Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
april 2013
Nieuwsbrief
88
Nieuwsbrief no 88 pag. 1
April 2013 Beste vrienden,
Waarschijnlijk nog één maal een nieuwsbrief met een paar liggen gebleven artikelen. Het kost me veel tijd om alles tot een goed einde te brengen wat het secretariaat betreft. Voor de 25e september de landelijke dag krijgen jullie nog een programma en een aan- of afmelding formulier. Dit komt eind augustus of begin september. Nog een vakantieschema hoofdzakelijk voor de grote vakantie maar de meivakanties zijn ook nog in aantocht. Een artikel over radio Kootwijk en ook een krantenartikel van Pengalengan, een vakantieoord in West Java waar het heerlijk toeven was. Gelukkig zijn er weer heel wat activiteiten gestart om tegen de 4e en 5e mei op de verschillende scholen een gastles te geven. Zoals ik al eerder meldde zal dit gewoon doorgaan en blijf ik op de achtergrond lessen doorgeven als me dat gevraagd wordt. In ieder geval wens ik jullie een goede zomer namens het bestuur hartelijke groet,
Inhoud.
Vervolg op de besloten hoorzitting! .................................................. 2 Indisch protest .................................................................................. 2 Indische Nederlanders eisen geld ..................................................... 2 ’Radio Kootwijk gonst’ op 5 mei 2013 ............................................. 3 Hoogvlakte van Pengalengan heeft zwaar geleden ........................... 4 Oud-koloniën vooral lovend over Beatrix ......................................... 5 Hoorns raadslid wil oude voc-boot herbouwen voor Indonesië ......... 6 Communicatiebericht IP voorjaar 2013 ............................................. 7 Familie eist schade bloedbad Zuid-Sulawesi ................................... 8 Opportunisme van keizer Hirohito. .................................................... 9 Tijdlijn Japan 1905-1945 ............................................................... 12 Deur dicht voor claims Indonesische weduwen. ............................. 13 Schoolvakanties 2013 .................................................................... 14
Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door de opbrengsten uit de Giroloterij en de Bankloterij. Uw deelname aan de Giro- c.q. Bankloterij wordt daarom van harte aanbevolen.
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 2
From: S.Delhaye RA Sent: Wednesday, April 3, 2013 9:45 PM Subject: Vervolg op de besloten hoorzitting! Beste Allen, Wellicht al via via gehoord en of gelezen via Facebook, maar formeel wil ik als voorzitter IP , jullie het volgende bericht doen toekomen. Zie de twee genomen besluiten van de Tweede Kamer van 28 maart jl. Voor de goede orde stuur ik mede een link, naar de site van de Tweede Kamer. http://www.tweedekamer.nl/images/Besluitenlijst%20VWS%2028%20maart%202013_tcm118-232604.pdf 39. Agendapunt: Onderzoeksrapporten "Indische rekening" en "Sporen van vernieling" Zaak: Rondvraagpunt procedurevergadering - Tweede Kamerlid, M. Agema (PVV) - 21 maart 2013 Onderzoeksrapporten "Indische rekening" en "Sporen van vernieling" - 2013Z05674 Besluit: Staatssecretaris verzoeken om vóór het mei reces een reactie te geven op de onderzoeksrapporten Besluit: Na het mei reces zal een algemeen overleg gevoerd worden (2,5 uur) ---------------------Er komt beweging in de “molen” en vol vertrouwen gaan we door met onze voorbereidingen op de komende onderhandelingen. Ik wens jullie allen een fijne avond. Silfraire Delhaye De Telegraaf, Dinsdag 19 maart 2013
Indisch protest Van onze Haagse redactie DEN HAAG, dinsdag Nederlanders uit voormalig Nederlands-Indië en hun nabestaanden gaan vandaag in Den Haag de straat op om te protesteren tegen de manier waarop Nederland hen steeds heeft behandeld. De demonstranten houden een stille tocht die om 14.00 uur bij het Vredespaleis vertrekt. „Wij willen hiermee de Indische kwestie onder de aandacht brengen”, vertelt een woordvoerster. „In al die jaren zijn de oorlogsslachtoffers uit Nederlands-Indië nooit schadeloos gesteld voor bijvoorbeeld salarissen van ambtenaren en militairen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger die nooit zijn uitbetaald.” Het Indisch Platform wil dat het kabinet-Rutte II excuses aanbiedt.
Radio Malabar herdenken. Een vriendschap tussen Indonesia en Nederland via beide radio zenders. Bukan main!! Als u gaat 5 mei, dan moet u reeds een kaartje hebben. Alle gegevens staan dus verder in de PDF informatie. Ik hoop dat er velen van u komen!! Hartelijke groeten, Elizabeth van Kampen De Telegraaf, Woensdag 20 maart 2013
Indische Nederlanders eisen geld
<<<>>> Email zondag 21-4-2013 14:46 aan Connie Suverkropp Beste Allemaal, Begin 2012 ontving ik een e-mail van dhr. Tomita Prakoso uit Bandung. Hij schreef mij dat hij mijn website had gelezen, en het leuk vond om te lezen hoe "wij" vroeger in Indonesië leefden. Maar hij had gehoopt iets over een Nederlandse zender te vinden die toen leidde naar Radio Malabar ten zuiden van Bandung. Ik ben meteen voor hem op zoek gegaan en vond dus Radio Kootwijk. Heb contact gelegd tussen Tomita Prakosso en de heren van Radio Kootwijk. Onze Radio Malabar is volkomen vernietigd door de Japanners. Er zijn slechts ruïnes over tussen bomen en struiken. Daar tussen gaan Tomita Prakoso en zijn vrienden de herinnering aan
Zo’n 250 Indische Nederlanders en sympathisanten vertrekken bij het Vredespaleis in Den Haag om te demonstreren tegen de Nederlandse overheid die hen naar verluidt al tientallen jaren schofterig behandelt. De demonstranten eisen dat de regering excuses aanbiedt en erkent dat zij de Indische Nederlanders al sinds de Tweede Wereldoorlog aan hun lot heeft overgelaten. Ook willen de Indische Nederlanders dat zij gecompenseerd worden voor de nietbetaalde salarissen van hen die tijdens de oorlog in Japanse krijgsgevangenkampen hebben vastgezeten. Na bij het Vredespaleis te zijn vertrokken, ging de stille tocht naar Plein 1813, waar een krans werd gelegd.
<<<>>>
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
Informatie sheet, 5 april 2013
bron: Persbericht Radio Kootwijk (onderdeel van SBB ) d.d. 5 april 2013 Van: VRZA projectteam Malabar-RKwk 2013 (PB0ANL en PA0JWU redactie.)
’Radio Kootwijk gonst’ op 5 mei 2013 Herstel historische verbinding met Bandoeng op Java Op zondag 5 mei 2013 is het precies 90 jaar geleden dat de radiotelegrafieverbinding tussen Nederland en voormalig Nederlands Oost-Indië, officieel werd geopend. Het voormalige zendstation Radio Kootwijk herdenkt deze historische dag door opnieuw radioverbinding te leggen met Indonesië. De hele dag zijn er voor publiek doorlopend verschillende activiteiten die Radio Kootwijk doen gonzen. Het Publiek kan komen ervaren hoe ‘Radio Kootwijk gonst’.
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 3
‘Radio Kootwijk gonst’ is er van 11.00 tot 17.00 uur. Vanuit het voormalig hoofdzendergebouw ‘A’ vindt omstreeks 14.00 uur de ceremoniële opening plaats. Dit gebeurt door middel van een telegrafie(morse) verbinding, over een afstand van 12.000 km op de korte golf, met Indonesische radiozendamateurs in de Malabar Kloof, 40 Km zuidelijk van Bandoeng. Het is de plaats waar in 1923 het zendstation operationeel was. Er zal dan volgens het in die tijd gebruikelijke protocol een gelukstelegram over en weer worden gezonden. Behalve dat, zijn de leden van de Vereniging van Radio Zend Amateurs (VRZA), de gehele dag actief vanuit de Radiohut, waarbij er radiocontacten met de gehele wereld worden gelegd. Er zijn doorlopend dia- en film presentaties over de geschiedenis van Radio Malabar en Radio Kootwijk. Er zullen enkele rondleidingen verzorgd worden door ter zake kundige gidsen. Voor onze bezoekers is er een leuk aandenken. Voor meer informatie kijk op www.radiokootwijk.com en www.radiomalabar.wordpress.com Voor VRZA zaken zal de coördinatie en organisatie plaatsvinden vanuit het centrale punt ‘MalabarRKwk 2013 project’, p/a Radioweg 2, 7348BH Radio Kootwijk, Jan-Willem Udo, PA0JWU, e-mail
[email protected] en GSM: +31610223718 of 055-5191327 èn Ron Goossen PB0ANL +31653219638 Doorlopende proeverij ‘Radio Kootwijk gonst’ Er valt op 5 mei op het terrein van Radio Kootwijk nog veel meer te beleven. Laat u meevoeren door een radio-performance van Robbert van der Horst van Radiobaken. In de kelders van het gebouw gaat hij aan de hand van unieke wetenschappelijke geluidsopnames proberen de zwaartekracht van het zendgebouw A te bepalen en zo Radio Kootwijk te verbinden met, zowel het middelpunt van de aarde als, de omringende kosmos. Maak kennis met het Indonesië festival I.N.D.O. Zangers van Dutch National Opera Academy en de NJO (Nationaal Jeugd Orkest) Muziekzomer geven een impressie van de opera Le Nozze di Figaro. Geniet van de theatrale wandelingen van het project DeWereldStaatStil. Alle activiteiten zijn te beleven in de vorm van een wandeling, concert, bijzondere ontmoeting of een proeverij. Naast cultuur komt ook de natuur en geschiedenis aan bod. Tijdens bijzondere wandeltochten geven ervaren gidsen uitleg over de geschiedenis van Radio Kootwijk en laten de natuur tot leven komen met de planten en dieren in dit bijzondere gebied. bron: Persbericht Radio Kootwijk (onderdeel van SBB ) d.d. 5 april 2013
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 4
Kennismaken
Entree en parkeren
Zondag 5 mei is een mooie kans om kennis te maken met het markante hoofdgebouw van Radio Kootwijk, dat 90 jaar geleden werd gebouwd midden op de Veluwe, afgelegen van de bewoonde wereld. Het voormalige zendstation was in de eerste helft van de 20e eeuw de enige communicatieverbinding tussen Nederland en zijn toenmalige koloniën, met name Nederlands-Indië. Tegenwoordig is Radio Kootwijk een uniek industrieel erfgoed tussen zand en zenders. Een wonderlijk majestueus gebouw midden in een woest, ongerept, 450 hectare groot natuurgebied, bestaande uit bossen, heidevelden en de grootste actieve zandverstuiving in West-Europa, het Kootwijker-zand. In de directe omgeving van Radio Kootwijk leven edelherten, everzwijnen, reptielen, vogel-, vlinder- en insectensoorten in harmonie met mens en industrieel erfgoed. Hier stilstaan, rondkijken en de sfeer van vervlogen tijden opsnuiven is al een genot en ervaring op zich. Geen wonder dat in deze mysterieuze omgeving verschillende films en videoclips zijn opgenomen.
‘Radio Kootwijk gonst’ is op zondag 5 mei van 11.00 tot 17.00 uur voor iedereen toegankelijk. Bezoekers kunnen de hele dag deelnemen aan de verschillende groepsactiviteiten. Tickets online in de voorverkoop zijn € 3,50 voor volwassenen en kinderen boven 12 jaar. Kinderen tot 12 jaar hebben gratis toegang. De tickets in de voorverkoop kunnen online worden besteld via www.hierradiokootwijk.nl Daarnaast is er een beperkt aantal kaarten á € 5.00 beschikbaar bij de ingang van het hoofdzender-gebouw A. De toegangsweg naar zendstation Radio Kootwijk loopt door een beschermd dorpsgezicht en het aantal parkeerplaatsen is beperkt. Daarom mag iedere auto met minimaal drie personen gratis parkeren. Voor iedere auto met minder dan drie personen wordt per auto € 2,50 parkeergeld gevraagd. Voor mensen in de omgeving Apeldoorn is zendstation Radio Kootwijk ook goed bereikbaar per fiets via de vele ANWB routes. Radio Kootwijk is een onderdeel van Staatsbosbeheer.
bron: Persbericht Radio Kootwijk (onderdeel van SBB ) d.d. 5 april 2013
bron: Persbericht Radio Kootwijk (onderdeel van SBB ) d.d. 5 april 2013
www.hierradiokootwijk.nl
Hoogvlakte van Pengalengan heeft zwaar geleden (krantenartikel ca. 1947 ) Kertamanah, mooiste thee aanplant ter wereld, gerooid Japanse tijd eiste veel offers. Men schrijft ons: Door bijzondere omstandigheden waren we in de gelegenheid, een tocht te maken naar de vroegere, zo bekende, welvarende streek de hoogvlakte van Pengalengan. Vanuit het zuiden loopt de grote weg langs het race terrein en even buiten de gemeentegrens van Bandoeng, beginnen de verwoestingen. Hier waren in de laatste jaren textielfabrieken en een hoedenindustrie en een rijstpellerij Perboe, die het eigendom was van een Indonesiër , al die fabrieken zijn zwaar beschadigd, zo ook de steenfabriek Bandoeng, waar het geplunderde huis van de administrateur uit het onkruid steekt. Van de grote ringoven staan nog de muren, maar verder is alles verdwenen. Van de huizen van de dames Veerman staan nog slechts enkele muren. Hier was destijds het ontspanningsoord Sang Koeriang. Dajeuh Kolot _ de oude stad bestaat niet meer, alles is één puinhoop. Van het station is niets meer te vinden en de regentspassar van beton en ijzer is zwaar gehavend. Merkwaardig dat hier van de meeste klapperbomen de kruinen zijn verdwenen. Dajeuh Kolot eertijds de oorsprong van Bandoeng - door Daendels verplaatst, lag aan de uitmonding van de Tjikapoendoeng en de Tjitaroem. We brachten even een bezoek aan de oude regenten-
graven, alles is nog als vroeger en de machtige waringin overschaduwd de rustplaatsen van de voorvaders van de Regent van Bandoeng. De smalle, oude boogbrug over de Tjitaroem is verdwenen. Door de genie is zeer handig een noodbrug gemaakt van de bestaande spoorbrug over de Tjitaroem. Doch voordat wij deze noodbrug passeren, zien wij links de restanten van de oude stoomcentrale die nooit dienst heeft gedaan en het Gouvernement grote sommen heeft gekost; de kostbare centrale heeft nooit gedraaid en de laatste jaren werd er alleen gedistilleerd water gemaakt. Bandjaran. De spoorbaan van bandjaran Tjiwideh is op sommige plaatsen vernield. Van het welvarende districtsplaatsje Bandjaran is niet veel meer over. Alle Chinese toko’s zijn afgebrand evenals de woning van de wedana en het telefoonkantoor en het station. Zoals bekend buigt zich de weg naar links en bij de zijweg naar het radiostation Malabar liggen er nog vele mijngaten en wegversperringen – Tjikalong is gespaard evenals de grote waterkracht werken van Lamadjang en Plengan. Hoog op de witte waterbak tegen de beboste helling van de Gunung Tiloe wappert in de frisse berglucht onze driekleur. De paratroepen die langs bospaden dit waterkrachtwerk hebben benaderd, hebben hiermee prachtig werk verricht.
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË Pengalengan zelf is er goed afgekomen, alleen is de zeer oude passanggrahan in as gelegd, evenals het oude huis, het laatst bewoond door de familie Inklaar. Maar wel heeft Pengalengan veel offers gebracht in de achter ons liggende jaren van de Japanse bezetting. Zeer veel inwoners zijn er niet meer en hun woningen wachten op nieuwe bewoners. Laten we enkele namen noemen, de heer en mevrouw Suverkropp, de heer van Ameyden van Duim –oud chef van de Telefoondienst van Bandoeng – de kippenfokkers Wernom en Kuyer, de bekende Transvaler Uys, de oud-onderwijzers Boersma en Bakhuis, de landbouwer Mellinga, Baron van Heeckeren – een van de grondleggers van de Bandoengse Kininefabriek en directeur van de Semarangsche Administratie Maatschappij Boulogne, de uitvinder van de bekende meetwerktuigen die in de suikerindustrie zijn gebruikt. Van zijn huizen zijn er enkele uitgebrand . Overste Schramm die wij geregeld in uniform te paard zagen rondrijden, is in een kamp gestorven. Ook de heer Buize die belangrijke proeven nam op het gebied van de aardappelcultuur. Misère Het bungalow bedrijf Tjiterès , een misère, alles is hier verwoest. De heer de Bruin werd verleden jaar door de extremisten vermoord. Maar ook van de bekende planters zijn er veel gestorven. De oude heer Jongkind Coninck van Kertamanah is het kampleven niet doorgekomen evenals zijn onder administrateur Brandt Buys en de hoofd geëmployeerde Prins. De prachtige moderne fabriek van Kertamanah is totaal verwoest en naar verluidt is de mooiste theeaanplant van de wereld gerooid. Kertamanah keerde elk jaar 100% dividend uit en het zal nu wel even duren voor de aandeelhouders een
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 5
couponnetje kunnen knippen. Van de gouvernements kinaonderneming Tjinjiroean zijn langs de weg vele kinabomen geringd en gekapt. De directeurswoning van de heer van Roggen is intact , doch de wetenschappelijke laboratoria zijn verwoest evenals verschillende gebouwen en woningen. De hotels Vesta (van de Zwitser hr. Ludwig), Anitahoeve en ’t Kalfje zijn niet meer. Het Hof van Holland schijnt bepaald voorvast te zijn want de gebouwen zijn nog in tact Theeondernemingen verwoest. – De bekende onderneming Malabar, de stichtingen van de bekende Theekoning K.A.R.Bosscha is er zeer slecht afgekomen. Alle gebouwen zijn verwoest. De woning van Bosscha waar hij zovele gasten heeft ontvangen , is verdwenen. Het hertenkamp voor het huis is vanzelfsprekend geen hert meer te zien. De Japanners waren hier bezig een spoorbaan aan te leggen; trouwens zij waren er liefhebbers van om bestaande spoorwegen op te breken en op onmogelijke plaatsen aan te leggen. Wij brachten even een bezoek aan het graf van Bosscha. Zouden de vandalen dit ook vernield hebben? Gelukkig is de natuur ons te hulp gekomen, want aan de rand van het bos is alles overgroeid en in die wildernis vonden wij het graf, verwaarloosd, vervuild, maar niet geschonden. Bijna 30 jaar rust hier de Pengalengan pionier in het eeuwige oerwoud. De bevolking spreekt nog met liefde over hun oude heerser. Zij dolven met de handen zijn graf, een patjol mocht niet gebruikt worden, de gehele bevolking heeft daarmede hem de laatste eer bewezen. De thee staat prachtig en wacht op nijvere handen om geplukt te worden. Zouden de planters niet eerst een centrale grote fabriek bouwen, waar al de thee voorlopig verwerkt kan worden?
<<<>>>
De Telegraaf, woensdag 30 januari 2013
Oud-koloniën vooral lovend over Beatrix door Charles Sanders, DEN HAAG,
In de voormalige Nederlandse koloniën wordt koningin Beatrix geroemd om haar warmte en betrokkenheid. Zelfs vanuit Suriname, waarmee de relatie sinds de Decembermoorden van 1982 en de rol van Desi Bouterse moeizaam is, klinken lovende woorden. Zo noemt oud-president Ronald Venetiaan koningin Beatrix „een dappere en moedige vrouw die Suriname altijd een warm hart heeft toegedragen”. Maar minister van Buitenlandse Zaken Winston Lackin, rechterhand van president Desi Bouterse, kan het niet laten een steek onder water te geven: „Ik hoop dat Willem-Alexander een beleid zal voeren dat meer
de realiteit benadert en uit de huidige tijd is.” Vanaf Curaçao en Aruba is alleen waardering voor onze vorstin op te tekenen. Premier Mike Eman van Aruba: „Deze troonafstand betekent afscheid van een buitengewoon geliefde Koningin, die reeds vele jaren betrokken is bij de Arubaanse gemeenschap.” Minister-president Daniel Hodge van Curaçao noemt Beatrix een „bindende factor in de relaties tussen de verschillende landen van het koninkrijk”. Indonesië spreekt in diplomatieke bewoordingen. De relatie met Jakarta geldt als zeer gevoelig.
<<<>>>
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 6
HOORNS RAADSLID WIL OUDE VOC-BOOT HERBOUWEN VOOR INDONESIË ’Vergeet oude pijnen’ door ROB HAMMINK
HOORN, dinsdag
De eeuwenoude band tussen Indonesië en Nederland zal nooit meer verloren gaan. „Maar het is de uitdaging om die band zo goed mogelijk te houden en iedere samenwerking te koesteren.” En die samenwerking kan volgens het bevlogen VVDraadslid hier, op het Hoornse Oostereiland, weer een gezicht krijgen. „Op deze oude Admiraalswerf kan de boot voor de Banda-eilanden worden gebouwd. Door kinderen uit Hoorn. Daarna schenken we die aan de Indonesiërs. Hier klinkt al jaren de wens om iets met het gouden verleden van Nederland in Indië te doen. Dit is onze kans. En dit keer wordt iedereen er beter van. Aan Chris de Meij zal het allemaal niet liggen. Hij houdt alleen zijn hart vast voor de 11e januari als er in het centrum van Hoorn, bij het bronzen beeld van Jan Pieterszoon Coen, de VOC-held én ’slachter van Banda’ weer een demonstratie komt. Actiegroepen hebben aangekondigd om duizenden waxinelichtjes bij de ’beruchte’ zeevaarder en gouverneur-generaal die Batavia stichtte te plaatsen opdat de wandaden en de slachtingen van Coen en andere onderdrukkers niet vergeten zullen worden. De Meij, voorspellend: „Ik denk dan: we hebben toch al dodenherdenking, waarom oude wonden weer openrijten. Doe iets opbouwends zoals de boot.” Voor het plan van stadsbestuurder De Meij moeten we eigenlijk terug naar de bron, terug naar de beroemde Banda-eilanden in Indonesië waar het dankzij de nootmuskaat voor de VOC allemaal begon. Daar vinden we nu de Indonesische botenbouwer met Nederlands-Molukse wortels, Rudolph Bär, Dop voor intimi. Hij is benaderd door Adat, de Cultural Society Banda en Banda Tourist Services en wil graag de Prahu Belang weer herbouwen. Dat kleine zeilschip dateert uit de VOC-tijden; het voer tussen de vele eilanden heen en weer met goederen. Bär en de zijnen willen met deze boot het toerisme
voor de arme streek weer aantrekken en heeft daarvoor zo’n 45.000 euro nodig. Het liefst wil hij dat de boot op Banda zelf wordt gebouwd, met alle dank voor het Hoornse initiatief. „Als Hoorn een tweede Prahu Belang wil bouwen, is dat natuurlijk prima. Maar de eerste bouw moet ten goede komen aan de lokale economie.” Met zijn bevlogen idee klopte hij twee weken geleden aan bij zijn goede vriendin Joty ter Kulve, die als een spin in het Nederlands-Indische web zit. Zij mobiliseerde de vaderlandse pers en wist ook de sympathie van admiraal b.d. Robert Krijger voor het project te winnen. De 84-jarige charmante vrouw bespiegelt haar eigen verleden in Indië, het kamp, de onteigeningen, maar vooral staat ze stil bij de toekomst tussen ons land en dat van de huidige Indonesiërs. Joty ter Kulve werd geboren in Linggadjati. In haar familiehuis werd in 1946 een belangrijke overeenkomst tussen de jonge republiek van Soekarno en Nederland getekend.
Potentie „Sinds Dop bij me aanklopte, heeft de bouw van die boot, hier of daar, me niet meer los gelaten”, zegt ze. „Het gaat me vooral om de samenwerking tussen twee landen die onlosmakelijk verbonden zijn. Het wordt tijd dat we afrekenen met de oude pijnen en elkaar gaan versterken en elkaar gaan geven en vergeven. Vergeet niet: Indonesië is een volwaardig lid van de G20, een machtig land met heel veel potentie. Wij zouden het moet en koest eren. ” Dan toch verstild: „Vorig jaar is Indonesië weer druk bezocht door verschillende wereldleiders. Hillary Clinton is al twee keer geweest, Obama, president Merkel van Duitsland en nog vele anderen. Waar bleef onze Nederlandse premier?” Raadslid De Meij heeft met zijn onstuitbare optimisme ook daar weer een antwoord op. „Hoe groter de oude kloof, hoe mooier de nieuwe brug.”
<<<>>>
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 7
Uit: Verslag Indisch Platform -vergadering van 13 maart 2013, communicatiebericht voor de achterban
Communicatiebericht voorjaar 2013 Nieuwe voorzitter op 1 januari 2013 heeft Silfraire Delhaye het voorzitterschap van Herman Bussemaker overgenomen. Herman Bussemaker blijft als adviseur verbonden aan het Indisch Platform (IP). Aanbieden Petitie Indische Kwestie en Stille Tocht De voorbereidingen voor het aanbieden van de Petitie 'Indische Kwestie' werden verricht door de tweede en derde generatie die erg boos is omdat de Nederlandse regering het al 67 jaar laat afweten. Men kwam in actie nadat op 28 juni 2011 in de Tweede Kamer de motie Dijkstra werd afgewezen en streeft naar meer bekendheid van het Indisch Platform Deze groep onder leiding van 'One Big Agency' heeft eveneens en website gelanceerd, waar men de inmiddels overledenen kan herdenken. Daarnaast is er een film gemaakt “Countdown – Indische Kwestie voor You Tube, waarin opeenvolgende minister presidenten aantallen noemen van personen waaraan de regering nog vergoeding schuldig is. Uiteraard is dit een aflopende reeks. Op dinsdag 19 maart 2013 werd door Den Haag een 'Stille Tocht' gehouden, waaraan ongeveer 400 mensen meeliepen. Vanaf het Vredespaleis trok de stoet naar Plein 1813 (200 jaar Koninkrijk) waar een krans werd gelegd en via het Voorhout naar Het Plein. De groep werd vergezeld door 'Keep Them Roling'. Daarna werd de Indisch Platform delegatie ontvangen door de Vaste Kamer Commissie voor een besloten hoorzitting. Hierbij werd de Petitie Indische Kwestie ondertekent door 10.660 handtekeningen aangeboden. Het niet willen bespreken en het alsmaar afhouden van de vraag om erkenning en onjuiste informatie aan regeringsfunctionarissen door ambtenaren, doet denken aan een onrechtmatige daad. De Indische kwestie lost niet op met het overlijden van de groep slachtoffers, want de volgende generatie gaat met veel energie door om hun ouders te steunen. Gesprekken met Politici De delegatie van het Indisch Platform heeft op 24 januari 2013 een gesprek gehad met Staatssecretaris Van Rijn. Door het Indisch Platform wordt gesteld dat door het uitblijven van de erkenning het oorlogsleed nog wordt verergerd. Graag wil men op korte termijn tot een oplossing komen. Erkenning staat los van een crisis. Omdat er inmiddels zoveel die het toen aan den lijve hebben ondervonden zijn overleden, wordt gestreefd om ook voor de nazaten in de eerste lijn een erkenning met genoegdoening te verkrijgen. Een gesprek met Angeline Eijsink (PvdA) vond plaats op 31 januari 2013 en met Ockje Tellegen (VVD) is gesproken op 31 maart 2013. In het kort is op papier gezet wat de Indische Kwestie inhoud en dat uit de Kamerstukken blijkt dat Het Gebaar geen compensatie kan
zijn voor de back pay en oorlogsschade (Zie Kamerstuk 8 februari 2001). De Kamer heeft in een later stadium toestemming gegeven om door het NIOD onderzoek te laten doen naar deze zaken. De nadruk ligt op de moraliteit. Correspondentie met mevrouw Jet Bussemaker, Minister van Onderwijs Op de brief van de voorzitter van het Indisch Platform Herman Bussemaker geschreven op 14 december 2012 met het verzoek om aandacht in het onderwijs over de geschiedenis van Nederlands Indië is een positief antwoord ontvangen. De aanleiding voor het Indisch Platform om te schrijven was een enquête van Elsevier, waaruit bleek dat bij het geschiedenisonderwijs de Holocaust op de eerste plaats en de geschiedenis van Nederlands Indië op de tiende plaats staat. In de opleiding wordt weinig informatie over Nederlands Indië doorgegeven. De Minister verwees naar de website voor de canon en naar de vereniging voor docenten geschiedenis. Het moet mogelijk zijn om met elkaar in gesprek te komen. De Staatssecretaris kan helaas niet afdwingen dat bepaalde stof moet worden behandeld. Bij dit actiepunt kan de Stichting Gastdocenten een rol spelen bij het samenstellen van een project voor scholen. Niet vergeten moet worden dat ook de ouders een belangrijke rol spelen bij het bepalen van de lesstof door dit aan te kaarten bij de schoolbesturen. De stimulering moet van beide kanten komen. Aandachtspunten – Aan het Indisch Platform is gevraagd om iets te doen aan de wijze waarop de SVB omgaat met mensen die in Nieuw Guinea hebben gewoond en een lagere AOW ontvangen. De brief die de SVB schrijft aan haar cliënten schrijft is onacceptabel. – Een brief over vergoeding van aantoonbare schade toont aan dat er tot nu toe niets met de claims is gedaan. Helaas ontbreken voor de meeste mensen uit Indië de bewijzen dat men bezittingen heeft gehad die verloren zijn tijdens de Japanse bezetting. Maar er moet toch ergens wel een kleine aanduiding zijn te vinden dat de eigendommen verloren zijn gegaan. Door het NIOD is onderzoek gedaan naar bedrijven die door de bezetter verloren zijn gegaan. – De journaliste Griselda Molemans heeft het boek 'Opgevangen in andijvielucht' geschreven naar aanleiding van onderzoek in het Nationaal Archief. Immers andijvie was een van de goedkoopste groenten vlak na de oorlog, zodat de contractpensions deze groente vaak voorzette aan de mensen uit Indië. Naar mate men zich in deze problematiek gaat verdiepen, blijkt dat de tweede generatie steeds bozer gaat worden. COVVS congres in 2014. COVVS (Centraal Orgaan Vervolgings- en Verzetsslachtoffers) is van plan om weer een symposium te
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 8
organiseren waarbij Nederlands Indië centraal zal staan. Dit symposium zal in samenwerking met de Stichting Pelita en Stichting Herdenking 15 augustus 1945 worden georganiseerd. Ook het Indisch Platform is uitgenodigd om dit te helpen voorbereiden.
gesproken. Zij blijven in principe wel toehoorder. – Stichting Gastdocenten De Stichting Gastdocenten wordt niet opgeheven, zoals door sommigen wordt gesuggereerd. Men is nu bezig met een reorganisatie.
Mededelingen vanuit de aangesloten organisaties – Op 19 mei zal de documentaire over de Buitenkampers uitkomen. Deze zal in 200 bioscopen zijn te zien. – De uitzending bij Max, waarin Berthe Korvinus 'Salto naar het Leven' haar verhaal vertelde naar aanleiding van haar boek was zeer de moeite waard. Deze uitzending zal mogelijk herhaald worden rondom 15 augustus. Het is een evenwichtige interview. – Stichting Herdenking 15 augustus 1945 De Stichting Herdenking ziet op dit moment af van deelname aan het Indisch Platform omdat zij afhankelijk is van het Comité 4 en 5 mei in verband met subsidie voor de jaarlijkse herdenking in Den Haag. Derhalve wenst men zich verre van de politiek te houden. Ook Silfraire Delhaye heeft inmiddels met de voorzitter van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945
Anneriet de Pijper, secretaris Indisch Platform
<<<>>> Aantekening: De Stille Tocht en het gesprek na afloop met de Tweede Kamerleden heeft aanleiding gegeven tot het verzoek van de Tweede Kamer aan de Staatssecretaris Van Rijn om nog voor het meireces met een schriftelijke reactie te komen over de NIOD rapporten. Daarna zullen de Rapporten in de Tweede Kamer tijdens een Algemeen Overleg worden besproken. Met andere woorden de petitie en de Stille tocht hebben succes gehad, waardoor nu de zaak weer in beweging is gekomen.
Telegraaf, ma 07 mei 2012,
Familie eist schade bloedbad Zuid-Sulawesi Telegraaf, ma 07 mei 2012, begingen op Zuid-Sulawesi. „De autoFamilie eist schade bloedbad Zuidriteiten kozen de weg van een buitenSulawesi wettelijke berechting en executie, die DEN HAAG - Tien nabestaanden stelop zichzelf volstrekt onwettig was. Ook len de Nederlandse Staat aansprakeconcluderen de onderzoekers dat kapilijk voor de moord op hun echtgenoten tein Westerling vrijwel ongecontroleerd en vaders in 1947 op het Indonesische zijn gang heeft kunnen gaan”, aldus eiland Zuid-Sulawesi. De slachtoffers Zegveld. Zij meent dat de hoogste auvragen financiële compensatie, maar toriteiten in Nederland dat hebben toewillen „bovenal excuses voor en erkengestaan. ning van het leed”. Het Openbaar Ministerie liet half april Foto: Novum / Bart Maat Advocaat Liesbeth Zegveld heeft minister nog weten geen strafrechtelijk onderUri Rosenthal van Buitenlandse Zaken daarover per zoek in te stellen naar de vermeende misdrijven, ombrief op de hoogte gesteld. Dat heeft ze maandag aan dat ze al in de jaren '70 zijn verjaard. Er zijn nooit milihet ANP laten weten. „De stichting die de belangen tairen vervolgd voor de bloedbaden. „De Nederlandse van de slachtoffers op Zuid-Sulawesi behartigt, wil Staat heeft nooit excuses aangeboden of compensamet de Staat een oplossing vinden voor alle misdrijtie betaald aan de nabestaanden”, aldus Zegveld. ven die daar zijn begaan”, aldus Zegveld. De advocaat boekte in een soortgelijke zaak succes. Kapitein Raymond Westerling kreeg de opdracht op Negen nabestaanden van het bloedbad in RawageZuid-Sulawesi het Nederlandse gezag te herstellen. deh in Indonesië in 1947 kregen een schadevergoeDaarbij zouden Nederlandse militairen op grote schaal ding van 20.000 euro per persoon. Ook bood de Neexecuties hebben uitgevoerd. In een tv-programma derlandse Staat bijna 65 jaar na dato excuses aan. vertelden twee militairen die deel uitmaakten van het Het ministerie van Buitenlandse Zaken gaat voorDepot Speciale Troepen, dat ze misdaden hebben alsnog niet inhoudelijk op de zaak in. De brief van begaan tegen de bevolking. Zegveld is ontvangen en deze wordt zorgvuldig bestuVolgens Zegveld stelde een speciale commissie in deerd, aldus een woordvoerder van het departement. 1954 vast dat Nederlandse militairen de misdrijven <<<>>>
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 9
Opportunisme van keizer Hirohito. DE VORIGE KEIZER (Keizer Meiji (1868-1912) VAN JAPAN WAS UITERMATE FLEXIBEL IN ZIJN OPVATTINGEN. TOT VER IN 1945 WAS HIROHITO EEN VAN DE AANJAGERS VAN HET MILITARISME EN DE AGRESSIEVE POLITIEK VAN ZIJN LAND. NA DE CAPITULATIE DRAAIDE HIJ OM ALS EEN BLAD AAN DE BOOM. DOOR JUDITH STALPERS secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË TOEN HIROHITO OP 29 APRIL 1901 in Tokio ter wereld kwam, was hij voorbestemd om in de voetsporen te treden van zijn grootvader, keizer Meiji (1868-1912). Zijn eigen vader Yoshihito was kroonprins, maar lichamelijk en geestelijk uitermate labiel. Het was hoogst twijfelachtig of hij ooit keizer kon worden. De Japanners ontvingen Hirohito dan ook met veel enthousiasme: het voortbestaan van de oudste dynastie ter wereld was verzekerd. Die geestdrift voor het keizerlijk huis was in Japan indertijd een nieuw fenomeen. Tot 1868 wisten de meeste Japanners niet eens dat het land een keizer had, omdat de shogun, de hoogste militair leider, oppermachtig was. Maar onder Meiji werd Japan snel een moderne natiestaat met de keizer in het centrum van de macht. De ideologie van de kokutai, de ‘nationale essentie’, vormde daarvoor de basis. Er ontstond een cultus rond de keizer, die werd geacht als een vader te zorgen voor zijn kinderen. Het volk moest het verhaal in ere houden dat de keizer een directe afstammeling was van zonnegodin Amaterasu. Indien nodig moesten Japanners deze mythe rond de keizer zelfs met hun leven verdedigen, zo kregen ze op school ingeprent. De vergeten cultus rond deze zonnegodin - shinto - werd verheven tot staatsreligie. Onder keizer Meiji groeide het achterlijke eiland uit tot een militaire grootmacht die eerst China en daarna Rusland versloeg. Dat laatste maakte in eigen land, maar ook in het Westen, enorme indruk. Japan had immers een Europese, blanke grootmacht bedwongen. Na deze veroveringen nam het nationalisme extreme vormen aan. Dat was een reactie op de vijandigheden van . westerse mogendheden die protesteerden tegen Japans aanwezigheid in het Chinese Mantsjoerije. DE KLEINE HIROHITO groeide op in dit militair assertieve Japan. Grootvader Meiji zocht met zorg zijn leermeesters uit. Slechts zeventig dagen oud kwam Hirohito onder de hoede van een gepensioneerde luitenant-admiraal, die hem altruisme, doorzettingsvermogen, respect voor anderen en moed moest bijbrengen. Gerenommeerde militairen coachten hem door zijn lagere en middelbare school, en legden het accent op militair-strategisch denken, shinto-rites en de kokutai. Hirohito kreeg ingepeperd dat hij de meest verheven persoon in Japan was en het object van devotie van zijn onderdanen. De schuchtere en dociele Hirohito accepteerde zijn op maat gesneden opvoeding. Alleen toen zijn broertjes en vriendjes werd verboden met hem te stoeien - niemand mocht de erfgenaam van de troon aanvallen - zou hij een keer hebben geprotesteerd tegen de continue aanwezigheid van hofpersoneel. Na de dood van keizer Meiji in 1912 werd Hirohito’s vader keizer, tegen de verwachting in. Maar omdat hij steeds minder toerekeningsvatbaar werd, mocht hij vanaf 1919 niet meer in het openbaar optreden. Daarom, en vanwege toenemende binnenlandse onrust, werd Hirohito in 1921 benoemd tot regent. De twintig jaar jonge kroonprins werd verder voorbereid op zijn keizerlijke taken. Hij maakte een reis door Europa, onderging verdere militaire training, trouwde met een verre nicht, werd vader. En hij vond een niche voor zichzelf. Hij stond erop dat hij naast zijn keizerlijke taken ook zijn passie
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 10
voor biologisch onderzoek kon najagen. Intussen ontstonden in de politieke coulissen strubbelingen tussen partijpolitici, militairen en industriëlen. Tegelijkertijd verzette de bevolking zich tegen het militarisme en de verplichte verering van de keizerlijke familie. Het aantal incidenten nam toe: moorden op politici, pogingen tot staatsgrepen, arbeidersprotesten. Het ministerie van Oorlog en het ministerie van Keizerlijke Aangelegenheden scherpten vlak voor Hirohito’s troonsbestijging de censuurregels aan met een wet die elke kritiek op de kokutai verbood. Ook werd het onderwijs geheel in het teken gesteld van keizerverering en militarisme. In 1926 stierf Hirohito’s vader en werd hij zelf keizer. Zoals in Japan gebruikelijk was, begon een nieuw tijdperk. Het kreeg de naam Showa - Verlichte vrede.’ ONDER KEIZER MEIJI had japan zich ontwikkeld tot koloniale macht. Met de overwinning op de Russen in 1905 kwam Mantsjoerije in de Japanse invloedssfeer. En in 1910 had Japan het Koreaanse schiereiland geannexeerd. Door de expansiedrift kwam het land in Oost-Azië steeds vaker in conflict met de andere koloniale - westerse - mogendheden. Daar beconcurreerden Groot-Brittannië, de VS, Duitsland, de Sovjet-Unie en nu ook Japan elkaar in steeds wisselende allianties om invloed, handelsprivileges en toegang tot grondstoffen. In China werd de situatie extra ingewikkeld door de conflicten tussen onder anderen nationalisten en communisten. Na Hirohito’s aantreden zetten zijn raadgevers de agressieve militaire lijn in zijn naam voort. De jonge keizer was nog niet in staat zelf leiding te geven aan deze complexe ontwikkelingen. Het militarisme mondde uit in een invasie van Mantsjoerije en in 1937 in de Tweede Chinees-Japanse Oorlog, die tot 1945 zou duren. Het Westen, China en de Sovjet-Unie keerden zich steeds meer tegen Japan en stelden handelsembargo’s in. Zonder invoer van grondstoffen kwam de industrie tot stilstand. Honger teisterde Japan. In de tussentijd werd Hirohito ouder en rijper, en ontwikkelde hij zich tot een actieve speler. Hij bemoeide zich met de selectie van ministers, waarbij hij een voorkeur tentoonspreidde voor expansio- nisten. Vanaf 1938 hield hij samen met zijn kabinet gozen kaigi, speciale vergaderingen waar ze de belangrijkste beslissingen namen. Zo koos Hirohito in 1938 samen met zijn ministers voor de strategie van de Grote Oost-Aziatische Welzijnssfeer: Azië voor de Aziaten met Japan aan het hoofd. De westerse koloniale machten moesten weg en daarom viel Japan IndoChina, Nederlands-Indië en andere delen van ZuidOostAzië binnen. En vervolgens lijfde het zelf die landen in. Ook de beslissing om Pearl Harbor aan te vallen kwam uit een gozen kaigi. De aanval in 1941 vond plaats toen Japan op het hoogtepunt was van zijn imperiale macht in Azië en ging gepaard met een oorlogsverklaring aan de Verenigde Staten en Engeland. De actie op zich was een succes, maar tijdens de veld- en zeeslagen die volgden werd al snel duidelijk dat Japan de oorlog zou verliezen. Het raakte terrein kwijt, terwijl er ongelooflijke aantallen doden vielen. Toch steunde Hirohito keer op keer de factie die in een overwinning geloofde en tot het bittere einde wilde doorgaan.
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
Maar uiteindelijk besloot de keizer de geallieerde Verklaring van Potsdam (1945) te accepteren en Japan onvoorwaardelijk te laten capituleren. De onderhandelingen voor een beëindiging van de oorlog sleepten al maanden voort en ook na ontvangst van de Potsdam-tekst gingen kostbare dagen verloren doordat hardliners eisten dat de keizer aanbleef. De geallieerden hielden op dat punt nog alle opties open. Pas na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki hakte de keizer de knoop door. Op 15 augustus, om twaalf uur ’s middags, hoorde Japan de capitulatie-rede van de keizer op de radio. De opname was twee dagen eerder gemaakt en kraakte, en de tekst was onbegrijpelijk doordat woorden als ‘overgave’, ‘capitulatie’ of verlies’ er niet in voorkwamen. De nasale stem van de keizer en de gestileerde hoftaal maakten de rede nog ontoegankelijker. Pas toen een radioredacteur later op de dag de inhoud weergaf in alledaagse taal, drong het bericht tot de menigte door. De keizer had de moeilijke beslissing genomen om het volk verder lijden te besparen, was de boodschap. De Japanners waren droevig en opgelucht tegelijk. De oorlog had het land in puin gelegd en grote armoede verbreid. Het imperialistische avontuur had in Azië zo’n 20 miljoen dodelijke slachtoffers gemaakt, onder wie 3 miljoen Japanners. VOOR HIROHITO BEGON EEN NIEUW tijdperk. Vrijwel direct verruilde hij zijn uniform voor burgerkleding. De geallieerden installeerden een bezettingsmacht, geleid door de Amerikaanse Supreme Commander, generaal Douglas MacArthur. Voor de keizer, zijn directe entourage en de militair en politiek leiders was de situatie totaal onzeker. Zouden ze verantwoordelijk gesteld worden voor de miljoenen levens die de imperialistische ondernemingen hadden gekost? Voor het ministerie van Keizerlijke Aangelegenheden was het zaak zo snel mogelijk met de Amerikanen in contact te komen om de ontmanteling van Japan en van het keizershuis te voorkomen.
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 11
Een doodzenuwachtige Hirohito ging in september 1945 voor het eerst bij MacArthur op bezoek. Na een gesprek onder vier ogen kwam de keizer duidelijk opgelucht naar buiten. MacArthur schreef in zijn memoires dat hij onder de indruk was van de man die hij eigenlijk verachtte. Want de keizer was bereid, aldus MacArthur, alle verantwoordelijkheid voor de oorlogsdaden op zich te nemen. Hirohito en MacArthur zouden elkaar nog negen keer ontmoeten. In de onderhandelingen tussen beide partijen werd al snel duidelijk dat de Amerikanen naar een manier zochten om de rust in Japan te handhaven. Want het begon na de overgave snel te rommelen in het land: er werd geroofd en geplunderd, en er gingen stemmen op dat de schuld voor de verloren oorlog bij de keizer lag, dat hij moest aftreden en zelfs dat het hele keizershuis moest worden afgeschaft. Maar onder de medewerkers van MacArthur was het idee ontstaan dat de keizer moest worden gespaard. Op basis van een ‘cultuurpsychologische’ analyse van MacArthurs rechterhand, hobby psycholoog en Japan-liefhebber brigadier Bonner Fellers, concludeerden ze dat het Japanse volk de keizer zeer hoogachtte. De keizer hield het volk bij elkaar, en omgekeerd was het volk bereid alles te doen voor de keizer, zo was het idee. Dus als de keizer op zijn troon zou blijven, dan konden de Amerikanen hem inzetten voor hun doelen. OP AANDRINGEN VAN MACARTHUR gaf de keizer op 1 januari 1946 de zogenoemde ‘mensheidsverklaring’ af. In obscure taal ontkrachtte hij het idee dat hij afstamde van hemelse of heilige machten. Voortaan was hij een mens, als alle anderen. Het was een strategische zet om zijn positie te behouden, want een keizer met een ‘hemels’ mandaat en dus met onbetwistbare superieure eigenschappen zouden de geallieerden nooit kunnen accepteren. Dat was immers de olie geweest in de militaristische operaties van Japan. In mei 1946 begon een oorlogstribunaal in Tokyo met de berechting van zo'n zesduizend Japanners voor kleinere oorlogsmisdaden, en van 28 militair en politiek leiders voor grote. De naam van de keizer stond niet op de lijst. MacArthur had de geallieerden kunnen overtuigen van Hirohito’s onschuld. Hij gebruikte daarbij de argumentatie die de keizer twee maanden eerder in zijn Monologen had laten opschrijven. In die Monologen gaf Hirohito zijn visie op de aanloop naar de oorlog, de rol die verschillende aangeklaagden in de loop der tijd speelden en zijn eigen positie. DE KEIZER was een constitutionele monarch, zo ging de redenering, en dus was hij niet gemachtigd tegen besluiten van de regering in te gaan: ‘De regering had besloten tot een oorlog,’ dicteerde Hirohito. ‘Als ik deze beslissing had tegengehouden, zou er in het land chaos zijn ontstaan of misschien zelfs een staatsgreep hebben plaatsgevonden. Het leven van de mensen om me heen en ook mijn eigen leven waren dan niet meer veilig geweest.’ Telkens opnieuw stelt Hirohito in zijn Monologen dat hij zich probeerde te distantiëren van de militaristen. De keizer beweerde dat hij een vredelievend persoon was, en de Supreme Commander zei het hem na. Hirohito had gekozen voor capitulatie omdat hij vrede wilde, zei hij in de Monologen: ‘Ik deed wat ik dacht dat goed was voor de Japanse staat en het Japanse volk.’ Met veel
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË details gaat hij in op enkele incidenten in China, maar zijn eigen rol daarin komt niet aan bod. De Monologen schetsen een beeld van een keizer die niet zelfstandig kon ingrijpen, behalve wanneer het kabinet niet functioneerde, zoals tijdens de laatste gozen kaigi waarin tot capitulatie werd besloten. Maar de keizer dicteerde ook: Als de oorlog door zou gaan, dan zouden de Verenigde Staten en hun bondgenoten de Baai van Ise invallen en de Ise-tempel vernietigen.’ Deze tempel is gewijd aan de shintozonnegodin Amaterasu en daar liggen de ‘drie belangrijke schatten’: juwelen, een zwaard en een spiegel, die de legitimiteit van het keizerschap symboliseren. De Amerikanen zouden de schatten hebben meegenomen, aldus de Monologen, en dat wilde de keizer voorkomen. Deze episode illustreert waar het Hirohito boven alles om te doen was: het behoud van het keizershuis. Hem was van kleins af aan bijgebracht dat de essentie van Japan met het keizershuis verbonden was en hij geloofde dat zijn ondergang de ondergang van Japan zou betekenen. Hij was tot alles bereid, zolang hij de keizerstroon kon redden: afstand doen van zijn militaire en ‘hemelse’ status, feiten verdraaien, zijn ministers opofferen. Toen de keizer in 1947 de nieuwe grondwet ondertekende, zat hij weer vast op de troon. Tot deze ondertekening was de grondwet uit het Meiji- tijdperk nog van kracht en daarom was de keizer de enige die zijn handtekening kon zetten. Deze handeling bevestigde in het openbaar zijn keizerlijke autoriteit maar in de nieuwe grondwet stond wel dat hij voortaan slechts een symbolische rol vervulde en geen macht meer had. Verder hadden de Amerikanen vrijheid van religie voorgeschreven, en vastgelegd dat staat en religie gescheiden waren. De keizer mocht de rites voor de zonnegodin alleen nog als privépersoon uitvoeren. Voortaan zweeg de keizer over politiek, in heden en in het verleden. Zelfs als hij praatte, zei hij eigenlijk niets. Beroemd is zijn antwoord tijdens een persconferentie in 1975, na een bezoek aan de Verenigde Staten op de onverwachte vraag ‘Wat denkt u nu eigenlijk over
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 12
de vraag wie verantwoordelijk is voor de oorlog?’ Beduusd en twijfelend reageerde de keizer: ‘Ik ben geen specialist in literaire aangelegenheden. Daarom kan ik de nuances van mijn eigen opmerkingen niet goed inschatten. Ik kan uw vraag dus niet beantwoorden.’ De schuldkwestie bleef boven het hoofd van de keizer hangen, zijn leven lang, en laaide nogmaals hevig op rond zijn begrafenis. Hirohito overleed op 7 januari 1989, 87 jaar oud. Zijn begrafenis vond plaats op de koudste dag van het jaar, maar honderden gasten trotseerden de ijzelregen om de openluchtceremonie bij te wonen. Onder hen waren vertegenwoordigers van 163 landen en 27 internationale organisaties, zoals de presidenten Bush (senior), Mitterrand en Von Weis- zacker, veertien leden van koningshuizen en elf eerste ministers. Nederland stuurde de minister van Buitenlandse Zaken Hans van den Broek. Japan was in 1989 een economische wereldmacht en iedereen wilde zakendoen met het land. Dus kwamen niet alle gasten uit eerbied. Sommigen wilden simpelweg de banden aanhalen. Om opportunistische redenen dus, geheel in de geest van de overledene. <<<>>>
TIJDLIJN JAPAN 1905-1945 1905 Oorlog tussen het Russische tsarenrijk en Japan eindigt in een overwinning voor Japan. 1910 Korea, sinds 1907 een Japans protectoraat, wordt geannexeerd. 1914 In de Eerste Wereldoorlog verklaart Japan Duitsland de oorlog. 1919 Japan wordt lid van de Volkenbond en zal dit tot 1933 blijven. 1926 Hirohito volgt zijn overleden vader Yoshihito op en wordt keizer van Japan. 1931 Mantsjoerije wordt door Japan bezet en omgevormd tot de vazalstaat Mantsjoekwo. 1937 Japan trekt China binnen. Op 13 december valt de hoofdstad: Nanking. 1939 Het Mongools-Russische Rode Leger verslaat de Japanners tijdens de Slag bij Khalkhin 1940 Japan tekent met Duitsland en Italië het Drie-mogendheden-pact 1941 Japan valt de Amerikaanse vloot in Pearl Harbor aan. 1942 Februari-maart; De Britse en Nederlandse koloniën in Zuidoost-Azië worden door Japan bezet. 1942-Juni: De Japanners verliezen zeeslag bij Midway, dit betekent het keerpunt van de oorlog in de Grote Oceaan. 1944 De Amerikanen veroveren het eiland Guam, hierdoor komt Japan binnen het bereik van Amerikaanse bommenwerpers. 1945-Aug.: Amerikaanse bommenwerpers gooien atoombommen op de Japan steden Hiroshima en Nagasaki. 1945-Aug.: Japan capituleert. Hiermee komt de Tweede Wereldoorlog komt tot een einde.
<<<>>> secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
april 2013
Nieuwsbrief no 88 pag. 13
Telegraaf, Maandag 22 april 2013
Deur dicht voor claims Indonesische weduwen. door Charles Sanders
20.000 euro en er werden excuses aangeboDe relatie tussen Nederland en Indonesië is den”, zegt Liesbeth Zegveld. „Op Sulawesi opnieuw onder druk gekomen nu onderhanwaren de misstanden nog veel erger. Dus delingen van het ministerie van Buitenlandse waarom dit keer geen akkoord?” Zaken met tien weduwen op Sulawesi zijn De advocaat gaat namens de vrouwen provastgelopen. cederen tegen de Nederlandse staat. Het De vrouwen wilden elk 20.000 euro schadeministerie van Buitenlandse Zaken zwijgt omvergoeding van ons land omdat Nederlandse dat de zaak onder de rechter is. Maar minismilitairen begin 1947 hun echtgenoten hadter Timmermans zou „zeer met de affaire in den doodgeschoten. Dat gebeurde door spezijn maag zitten”. ciale troepen van kapitein Raymond WesterNederlandse veteranen die in de archipel vochten, ling. zijn blij dat ons land dit keer voet bij stuk houdt. In 2010 waren er ook al grote spanningen tussen Den „Hoezo ereschulden? Het was oorlog en er gebeurHaag en Jakarta nadat de Indonesische den aan beide zijden vreselijke dingen. Als president Yudhoyono een staatsbezoek we weer de hoofdprijs betalen, liggen nieuafzegde omdat Molukkers om zijn arrestawe claims op de loer.” tie hadden gevraagd. Vorig jaar voelde Overigens raakten de door Nederland gediezelfde president zich nog eens extra in compenseerde weduwen van Rawagede zijn hemd gezet toen de verkoop van hun 20 mille vooral kwijt. Minstens de helft overtollige Leopard II-tanks door de Tweevan het geld werd geconfisqueerd door de Kamer werd geblokkeerd. De Kamer corrupte politici. buigt zich waarschijnlijk morgen over de De SP wil minister Timmermans kwestie van de schadevergoedingen. (Buitenlandse Zaken) morgen naar het vraDe advocaat van de weduwen, Liesbeth genuurtje roepen over de kwestie. „Door Zegveld, noemt de afloop van de onderhet ministerie is de suggestie gewekt dat handelingen teleurstellend. Volgens bealle vergelijkbare zaken op dezelfde wijze trokken ambtenaren wilde Nederland niet behandeld zouden worden”, stelt Kamerlid verder gaan dan 10.000 euro schadever- President Susilo Bambang Van Bommel. „Het gaat om geld en ontYudhoyono. Foto: REUTERS goeding per weduwe. moediging. Eén van de weduwen is 104. Dat zou zijn om precedentwerking te voorPlat gezegd: een politiek van uitsterven.” komen. Want hoewel de koloniale oorlog 65 jaar geleD66-Kamerlid Sjoerdsma vindt dat het nu aan de den plaatsvond, werd pas in 2011 voor het eerst door rechter is om een besluit te nemen. „De weduwen Nederland schuld bekend en betaald. Toen ging het wachten al sinds de jaren ’50 op genoegdoening. Laat om nabestaanden van een bloedbad in Rawagede. die nu snel komen, zodat we deze zwarte bladzijde uit Excuses onze geschiedenis kunnen omslaan.” „Dat is keurig opgelost, negen weduwen kregen elk
<<<>>>
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)
Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË
Nieuwsbrief no 88 pag. 14
Vakantie regio’s 2013
Schoolvakanties 2013
De indeling luidt alsvolgt:
Regio Noord Voorjaarsvakantie:
16 febr.
24 febr.
Meivakantie:
27 apr.
5 mei
• Primair onderwijs:
6 juli
18 aug.
• Voortgezet onderwijs:
6 juli
2$ aug.
Zomervakantie:
Herfstvakantie:
19 okt.
27 okt.
Kerstvakantie:
21 dec.
5 jan.2014
Regio Midden Voorjaarsvakantie:
16 febr.
24 febr.
Meivakantie:
27 apr.
5 mei
• Primair onderwijs:
20 juli
1 sept.
• Voortgezet onderwijs:
13 juli
1 sept.
Herfstvakantie:
19 okt.
27 okt.
Kerstvakantie:
21 dec.
5 jan. 2014
Zomervakantie:
Regio Zuid Voorjaarsvakantie:
23 febr.
3 mrt.
Meivakantie:
27 apr.
5 mei
• Primair onderwijs:
29 juni
11 aug.
• Voortgezet onderwijs:
29 juni
18 aug.
Herfstvakantie:
12 okt.
20 okt.
Kerstvakantie:
21 dec.
5 jan. 2014
Zomervakantie:
<<<>>>
april 2013
Noord Alle gemeenten in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Noord-Holland en Noord Flevoland met uitzondering van de gemeente Zeewolde. In de provincie Gelderland de gemeente Hattem en in de provincie Utrecht de gemeente Eemnes. Midden Provincie Flevoland: Zeewolde. Provincie Gelderland: Aalten, Apeldoorn, Barneveld, Bergh, Borculo, Brummen, Buren, Culemborg, Dinxperlo, Doetinchem, Echteld, Ede, Eibergen, Elburg, Epe, Ermelo, Geldermalsen, Gendringen, Gorssel, Groenlo, Harderwijk, Heerde, Hengelo, Hoevelaken, Hummelo en Keppel, Kesteren, Lichtenvoorde, Lienden, Lingewaal, Lochem, Maurik, Neede, Neerijnen, Neerijnen, Nijkerk, Nunspeet, Oldebroek, Putten, Ruurlo, Scherpenzeel, Steenderen, Tiel, Voorst, Vorden, Wageningen, Warnsveld, Wehl, Wisch, Zelhem, Zutphen. Provincie Utrecht: alle gemeenten met uitzondering van Eemnes. Provincie Zuid-Holland: alle gemeenten. Provincie Noord-Brabant: de gemeenten Werkendam en Woudrichem. Zuid Provincie Gelderland: Ammerzoden, Angerlo, Arnhem, Bemmel, Beuningen, Brakel, Didam, Dodewaard, Doesburg, Druten, Duiven, Eist, Gendt, Groesbeek, Hedel, Heerewaarden, Heteren, Heumen, Huissen, Kerkwijk, Maasdriel, Millingen ad Rijn, Nijmegen, Renkum, Rheden, Rossum, Rozendaal, Rijnwaarden, Ubbergen, Valburg, Westervoort, West Maas en Waal, Wijchen, Zaltbommel, Zevenaar. In de provincies Zeeland en Limburg alle gemeenten en in de provincie Noord-Brabant alle gemeenten met uitzondering van Werkendam en Woudrichem.
<<<>>>
secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail:
[email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Amstelveen)