Nieuwsbrief Commissie Analyse en Toxicologie (CAT) Februari 2012 Jaargang 6, nummer 1
RUBRIEK NIEUWS Jaarverslag 2011 De activiteiten van de CAT in 2011 - Workshop op de ziekenhuisfarmaciedagen mede georganiseerd - Deelgenomen aan landelijk overleg over kwaliteitssysteem laboratorium ISO15189 versus CCKL PRL - Voorbeelddocumenten ‘Service Level Agreement (SLA) uitbesteding analyses’ en ‘Competentie-onderzoek uitbesteding analyses’ opgesteld - Nieuwsbrief rondgestuurd - TDM-monografieen opgesteld en herzien - Geïnventariseerd op welke wijze schoonmaakvalidatie kan worden uitgevoerd - Aandachtspunten geïnventariseerd op het gebied van farmaceutische kwaliteitscontrole ter bespreking met IGZ - Relevante wijzigingen in de Europese Pharmacopee geïnventariseerd - Organisatie verplichte opleidingsdagen opleiding ziekenhuisapotheker - Input geleverd aan het project ready-to-use spuiten - Vertegenwoordiging in andere commissies als GMP-z, beoordelen toeleveranciers, expertgroep toxicologie en RvA/CCKL Jaarplan 2012 De volgende activiteiten zijn gepland voor 2012 - Deelname aan landelijk overleg besluitvorming kwaliteitssysteem laboratorium ISO15189 versus CCKL PRL - Organisatie PUOZ Labdag - Uitgifte nieuwsbrief - Updaten notitie grondstoffen not for human use - Updaten antidotalijst - Opstellen notitie houdbaarheidsonderzoek voorraadbereidingen - Opstellen notitie opnemen IR-spectra referentiestoffen in bibliotheek - Opstellen notitie schoonmaakvalidatie - Betrokken bij uitvoering onderzoek horend bij notitie kwaliteit spuiten VTGM op voorraad - Opstellen notitie kwaliteitscontrole capsules en zetpillen - Inventarisatie relevante wijzigingen Europese Pharmacopee - Opstellen en herzien TDM monografieën - Organisatie verplichte opleidingsdagen in het kader van de opleiding tot ziekenhuisfarmacie - Vertegenwoordiging in andere commissies als GMP-z, beoordelen toeleveranciers, expertgroep toxicologie en RvA/CCKL Vacatures in de CAT Wegens het vertrek van 2 leden ontstaan er 2 vacatures in de CAT. Indien je interesse hebt om lid te worden van de CAT meld je dan aan bij Yuma Bijleveld. Ook als je in het verleden al een keer aangeven hebt interesse te hebben in deelname aan de CAT vragen wij je dit opnieuw kenbaar te maken.
RUBRIEK ALGEMEEN Voorbeeld documenten uitbestedingen Bij uitbestedingen dient de competentie van het laboratorium waaraan de analyse is uitbesteed te zijn beoordeeld en akkoord bevonden. De opdrachtgever blijft professioneel verantwoordelijk. Bij structureel uitbesteden dient een SLA met het betreffende laboratorium te zijn overeengekomen. Competentieonderzoek: Voor klinisch farmaceutische analyses kan als uitgangspunt worden genomen dat indien het uitvoerende laboratorium RvA/CCKL geaccrediteerd is of voldoet aan een vergelijkbare norm, dat de competentie van dit laboratorium is beoordeeld en akkoord is bevonden. Een eigen competentieonderzoek is dan niet nodig. Wel dient men er zich van te vergewissen dat de uitbestede analyse in de accreditatie/norm is opgenomen. Voor farmaceutische analyses kan als uitgangspunt worden genomen dat indien het uitvoerende laboratorium GMP(z) gecertificeerd is, de competentie van dit laboratorium is beoordeeld en akkoord is bevonden. Een eigen competentieonderzoek is niet nodig. Wel dient men zich ervan te vergewissen dat de uitbestede analyse in de certificering is opgenomen. In die gevallen dat analyses uitbesteed worden aan een laboratorium dat niet RvA/CCKL geaccrediteerd is en niet voldoet aan een vergelijkbare norm of niet GMP(z) gecertificeerd is, dient een eigen competentieonderzoek te worden verricht. De CAT heeft hiervoor een voorbeelddocument ontwikkeld, zie CAT voorbeelddocument competentieonderzoek uitbestedingen analyses. SLA: Bij structureel uitbesteden dient een SLA overeengekomen te zijn met het laboratorium waaraan de analyse is uitbesteed. De CAT heeft hiervoor een voorbeelddocument ontwikkeld, zie CAT voorbeelddocument SLA uitbestedingen analyses. Opiatenimportvergunning Wanneer u in het buitenland referentiestoffen bestelt die onder de opiumwet vallen krijgt u soms het verzoek een opiatenimportvergunning aan te leveren. Wij hebben contact gezocht met IGZ. De reactie van IGZ is als volgt: Voor het bestellen van een van een middel vallend onder de bepalingen van de opiumwet heeft u geen ontheffing nodig als ziekenhuisapotheek. U dient het middel dan wel te bestellen bij een in Nederland gevestigde ontheffinghouder. Zij kunnen dan een invoerontheffing aanvragen. U kunt het middel dus niet rechtstreeks in het buitenland aan te vragen. Als apotheek mag u geen middelen binnen het grondgebied van Nederland brengen.
RUBRIEK FARMACEUTISCHE KWALITEITSCONTROLE Wijzigingen Europese Farmacopee in de pijplijn: - Kweektemperatuur R2A wordt 20-25 graden celcius (staat nu nog op 30-35 graden celcius) - Pyrogeeneisen extra gezuiverd water worden in overeenstemming gebracht met die in het NFNF rapport kwaliteitseisen water voor dialyse - Gezien de ervaringen met extra gezuiverd water voor dialysetoepassingen heeft de europese farmacopee de discussie geopend over de toepassing van extra gezuiverd water voor parenterale toepassingen
Grondstoffen not for human use Incidenteel wordt een geneesmiddel in de apotheek bereid waarvoor geen grondstof verkrijgbaar is met het predikaat ‘farmaceutische kwaliteit’. Voordat een dergelijke grondstof gebruikt wordt, moet de geschiktheid worden vastgesteld. De therapeutische onderbouwing vraagt extra aandacht en er moet analytisch onderzoek worden uitgevoerd naar gehalte en zuiverheid. In de afgelopen jaren is tijdens GMP-z audits door de IGZ vastgesteld dat veel apotheken en hun laboratoria te lichtvaardig omgaan met deze categorie grondstoffen. Een betere onderbouwing en meer laboratoriumonderzoek is volgens IGZ noodzakelijk. In een in 2006 verschenen PW artikel is dit ook al duidelijk beschreven. Graag wil de CAT dit artikel onder uw aandacht brengen en vragen uw huidige werkwijze te toetsen aan hetgeen beschreven is in dit artikel. Het betreft het PW artikel: Beoordeling voor humane toepassing van chemicaliën ‘not for human use’: Auteurs Ververs FFT, Smeets OSNM, Schobben AFAM, PW nr. 46, 17 november 2006, pagina 469 t/m 471. RUBRIEK THERAPEUTIC DRUG MONITORING Er zijn 3 nieuwe TDM monografieën opgesteld en op de NVZA site geplaatst. Hier volgen de samenvattingen. Voriconazol Indicatiegebied:
invasieve aspergillose invasieve candida*.
Monstermateriaal:
bepaling in plasma, serum
Afnametijdstip:
dalspiegel
Bewaarcondities:
Voriconazol in plasma is gedurende ten minste 14 dagen stabiel bij kamertemperatuur. (*stabiliteitsdata UMCN ten behoeve van KKGT antifungale middelen ronde)
Inzending:
Klinisch Farmaceutisch Laboratorium
Interpretatie:
Pulmonale aspergillose (therapie) Moeilijk penetrabel gebied zoals cerebrale infectie, sinusinfectie
dal: 1 mg/l - 6 mg/l Bij leverfunctiestoornis is het advies de bovengrens te verlagen naar 4 mg/L dal: 2 mg/l - 6 mg/L
* De rol van TDM van voriconazol betreft enkel de toepassing bij Aspergillus species die gevoelig zijn voor voriconazol. Er zijn geen gegevens bekend over de toepassing van TDM bij infecties door gisten en andere schimmels zoals Scedosporium en Fusarium noch bij verminderd gevoelige of resistente stammen van Aspergillus fumigatus. Vooralsnog zijn er geen indicaties voor target waardes bij profylaxe. Op dit moment wordt voor profylaxe de therapeutische grenswaarde aangehouden van > 1 mg/L.
Aripiprazol Geldt voor:
patiënten die behandeld worden met aripiprazol
Monstermateriaal:
buis stolbloed, bepaling in serum buis EDTA-bloed, bepaling in plasma
Afnametijdstip:
dalspiegel
Bewaarcondities:
1 week bij 4oC, 6 maanden bij -20oC
Inzending:
Klinisch Farmaceutisch Laboratorium
Interpretatie:
therapeutische concentraties
100-300 microgram/L
toxische concentraties
500 microgram/L
Oxcarbazepine Geldt voor:
doelgroepen: volwassenen en kinderen
Monstermateriaal:
bepaling in plasma of serum
Afnametijdstip:
dalspiegel
Bewaarcondities:
plasma of serum bewaren 1 week in de koelkast (2 - 8ºC). 4 weken in de diepvries (- 20 ºC)
Inzending:
Klinisch Farmaceutisch Laboratorium/Klinisch Chemisch Laboratorium
Interpretatie:
Referentiewaarde: monohydroxy-carbazepine metaboliet: 7 – 35 mg/L (er is geen duidelijke concentratie-effect relatie) Toxische concentraties: : monohydroxy-carbazepine metaboliet: > 50 mg/L
IATDMCT Stuttgart Van 2-6 otober 2011 werd in Stuttgart het IATDMCT congres gehouden. Het 2 jaarlijkse congres is een ontmoetingsplaats voor professionals die actief zijn op het gebied van TDM en toxicologie. Naast laboratorium apothekers waren ook veel analisten uit Nederland naar Stuttgart getogen. Speciale aandacht was er deze keer voor alternatieve monstername (DBS), biomarkers en de TDM van antimycotica. In 2015 zal het IATDMCT congres plaatsvinden in Amsterdam.
RUBRIEK ORGANISATIE EN BELEID CCKL geaccrediteerde laboratoria (januari 2012) Twee Steden Ziekenhuis, Tilburg Academisch Ziekenhuis Maastricht, Maastricht Medisch Centrum Alkmaar, Alkmaar Apotheek Haagse Ziekenhuizen, Den Haag UMCG, Groningen VU Medisch Centrum, Amsterdam Isalaklinieken Zwolle, Zwolle IJsselland Ziekenhuis, Capelle ad IJssel (KCL en apotheek lab) Hofpoort Ziekenhuis, Woerden (alle laboratoria) Groene Hart Ziekenhuis Gouda (KCL en apotheek lab) UMCU, Utrecht Albert Schweitzer Ziekenhuis Dordrecht, Dordrecht Zorgcombinatie Noorderboog ziekenhuisapotheek Meppel-Hoogeveen, Meppel Meander Medisch Centrum, Amersfoort ISO15189 Voor de overgang van CCKL 4e praktijkrichtlijn naar ISO 15189 is een transitieplan opgesteld. Het transitieplan is opgesteld met vertegenwoordigers uit alle relevante medische laboratorium specialismen, vertegenwoordigers van de RvA en vertegenwoordigers met specifieke expertise. Het plan gaat in op de overgang van een accreditatie volgens CCKL 4e praktijkrichtlijn naar een accreditatie volgens ISO 15189 van medische laboratoria in Nederland en beschrijft de aanpassingen in de accreditatieprocedure die hiervoor noodzakelijk zijn. Het is een vervolg op de in 2008 ingezette richting waarin CCKL onderdeel is geworden van de RvA met als doel verdere professionalisering en internationale erkenning van het kwaliteitssysteem van de Nederlandse medische laboratoria. Intentie is dat: • per 1-1-2013 medische laboratoria ISO 15189 geaccrediteerd kunnen worden volgens de in het plan voorgestelde werkwijze, • per 1-7-2013 geen nieuwe registraties voor CCKL accreditaties bij de RvA mogelijk zijn, • voor laboratoria die voor 1-7-2013 geregistreerd waren voor een CCKL accreditatie tot 1-7-2015 de mogelijkheid krijgen voor een gecombineerde CCKL/ ISO 15189 initiële beoordeling op basis waarvan ze een CCKL accreditatie kunnen verkrijgen, • per 1-1-2014 RvA nog uitsluitend herbeoordelingen uitvoert tegen ISO 15189 volgens voorgestelde werkwijze. Het volledige transitieplan is op het kennisplein geplaatst en is aangeboden aan de leden van de NVZA. RUBRIEK TOXICOLOGIE 4-dimethylaminofenol Injectievloeistof 50 mg/ml, 5 ml van Tramedico BV is niet beschikbaar momenteel. Er is een doorhalingsverzoek aangevraagd. Het is een antidotum bij cyanide intoxicatie. De werking berust op methemoglobulinevorming. Alternatieven: Natriumnitriet injectievloeistof (apotheekbereiding, verkrijgbaar bij UMCU) Cyanokit infusievloeistof, 2,5 gram hydroxocobalamine, Alloga NL BV Voor meer informatie zie www.farmanco.knmp.nl
www.toxicologie.org Op de site www.toxicologie.org zijn sinds het verschijnen van de vorige nieuwsbrief de volgende nieuwe monografieën opgenomen: - haloperidol - groene knolamaniet - strychnine - lood - clozapine - aceton De monografieën zijn als word-versie te downloaden of direct online te bekijken.
RUBRIEK DE TOX-BOX Patient op ropivacaine epiduraal raakte “weg” tijdens toediening. De concentratie ropivacaine in perifeer bloed bleek 3 mg/l te zijn. Er is waarschijnlijk een bereidingsfout gemaakt want de intentie was continu epiduraal infuus van 12 mg/uur en dan wordt nooit een dergelijk hoge concentratie bereikt. Het infuus kon echter niet geanalyseerd worden omdat dit onderweg “verloren”is geraakt. Reacties op deze nieuwsbrief kunnen gericht worden aan Inge van Berlo (
[email protected]) of Daan Touw (
[email protected]).
