NIEUWSBRIEF

NIEUWSBRIEF Najaar 2008

Stichting Werkgroep Kerk en Dier www.kerkendier.nl

Als ons gevraagd wordt hoe we ons  rentmeesterschap  of de ons door God gegeven macht  over  niet‐menselijke dieren moeten  uitoefenen,      

  dan hoeven we immers niet verder te  kijken dan naar Jezus als ons morele  voorbeeld:     Macht uitgedrukt in nederigheid  Kracht uitgedrukt in compassie

Andrew Linzey in Animal Rights 

Hoe worden Schepping, milieu en duurzaamheid  kernthema’s in onze kerk van de toekomst?    

Op de tweede kerkelijke milieunetwerkdag kijkt Hans  Bouma, theoloog en auteur, terug op een halve eeuw   ‘Zorg voor de Schepping’. In onze nieuwsbrief een  samenvatting.    Pas sinds 1970 komt de ‘Zorg voor de Schepping’ af en toe  voor op de theologische en ethische agenda van het westerse  christendom. Deze agenda is even antropocentrisch als de  hele westerse cultuur. Het gaat steeds om menselijke  belangen: de mens is het enige schepsel dat rechten kan laten  gelden, aldus Hans. ‘God is echter niet alleen een God van  mensen. De allesomvattende reikwijdte van het heil betekent  een revolutie voor de nog altijd antropocentrische theologie  en ethiek.   Gerechtigheid en vrede houden ook gerechtigheid en vrede  voor dieren in. Er is dringend behoefte aan een theologie die  opkomt vanuit de ruimte van de schepping. De consequentie van zo’n theologie is een  inclusieve ethiek. Een ethiek die rekening houdt met de belangen van alles wat leeft. Een  ethiek die even medemenselijk als “medeschepselijk” is.’ 

  ‘Een creatuurlijke theologie die deze aarde, van meet af aan, structureel waardeert  als een schepping, eigendom van God. Als zodanig heeft deze aarde een eigen  unieke kwaliteit’    Christendom medeplichtig?  ‘Vrijwel alle westerse theologie opereert terzijde van de schepping: God is alleen een God van  mensen. Met als gevolg een zeer begrensde ethische horizon. Onze verantwoordelijkheid reikt  niet verder dan onze soortgenoten,’ vervolgt Hans.  ‘In het drama van de milieucrisis is het christendom niet de hoofdschuldige, maar is er wel in  hoge mate medeplichtig aan. Het heeft zich kritiekloos aangepast aan het antropocentrisme ,  dat de westerse cultuur al een paar eeuwen domineerde.  Kiezen voor het leven correspondeert met “eerbied voor het leven”, het ethisch uitgangspunt  van Albert Schweitzer. Deze theoloog, filosoof en musicus definieerde ethiek “als onbegrensd  geworden verantwoordelijkheid voor alles wat leeft”. Toen Albert Schweitzer in 1965 stierf,  moest zijn tijd nog komen. Die tijd is nu toch wel aangebroken.’    Onze ware identiteit  Hans: ‘In Deuteronomium 30 mondt de thora uit in het appel: Kies dan het leven. In deze  keuze, die overeenstemt met Gods principiële keuze voor het leven bereikt de mens zijn ware  identiteit. In Genesis 1 en 2 krijgt de keuze voor het leven drie treffende vertalingen:  Heersen,  Bewerken en Bewaren:   namen geven.  In zijn heerschappij zal de mens als beeld van God moeten heersen: scheppend en bevrijdend,  dus zó dat het leven door kan gaan.’   2

 ‘Het engagement “kiezen voor het leven” heeft ingrijpende consequenties voor de  verkondiging, de liturgie, het pastoraat en het diaconaat. En ook voor een verantwoorde  levensstijl. Wie kiest voor het leven, kiest tegen de bio‐industrie die één lugubere keuze voor  de dood betekent. Kiezen voor het leven kan ook zijn: zó consequent partij kiezen voor de  dieren, dat deze keuze ook een politieke keuze wordt. Wie de feiten van de terricide, de moord  op de aarde, serieus neemt, dreigt de moed te verliezen,’ meent Hans.   Maar voor christenen is het laatste woord niet aan de feiten, maar aan Hem, Die ook het eerste  Woord sprak: ER ZIJ LICHT. Een God Die hoe dan ook Zijn plannen met deze aarde zal  realiseren. Een God Die nog altijd appel op ons doet. Nog steeds wacht Hij op mensen die Zijn  beeld vertonen, mensen die scheppend en bevrijdend in het leven staan. Nog steeds wacht Hij  op waarachtige humaniteit. En ook de schepping wacht daarop ... “met reikhalzend verlangen”  (ROM 8:23).’     *   *   * 

Nieuw! Bachelorscriptie Dierenrechten van Annemieke Snel,   Godgeleerdheid, VU, Amsterdam 

  In  haar  scriptie  Dierenrechten  vraagt  dat  een  vergrijp  tegen  het  schepsel  tegelijk  Annemieke  Snel  zich  af,  op  welke  ethische  een vergrijp is tegen God. Omdat schepselen  gronden  wij  de  dieren  rechten  zouden  wezenlijk bij God horen, heeft Hij ook in hen,  moeten  toekennen.  Hierbij  gaat  zij  te  rade  Zijn schepselen rechten.   bij  twee,  elkaar  goed  aanvullende  Linzey  noemt  deze  in  God  verankerde  stellingen:  de  visie  van  een  filosoof,  Peter  rechten: ‘theos­rights’.  Singer,  en  die  van  een  theoloog,  Andrew    Linzey (zie ook elders in deze nieuwsbrief).   Dierenrechten bestellen    Aan  allen  die,  juist  in  de  Periode  van  de  De  auteur  concludeert  in  de  samenvatting  Schepping,  kennis  willen  nemen  van  de  dat  zowel  Singer  als  Linzey  een  ideologie  die  aan  het  tegenwoordige  waardevolle  bijdrage  leveren  aan  die  dierge(mis)bruik  ten  grondslag  ligt,  wordt  discussie:  Singers  visie  is  bruikbaar  in  het  deze  scriptie  warm  aanbevolen.  publieke debat, en die van Linzey heeft een  Dierenrechten  is  schriftelijk  of  telefonisch  grote meerwaarde voor ons christenen.   te  bestellen  bij  mevrouw  A.M.K.  Snel,  Het    Brugstuk  22,  1851  WZ  Heiloo.  Tel.  072‐ Een  citaat:  Tussen  Schepper  en  geschapene  5337565.  De  prijs  bedraagt  €  4,‐  plus  blijft  een  relatie  bestaan  die  zo  nauw  is,     verzendkosten.    *   *   *    Afstudeerproject Dierenbeschermingsorganisaties van Saskia Agterdenbos    Voor haar afstudeerproject voor biologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen vergelijkt  Saskia Agterdenbos de natuurvisies van een aantal dierenbeschermingsorganisaties,  waaronder Stichting Kerk en Dier, en de invloed op het communicatieplan. De auteur  interviewde voor Hoe zichtbaar maken onzichtbare natuurvisies dierenbeschermings­ organisaties ook de Vissenbescherming, de Jagersvereniging, de Vlinderstichting, de Stichting  Varkens in Nood, het Comité Anti Stierenvechten, de Hondenbescherming, Proefdiervrij en  Viervoeters. Meer informatie over het afstudeerproject? Mail naar [email protected]

3

Raad van Kerken zet nu ook duurzaamheid   en milieu op de agenda   

Bij de viering van het 40‐jarig bestaan van de Raad van Kerken kwamen nog eens de drie  christelijke gemeenschappelijke notities aan de orde waarmee de Raad stem wil geven aan het  gemeenschappelijk getuigen in de wereld:    ❶ De waardigheid van de mens.  ❷ De passie voor het leven.  ❸ Gerechtigheid.    Deze drie uitgangspunten blijken van onmisbare waarde waar wij de termen duurzaamheid  en milieu vanuit ons christelijk standpunt belichten. Andrew Linzey’s werk is hierop zeer van  toepassing. De citaten hieronder komen alle uit Animal Rights, evenals het citaat op de  voorkant.    1. Met de waardigheid accepteert de mensheid de centrale rol die de mens is toebedeeld in  een vruchtbare samenwerking tussen hemel en aarde.     ‘Door het ontvangen van de verlossing en door het ontvangen van de Heilige Geest staat de mens  in een unieke positie tegenover God, verantwoordelijk voor het afmaken van het verlossingswerk  van Jezus Christus. Een Nieuwe Schepping moet logischerwijze een proces zijn dat alle dingen  nieuw maakt, niet alleen de mens.’    2. De passie voor het leven.    ‘In geloof moeten wij zeggen dat de mens het centrum is van de Nieuwe Schepping, maar deze is  niet alleen bestemd voor hem. De mens participeert in Christus herschepping van de Schepping  als geheel. Deze taak heeft een door en door morele inhoud. De mens, als centrum van de  herschepping, moet zijn verantwoordelijkheid erkennen voor de morele bevrijding van de andere  soorten.’    Wij geven het begrip duurzaamheid hiermee een religieuze lading; wij eren Gods Schepping in  al haar onderdelen, want al het geschapene draagt de herinnering aan de Schepper in zich. ➠       Bezinning    Als we in ons hart geraakt  worden  Door wat ons hier en nu  omringt  Dan is dat een intieme  ontmoeting  Met het alomtegenwoordige  Goddelijke 

4

➠
3. Gerechtigheid.     Met de bewustwording dat er met name in de bio‐industrie aan dieren onrecht wordt gedaan,  zouden wij een nieuwe weg in kunnen slaan met de volgende overwegingen:    ‘Dieren hebben een eigen intrinsieke waarde.’  ‘Het criterium om aan dieren rechten toe te kennen, is hun sentiency.’  ‘Het is wenselijk dat, analoog aan de manier waarop wij kijken naar de belangen van de mensen,  naar de belangen van dieren wordt gekeken.  ‘Daarvoor is het noodzakelijk dat afgestapt wordt van het aloude  (christelijke) concept van “Mans’s Dominion”, de opvatting dat God de  dieren geschapen heeft uitsluitend en alleen ten pleziere van de mens,  om te gebruiken naar diens goeddunken. Het doet er daarbij niet toe of  dieren pijn lijden of gefrustreerd worden in hun natuurlijke behoeften.’  ‘De omgang met dieren moet daarom getrokken worden binnen het  gebied van de menselijke rechtvaardigheid en moraal.’   (Andrew Linzey, Animal Rights.)    Brief van Peter Siebe, voorzitter Christelijk Ecologisch Netwerk, Amersfoort,  gepubliceerd in Trouw,  9 september 2008    ‘Liefde voor dieren en natuur, voor Gods schepping, is niet iets waar ik christenen mee associeer  schrijft K. Vriesenkoop in Trouw. Gerard Elkhuizen schrijft die dag: Niet­christelijke natuur­ en  milieuorganisaties … doen wat het CDA nalaat. Zij geven gehoor aan de opdracht van God om de  schepping te beschermen.   Beide beweringen zijn te simpel. Al meer dan 40 jaar zijn christenen actief in de strijd tegen de  uitbuiting van mens, dier en milieu. Niet altijd op de voorgrond, niet vaak massaal, niet met  harde acties. Het probleem was dat lange tijd om inzet voor het milieu een sfeer hing van linkse  idealen, onwettige actievormen en een geitenwollen­sokken­image. Voor veel meelevende  kerkleden was dat een brug te ver. Maar die tijd ligt intussen ver achter ons. In lidkerken van de  Raad van Kerken wordt al sinds de jaren tachtig het verband gelegd tussen geloof en zorg voor  de schepping. En de laatste jaren maken orthodoxe protestanten en evangelische christenen een  opmerkelijke inhaalslag. Is het probleem tussen christenen en milieuzorg daarmee opgelost? Dat  zou ik niet durven beweren. Want wie zich eenmaal uit de wereld heeft bekeerd tot God, moet  zich daarna nog een keer bekeren van God naar de wereld toe.’   

  God van het Licht  Geef ons nieuwe ogen   Om de aarde  Als een kostbaar goed te zien    God van de Zorg  Geef ons zachte handen  Die zorgzaam met de aarde  omgaan    God van de Liefde   Geef ons een warm hart  Voor alle leven op aarde  5

Stichting Melief  Ieder dier een dierwaardig leven!   

U wilde eigenlijk allang iets extra’s voor de dieren doen in deze Periode  voor de Schepping? Kijkt u dan eens op www.stichtingmelief.nl van de  Stichting Melief. Twee mensen zijn in 2003 een opvang begonnen voor   ‘overtollige’ dieren. Inmiddels is dat uitgegroeid tot 500 dieren. Een  kleine gift (het stro is dit jaar heel duur geworden) of het op afstand  adopteren van een groot of klein dier ... Wat dacht u daarvan?    Stichting Melief, Anjertuin 29, 2662 DE Bergschenhoek.  Bank: IBAN: NL48 TRIO 0212171445.  *   *   *    Bezinning        Geloven, dat is richting kiezen    naar de Bron Die al wat leeft    in eeuwigheid, de volheid    van unieke waarde geeft.      *   *   *   

Inspiratie voor de Scheppingsperiode 

  Periode voor de Schepping in het teken van klimaatverandering  Het Christelijk Ecologisch Netwerk (CEN) roept de kerken in ons land op om speciale  aandacht te besteden aan de zorg voor de Schepping tussen 1 september en 5 oktober.  Deze Periode voor de Schepping staat dit jaar in het teken van de klimaatverandering.  Het thema is: ‘Dag Schepping?! Zorgen voor Gods wereld in een tijd van klimaatverandering’.    De map die rond dit thema is samengesteld, bevat onder meer een preek,  bijbelstudiemateriaal, liturgiesuggesties, verwerkingsmateriaal voor kinderen en praktische  tips. ‘Dag Schepping?!’ kost € 5,‐ (exclusief verzendkosten) en is te bestellen via de website  www.ea.nl    Levend huis, eco­spiritualiteit en schepping van Kerk en Milieu  In september verschijnt Levend Huis, eco­spiritualiteit en schepping van de projectgroep Kerk  en Milieu. Het scheppingsverhaal wordt daarin gekoppeld aan een ecologische bijbellezing en  aan zeven milieuthema’s: klimaat, water, ruimtelijke ordening, biodiversiteit, verhouding  tussen mens en dier, voedsel en de waarde van stilte.    Levend Huis bevat interviews met zeven ‘milieuprominenten’, waaronder Jan Boersema, Lucas  Reijnders, Marianne Thieme en Tineke Huizinga. Het boek verwijst naar  www.kerkenmilieu.nl, de website van Kerk en Milieu, waarop materiaal staat voor vieringen  en kerkdiensten rond de thema’s van de zeven scheppingsdagen. Levend Huis kost € 12,50 en  is in de boekhandel verkrijgbaar. 

6

Het Aramese Jezus­gebed    Bron van Zijn, die ik ontmoet in wat mij ontroert  Ik geef u een naam opdat ik u een plaats kan geven in mijn leven.  Bundel uw licht in mij – maak het nuttig.  Vestig uw rijk van eenheid nu,  uw enige verlangen handelt dan samen met het onze.  Geef ons wat we elke dag nodig hebben aan brood en aan inzicht.  Maak de koorden van fouten los die ons vastbinden aan het verleden,  opdat wij ook anderen hun misstappen kunnen vergeven.  Laat oppervlakkige dingen ons niet misleiden.  Uit u wordt geboren:  de alwerkzame wil,  de levende kracht om te handelen,  en het lied dat alles verfraait en zich van eeuw tot eeuw vernieuwt.    Aramees was de taal die Jezus sprak. Je mag op goede gronden veronderstellen  dat de Aramese versie van het Jezus‐gebed dicht bij het oorspronkelijk door  Jezus uitgesproken gebed staat. God, als bron van alle zijn, is hier dus niet in de  hemel als in het ‘Onze Vader’, zoals we dat nu kennen, maar in het hart van de  mens. Als we in ons hart geraakt worden door wat ons in het hier en nu omringt,  zowel de natuur en de kosmos, als de medemens, dan is dat een intieme  ontmoeting met het alomtegenwoordige goddelijke. Dit Jezus‐gebed benadrukt  vooral de oorspronkelijke eenheid tussen God en de mens, en het wil die eenheid  bevestigen, of herstellen waar die verstoord is geraakt.    Vertaling en toelichting: Bram Moerland (www. brammoerland.nl)  

7

Katholieke Jongerendag.           EO Jongerendag.   Gods Schepping is ons lief!    AGENDA   Kerk en Dier vertegenwoordigde u bij:    3 nov   Katholieke Jongerendag Den Bosch, overhandiging boek Zorg voor  de Schepping aan Mgr. Van den Hende, bisschop van Breda  13 nov  ‘Dag voor de Aarde’, overhandiging Zorg voor de Schepping aan de  heer Ruud Lubbers en rabbijn Soetendorp  12 nov.   Studiedag Evangelische Hogeschool, Amersfoort  25 nov.   Ontmoetingsdag Kerk en Milieu, Utrecht  10 dec   Film Meat the Truth, Amsterdam  10 jan           Alle Nederlandse bisschoppen  ontvangen van Kerk en Dier Zorg voor de  Schepping   10 maart   Vergadering Kerk en Dier, Naarden  16 april   Vergadering St. Oikos, Utrecht  14 juni   EO‐dag, uitreiking materiaal stands  21 juni   Veertig jaar Raad van Kerken,  Jacobikerk, Utrecht, aldaar weer eens gepleit  voor het promoten van de invoering van de  Periode voor de Schepping  3 juli   Actie tegen het kalverentransport met Compassion in World  Farming, Hilversum (foto: Gooi en Eemlander)  18 aug  Vergadering bachelorscriptie Dierenrechten, Heiloo    Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van de Stichting Kerk en Dier. Bezoek vooral eens onze  vernieuwde website: www.kerkendier.nl.   Uw donatie is zéér welkom op giro 7340799 t.n.v. Stichting Kerk en Dier te Bussum. Stichting Kerk en Dier, redactieadres: Juliana van Stolberglaan 4a, 1412 BG Naarden.

8