Nieuwezijds Kolk PV Amsterdam T F

Nieuwezijds Kolk 28 1012 PV Amsterdam T 020 - 622 52 92 F 020 - 624 05 71 [email protected] www.fimnederland.nl

LEDENGIDS Het bestuur van de FIM bestaat uit: voorzitter

Fred Vos  [email protected]

• 

Karel Loeff secretaris/voorzitter a.i. [email protected]

• 

Onno Meerstadt  [email protected]

• 

penningmeester

Ellen Gehring  Ambtelijk secretaris [email protected] / 06-424 503 53

• 

•

Arno Boon [email protected]

•

Peter Breukink [email protected]

•

Jaap Broekhuizen [email protected]

•

Leo Endedijk [email protected]

•

Carlo Huijts [email protected]

•

Jeanine Perryck [email protected]

•

Tonnie van de Rijdt [email protected]

•

Marco San Giorgi [email protected]

•

Nel Viersen

[email protected]

In 2009 hebben verscheiden monumentenorganisaties hun krachten gebundeld, en werd de Federatie Instandhouding Monumenten opgericht. Dit was hard nodig, omdat weten regelgeving steeds complexer werd en een gezamenlijke lobby richting Den Haag nu eenmaal beter werkt. De Federatie Instandhouding Monumenten, kortweg de FIM genaamd, komt op voor de landelijke belangen van alle soorten monumenten. Ze heeft sinds haar oprichting een vliegende start gekend, en is uitgegroeid tot een brancheorganisatie met bijna 50 leden. De FIM is een daarmee belangrijk platform geworden, waar leden ideeën over de bescherming, het beheer en de instandhouding van monumenten uitwisselen.

De doelen zijn: De uitwisseling van alle zaken van beleid en uitvoering inzake de bescherming, instandhouding en/of het beheer van gebouwde, archeologische, groene en mobiele monumenten. • Het bepalen van gezamenlijke visies over beleid inzake bescherming, instandhouding en/of beheer. • Het actief uitdragen van die visies op politiek en ambtelijk niveau. •

De FIM tracht dit doel te bereiken door het opzetten van een actief netwerk van personen en instanties en het uitvoeren van lobbywerk ten dienste van de doelstelling van de vereniging. Daarnaast worden er vergaderingen en bijeenkomsten georganiseerd, werkgroepen opgericht en notities en aanbevelingen opgesteld. Gezamenlijk wordt er een visie bepaald, die uitgedragen wordt richting overheid en politiek Den Haag. De FIM vormt zo de spreekbuis tussen monumentenorganisaties en de overheid.

INHOUD • AWN Vereniging van vrijwilligers in de Archeologie

06

• Stichting het Utrechts Monumentenfonds

28

• BOEI

07

•

 Stichting het Utrechts Landschap

29

•

 CIO-K

08

•

 Stichting Menno van Coehoorn

30

•

 Cuypersgenootschap

09

•

 Stichting Mobiele Collectie Nederland

31

•

 Evangelische Broedergemeente Zeist

10

•

•

 Heemschut

11

•

 Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond

12

 Landelijk Hofjesberaad

13

• Landelijke Federatie het Behouden Huis

14

•

 Nederlandse Kastelenstichting

15

• Nederlandse Tuinenstichting

16

•

 Restauratie Opleidingsprojecten

17

•

 Staatsbosbeheer

18

•

 Stadsherstel Amsterdam

19

• Stadsherstel Historisch Rotterdam N.V.

20

•

 Stadsherstel Utrecht

21

•

 Stichting Alde Fryske Tsjerken

22

• Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Friesland

23

• Stichting Hart voor het Vondelpark

24

 Stichting Het Drentse Landschap

25

•

•

• S  tichting het Geldersch Landschap / Stichting vrienden der Geldersche Kasteelen • Stichting Het Groninger Landschap

26 27

 S  tichting Monumenten van de Maatschappij van Weldadigheid • Stichting Oude Drentse Kerken

33

•

 Stichting Oude Gelderse Kerken

34

• Stichting Oude Groninger Kerken

35

• Stichting Twickel

36

•

 Tuinhistorisch Genootschap CASCADE

37

•

 Vakgroep Restauratie

38

• Vereniging Bewoond Bewaard

39

•

 Vereniging De Hollandsche Molen

40

• Vereniging Hendrick de Keyser

41

• VPMN

42

• Vereniging Natuurmonumenten

43

 V  ereniging tot Behoud van Particuliere Historische Buitenplaatsen • Vereniging van Beheerders van Monumentale Kerkgebouwen in Nederland (VBMK) • Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer •

 Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen

•

32

44 45 46 47

AWN Vereniging van vrijwilligers in de Archeologie AWN Vereniging van vrijwilligers in de archeologie is een landelijke organisatie met een hoofdbestuur, 23 regionale afdelingen en circa 2100 leden.

BOEi is een non-profit organisatie die zich bezighoudt met herbestemmen van industrieel erfgoed. Zij doet dit vanuit de invalshoeken van een investeerder, ontwikkelaar, adviseur of een combinatie hiervan. De mogelijkheid tot herbestemmen kan op alle soorten gebouwen van toepassing zijn. Van ijzergieterij tot steenfabriek en van kazernegebouw tot scheepswerf. Het maakt hierbij niet uit of deze gebouwen beschermd zijn door de overheid of dat het publiek of de eigenaar het monument de moeite van het behouden waard vindt.

AWN-leden zetten zich in voor het beschermen en behouden van het archeologisch erfgoed in Nederland. AWN werkt door middel van: Het bijdragen aan de kennis over het archeologisch erfgoed. AWN-leden leveren lokaal aanwezige informatie aan gemeenten en archeologische bedrijven en werken onder andere mee aan opgravingen en het conserveren en documenteren van vondsten. Deze vrijwilligers zijn de ogen en oren van de archeologie. Het uitdragen van die kennis en het bevorderen van betrokkenheid van de bevolking, als ambassadeurs voor de archeologie. AWN-leden werken bijvoorbeeld mee aan educatie op basisscholen en het voortgezet onderwijs, organiseren open dagen bij opgravingen en richten tentoonstellingen in.

BOEi

De AWN geeft zesmaal per jaar het tijdschrift voor de Nederlandse archeologie ‘Westerheem’ uit.

Het project is niet klaar wanneer de objecten zijn behouden of het gebied is herontwikkeld. Het op langere termijn goed onderhouden en exploiteren van de gebouwen is net zo belangrijk. Dit garandeert het voortbestaan van het industriële monument in de toekomst.

De werkwijze van BOEi is de ‘stadsherstelformule’; onderzoek de haalbaarheid van herbestemming, voorkom verval, koop het pand of complex, restaureer het en zoek er een passende (economische) functie bij, zodat het gebouw of complex behouden blijft.

Belangenbehartiging van het bodemarchief. AWN-leden zetten zich actief in voor behoud en bescherming van het archeologisch erfgoed op gemeentelijk, provinciaal en landelijk niveau. Ze werken mee aan de invulling van het archeologiebeleid van deze overheden en volgen als onafhankelijke partij, kritisch de uitvoering daarvan. Ze dragen ook bij aan behoud en bescherming van archeologische monumenten. De AWN doet dit aanvullend op de taken en de verantwoordelijkheden van de overheden (met name de gemeentelijke overheid) en de professionele archeologie. Interieur en exterieur Cereolfabriek Utrecht (Foto: Jan van Dalen, BOEi)

6

Ruiterakker 19 | 9407 BE Assen | T 0592 - 345165 [email protected] | www.awn-archeologie.nl

Postbus 2641 | 3800 GD Amersfoort | T 033 - 760 0660 [email protected] | www.boei.nl

7

CIO-K De commissie Kerkelijke gebouwen van het CIO (Interkerkelijk Contact In Overheidszaken) behartigt de belangen van 30 kerkgenootschappen in Nederland op het gebied van de (monumentale) kerkelijke gebouwen. De commissie houdt zich bezig met monumentenbeleid en -regelgeving, maar ook met aanverwante onderwerpen zoals belastingwetgeving (WOZ, energiebelasting), bouwbesluit, brandveiligheid en (her)bestemming van kerkgebouwen. CIO-K bepleit bij overheden de belangen van de kerkgebouwen en tracht hierin zo actief mogelijk te sturen. Aan de leden wordt informatie verstrekt over beleid en regel-geving ten behoeve van beheer en gebruik van de gebouwen.

Cuypersgenootschap Het Cuypersgenootschap zet zich in voor het behoud van 19e en 20e eeuws erfgoed, in het bijzonder gebouwd erfgoed. Het genootschap heeft ten doel in de breedst mogelijke kring een herwaardering van, en een beter begrip voor de 19e en 20e eeuwse Nederlandse architectuur te kweken en het duurzaam behoud te realiseren.

Door het delen van kennis en het bevorderen van onderzoek wordt dit doel nagestreefd. Bovendien voert het Cuypersgenootschap acties voor behoud van 19e en 20e eeuwse Nederlandse architectuur. De organisatie telt ongeveer 400 leden, verspreid over heel Nederland.

De in CIO-K samenwerkende kerkgenootschappen hebben in totaal ca. 6000 kerkgebouwen in gebruik, waarvan een aanzienlijk deel beschermd rijksmonument is. Op www.cioweb.nl is de volledige lijst van de 30 in CIO deelnemende kerkgenootschappen te vinden. CIO-K heeft de discussienota ‘Voorkomen is beter dan genezen’, over herbestemming van kerkgebouwen uitgegeven. Deze is aan te vragen bij het secretariaat.

Rijksmuseum: Plannen tot verbouwing zijn door het Cuypersgenootschap aandachtig bekeken. (Foto: www.flickr.com)

8

Postbus 8370 | 3503 RJ Utrecht | T 030 -880 14 40 [email protected] | www.cioweb.nl

Postbus 575 | 6800 AN Arnhem | T 06-23398363 [email protected] | www.cuypersgenootschap.nl

9

Evangelische Broedergemeente Zeist De Evangelische Broedergemeente is als kerkgenootschap ontstaan vanuit het in 1722 gestichte Hernnhut in het oosten van Duitsland en heeft zich verder over de wereld verspreid. Het complex van de Evangelische Broedergemeente in Zeist is in de tweede helft van de 18e eeuw gebouwd in de voortuin van Slot Zeist. In de opvatting van de Evangelische Broedergemeente vormen wonen, werken en geloven van oudsher één geheel. Deze leefstijl kon in praktijk gebracht worden in deze broedergemeentenederzetting met woningen. Deze waren veelal gecombineerd met een werkplaats, een kerkzaal en andere ruimten waar men voor religieuze samenkomsten bijeenkwam, met eigen begraafplaats. Hoewel bij de start van de bouw van deze nederzetting particulieren en hun vermogen betrokken waren, is het eigendom van alle panden en bijbehorende gronden en opstallen in de loop der tijd overgegaan naar het kerkgenootschap van de Evangelische Broedergemeente. Naast de gebouwen op het Broeder- en Zusterplein hebben leden van de Broedergemeente ook aan de Lageweg en de Karpervijver huizen en bedrijven gevestigd. Een aantal van deze panden is in de loop van de tijd eveneens in eigendom van de Broedergemeente gekomen.

De ambachtelijke bedrijvigheid is verdwenen maar de kerkelijke gemeente is gebleven en functioneert tot op de dag van vandaag. Een groot deel van de afzonderlijke panden is in 1968 als rijksmonument ingeschreven. De cultuurhistorische waarde van het geheel is in 2007 erkend met de status van rijksmonument Historische Buitenplaats Slot Zeist. Tot 2009 vond de Rijksdienst Monumentenzorg hier onderdak. Tegenwoordig biedt het complex onderdak aan gemeenteleden en wordt een aantal panden verhuurd aan instellingen en bedrijven.

Heemschut Bond Heemschut is een particuliere erfgoedvereniging met meer dan 5.500 leden. Opgericht in 1911 zet de vereniging zich al meer dan 100 jaar in voor de bescherming en instandhouding van gebouwd erfgoed, monumenten en historisch landschap. Heemschut is een vrijwilligersorganisatie. Met ruim 150 actieve deskundige vrijwilligers verdeeld over 13 commissies heeft Heemschut een landelijke dekking. De vrijwilligers signaleren problemen en voeren actie voor de bescherming van waardevol erfgoed, vaak gebeurt dat samen met plaatselijke partijen. Het landelijk bureau in Amsterdam adviseert en begeleidt de vrijwilligers. Heemschut vindt samenwerking met andere organisaties belangrijk om gezamenlijk lobby te voeren en draagvlak te creëren en te behouden voor ons erfgoed. Via het tijdschrift Heemschut, dat vier keer per jaar verschijnt en digitale nieuwsbrieven worden leden op de hoogte gehouden van acties, actuele discussies binnen de erfgoedwereld en bereikte resultaten. De website van Heemschut biedt een overzicht van al onze activiteiten, discussies, twitterberichten en het excursieprogramma.

Plattegrond Zeist in perspectief

Boven: Leden van Heemschut op excursie in Utrecht

Kerk zusterplein Zeist 2005

Links: Bedreigd erfgoed gered!

10

Zusterplein 20 | 3703 CB Zeist | T 030-692 22 13 [email protected] | www.ebg.nl

Nieuwezijds Kolk 28 | 1012 PV Amsterdam | T 020-622 52 92 [email protected] | www.heemschut.nl

11

Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond

Landelijk Hofjesberaad

Sinds 1899 is de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond (KNOB) hét platform voor wetenschappelijke en beleidsmatige kennisuitwisseling op het gebied van ruimtelijk erfgoed. KNOB treedt naar voren als landelijke vereniging ter bevordering van kennis van archeologie, architectuur- en bouwgeschiedenis, cultuurlandschap en monumenten. KNOB stimuleert de wetenschappelijke bestudering van, de belangstelling en de zorg voor het culturele erfgoed, door het vergaren en verspreiden van kennis. Dit realiseert KNOB door het uitgeven van het KNOB Bulletin, een wetenschappelijk tijdschrift dat zes keer per jaar verschijnt. Ook organiseert KNOB jaarlijks studiedagen over uiteenlopende (actuele) onderwerpen in samenwerking met andere erfgoedorganisaties en universitaire instellingen.

Het KNOB Bulletin staat bij universiteiten en hogescholen na meer dan honderd jaar, nog steeds hoog in aanzien als wetenschappelijk tijdschrift. De betekenis van het tijdschrift voor het erfgoedveld kan moeilijk overschat worden. Om deze positie te behouden besteden het bestuur en de redactie van KNOB aandacht aan zaken als peer review en de wetenschappelijke ranking van het Bulletin. KNOB heeft 950 betalende leden. Hofje ‘In den Groenen Tuin’ Haarlem

De Stichting Landelijk Hofjesberaad (LHB) is in 1997 opgericht en is gestart met 21 deelnemende hofjesbesturen. Op dit moment zijn er ruim 90 besturen aangesloten, vertegenwoordigende meer dan 100 hofjes. De hofjes omvatten tezamen ongeveer 2600 woningen. De doelstelling is het onderling contact te bevorderen, het cultuurhistorisch bezit in goede staat te houden en de woonfunctie te waarborgen of te verbeteren, alsmede belangenbehartiging. Het LHB geeft onder andere voorlichting aan de bestuurders over ontwikkelingen op het gebied van subsidies (zoals de

12

Postbus 5043 | 2600 GA Delft| T 015 - 278 15 35 [email protected] | www.knob.nl

BRIM-regeling en het NRF). Hiernaast worden er landelijke vergaderingen gehouden en een krant uitgegeven. Voor de huismeesters van de hofjes wordt jaarlijks een bijeenkomst georganiseerd. Het LHB vertegenwoordigt waar nodig haar deelnemende hofjes bij bijeenkomsten en congressen.

Vooruitgangstraat 167 | 2032 RK Haarlem | T 023 - 540 06 44 [email protected] | www.hofjesberaad.nl/

13

Landelijke Federatie het Behouden Huis

Nederlandse Kastelenstichting De Nederlandse Kastelenstichting (NKS), in 1945 door de rijksoverheid opgericht, heeft als doelstelling het bevorderen van het behoud van de Nederlandse kastelen en historische buitenplaatsen. Binnen deze doelstelling vallen ook de kasteeltuinen, -parken en landgoederen, alsmede de historische (groene) omgeving, de ruïnes en ondergrondse resten van deze monumenten.

Om de restauratie van gebouwen in Nederland beter te laten verlopen en de verschillende particuliere instanties die zich bezig houden met restaureren, beheren of het bevorderen daarvan een steuntje in de rug te geven, werd op 7 december 1974 de Landelijke Federatie Het Behouden Huis opgericht. In 2014 wordt het 40 jarig bestaan gevierd! Het doel van de vereniging is het bevorderen van het behoud van monumentale gebouwen, dan wel beeldbepalende gebouwen, die gelegen zijn in een beschermd stads- of dorpsgezicht. Bij de Federatie zijn een 40-tal (voornamelijk stadsherstel)organisaties aangesloten die op gemeentelijk, provinciaal of landelijk niveau werkzaam zijn.

De Landelijk Federatie zet zich in voor de belangen van de leden als gesprekspartner bij diverse overheidsinstanties. Juist in deze tijd is het noodzakelijk dat de Landelijke Federatie de belangen van haar leden blijft behartigen en resultaten met hen deelt. Dit gebeurt in samenwerking met de Federatie Instandhouding Monumenten (FIM). De Landelijke Federatie ziet het ook als een belangrijke taak contacten tussen haar leden te bevorderen met als doel ervaringen en kennis te delen. Dit doet zij door middel van vergade-ringen en themabijeenkomsten en het informeren van haar leden met nieuwsberichten. Tijdens de jaarlijkse ledenvergadering / studiedag komen de leden bij elkaar. Er wordt dan uitleg gegeven over bepaalde projecten en de actuele ontwikkelingen in de erfgoedsector worden besproken.

De stichting probeert deze doelen te bereiken door wetenschappelijke steun te geven aan lokale en regionale initiatieven tot behoud van kastelen en buitenplaatsen. De NKS fungeert als landelijk kenniscentrum kastelen en buitenplaatsen en vanuit die functie houdt ze zich bezig met het uitvoeren, initiëren en publiceren van onderzoek. Daarnaast worden er educatieve middelen ontwikkeld en publieksgerichte evenementen georganiseerd, zoals de Dag van het Kasteel. Voor haar begunstigers (ongeveer 1500) en relaties geeft de stichting vier keer per jaar het nieuwsblad Kasteelkatern uit. Daarnaast komt de

st er da g Tw ee de Pi nk

stichting op voor het bedreigde kastelen en historische buitenplaatsen door politiek en overheden te adviseren. Dit doet NKS bij voorkeur in samenwerking of in combinatie met andere organisaties werkzaam in de monumentenwereld, te beginnen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Elk kasteel en landhuis vertegenwoordigt een deel van ons culturele erfgoed en daar moeten we voorzichtig mee omgaan! Menkemaborg

- 9 ju ni 20 14

Ka st ee l D ag va n he t

and L e v e n o p st

n die hun en kasteeltuine plaatsen, ruïnes het Kasteel kastelen, buiten munity Dag van l één van de vele g en facebookcom van het Kastee r #KastelenDa Bezoek op de Dag n geopend! Volg ons op twitte hebbe Meer informatie: deuren voor u

mediapartner

www.kastelen.nl

Nederlandse Kastelenstichting hoofdsponser

ent - en monum Dé kerken

Grote foto: Menkemab ster-def.indd

2014-DvhK-po

org - Flaneren

r even terug ©

door de tijd, bewoonste

Janet Vermist.

enverzeker

Kleine foto linksonder:

derland aar van Ne

rde: rijtuigenrit

Kasteel Duivenvoo

r: Interieur Kasteel

Foto rechtsonde © M. Goossen.

A. Speelman Keukenhof © 27-4-2014 11:00:29

1

Kasteel Hernen

14

Secretariaat: De heer B. Ferf Jentink (Bernard) p/a Jan van Nassaustraat 44 | 2596 BV Den Haag | T 070-3248535 [email protected] | www.federatiebehoudenhuis.nl

Karel de Grotestraat 30 | 3962 CL Wijk bij Duurstede | T 0343-578995 [email protected] | wwww.kastelen.nl

15

Nederlandse Tuinenstichting

Restauratie Opleidingsprojecten De continuïteit van vakkrachten in de restauratie van monumenten en monumentale gebouwen in Nederland is een punt van zorg. Niets doen betekent op termijn een tekort aan vaklieden. De huidige crisis in de bouw en de terugloop in nieuwe leerlingen die voor de bouw en de restauratie kiezen, maken dat nu meer dan ooit duidelijk. ROP zet zich in om jongeren te interesseren voor een restauratieopleiding en het realiseren van leerlingbouwplaatsen bij restauraties.

is in gang gezet. ROP betrekt ook andere beroepen zoals glazeniers, decoratie schilders, siersmeden en leidekkers bij het programma.

Om de komende jaren ons culturele erfgoed voor de toekomst veilig te stellen zijn kennis en vaardigheden nodig om op een verantwoorde wijze het onderhoud en de restauratie te kunnen uitvoeren.

Daarnaast is ROP actief betrokken bij het Platform Erfgoedopleidingen dat zich inzet voor het behoud van de restauratie opleidingen en het verhogen van de kwaliteit van de opleiding.

ROP brengt bestaande opleidingen en het werk in de restauratie bij elkaar en richt zich in eerste instantie op metselaars en timmerlieden. Verbreding naar andere beroepsgroepen, zoals restauratieschilders

De Leidse Hout, Leiden (Foto: www.flickr.com)

De Nederlandse Tuinenstichting (NTs) streeft sinds de oprichting in 1980 naar de instandhouding van tuinen en parken en bevordert de belangstelling van het publiek voor de historische en de eigentijdse tuinkunst. NTs is zowel een organisatie die streeft naar kennisontwikkeling en kennisoverdracht, als een publieksorganisatie. Door de openstelling van ruim 200 particuliere tuinen en parken en het organiseren van excursies en lezingen worden jaarlijks ruim 100.000 personen

16

in contact gebracht met groene ruimtelijke vormgeving en het genoegen van tuinieren en het buitenleven. Het instandhouden van de tuinen en parken, en de betrokkenheid van eigenaars en publiek staan centraal binnen het programma van de NTs.

Nieuwezijds Voorburgwal 75 sous | 1012 RE Amsterdam | T 020 - 623 50 58 [email protected] | www.tuinenstichting.nl

Nieuwe Gracht 3 | 2011 NB Haarlem [email protected] | www.rop-nederland.nl

17

Staatsbosbeheer

Stadsherstel Amsterdam

Kootwijkerzand met het monumentale zendstation Radio Kootwijk.

In opdracht van de rijksoverheid beheert Staatsbosbeheer 265.000 hectare natuur. Dit beheer focust naast de natuurlijke waarde ook op recreatie, landschap en cultuurhistorische waarden. Staatsbosbeheer beheert ongeveer 500 rijksmonumenten, 200 archeologische rijksmonumenten en ca 100 gemeentelijke of provinciale monumenten. Staatsbosbeheer maakt zich onder de n o e m e r ‘b e s c h e r m e n, b e l eve n e n benutten’ klaar voor de toekomst waarin ze mensen wil betrekken bij de natuur en cultuur die hen raakt. Een toekomst waarin de publieke financiering van beheer van natuur, landschap en recreatie niet langer vanzelfsprekend is en zal afnemen. Voortaan moet het werk van Staatsbosbeheer deels uit eigen activiteiten gefinancierd worden. Om groene ambities op het vlak van jeugd, recreatie, doelgroepen met speciale behoeften en toezicht te financieren, wordt Staatsbosbeheer een maatschappelijk ondernemer. Niet om de hoogst mogelijke omzet te halen, maar om met renderende zaken betekenisvolle activiteiten mogelijk te maken. Alle Nederlanders zijn van harte welkom om de terreinen te beleven. Van onze natuurgebieden is 92 procent vrij toegankelijk.

18

Monumentale en historische panden bepalen voor een belangrijk deel het aangezicht van Amsterdam. Stadsherstel Amsterdam zorgt binnen het gebied van de stelling van Amsterdam voor het duurzaam behoud van beeldbepalend gebouwd erfgoed. Dat doet zij door panden te restaureren, deze een nieuwe bestemming te geven en ze met zorg te beheren. Stadsherstel heeft meer dan 550 monumentale panden in eigendom. Stadsherstel levert daarmee een belangrijke bijdrage aan het bewaren van erfgoed voor volgende generaties en het behoud van het restauratieambacht. Dankzij een financieel gezonde en efficiënte bedrijfsvoering kan Stadsherstel haar werk autonoom uitvoeren, met respect voor de belangen van aandeelhouders en andere

belanghebbenden. Stadsherstel heeft 35 medewerkers en 80 aandeelhouders. Een aantal bijzondere panden verhuurt Stadsherstel voor o.a. congressen, lezingen, concerten en huwelijksvoltrekkingen via haar afdeling Exploitatie. Met meer dan 2500 leden ondersteunt de vereniging Vrienden bijna 30 jaar de restauratiewerkzaamheden van Stadsherstel.

We kunnen onze doelstellingen en ambities niet alleen realiseren. We hebben steun nodig van de Nederlandse samenleving en de overheid. Daarom zoeken we naar een optimale samenwerking met bewoners en bezoekers, politiek en bestuur en zakelijke partijen. Duurzaamheid staat daarbij altijd voorop: ook toekomstige generaties moeten in staat zijn om de natuur te beleven en te benutten.

Fort Rammekens, het oudste zeefort van West-Europa, wordt onderhouden en opengesteld voor het publiek door Staatsbosbeheer.

Postbus 1300 | 3970 BH Driebergen | T 030 - 692 61 11 [email protected] | www.staatsbosbeheer.nl

Amstelkerk (Foto: Jaap Hamel)

Postbus 3777 | 1001 AN Amsterdam | T 020 - 520 00 60 [email protected] | www.stadsherstel.nl

19

Stadsherstel Historisch Rotterdam N.V.

Stadsherstel Utrecht De Utrechtse Maatschappij tot Stadsherstel NV (UMS) is in 1985 opgericht om zonder winstoogmerk monumenten, die in slechte staat verkeren of dreigen verloren te gaan, duurzaam te restaureren en vervolgens te verhuren.

Heinekengebouw deels in de steigers tijdens restauratiewerkzaamheden (2013)

Stadsherstel Historisch Rotterdam werd op 9 oktober 1980 opgericht om, in navolging van voorbeelden elders in Nederland, actief bij te dragen aan het behoud van historisch erfgoed in de stad Rotterdam. Bezorgdheid over het toenmalige gemeentelijk beleid met betrekking tot monumenten en historische structuren was een belangrijke drijfveer. Hoewel een ‘stichting’ als rechtsvorm zou passen bij de maatschappelijke doelstellingen van de organisatie, is er gekozen voor een ‘NV’ om zo het bedrijfsleven te betrekken door het uitgeven van aandelen. Hierdoor kon het eigen vermogen worden opgebouwd dat noodzakelijk is voor het verwerven en restaureren van historisch erfgoed. Stadsherstel Historisch Rotterdam heeft 17 historische gebouwen in eigendom, waarvan 11 als rijksmonument beschermd zijn. Het betreft onder andere het Henkespand in Historisch Delfshaven, het Heinekengebouw in oud Crooswijk, het Wytpand in Delfshaven, Heerenhuis De Heuvel in het Park en het voormalig Douanekantoor op de Kop van Zuid (Hotel Pincoff’s). Daarnaast is Stadsherstel eigenaar van 12 als rijksmonument beschermde beeldhouwwerken horende bij landgoed De Tempel in Overschie.

20

Niet alleen woonhuizen, maar ook bijvoorbeeld molens, watertorens, boerderijen en industriële gebouwen komen in aanmerking. Culturele of maatschappelijke functies zijn de laatste jaren steeds meer gerealiseerd in onze monumenten. De herbestemming van een leegstaand of bedreigd monument vereist zeer specialistisch vakmanschap en is een kostbare zaak. Eenmaal gerestaureerde panden worden door UMS in goede staat gehou-

den. Slechts in een enkel geval is een pand verkocht. Indien mogelijk worden huurders betrokken bij de indeling van hun woning, waarmee “wonen op maat” nagestreefd wordt. Statutair beslaat het werkterrein zowel de stad als de rest van de provincie Utrecht. Vijfentwintig jaar heeft UMS alleen in de stad gerestaureerd, maar inmiddels is zij ook in buitenstedelijk gebied actief.

Recent heeft Stadsherstel het bedrijfsverzamelgebouw ‘Heinekengebouw’ (voormalig kantoor van Heineken) gerestaureerd en gerevitaliseerd voor de verhuur. In voorbereiding is het project ‘Voorhaven 57’: restauratie en herbestemming (wonen) van het voormalig Hervormd Burgerweeshuis in Historisch Delfshaven.

Historisch Delfshaven met rechts het Voormalig Hervormd Burgerweeshuis

Eendrachtsweg 67 | 3012 LG Rotterdam | T 010-240 09 99 [email protected] | www.stadsherstel-rotterdam.nl

Molenerf de Ster (Foto: www.flickr.com)

Doelenstraat 40 | 3512 XJ Utrecht | T 030 - 231 26 92 [email protected] | www.stadsherstel-utrecht.nl

21

Stichting Alde Fryske Tsjerken Het orgel van Boksum is in 2011-2012 gerestaureerd met middelen uit de regeling voor Aangewezen Organisatie voor Monumentenbehoud (vrijval overdrachtsbelasting). Foto: Stichting Alde Fryske Tsjerken

Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Friesland De Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Friesland (SBKGF) is door de vereniging van kerkvoogdijen van de provincie Fryslân in 1982 opgericht. De Stichting stelt zich ten doel de Colleges van kerkrentmeesters binnen de Protestantse Kerk in Nederland en de beheerscolleges van andere kerkelijke gemeenten in de provincie Fryslân, behulpzaam te zijn. Het gaat hier om restauratie, klein herstel en onderhoud van gebouwen tot de in die gebouwen behorend meubilair. Hierbij wordt regelmatig advies ingewonnen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, of andere door de overheid ingestelde instanties.

SBKGF heeft 240 kerkbesturen van elke denominatie in Fryslân als donateur. Samen bezitten deze donateurs ongeveer 400 gebouwen (waarvan 300 rijksmonumenten) waarvoor SBKGF het onderhoud en restauratie begeleidt. Ook vraagt SBKGF o.a. bouwen monumentvergunningen aan.

NH kerk met klokkenstoel te Donkerbroek. De kerk is in 2007-2008 geheel gerestaureerd. De klokkenstoel, hoofdzakelijk voorkomend in zuid Fryslân, is al in de 70er jaren van de vorige eeuw gerestaureerd.

Restauratie van het interieur van de Prot. St. Maartenkerk te Hallum uitgevoerd in 2010-2011. Het doophek is omhoog getakeld zodat het niet afgevoerd hoeft te worden.

De Stichting Alde Fryske Tsjerken neemt kerkgebouwen over in dorpen waar de kerkelijke gemeenschap te klein is geworden. De Stichting is opgericht in 1970 en heeft sindsdien 44 kerkgebouwen overgenomen (stand juni 2014). De Stichting geeft deze gebouwen een nieuwe bestemming in samenwerking met de dorpsbewoners. Instandhouding van monumentale kerkgebouwen is de eerste doelstelling van de Stichting. De tweede is het wekken van publieke belangstelling voor kerken in Friesland door middel van excursies en publicaties. De Stichting heeft 3800 donateurs, een bureau met vijf medewerkers (3 fte) in Leeuwarden en ruim 200 vrijwilligers.

22

De voormalige hervormde kerk van Wier is bij de laatste restauratie (2011-2012) herbestemd tot Ioannis Theaterkerk. (Foto: Stichting Alde Fryske Tsjerken)

Postbus 137 | 8900 AC Leeuwarden | T 058 - 213 96 66 [email protected] | www.aldefrysketsjerken.nl

Postbus 137 | 8900 AC Leeuwarden | T 058 - 212 35 92 [email protected] | www.sbkgf.nl

23

Stichting Hart voor het Vondelpark Beschermheer Stichting Hart voor het Vondelpark Prins Maurits van Oranje-Nassau biedt burgemeester Eberhard van der Laan een Vondelpark aan. (Foto: Hans Homburg)

Stichting Het Drentse Landschap Stichting Het Drentse Landschap (HDL) heeft als doelstelling verwerving, behoud en beheer van natuur, landschap en cultureel erfgoed in Drenthe. Zij behartigt eveneens de belangen van Stichting Oude Drentse Kerken en de Drentse Boerderijen Stichting. HDL zet zich op het punt van de cultuurhistorie in voor zowel monumentenzorg als archeologie. Zij heeft ca. 260 gebouwen in eigendom en beheer, tezamen met 150 grafheuvels, 22 hunebedden en 3 schansen. In totaal werken er bij HDL 36 personen. HDL heeft een Raad van Toezicht en voert het CBF keurmerk. HDL heeft ruim 15.000 beschermers en draagt zorg voor grootschalige restauratie-

Het Vondelpark is met 12 miljoen bezoekers per jaar het meest bezochte park van Nederland. De aanleg startte in 1864 op initiatief van de heer Christiaan van Eeghen. De gemeente Amsterdam is sinds 1954 verantwoordelijk voor het beheer van het park. In 1996 is het Vondelpark rijksmonument. Stichting Hart voor het Vondelpark is opgericht in 2004 met als doel het bewaken van het monumentale karakter van het Vondelpark, het vergroten van de betrokkenheid van mensen bij het park en het verbeteren van de openbare ruimte. In 2014 werd in aanwezigheid van de beschermheer van de stichting Prins Maurits van Oranje-Nassau het 150-jarig jubileum gevierd met een rijtuigentour en een beeldententoonstelling door Amsterdamse scholieren. Er is een participatieproject gestart met 75 vrijwilligers om het Rosarium op te knappen. Ook zijn er informatieborden in het park geplaatst om de

bezoekers uit te nodigen om een parkbank met eigen naamplaatje te doneren, een rozenvak te adopteren of vrijwilligerswerk te doen.

projecten van o.a. boerderijen, kerken en woonhuizen. In de afgelopen jaren zijn projecten zoals de herbouw van de uit 1588 daterende boerderij Kamps en de renovatie van een monumentale brugwachterswoning met succes voltooid. Voor deze panden wordt door HDL tevens een nieuwe bestemming gezocht.

Landschap) to: Het Drentse Hansouwe, (Fo Peize Huis ter

Vrijwilligers aan het werk in het Rosarium. foto: Hans Homburg Egberts Lent in Nieuw Annerveen (Foto: Het Drentse Landschap)

24

Postbus 75173 | 1070 AD Amsterdam | T 06-13 686 449 [email protected] | www.vondelpark.com

Postbus 83 | 9400 AB Assen | T 0592 - 313 552 [email protected] | www.drentslandschap.nl

25

Stichting het Geldersch Landschap / Stichting vrienden der Geldersche Kasteelen

Stichting Het Groninger Landschap De stichting is opgericht in 1936 met als doelstelling verwerving, behoud en beheer van natuur, landschap en het culturele erfgoed in de provincie Groningen. Het bezit omvat 8.000 Ha natuurgebied en 30 rijks monumentale gebouwen. Naast drie historische buitenplaatsen heeft Het Groninger Landschap vele tientallen archeologische monumenten in haar beheer. Bij het verwerven van erfgoed ligt de voorkeur bij die objecten waar een landschappelijke relatie aanwezig is. De laatste jaren houdt de stichting zich actief bezig met boerderijenbehoud, industriële- en het militaire erfgoed.

dael met rozentuin

Het Groninger Landschap voert het CBFkeurmerk. De werkzaamheden worden uitgevoerd door 29 werknemers. Samen met circa 15.000 begunstigers en 400 vrijwilligers zetten we ons op het ogenblik in voor het behalen van de doelstellingen.

Geldersch Landschap & Kasteelen beschermt en beheert al 80 jaar erfgoed en natuur in Gelderland. Het bezit bijna 12.000 hectare natuur- en cultuurhistorische waardevolle terreinen met onder meer land- goederen en ruim 650 gebouwen, waarvan 80 rijks- en 50 gemeentelijke monumenten. Hiertoe behoren 33 kastelen, maar ook kasteelruïnes en historische landhuizen met soms museale inventaris, omgeven door monumentale tuinen, parken, opstallen en tuinornamenten. Zeven kastelen zijn opengesteld om het publiek in contact te brengen met de (bewonings)geschiedenis van de landgoederen. De organisatie bestaat uit 100 werknemers, 50 seizoenskrachten en ruim 700 vrijwilligers. Ruim 41.000 begunstigers en 65 bedrijfsrelaties ondersteunen het werk van de stichting. In 2013 bezochten bijna 140.000 belangstellenden de opengestelde kastelen.

wikkelt praktische vaardigheden voor beheer en instandhouding van het hele bezit. Indien noodzakelijk worden monumenten en objecten geconserveerd en gerestaureerd. Zo kon eind 2013 kasteel Biljoen weer in gebruik worden gegeven en in 2014 staat het herstel van de buitenplaats Rosendael centraal. Door middel van tentoonstellingen, educatieve projecten, presentaties en publicaties wordt het belang van de kunsthistorische, cultuurhistorische en landschappelijke waarden onder de aandacht van een breed publiek gebracht.

Geertsemaheerd te Slochteren

Geldersch Landschap & Kasteelen brengt wetenschappelijke kennis op het gebied van natuurbeheer en van de bouw- en bewoningsgeschiedenis bijeen en ontInterieur van kasteel Biljoen

26

Postbus 7005 | 6801 HA Arnhem | T 026 - 355 25 55 [email protected] | www.glk.nll

Luchtwachttoren te Warfhuizen

Strokartonfabriek “De Toekomst” te Scheemda

Postbus 199 | 9750 AD Haren | T 050 - 313 59 01 [email protected] | www.groningerlandschap.nl

27

Stichting het Utrechts Monumentenfonds

Stichting het Utrechts Landschap Stichting Het Utrechts Landschap beschermt natuur en cultuur in de provincie Utrecht. Dit doet de stichting door terreinen en historische gebouwen aan te kopen en deze vervolgens zorgvuldig te beheren en onderhouden. Sinds 1927 heeft Utrechts Landschap bijna 5000 hectare natuurgebied verworven en vele boerderijen, kastelen, landgoederen en 23 molens in beheer gekregen. De natuurgebieden bieden leefruimte aan planten en dieren en zijn toegankelijk voor recreatie. De historische gebouwen verrijken het landschap en vormen het tastbare bewijs van de rijke historie van de provincie Utrecht. Utrechts Landschap behartigt de belangen van Stichting De Utrechtse Molens en Stichting Kasteel Loenersloot. In oktober 2012 is de

restauratie van de laatste molen afgerond en nu staan alle 23 molens er weer prachtig bij. Begin 2013 is de restauratie van Kasteel Loenersloot gereed en zullen de deuren van het kasteel worden geopend voor publiek. Het werk van Utrechts Landschap wordt gesteund door 23.000 beschermers (donateurs), 50 bedrijfsvrienden en 400 vrijwilligers.

Oukoper molen. (Foto: Renk Ruiter)

Het Utrechts Monumentenfonds (UMF) is een stichting die bijdraagt aan het behoud en herstel van monumentale panden in de binnenstad van Utrecht. Dit doet het UMF door huizen te kopen, te restaureren, te onderhouden en geschikt te maken voor bewoning of bedrijvigheid. Op dit moment bezit het UMF meer dan 120 panden in de binnenstad van Utrecht. Aan die panden wordt door het fonds veel aandacht besteed. Er vindt planmatig onderhoud, renovatie en restauratie plaats. Restauraties richten

28

zich in de eerste plaats op het behoud van het monumentale karakter van het pand, maar ook is er veel aandacht voor de afwerking en het aanbrengen van voorzieningen, zodat er ook comfortabel kan worden gewoond of gewerkt.

Lange Nieuwstraat 53 | 3512 PD Utrecht T 030 - 23 11 761 | F 030 - 2332401 | [email protected] | www.utrechtsmonumentenfonds.nl

Postbus 121
 | 3730 AC De Bilt | T 030 - 220 55 55 [email protected] | www.utrechtslandschap.nl

29

Stichting Menno van Coehoorn

Stichting Mobiele Collectie Nederland De historie van de mobiliteit in de afgelopen 200 jaar is tot waardevol cultureel erfgoed verworden. Dit mobiele erfgoed verdient het om behouden en gepresenteerd te worden. Het belangrijkste doel van de stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) is het leveren van een bijdrage aan de totstandkoming van een evenwichtig samengestelde collectie mobiel erfgoed, die een representatief beeld geeft van de historische ontwikkeling van de mobiliteit in Nederland. Behartiging van de belangen van eigenaren en beheerders van mobiel erfgoed behoort tot de voornaamste activiteiten om het doel te bereiken.

De Stichting Menno van Coehoorn is een landelijke vrijwilligersorganisatie die sinds 1932 ijvert voor het behoud van historische verdedigingswerken zoals stadspoorten en wallen, vestingen, forten, kazematten, stellingen en linies. Ons land telt nog een aantal vrij gave vestingsteden, onder andere Naarden en Willemstad. Mede dankzij het werk van de stichting hebben zij nog hun oorspronkelijke vorm. Naast deze spectaculaire monumenten zijn er over het hele land nog vele andere oude militaire werken verspreid, die een (cultuur)historische, architectonische, stedenbouwkundige of landschappelijke betekenis hebben. Veel oude militaire werken zijn, door een lange periode van isolement, biotopen geworden van (bijzondere) flora en fauna. Ook in het buitenland zijn oude verdedigingswerken van Nederlandse herkomst te vinden. De stichting streeft eveneens naar bescherming van dit culturele erfgoed. Dit doet zij onder andere door te ijveren voor wettelijke

30

Mariaplaats 51 | 3511 LM Utrecht | T 030 - 231 22 30 [email protected] | www.coehoorn.nl

MCN kent geen leden of donateurs. In het bestuur van MCN zijn de vier sectoren (water, weg, rail en lucht) vertegenwoordigd met per sector een vertegenwoordiger van musea met een mobiel erfgoed collectie, alsmede de vier sectorale koepelorganisaties op het gebied van het mobiel erfgoed. Dat zijn de Federatie Oud-Nederlandse Vaartuigen (FONV), Historisch Railvervoer Nederland

(HRN), de Federatie van Historische Automobiel- en Motorfietsclubs (FEHAC) en de Nationale Federatie Historische Luchtvaart (NFHL). In deze musea en koepelorganisaties zijn meer dan 80.000 mensen op één of andere manier actief ten behoeve van het behoud en beheer van mobiel erfgoed, als medewerker bij een museum of andere organisaties of als eigenaar van een historisch vervoermiddel. In de afgelopen jaren heeft MCN aan de wieg gestaan van de ontwikkeling van het Nationaal Register Mobiel Erfgoed (NRME). De hierin opgenomen objectgegevens worden tevens gebruikt bij de opzet van de erfgoed-monitor en erfgoed-balans. MCN is in een vroeg stadium o.a. in samenwerking met de FIM betrokken bij de ontwikkeling van de nieuwe erfgoedwet in wording.

bescherming, en te streven naar verantwoord gebruik en beheer van de monumenten. De stichting telt ruim 1100 donateurs en begunstigers.

Mobiel Erfgoed

Van de IJssellinie (Koude Oorlog) zijn de meeste objecten nu beschermd. Kanonkazemat T5 in de Ooipolder.

Ranonkellaan 18 | 6801 1262 AT Krommenie | T 06-44 978 730 [email protected] | www.mobiel-erfgoed.nl

31

Stichting Monumenten van de Maatschappij van Weldadigheid

Stichting Oude Drentse Kerken Sinds de komst van het Christendom zijn er in Drenthe kerken gebouwd. Al naar de tijdgeest of geloofsrichting met eigen, karakteristieke vorm en inrichting. Daardoor treft men in Drenthe een grote verscheidenheid van historisch interessante kerken. De Stichting Oude Drentse Kerken (SODK) kent een korte geschiedenis; ze is in 2003 opgericht. De SODK valt onder verantwoordelijkheid van Stichting Het Drentse Landschap. Het behoud van de grote verscheidenheid aan Drentse kerken is voor Drenthe en de verschillende gemeenschappen in haar dorpen van grote betekenis. De Stichting Oude Drentse Kerken hoopt door de

samenwerking met verschillende college’s van kerkmeesters, plaatselijke groeperingen en inwoners van gemeenschappen de zekerheid te bieden dit onvervangbare cultuurbezit in stand te houden. Daarom is er voor gekozen om het gebruik en beheer in handen te laten blijven, of te geven aan een plaatselijke commissie die met steun van de stichting een grote mate van eigen verantwoordelijkheid draagt.

Huis Westerbeek (het kantoor van SMMW)

De Stichting Monumenten van de Maatschappij van Weldadigheid (SMVV) treedt op als hoeder van het cultureel erfgoed van Johannes van den Bosch, dat in november 2010 op de Voorlopige Lijst Werelderfgoed is geplaatst. Een prachtige mijlpaal op weg naar het bereiken van de beoogde definitieve status van Unesco Werelderfgoed in 2018; 200 jaar nadat Johannes van den Bosch de eerste Proefkolonie stichtte in Frederiksoord. “De Koloniën markeren een grote stap voorwaarts in het denken over de minderbedeelden in de westerse samenleving en zijn uniek vanuit cultuurhistorisch en landschappelijk oogpunt. In hun onderlinge samenhang vormen landschap en gebouwen in het gebied

bijna twee eeuwen Nederlandse cultuurgeschiedenis”, aldus het rapport van de Commissie Leemhuis die het advies voor de Voorlopige Lijst opstelde. De Maatschappij van Weldadigheid ijvert voor het behouden, ontwikkelen en uitdragen van haar unieke cultuurhistorische erf- en gedachtegoed om daarmee mensen de mogelijkheid te bieden tot zelfontplooiing op het gebied van cultuur en natuur. De stichting heeft geen leden, maar 252 begunstigers (donateurs). De Magnuskert te Anloo

32

Majoor van Swietenlaan 28 | 8382 CG Frederiksoord | T 0521 - 381 225 [email protected] | www.mvwfrederiksoord.nl

Postbus 83 | 9400 AB Assen | T 059 - 231 35 52 www.drentsekerken.nl | [email protected]

33

Stichting Oude Gelderse Kerken

Stichting Oude Groninger Kerken

De Stichting Oude Gelderse Kerken (SOGK), opgericht in 1974, levert een maximale bijdrage aan het behoud van monumentaal gebouwd religieus erfgoed in de provincie Gelderland. Ze doet dat door middel van activiteiten die het belang van dat behoud en beheer duidelijk maken, en door het -onder bepaalde voorwaarden- in eigendom overnemen van religieuze monumenten, wanneer de oorspronkelijke eigenaren de kosten van onderhoud en restauratie niet meer kunnen opbrengen. SOGK bezit inmiddels 10 kerken, een synagoge, 3 torens, allen rijksmonumenten. Ze zijn op één na allemaal gerestaureerd. En in alle gevallen is een (partiële) her/nevenbestemming gerealiseerd. De Stichting verwacht in de komende jaren een groei van haar bezit. SOGK werkt in nauw overleg met de provincie en met de Stichting

Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen (GLK). Tot op heden is zij nog steeds een vrijwilligersorganisatie en zet in op verdere professionalisering. SOGK heeft ca. 900 donateurs.

Kinderen voor de kerk van Marsum. Deze kerk is het icoon van de stichting.

De doelstelling van de Stichting Oude Groninger Kerken is het in stand houden van historische kerkgebouwen in de provincie Groningen en het bevorderen van de belangstelling hiervoor. In de jaren zestig van de vorige eeuw was het door de secularisatie en de demografische ontwikkelingen steeds moeilijker om kerkgebouwen open te houden, te restaureren en te onderhouden; uniek religieus erfgoed raakte in verval. Voor het behoud van de monumentale kerken, met hun wereldbefaamde orgels en de bij de kerk behorende torens, kerkhoven en pastorieën, is de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) in 1969 opgericht. De SOGK zet zich sinds die tijd in voor het behoud en het gebruik van het

religieus erfgoed dat zij beheert. Dit doet zij met een professioneel bureau, 500 vrijwilligers en 6000 donateurs. De SOGK heeft zich in de afgelopen 45 jaar in regionaal en nationaal verband ontwikkeld tot een succesvolle en toonaangevende, eigentijdse organisatie op het gebied van restauratie en hergebruik. Het kreeg de status van Professionele Organisatie voor Monumentenbehoud. Met recht kunnen de meer dan 70 oude kerken van de stichting juwelen in het Groninger land worden genoemd.

Remonstrantse kerk waar het kantoor van de SOGK is gevestigd

34

Postbus 7005 | 6801 HA Arnhem | T 026 - 35 52 555 [email protected] | www.oudegeldersekerken.nl

Coehoornsingel 14 | 9711 BS Groningen | T 050 - 312 35 69 www.groningerkerken.nl | [email protected]

35

Stichting Twickel

Tuinhistorisch Genootschap CASCADE Tuinhistorisch Genootschap Cascade is 24 september 1987 opgericht en in 1997 omgezet in een stichting. In de oprichtingsakte van de stichting staat het doel van Cascade beschreven als: “Het stimuleren van de bestudering van de geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur in Nederland en in gebieden die in het verleden onder invloed hebben gestaan van de Nederlandse tuin- en/of landschapsarchitectuur, en voorts alles wat daarmee in de meest uitgebreide zin des woords verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn”.

Kasteel Twickel in vogelvlucht

Vlakbij het Twentse stadje Delden ligt het kasteel Twickel temidden van een prachtig landgoed van 4000 hectare. Het afwisselende landschap bestaat uit zacht glooiende akkers en weilanden, bossen en eeuwenoude eiken, heidevelden en vennen. Daartussen slingeren zich beken en houtwallen. Op het landgoed bevinden zich zo’n 150 boerderijen, herkenbaar aan zwart-witte luiken, evenals twee watermolens, de watertoren en de houtzagerij. Twickel is in 1347 ontstaan als familiebezit dat sindsdien steeds vererfd is van vader op zoon en soms van vader op dochter. De laatste eigenaresse, Barones Van Heeckeren Van Wassenaer heeft het landgoed in 1953 overgedragen aan de door haar opgerichte Stichting Twickel. Bij haar overlijden in 1975 schonk zij ook haar overige bezittingen aan deze stichting. Daaronder vallen 7 kleinere landgoederen, verspreid over Nederland en zelfs één in Duitsland. Het beheer van de ca 250 gebouwen waaronder vele monumenten is een belangrijke opgave voor de stichting. Zij beschikt daartoe over een bouwkundige met 6 medewerkers.

grootschalige renovatie van het landschapspark rond Kasteel Twickel onder leiding van landschapsarchitect Michael van Gessel. Ook de renovatie van hotel Carelshaven en het vernieuwen van de daken van het voormalige rentmeestershuis te Delden en het bouwhuis van Nettelhorst (bij Lochem) zijn onlangs uitgevoerd.

Cascade tracht dit te bereiken door: • Een Ronde Tafel Conferentie (RTC) op Palmpaaszaterdag, waarbij kennisuitwisseling, opinievorming en stimulering van onderzoek centraal staan. • E xcursies naar historisch interessante tuinen, parken, buitenplaatsen en landschappen. • Discussiebijeenkomsten, met als doel kennisuitwisseling en het leggen en onderhouden van contacten. • Symposia, met als belangrijkste doel kennisoverdracht en -verdieping. Er verschijnen twee Cascade-Bulletins per jaar, met wetenschappelijke artikelen op het brede interdisciplinaire terrein van de geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur.

Verder worden vier Cascad-E-Nieuwsbrieven bij het begin van ieder nieuw seizoen uitgegeven en onderhouden we een website voor nieuws, contact tussen het bestuur en Vrienden van Cascade, inhoudelijke vragen en interactie.

In de afgelopen jaren voerde de stichting een aantal restauraties uit, waaronder de Erve Möllink

36

Postbus 2 | 7490 AA Delden | T 074 - 376 13 09 [email protected] | www.twickel.nl

Rhenen (Foto: picasaweb.google.com)

Dorpsstraat 3 | 3927 RA Renswoude | T 0318 - 57 16 46 [email protected] | www.cascade1987.nl

37

Vakgroep Restauratie

Vereniging Bewoond Bewaard De doelstelling van de vereniging Bewoond Bewaard is het ondersteunen van de particuliere eigenaar-bewoner bij het beheer en de duurzame instandhouding van zijn monument. Bewoond Bewaard is in 1997 opgericht op initiatief van een aantal professionals uit de erfgoedwereld die vonden dat de belangen van de particuliere eigenaren-bewoners onvoldoende aan bod kwamen. Zij vormen de grootste groep binnen het monumentenbestand met 35.000 particulier bewoonde Rijksmonumenten en ongeveer hetzelfde aantal particulier bewoonde gemeentelijke monumenten. Bewoond Bewaard heeft een eigen plaats verworven in de monumentenwereld en is inmiddels de vaste gesprekspartner wanneer het de belangen van de particuliere eigenaar betreft. De vereniging heeft ongeveer 450 leden.

De Vakgroep Restauratie is de landelijke branchevereniging van erkende restauratiebouwbedrijven. De vereniging telt 36 leden, die ongeveer tweederde van de restauratiebouwproductie in ons land voor hun rekening nemen. De Vakgroep zet zich in voor kwaliteitsborging, innovatie en het behoud van het ambachtelijke restauratievakmanschap. Daarnaast treedt deze branchevereniging op als belangenbehartiger en gesprekspartner binnen de restauratie- en monumentenwereld. De leden van de Vakgroep Restauratie voldoen aan strenge kwaliteitsnormen en zijn allen ‘erkend restauratie bouwbedrijf’. Dat houdt in dat de bedrijven jaarlijks worden bezocht door auditoren

38

(waaronder ook restauratiedeskundigen) van certificerende instelling Kiwa, die niet alleen de bedrijfsorganisatie maar ook de uitgevoerde restauratieprojecten inspecteren.

Postbus 2079 | 3800 CB Amersfoort | T 033-465 94 65 [email protected] | wwvakgroeprestauratie.nl

De belangrijkste activiteiten van Bewoond Bewaard zijn: Belangenbehartiging: draagvlak creëren voor de positie van de particuliere eigenaar-bewoner van het monument bij het publiek, de politiek en de overheid; •  het volgen van relevante wet- en regelgeving en actie ondernemen daar waar de particuliere eigenaren in het gedrang dreigen te komen; •  samenwerken met instellingen/instanties, die – al dan niet op deelterreinen – dezelfde belangen nastreven. •

Kennisdeling: Via de website kunnen particulieren vragen stellen over allerlei zaken die hun monument betreffen. Voor de beantwoording is een panel gevormd met expertise op techniek, monumentale aspecten, wet- en regelgeving. Leden en donateurs ontvangen tweemaal per jaar een nieuwsbrief. Daarnaast worden leden, donateurs en andere geïnteresseerden via de website op de hoogte gehouden van actuele ontwikkelingen. Stimuleren van onderling contact tussen de leden. Bewoond Bewaard organiseert twee tot driemaal per jaar een excursie, waarbij ook bezoeken worden gebracht aan huizen van andere leden. Een unieke gelegenheid om een bezoek te brengen aan monumenten die normaal niet toegankelijk zijn. Keizersgracht 416 | 1016 GC Amsterdam | T 020-623 80 95 [email protected] | www.bewoondbewaard.nl

39

Vereniging De Hollandsche Molen Vereniging De Hollandsche Molen zet zich al sinds 1923 in voor het voortbestaan en het malende houden van de wind- en watermolens van Nederland. De vereniging wil dit doel bereiken door: • molenbezitters bij te staan met technische adviezen voor effectief onderhoud en technisch en historisch verantwoorde restauratie; • te waken over een goede inrichting van de molenomgeving, de zogenaamde molenbiotoop. Deze dient beschermd te worden tegen oprukkende bebouwing en beplanting; • de molen en het molenbehoud voortdurend onder de aandacht van de samenleving te brengen. Bijvoorbeeld met het organiseren van de jaarlijkse Nationale Molendag, een internetsite, etc; • te bemiddelen bij overheid en particuliere organisaties voor het verkrijgen van financiële steun voor restauratie en onderhoud;

 et molenaarschap te stimuleren. Het h Gilde van Vrijwillige molenaars verzorgt de opleiding tot vrijwillig molenaar, waarna De Hollandsche Molen het examen afneemt en de diploma’s uitreikt; • publicaties te bevorderen en de documentatie over molens te waarborgen. •

Honderden molens zijn door inspanningen van de vereniging bewaard gebleven en in veel gevallen weer in beweging gezet. Molens zijn het visitekaartje van ons land en verdienen de hulp en sympathie van de Nederlandse bevolking.

Vereniging Hendrick de Keyser Vereniging Hendrick de Keyser zet zich in voor het behoud van architectonisch of historisch belangrijke gebouwen en hun interieur in Nederland. De Vereniging, opgericht in 1918, doet dit door panden te verwerven, indien nodig te restaureren en ze vervolgens te verhuren. Uit de huurinkomsten wordt het onderhoud betaald. Eenmaal verworven gebouwen worden nooit meer verkocht. De opgebouwde collectie geeft een representatief beeld van de Nederlandse architectuur- en interieurgeschiedenis. Het bezit is zeer divers: van 17e-eeuwse grachtenpanden in Hollandse Renaissancestijl tot 20ste-eeuwse gebouwen in functionalistische bouwtrant; en van architecten als Pieter Post tot Gerrit Rietveld. De collectie omvat 398 bijzondere gebouwen verspreid over 100 plaatsen, waaronder veel huizen maar ook een aantal boerderijen, raadhuizen en industrieel-ambachtelijke gebouwen.

Inmiddels zijn 70 panden, waaronder een aantal iconen van de Nederlandse architectuurgeschiedenis, toegankelijk voor het publiek. De Vereniging telt ca. 4500 leden. Zij kunnen deelnemen aan excursies, rondleidingen, lezingen en open dagen tijdens en ná restauraties. In de 96 jaar van haar bestaan heeft de Vereniging, door haar grote bezit en de bouwkundige opgaven die er lagen, veel expertise opgedaan met de uitvoering van onderhoud en restauraties aan bijzondere panden.

Affiche van de Nationale Molendag, het landelijke molenevenement dat elk jaar plaatsvindt in het 2e weekend van mei. Op deze dag worden zo´n 900 molens in het land opengesteld voor het publiek. De Hollandsche Molen organiseert dit evenement al meer dan 40 jaar.

Gemeenlandshuis Diemerzeedijk (Foto: Vereniging Hendrick de Keyser)

Sinds enkele jaren kan het grote publiek in het kader van de BankGiro Loterij Molenprijs in september een stem uitbrengen op een molenproject. Het project dat de meeste stemmen krijgt wint de hoofdprijs (een bedrag van 50.000 euro) om dit project uit te kunnen voeren. Op de foto de winnaar van de Molenprijs 2013: De Molen van Fakkert te Hoonhorst. (Foto: Roelof Kooiker)

40

Zeeburgerdijk 139 | 1095 AA Amsterdam | T 020 - 623 87 03 [email protected] | www.molens.nl

Huis Bartolotti, Amsterdam (Foto: Arjan Bronkhorst)

Herengracht 172 | 1016 BP Amsterdam | T 020 - 521 06 30 [email protected] | www.hendrickdekeyser.nl

41

VPMN

Vereniging Natuurmonumenten Natuur en landschappen met monumentale gebouwen zijn een onuitputtelijke bron van inspiratie en verwondering. Daar moeten we zuinig op zijn en goed voor zorgen. Daarom beschermt Natuurmonumenten 355 gebieden en waardevolle landschappen met bijzondere gebouwen. Overal in Nederland en voor iedereen. Dat doen we sinds 1905 met steun van vrienden, vrijwilligers, leden en bedrijven.

De Vereniging van Provinciale Monumentenwachten Nederland (VPMN) is de netwerkorganisatie van provinciale ‘Monumentenwachten’, die haar leden zijn. Het werk van Monumentenwachten bestaat uit het adviseren in brede zin over preventief onderhoud op korte en lange termijn aan beheerders (zowel eigenaren als gebruikers) van gebouwde, archeologische en landschappelijke (groene) monumenten. Ook interieurs van monumentale objecten behoren tot het werkdomein. In elke provincie is een Monumentenwacht werkzaam, met in totaal meer dan 150 gespecialiseerde ‘monumentenwachters’ en andere medewerkers. Duizenden bezitters van monumenten (van overheden tot en met particuliere eigenaren) maken jaarlijks met succes gebruik van de diensten van een Monumentenwacht om hun cultuurhistorische bezit in goede staat te houden. De VPMN richt zich op het permanent verhogen van de kwaliteit van het werk van

42

Sparrendaalseweg 5 | 5262 LR Vught | T 0411643366 [email protected]

Er zijn circa 1250 cultuurhistorisch waardevolle gebouwen, waaronder 550 monumenten, 60 landgoederen, 35 kastelen en landhuizen en 15 forten aan ons toevertrouwd. Tijdens de Cultuur Monumenten Maand in mei en september openen we de deuren*. Dit cultuurhistorische erfgoed willen we zo goed mogelijk beschermen. Want net als natuur zijn ook historische gebouwen erg kwetsbaar. Ze raken in verval

en verdwijnen als ze aan hun lot worden overgelaten. Natuurbeheer en erfgoedzorg gaan bij Natuurmonumenten daarom hand in hand. We beschermen natuurgebieden en buitenplaatsen en onderhouden en restaureren de gebouwen die er vaak al honderden jaren mee verbonden zijn. Geheel volgens de eeuwenoude traditie van de oorspronkelijke eigenaren. *Zie www.natuurmonumenten.nl/cultuurmonumenten

de Monumentenwachten. Zij versterkt de onderlinge band, zorgt voor informatieuitwisseling en fungeert als landelijk contactpunt voor het werk van de Monumentenwachten. De VPMN is verder eigenaar van het merk ‘Monumentenwacht’, geeft het zogenaamde Inspectiehandboek uit en organiseert activiteiten met en voor haar leden, zoals periodieke bijscholing.

Postbus 9955
 | 1243 ZS ’s-Graveland | T 035-655 99 33 [email protected] | www.natuurmonumenten.nl

43

Vereniging tot Behoud van Particuliere Historische Buitenplaatsen

Vereniging van Beheerders van Monumentale Kerkgebouwen in Nederland (VBMK) Elke bebouwde omgeving, of het nu gaat om een klein dorpje of om een grote stad in Nederland, herbergt één of meer kerkgebouwen. Klein en intiem, dan weer imposant en monumentaal, vormen zij een onlosmakelijk deel van de omgeving. Vanaf de jaren zestig verloren de gebouwen door de ontkerkelijking steeds meer terrein als godshuis. Kerkbeheerders gingen op zoek naar aanvullende of nieuwe gebruiksvormen. Verschillende kerkbeheerders die nieuwe wegen insloegen, besloten hun krachten te bundelen. In 1981 was de oprichting van de Vereniging van Beheerders van Monumentale Kerkgebouwen in Nederland (VBMK) een feit. De vereniging zet zich in voor een goed beheer en gebruik van monumentale kerkgebouwen in Nederland en om de samenleving zoveel mogelijk bekend te maken met de multifunctionele gebruiksmogelijkheden van deze gebouwen.

huis te Maarn

Historische Buitenplaatsen zijn een belangrijk onderdeel van ons cultureel erfgoed. Ze vormen een verrijking van het landschap en zijn toeristisch aantrekkelijk. Buitenplaatsen zijn een stimulans voor de regionale economie en belangrijk voor de lokale identiteit en betrokkenheid.

44

In Nederland zijn er nog geen 300 historische buitenplaatsen in particulier bezit. Het gaat daarbij veelal om stichtingen of andere rechtspersonen, waar de familie van de oorspronkelijke eigenaren bij betrokken is. Daardoor zijn deze buitenplaatsen grotendeels in authentieke staat gebleven en vertegenwoordigen zij bij uitstek historische waarde. Op deze buitenplaatsen zijn vaak tientallen vrijwilligers actief.

historische buitenplaatsen en het bevordert het in stand houden ervan. Tevens heeft de Vereniging tot taak om duidelijk te maken wat het belang van haar leden is voor het Nederlandse culturele erfgoed. Ze bundelt de krachten en kennis van eigenaren van particuliere historische buitenplaatsen in Nederland, zodat deze zich samen sterk kunnen maken voor het behoud en beheer.

De Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen vertegenwoordigt de

Van de VPHB kunnen alle particuliere historische buitenplaatsen lid worden.

Postbus 870 | 3900 AW Veenendaal | T 0318-57 85 52 [email protected] | www.vphb.nl

De vereniging vertegenwoordigt haar leden als gesprekspartner bij overheid en politiek. VBMK vervult een rol als informatiebron en bevorderaar van professionaliteit bij de exploitatie van monumentale kerkgebouwen en telt circa 180 leden.

Postbus 3092 | 2601 DB Delft | T 015 - 215 43 95 [email protected] | www.vbmk.nl

45

Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer De Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland (VKB) is op 1 januari 2005 opgericht. De vereniging wil de belangen van haar leden behartigen door middel van deelname aan onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden binnen de kerk (voor medewerkers en predikanten), participatie in organen en organisaties in en buiten de kerk (zoals flankerende organisaties en de overheid) en door een rol te spelen in de beïnvloeding van ontwikkelingen binnen de kerk.

Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen De stichting Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen (FONV) ontwikkelt, steunt en coördineert initiatieven op het gebied van het behoud en gebruik van het Nederlands varend erfgoed. De FONV participeert in de Mobiele Collectie Nederland (MCN), een samenwerkingsverband van koepelorganisaties van historische schepen, auto’s, vliegtuigen en treinen. De MCN beheert het Nationaal Register Mobiel Erfgoed, waar het varend erfgoed deel van uitmaakt.

Ook treedt VKB op als kennisinstituut: ze zorgt voor deskundigheidsbevordering en het verzamelen, ontsluiten en ter beschikking stellen van informatie die voor colleges van kerkrentmeesters van belang is. Het lidmaatschap van VKB staat open voor gemeenten die behoren tot de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Het ledenbestand van de VKB omvat ruim 95% van alle bij de Protestantse Kerk aangesloten plaatselijke gemeenten.

Het orgel van de Hervormde Dorpskerk Nieuw-Lekkerland dat onlangs na restauratie, weer in gebruik is genomen.

46

Postbus 176 | 3300 AD Dordrecht | T 078 - 639 36 66 [email protected] | www.kerkrentmeester.nl

Historische haven aan het Galgewater in Leiden

Nederland Waterland is rijk aan maritiem erfgoed. Naast vele havens, sluizen en bruggen heeft Nederland een fijnmazig waterwegennet en een veelzijdige historische vloot. Uniek is het respectabele aantal historische schepen, dat nog bewaard is gebleven. De Nederlandse historische vloot is de grootste, meest diverse en best onderhouden vloot ter wereld en van groot cultuurhistorisch belang. De vloot bestaat uit vele scheepstypen als tjalken en klippers, zalmschouwen en hoogaarzen, stoom- en sleepboten, klassieke scherpe jachten en bakdekkruisers, botters en zeilwherries, opduwers en reddings-

boten. Deze scheepstypen zijn vertegenwoordigd binnen de FONV via hun 13 behoudsorganisaties. De ruim 5000 historische schepen worden vooral in stand gehouden door particulieren.

Historische botters en botterwerf in Spakenburg

p/a Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam | Postbus 15443 | 1001 MK Amsterdam T 020-5232387 | [email protected] | www.fonv.nl

47