NIEUWSBRIEF. Uitnodiging. Ieders komst wordt op prijs gesteld. A: Huishoudelijk gedeelte: de Jaarvergadering

NIEUWSBRIEF Historisch Genootschap Midden-Kennemerland en Museum Kennemerland Westerhoutplein 1, 1943 AA Beverwijk jaargang 10

nummer 25

40 JAAR ARCHEOLOGISCHE WERKGROEP Er staan nog diverse activiteiten op stapel in dit jubileumjaar van de Archeologische Werkgroep Beverwijk-Heemskerk. In het Museum Kennemerland is nog tot 26 mei de tentoonstelling De bodem doorgrond te bezoeken. In april hopen we het volgende ledenbulletin van het Historisch Genootschap uit te brengen, dat ook geheel aan de activiteiten van deze werkgroep zal zijn gewijd. En als klap op de vuurpijl zal er op zaterdag 20 april (10 - 17 uur) een symposium worden georganiseerd voor leden van de werkgroep waar ook geïnteresseerden van harte welkom zijn. Het thema van die dag is ’Van prehistorische boerderij tot middeleeuws kasteel in Kennemerland’. Dit thema komt ook al tot uitdrukking in de locatie: kasteel Assumburg te Heemskerk. Er zullen lezingen zijn over de opgravingen in de Broekpolder, de kerken van Kennemerland en over de woontoren (stadskasteel) die eens aan de Breestraat stond waar nu C&A staat. De kosten voor het bezoeken van dit symposium zijn 15 euro. Voor opgave of meer informatie kunt u bellen met Roel van Gulik: 023-5295851.

Inloopavonden voor belangstellenden van het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland Data: maandag 6 mei 2002 maandag 2 september 2002 maandag 7 oktober 2002 maandag 4 november 2002 maandag 2 december 2002

ISSN:

1382-9351

Uitnodiging voor de Algemene Ledenvergadering zaterdag 6 april 2002, Koffiekamer Begraafplaats Duinrust, 09.30 – 11.30 uur Het bestuur van het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland te Beverwijk roept haar leden op om de jaarlijkse algemene ledenvergadering te bezoeken op zaterdag 6 april 2002. Gekozen is voor de koffiekamer van de Begraafplaats Duinrust om de leden kennis te laten maken met de activiteiten die de werkgroep Duinrust tot op heden tot stand heeft gebracht. De leden van de werkgroep en dhr. de Ruijter, die als beheerder in dienst is bij deze begraafplaats, zullen na het huishoudelijke gedeelte gelegenheid krijgen om U te informeren over enige historische wetenswaardigheden van deze begraafplaats. Ieders komst wordt op prijs gesteld. A: Huishoudelijk gedeelte: de Jaarvergadering Agenda 1. Opening en verwelkoming door de voorzitter, dhr. Joep Frerichs 2. Verslag van de secretaris, dhr. Jacob Brakenhoff Notulen van de vorige jaarvergadering in Buurthuis Wijk aan Duin Jaarverslag over 2001 3. Financieel jaarverslag 2001 van de penningmeester, dhr. IJs Luttik 4. Verslag van de kascommissie Goedkeuring van het financieel verslag Benoeming nieuw reservelid voor de kascommissie 5. Begroting voor het jaar 2003 Vaststelling van de contributie. 6. Bestuursverkiezing: Aftredend en herkiesbaar zijn de heren Luttik en Frerichs 7. Toelichting op de activiteiten van de werkgroepen door mevr. Elly Toepoel 8. Rondvraag en sluiting. Pauze met koffie of thee (en een plakje cake) B: Thematisch gedeelte: De heren Jan van der Linden en Peter Thomas zijn beschikbaar om enige toelichting te geven over de activiteiten van de werkgroep Duinrust. Aansluitend kunnen de aanwezigen deelnemen aan een rondwandeling over de begraafplaats. De heren De Ruijter en Van der Linden zullen voor toelichtend commentaar zorgen.

Contributie 2002

N.B: 8 april vervalt ! De avonden zijn voor iedereen, dus ook voor belangstellenden, vrij toegankelijk en vinden plaats in het Museum aan het Westerhoutplein 1 te Beverwijk. De bijeenkomsten beginnen om 20.00 uur. Graag tot ziens.

maart 2002

We willen u nog even herinneren aan de contributiebetaling voor het jaar 2002, voorzover u dat nog niet zou hebben gedaan. Bij de nieuwsbrief van december j.l. hebt u een acceptgirokaart ontvangen. De bedoeling is dat u voor 1 april betaalt. Na die tijd moet u rekening houden met € 1,25 administratiekosten.

Als u de acceptgirokaart kwijt bent kunt u ook rechtstreeks overmaken op postgirorekening 224943 t.n.v. Historisch Genootschap Midden-Kennemerland te Beverwijk. Het minimumbedrag is € 10,--, maar meer mag. Leden buiten de IJmond vragen wij € 2,50 extra over te maken als bijdrage in de portokosten. Denkt u er a.u.b. wel om de afzender te vermelden! Bij voorbaat dank. y

Notulen van de Algemene Ledenvergadering op maandag 2 april 2001. Plaats: Buurthuis Wijk aan Duin aan de Wilgenhoflaan te Beverwijk Tijd: 20.00 – 22.00 uur Aanwezig: 46 personen tekenen de presentielijst. Afbericht: dhr. J. Camfferman, dhr. H. van Willigen, dhr. A. Post

1. Opening en Welkom De voorzitter, dhr. Joep Frerichs, opent de vergadering. Hij verwelkomt de aanwezigen en stelt met tevredenheid een redelijk grote opkomst vast. Hij meldt dat dhr. Aad Post vanwege ziekte niet aanwezig kan zijn. Vanaf deze plek worden Aad en echtgenote gegroet en sterkte gewenst. Verder een speciaal welkom aan de heren Jan Leeuw en Jan van der Linden (Prentenkabinet), die na de pauze een diavoorstelling over OudBeverwijk komen toelichten. Voorts worden dhr. Klaas Groot en echtgenote welkom geheten en wordt diens benoeming tot lid van verdienste op 19 januari 2001 in herinnering gebracht.

2.a. Notulen van de jaarvergadering op 15 april 2000 in het KNRM-gebouw te IJmuiden N.a.v. het Financieel Jaarverslag vraagt dhr. Van Tongeren waar de vervanging van het kopieerapparaat geboekt staat. De penningmeester meldt dat het apparaat niet aangekocht is, maar door derden ter beschikking is gesteld. Het Historisch Genootschap heeft zelf geen bezittingen. Zij worden direkt overgedragen aan het Museum. Dhr. Willemsen informeert in hoeverre museum en collectie verzekerd zijn. De voorzitter bevestigt dat e.e.a. goed geregeld is. Dhr. Kok vraagt of er onderscheid is tussen "erelidmaatschap" en "lid van verdienste". De voorzitter antwoordt dat dit onder punt 8 van de vergadering toegelicht wordt.

exemplaren) is nu in verkoop. De bundel "Doormarcheerende Troepen" verloopt iets minder vlot. Over een vraag uit de zaal naar het waarom van de Leeuw-, Plus en Kapitaalrekening, antwoordt de penningmeester dat de Postbank dergelijke rekeningen zelf niet opheft. De penningmeester meldt dat dit het laatste overzicht in guldens is, de volgende jaarrekening wordt in Euro’s opgesteld. T.a.v. toekomstige verwachtingen merkt de penningmeester op dat hij verwacht dat de drukkosten voor de boeken en overige publicaties ontegenzeggelijk zullen stijgen. Een lichte verhoging van de contributie zal wenselijk zijn. Dhr. Magdelijns zei geen enkele moeite te hebben met een verhoging tot 10 Euro, mits dat aan de leden in de Nieuwsbrief toegelicht wordt. De penningmeester pleit ook voor een extra bedragje in 2002 voor de leden buiten de regio IJmond, i.v.m. kostbare postbezorging

4. Kascommissie De schriftelijke akkoordverklaring van de kascommissie d.d. 27 februari 2001, opgesteld door de heren Van Willigen en Van Bourgonje wordt voorgelezen. In de kascommissie treedt dhr. Van Bourgonje af en hij wordt opgevolgd door dhr. Vrenegoor. Als nieuw voor een volgend jaar meldt zich dhr. Van Tongeren. De vergadering keurt het financieel verslag goed. Voorzitter spreekt zijn dank uit.

De penningmeester vraagt instemming met de voorgestelde contributieverhoging tot 10 Euro. De vergadering gaat met algehele bevestiging akkoord en betuigt tevens instemming met de voorgestelde begroting. Aad Kok verzoekt een vermelding op de aanmeldingsformulieren voor nieuwe leden dat de contributie in 2002 tien Euro gaat bedragen.

6. Bestuursverkiezing

Dhr. Cor de Boer wijst er op dat in het verslag over w.g. Duinrust de geïnventariseerde graven niet in sommige, maar in alle gevallen worden gefotografeerd.

Aftredend lid, mevr. Elly Toepoel, stelt zich herkiesbaar en wordt met instemming van de vergadering herkozen.

7. Werkgroepen

3. Financieel Jaarverslag 2000 De penningmeester kijkt terug op een gunstig jaar, welke met een voordelig saldo van meer dan ƒ 3000,-- eindigde. De verdiensten die op boeken gemaakt worden komen terecht bij het boekenfonds. Vooral de verkoop van het boek van Klaas Groot verloopt voorspoedig. De eerste druk van 1000 exemplaren was er snel doorheen. De tweede druk (ook weer 1000 pagina 2

Ze besluit haar toelichting met de mededeling dat dhr. Fred Schweitzer namens het museum en historisch genootschap zitting gaat nemen in de Gemeentelijke Monumentencommissie.

8. Erelidmaatschap De voorzitter brengt met enkele hartelijke woorden de feestelijke opening van nieuwe tentoonstelling op 19 januari in herinnering. De tentoonstelling Praatjes over en Plaatjes van Beverwijkers n.a.v. de verschijning van het gelijknamige boek van dhr. Klaas Groot. Mede vanwege zijn jarenlange verdiensten en inzet voor het historisch genootschap en de Kennemer Oudheidkamer werd toen dhr. Groot benoemd tot lid van verdienste. Echter een erelidmaatschap kan slechts met instemming van de ledenvergadering worden toegekend. De voorzitter vraagt de vergadering om blijk van instemming te geven met de verdiensten van dhr. Groot en hem het erelidmaatschap toe te kennen. De vergadering gaat bij acclamatie akkoord. Een geroerde Klaas Groot zegt ook namens zijn echtgenote de vergadering zijn dank toe. De voorzitter speldt hem een speciaal ontworpen erespeld op.

5. Begroting 2002

2b. Jaarverslag 2000

Notulen en jaarverslag worden door de vergadering goedgekeurd en de voorzitter dankt de secretaris voor het verrichte werk.

N.a.v. een krantenartikel zijn er contacten gelegd met de stad Albany in de staat New York (USA), het vroegere 17e eeuwse Beverwyck in het toenmalige Nieuw-Nederland.

Mevrouw Toepoel doet een oproep naar de leden en noemt dat elke werkgroep vatbaar is om met enthousiaste deelnemers uitgebreid te worden. Wat de inloopavonden betreft noemt ze het succes van de genealogieavonden. In oktober 2001 zal een speciale uitwisselingsbijeenkomst gehouden worden. De mensen worden dan in de gelegenheid gesteld het werk van elkaar te bekijken en gegevens uit te wisselen. Ook merkt zij op dat het museum nu soms te klein is om de grote toeloop op een dergelijke avond op te kunnen vangen. Er is soms letterlijk geen stoel meer vrij.

9. Rondvraag Dhr. Wietsma vraagt aandacht voor de tentoonstelling in Museum Zuid-Kennemerland aan het Groot-Heiligland in Haarlem over de Hollandgangers die in de 18e en 19e eeuw vanuit Duitsland naar onze streken kwamen. De tentoonstelling zal t/m deze zomer lopen. Tevens verschijnt er een boek "Zur Arbeit nach Holland" in het Nederlands en het Duits over deze vorm van arbeidsmigratie. Dhr. Wold vraagt of er onderscheid bestaat tussen erelidmaatschap en lid van verdienste. Voorzitter antwoordt dat het genootschap statutair enkel spreekt over het erelidmaatschap. Dhr. P. v.d. Mey stelt een vraag over de rubriek vraag en aanbod. Voorzitter antwoordt dat iedereen vrij is om mededelingen in te sturen. Mevr. Pennycook pleit voor vermelding van de tarieven en prijzen in Euro’s in de eerstvolgende Nieuwsbrief.

10. Sluiting. Voorzitter dankt de vergadering voor de opkomst en stelt de leden voor om ook na de pauze te blijven voor de toelichting van de heren Leeuw en Van der Linden bij dia’s van Oud-Beverwijk.

y

NIEUWSBRIEF 25 Historisch Genootschap Midden-Kennemerland en Museum Kennemerland

Jaarverslag Historisch Genootschap 2001 Algemeen: Ook in 2001 kwam het bestuur van het Historisch Genootschap regelmatig in het Museum aan het Westerhoutplein in vergadering bijeen: woensdag 14 februari, donderdag 1 maart, dinsdag 3 april, dinsdag 15 mei, dinsdag 26 juni, dinsdag 28 augustus, dinsdag 9 oktober en maandag 12 november 2001. Met verslagenheid ontvingen de medebestuursleden het bericht van het overlijden van dhr. Aad Post op 20 april 2001. Zijn grote verdiensten voor het genootschap wat betreft zijn aandeel in het uitgeven van de nieuwsbrieven, boeken en publicaties moeten hier zeker genoemd worden. Zijn plaats in het bestuur is tot nu niet ingevuld. Het bestuur wordt gevormd door: Joep Frerichs, voorzitter, Jacob Brakenhoff, secretaris, IJs Luttik, penningmeester, Elly Toepoel en Jan Camfferman, bestuursleden. De ledenadministratie wordt bijgehouden door mevrouw P.M. Pennycook-Hilbers en voor de verzorging van de drukwerken werd dhr. Arie van Dongen aangezocht.

Werkgroepen Werkgroep Duinrust (bijdrage van dhr. Peter Thomas)

We zijn gestart in september 2000 met het beschrijven van de graven in sectie 3, het oudste gedeelte van Begraafplaats Duinrust. In mei 2001 was die beschrijving voltooid. Het beschrijven houdt in: a) de personen die er begraven liggen; b) de tekst op de grafsteen en wat voor soort lettertype er gebruikt is; c) de steensoort die voor de grafsteen gebruikt is; d) wat voor soort graf het is: een zandgraf, een keldergraf, etc.; e) de grootte van het graf; f) de symbolen op de grafsteen; g) en hoe het graf er bij ligt, eventuele beschadigingen etc. Dhr. Cor de Boer heeft 189 foto’s van de graven gemaakt en op cd-rom gezet. De beschreven graven werden gecontroleerd via de registerboeken op Duinrust. Vervolgens werd er een eenvoudig fotoboek gemaakt. Verder is er een interview geweest met dhr. Dekker van de Stalhouderij aan de Baanstraat. In november 2001 werd besloten om verder onderzoek te doen naar aanvullende gegevens over de betrokken personen: bijvoorbeeld welke beroepen de overledenen uitgeoefend hadden. Besloten werd een boekje of iets dergelijks daarover te gaan maken, maar hoe en wat precies weten we nog niet helemaal. De werkgroep Archeologie, in samenwerking met Heemskerk. (bijdrage van dhr. Dennis van Wijk)

De archeologische werkgroep heeft zo vroeg in het jaar alweer mogen ruiken aan het verleden in Beverwijk en Heemskerk, wat niet altijd een pretje is gezien het weer

in dit deel van het jaar. Na de ontdekking vorig jaar van een schaapgeraamte in het recreatiepark Assumburg/ Oud-Haarlem (datering gelegd in de Romeinse tijd) kwamen dit jaar de resten boven van een rund bij het bouwplan Broekpolder. Na nader onderzoek van ons en de technische universiteit (T.U.) ligt de datering van de botten in de vroege middeleeuwen (700-1000 na Chr.), aan de hand van aangetroffen kogelpotscherven, hoewel een datering in de Romeinse tijd ook nog mogelijk is omdat er ook inheems –Romeins aardewerk aangetroffen is op de vindplaats. Nader onderzoek naar deze begraving, men vermoedt wel dat het om een rituele begraving van het dier gaat, vindt nog plaats. Zowel het schaap als het rund krijgen wellicht nog een plekje in een toekomstige tentoonstelling en zullen in de toekomst door de werkgroep als studieobjecten worden gereconstrueerd. Ook de Breestraat, Nieuwstraat en Meerplein werden nog steeds gevolgd in hun opknap- en onderhoudsbeurten, waar weer een aantal zaken werden aangetroffen. Zo ontdekte Jaap Hendrikse bij het volgen van de werkzaamheden in een kabelgoot aan de Breestraat de resten van een fundering van een oud soort bakstenen ( 14e eeuw), met daarop de net door een graafmachine stukgetrokken resten van een oude voorraadpot. Nader bestuderen vertelde dat het hier om een natuurstenen vijzel gaat (vermoedelijk uit de 14e eeuw; er staat een ander exemplaar van dit type vijzel in de vitrine van het museum) waarin men vroeger kruiden en andere zaken vermaalde. Deze wordt op dit moment gerestaureerd. Aan de Meerstraat werd bij werkzaamheden ook het een en ander aangetroffen in de vorm van funderingsresten en enige houten afgepunte palen. Deze houten palen zouden wel eens een functie gehad kunnen hebben in de wal/oeverkade van de middeleeuwse situatie van de Meerhaven. De palen zijn geborgen en worden waarschijnlijk geconserveerd. De meerdere funderingsresten waren niet overzichtelijk genoeg om hierin iets concreets te herkennen. Ook de komende tijd gaan een aantal locaties in Beverwijk en Heemskerk aan een onderzoek onderworpen worden naar hun waarde voor de toekomst en ook zijn er weer genoeg bouwobjecten, die het komende jaar de moeite waard van het volgen zijn. Vooruitgang is goed maar als we tegelijkertijd iets van het verleden kunnen herontdekken, is dat op meerdere manieren alleen maar meegenomen. Voor eventuele belangstelling in onze werkgroep of vragen over door U aangetroffen zaken kunt U altijd bellen met D. R. van Wijk, tel. 0251-237442


Werkgroep Paleografie Alle charters aanwezig in het Museum Kennemerland van ca. 1600-1850, die door de paleografiegroep, bestaande uit 8 personen, zijn getranscribeerd werden zowel digitaal als in boekvorm vastgelegd. Daarnaast werd een persoonsnamen-, veldnamen-, vreemde woorden- en dateringenlijst uit de betreffende charters opgesteld. De groep houdt zich thans bezig met de transcriptie van de notulen van de Beverwijkse raadsvergaderingen vanaf het jaar 1642. Onder leiding van mevr. Elly Toepoel komt deze groep driewekelijks bij elkaar in Museum Kennemerland Inloopavonden Elke eerste mogelijke maandagavond van de maand werd weer een inloopavond gehouden, waarbij iedereen - lid of geen lid van het Historisch Genootschap - met zijn historische wederwaardigheden, vragen of suggesties terecht kon. Drie van deze avonden waren volledig aan genealogie gewijd. Op maandag 8 januari heeft mevr. A. Böhm-Kortekaas verteld over haar aanpak van de genealogie van de familie Böhm. Zij heeft dat inmiddels afgerond met een prachtig boekwerk, dat verluchtigd is met vele foto's, anekdotes en vele bijzonderheden. Op maandag 7 mei hebben Jan v.d. Linden en Fred Schweitzer een aantal minder bekende archiefbronnen laten passeren en werd een uiteenzetting gegeven over de werkgroepen die zich bezig houden met de ontwikkeling van het Historisch Kadaster van Midden Kennemerland, betrekking hebbende op de periode van voor 1832 .Een en ander werd toegelicht met kaarten (cartografie). Er werd een oproep gedaan zich aan te sluiten bij een van de werkgroepen. Aansluitend gaf Elly Toepoel een korte uiteenzetting van de raakvlakken met de werkgroep Paleografie. Op maandag 1 oktober werd door enkele min of meer gevorderde genealogen aan enkele tafels hun genealogie getoond en werd informatie uitgewisseld. De heer B. Prins attendeerde nog op de mogelijkheid om 1 x per maand in IJmuiden gegevens uit te wisselen en wegwijs te worden op de computer, op de 4e maandag van de maand in het gebouw Kromhoutstraat 50a, van 19.00 uur tot ca. 21.30 uur.

Werkgroepen in samenwerking met Museum Kennemerland. Fotowerkgroep (bijdrage van ir. J. Camfferman)

Na ruim anderhalf jaar werken heeft de fotowerkgroep haar eerste taak beëindigd. Al het fotografisch materiaal is op de juiste wijze fysiek beveiligd opgeborgen. Ook is de hele verzameling op dubbele exemplaren gecontroleerd. Ook het bijzondere materiaal, dat naar het provinciaal pagina 3

restauratie-atelier was gezonden, is terug gekomen. De volgende taak van de werkgroep zal zijn het vaststellen wat de foto’s voorstellen en de registratie van de foto’s in de computer met het Adlib-systeem. Overigens zijn er een aantal forse fotocollectie’s aan het museum toegezegd. Die zullen ook allemaal nog door de molen moeten. De werkgroep bestaat thans uit mevrouw E. Toepoel en de heren H. Claus, H. Wold, H. van Zuylekom en J. Camfferman. Projectgroep Historisch Kadaster Beverwijk(bijdrage van drs. F. Schweitzer) De leden van deze werkgroep, Het Historisch Kadaster Beverwijk, zijn het afgelopen jaar tweemaal bijeen geweest. De werkgroep Historisch Archief Beverwijk heeft in 2001 noodgedwongen de werkzaamheden moeten staken, omdat de leden andere verplichtingen kregen. De andere werkgroep, Cartografisch Archief Beverwijk, zet de werkzaamheden voort. De leden trachten historische kaarten te ontsluiten en te digitaliseren. Begonnen is met de kadastrale kaart van 1832. In samenwerking met leden van de Historische Kring Heemskerk wordt er hard aan gewerkt om de beoogde resultaten te bereiken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het softwarepakket HazaGoed. Dit pakket biedt de mogelijkheid om op basis van (opnieuw) digitaal getekende kaarten historische informatie te koppelen. Hierbij kunt u denken aan een koppeling van kadastrale, genealogische en topografische gegevens. Het uiteindelijke resultaat zal een historische databank opleveren met vele uiteenlopende gegevens, waarin naar hartelust gezocht kan worden. Het zal overigens nog wel geruime tijd duren eer het zojuist geschetste resultaat bereikt zal zijn, maar er wordt aan gewerkt! De voorzitter van het project Historisch Kadaster Beverwijk roept dan ook leden op om deel te nemen aan dit omvangrijke project, onder het mom van: "vele handen maken licht werk". Heeft u belangstelling, dan kunt u zich voor één of beide werkgroepen aanmelden bij de heer A. Schweitzer (0255 - 534456).

Monumentenbeleid. De gemeente Beverwijk heeft in 2001 een Monumentenverordening vastgesteld. Vervolgens heeft de gemeente het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland gevraagd een kandidaat voor te dragen, die zitting kan nemen in de gemeentelijke Monumentencommissie. Het Genootschap heeft de heer A. Schweitzer voorgedragen, omdat hij zowel over locaal historische als bouwkundige kennis beschikt. De gemeente heeft zijn voordracht overgenomen en hem benoemd tot lid van de commissie. Naast de heer Schweitzer zijn benoemd, de heer C. A. Pepping (voorheen stedebouwkundige in dienst van de gemeente Beverwijk, nu nog lid van de gemeentelijke welstandscommissie), mevrouw A.M. pagina 4

Hangelbroek-Gouwetor (architecte en lid van de gemeentelijke welstandscommissie) en mevrouw J.A. Van der Aar (kunsthistorica en inwoonster van de gemeente Beverwijk). Voorzitter van de Monumentencommissie is de wethouder voor ruimtelijke ordening, de heer F.H.J. Koster. Enige jaren geleden is een Monumenten Inventarisatie Project (MIP) uitgevoerd, waarbij objecten zijn bekeken die in aanmerking zouden kunnen komen voor een monumentenstatus. Vervolgens heeft de gemeente een bureau opdracht gegeven om de objecten te beschrijven. Het bureau heeft een conceptgemeentelijke monumentenlijst samengesteld. De lijst omvat een kleine zestig objecten verspreid over Beverwijk en Wijk aan Zee, waarvan een aantal objecten zijn voorgedragen door het Historisch Genootschap. In 2001 is de Monumentencommissie aan de slag gegaan en is een aantal keren bijeen gekomen om de objecten te beoordelen. De lijst met voorgestelde monumenten, voorzien van adviezen van de commissie, wordt nu door het college van burgemeester en wethouders in procedure gebracht. De raad wordt voorgesteld de monumentenlijst vast te stellen, zodat de objecten daarna de formele status van gemeentelijke monumenten krijgen. Dus naast de reeds bestaande rijks- en provinciale monumenten worden nu ook op gemeentelijk niveau monumenten aangewezen in Beverwijk en Wijk aan Zee. Wanneer een bouwkundige verandering met betrekking een gemeentelijk monument wordt voorgesteld, zal de monumentencommissie bijeenkomen om daarover het college van advies te dienen. De commissie zal het college niet alleen op verzoek, maar ook ongevraagd adviseren. Dat kan zich onder meer voordoen wanneer de commissie van mening is dat een bepaald object voor een monumentenstatus in aanmerking komt, dan wel als de commissie geïnformeerd wordt met betrekking tot een wijziging aan een monument die niet is aangekondigd. In het voorjaar zal door de gemeente een informatiebijeenkomst worden georganiseerd, waarbij de direct belanghebbenden uitgebreid geïnformeerd zullen worden over het feit dat hun objecten tot monument verklaard zullen worden. Verder wordt eraan gewerkt om ook anderen op enigerlei wijze kennis te (kunnen) laten nemen van de objecten, die tot gemeentelijke monument verklaard zullen worden. Wanneer zich ontwikkelingen voordoen, zullen wij u daarover zo spoedig mogelijk informeren.

De algemene Ledenvergadering. De ledenvergadering vond plaats in Buurthuis Wijk aan Duin aan de Wilgenhoflaan te Beverwijk op maandagavond 15 april 2001 (zie notulen). Na de pauze gaf dhr. Jan Leeuw boeiend commentaar bij de diabeelden uit het Prentenkabinet van dhr. Van der Linden uit Wijk aan Zee bij de vele

verloren gegane schoonheden van Beverwijk uit de eerste helft van de vorige eeuw.

Nieuwsbrieven, Ledenbulletins en nieuwe uitgaven. Er kwamen het afgelopen jaar drie nieuwsbrieven uit, nr. 22, 23 en 24. Jan van der Linden, Afra Bart, Elly Toepoel en Dennis van Wijk tekenden voor boeiende en lezenswaardige bijdragen op historisch en archeologisch gebied. In januari verscheen het fotoboek Praatjes over en Plaatjes van Beverwijkers. Dit boek werd samengesteld uit fotomateriaal van Klaas Groot en geheel bewerkt door Aad Post en Elly Toepoel. Deze publicatie werd een grandioos succes. De mensen stonden er op sommige zondagmiddagen voor in de rij. Na verkoop van de eerste oplage van 1000 exemplaren moest al heel gauw een tweede oplage verschijnen, welke ook al weer aardig verkocht wordt. Er verschenen nog twee boekwerken in de serie Historische Reeks. Een Haven in de Noordzee, een waterwegnaar Amsterdam, door J. van Venetien en Wijk aan Zee, dorp aan de branding, door M. Lindeman. Dit laatste werk werd tevens als ledenbulletin gratis aan de leden van het genootschap verstrekt. Het werk van dhr. Aad Post werd enthousiast overgenomen door dhr. Arie van Dongen.

Bijzondere activiteiten: Regionaal Overleg Deelname aan het regionaal overleg met de historische verenigingen in Midden- en Noord-Kennemerland werd voortgezet. Men kwam op 5 april in Limmen en 31 oktober in Uitgeest bijeen. De banden met de HKH (Historische Kring Heemskerk) werden nauwer aangehaald en men besloot afgevaardigden uit het bestuur 1 à 2 keer per jaar bijeen te laten komen. De allereerste keer was dat in het Museum Kennemerland op 10 april 2001. Excursies Op zaterdag 20 oktober werd een excursie georganiseerd naar het fort Zuidwijkermeer, dat onderdeel is van de stelling van Amsterdam. De heer Kees Bruins leidde de deelnemers rond in het fort en vertelde bijzonderheden over het fort en de stelling van Amsterdam. We weten nu waarom het fort niet is onderheid en waarom de aardappel "Meerlander" zo geroemd is. Museumondersteuning. De groep vrijwilligers die gastheer of gastvrouw zijn gedurende de openingsuren van het museum werd uitgebreid met één persoon, zodat men totaal met achttien mensen het rooster kan invullen. Aan uitbreiding van deze groep bestaat nog behoefte. Op zaterdag 27 oktober verzorgde dhr. IJs Luttik een uitstapje voor de vrijwilligers naar het Museum Broeker Veiling in Broek op Langedijk met aansluitend een bezoek-


je aan het bowlingcentrum in Uitgeest. IJs maakte er melding van dat hij m.i.v. het jaar 2002 voornemens was om uit het museumbestuur te treden en daarmee een aantal taken af te stoten. Deelnemers en bestuur dankten IJs voor zijn jarenlange inzet en voortreffelijke organisatie van het vrijwilligerswerk en excursies. Tevens werd ondersteuning gegeven bij de op-

bouw en afbraak van de verschillende tentoonstellingen en de voorbereidingen hiervan. Propaganda en werving Op 21 januari en 1 april was het Historisch Genootschap vertegenwoordigd met een verkoop- en informatiekraam op de ansichtkaartenbeurs van de VAK in Velsen-

Overzicht ledenbestand. Met blijdschap kan er kennis gegeven worden van het feit dat het ledenbestand in 2001 groeide van 624 naar 714 leden.y

Van het Museum Kennemerland

presentatie. Ook heeft hij vele jaren het penningmeesterschap van het Historisch Genootschap vervuld, alsmede de ledenadministratie verzorgd. Op 1 januari 2002 nam ook de heer IJsbrand Luttik na ruim tien jaar bestuurslidmaatschap afscheid van het museumbestuur. IJsbrand heeft zich als bestuurder met name beziggehouden met de vrijwilligers. Hij verzorgde de roosters van werkzaamheden, het vrijwilligersuitje en de kerstattentie. Daarnaast zorgde hij

voor de contacten met de onderhoudsmedewerkers van de gemeente. Daarenboven verzorgde hij ook de inkoop van het huishoudelijk materiaal. Met een geanimeerde receptie is op 12 januari 2002 afscheid genomen van beide bestuurders. Met ingang van 21 januari is de heer ir. J. Camfferman afgetreden als voorzitter van het museumbestuur. In de persoon van de heer drs. F. Schweitzer is een opvolger gevonden. De heer Camfferman blijft bestuurslid als vice-voorzitter en penningmeester. y

Bestuurswisselingen Na ruim 25 jaar bestuurslidmaatschap heeft de heer Roel van Gulik op 1 januari 2002 afscheid genomen van het museumbestuur. In die jaren heeft Roel altijd de verbinding gevormd tussen de Archeologische Werkgroep en het museumbestuur. Daarnaast heeft hij jarenlang de zorg gedragen voor de uitgave van ons Ledenbulletin, zowel redactioneel als qua

Heemskerk, Het huis Marquette Gezicht naar het noordwesten op Marquette , het Huys te Heemskerk. De achterglasschilderkunstwerken van Jonas Zeuner zijn gemaakt in een bijzondere techniek. Zeuner maakte voorstellingen in spiegelbeeld aan de achterzijde van een glasplaat. In de daar aangebrachte goud- en zilverblaadjes graveerde hij een voorstelling die hij vervolgens bestreek met olieverf. De olieverf is dan aan de voorkant te zien in de gegraveerde lijnen. Deze achterglasschilderkunst – ook wel ‘verre églomisé’ genoemd naar de 18e eeuwse Franse ontdekker van het procede: Jean-Baptiste Glomy- is in de loop van de 19e eeuw verloren gegaan. De werken van Zeuner omvatten verscheidene genres, zoals stadsgezichten, portretten, landschappen en krijgshandelingen. Vooral de werken in de laatste categorieën hebben een journalistiek karakter. Zij weerspiegelen letterlijk het dagelijks leven en de politieke verwikkelingen in de Republiek in de tweede helft van de 18e eeuw. Zeuner maakte diverse afbeeldingen die betrekking hebben op de strijd tussen de prinsgezinden en de patriotten. In binnen- en buitenland zijn circa 150 werken van Zeuner bekend. Het Amsterdams Historisch Museum bezit 6 werken van Zeuner. Museum Kennemerland heeft het schilderij in 1979 verworven. Na beschadiging in het glas is het goed gerestaureerd.

Noord. De deelnemers aan de wandelingen van "Westerhout blijft" kregen een informatiefolder over de geschiedenis van het landgoed Westerhout.

Hieronder vind U een gedeelte uit "Hollands Tempe"van Abraham Rademaker: Om d’oorsprong van uw Naam, MARQUETTE, naar te spóren: Het huis te Heemskerk heeft men U genoemd te vóren, Of andersints het huis te Zevenbergen, maar Toen ’t oud en ridderlyk geslagt van Heemskerk waar Het lévensligt ontroofd, vervield gy aan Vianen, Van die aan Arenberg, om dus het spoor te bánen Waardoor heer de Hartain u heeft voor geld gekogt, En u den nieuwen naam M A R Q U E T T E toe gebrogt, Naar ’t dorp Marquette, in ‘t land van Vlaanderen gelégen. Dus hebt gy ménigmaal een and’ren heer gekrégen, Eêr R E N D O R P u heeft tot zyn eigendom gemaakt? M A R Q U E T T E hoe veel zoet en zuur hebt gy gesmaakt.

Het Huys te Heemskerk werd in 1250 gebouwd door Koning Willem, Graaf van Holland. Het heeft vele eigenaars gekend. In 1610 werd het gekocht door Daniel de Hertaing, heer van Marquette in Henegouwen, die het de naam "Marquette"gaf. In 1717 kwam het in het bezit van de regentenfamilie Rendorp. Joachim Rendorp (1728-1792) bracht het volgens een verbouwingsplan van zijn vader Pieter Rendorp (1713-1760), burgemeester van Amsterdam, in zijn meest uitgebreide staat zoals het hier, gezien uit het zuidoosten, is afgebeeld. Spoedig daarna begon het verval en de gedeeltelijke afbraak. Na een grondige restauratie, ca 20 jaar geleden, is er thans een hotel-restaurant in gevestigd.


Marquette te Heemskerk, geschilderd door Jonas Zeuner (1727-1814)

pagina 5

Historisch Genootschap Midden-Kennemerland Financieel overzicht 2001 Baten en lasten over 2001(in euro’s) Baten Contributies Rente Donaties Verkoop boeken etc. Ontvangen administratiekosten

5.761,87 1.110,21 341,47 27.105,54 68,06

Lasten Nieuwsbrieven (3x) Ledenbulletins Boeken etc. Bijdrage aan Museum Jaarvergadering Historische werkgroepen Excursies Overige aktiviteiten Lidmaatschappen Saldo porti/bezorging Bestuurskosten/onvoorzien Reservering boekenfonds Reservering infocentrum Voordelig saldo

34.387,15

1.450,71 3.549,53 17.206,05 576,19 186,62 82,75 59,44 44,88 130,28 244,13 132,74 4.899,48 5.000,-824,35 34.387,15

Balans per 31 december 2001(in euro’s) Kas Postbank Postbank-kapitaalrekening Postbank-termijndeposito Nog te ontvangen rente

92,28 1.331,80 26.123,27 14.520,97 453,78

Nog te betalen Vooruit ontvangen contributie Ondersteuningsfonds Blomfonds Boekenfonds Reserve info-centrum Algemene reserve

42.522,10

932,97 1.099,35 3.040,22 16.336,09 8.762,77 5.000,-7.350,70 42.522,10

Toelichting: Het jaar 2001 konden we afsluiten met een voordelig verschil van € 825, o.a. door de groei van het aantal leden en door een mooie donatie van ruim € 300 (heel hartelijk dank!). Ook anderen maakten veelal een hoger bedrag aan contributie over (totaal ca. € 1350, nagenoeg gelijk aan het jaar 2000, eveneens hartelijk dank!) geboekt t.g.v. het ondersteuningsfonds. Uit dit fonds konden wij € 1.135 bijdragen aan het Museum voor de aanschaf van een computer met randapparatuur voor het vastleggen van de inventaris. Tevens werd ca. € 520 besteed aan de aanschaf van boeken etc. voor de historische bibliotheek. Vnl. door de glorieuze verkoop van het boek "Praatjes en Plaatjes van Beverwijk(ers)", kon het boekenfonds worden aangevuld met € 4.900 en kon bovendien € 5.000 worden gereserveerd voor een eventueel in de toekomst op te richten info-centrum. Al met al een uitzonderlijk jaar, dat met veler inspanning een zeer gunstig resultaat opleverde.

Begroting 2003 (in euro’s) Baten Contributies Rente Verkoop boeken

7.500,– 1.200,– 500,–

9.200,–

Lasten Nieuwsbrieven Ledenbulletin Boeken etc. Excursies/lezingen Bijdrage aan Museum Historische werkgroepen Overige aktiviteiten Jaarvergadering Lidmaatschappen Saldo porti/bezorging Bestuurskosten/onvoorzien

1.700,– 4.600,– 500,– 200,– 750,– 350,– 200,– 200,– 200,– 300,– 200,– 9.200,–

Voorstel: handhaven contributie 2003 op € 10,–

pagina 6


Wat is het verhaal achter deze pentekening?

Sociëteit Kennemerland: Amicitia. Deze pentekening van het interieur van de sociëteit werd in 1972 gemaakt door Jan van der Schoor, gezeten vanuit een hoog perspectief. Hij deed dit in opdracht van het toenmalige Bestuur, dat een herinnering wilde bewaren aan een bijna 150-jarige ”heerensoos”, die bij vele Wijkers beroemd en berucht was! In datzelfde jaar werd het pand gesloopt en hoorde ook dit beeld tot Beverwijks verleden… Menig oude Beverwijker wist van de toegang tot dit ”verborgen” etablissement: het groene poortje aan de achterkant van Wijnhandel Hommes, gelegen aan de Koningstraat. Nóg oudere mensen kunnen vertellen dat dit vroeger een deel van het café van Zonjee was. Hoe interessant is de geschiedenis van ±150 jaar geleden van dit deel van de Breestraat?

Uit oude documenten, kranten, foto’s en ansichtkaarten komt een beeld naar voren van een gezellige ”doorgangsweg” met vele uitspanningen en rustplaatsen voor alle lieden, die van Haarlem, via Velsen, naar Alkmaar trokken en vice versa. Men deed dit met paard en wagen, een koets, de paardentram, te voet of nog later op de fiets! Voor al deze mensen was er op de Breestraat ”voor elck wat wils”: een melksalon, een koffiehuis met biljart, café’s met terrasjes, slijterijen, herbergen en logementen, waar de vermoeide reiziger zich rustig kon ontspannen. Deze toestand duurde nog tot het begin van de 20e eeuw.

De geschiedenis van het pand nummer 28, waar het laatst Hommes’ wijnhandel was gevestigd, gaat voorzover ons bekend terug tot 1860. Logement ”de Atlas” was de oudst bekende naam en het stond temidden van de gewone huizen aan de Breestraat (zie foto 1). De grote vierkante bak vooraan op de foto was een watertappunt, waarvan er verschillende op de Breestraat stonden. In die tijd was er namelijk nog geen waterleiding in de huizen: de mensen moesten dit zelf halen. Later maakte men er een pompinstallatie boven. Zo’n waterput was een gewild punt van samenkomst: de laatste nieuwtjes werden er uitgewisseld.


In 1881 kreeg de heer Joseph van Geenen een drankvergunning uitgereikt, wat toen met de invoering van de Drankwet een vereiste was. Blijkens de documenten woonde hij toen niet op Breestraat 28, maar in wijk 378! Hierna kwam het pand in andere handen en het kreeg tegelijkertijd ook een ander karakter. De naam logement en koffiehuis werd door ene familie de Klerk van de gevel gehaald en er werd café Kennemerland op geschilderd. De zaak werd een gedegen tapperij met twee sociëteiten: op de bovenverdieping werd de ”heerensoos” gevestigd, waarvan de plaatselijke notabelen lid waren, terwijl de benedenverdieping werd ingericht als ”burgersoos” Echter, de namen van de laatsten deden zeker niet onder voor de leden van de bovenbezoekers. In de sociëteit ”Amicitia” werd er onder het gebruik van de toenmalige drankjes niet alleen over plaatselijke gebeurtenissen gesproken, maar men wisselde er tevens van gedachten over landelijke en internationale activiteiten Ook humoristische en literaire onderwerpen werden niet geschuwd!

pagina 7

(zie foto 4). Het opschrift ”café Kennemerland” verdween en dit bestond slechts nog aan de achterkant als sociëteit, verborgen, maar druk bezocht…! Tien jaar later nam de familie Klein de wijnhandel en sociëteit over, waarvan de laatste telg, Floor Klein (foto 5), de status van ”hospes der soos” met veel toewijding waarmaakte. Hij woonde boven de winkel, doch was, waarschijnlijk voor eigen rust en gezondheid, in het weekend voor de heren gesloten.

foto 1. Logement DE ATLAS met op devoorgrond het tappunt voor water.

Op foto 2, genomen rond 1910, ziet men duidelijk de bezoekers van de herensoos op de bovenverdieping voor de open ramen staan, die trots de ledenlijst tonen van ”hun” Amicitia. Volgens het opschrift boven de deur was de heer Houtman de toenmalige caféhouder. De ”Naamlijst der leden van de sociëteit ” is heden in het bezit van ons Museum Kennemerland en hebben wij eens aan een nader onderzoek onderworpen. In het depot troffen wij tot onze grote verbazing een grote, ebbenhouten lijst aan met de afmetingen van maar liefst 1.60m x 1.00m! Onder een prachtig uitgevoerd opschrift staan de namen der leden gekalligrafeerd (zie foto 3).

Volgens de tekst bestonden de Oprichters uit 21 leden en was de stichtingsdatum 15 november 1828! Waar zij in de eerste tijd hun domicilie hadden, is ons niet bekend. Op de lijst zijn de vergeelde namen nog te vinden van de leden, die verdeeld waren in Oprichters, Gewone leden en Buitenleden. De laatste bijschrijving dateert van 1882. Een nieuwe lijst is ons niet bekend, maar in een oude gids voor Beverwijk en omstreken van Christiaan E. Sepp (1902) wordt de ”Sociëteitvereeniging Amicitia” wel vermeld. Het Bestuur uit die tijd werd gevormd door J.W.Schuit (voorzitter), N.P.J. Rommel (secretaris), Pieter Schuckink– Kool (penningen) en de 2e penningmeester Marinus Lamme; in die tijd bekende Beverwijkse namen!

Uit een oude krant van september 1963 blijkt, dat in die tijd het honderdjarig bestaan van het pand werd gevierd onder de titel ”van Logement tot Wijnhandel”. Floor Klein had namelijk zijn winkel grondig vernieuwd met prachtige wijnrekken en moderne verlichting... Alhoewel de soos geen andere wijziging had ondergaan dan een ”frisse entourage rond het biljart”, meenden de leden van sociëteit Kennemerland dat zij aan de heropening van Hommes’ Wijnhandel op originele wijze hun deel moesten bijdragen. Citaat uit het Dagblad Kennemerland van 14 september 1963: ”Gistermiddag arriveerde per rijtuig een deputatie, gevormd door de heren T.Coppens, C.F. van Dam en P.Kochx voor het vernieuwde winkelpand. Daar werd door het zoontje van de heer Coppens een loper uitgerold, waarop de deputatie uitstapte, een proclamatie voorlas en –onder grote publieke belangstelling– daarop de geschenken van de soos-leden overhandigde.” Ook toenmalig wethouder Gerritsen hield een toespraak die, hoewel hij zelf geen lid was, de bijzondere functie van het pand belichtte, niet alleen als winkel, maar bovenal als soos. Volgens hem ”zijn hier tal van zaken gegrondvest, alvorens zij in de

In 1902 kwam het pand in handen van de heer H.Blom, die er later een kleine winkel aanbouwde, die dienst deed als slijterij. In die tijd was het ook dat de stalhouderij achter in de tuin, gelegen aan de Koningstraat, werd afgebroken en men vergunning kreeg voor de bouw van een pakhuis, dat tot het laatst aan toe als zodanig werd gebruikt. In 1920 werd H. Zebo Hommes eigenaar van café ”Kennemerland” en in die tijd waren de herensociëteiten al tot één club teruggebracht: aan de achterkant van de zaak, op de begane grond, ingang ”het groene poortje”! In deze besloten club, waarvan in principe een ieder (op voorspraak) lid kon worden, werd door de stamgasten het wel en wee van Beverwijk en de wijde omgeving besproken.

foto 2. 1910: de bezoekers van de herensoos tonen hun ledenlijst pagina 8

In 1922 vestigde zich tandarts J.Th.Moesveld boven het café, opgevolgd door A. Hartong van Ark. In 1928 maakte H.Hommes van het voorste gedeelte een winkel en sierde hij de gevel met de naam ”Hommes’ Wijnhandel”

foto 3: De ledenlijst uit 1828, gefotografeerd in het depot van ons museum.


openbaarheid kwamen”. Ook kwam hij tot de uitspraak dat ”een gezonde geest slecht kan leven in een uitgedroogd lichaam”, een humoristische variant op een bekend gezegde. Hierna overhandigde hij de gemeentevlag aan de familie Klein, die in dit honderdjarige pand de traditie had voortgezet. Floor Klein heeft dit pand beheerd tot 1972, waarna het werd aangekocht door de heer Kemp, die dit gedeelte bij zijn nieuw-verbouwde zaak trok. Café en sociëteit Kennemerland waren geheel van de aardbodem verdwenen… Floor Klein verhuisde naar Schagen, de geboorteplaats van zijn vrouw. De laatste uitbater van etablissement nummero 28 is in 2000 overleden.

foto 4. CAFÉ KENNEMERLAND wordt HOMMES’ WIJNHANDEL

foto 5. Floor Klein

Van stunts en oude verhalen. In de ”Steede Beverwijck” deden vele verhalen de ronde over de leden en bezoekers van ”Amicitia”. De oudste, bekende anekdote komt uit de overlevering van de Lutherse kerk, de kerk ”met de swaen” aan de Koningstraat: Op nummer 121 was de oude pastorije, maar rond 1900 was dit huis, in minder goede staat, onderverhuurd aan onbekenden. De toenmalige dominee, M. van Kleeff ( 1908- 1919) hield zijn domicilie in het woonhuis Zeestraat 8, nu nog twee panden, die op de nominatie staan om afgebroken te worden. Ook de dominee was lid van de soos en hoefde dus voor zijn gezellige ”bittertje” slechts schuin over te steken, door het groene deurtje. In de volksmond sprak men aldus: ”De dominee gaat weer door de poort van Cleve”, een zinspeling op zijn naam en een bekend etablissement aan de Nieuwezijds Voorburgwal te Amsterdam! Zijn gevleugelde woorden waren: Beoordeel mij op mijn woorden, niet op mijn daden!!

De zestiger jaren, persoonlijke herinneringen. Eind jaren ’60, ze waren ±30 jaar, stapten Jan van der Schoor en Cees Keeman op een avond de soos binnen en vroegen of ze, als kunstenaars, lid mochten worden. Na wat keurende blikken van Floor Klein en enig overleg met de stamgasten werd het verzoek ingewilligd, mits ze ”een goede inbreng hadden, gezellig mee konden doen en zich waardig zouden gedragen!” Ze zijn tot het einde toe lid gebleven. Jan van der Schoor had als tekenaar-schilder een scherp oog voor détail en kan aan de hand van zijn pentekening de sfeer en de bijzonderheden van het interieur nog levendig beschrijven. Links was de entree vanuit het poortje, dan kwam meteen de stamtafel, waar menigeen een vaste plaats had. Zo was in de hoek, bij de kruk, de stoel van Charles Hart, onder de klok zat commissaris Molenaar, soms ook burgemeester Bruinsma. Daarnaast de vaste klanten Dick Heemskerk, ir. Stoelinga en Theo Koek, de kermisexploitant. De laatste woont nog steeds in de Reguliersdwarsstraat. Het was een bont gezelschap, bestaande uit gezagsdragers, ondernemers, ambtenaren en goede vaklieden. De loodgieter T. Coppens en de fietsenmaker H. van Doorn wisselden ervaringen uit en commissaris Molenaar onderhield zich met zijn Velsense collega’s Sepp en IJzendoorn (buitenleden?). Cor Zoet, de buschauffeur van Oosterom had een gezellige kout met de heren Romeijn en Quist. Van C. van Dam, publikatie-chef bij Hoogovens, kon men menige stunt verwachten! Er was geen biertap, maar de voorraad flessen en glazen achter de tap spreken voor zich... Aan de wanden waren op een soort hardboard affiches geschilderd, die op ludieke en artistieke wijze reclame maakten voor


verschillende spiritualiën: mogelijk zijn ze nog van ver voor de oorlog. Het geheel was uitgevoerd in ossenbloed-rood, met zwarte randen, wat een mooie uitstraling gaf. De planken vloer en het balkenplafond gaven dit alles een intieme en genoeglijke sfeer. Bij de afbraak zijn de panelen bewaard gebleven en aan de Rode Haan geschonken. (zie foto 6). De goede opmerker kan nog een portret van C. Keeman ontdekken! De deur in de achterwand gaf toegang tot het pakhuis en de bar was het domein van Floor Klein. Op het bloknoot op de bar schreef Floor: If you have nothing to do, don’t do it here! Het kistje op de zijkant was een restantenpot voor het goede doel. Tekenaar Jan zat met zijn rug naar de winkel op een verhoging, om zoveel mogelijk op papier te krijgen. Dan valt de blik op de grote tinnen asbak midden op de stamtafel. Er ging het hardnekkige gerucht, dat dit de nachtspiegel van huize Boreel was geweest! Bij navraag van Jan van der Schoor aan de vrouw van Floor Klein, nog woonachtig in Schagen, bleek dit op waarheid te berusten! Er werd bij voorkeur heel oude muziek van voor de oorlog gedraaid: Engelse dansorkesten waren favoriet bij de meesten. Eén keer per maand was er een vaste avond voor de brandweer. Alle kunstenaars en genodigden van Galerie Boumans, die een expositie hadden gehouden, gingen eveneens na afloop naar de ”soos” om na te praten. Herinneringen. Om verhalen over oude stunts te boekstaven is men bij Jan van der Schoor aan het goede adres. Eén ervan haalde zelfs de plaatselijke pers: Schedel gevonden in Scheybeeck! Wat was het geval? De tekenaar-schilder had na zijn opleiding aan de Rietveld-academie behoefte aan een atelier en kreeg dit aangeboden in de kelder van pagina 9

foto 6. De bewaard gebleven panelen van CAFÉ KENNEMERLAND.

huize Scheybeeck. Daarboven was toentertijd (in de jaren zestig) ook de Kennemer Oudheidkamer gevestigd. Het Microtheater had er eveneens zijn onderkomen en runde in een ander deel van het souterrain een kleine bar. Op last van de brandweer moest het plafond hiervan hoger

komen. Daar dit niet mogelijk was moest men de vloer dus omlaag brengen en dat betekende: diepspitten. Hiervoor werden enkele vrijwilligers gevonden. Vanuit de ”sociëteit Kennemerland” rees het plan om bij deze unieke gelegenheid een goede grap uit te halen: Een schedel, afkomstig uit de

catacomben van Parijs en meegenomen door Jan van der Schoor, werd in een roestig, oud kistje gedaan. Dit werd onder de plavuizen verstopt, vlak voordat de vloer opengebroken zou worden. Tijdens de graafwerkzaamheden ontdekten de ijverige spitters tot hun ontzetting een jute zak met kistje, waarin de oudheidkundige vondst. Een ”deskundige” onder de aanwezigen stelde vast dat de schedel van een ±35-jarige man moest zijn geweest. Men weigerde verder te spitten en alarmeerde de pers, de burgemeester en de commissaris! Deze laatsten wisten (uiteraard) van de grap en ontmaskerden hierop de kunstenaars als uitvoerders van de ”lugubere grap met de schedel”. Gelukkig had de burgervader een kistje bier bij zich ter compensatie. Een andere stunt werd uitgehaald met de eerder genoemde oude ledenlijst van de ”Sociëteit Amicitia”, te zien op de oude foto uit ±1900. Deze hing in de Oudheidkamer op huize Scheybeeck. De stamgasten van de ”herensoos” vonden echter, na een roerige discussie, dat deze ”wieg” van de Sociëteit hun eigen onderkomen moest sieren en zij dienden hiertoe een verzoek in bij de beheerders van dit antieke werk. Het toenmalige bestuur van de Oudheidkamer vond dit echter geen goed idee en besloot: ’t Is wél te zien, maar niet mee te nemen! Op de volgende soosavond ontstaken zowel gezagsdragers als andere stamgasten in (gepaste) woede en vroegen de kunstenaars om vanuit het atelier de oude ledenlijst te ”gijzelen”. Jan en Cees zeulden daarop in

Verhalen over de Markt OPROEP Al enkele malen hebben wij via deze Nieuwsbrief de leden van het Historisch Genootschap uitgenodigd om hun verhalen of anekdotes voor ons op schrift te stellen over de markt, die in Beverwijk door de eeuwen heen zo’n belangrijke plaats heeft ingenomen. Het aantal reacties daarop is tot nu toe erg bescheiden. Het is onze bedoeling om in een van de komende Ledenbulletins deze verhalen te bundelen. Zo’n bundeling wordt natuurlijk leuker en lezenswaardiger naarmate er meer aspecten van het Beverwijkse marktwezen in belicht worden. Mocht u daarom alsnog uw herinneringen of belevenissen ten aanzien van de markt in Beverwijk met ons willen delen dan is er

nog steeds de gelegenheid om uw verhalen op te sturen naar het redactieadres of in te leveren bij een van de redactieleden. Eventueel kunnen zij u ook bijstaan in het bewerken van de tekst. Hoe ging het bijvoorbeeld toe op de groentemarkt op de Meerkade; wat heeft het allemaal voor voeten in de aarde gehad om de weekmarkt in te richten op de Markt tussen de Baanstraat en de Koningstraat, of deze te verhuizen naar het Beverplein en vervolgens naar de Breestraat? En is de markt nog steeds die ontmoetingsplaats die het vroeger was? We zien uw meningen, maar nog liever uw herinneringen aan de rijke Beverwijkse markthistorie met belangstelling tegemoet. Heeft u nog (oude) foto’s of andere voorwerpen die betrekking hebben op het Beverwijkse marktverleden dan zijn die natuurlijk ook altijd welkom; is het niet voor een plaatsje in het Museum, dan kan er altijd nog aandacht aan worden besteed in de geplande bundeling!

Naar aanleiding van het mooie verslag van A. Bart–de Jong over de Werkgroep Duinrust willen wij hierbij een oproep doen aan de leden van het Historisch Genootschap om foto’s en/of ander materiaal beschikbaar te stellen of in bruikleen te geven, zodat wij in onze publicatie over onze werkzaamheden een zo goed mogelijk beeld kunnen geven van hoe het er vroeger bij begrafenissen aan toe ging. We denken hierbij voornamelijk aan foto’s van begrafenissen, rituelen en het vervoer. Verder zo mogelijk nog bijzonderheden (beroep, maatschappelijke status, woonplek e.d.) over degenen die begraven zijn in Sectie 3. Alle informatie is welkom. Graag afgeven bij het Museum onder vermelding van Werkgroep Duinrust ter attentie van Y. Luttik. met vriendelijke groeten namens de werkgroep, Rina Noom

y

pagina 10

telefoon 255429

NIEUWSBRIEF 25 Museum Kennemerland en Historisch Genootschap Midden-Kennemerland

de donkere nacht het gevaarte naar het ”groene poortje” en daar kreeg het zijn rechtmatige(?) plaats terug. Natuurlijk was dit niet geheel in de haak, doch Gezag en Bestuur kwamen overeen dat de lijst in bruikleen gehouden mocht worden. Dit heeft maar twee jaar geduurd, want in 1972 werd het pand ingelijfd bij modezaak Kemp en hangen de eerste leden weer in het Museum Kennemerland! Jan van der Schoor kreeg opdracht het interieur van de soos te vereeuwigen. Het origineel is bij Floor Klein, maar de gemeentelijke instanties kregen als ”goedmakertje” een kopie ten geschenke. En zo is dit verhaal weer rond; het verhaal van een ”heerensoos”, aan de vergetelheid ontrukt door een pentekening, een verhaal waar sommigen met nostalgie, weer anderen wat besmuikt aan terug denken.

foto 7: Breestraat, hoek Zeestraat in 1910.

foto 8: Het café van Zonjee op de hoek van de MOLENSTRAAT in 1920

Hoe was het ook al weer? De hoek Zeestraat-Breestraat heeft in die 125 jaar nogal wat veranderingen gekend. Het is voor menigeen misschien interessant om dit te tonen aan de hand van oude plaatjes. Op de oudste foto (1910; foto 7) is de Zeestraat naar de Koningstraat nog een smalle doorgang. Vroeger heette dit stukje Molenstraat of ook wel Slagtsteeg, genoemd naar de banketbakkerij op de hoek, goed te zien aan de kleding. Op nummer 32 was een geheelonthouderscafé annex melksalon gevestigd, van de familie van Lieshout. In 1915 werd dit pand aangekocht door de gemeente Beverwijk om te worden gesloopt ten behoeve van de verbreding van de Molenstraat. Toen stond het café van Zonjee op de hoek, waarbij de oude straatnaam nog te zien is (foto 8). De familie beheerde vanaf 1917 het pand. In 1960 is het aangekocht door de heer P.Kemp en veranderde de klandizie: van drank naar damesmode. Op de foto van 1930 (foto 9) is het café van Zonjee nog duidelijk te onderscheiden Zie ook de plantsoenen rond de bomen! Aan de andere kant ziet men bakkerij Slagt waar in 1929 Albert Heyn de zaak overnam. Deze had een fraai wapen boven de deur met het predikaat ”Hofleverancier”. Daarna heeft bakker J. Hartog er zaken gedaan, tot een heel andere branche hier werd gevestigd, nl. De Vries Electro. In 1980 is het oude pand gesloopt ten behoeve van nieuwbouw. Afra Bart–de Jong Bronnen: De Breestraat een ander gezicht (1980) Dagblad Kennemerland 1963 Met dank aan: Jan van der Schoor Klaas Groot De Rode Haan Cor de Boer

y foto 9: een overzicht van het stukje Breestraat rond 1930. NIEUWSBRIEF 25 Museum Kennemerland en Historisch Genootschap Midden-Kennemerland

pagina 11

colofon

Boekenverkoop (leuk voor verjaardagen etc.) Verkrijgbaar in het Museum tijdens de openingsuren:

Hist.reeks 1 Dagverhaal der doormarcheerende troepen 2 Een haven in de Noordzee, een waterweg naar Amsterdam 3 Wijk aan Zee, dorp aan de branding Fotoboek Praatjes over en Plaatjes van Beverwijk(ers) Ledenbulletin nr. 24 (premie voor nieuwe leden) Weerzien in Beverwijk (verzameling historische verhalen) Het ontstaan van Beverwijk als stedelijke nederzetting Matses met aardbeien (geschiedenis v.d. joden in Beverwijk) Catalogus Velser aardewerk tachtig jaar jong Kalender 2001 met 13 schitterende prenten NU 17e eeuwse prent gezicht op Beverwijk (zit ook in de kal.) Kaart van Beverwijk en Alkmaar van J.v. Deventer, 1560 Ets van het oude raadhuis van Wijk aan Zee en Duin Foto-CD met ruim 1200 ansichtkaarten v. Beverwijk e.o. Kroniek van het Beverwijks kath. gemengd koor 50 jaar, nog enkele exemplaren! inclusief CD Verder hebben we nog enkele oude ledenbulletins, per stuk

leden

niet leden

€ 8,-

€ 11,25

€ 8,€ 8,€ 12,50 € 8,€ 9,€ 9,€ 6,75 € 19,25 € 5,– € 0,50 € 10,25 € 11,25 € 11,25

€ 11,25 € 11,25 € 16,€ 9,€ 9,€ 9,€ 6,75 € 22,50 € 5,€ 0,50 € 10,25 € 11,25 € 13,50

€ 16,€ 2,25

€ 16,€ 2,25

LET OP: Historische reeks nr. 1 en nr. 3 zijn tevens uitgegeven als ledenbulletin. Als U de reeks compleet wilt hebben is het aan te raden om nr. 2 alsnog aan te schaffen. De prijzen zijn excl. verzendkosten. Bent U slecht ter been of geven de openingsuren U problemen, neemt U dan contact op met IJs Luttik, telefoon 0251-227123.

Vrijwilligers voor Museum Het museum vraagt weer een aantal dames of heren om te assisteren bij de ontvangst en het toezicht tijdens de opengestelde uren. In de zomerperiode is dat op zaterdag-, zondag- en woensdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur. Er wordt altijd met twee personen gelijktijdig gelopen. Vóóraf wordt u verteld wat er van u verlangd wordt en wat u in bepaalde situaties het beste kunt doen. Om uw kennis van de geschiedenis van Beverwijk en omgeving eventueel wat te vergroten is er een tweetal boeken beschikbaar, te weten Uit het

verleden van Midden-Kennemerland van oud-burgemeester Scholtens en Hart van Kennemerland, het jubileumboek van Hoogovens uit 1968, door ons lid J. van Venetiën. Uitgangspunt is dat u vrijwillig dit werk doet, dat wil zeggen dat u bepaalt of u kunt, hoe vaak u wilt, of u speciaal met iemand samen wilt etc. Als u ook interesse hebt nodigen wij u uit om contact op te nemen met Aad Kok, telefoon 0251-228755.

Redactieadres: Westerhoutplein 1, 1943 AA te Beverwijk; Secretariaatsadres Museum Kennemerland: T.F. Postma, Kerkemaayerskamp 48, 1991BX Velserbroek, tel.023-5380425, email: [email protected] Secretariaatsadres Historisch Genootschap Midden-Kennemerland: J.J.M. Brakenhoff Anemonenlaan 11, 1943 BC Beverwijk telefoon 0251 - 226291 email: [email protected] Nieuwe leden van het Genootschap kunnen zich opgeven bij de ledensecretaris: Mw. P.M. Pennycook-Hilbers, Acacialaan 65, 1943 GR te Beverwijk, tel. 0251-220150. De contributie bedraagt minimaal. € 10,– per jaar (meer mag!) + voor leden buiten de IJmond € 2,50 aandeel in de portokosten. Nieuwe leden kunnen zich ook opgeven door dit bedrag over te maken op postgirorekening nr. 224943 t.n.v. Historisch Genootschap MiddenKennemerland te Beverwijk, met vermelding: "nieuw lid". U ontvangt dan p.o. het ledenbulletin van dat jaar + de reeds verschenen nieuwsbrieven + een welkomstpremie.

Heeft u oude gebruiksvoorwerpen, foto’s of andere zaken die betrekking hebben op de geschiedenis van Beverwijk en omstreken? Schenk ze aan het Museum Kennemerland !

Openingstijden Museum Kennemerland

Boekennieuws. Door W. Spruit is het boekje "Het dorpse Sint-Aagtenkerke en het stedelijke Beverwijk" vertaald in het Pools, aangevuld met enkele hoofdstukken over Nederland, "Beverwijk nad Morzem Pótnocnym". Het boekje wordt gratis uitgereikt in het Poolse stadje Wronki. Voor degenen die de Poolse taal machtig zijn is het een aardig boekje voorzien van vele afbeeldingen. Het boekje kost € 6,81. Leden van het Historisch Genootschap kunnen het boekje bestellen met € 2,27 korting bij de auteur, tel. 0251-212167. Het in 1998 uitgegeven boekje in de Nederlandse taal is indertijd gratis verstrekt aan alle inwoners van Beverwijk, ter gelegenheid van 700 jaar stadsrechten, maar is nooit in de boekhandel verschenen Het boek "Bajes aan het Spaarne", over 100 jaar De Koepel (zie vorige nieuwsbrief), is thans in de boekhandel verkrijgbaar voor € 15,66, of bij de auteur W. Spruit, tel. 0251-212167. pagina 12

De NIEUWSBRIEF is een uitgave van het Historisch Genootschap MiddenKennemerland en Museum Kennemerland te Beverwijk en verschijnt 3 x per jaar. Daarnaast verschijnt 1 x per jaar een ledenbulletin voor de leden van het Genootschap.

Gedurende de wintermaanden is het Museum geopend op zondagmiddag van 14.00 tot 16.30 uur. In de maanden juni, juli en augustus zijn we geopend op zaterdag, zondag en woensdag van 14.00 tot 17.00 uur. Op feestdagen is het Museum gesloten. Leden van het Historisch Genootschap hebben, met partner, gratis toegang.


NIEUWSBRIEF. Uitnodiging. Ieders komst wordt op prijs gesteld. A: Huishoudelijk gedeelte: de Jaarvergadering

Recommend Documents