Nieuwsbrief juli 2014 Programma congres Moderne Dementiezorg rond Tweede uitwisselingsbijeenkomst beweegproject Sona-geluidsboog

Nieuwsbrief

juli 2014

Deze nieuwsbrief wordt digitaal verspreid en verschijnt onregelmatig. In de nieuwsbrief wordt gezocht naar een mix van ontwikkelingen rond zorginnovatie en nieuwtjes over activiteiten van DAZ. Wij vergroten graag het bereik van de nieuwsbrief. Wilt u daarom collega’s of andere belangstellenden attenderen op het bestaan van deze nieuwsbrief en vragen om zich ook aan te melden via www.anderszorgen.nl?

Programma congres Moderne Dementiezorg rond

Op 24 november a.s. is het NBC in Nieuwegein the place to be. U ontmoet daar dan zo’n 1.000 medestanders die de dementiezorg ook verder willen moderniseren door nog meer te kijken naar het in hun kracht zetten van mensen met dementie en hun mantelzorgers, zowel in de thuissituatie als intramuraal. Het congres Moderne Dementiezorg groeit zo langzamerhand uit tot een groot event waar gelijkgestemden elkaar ontmoeten en inspireren. Dit jaar is er mooi plenair programma, 74 deelsessies en een grote informatiemarkt In de bijlage bij deze nieuwsbrief treft u een samenvatting van het programma. Normaliter hebben wij in het plenaire startprogramma enkele sprekers achter elkaar. Dit keer geven wij de vloer helemaal aan één persoon: Anne Mei Thé, bijzonder hoogleraar Langdurige Zorg en Dementie. Anne Mei zal in samenspraak met een mantelzorger ingaan op het leren omgaan met dementie. Het plenaire middagprogramma is geheel gewijd aan de voordelen van nuttig bezig zijn als persoon met dementie. Hiervoor komen via een bijzondere werkvorm vele mensen op het podium: mensen met dementie, mantelzorgers en deskundigen. De 74 deelsessies zijn gerangschikt over 19 themalijnen:  Zintuigen  Dementiezorg thuis 1  Woonomgeving  Dementiezorg thuis 2  Aandoeningen en complicaties  Zelfredzaamheid en zelfregie  Bijzondere vormen van dementie  Activiteiten  Onderzoek  Familie aan het woord  Medicatie  Informele zorg en mantelzorg  Technische hulpmiddelen en games  Communicatie en verleiding  Divers  (Probleem)gedrag  Leren van het buitenland  Emotieleven  Theater en improvisatie De deelsessies worden allemaal geleid door deskundigen. We hebben er dit jaar extra aandacht aan besteed dat in veel sessies ook mensen met dementie of mantelzorgers aan het woord komen. De 74 deelsessies kennen uiteenlopende werkvormen: workshops, debatten, inspiratiesessies, filmsessies, theatersessies, in gesprek met … Door deze grote variatie is het voor de deelnemers een afwisselende en inspirerende dag. Centraal in de deelsessies staan ervaringen in projecten, nieuws uit onderzoeken, kennis en ervaringsdeling, of gewoon een droom naar de toekomst toe. DAZ en StudieArena organiseren deze dag nu alweer voor het 6e opeenvolgende jaar. Ook dit jaar weer in samenwerking met enkele gerenommeerde organisaties: Alzheimer Nederland, het Alzheimercentrum van het VU Medisch Centrum, het Trimbos-Instituut en het kenniscentrum Dementie Vlaanderen. Meer info en inschrijven: www.studiearena.nl. De pdf van het complete programmaboekje komt in augustus uit. Een samenvatting zit als bijlage bij deze nieuwsbrief. We merken dat steeds meer zorggroepen met grote groepen medewerkers komen, die zeer divers zijn samengesteld: verzorgenden, (wijk)verpleegkundigen, paramedici, artsen, psychologen, management, casemanagers. Ook merken wij dat huisartsen en medewerkers en bestuurders van gemeenten, welzijnsorganisaties en woningbouwverenigingen steeds vaker de weg naar dit grote event weten te vinden. Sommige organisaties organiseren snel na het congres een interne bijeenkomst met alle congresgangers om samen vast te stellen welke inspirerende voorbeelden navolging bij de eigen organisatie behoeven en hoe dat gerealiseerd kan worden. DAZ begeleidt dergelijke interne bijeenkomsten desgewenst graag.

Tweede uitwisselingsbijeenkomst beweegproject Sona-geluidsboog

Op 23 juni 2014 vond de tweede uitwisselingsbijeenkomst van het beweegproject met de interactieve Sona-geluidsboog plaats. In het kader van een gemeenschappelijk project staan nu bij 10 verpleeg- en verzorgingshuizen dergelijke bogen. Op de bijeenkomst bleek dat ouderen het fantastisch vinden om te bewegen onder de boog, maar dat het ook goed is om ervaringen uit te wisselen hoe zij daartoe te verleiden zijn. Er zijn veel tips/suggesties voor nieuwe software/spellen uitgewisseld. Ook kinderen komen bij de zorgcentra spelen/bewegen met alle levendigheid van dien. Via onderstaande link kan u meer info over dit project vinden, alsmede de nieuwsbrief die in juli speciaal over dit project is uitgebracht: http://www.modernedementiezorg.nl/project.php?id=15.

Quickscan dementiebeleid bij gemeente Hilversum

DAZ gaat in opdracht van de gemeente Hilversum een onderzoek doen naar de mate waarin Hilversum is voorbereid op de forse toename van het aantal (thuiswonende) mensen met dementie. Dit ondermeer in het kader van de grote wijzigingen in wet- en regelgeving en de toenemende rol van gemeenten. Deze quickscan leidt tot een rapport met praktische aanbevelingen. De gemeente Hilversum heeft ons gevraagd extra aandacht te besteden aan:  Regionale samenwerking: verbinding lokaal (in de wijken) en regionaal (het hele Gooi)  Verbinding Welzijn en Zorg  Mantelzorgondersteuning  Sport en bewegen  Participatie In het kader van deze quickscan vinden onder andere groepsgesprekken plaats met mantelzorgers, professionals uit vele disciplines en ambtenaren. Ook vinden diverse interviews op bestuurlijk niveau plaats. In juni heeft Alzheimer Nederland de campagne ‘Pak de handschoen op’ gelanceerd. Met deze campagne roept Alzheimer Nederland gemeenten op om actief aan de slag te gaan met de groeiende problematiek van het toenemende aantal mensen met dementie. Onderdeel van deze campagne is een handreiking die DAZ samen met Alzheimer Nederland heeft geschreven, met name aan de hand van de ervaring uit de 22 gemeenten waar DAZ een quickscan dementiebeleid heeft uitgevoerd. Meer info: www.pakdehandschoenop.nl. Heeft ook uw gemeente belangstelling voor een quickscan? Bel of mail ons.

Bewegen in de ouderenzorg

Veel senioren bewegen veel te weinig. Dit geldt voor thuiswonenden, maar nog sterker voor bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen. Dit te weinig bewegen heeft vergaande gevolgen, zowel lichamelijk als geestelijk. Mede daarom gaat de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), vanaf 1 januari a.s. ook op bewegen letten bij haar inspecties. De afgelopen jaren is DAZ steeds actiever geworden rond het thema bewegen. Enkele voorbeelden:  Wij hebben samen met StudieArena, NISB en VU twee grote congressen over dit onderwerp georganiseerd en doen dat op 19 januari 2015 weer.  Wij leiden meerdere grote landelijke projecten om senioren te verleiden tot meer bewegen en meerdere nieuwe landelijke projecten zijn in voorbereiding.  Wij adviseren en trainen met grote regelmaat over meer bewegen in de ouderenzorg in opdracht van zorgorganisaties. Ook in onze andere trainingen komt bewegen regelmatig voorbij als inhoudelijk thema. Wij trainen docenten Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO).  Wij zijn mede initiatiefnemer van het belevingscollectief (www.belevingscollectief.nl), waarin meerdere organisaties samenwerken om meer activiteiten en beleving in de ouderenzorg te realiseren.  Wij werken daarnaast ook met vele anderen samen rond het thema bewegen in de ouderenzorg, zoals NISB, Olga Commandeur, Yalp, SilverFit, VU (o.a. Erik Scherder), diverse hogescholen. De twee belangrijkste cultuurveranderingen die in het kader van meer bewegen in de ouderenzorg moeten plaats vinden zijn volgens ons: 1. Minder overnemen en meer begeleiden door zorgverleners en familie. 2. Van risico mijden naar verantwoord risico nemen. Wilt u dat DAZ uw organisatie helpt om meer bewegen voor elkaar te krijgen en een bijdrage te leveren aan bovenstaande cultuurveranderingen, neem dan contact met ons op.

DemenTalent ook bij u in de gemeente? Bij DemenTalent-projecten worden mensen met dementie gestimuleerd om als vrijwilliger actief te worden in de samenleving, op basis van hun persoonlijke nog aanwezige talenten. Met prachtige resultaten tot gevolg; een fors verhoogde kwaliteit van leven en minder zwaar belaste mantelzorgers. In opdracht van betrokken gemeenten is DAZ als kwartiermaker diverse nieuwe DemenTalent-projecten aan het helpen opstarten. In de bijlage bij deze nieuwsbrief treft u een flyer over de start van nieuwe DemenTalent-projecten. Zie ook www.dementalent.nl.

Trainingen

Na de zomervakantie starten op een 20-tal plaatsen weer regionale trainingen met open inschrijving over het lerend vermogen van mensen met dementie: www.anderszorgen.nl/workshops/regiotrainingen.php. Naast de regionale trainingen geeft DAZ ook steeds meer trainingen voor teams van zorg- of welzijnsorganisaties. Dit betreft in de regel maatwerktrainingen. Maar ook basistrainingen over dementie of kleinschalig wonen, of in company trainingen over het lerend vermogen van mensen met dementie geven wij regelmatig. We hebben goede ervaringen met gemengde trainingsgroepen.

Deze nieuwsbrief is een uitgave van: DAZ , Orchideestraat 15, 1214 BG Hilversum, 035-6220336 W: www.anderszorgen.nl E : [email protected]

Programma congres Moderne Dementiezorg Maandag 24 november 2014, NBC Nieuwegein Het congres wordt georganiseerd door Studiearena en zorginnovatiebureau DAZ, in samenwerking met Alzheimer Nederland, Het Trimbos Instituut, VUMc en het expertisecentrum Dementie Vlaanderen. Aanmelden en meer info: www.studiearena.nl.

Plenair Ochtend: Anne Mei Thé, bijzonder hoogleraar Langdurige Zorg en Dementie, samen met een mantelzorger, over leren leven met dementie Middag: Verrassend programma over het belang van nuttig bezig blijven, met inbreng van mensen met dementie, mantelzorgers en deskundigen

Deelsessies Op het congres zijn 74 deelsessies. Zij staan hieronder gesorteerd per werkvorm. Op de website www.studiearena.nl waar het hele programma uitgebreid digitaal staat, staan de deelsessies gerubriceerd over inhoudelijke 19 themalijnen. Tussen haakjes staat hieronder bij iedere deelsessie onder welk nummer die op de website te vinden is (het eerste cijfer is de ronde waarin de sessie plaats vindt, het tweede het nummer van de themalijn). Alle deelsessies worden geleid door één of twee deskundigen, vaak samen met een mantelzorger of een persoon met dementie. Debatten:  Eenzaamheid thuis (2.1)  Toekomst casemanagement (1.2)  Dagbesteding en de rol van de gemeente (1.4)  Volhoudstijd mantelzorg (3.6)  Jong dementie (2.14) Inspiratiesessies (gezamenlijke brainstorm):  Dementievriendelijke gemeenschap (1.1)  Buddy’s en vrijwilligers (4.1)  Gespecialiseerde hulp thuis (3.2)  Dagvoorzieningen met regie bij de cliënt (3.3)  DemenTalent, mensen met dementie als vrijwilliger (3.4)  Mantelzorger als zorgpartner (2.6)  Inspelen op fantasie (4.7)  Tastzin (1.11)  Samen oud worden (4.12)  Geen gesloten afdelingen meer (3.18)  Honden en dementie een goede match (4.18) In gesprek met (schrijvende familieleden, die een boek hebben uitgebracht):  Stella Braam, schrijver van ‘Ik heb Alzheimer’ (1.5)  Sjef van Bommel, schrijver van ‘Ik ben niet kwijt’ (2.5)  Kirsten Emous, schrijver van ‘De doolhof van Tante An’ (3.5)  Krista Mirjam Dijkerman, schrijver van ‘Varen op de ziel’ (4.5) Filmsessies (in gesprek met elkaar aan de hand van korte filmpjes/filmfragmenten):  Technische hulpmiddelen en games (2.17)  Dementie en euthanasie (1.18)

Theatersessies (acteurs spelen korte voorstelling/scenes die leiden tot gesprek):  Contact via Veder methodiek (theater Veder) (1.10)  Improvisatietheater als bron voor contact (Barbara Oppelaar) (2.10)  ‘De Bovenkamer’ over zingeving en ethiek (Thomas Borgreve) (3.10)  Teamwerk en leren van de cliënt (Jan van der Hammen) (4.10) Workshops (over onderzoeken en/of projecten, met altijd interactieve werkvormen)  Omgaan met gedragsverandering thuis (3.1)  Toegevoegde waarde van wijkteams (2.2)  Transmuraal casemanagement (4.2)  Zorgrelatie versus zelfregie (1.3)  Zelfregie bij gevorderde dementie (2.3)  Versterken eigen netwerk (4.3)  Zinvolle activiteiten intramuraal (2.4)  Toegevoegde waarde van bewegen (4.4)  Anticiperen op wat komen gaat (1.6)  Mantelzorg samenspel (4.6)  Motiverende gespreksvoering (1.7)  De kunst van het verleiden (2.7)  Communicatie met mensen met gevorderde dementie (3.7)  Interventies bij moeilijk hanteerbaar gedrag (1.8)  Aan- en afleren van (probleem)gedrag (2.8)  Stemmingsmanagement (3.8)  Montessori methodiek (4.8)  Toegenomen emotieleven (1.9)  Dementie en Humor (2.9)  Rouwverwerking (3.9)  Let’s talk about seks (4.9)  Stem van ons geheugen (2.11)  Visuele problemen (3.11)  Invloed van geuren op depressieve gevoelens (4.11)  Leefomgeving en dementie (1.12)  Aanpassingen in bestaande woningen (2.12)  Veel te doen met groen (3.12)  Dementie en psychiatrie (1.13)  Hallucinaties (2.13)  Delier en depressie (3.13)  Afasie (4.13)  Frontotemporale dementie (1.14)  Parkinson dementie (3.14)  Vasculaire cognitieve storingen (4.14)  Wetenschappelijk onderzoek: wat hebben we geleerd? (1.15)  Zicht op nieuwe medicijnen? (2.15)  Erfelijkheid en 100+ zonder dementie (3.15)  Hersenscans bij dementie: nut en noodzaak (4.15)  Inzet van psychofarmaca (1.16)  Polyfarmacie (2.16)  Medicatie en gedrag (3.16)  Medicatieveiligheid thuis (4.16)  PG-zorg 2020, beleidsontwikkeling (2.17) Leren van het buitenland Deze vier deelsessies zijn nog in voorbereiding en worden in augustus aan het programma toegevoegd. Per sessie staat centraal wat we van een bepaald land kunnen leren om langer thuis te kunnen blijven wonen, kijkend vanuit een specifiek thema. (1.19, 2.19, 3.19, 4.19)

De start van lokale DemenTalent-projecten Bij DemenTalent wordt gekeken naar wat de talenten van iemand met dementie zijn. Op basis daarvan wordt nagegaan welke vrijwilligersfuncties deze persoon in de maatschappij kan vervullen. Iemand met dementie blijft daardoor actief en voelt zich nuttig, wat op vele fronten voor alle betrokkenen grote voordelen heeft. Betrokkenen hebben onderling lotgenotencontact en worden professioneel begeleid. DemenTalent vraagt om een volstrekt andere manier van kijken naar mensen met dementie en hun ondersteuning dan gebruikelijk is. DAZ coördineert en faciliteert de landelijke uitrol en ‘bewaakt’ het concept. De filosofie achter deze coördinatie is dat DemenTalent-projecten geheel zelfstandig op lokaal niveau draaien, gedragen door lokale organisaties met lokale projectleiding, maar dat de start wel wordt begeleid. DAZ vervult de rol van ‘verkenner en kwartiermaker’ en regelt het project in overleg met lokale organisaties/mensen goed in. DAZ doet dit verkennen en kwartiermaken vanwege de benodigde cultuuromslag. Het is een feit dat er echt fors ‘out-of-the-box’ gedacht en gehandeld moet worden. Diverse lokale partijen hebben regelmatig eigen belangen. Tijdens de start van het project kunnen wij daar als onafhankelijke buitenstaander en inhoudsdeskundige goed mee omgaan. Gemeenten zullen in de regel optreden als opdrachtgever voor dit ‘verkennen en kwartiermaken’. Een persoon met dementie verzorgt de projectleiding, daarbij ondersteunt door een professional. DAZ coacht hen. Het is de verwachting dat in de loop van 2014 enkele tientallen DemenTalentprojecten zullen starten. DemenTalent kent een stevig comité van aanbeveling) en heeft ondermeer een Europese prijs gewonnen (zie www.dementalent.nl). Uit ervaring met andere projecten blijkt, dat een goede start cruciaal is voor dit soort projecten. Bij de start van ieder DemenTalent-project is het van belang dat een aantal belangrijke vragen beantwoord wordt. Hiertoe voert DAZ gesprekken met relevante organisaties, deels individueel, deels groepsgewijs. Op basis van deze gesprekken begeleidt DAZ de belangrijkste keuzes en het inregelen van het project. Belangrijke punten die rond de start aan de orde komen, zijn: 1. Nagaan welke partijen zich willen verbinden aan een lokaal DemenTalentproject. 2. Bij mensen met dementie nagaan waar de behoeftes liggen. 3. Verkennen van de mogelijkheden van financiering van een lokaal DemenTalent-project. Hiervoor zijn diverse opties mogelijk. 4. Het zoeken/selecteren van twee projectleiders: één met dementie en één die deze persoon ondersteunt. 5. Een keuze maken voor de mogelijke opzet van een lokaal DemenTalentproject. Hierbij kan gedacht worden aan verschillende invalshoeken: voor een hele gemeente, voor een bepaalde wijk, op een bepaald thema (bijvoorbeeld

groenonderhoud, ondersteuning kinderen, binnen een bepaalde prominent aanwezige bedrijfstak). 6. De mogelijkheden van aansluiting bij al lopende lokale projecten, zoals een bestaande vrijwilligerscentrale, bestaande buurtinitiatieven of aanverwante projecten voor andere doelgroepen. Ook een werkbezoek met een relevante delegatie aan een bestaand DemenTalentproject behoort bij de start van een nieuw lokaal project. Als onderdeel van de verkenning van lokale DemenTalent-projecten levert DAZ een kort en bondig rapport dat op alle 6 de bovenstaande punten concrete aanbevelingen bevat, zodat snel met de uitvoering begonnen kan worden. DAZ verwacht in de regel zo’n 75 uur nodig te hebben voor deze verkenning en het begeleiden van de start van een lokaal DemenTalent-project. Desgewenst kan in aanvulling hierop nog enige tijd coaching en ondersteuning plaats vinden. Draait een DemenTalent-project eenmaal, dan is de rol van DAZ die van landelijk kenniscentrum DemenTalent:  Zorgen voor uitwisseling tussen de diverse projecten  (Wetenschappelijk) onderzoek faciliteren/stimuleren  Scheppen van optimale voorwaarden op landelijk niveau: landelijke publiciteit, erkenning en lobby  Ontwikkelen landelijk trainingsmateriaal Zie voor meer info over DemenTalent: www.dementalent.nl