NIEUWSBRIEF JUNI 2014

NIEUWSBRIEF JUNI 2014

www.floodcontrol2015.com· www.ijkdijk.nl

U kunt het bijna niet gemist hebben: Stichting IJkdijk en Stichting FloodControl 2015 zijn samengegaan. Er is nu één stichting, met de naam FloodControl IJkdijk. In deze nieuwsbrief leest u meer over de gezamenlijke toekomstplannen. Verder uiteraard updates over onder andere de nieuwe stresstest, de LiveDijken en DDSC.

FloodControl IJkdijk samen verder Op 2 juni hebben de besturen van Stichting IJkdijk en Stichting FloodControl 2015 formeel besloten om samen verder te gaan. Nieuwe bestuursvoorzitter van de stichting is Hetty Klavers, dijkgraaf van waterschap Zuiderzeeland. Wouter Zomer is de directeur. Er is een gezamenlijk programma opgezet dat de komende tijd wordt uitgewerkt in concrete projecten. De rode draad van het programma is informatievoorziening over dijken. Hiervoor zijn de afgelopen jaren al verschillende bouwstenen voor ontwikkeld, zoals het Dijk Data Service Center, het dashboard SUCCES, het Levee Information and Management Systemen (LIMS), etc. Verdere samenwerking binnen de topsectoren, met bijvoorbeeld Digitale Delta, ligt voor de hand om verschillende bouwstenen met elkaar te verbinden.

Speerpunten Inhoudelijk richt FloodControl IJkdijk zich op: (1) Grootschalige veldproeven genaamd ‘Stresstest’ (opvolgers van de validatietesten), waarbij kennis over dijkfaalmechanismen én kennis over nieuwe sensorsystemen onder extreme omstandigheden wordt verkregen en gevalideerd. (2) Toepassingen op functionele dijken, ‘LiveDijken’, waarbij kennis over dijksterkte, monitoring, het gedrag van de dijk én over het functioneren van nieuwe sensorsystemen onder dagelijkse omstandigheden gedurende enkele jaren wordt verzameld en gemodelleerd. In stresstesten worden echte dijken tot bezwijken toe belast. Het betreft dijken die hun waterkerende functie verliezen vanwege dijkverlegging of veranderende ruimtelijke inrichting. (3) De opzet van het ‘Dijk Data Service Centrum’, waarin sensordata van dijken wordt verzameld, geanalyseerd en beschikbaar gesteld. Gezamenlijk leidt dit tot kennis en dienstverlening onder de noemer ‘Safety as a Service’. Door de kennis die wordt verkregen uit de LiveDijken, Stresstesten en diverse informatiebronnen te koppelen, kunnen beslissingen over mogelijke gevolgen nauwkeuriger worden bepaald. De beheerder raakt hierdoor steeds beter in control. Binnenkort wordt een uitnodiging verstuurd aan alle partners van FloodControl IJkdijk en andere geïnteresseerden om bij te dragen aan de vorming van het programma. Mocht u geïnteresseerd zijn om bij te dragen, neem dan contact op via [email protected].

Samenwerking HWBP De versterkingsopgave die de Nederlandse keringbeheerders voor 2017 moeten realiseren liegt er niet om. Tegelijkertijd is er een grote bezuiningsopgave. Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) roept op tot slimme alternatieven, innovaties zijn essentieel.

De versterkingsopgave die de Nederlandse keringbeheerders voor 2017 moeten realiseren liegt er niet om. Tegelijkertijd is er een grote bezuiningsopgave. Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) roept op tot slimme alternatieven, innovaties zijn essentieel. Ook tijdens het FloodControl IJkdijk congres op 19 maart in Arnhem werd nog eens bevestigd dat de uitdagingen van de Nederlandse waterkeringbeheerders niet behaald kunnen worden met alleen de traditionele manier van werken. Op het snijvlak van innovatie en implementatie vinden het HWBP en FloodControl IJkdijk elkaar. FloodControl IJkdijk heeft een actieve rol bij HWBP in de projecten, gericht op samenwerking. Juist omdat de kracht van de stichting zit in het organiseren en faciliteren van samenwerking tussen verschillende partijen uit de gouden driehoek: overheid, kennisinstellingen en bedrijven. FloodControl IJkdijk is betrokken bij verschillende projecten binnen het HWPB. waaronder nu bij ten minste drie projecten uit de Project Overstijgende Verkenning Piping (POV Piping). Het gaat om de projecten: • Toepassing van het Dijk Monitorings- en Conditioneringssysteem bij Vallei en Veluwe • Toepassing van geotextiel als pipingwerende maatregel bij Waterschap Rivierenland in de LiveDijk Willemspolder • Opstellen van een afwegingsmethodiek voor pipingwerende maatregelen. Verder werkt FloodControl IJkdijk aan kennisontwikkeling rond zettingsvloeiing en macrostabiliteit, waarvoor recentelijk respectievelijk een verkenning en POV zijn opgestart. Als laatste is FloodControl IJkdijk betrokken bij een project waarbij metingen worden ontsloten via het Dijk Data Service Centrum. (bron: beeldbank rws)

Stresstest Tijdens een stresstest wordt onder gecontroleerde omstandigheden de belasting van een dijk of waterkering naar extreme of maatgevende omstandigheden opgevoerd. Deze omstandigheden komen in de dagelijkse situatie bijna niet voor, maar onze dijken moeten hier wel tegen bestand zijn om veilig te blijven. Getest wordt hoe de dijk reageert onder deze omstandigheden en zo wordt inzicht verkregen in het gedrag, de werkelijke sterkte en gevolgen van eventueel falen. Door deze kennis begrijpen we de dijk beter en wordt beheer en versterking geoptimaliseerd. De beheerder raakt hierdoor meer in control.

Testen in de praktijk De stresstest is een logisch vervolg van eerdere activiteiten van FloodControl IJkdijk. Waar eerdere proeven een full scale laboratorium karakter hadden wordt nu de stap gemaakt naar echte dijken. Zo wordt op dit moment gesproken over een stresstest in de Leendert de Boerspolder, waar een boezemkade beproefd gaat worden. Daarnaast staat in september van dit jaar de uitvoering van de eerstvolgende stresstest gepland. Het gaat hierbij om het testen van het faalmechanisme zettingsvloeiing. Lees hierover meer in het volgende artikel.

(bron: beeldbank rws)

Stresstest Zettingsvloeiing Zettingsvloeiing is een mechanisme waardoor zandpakketten zich kunnen gaan gedragen als een dikke vloeistof. Dit gebeurt als gevolg van plotseling veranderend gedrag in dat zandpakket. Hierdoor kunnen in korte tijd grote hoeveelheden (tot enige honderdduizenden kuub) zand vervloeien en wegstromen. Door de specifieke opbouw van de ondergrond komen zettingsvloeiingen op natuurlijke wijze voor in Zeeland, Zuid-Holland en de Waddenzee. Wanneer een zettingsvloeiing plaatsvindt nabij een oever, dan kan dit leiden tot oeverval, wat zichtbaar is als een inscharing/afschuiving van materiaal uit de oever. De waterkering kan hierdoor ernstig beschadigd raken en zijn functie verliezen. Stichting FloodControl IJkdijk wil in september dit jaar een veldproef uitvoeren rondom het dijkfaalmechanisme zettingsvloeiing, in de Westerschelde. Doel van deze unieke proef is de validatie van monitoringssystemen en voorspellingsmodellen voor het faalmechanisme zettingsvloeiing ter verbetering van veiligheid van waterkeringen, oevers en constructies.

Uitvoering De zettingsvloeiing wordt geïnduceerd met behulp van een sleephopper: een schip dat door middel van grote sterke pompen en motoren, zand, klei, slib en zelfs grind van de waterbodem kan zuigen.. Onder water wordt het talud extra steil gemaakt, waardoor een vloeiing tot stand gebracht wordt. Met meetinstrumenten op de waterbodem, vanaf het wateroppervlak en vanuit de lucht zal de beweging worden gevolgd. Dankzij directe ontsluiting en controle van de gemeten data wordt direct bepaald of rekenmodellen de juiste voorspelling hebben gegeven.

Resultaten De resultaten van deze stresstest stellen waterbeheerders in de toekomst beter in staat om zettingsvloeiingsrisico’s te monitoren.Verder weten zij dankzij deze resultaten beter wanneer en op welke schaal zij moeten ingrijpen. Kostbare maatregelen als steenbestortingen kunnen hierdoor wellicht worden geoptimaliseerd. Deze proef valideert theorie, toepassing en bruik-

baarheid van kennis en instrumenten en modellen van bedrijven en kennisinstellingen. Daarnaast geeft de proef een impuls aan meer fundamenteel universitair onderzoek.Voor de proef is er, zelfs al voor de start, nationale en internationale belangstelling van bedrijven en instituten.

Update LiveDijken Eén jaar meten Nederland telt momenteel 10 LiveDijken. Deze LiveDijken zijn allemaal operationeel, aangesloten op het DDSC en alle data is real-time benaderbaar door de beheerder. Begin 2014 hebben we de eerste balans op kunnen maken van de resultaten. In een aantal evaluatiebijeenkomsten werd de data van het eerste jaar meten nader bekeken. Als algemene conclusie geldt: ‘we zijn onderweg, de systemen zijn operationeel en we kunnen met de data aan de slag. Maar, willen we data interpreteren en nog belangrijker conclusies trekken over het gedrag van dijken, dan zullen we moeten beschikken over een langere meetreeks van een aantal jaren.’ Hier wordt dus aan gewerkt. Alle LiveDijken hebben een monitoringsperiode van minimaal twee jaar. Bovendien zal FloodControl IJkdijk daarna onderzoeken of we deze periode de komende jaren kunnen verlengen, om zo veel kennis op te doen van de kering. Nieuwe LiveDijken LiveDijken die nog op stapel staan voor de tweede helft van 2014 zijn: LiveDijk Willemspolder, bij IJzendoorn langs de Waal en LiveDijk Veessen langs de IJssel. Naar verwachting zijn beide LiveDijken in het najaar van 2014 operationeel.

Dijkmonitoring met het Dijk Data Service Center

Wat is het DDSC? In 2013 is het Dijk Data Service Center (DDSC) in de eerste operationele versie gelanceerd. Het DDSC is een portal voor waterkeringbeheerders om monitoringsinformatie beheersbaar te verzamelen, op te slaan en beschik-

baar te maken voor verdere verwerking. Stichting IJkdijk heeft opdracht gegeven voor de ontwikkeling van het DDSC. Een consortium van Nelen en Schuurmans en Fugro realiseerde de bouw.

Informatie vanuit de monitoringssystemen in dijken (zowel van LiveDijken als van de validatie-experimenten) worden verzameld in het DDSC. Het DDSC is ontwikkeld in nauwe samenwerking met de deelnemende waterkeringbeheerders. Het is specifiek gebouwd om zeer grote hoeveelheden data (big data) op een gestructureerde en uniforme

manier op te slaan en beschikbaar te maken voor bewerking en analyse. Het gaat dan om data die afkomstig is van nieuwe monitoringssystemen voor dijken. Daarnaast worden de meetgegevens gecombineerd weergeven met relevante andere statische databronnen zoals het AHN en de gegevens die in Dino-databases worden opgeslagen.

Eerste gebruikerservaringen Gebruikerservaringen werden gedeeld tijdens de eerste gebruikersdag op 27 november 2013 in het DDSC demo-centrum bij waterschap Noorderzijlvest in Groningen. Hier werd met betrokkenen gesproken over het werken met het DDSC. Jan Willem Nieuwenhuis van Waterschap Noorderzijlvest lichtte het gebruik van het DDSC toe. Hij benut het DDSC voor het bekijken en analyseren van ingewonnen datareeksen op een tweetal dijken langs de Waddenzee. De monitoring van deze afgekeurde dijkvakken gebeurt met systemen van verschillende sensorleveranciers. Met behulp van het DDSC wordt de informatie met 1 toegangspunt beschikbaar op de werkplek en mobiel in het veld, bijvoorbeeld op de iPad. Bij Waternet (Amsterdam) is het DDSC in gebruik als centrale bron van gegevens. De data wordt ingelezen in eigen datasystemen voor verdere verwerking naar modelberekeningen en eigen analyse hulpmiddelen. Het DDSC is daarmee één van de databronnen waarmee gewerkt wordt. Alle verschillende dijkvakken bij Waternet zijn uitgerust met sensorsystemen. Deze zijn op via het DDSC uniform benaderbaar. Dit is een groot praktisch voordeel.

Doorontwikkeling en externe toepassingen De ontwikkelfase van het DDSC loopt van 2013 t/m 2015. In het voorjaar van 2014 is een aantal extra functionaliteiten, op basis van de praktijkervaringen bij LiveDijk XL van waterschap Noorderzijlvest, aan het DDSC toegevoegd. Deze functionaliteiten worden voor alle gebruikers beschikbaar gesteld. Binnen een door de Provincie Groningen gesubsidieerd R&D traject wordt een aantal geavanceerde analysetechnieken ontwikkeld: Anomalie detectie, historisch vergelijken en de vertaling van sensorinformatie naar actuele dijksterkte. Onlangs is de kick off geweest van tweede fase van de bouw van het DDSC, waarin onder andere de resultaten van dit R&D traject zullen worden geïmplementeerd. Op 19 juni is er een tweede gebruikersdag, hier worden verdere wensen voor fase twee geïnventariseerd. Bedrijven, kennisinstellingen en beheerders kunnen eigen toepassingen eenvoud-

ig koppelen met het DDSC.Verdere geavanceerde databewerkingen, om van data tot (beslis)informatie te komen, moet in deze externe toepassingen gebeuren. Een eerste stap wordt in 2014 gezet vanuit het LiveDijk XL project bij Noorderzijlvest, door een aantal marktpartijen te vragen geavanceerde visualisatie technieken toe te passen op de nu verzamelde data in het DDSC. Het DDSC laat bewust ruimte voor andere partijen om aan te vullen en aan te haken. Zo moet het DDSC ook een platform worden voor bedrijven om eigen innovatie- en informatieproducten op de markt te brengen. Hier liggen ook internationaal kansen. In 2016 start de afronding van de ontwikkeling en volgt de overgang naar de exploitatiefase. Het DDSC is gevestigd bij TNO in Groningen. Bij Waterschap Noorderzijlvest is sinds november 2013 het demo-centrum ingericht

Meer weten? Via http://portal.ddsc.nl kunt u inloggen in het DDSC voor toegang tot de user-interface. Hier kunnen de actuele en historische gegevens worden ingezien. Ook kunnen analyses worden gemaakt met grafieken en alarmen worden ingesteld.Voor het toevoegen van gegevens en het down-

loaden van grote hoeveelheden data kan gebruik worden gemaakt van de ontwikkelde API via http://api.ddsc.nl. Meer informatie over gebruik en voorwaarden kunt u vinden op www.ddsc.nl of via [email protected].

Meerjarenprogramma Risk Based Asset Management Watersystemen De levenscyclus van een waterkering

Doel en impact

Een levenscyclus van een constructie bestaat normaliter uit Aanleg, Beheer en Onderhoud,Verbetering/vervanging/sloop.Voor een waterkering, die er in de meeste gevallen al is, wijzigt aanleg in verbeteren. Inspecties gebeuren dagelijks, daar worden mogelijk afwijkingen geconstateerd.Vervolgens worden die afwijkingen door beheer en onderhoud opgelost en dan volgt uit de wettelijke toetsing of er eventueel verbetermaatregelen nodig zijn. Als de dijk is verbeterd volgt vervolgens weer reguliere inspectie en beheer en onderhoud. De levenscyclus bestaat dan dus uit een periodiek proces van Verbeteren, Inspectie, Beheer en onderhoud, toetsen, verbeteren, enzovoort.

Met dit meerjarenprogramma worden kansen die LCM biedt geïnventariseerd, uitgewerkt, geïnstrumenteerd en geïmplementeerd in pilotprojecten en in de programmering. Concreet gaat het dan om de volgende kansen: • Opgave (aantal km waterkering) beheerder verkleinen door toetsen / restlevensduur bepalen met voldoende kennis van de actuele sterkte van de dijk. Bijvoorbeeld door beschikbare (historische) data te combineren met nieuwe monitoringstechnieken of meetinstrumenten. • Opgave (kosten per km waterkering) beheerder verkleinen door ontwerp optimalisatie door gebruik van beschikbare gegevens. • De programmering en de prioritering van de opgave voor de beheerder en het Rijk versterken (kosten in ruimte en tijd plannen) door het inzetten van o.a. LCC modellen voor de prioritering Impact van het programma is dat er transparant onderbouwde keuzes voor veiligheidsbeoordeling & restlevensduur, aanleg & inpassing, monitoring & inspectie, en beheer & onderhoud kunnen worden voorbereid. Deze keuzes zijn gebaseerd op praktijk-gedreven kennis, bijvoorbeeld met behulp van een databeheers- en monitoringssystematiek, gecombineerd met state-of-the-art methoden en tools voor toetsing en ontwerp. Dit levert efficiëntie en effectiviteit op voor bijvoorbeeld het gehele hoogwaterbeschermingsprogramma, zodat significante besparingen worden bereikt.

Life Cycle Management (LCM) Life Cycle Management (LCM) bestaat dan uit het beheersen van dit periodieke proces. Waterschappen beheersen dit proces ook, maar doordat aanleg, B&O, en toetsing veelal gescheiden processen zijn, worden besparingskansen gemist. Met LCM kunnen proces- en uitvoeringskansen worden verzilverd door: • Organisatorisch / financieel verbinden van aanleg en beheer en onderhoud; • Opzet van een monitorings- en databeheer systematiek; • Scherp toetsen / restlevensduur bepalen met voldoende kennis van de actuele sterkte van de dijk; • Ontwerp optimalisatie door gebruik van beschikbare gegevens. FloodControl IJkdijk heeft het initiatief genomen hiervoor een meerjarenprogramma Risk Based Asset Management Watersystemen op te zetten. In 2015 wordt begonnen met de uitvoering hiervan. Overheid, bedrijven en kennisinstellingen hebben in verschillende bijeenkomsten over dit onderwerp al interesse getoond en aangegeven hieraan te willen bijdragen.

Kort nieuws Presentaties van het Flood Control IJkdijk online bekijken

DDSC animatie

Op 19 maart was het FloodControl IJkdijk congress met als titel Beheerders in control. Informatie als basis voor dijkbeheer. Alle presentaties van deze dag zijn online te bekijken. Bekijk hier het overzicht met presentaties.

Voor het DDSC is een promotie animatie gemaakt. U kunt deze bekijken op het Vimeo kanaal van FloodControl IJkdijk. Zie de home van www.ijkdijk.nl rechtsboven voor een link naar de animatie.

Waterschapshuis genomineerd voor PPI Award De Europese Commissie heeft samen met het expertisecentrum aanbesteden, PIANOo, en de raad voor duurzaamheidsinitiatieven voor lokale overheden, ICLEI, de genomineerden voor de Public Procurement of Innovation Award bekend gemaakt. De PPI award heeft als doel het erkennen van succesvolle aanbestedingen die innovatie bevorderen. De aanbesteding van het DDSC door het Waterschapshuis is genomineerd voor de internationale award. Eind September wordt bekendgemaakt wie de winnaar is. Lees meer over de PPI.

Nieuwe website DMC Het Dijkmonitoring- en Conditioneringsysteem (DMC-systeem) is mede ontwikkelend dankzij de validatietesten van Stichting IJkdijk. Er is nu een nieuwe website van dit systeem dat onder andere waterspanning, temperatuur en meteorologische informatie meet. Zie: www.dmcsysteem.nl

Artikel Waterforum In mei stond een interview met Wouter Zomer op Waterforum Online. Titel van het artikel: “Watersector kan invoering innovaties versnellen”. Om het artikel te lezen, is inloggen noodzakelijk. Lees hier het artikel.