1
Nieuwsbrief juli 2013 Vogel-‐en zoogdierschade in de Boomteelt
Hierbij ontvangt u de nieuwsbrief waarin de ervaringen en gebeurtenissen van het eerste half jaar van 2013 te lezen zijn. Daarnaast nogmaals de oproep om schade te direct te melden. Tevens hebben we een stagiaire die binnenkort met u contact opneemt om over u eventueel schade te praten en te bespreken wat er tegen gedaan kan worden. Ook neemt hij de proefopzet nog eens met u door.. Wij zijn bezig om een excursie te plannen naar een blauwe bessen teler. Hij heeft veel last van schade veroorzaakt door voornamelijk spreeuwen, houtduiven, konijnen en muizen. Als de datum geprikt is, laten we het jullie weten. Veel leesplezier en tot op de excursie. Met vriendelijke groet, Henk Kloen Projectleider Namens het projectteam Het projectteam bestaat uit Chiel van der Voort (Cultus), Joost Lommen en Henk Kloen (CLM). Voor meer informatie: • Henk Kloen of Joost Lommen • T 0345-‐470700 • E-‐mail:
[email protected]
1
2
Meet&Green voor de boomkwekerijsector PNW Vogels in de boomkwekerij aan breed publiek uitgedragen Het project ‘Vogels in de Boomkwekerij’ is ook tijdens Meet&Green uitgedragen. Meet&Green is een kennisdag voor de boomkwekerijsector. Verschillende wildwerende maatregelen zijn hierbij gedemonstreerd, ook vond er een geleide rondgang plaats langs de diverse objecten. De kennisdag heeft weer een aantal nieuwe geïnteresseerden voor het praktijknetwerk opgeleverd. Kwekers hebben ervaringen met elkaar gedeeld over hoe zij met wild op de kwekerij omgaan. Meet&Green 2013 heeft ruim 200 bezoekers getrokken, en hiermee is het praktijknetwerk weer aan een breed publiek uitgedragen. Lees ook onderstaande artikelen over de Meet&Green.
Artikel uit tijdschrift “De Boomkwekerij” – 15 juni 2013
Boomkwekerij Michels
2
3
Een kijkje bij boomkweker van de Akker: Konijn-‐ & hazenschade Nienke Dalstra (inmiddels ex-‐stagiaire bij CLM) Schade aan bomen Veel boomkwekers hebben ermee te maken: schade aan bomen door dieren. Deze schade wordt vaak veroorzaakt door reeën, vogels of hazen en konijnen. Donderdag 21 maart 2013 werd een bezoek gebracht aan boomkweker T. Van de Akker. Het is een bedrijf met een perceel van 1 hectare, waarop kleine en wat grotere boomsoorten worden gekweekt zoals beuken, magnolia's en fruitbomen. Het zijn voornamelijk konijnen en hazen waar hij last van heeft. De bomen op zijn perceel hebben verschillende leeftijden en vooral de jongere bomen worden bij de stam aangevreten. De jonge stam raakt beschadigd en de boom kan niet meer worden verkocht. Ook gesnoeide takken die op de grond liggen worden aangevreten. Aan de groene kleur op de takken was te zien dat de knaagsporen nog vers waren. De oudere bomen met een hardere stam worden met rust gelaten. Voorkeuren van hazen en konijnen De konijnen en hazen lijken een voorkeur te hebben voor ginkgo’s, magnolia’s, kersen-‐, krenten-‐, appel-‐ en perenbomen. Het zijn met name bomen van de familie Rosaceae. Maar ook esdoorns en beuken worden beschadigd. Het blijkt dat de konijnen/hazen niet zozeer liever vóór of achter in het perceel zitten, maar dat ze soortgericht door het perceel lopen. Dat is ook af te leiden van de keutels die over het hele perceel verspreid liggen. En er is een zichtbaar verschil tussen schade door het toedoen van hazen of konijnen: een haas trekt langere dunne slierten van de boomstam, konijnen knagen eraan. De dieren komen vooral in de winter op zijn perceel. Waarschijnlijk is er in de andere seizoenen in de omgeving voldoende ander voedsel te vinden. Een aantrekkelijke omgeving De omgeving van het perceel is erg aantrekkelijk voor de hazen en konijnen, dat kan een rede zijn dat T. Van de Akker er zoveel last van ondervindt. Aan de slootkant links van het perceel bevinden zich holen en nesten, rechts van het perceel staan hagen en er ligt een weiland tegenaan. Waarschijnlijk zijn de bomen zelf nog het aantrekkelijkst. Ervaringen met maatregelen Ton is bekend met het verspreiden van een knoflookgeur tussen de bomen, een maatregel die zijn werkgever had genomen op zijn bedrijf. Maar de dieren raken hier aan gewend, het is slechts een oplossing voor de korte termijn. Om het probleem op zijn eigen bedrijf te verhelpen is geprobeerd de populatie te verkleinen met hulp van jagers in het jachtseizoen. Maar ook dit bleek een oplossing te zijn voor heel korte duur, onder andere vanwege de snelle voortplanting van konijnen. Momenteel beschermt T. Van de Akker zijn bomen door het gebruik van matten, met daarin gaatjes. Deze matjes worden onder om de stam gebonden, zodat de konijnen/hazen er niet aan kunnen vreten. Dit is een effectieve oplossing, de boomstammen worden met rust gelaten! Echter zijn hier enkele nadelen aan verbonden. Zo kunnen de matten niet om heel jonge bomen worden geplaatst en is het een prijzige maatregel. De natuur lijkt ook haar maatregelen te nemen, want ieder jaar treedt de ziekte Myxomatose op binnen de populatie. De konijnen zitten stil met opgezwollen dichte ogen en als boomkweker kun je er langs gaan staan en de konijnen blijven gewoon zitten. Toch heeft T. Van de Akker weer ieder jaar last van konijnen en hazen. Daarom gaat hij binnenkort aan de slag met een andere maatregel: een omheining van rasters. Hij heeft vernomen van zijn werkgever dat dit een effectieve maatregel is en hoopt dat het ook voor hem een uitkomst biedt.
3
4
Stagiair neemt contact op over voorkomen schade en proefopzet Meldt u als u schade heeft!
(Maks van den Bosch, stagiaire CLM) Deze nieuwsbrief is de ideale mogelijkheid om mezelf even aan u voor te stellen. Mijn naam is Maks van den Bosch en ik loop sinds kort stage bij CLM. Ik doe deze stage in het kader van de opleiding Toegepaste Biologie aan de HAS in Den Bosch. Tijdens deze stage bij CLM ga ik me bezig houden met het Praktijknetwerk “Vogels in de boomteelt”. Voor deze stage ga ik proberen de problemen omtrent faunaschade in de boomteelt verder te inventariseren. Vorig jaar zijn er al een flink aantal proeven geweest en voor dit jaar staan er ook al een aantal op de rol. Ik ga de komende tijd contact opnemen met de deelnemende boomtelers. Ik wil dan samen met de teler gaan kijken of we een proef kunnen opzetten (of herhalen, evt. met kleine aanpassingen) om schade aan de bomen in kaart te brengen. Dit zou grofweg betekenen dat deze telers een maatregel gaan toepassen op een perceel en elders een perceel dat niet wordt voorzien van deze maatregel (blanco). Op deze manier kan worden getest of de maatregel ook daadwerkelijk een effect heeft. Eventueel kan ikzelf (in overleg) ook wel een keer assisteren bij het tellen van de schadegevallen. Als u schade heeft hoor ik het ook graag direct van u, dan kijken we of we er wat tegen kunnen gaan doen. Ik ben te bereiken op tel. 0345 470 745 of via de mail
[email protected].
4
5
Ervaringen van kwekers met wildwerende maatregelen Frans Sprenkels – Containerteelt Verleden projectjaar leek de inzet van het geluidssysteem een goede werking te hebben bij de verjaging van merels. Vanaf nu beginnen de merels zich weer te laten zien. Zeer binnenkort zal daarom weer worden gestart met de inzet van het geluidssysteem. Na een aantal weken zal worden overgegaan op de inzet van reflectoren. Vorig jaar was niet helemaal duidelijk of de merels van nature al weg bleven, of dat het geluidssysteem goed had gewerkt. Door het experiment nu eerder in het seizoen in te zetten, willen we die onzekerheid vermijden. Rob Wijnhoven – Rozen Dit jaar is de schade door konijnen meegevallen, ze hebben vrijwel geen schade veroorzaakt aan de oculaties in de rozen. Reeën komen net als vorig jaar wel weer elke dag het perceel op, en vreten van de jonge scheuten. Dit leidt in de teelt niet tot ernstige schade, maar biedt wel mogelijkheden om de werking van maatregelen te testen. Het idee is om hier te beginnen met de inzet van geurstoffen en/of holografisch lint. Michels – Laanbomen Michels heeft de afgelopen periode de zogeheten Foxlights in een perceel gehangen. Als het donker wordt geven de lampen op willekeurige momenten blauwe en witte flitsen. Na plaatsing van de lampen leek de schade minder te worden, maar de reeën en schadegevallen verdwenen niet helemaal. Mogelijk komen de reeën het perceel al op als het nog vrij licht is, en de lampen dus nog niet branden. Wellicht zou het systeem nog beter werken in combinatie met een maatregel die hoofdzakelijk overdag zijn werk doet. Tom van den Akker – Laanbomen, Spillen Zoals te lezen is, in bovenstaand artikel heeft Van den Akker heeft de afgelopen maanden ervaring opgedaan met het raster op stroom tegen konijnen. Tom geeft aan dat de maatregel goed heeft gewerkt, vooral tegen volwassen konijnen. De jonge konijnen kunnen nog door het hekwerk heenlopen, echter geven zij weinig schade aan de bomen. Het zijn vooral de volwassen konijnen die de schade veroorzaken, en deze worden wel goed tegengehouden door het raster. Overlast door konijnen is nu weer afgenomen, maar Tom verwacht dat dit in september weer zal veranderen.
5
6
Zelf experimenteren of op de hoogte blijven? U kunt zich aanmelden als deelnemer of betrokkene. Betrokkene Als betrokkene wordt u via de nieuwsbrief op de hoogte gehouden. Ook wordt u uitgenodigd voor openbare bijeenkomsten van het praktijknetwerk. Meldt u aan! Deelnemer U meldt zich aan als deelnemer. Zodra vogel-‐ of wildschade heeft neem u contact op. Samen bespreken we welke maatregelen zinvol zijn om mee te experimenteren. De maatregelen worden vanuit het praktijknetwerk kosteloos ter beschikking gesteld. We verwachten wel van u dat u af en toe een schadetelling doet in het blok waar de maatregelen hangen en in het blanco-‐ blok. Zo kunnen we bepalen of de maatregel bij u effect heeft of niet. Oproep Stuur deze nieuwsbrief door aan collega’s en attendeer ze op dit praktijknetwerk. Geïnteresseerden kunnen zich nog steeds aanmelden voor deze nieuwsbrief en openbare bijeenkomsten. Hoe aan te melden? Neem contact op met: • Henk Kloen of Joost Lommen (CLM) • Tel: 0345-‐470758 • E-‐mail:
[email protected]
6
