologie
1.
Congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
2.
Degeneratief / traumatisch - annulaire scheur of fissuratie - discushernia - degeneratie
3.
Inflammatoir / Infectieus
4.
Neoplasie
5.
Morfologische varianten
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
ANNULAIRE SCHEUR of FISSURATIE = intradiscaal
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
ANNULAIRE SCHEUR of FISSURATIE
Discuspathologie
1.
Congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
2.
Degeneratief / traumatisch - annulaire scheur of fissuratie - discushernia - degeneratie
3.
Inflammatoir / Infectieus
4.
Neoplasie
5.
Morfologische varianten
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DISCUSHERNIA = gelokaliseerde verplaatsing van discusmateriaal buiten de grenzen van de intervertebrale ruimte
Eindplaten van de wervellichamen + Buitenrand van de ringapofyse van de wervels
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DISCUSHERNIA = gelokaliseerde verplaatsing van discusmateriaal buiten de grenzen van de intervertebrale ruimte
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DISCUSHERNIA
Beschrijving: Morfologie Lokatie
Grootte
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DISCUSHERNIA: morfologie Extrusie Focaal <25% Protrusie Breedstralig 25-50%
Gelokaliseerd Intervertebraal
Sequestratie
Symmetrisch Gegeneraliseerd
Bulging 50-100% Asymmetrisch
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DISCUSHERNIA Extrusie
Protrusie Gelokaliseerd Intervertebraal A: Protrusie B. Migratie C. Sequestratie Sequestratie
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DISCUSHERNIA: lokatie
Centraal (links of rechts) (NIET paracentraal) Subarticulair Foraminaal Lateraal Anterieur
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DISCUSHERNIA
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DISCUSHERNIA: grootte Compromitteren spinaal kanaal en/of foramen - “Licht/mild”: <1/3 - “Matig”: 1-2/3 - “Ernstig”: >2/3 Relatie tot durazak en/of zenuwwortel
Discuspathologie
1.
Congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
2.
Degeneratief / traumatisch - annulaire scheur of fissuratie - discushernia - degeneratie
3.
Inflammatoir / Infectieus
4.
Neoplasie
5.
Morfologische varianten
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
Gegeneraliseerd = BULGING ≠ discushernia
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DEGENERATIE Dehydratatie Fibrose
Mucineuze degeneratie van de annulus Vernauwing van de intervertebrale ruimte Discus bulging (>180°) Uitgebreide fissuratie Veranderingen t.h.v. de eindplaat (Modic-veranderingen) Randosteofytose
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DEGENERATIE
Spondylosis deformans annulus + apofysen (= normaal verouderingsproces)
Intervertebrale osteochondrosis nucleus pulposus + eindplaten (= gevolg van een pathologisch proces, moet niet symptomatisch)
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DEGENERATIE
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
DEGENERATIE: Modic-classificatie
Modic-class.
T1
T2
I
-
+
Gevasculariseerd beenmerg en/of botoedeem (acuut)
II
+
+
Vettige degeneratie van subchondraal beenmerg (chronisch)
III
-
-
Sclerotisch bot
Discuspathologie Degeneratief / traumatisch
ANNULAIRE SCHEUR of FISSURATIE DISCUSHERNIA (Extrusie + Protrusie)
DEGENERATIE
Discuspathologie
1.
Congenitale / ontwikkelingsafwijkingen
2.
Degeneratief / traumatisch - annulaire scheur of fissuratie - discushernia - degeneratie
3.
Inflammatoir / Infectieus
4.
Neoplasie
5.
Morfologische varianten
Nomenclatuur lumbale discuspathologie
1.
Ontstaan
2.
Voordelen
3.
Normale discus
4.
Discuspathologie
5.
Casussen
Annulaire scheur
Discushernia: focale protrusie
Discushernia: extrusie
Discushernia: breedstralige protrusie
Discusdegeneratie: Osteochondrosis
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Vertebra, trauma
Corpus Vertebrae
RX
MRI (T2): botoedeem
Corpus Vertebrae
Corpus Vertebrae
Corpus Vertebrae
Corpus Vertebrae
Corpus Vertebrae
CT
MRI (STIR)
Corpus vertebrae
Vertebroplastie
Vertebroplastie: introductie Vertebroplastie
en
kyfoplastie
zijn
minimaal
invasieve
procedures voor de behandeling van vertebrale compressiefracturen
Het hoofddoel is het verkrijgen van een onmiddellijke verlichting van de pijn alsook de stabilisatie van het gebroken wervellichaam Wereldwijd zijn er al 400.000 procedures uitgevoerd In het ZOL werden tot nu toe ongeveer 600 procedures
uitgevoerd
Vertebroplastie: indicaties
Osteoporotische vertebrale compressiefracturen Traumatische vertebrale compressiefracturen Aggressieve vertebrale hemangioma
Pijnlijke of destabiliserende osteolytische tumoren, metastasen of multiple myeloma Sacrale insufficientiefracturen
Perifere botlesies (osteolytische metastasen)
Vertebroplastie: patiëntselectie
Focale pijn/beperkte mobiliteit gerelateerd aan de vertebrale lesie Pijn uitstralend naar de zijde, maar geen radiculaire of
ischialgische pijn Radiografisch bewijs, MRI (beenmerg oedeem, lesie die niet uitbreidt naar het spinaal kanaal), botscintigrafie
stop anticoagulantia, sluit infectie uit patiënt moet in staat zijn op de buik te liggen
T1
STIR
CT
STIR
Vertebroplastie: techniek
Transpediculaire route voor het lumbale niveau
Ballon kyfoplastie
Ballon wordt opgepompt om de hoogte van het ingedeukte wervellichaam te herstellen
Kyfoplastie
Kyfoplastie
Sacroplastie
Sacroplastie
Conservatieve behandeling of cementinjectie? Farmacologische verlichting van de pijn, bedrust, 3-punt korset: Langere behandeling (weken/maanden) - Toename in botresorptie / afnemende spiermassa - DVT - Gastro-intestinaal, cardiopulmonaire problemen - Depressie Verhoogde morbiditeit en mortaliteit (tot 23%)
Hoger kostenplaatje (ziekenhuisverblijf, medicatie)
CT
CT 3 maanden later
Flow chart Vertebrale fractuur: ‘stabiel’ maar pijnlijk
Recente fractuur: 1. 2.
3.
Radiografie en CT/MRI Onmiddellijk –plastie of na 3 weken (als behandeling incl. Aclasta/Myocalcic niet helpt) Vertebroplastie or kyfoplastie (indien >15° kyfose)
conservatieve
Niet-recente fractuur: 1. 2. 3.
Persisterende lokale pijn Radiografie en MRI (beenmerg oedeem) Vertebroplastie
In de praktijk: 1. Vertebrale fractuur op radiografie + pijn 2. Aanvraag voor MRI gecombineerd met raadpleging (089/324614) 3. Beslissing om cement te injecteren of niet
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Musculair
Casus 31 jarige vrouw 4 weken rechtszijdige lage rugpijn geen trauma labo : gestegen RBC sedimentatie RX LWZ: geen specifieke afwijkingen VERONDERSTELDE DIAGNOSE: discuspathologie MRI
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Post-heelkunde
MRI: Post-op veranderingen of complicaties in de weke delen Vroegtijdige en laattijdige complicaties
SPECT-CT: Loslating, malunion, stress-letsels Vanaf 1 jaar post-op
Post-heelkunde Pseudo-meningocele
dura scheur
T2-WI
T1-WI
Post-heelkunde Pseudo-meningocele
T2-WI
T1-WI
T1-WI + Gd
Post-heelkunde Postoperatief hematoom
T2-WI
T1-WI
T2-WI
T1-WI
Post-heelkunde Spondylodiscitis
T1-fatsat + Gd
Post-heelkunde Recidief discushernia versus epidurale fibrose
______________________________________________________
T2-WI
T1-WI
T1-WI +Gd
Recidief hernia
Fibrose
Post-heelkunde
Post-Heelkunde
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Beeldvorming bij lage rugpijn
Sensitief voor detectie van structurele en fysiopathologische afwijkingen Specifiek voor karakterisatie van deze afwijkingen
Beeldvorming van ‘pijn’ is niet mogelijk: klinische correlatie is noodzakelijk
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
Rx
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
Psychologie
+
+
+
+
Beeldvorming bij lage rugpijn SPECT/CT
NMR
CT
089/324640
089/324577
089/324577
Facetlijden
+++
+
+
+
SIG-lijden
+++
++
+
+
Discogeen
++
+++
++
-
Corpus vertebrae
+++
+++
++
+
Musculair
-
+
-
-
Post-heelkunde
+++
+++
+
+
WERVELINDEUKING
Bot Weke delen: Bot en discus botactiviteit discus, conus botstructuur zenuwwortels edikelschroeven spinaalstenose hevige pijn + bewezen MRI + Consult indeuking 089/324542 of 4614
Rx
Statiek: Bekken + LWZ staande Flexie / extensie Vertebroplastie of ballon kyfoplastie