Nieuwe spoedeisende hulp veiliger

3 oktober 2013 – nummer 20

‘Ik was Charly Lima 9’

Een kijkje achter de schermen

Op naar de master

Zie de vogel vliegen

‘Leven is actie’

Kinderrevalidatiearts Jules Becher gaf in de Afghaanse hoofdstad Kabul een cursus aan zorgverleners  ▶ pagina 2

Als voorbereiding op de TCS Amsterdam Marathon bezocht het Randstadteam het pathologielab  ▶ pagina 3

De 21 eerste zij-instroomstudenten kregen na een persoonlijke toespraak hun bachelor-certificaat uitgereikt  ▶ pagina 4

Peter Huijgens over zijn opvolger Sonja Zweegman: ‘een goede leermeester kan niet zonder goede leerlingen’  ▶ pagina 7

Gastro-intestinaal chirurg Miguel Cuesta heeft vrede met zijn afscheid, maar is nog lang niet toe aan stilzitten  ▶ pagina 9

Ziekenhuis top 100 Afgelopen weekend verscheen de nieuwe ziekenhuizenlijst van het Algemeen Dagblad (ad). VUmc staat binnen de umc’s op de achtste plaats. VUmc is op meerdere gebieden van verpleegkundig en medisch handelen punten misgelopen. Daarnaast scoorde VUmc lager vanwege het verscherpt toezicht igz dat tot maart 2013 liep. Chris Polman, lid raad van bestuur: “Ik was natuurlijk onaangenaam verrast over de uitslag. Maar we zagen het ook wel een beetje aankomen. Het jaar 2012, waarover deze lijst gaat, was voor VUmc een bijzondere periode. Een deel van het jaar stonden we onder verscherpt toezicht en dat heeft minpunten opgeleverd. Ik denk dat we het dit jaar veel beter gaan doen. We zijn volop bezig met de vms-thema’s voor veilige zorg en dat zal zeker in onze score van komend jaar gaan doorklinken. We trekken wijze lessen uit deze cijfers en gaan aan de slag voor een beter resultaat in een volgend onderzoek.”

Nieuwe spoedeisende hulp veiliger Nog twee weken en dan wordt de nieuwe spoedeisende hulp (SEH) officieel geopend. In de aanloop daar naartoe konden medewerkers en andere geïnteresseerden alvast een kijkje nemen tijdens de open dag op zaterdag 28 september. Daar gaven velen gehoor aan. Het is dan ook een SEH met nog betere diagnose- en behandelmogelijkheden. Jaap Bonjer en Joost van Galen over wat deze SEH bijzonder maakt. n Edith Krab “Diagnose en behandeling kan op deze seh nog sneller ingezet worden, doordat we nu beschikken over vier shockrooms, zelfs een voor kinde-

ren. Hierdoor kunnen we meerdere traumapatiënten gelijktijdig opvangen. Daarnaast hebben we nu ook een ct-scan op de seh. Met deze faciliteiten vergroten we de herstelkans van onze patiënten”, aldus Joost van Galen, verpleegkundig hoofd. Zijn medische evenknie Jaap Bonjer vult aan: “VUmc is aangewezen als traumacentrum. Dit betekent dat we de zogenoemde grote traumapatiënten, soms zelfs meerdere tegelijk, op moeten kunnen vangen. Dit zijn patiënten met ernstig letsel. Hier moet de spoedeisende hulp op toegerust zijn. We zien sinds jaren een gestage groei van het aantal grote trauma patiënten, ook de zorgzwaarte is toegenomen. Wat de spoedeisende opvang in VUmc verder bijzonder maakt is dat we, als universitair medisch centrum, 24 uur per dag een specialistisch vangnet in huis hebben. Er is voor

Patiënten waarderen VUmc met een 8

CQ-index geeft aanknopingspunten voor verbeteringen De Nederlandse umc’s krijgen gemiddeld een 8 van hun patiënten. Dat blijkt uit het onderzoek dat de Nederlandse Federatie van Universitair medische centra (nfu) heeft uitgevoerd. In het voorjaar 2013 zijn circa 100.000 patiënten van de acht umc’s uitgenodigd deel te nemen aan de zogenaamde Consumer Quality index (cqi). Zij ontvingen vragenlijsten over hun ziekenhuis(dag)opname of

poliklinische zorg. Het was de eerste keer dat de patiëntervaringen met behulp van de cqi-vragenlijsten in VUmc zijn onderzocht. De resultaten geven inzicht in de door patiënten ervaren kwaliteit van zorg en leveren aanknopingspunten op voor verbetering.

Geringe verschillen De verschillen tussen de acht umc’s zijn klein. VUmc scoorde voor het

elk specialisme het hele etmaal een specialist beschikbaar naast de artsassistenten in opleiding.”

Visie “Bij de ontwikkeling van de nieuwe seh hebben we een visie op patiëntenzorg geformuleerd, waarbij de zorgvraag van de patiënt, acuut, semi-acuut en niet acuut, centraal staat. We hebben de seh in drie zones verdeeld: high care, urgent care en low care. Door deze verdeling is de afstemming van zorg beter mogelijk”, aldus Bonjer. De nieuwe seh is patiëntvriendelijker meent Van Galen: “Er is nu één centrale intake voor triage en registratie. Ook zijn de privacy en de veiligheid van de patiënt verbeterd onder meer doordat we patiënten nu opvangen in cabines met goede monitoringsmogelijkheden. Omdat we soms met agres-

ziekenhuis in het algemeen een 7,95, voor de afdeling een 8,07 en voor de polikliniek een 8,11. “Overall scoren we ongeveer een 8, wat een mooi punt is, dus waardering voor medewerkers voor deze score is zeker ook op zijn plaats”, aldus Chris Polman, die als lid van de raad van bestuur met patiëntenzorg belast. Patiënten zijn bij de umc’s het minst tevreden over de inhoud van het opnamegesprek bij ziekenhuis(dag) opname . “VUmc-patiënten geven aan dat zij minder gevoel van veiligheid ervaren”, geeft Polman aan. “Om de scores van deze kwaliteitsdimensies naar een hoger niveau te tillen, zal de aandacht voor medicatie- en patiëntveiligheid - de speerpunten van VUmc

Foto Mark van den Brink

Open dag druk bezocht

sie te maken hebben, zijn er sluizen aangebracht waardoor de veiligheid van medewerkers en patiënten verbetert.”

Enthousiast Tijdens de open dag bleken ook bezoekers enthousiast. Van Galen: “Terugkijkend ben ik trots. Niet alleen hebben wij de circa vijf- tot zeshonderd bezoekers een mooi beeld gegeven van onze spoedeisende hulp en de acute zorg, maar wederom is aangetoond wat enthousiaste medewerkers teweeg kunnen brengen. De demonstraties en workshops tijdens de open dag waren geweldig. Ik heb alleen maar positieve reacties gehoord van bezoekers.”

Golfen voor Alzheimercentrum Coördinator personeelsactiviteiten Eddy Boots en Arvid Gustafsson, directeur van golfbaan De Hoge Dijk, konden eind september een cheque van 4.500 euro overhandigen aan Philip Scheltens, directeur van het VUmc Alzheimercentrum. Het was de opbrengst van het golftoernooi dat het tweetal samen met Jan Bierman, ict-medewerkers van het amc, organiseerde. De wedstrijd tussen VUmc en amc werd begin augustus gespeeld en met 21-19 overtuigend gewonnen door VUmc. Op De Hoge Dijk werden vervolgens nog een golfdag georganiseerd voor bedrijfsleden en sponsors, is er een loterij geweest en een wedstrijd putten gehouden. Het bedrag zal worden besteed aan onderzoek.

De seh wordt op 11 oktober officieel geopend en op 12 oktober om 12.00 uur in gebruik genomen.

voor 2014 - worden verhoogd.” Vergeleken met niet-academische ziekenhuizen sprong het uitleggen van zaken op een begrijpelijk manier door zowel artsen als verpleegkundigen in VUmc er in positieve zin uit.

Inspraak Bij de poliklinische zorg waren de patiënten in umc’s minder tevreden over de nazorg en over informatie over medicatie. In VUmc waren patiënten minder tevreden over meerdere kwaliteitsdimensies, zoals ontvangst, bejegening, inrichting en wachttijd van de polikliniek. De inspraak van de patiënt scoort daarentegen bovengemiddeld vergeleken met niet-academische ziekenhuizen.

De resultaten van het onderzoek naar patiëntervaringen kunnen per afdeling worden geanalyseerd. Deze kunnen worden gebruikt om zo snel mogelijk verbetertrajecten in te zetten. Polman roept leidinggevenden daarom op om zowel de sterke punten als de verbeterpunten te benoemen en met de betreffende divisiebesturen te bespreken. Tijdens het kwaliteitsberaad van 2 december worden de resultaten van dit eerste patiëntervaringsonderzoek besproken. Dataverzameling van het tweede nfu-onderzoek naar patiëntervaringen vindt plaats van januari tot en met maart 2014 en Polman hoopt dat de verbeteracties dan al resultaten laten zien. n MK

Lesgeven in een oorlogsgebied ‘Ik was Charly Lima 9'

Wouter Bos

Lijstjes Daar was ’ie dan, de dag die je wist dat zou komen: De ad-ziekenhuizentest. In het rijtje van vergelijkbare grootheden zoals de ad-oliebollentest en de ad-haringtest. En dan nu de ziekenhuizen. Met VUmc ver onderaan en in de rangorde van umc’s helemaal onderaan. De eerste reflex is dan natuurlijk: pfff, wat stelt het voor, zo tussen de oliebollen en de haringen. Een tweede reflex, heel typerend voor academische huizen, is dat de cijfers vast niet kloppen of de methodiek te simpel is. Beide reflexen kloppen natuurlijk, maar je wint er de oorlog niet mee. Er is helaas een groot verschil tussen gelijk hebben en gelijk krijgen. Beeldvorming creëert ook feiten. Zo ook met dit soort lijstjes. Elsevier zal ook nog wel komen. En ook daar zal methodologisch best wat op aan te merken zijn. Maar betekent dit, dat we er ons dan maar niets van aan moeten trekken? Ik ben bang dat dat een onhoudbare positie is. Alle ziekenhuizen in dat lijstje hebben immers te maken met dezelfde methodologische tekortkomingen en toch eindigen wij het laagste van alle umc’s. En los daarvan, het is niet fijn om in een defensieve positie te zitten van waaruit je constant aan de buitenwereld probeert uit te leggen waarom ze het niet goed zien, waarom het toch net anders zit, etcetera. Er is uiteindelijk dan ook maar één manier om de lijstjes te slim af te zijn: zelf het initiatief nemen, zelf het spel bepalen. Alleen als wij als ziekenhuizen zelf heldere kwaliteitsnormen ontwerpen en zelf niet bang zijn om onze scores met de buitenwereld te delen, maken we een kans ten opzichte van ‘de lijstjes’. Wie de aanval kiest, maakt het spel. Wie in het defensief terecht komt, kan alleen nog maar reageren. Dat leidt maar zelden tot winnen en wel tot veel boe-geroep.

Zeker 15 van de 1.000 baby’s in Afghanistan worden geboren met cerebrale parese. Voor deze spastische kinderen is in het door oorlogsgeweld geteisterde land weinig of geen hulp beschikbaar. Kinderrevalidatiearts Jules Becher vertrok dit voorjaar naar de hoofdstad Kabul om er een cursus te geven aan zorgverleners. n monique Krinkels Uit alle delen van Afghanistan kwamen 68 orthopedisch instrumentmakers en fysiotherapeuten dit voorjaar naar Kabul. Hun doel: te weten komen hoe kinderen met cerebrale parese het beste kunnen worden geholpen. De International Society for Prosthetics and Orthotics (ispo) organiseerde er de cursus management van cerebrale parese, bestaande uit twee dagen theorie en twee dagen praktijk. Er kwamen mannen én vrouwen op af, niet erg gebruikelijk in het sterk orthodoxe Afghanistan. Jules Becher: “Bij de voorbereiding was het een voorwaarde van mijn kant dat ook

vrouwen aan de cursus konden deelnemen en dat is gebeurd.”

Oorlogsgebied De Afghaanse hulpverleners zijn erg blij met de ondersteuning en dat de internationale gemeenschap de Afghanen niet is vergeten. Deze cursus geeft hen inzicht in de huidige trends bij het vaststellen en behandelen van cerebrale parese. Maar het werken in een oorlogsgebied stelt wel bepaalde eisen. Becher: “Je merkt al direct na aankomst dat de oorlog in Kabul nog niet voorbij is. Bij de luchthaven konden geen auto’s komen, alleen pendelbussen die naar een parkeerterrein reden. En voordat je het terrein van het vliegveld verlaten hebt, word je zeker vijf keer gecontroleerd op explosieven.” Ook in de stad zelf eist de veiligheid alle aandacht. “Het hostel bevond zich achter een stalen hek, zonder naambord. Het eerste wat we kregen was een security briefing.” Een ommetje maken was er niet bij. “We kregen een lijst met bestemmingen: sommigen groen en dus veilig, anderen oranje want mogelijk onveilig. Voordat je weg kon uit het verborgen hostel,

moesten we eerst contact zoeken met de ‘radioroom’ om toestemming te vragen aan de security officer. Dat gebeurde in code: ik was Charly Lima 9. De security officer stuurde vervolgens een auto om ons naar de gewenste bestemming te brengen.”

Barricade De beveiliging in de stad gaat heel ver. “Het restaurant was gebarricadeerd met zandzakken. Na fouillering door mannen met automatische wapens kon je via twee stalen deuren van een container naar binnen.” Toch vond Becher het niet echt gevaarlijk. “Er wordt zo goed op je gepast, dat je lopend in Amsterdam meer risico loopt. Alleen kán er altijd wat gebeuren. Twee weken na thuiskomst was er een aanslag op het vliegveld waar ik vertrokken was: het vliegveld was twee dagen gesloten.” Hij vond het zeker de moeite waard. “De Afghanen waren erg blij dat iemand les kwam geven. Ze spreken verbazend goed Engels. Toen ik daarnaar vroeg, zeiden ze gelaten: Ach, toen de Russen kwamen hebben we Russisch geleerd, toen de Amerikanen kwamen hebben we Engels geleerd.”

Dress Red Day leeft in VUmc

Tracer



Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 4.750. Tracer wordt gemaakt onder verantwoor­de­lijk­heid van de dienst communicatie. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Ellen van den Boomgaard, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcel Licher, Marre Roozen, Marieke Schutte, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Ronald Gabel, Marcel van der Haagen, Marga Jaspers, Inèz de Jonge, Willy Schuppert, Maybritt Stal, Esther van ’t Riet en Cora Visser Vaste bijdragen Rick Dros, Henriëtte van der Horst, Chris Mulder, Redactiesecretariaat



dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, email: [email protected] Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk DeltaHage, Den Haag Opgave en vragen over abonnementen



dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 (020) 44 43 444, e-mail [email protected] Copyright © 2013 VUmc, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Volgende Tracer



D e volgende Tracer verschijnt op ­donderdag 17 oktober. Deadline voor kopij is 9 oktober om 12.00 uur.

2

Voor de tweede keer organiseerde de afdeling cardiologie Dress Red Day VUmc, om aandacht te vragen voor hart en vaatziekten bij vrouwen. Uitsmijter van de voorlichtingsochtend was cabaretière Sara Kroos. Ze zong liedjes uit haar nieuwe programma ‘Van jewelste’, maar had ook speciaal voor Dress Red Day een hoorspel gemaakt over hart- en vaatziekten bij vrouwen, het thema van de dag. Indrukwekkend waren ook de verhalen van jonge vrouwen die met een hartziekte geconfronteerd zijn. De impact op hun leven is groot. Hun oproep was dan ook om verschijnselen die in eerste instantie niet op hartklachten lijken, niet te bagatelliseren want vrouwen hebben soms andere klachten dan mannen. Cardioloog en organisator Yolande Appelman is tevreden over de dag. “Het was een geslaagde ochtend. Er was veel belangstelling, we hebben onze boodschap mee kunnen geven en de afsluiting van Sara Kroos was heel passend. Maar het mooiste is dat zoveel medewerkers rood droegen, dit bewijst dat Dress Red Day en dus hart- en vaatziekten bij vrouwen leeft in VUmc.” n EK

Tracer 20 – 3 o kto b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

Foto Jean-Pierre Jans

12e jaargang nr 20, 3 oktober 2013

Een kijkje achter de schermen

Foto Mark van den Brink

Onderzoeker Paul Eijk en bioinformaticus ht Sequencing Daoud Sie gaven medewerkers van het Randstad running team in het pathologielab uitleg over hun werk. In de aanloop naar de tcs Amsterdam Marathon organiseert VUmc cca wekelijks een labronde en een loopclinic. Zowel de eigen lopers van VUmc als van de bedrijventeams die voor VUmc cca met de marathon meedoen, krijgen daarvoor een uitnodiging. Eijk rent dit jaar samen met zijn gezin ook mee. Met z’n vieren willen ze de halve marathon lopen. Sie maakte vorig jaar deel uit van het VUmc cca-team. De gasten werden ontvangen door Henk Verheul, afdelingshoofd medische oncologie. Hij vertelde over het werk dat er bij cca wordt verzet en waarom het zo belangrijk is dat er meer geld voor onderzoek beschikbaar komt. Verheul verheugt zich op de marathon, vooral omdat er dit jaar duizend mensen in actie komen voor VUmc cca, waaronder verschillende bedrijfsteams, tegen vorig jaar honderd. Ook Tom Wiggers, hematoloog/ onderzoeker en clinicbegeleider, was bij de labronde aanwezig om de vele vragen van het zeer geïnteresseerde Randstad-team te beantwoorden. Op Alvarum http://marathoncca. alvarum.net/ stellen de teams en de lopers zich voor. Er is inmiddels al meer dan 40.000 euro bijeen gebracht.

Opvallend

!

Gouden veters voor marathon Tata Consultancy Services (tcs) en Mizuno, een producent van sportartikelen, hebben 7.000 Gouden Veters geschonken aan VUmc cca. Le Champion, de officiële organisator van de tcs Amsterdam Marathon, heeft namelijk in 2013 het ‘Gold Label’ behaald. Gezamenlijk hebben zij een Gouden Veteractie opgezet. Ze roepen de deelnemers aan de marathon op de wedstrijd met gouden veters te lopen. De veters kosten 5 euro en zijn online te koop via www.goldenlaces.nl en vanaf 11 oktober ook via de boekhandel in het ziekenhuis. De opbrengst van deze actie komt geheel ten goede aan het onderzoek naar kanker. De 38e tcs Amsterdam Marathon, waarvan VUmc Cancer Center Amsterdam het goede doel is, vindt plaats op 20 oktober.

Henriëtte van der Horst

De boot missen Vandaag overkwam het me echt, ik miste de boot en zag hem met lede ogen wegvaren. Dat was dan de tweede keer in mijn leven, dus eigenlijk valt het erg mee. De eerste keer was heel wat dramatischer dan nu, toen dreigde ik met twee kinderen op een onbewoond vogeleiland achter te blijven, weliswaar omringd door prachtige papegaaiduikers, maar toch niet echt verkieselijk met een storm op komst. Die boot draaide wel om ons alsnog op te halen in tegenstelling tot de boot vandaag. Omdat het missen van de boot me een hoop tijd opleverde om na te denken – en wat achterstallige klussen op te knappen – drong zich de vraag op of ik niet vaker de boot gemist heb, maar dan in figuurlijke zin. Die introspectie liet

ik op deze zonnige dag maar snel varen om na te denken over het gebruik van metaforen. Niet helemaal toevallig want vorige week heb ik het symposium bijgewoond over de machinemens: het gebruik van metaforen in de geneeskunde, naar aanleiding van de publicatie van het boek ‘De machinemens’ van filosofe Nel van den Haak. Artsen en patiënten bedienen zich al eeuwen in ruime mate van metaforen. Dat heeft veel voordelen, maar zoals elk nadeel zijn voordeel heeft, zijn er ook nadelen aan voordelen verbonden. Het gebruik van mens-machine-metaforen heeft als voordeel dat je soms heel plastisch kunt uitleggen wat er aan hapert. Als iemand die niet ontbijt de neiging heeft om flauw te val-

Tracer 20 – 3 oktober 201 3 – O rg an isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

len, dan is er weinig op tegen om dat te vergelijken met een motor die stilvalt omdat er geen benzinetoevoer meer is. Behalve in de VS, waar je op alles beducht moet zijn – en je dus moet indekken – zal niemand de spreekkamer uitgaan om zich bij het eerstvolgende benzinestation vol te tanken met euro 95. Maar als je een ernstig haperend hart vergelijkt met een pomp die defect is, dan suggereer je dat het eenvoudig te fiksen is en dat blijkt lang niet altijd het geval. Daarmee creëren we verwachtingen die nog lang niet waar te maken zijn. Elke bootreis roept ook verwachtingen op. Zou de angst om de boot te missen soms maken dat we met zijn allen heel hard hollen zonder te bedenken waar we nou eigenlijk naar toe gaan? Henriëtte van der Horst is hoogleraar huisartsgeneeskunde

De Amsterdamse huisarts Ilona Statius Muller heeft een prijs gewonnen voor het beste voorbeeld van een machinemetafoor in de medische communicatie. Ze kreeg 250 euro uit handen van Henriëtte van der Horst, afdelingshoofd huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde, tijdens het symposium ‘De machinemens in de geneeskunde en in het denken over ziekte en gezondheid’ dat de afdeling had georganiseerd. In de inzending van Statius Muller kwam de discutabele kant van het gebruik van de machinemetafoor in de spreekkamer het beste tot uitdrukking. Zij schreef: “Alhoewel ik de mens helemaal niet zie als een machine en als fervent fietser helemaal geen auto-fan ben, merk ik wel dat ik de vergelijking met het draaien van de motor gebruik. Eigenlijk best wel plat denk ik zo... en bovendien vraag ik me af wat mensen daar nou van vinden!” Aanleiding voor het symposium was het boek De machinemens van filosoof Nel van den Haak. Vanaf de late middeleeuwen raakte het beeld van de mens als machine in zwang. De metafoor diende om de werking van het lichaam te kunnen begrijpen. De vermeende overeenkomsten hielpen de medische kennis vooruit: de mens was een machine, de hersenen een complex van biologische mechanismen, de psyche een motor die stoom af kon blazen. Tot ver in de moderne tijd beïnvloedt de metafoor het denken over de verhouding tussen lichaam en geest, natuur en cultuur.

Benoemingen Pieternel Hummelen is per 1 maart 2014 benoemd tot manager bedrijfsvoering van divisie i. Zij volgt Gerard Hoskens op, die zich bezighoudt met het programma ombuigingen. Tot 1 maart zal Rien Caljouw op interimbasis de taken bij divisie i combineren met zijn werkzaamheden van manager bedrijfsvoering bij divisie iv. Het programma prestatiebekostiging wordt na 1 maart ondergebracht bij biza. 3

Literatuur & Geneeskunde

Alles onder ogen zien Op 9 oktober aanstaande zal voor de elfde keer het jaarlijkse Literatuur en Geneeskunde symposium worden gehouden. Het thema is ‘het verwarde brein’. De hoofdlezing zal worden verzorgd door romanschrijver en medisch microbioloog Miquel Bulnes. Tot 3 oktober zal Arko Oderwald in Tracer aandacht besteden aan hersenziekten in de romanliteratuur. Deze keer: Amyotrofische Lateraal Sclerose. n Arko Oderwald

Het is 1996 en bijna Kerstmis. Buiten vallen de mussen van het dak. Het raam staat open. Er drijft een geur van wilde venkel de kamer in. De kamer wordt gedomineerd door een bed. In het bed ligt Milla Redelinghuys, ounooi (red. Afrikaans voor oude dame), de oudste en belangrijkste vrouw op de plaas, een grote boerderij, bijna een nederzetting, in Zuid Afrika. Milla kan vanwege Amyotrofische Lateraal Sclerose (als) nog één oog open doen. Verder kan zij niets meer bewegen. Binnenkort, als ook dat oog definitief is dichtgevallen, is haar laatste mogelijkheid om te communiceren met haar knipperende oogleden verdwenen. Toch hoeft zij niet te vrezen dat ze niet meer begrepen zal worden. Agaat, die haar verzorgt, kent haar al meer

dan veertig jaar, weet hoe ze denkt, wat ze voelt. Op het eerste gezicht lijkt dit een ideale situatie. De geheel afhankelijke Milla krijgt zo de best denkbare verzorging in een vertrouwde omgeving. Maar Marlene van Niekerk vermengt in de roman ‘Agaat’ het Zuid Afrika van voor en na de apartheid met deze zorgsituatie. Agaat is zwart en Milla wit. Ooit waren de rollen omgekeerd. Agaat was de afhankelijke en Milla de baas. Als het onvermijdelijke einde van Milla komt, dekt Agaat aan het voeteneinde van het bed de tafel. Nooit heeft zij, hoewel steeds meer op gelijke voet, aan de tafel van de witten mogen mee-eten. Zij was van ander bloed, met haar eigen bord en bestek. Maar zij was wel degene die de tafel altijd dekte en vulde met

de meest heerlijke spijzen. Nu doet zij dat bij het bed, een maaltijd voor iemand die niet eten kan. De ogen van Milla worden opengespalkt zodat ze alles kan zien. Daar is de lamsbout, van het lam dat perfect door Agaat is geslacht, daar zijn de overige gangen. Daar is het damast, de bloemen, de wijn, de kaarsen, het zilver, kristal, het porselein. En Agaat eet, gezien door een oog dat zich niet kan afwenden of sluiten; een oog, dat nu alles voorbij is, alles onder ogen moet zien. Wat dat is kunt u horen op 9 oktober op het symposium, als er over dit boek een lezing wordt gegeven.

VUmc CCA houdt onderzoektalenten binnenboord VUmc Cancer Center Amsterdam (CCA) neemt in Europa als onderzoekinstituut naar kanker en immunologische ziekten een vooraanstaande positie in. Om deze positie vast te houden zijn talentvolle onderzoekers nodig. Binnen VUmc CCA is een project gestart om jaarlijks twee bekwame studenten een onderzoekplaats aan te bieden. De eerste onderzoektalenten zijn geselecteerd. n Ben de Graaf Voorheen was het niet altijd zeker of een talentvolle student na de masteropleiding door kon met promotieonderzoek. Dan moest een onderzoeksgroep bijvoorbeeld net de financiering rond hebben voor een onderzoeksproject. Daardoor vertrokken veelbelovende onderzoekers naar andere onderzoeksinstitu-

ten. “Erg zonde”, zegt Esther Ruhé, beleidsmedewerker onderwijs binnen VUmc cca. “Die toptalenten willen we graag behouden voor ons eigen instituut.” Samen met Arjan Griffioen, directeur van de Onderzoekschool Oncologie Amsterdam (ooa) schreef ze een projectvoorstel om dit beleidsmatig beter te regelen. Ruhé: “Elk jaar bieden we twee studenten een onderzoeksplaats aan. Eerst richten we ons op de studenten die met hun master bezig zijn. In de toekomst willen we dit uitrollen naar de fases daarna, bijvoorbeeld de postdoc-periode.”

Verbaasd over niveau Bij de studenten die zich aangemeld hebben, kijkt de selectiecommissie onder andere naar hun cv en cijferlijst, hun motivatie, referenties vanuit hun stage, nevenactiviteiten en hoe ze zich presenteren. Maar bijvoorbeeld ook of de student innovatief is en goed kan samenwerken. Degene die gekozen worden, schrijven tijdens hun masterperiode een onderzoeks-

voorstel. Dan wordt in overleg met de student ook een onderzoeksplaats gezocht. Zo kunnen de studenten na het afronden van hun master direct door met hun promotieonderzoek. “We waren verbaasd over het hoge niveau van de talenten die zich hebben aangemeld”, vertelt de beleidsmedewerker onderwijs. “Uit negen kandidaten starten er in september 2014 uiteindelijk twee met hun promotieonderzoek. Dankzij een subsidie van 800.000 euro die we recent ontvingen van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (nwo), kunnen we nu ook binnen de ooa nog intensiever samenwerken met het amc en het nki. Studenten hebben daardoor meer mogelijkheden om in de Amsterdamse regio kankeronderzoek te doen.”

houden of nog te versterken. In 2018 zijn de eerste promovendi klaar. Dan plukken we de vruchten. Niet alleen de studenten die nu een kans krijgen onderzoek te doen en wij als onderzoekinstituut, maar zeker ook de patiënten. Want om de zorg voor deze patiënten is het uiteindelijk allemaal begonnen.”

Topinstituut Ruhé is blij dat er in VUmc cca nu een duidelijk beleid vastligt om toptalent binnenboord te houden. “Hier mogen we trots op zijn. Dit zal ons helpen om ons imago als topinstituut vast te

Apps

Buikbuddy helpt bij hoge nood Er zijn al veel apps ontwikkeld voor de zorgsector. Social media expert Marlin Burkunk recenseert er elk nummer een.

Thema: monitoring en advies ziekte Voor wie: patiënten met ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa Site: http://www.buikbuddy.nl/ Waar verkrijgbaar: App Store en Google Play

4

Mensen met chronische darmziekten hebben soms te kampen met plotselinge aandrang. Farmaceutisch bedrijf msd bedacht in eerste instantie een app die op een kaart liet zien waar het dichtstbijzijnde openbare toilet te vinden was. De gebruiker kon ook nieuwe toiletlocaties toevoegen aan de kaart. In samenwerking met de patiëntenvereniging ccuvn (Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland) breidde deze app zich uit tot de ‘buikbuddy’. Naast de toiletzoeker en een medicijnen-alert biedt de mooi vormgegeven app de gebruiker nu ook een handig dagboek om zijn ziekteverloop in kaart te brengen. Steeds meer medische apps hebben deze functie omdat patiënten niet altijd exact herinneren wat zij hebben doorgemaakt. Via een uitgebreid dashboard kan de gebruiker

dagelijks met invulvelden, schuifjes en knoppen symptomen van de ziekte beschrijven en valideren. De dagelijkse ervaringen met stoelgang (bijvoorbeeld ontlasting: normaal – hard – diarree), pijn (op schaal van 1 tot 10), voeding en conditie kan hij aflezen in duidelijke overzichten. Indien nodig mailt hij de data als rapport naar de huisarts, specialist

Tracer 20 – 3 o kto b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

of verpleegkundige. Patiënten met darmziekten hebben veel vragen over voeding. Wat mag ik niet meer eten? Zijn er voedingstips bij diarree? Daarvoor biedt de app een overzicht met uitgebreide recepten, door een diëtiste samengesteld. Zo helpt de buikbuddy ook met koken.

Eerste zijinstromers door naar de master n Marleen Westerhof en Inge van Wijk

Zaterdag 21 september vond een primeur plaats in de Amstelzaal van VUmc: de 21 eerste zij-instroomstudenten kregen na een persoonlijke toespraak hun bachelorcertificaat uitgereikt uit handen van Inge van Wijk, programmacoördinator van het zij-instroomprogramma geneeskunde.

Het zij-instroomprogramma heeft als doel talentvolle studenten die al een bacheloropleiding in de life sciences hebben afgerond, in vier jaar op te leiden tot arts- onderzoeker. Met de uitreiking van de certificaten werd formeel het voorbereidend jaar afgesloten voor deze studenten, die in augustus 2012 als eersten startten met dit nieuwe programma. Het behaalde certificaat geeft deze studenten toegang tot de masteropleiding geneeskunde.

Ceremonie Tijdens de ceremonie werd terug geblikt op het selectieproces dat voorafging aan het programma en waarin deze 21 studenten geselecteerd werden uit de 128 kandidaten die zich hadden aangemeld. Ook werd inzicht gegeven in hoe de studenten het eerste jaar hebben doorlopen. De studenten begonnen in de zomer met een intensieve cursus in medische vaardigheden, gevolgd door het complete programma van bachelorjaar 3, vijf cursussen van bachelorjaar 2, extra praktijkstagedagen en Eerste Hulp Onderwijs in de avonden. Zij vormden twee hechte groepen die voortreffelijk begeleid werden door twee tutoren, HarmJan Bogaard en Muriel Grooteman, en door de medewerkers van het zij-instroomprogramma. Alle 21 geselecteerde studenten hebben de eindstreep op tijd behaald, een enorme prestatie. Witte jas Na de overhandiging van het certificaat werden de studenten door hun tutor in een witte jas geholpen. De witte jas staat symbool voor de start van de masteropleiding. De master is voor deze studenten aangevuld met extra onderwijs, om ze op te leiden tot basisarts en klinisch onderzoeker. Sinds vorige maand zijn ze bezig met hun wetenschappelijk onderzoek en in april 2014 beginnen zij met de klinische stages. Nieuwe groep Ter afsluiting van de uitreiking vond een levendige en feestelijke receptie plaats in de foyer bij de Amstelzaal. Studenten, ouders, familie en vrienden vierden het behaalde resultaat en maakten nader kennis met VUmc en de betrokkenen van het zij-instroomprogramma. Een nieuwe groep van 24 geselecteerde zij-instromers is inmiddels gestart. Hen wacht de uitdaging het resultaat van deze eerste groep, 100% geslaagden, te evenaren.

Vacatures VUmc Alle vacatures zijn te lezen op intranet onder ‘P&O’, klik op: ‘interne vacatures en werving’ en daarna op, ‘interne vacatures’. Ons adres is: Werving & selectie, polikliniek 7Z 163.

Applicatiespecialist primaire zorg D7.2013.00089YO Hou jij het ziekenhuis draaiende? Technische Implementatie, configuratie en beheer van onze zorgapplicaties! Afdeling/dienst dienst ICT, delivery team zorg primair, Facilitair bedrijf / Stafdiensten Artsen/specialisten

Vacatures 17 tot 23 september. Uiterlijke reactie datum zie intranet. Staf/management Stafadviseur zorg D2.2013.00047YO Lever als adviseur een bijdrage aan de ontwikkelingen in de zorg! Divisiebureau, Divisie II

Paramedisch Apothekersassistent poliklinische apotheek D5.2013.000128MV Word jij de volgende aanwinst van ons team? Apotheek en klinische farmacie, Divisie V

Administratief / secretarieel Vacatures 16 tot 23 september. Uiterlijke reactie datum zie intranet.

Wetenschappelijk onderzoek Staf/management - ICT PhD student ‘Pre-mRNA splicing and drug resistance’ D5.2013.00127WH Determining the impact of aberrant splicing on drug resistance in solid tumors and hematological malignancies. Afdeling Hematologie, Divisie V

Verpleegkundige neurochirurgie en orthopedie D2.2013.00055MV Spreekt de combinatie van hoog- en laagcomplexe zorg jou aan? Afdeling Verpleegeenheid nch/ort, Divisie II

ICT Servicedeskmedewerker D7.2013.00073WH 1e lijns hulp voor alle ziekenhuismedewerkers! Afdeling/dienst ICT, Facilitair bedrijf / Stafdiensten

Secretaresse EMGO+ instituut D6.2013.00059WH Secretariële ondersteuning binnen een wetenschappelijke onderzoekssetting! Afdeling/dienst EMGO+ instituut, Divisie VI

Personeelsactiviteiten Informatie over activiteiten ‘Tip van Boots’, ruimte –1 A 14.2, tst. 43799, website: www.tipvanboots.nl. U kunt de Tip van Boots ook bezoeken op de intranet homepage /direct naar/Tip van Boots.

VUmc Academie De Boelelaan 1109, 1081 HV Amsterdam (020) 444 4229 Centrum voor Leiderschapsontwikkeling en Effectiviteits­ verbetering en Bij- en nascholingen: F. Broekhof (020) 444 4213 Medisch ondersteunende opleidingen en Verpleegkundige vervolgopleidingen: K. Jonker (020) 444 2020 www.amstelacademie.nl

VUmc Academie aanbod 2013-2014 Bij- en nascholingen Cardiac Care: 3 en 10 december (hele dagen) Dialyse Theam II: 3 december (hele dag) Obstetrie: 3 en 4 december (hele dagen) Excel 2010 gevorderden: 3 en 10 december (middagen) Morello: 2 december (hele dag) Vaatchirurgie: 11, 12 en 13 december (hele dagen) Powerpoint: 12 en 19 december (middagen) ProActive Nursing Zorgthema: ademhaling en circulatie: 16 december (hele dag) SEH: thema traumatologie: 16 en 17 december (hele dagen) Lichte sedatie/anxiolyse en sedatiebewaking: 17 december (hele dag) Het volledige aanbod VUmc Academie kunt u vinden op http://www.vumc.nl/onderwijs Voor meer informatie over de Bij- en nascholingen, kunt u ook contact opnemen met Sharon Schoo via tel. 44253of per e-mail : [email protected] Centrum voor Leiderschapsontwikkeling en Effectiviteitsverbetering Wetenschappers Begeleiden van promovendi van inhoud naar proces: 30 en 31 oktober en 20 november. Beter begeleiden in minder tijd? Hoe om te gaan met een promovendus die maar

niet zelfstandig wordt? Wat te doen als uw promovendus niet bij te sturen valt? In deze training leert u hoe u uzelf als instrument kunt inzetten voor betere begeleiding Persoonlijke ontwikkeling Compassie in de zorg: 7 november, 1 dag van 09.30 tot 17.00 uur. Compassie (of mededogen) is het vermogen om ons betrokken te voelen bij pijn en lijden, zowel van onszelf als van anderen. Het doel van deze workshop is een kennismaking met de opzet enkele oefeningen en theoretische achtergronden van de compassietraining en met scholingsmogelijkheden voor trainers. Jobmarketing: 7 en 21 november, 3 en 20 december (ochtenden) van 08.30 tot 12.30 uur. Hoe zet ik mijzelf op de markt? Solliciteren draait steeds meer om ‘het zich kunnen presenteren op de arbeidsmarkt’. Hier zal dan ook de nadruk van de training op komen te liggen. Nederlandse taal en cultuur Nederlandse taal en cultuur voor beginners: 7, 14, 21, 28 november, 5, 12, 19 december 2013, 9, 16, 23, 30 januari, 6, 13 februari, 6, 13 en 20 maart 2014, van 15.00 tot 17.00 uur. ‘Komt u uit het buitenland en werkt u in een Nederlandse gezondheidsorganisatie? Dan weet u ervaring dat dit niet altijd gemakkelijk is. Je moet de taal leren èn de (meestal

Ondernemingsraad

ongeschreven) Nederlandse gedragscodes, omgangsvormen doorgronden en kunnen toepassen.’ Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met Editha Samsom via tel. (020) 44 45084 of per e-mail [email protected] Het VUmc Academie aanbod 2013-2014 van Bij & nascholingen en het Centrum voor Leiderschapsontwikkeling kunt u vinden op http://www.vumc.nl/onderwijs Compassie in de zorg (workshop) op 7 november Herkent u het dilemma van oprechte betrokkenheid en toch moeten loslaten? Worstelt u weleens met een advies dat u belemmert om daadwerkelijk verder te luisteren? Durft u op gelijkwaardig niveau de ander te ontmoeten? In deze interactieve workshop voor artsen, (gespecialiseerd) verpleegkundigen en andere zorgprofessionals staan we stil bij het dilemma van professionele nabijheid versus professionele distantie. We onderzoeken hoe mindfulness en zelfcompassie je helpt bekwamen in optimale betrokkenheid met maximale distantie. Professionele nabijheid is geen vast omlijnd begrip en de balans tussen afstand en nabijheid is voor een ieder weer anders. Wil je echter als arts, verpleegkundige of andere gezondheidszorgprofessional een wezenlijk verschil maken dan kun je niet zonder professionele nabijheid. Dit betekent mensen bijstaan in hun ziekte en grote kwetsbaarheid door enerzijds conform de richtlijnen en standaarden van de beroepsgroep te (be) handelen, en anderzijds als zorgverlener je patiënten ‘nabij’ te zijn van mens tot mens in het onder ogen komen van de realiteit op dat moment. Voor meer informatie en aanmelden kijk op: http://www.vumc.nl/ onderwijs(onder ‘Functiegerichte trainingen en workshops’)

Eddy kon Jan en Arvid zo ver krijgen om te kijken of aan deze sportieve dag een speciaal tintje konden worden gegeven door voor een goed doel te spelen tijdens dit toernooi. En zo kwamen zij tot elkaar om een bedrag te schenken/doneren aan het Alzheimercentrum van VUmc. Dit ook met oog op de Wereld Alzheimerdagen van september 2013. Het toernooi was een groot succes en het enthousiasme was erg groot, ook was gehoopt op wat meer

deelnemers maar vanwege de vakanties was het aantal klein maar de pret en het spel was er zeker niet minder om! VUmc won het toernooi met 21 tegen 19 punten voor AMC en ging met een prachtige beker huiswaarts. Na de spannende strijd werd er nog lang nagepraat tijdens een mooie diner op het zonovergoten terras. Het diner werd aangeboden door Golfbaan De Hoge Dijk. Vanwege het korte tijdsbestek waarin het toernooi is georganiseerd (om de sponsors bij elkaar te krijgen) en het mindere aantal deelnemers, kon het bedrag dat De Hoge Dijk voor ogen had te schenken aan het VUmc Alzheimercentrum niet bijeen, waarna Arvid Gustafsson het idee opperde om een extra golf-dag te organiseren onder de bedrijfsleden vereniging en sponsors van de Golfbaan De Hoge Dijk. Gezamenlijk hebben zij met deze extra golf-dag, een loterij en een wedstrijd putten uiteindelijk een totaal bedrag van € 4500,- ingezameld en zijn erg blij deze kleine bijdrage te kunnen doen aan het VUmc Alzheimercentrum. Op dinsdag 24 september 2013 werd aan Philip Scheltens, directeur VUmc Alzheimercentrum, de cheque van € 4500,- overhandigd door Arvid Gustafsson  & Eddy Boots.

Oproepen & advertenties Medewerkers en vrijwilligers van VUmc kunnen gratis een advertentie plaatsen. Niet meer dan 25 woorden en voorzien van achternaam en toestelnummer. Prijzen niet hoger dan 2250 euro. Aanleveren via [email protected]

Personalia

Dagelijks bestuur OR; Willy Arjaans (voorzitter), Jan Rauwerda (vice-voorzitter), Klaske van den Berg (lid), Andy Higgs (lid), Rene van Andel (ambtelijk secretaris) Inlichtingen: Bureau medezeggenschap, Hoogbouw H 322, Tel 43478, e-mail [email protected], http://intranet/afdelingen/orgaan/OR/

In deze rubriek kunnen mede­ werkers en vrij­ willigers een bericht plaatsen over geslaagden of een afscheid. Niet meer dan 25 woorden. Aanleveren: [email protected]

Onderwerpen die in de ondernemingsraad aan de ORde zijn:

Geslaagd Op 19 september 2013 zijn de volgende studenten gediplomeerd: Vervolgopleiding tot Cardiac Care Verpleegkundige Bianca Pollema Vervolgopleiding tot Intensive Care Verpleegkundige Priscilla van Schaik Vervolgopleiding tot High Care Recovery Verpleegkundige Emma van Dijk Vervolgopleiding tot Spoedeisende Hulp Verpleegkundige Mirjam de Vries

Update divisie III Carina van den Boom, manager bedrijfsvoering divisie II en III a.i., is uitgenodigd in de vergadering van 17 september om de laatste stand van zaken door te geven inzake de kinderafdeling / IC. Wat betreft de stand van zaken in divisie III m.b.t. de kinderafdeling / IC in het Alliantiegebeuren, heeft de OR haar zorg uitgesproken over de onvoldoende communicatie over de gang van zaken naar de medewerkers. Dat creëert veel onrust. De OR benadrukt het belang van een heldere,

Schenking bedrag Alzheimercentrum Golf Matchplay AMC - VUmc Op zaterdag 3 augustus 2013 heeft op de prachtige mooie golfbaan De Hoge Dijk te Amsterdam ZuidOost een Matchplay golfwedstrijd plaats gevonden van 18 holes tussen de medewerkers van VU medisch centrum en AMC. De initiatiefnemers, Jan Bierman (ICT medewerker van AMC) en Eddy Boots (coördinator personeelsactiviteiten VUmc) en natuurlijk met volle medewerking van Arvid Gustafsson (directeur van golfbaan De Hoge Dijk) staken de hoofden bij elkaar en kwamen zo op het idee om deze golfwedstrijd te laten plaats vinden, mede vanwege de alliantie tussen beide ziekenhuizen, om zo eens te kijken wie er het beste kon golfen. Er werd als individu gespeeld tegen een tegenstander maar je loopt met 4 personen 2 x 9 holes.

vroegtijdige en voortdurende communicatie over de gang van zaken, om zorgwekkende geruchten op de werkvloer te voorkomen. De onrust bij de medewerkers op de kinderafdelingen is erg groot en Carina van den Boom geeft aan dat er binnenkort weer een nieuwsbrief zal komen voor de medewerkers om hun van de laatste ontwikkelingen op de hoogte te brengen. Scholing Donderdag 3 en vrijdag 4 oktober zijn de leden van de ondernemingsraad naar een scholing op een externe locatie. Tweemaal per jaar bezint de OR zich op strategie, beleid en het eigen functioneren in VUmc.

Tracer 20 – 3 oktober 201 3 – S er v icep ag in a

De Cup is terug op de Zuidas!’ Zaterdag 14 september 2013 heeft VUmc de befaamde PlastiCup veroverd. De PlastiCup is een jaarlijkse wielerwedstrijd tussen de verschillende opleidingsklinieken Plastische Reconstructieve en Handchirurgie in Nederland. Vorig jaar won het team uit Maastricht en zij organiseerden het evenement dit jaar en kozen als wedstrijdparcours de zware klassieker ‘Boogies Extreme’ met daarin vele bekende beklimmingen in Limburg en de Ardennen. De tocht vond plaats onder zware weeromstandigheden met hevige wind en regenbuien en een goede klassering van het VUMC werd aan alle kanten tegengewerkt: De kopman van het team, Hay Winters, moest een spoedoperatie uitvoeren waardoor hij niet kon meefietsen en de A2 naar Maastricht was vroeg in de ochtend opeens afgesloten waardoor het team uit het VUMC bijna te laat startte. Daarnaast had er een teamlid een niet geheel vlekkeloze voorbereiding waardoor ze de 100km met een 18 weken

zwangerschap moest uitrijden. In de finale van de race werden twee teamleden ook nog eens omgeleid om de (buiten het officiele parcours gelegen) Keutenberg te beklimmen. Ondanks alle tegenslag bleek op de finish op de Cauberg dat het team van het VUMC de beste tijd had gereden. De triomf werd bezegeld doordat de naamgever van de koers vol trots klaar stond om met de winnaars op de foto te mogen, waarna het feest kon beginnen en de befaamde trofee nu weer thuis is in Amsterdam.

5

Menu

Personeel en organisatie

Informatie over het menu vindt u ook op de startpagina van intranet

In memoriam

Informatie over personele zaken vindt u ook op intranet onder de rubriek ‘P&O direct’

Marianne Burger

donderdag 3 oktober Wiener schnitzel, bleekselderij/appelsalade, rösti, BBQ-saus, gebonden aspergesoep, vegetarische gebonden aspergesoep, heldere groentesoep, vegetarische heldere groentesoep vrijdag 4 oktober gebakken vis, remouladesaus, tomaat-komkommersalade, frites, gebonden kip-kerriesoep, vegetarische gebonden kerriesoep, heldere tomaat-vermicellisoep, vegetarische heldere tomaat-vermicellisoep zaterdag 5 oktober karbonade, gevulde pannenkoek, Stroganoffsaus + jus, haricots verts, gekookte aardappelen, gebonden goulashsoep, vegetarische gebonden paprikasoep, heldere vermicellisoep, vegetarische heldere vermicellisoep zondag 6 oktober kippenpoot, groenten loempia, gemengde salade, frites, gekookte aardappelen, appelmoes, gebonden tomaten soep, vegetarische gebonden tomaten soep, heldere kippensoep, vegetarische heldere groentesoep maandag 7 oktober rookworst, vegetarische worst, jus + vegetarische jus, stamppot zuurkool, gebonden bruine bonensoep, vegetarische bruine bonensoep, heldere kerriesoep, vegetarische heldere kerriesoep, dinsdag 8 oktober kip Marrakech, Quorn Marrakech, herfstsalade, couscous, gebonden champignonsoep, vegetarische gebonden champignonsoep, heldere Madrileensesoep, vegetarische heldere Madrileensesoep woensdag 9 oktober kipnuggets, cocktailsaus, rauwkost, frituuraardappel, gebonden Tandoorisoep, vegetarische gebonden Tandoorisoep, heldere aspergesoep, vegetarische heldere aspergesoep donderdag 10 oktober gebakken vis, remouladesaus, wortelen, gekookte aardappelen, gebonden tomatensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep vegetarische heldere Chinese soep vrijdag 11 oktober bolognesesaus, vegetarische bolognesesaus, ijsbergsalade, spaghetti, geraspte kaas, gebonden aspergesoep, vegetarische gebonden aspergesoep, heldere groentesoep, vegetarische heldere groentesoep zaterdag 12 oktober kipfilet, groentekaas medaillon, jus, ratatouille, gekookte aardappelen, gebonden kip-kerriesoep, vegetarische gebonden kerriesoep, heldere tomaat-vermicellisoep, vegetarische heldere tomaatvermicellisoep zondag 13 oktober gebakken vis, gevulde tomaat, remouladesaus, gemengde salade, frituur aardappel, gekookte aardappelen, gebonden goulashsoep, vegetarische gebonden paprikasoep, heldere vermicellisoep, vegetarische heldere vermicellisoep maandag 14 oktober rundvlees à la Bouguignon, Quorn à la Bouguignon, jus + vegetarische jus, rode kool met appeltjes, aardappelpuree, gebonden tomatensoep, vegetarisch gebonden tomatensoep, heldere Franse uiensoep, vegetarische heldere Franse uiensoep dinsdag 15 oktober Bretonse gehaktbal, gevulde aubergine, jus + vegetarische jus, witlof à la crème, aardappelpuree, gebonden linzensoep, vegetarische gebonden linzensoep, heldere Mulligatawnysoep, vegetarische heldere Mulligatawnysoep woensdag 16 oktober gestoofde zalmfilet, witte wijn-roomsaus, stoofprei, gekookte aardappelen, gebonden champignonsoep, vegetarische gebonden champignonsoep, heldere Madrileensesoep, vegetarische heldere Madrileensesoep

6

Aanmelden voor de nieuwsbrief P&O direct Wilt u op de hoogte blijven van nieuws op het gebied van CAO UMC of wetswijzigingen? Dan kunt u zich aanmelden voor de nieuwsbrief P&O direct. Ga naar P&O direct/ Nieuwsberichten /Aanmelden. Deze nieuwsbrief is bedoeld voor alle medewerkers van VU medisch centrum en verschijnt maandelijks. Hier komen onderwerpen aan de orde als: nieuwe CAO UMC, gebruik van persoonlijk budget, de digitale salarisstrook, loopbaanontwikkeling etc.. Heeft u geen mailadres en account van VUMC dan kunt u dat aanvragen  bij ICT. Definitief akkoord CAO UMC 2013-2015 De nieuwe CAO UMC is nu ook officieel een feit. Op donderdag 4 juli jl. kwamen de caoonderhandelaars (werkgever- en werknemersorganisaties) al tot een akkoord over een nieuwe CAO UMC. Het onderhandelaarsakkoord is op 30 augustus voorgelegd aan het NFU-bestuur. Het NFU-bestuur heeft met het akkoord ingestemd. De leden van de werknemersorganisaties Abvakabo FNV, CMHF, CNV Publieke Zaak en AC/FBZ hebben ook ingestemd met het onderhandelaarsakkoord. Dit betekent dat de in juli gemaakte afspraken nu definitief zijn en er daarmee een nieuwe CAO UMC is. De nieuwe CAO UMC heeft een looptijd van twee jaar. De nieuwe CAO UMC gaat met terugwerkende kracht in op 1 april 2013 en loopt tot 1 april 2015. Medewerkers krijgen in de nieuwe CAO UMC zowel in 2013 als in 2014 een structurele loonsverhoging van 1%. Daarnaast krijgen zij op 1 juli 2014 een eenmalige uitkering van € 300,- bruto en in januari 2015 een eenmalige uitkering van € 200,- bruto. Voor de digitale salarisstrook inloggen op Youforce Uw digitale salarisstrook en de jaaropgaven van VUMC zijn nu nog in te zien via www. raetonline.nl. Ná 2 oktober 2013 veranderd dit in Youforce. Naast het design is ook de naam en de link van de website veranderd in www.youforce.nl . U kunt hier nu al op inloggen (rechts boven op de website).

Het werkt eenvoudig en als volgt. U komt op de HR-portaal van Youforce. Klik op de bovenste knop ‘Youforce’. U komt in het aanmeldscherm. Verder de inloggegevens -zoals ook bij Raet Online- invullen. Voor verder gebruik van Youforce, lees de handleiding onder Downloads op P&O direct. Heeft u het internetadres van www.raetonline.nl in uw favorieten staan dan kunt u dat wijzigen in www.youforce.nl. Speeddate met de loopbaancoach! U kunt op uw afdeling speeddaten met een loopbaancoach van het loopbaancentrum VUmc. Deze speeddate is een kort gesprek van hooguit twintig minuten waarin u vragen kunt stellen over uw loopbaan. Bijvoorbeeld: –W  elke functie- of opleidingsmogelijkheden zijn er allemaal? – Wat doe ik met mijn persoonlijk budget? – I k wil wel een volgende stap maken, maar weet niet welke of hoe? – I k heb binnenkort mijn jaargesprek, hoe bereid ik dit voor? Wilt u een gesprek met de loopbaancoach op uw afdeling dan kunt u contact opnemen met het loopbaancentrum VUmc: [email protected] of bel (020-44)42345. Eén mailadres bedrijfsmaatschappelijk werk De adviseurs BMW en psychosociale arbeidsbelasting hebben een algemeen mailadres namelijk bedrijfsmaatschappelijkwerk@ vumc.nl. Dit mailadres is bedoeld voor: –A  anvragen van medewerkers voor het bedrijfsmaatschappelijk werk –A  anvragen van consult en advies –A  anmelden van spoedaanvragen betreffende medewerkers of teams –M  elden van traumaopvang –A  anvragen probleem- of conflictanalyse –V  erwijzing van medewerkers door leidinggevende/ P&O adviseur etc.

Titel voorbeeld titel

Het Heilig VU-UUR Donderdag 17 oktober 2013 in de Amstelzaal, VUmc

Prof.dr. Guy A.M. Widdershoven

Tracer 20 – 3 o kto b e r 201 3 – S er v icep ag in a

Metamedica VUmc “Dilemma’s rond de behandeling van Jehovah getuigen” Stelling I

Bij de behandeling van Jehovah getuigen moet de arts zijn eigen principes inleveren.

Stelling II

Ethische reflectie met collega’s maakt het alleen maar ingewikkelder.

De lezing is bedoeld voor alle medewerkers. Aanvang: 12.00 uur (met broodjes, melk en fruit). Begin voordracht: 12.30 uur (duur voordracht is 25 tot 30 minuten met aansluitend 10 minuten discussie).

Op maandag 23 september bereikte ons het afschuwelijke bericht dat onze lieve collega Marianne Burger op 56-jarige leeftijd plotseling is overleden. Marianne werkte al ruim 22 jaar op verschillende plekken in VUmc. Marianne is begonnen als informatieanalist bij ICT, daarna heeft zij als projectleider gewerkt bij de BIZA en de laatste twee jaar werkte zij als senior business analist bij programma EVA. Als een van de eerste medewerkers van het programma gaf zij op haar karakteristieke wijze kleur aan het team. Bij programma EVA was Marianne helemaal op haar plek en kwamen haar kennis en ervaring tot hun recht. Marianne heeft veel betekend in het aanbestedingsproces voor het nieuwe EPD. Het is wrang om te moeten constateren dat zij nu niet kan genieten van het bouwen aan ons nieuwe EPD, terwijl juist zij daarvoor het fundament heeft gelegd. In de 22 jaar in Vumc heeft Marianne werkzaamheden gedaan waarin ze zoveel mensen heeft ontmoet dat ze een bekend gezicht was voor velen. Wij hebben Marianne leren kennen als een collega, die eerlijkheid en loyaliteit belangrijk vond. Daarin stelde ze haar collega’s soms voor een uitdaging en kon ze met haar kritische werkwijze collega’s op de feiten wijzen. Dit altijd vanuit een groot hart voor de organisatie. En altijd in het juiste perspectief met een gevoel voor humor en met een glimlach. Voor Marianne waren haar familie en vooral haar nichtjes een belangrijk deel van haar leven. Ze genoot van de exotische reizen die ze samen maakten en keek, hoewel ze net terug was uit Cuba al uit naar een reis naar Japan. Daarnaast hield ze van het theater waar ze met haar goede vriendin graag een bezoek aan bracht.   Wij gaan Marianne missen om haar gulle lach, kritisch blik en haar enorme kennis. We wensen haar familie, vrienden en collega’s veel sterkte bij de verwerking van dit verlies.   Namens haar collega’s Programma EVA

In memoriam Johan P. de Winter Maandag 2 september werden wij overvallen door het droeve bericht dat onze collega Prof. Johan de Winter op 30 augustus is overleden. Johan was vanaf 1996 verbonden aan de afdeling Klinische Genetica van het VUmc. Sinds 2011 gaf hij leiding aan de sectie Oncogenetica. Wereldwijd genoot Johan grote erkenning voor zijn vele bijdragen aan de ontcijfering van de genetische oorzaken van het kanker predispositiesyndroom Fanconi anemie. Het fascineerde hem dat door het bestuderen van deze zeldzame erfelijke aandoening, volledig nieuwe cellulaire verdedigingsmechanismen tegen DNA schade ontdekt konden worden en dat fouten in deze mechanismen de kans op kanker sterk verhogen. Voor zijn bijdragen aan de ontdekking van Fanconi anemie genen ontving Johan talrijke onderscheidingen, o.a. van het Fanconi Anemie Research Fund (FARF). Heel recent was hem gevraagd om de prestigieuze FA 101 lecture – een introductie in Fanconi anemie door een gerenommeerde internationale expert - te geven op het komende internationale congres van de FARF in Houston, VS. Deze uitnodiging aanvaardde hij met veel genoegen. Zijn aanstelling als hoofd van de sectie Oncogenetica en benoeming tot hoogleraar vormden een erkenning voor zijn wetenschappelijke verdiensten en grote inzet voor het onderzoek en onderwijs op het VUmc. Nog maar twee maanden geleden hield Johan zijn inaugurele rede waarmee hij de leerstoel Genomics van erfelijke kanker aan de Vrije Universiteit van Amsterdam aanvaardde. Het was een mooie dag voor de Sectie Oncogenetica en de afdeling Klinische genetica. Zijn droom was om nieuwe therapieën voor kanker te ontwikkelen op basis van de genetische oorzaken van deze ziekte. De verwachting was dat het bestuderen van erfelijke vormen van kanker, waaronder Fanconi anemie en verschillende cohesinopathiën, belangrijke informatie kan opleveren over kanker in het algemeen. Er waren veel nieuwe initiatieven, o.a. op het gebied van genoomanalyse, om deze onderzoekslijnen daadwerkelijk vorm te geven. Wij hadden graag ook dit nieuwe onderzoek – samen met hem – tot een succes gemaakt. Wij verliezen met Johan een zeer getalenteerde, gedreven en inspirerende wetenschapper, eerlijk, hulpvaardig, maar ook bescheiden, en gesteld op eenvoud en rust. We voelen het gemis nu al sterk. Wij leven intens mee met zijn vrouw Marjolein, dochters Fu Lan en Jolin, zijn moeder en broer en verdere familie en vrienden, die binnen een maand van zowel Johan als de vader van Johan afscheid hebben moeten nemen. Wij wensen hun veel sterkte toe bij het verwerken van deze verliezen.

Zie de vogel vliegen blik en incorporeerde het researchlab, de poli, de kliniek en de bloedtransfusiedienst in de afdeling. De teams werken zelfsturend. De afdeling is met name

groot geworden omdat Huijgens over grenzen heenkijkt, denkt Zweegman. “Peter beschikt over een bird’s-eye view en deelt zijn kennis en ervaring met hematologen in het veld. Hij legt allerlei dwarsverbanden waardoor een heel hecht netwerk is ontstaan.” Die regionale samenwerking is essentieel, benadrukt Huijgens. “Met acute leukemie kun je niet even wachten. Ik geloof heilig in direct contact. Vraagt iemand ons om hulp, dan reageren we direct en regelen we alles. We zijn kind aan huis in de perifere ziekenhuizen.”

Bevlogen boegbeeld Huijgens paart verantwoordelijkheidsgevoel aan een vooruitziende

Iedereen is van harte uitgenodigd om op 18 oktober, 15.00 uur in de aula van de VU, de vogel te zien vliegen.

Foto Jean-Pierre Jans

er een dijk van een afdeling staat? “De cultuur op de afdeling. Peter heeft een tomeloze energie en gaat altijd door. Met de bakstenen heeft Peter ook geborgenheid ingebakken, hij geeft talent de ruimte om in een veilige omgeving tot volle wasdom te komen. We zijn een warme en vrolijke club, dat trekt veel mensen aan. Iedereen gaat hier voor het volle pond.”

Nieuwe uitdagingen Het vak is constant in beweging. Voor welke inhoudelijke uitdagingen ziet Zweegman zich geplaatst? “Peter laat een brede afdeling na met veel patiënten. De opgebouwde kennis en ervaring willen we verder verdiepen. Omdat de patiëntenpopulatie vergrijst zullen de banden met andere specialismen, zoals geriatrie, meer uitgesproken worden. Een andere grote uitdaging is het testen van nieuwe therapieën. We willen samen met oncologie en longoncologie een grote fase i en ii unit organiseren, waardoor we nog sneller dan nu toegang krijgen tot nieuwe medicijnen voor patiënten. De integratie met het Imaging Center en met basaal onderzoek in cca/v-ici maakt dit tot een uniek platform.” En Huijgens? “Beeldvorming en moleculaire biologie onder één dak biedt fantastische nieuwe mogelijkheden. Ik neem afstand, maar blijf de ontwikkelingen volgen.”

Na een leven lang VUmc draagt Peter Huijgens op 18 oktober zijn stokjes over. Sonja Zweegman volgt hem op als afdelingshoofd hematologie. n Ursula Wopereis Peter Huijgens studeerde aan de VU en werkte zijn hele leven in VUmc. “Toen ik begon waren er alleen een paar bakstenen, het woord hematoloog was nog niet uitgevonden. Ik

ben hier opgevoed. Een vooropgezet plan heb ik nooit gehad, wel een richting: ik wilde met goede mensen van hematologie een mooi vak maken en de deur opengooien. Verder zou ik wel zien.” Met zo’n tweehonderd medewerkers is hematologie uitgegroeid tot een van de grote afdelingen binnen VUmc. Drie jaar geleden nam Huijgens de eerste stappen voor een soepele overdracht. “In goed overleg met de afdeling hebben we besloten dat Sonja afdelingshoofd wordt.”

Leermeester en gezel Sonja Zweegman solliciteerde als 24-jarige bij Huijgens naar een opleidingsplek tot internist. Huijgens: “Vanaf de eerste kennismaking was duidelijk dat we samen iets moesten bakken. Dat is zo gebleven. Een goede leermeester kan niet zonder goede leerlingen. Ik houd van de interactie met de jongere generatie. Discussie leidt tot nieuwe ideeën, die je in je eentje niet kunt bedenken.” Wat is volgens Zweegman Huijgens’ grootste verworvenheid, behalve dat

Universitaire huisartsenpost krijgt nieuw onderkomen De universitaire huisartsenpraktijk (UHP) krijgt vanaf de zomer van 2014 een nieuw onderkomen in de voormalige spoedeisende hulp. De uhp heeft straks genoeg ruimte om verder te groeien en betere zorg te leveren. De huisartsen van VUmc delen hun nieuwe locatie straks met de huisartsendienstenpost van Amsterdam-Zuid. n Jeroen Kleijne “Op de begane grond van de hoogbouw, de voormalige zusterflat, zijn we een beetje uit ons jasje gegroeid”, vertelt Ferry Bastiaans, huisarts en hoofd uhp. “We zijn in 2004 gestart met nul patiënten. Inmiddels hebben we er zo’n vijfduizend en onze ambitie is om door te groeien naar achtduizend patiënten. We oefenen de huisartsgeneeskunde in de volle omvang uit. Dat betekent veel diagnostiek in eigen hand, zoals het maken van ecg’s en het uitvoeren van longfunctieonderzoeken. Ook de ketenzorg voor diabetes, copd en ouderenzorg nemen bij ons steeds

meer een belangrijke plaats in. Daardoor lopen er naast huisartsen bij de uhp steeds meer andere functionarissen rond, zoals praktijkondersteuners. Met de extra vierkante meters kunnen we onze ambities vormgeven om verder te groeien en nog beter zorg te leveren.”

Goed gezelschap De universitaire huisartsenpraktijk krijgt in het nieuwe onderkomen gezelschap van de huisartsendienstenpost Amsterdam-Zuid. “De dienstenpost gaat een aantal van onze ruimtes gebruiken aan het eind van de werkdag. Van daaruit draaien de betrokken huisartsen alle avond- en weekenddiensten voor het postcodegebied AmsterdamZuid. Natuurlijk zullen de huisartsen van mijn afdeling straks ook hun avond- en weekenddiensten daar draaien, maar verder blijven het twee gescheiden organisaties. De nachtdiensten worden overigens nog geregeld vanuit de grotere dienstenpost elders in de stad.” Bastiaans ziet zeker voordelen voor de patiënt van de komst van de huisartsendienstenpost. “Het beleid van huisartsenposten Amsterdam is erop gericht om de Amsterdamse

dienstenposten uiteindelijk onder te brengen bij de ziekenhuizen, zodat ze beter kunnen samenwerken met de spoedeisende hulp. Aan de poort kun je dan door middel van triage bepalen waar een patiënt heen moet. De complexe zorg gaat naar het ziekenhuis, de minder complexe zorg naar de huisartsenpost. Voor de patiënt betekent dat kortere lijnen en passende zorg op de juiste plek. Met één kanttekening: een patiënt kan nu alleen terecht bij de huisartsendienstenpost als hij uit het juiste postcodegebied komt.”

Tracer 20 – 3 oktober 201 3 – O rg an isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

Vakschool voor verpleegkundigen is populair Op 1 september is de nieuwe vakschool voor verpleegkundigen van start gegaan, een initiatief van VUmc en ROC TOP. Leerlingen van deze vierjarige MBOopleiding leren het verpleegvak zo veel mogelijk in de praktijk. De belangstelling voor de vakschool is erg groot. n Jeroen Kleijne “Op de vakschool proberen we alles wat in de praktijk kan, ook in de praktijk te doen”, legt Maaike Pouwels uit. Ze is hoofd praktijkopleiding verpleegkunde initieel. “Tijdens de opleiding hebben de leerlingen afwisselend drie weken stage en één lesweek. Ze lopen zes stages van een half jaar, op verschillende afdelingen. Een daarvan is extern, bijvoorbeeld in de psychiatrie of in het buitenland, maar verder zijn alle stages bij VUmc. Als ziekenhuis hebben we veel invloed op de inhoud van het lesprogramma en er geven docenten les die afkomstig zijn uit de praktijk. De vakschool sluit uitstekend aan op onze leer-werkplaatsen: afdelingen

die helemaal gericht zijn op het opleiden van verpleegkundigen.” VUmc heeft de vakschool opgezet samen met roc top, dat in dezelfde straat gevestigd is als het ziekenhuis. De belangstelling voor de nieuwe opleiding is overweldigend. “De opleiding is een zogenaamd bbl-traject, de beroepsbegeleidende leerweg. Daarbij kom je in dienst bij VUmc. We hebben zo’n tweehonderd aanmeldingsbrieven van belangstellenden gekregen, van wie er nu vijftien aan de vakschool begonnen zijn. Je merkt dat in deze tijd van economische recessie meer mensen voor de zorg kiezen, omdat ze dan meer kans op een baan maken.” Over vier jaar krijgen de eerste leerlingen van de vakschool hun diploma. “Ik denk dat we dan te maken krijgen met verpleegkundigen die optimaal zijn voorbereid voor een baan op een ‘normal care’ afdeling of een specialistische vervolgopleiding. VUmc krijgt er straks een heleboel goede verpleegkundigen bij. Voor ons is de vakschool een van de leukste projecten die we ooit hebben uitgevoerd, juist vanwege de nauwe samenwerking tussen ziekenhuis en school. Samen kunnen we ervoor zorgen dat de opleiding optimaal aansluit op de praktijk.” 7

Promoties vrijdag 4 oktober – aula, 11.45 uur, H.M. Jochemsen, ‘Brain under pressure. Influences of blood pressure and angiotensinconverting enzyme on the brain’ promotoren: prof. dr. Ph. Scheltens, prof. dr. Y. van der Graaf; copromotoren: dr. M. Muller, dr. M.I. Geerlings vrijdag 4 oktober – aula, 13.45 uur, M. de Wit, ‘Protein biomarkers for clinical application in colorectal cancer’ promoter: prof. dr. G.A. Meijer; copromotoren: dr. R.J.A. Fijneman, dr. C.R. Jimenez woensdag 9 oktober – aula, 11.45 uur, M.A.A. Mabrouk, ‘Clinical management of endometriosis’ promotor: prof. dr. H.A.M. Brölmann; copromotor: dr. R. Seracchioli woensdag 9 oktober – aula, Q.J.M. Voorham, ‘Molecular characterization of nonpolypoid colorectal adenomas’ promotoren: prof. dr. G.A. Meijer, prof. dr. C.J.J. Mulder; copromotoren: dr. B. Carvalho, prof. dr. M. van Engeland woensdag 9 oktober – aula, 15.45 uur, B. Stringer, ‘Collaborative care for patients with severe personality disorders. Challenges for the nursing profession disorders. Challenges for the nursing profession’ promotoren: prof. dr. A.T.F. Beekman, prof. dr. A.J.F.M. Kerkhof; copromotoren: dr. B.K.G. van Meijel, dr. B. Koekkoek maandag 14 oktober – aula, 15.45 uur, C.M. Sonnenberg, ‘Late life depression: sex differences in clinical presentation and medication use’ promotoren: prof. dr. A.T.F. Beekman, prof. dr. D.J.H. Deeg; copromotoren: prof. dr. M.L. Stek, prof. dr. W. van Tilburg dinsdag 15 oktober – aula, 13.45 uur, Z. Sjoerds, ‘Alcohol dependence across the brain; from vulnerability to compulsive drinking’ promotoren: prof. dr. D.J. Veltman, prof. dr. W. van den Brink; copromotoren: prof. dr. B.W.J.H. Penninx donderdag 17 oktober – auditorium, 11.45 uur, M. Scherpenisse, ‘The humoral immune responses after HPV infection and prophylactic vaccination: Importance of serology’ promoter: prof. dr. C.J.L.M. Meijer; copromotoren: dr. F.R.M. van der Klis, dr. G.A.M. Berbers dinsdag 22 oktober – aula, 13.45 uur, ‘C.J.J. Huijsmans, ‘Nucleotide variations in the human genome. Suitable markers for tissue identification and allelic instability testing’ promoter: prof. dr. P.H.M. Savelkoul; copromotor: dr. M.H.A. Hermans vrijdag 25 oktober – aula, 11.45 uur, M. Pronk, ‘When your hearing fails you. Hearing loss determinants, psychosocial consequences, and possible interventions following screening in older adults’ promotoren: prof. dr. ir. J.M. Festen, prof. dr. D.J.H. Deeg; copromotor: dr. S.E. Kramer Afscheid vrijdag 18 oktober - aula, 15.45 uur, prof. dr. P.C. Huijgens, ‘Veel klein maakt groot’ dinsdag 22 oktober – aula, 15.45 uur, prof. dr. Th.P.G.M. de Vries, ‘Farmacotherapeutisch redeneren. Verschillen tussen studenten en hun opleiders’ Symposia Dinsdag 8 oktober – Auditorium Vrije Universiteit, Symposium Palliatieve zorg in een ouder wordende samenleving Aanmelden: www.VUmc.nl/epz Woensdag 9 oktober – Amstelzaal, 14.00 uur, Symposium Literatuur & Geneeskunde: Hersenziekten Aanmelden: [email protected] PICA-seminars maandag 28 oktober – De Koog, 16.00 uur, Jesse de Wit: Capaciteitsmanagement in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis: de lange weg naar sturen op cijfers maandag 11 november – De Koog, 16.00 uur, Ronald Vollebregt en Maaike Heinsman: Patiënt betrekken bij ontslagdatum maandag 25 november – De Koog, 16.00 uur, Joost van Galen: Zorglogistiek, SEH en AOA: een andere wijze van opnemen

8

Het is wit met blauw en het flitst Er staan 19.072 geregistreerde medische apparaten verspreid door VUmc. Van piepklein tot kamergroot en van muisstil tot echte lawaaimonsters. Wat doen deze hulpmiddelen precies en waar worden ze voor gebruikt. Tracer gaat op onderzoek uit.

Foto Jean-Pierre Jans

Agenda

Frank de Geest en Lisanne Labee leggen uit hoe het brachyapparaat werkt

De knipperende alarmverlichting waarschuwt dat het brachytherapie-apparaat achter de dikke loden deur aan staat. Voor zover een radioactief apparaat aan kan staan dan, want iridium 192 laat zich niet uitzetten. Alleen een wolfraam kluis kan de straling tegenhouden. “De sterkte van de radioactieve iridiumbron is 370 gigabecquerel, een forse hoeveelheid, al neemt deze in de tijd snel af. De halfwaardetijd, de tijd die het duurt voor de radioactiviteit is gehalveerd, is maar 73 dagen”, vertelt Frank de Geest. Hij is technisch specialist bij de afdeling fysica en medische technologie en

daarnaast stralingsdeskundige. Het apparaat heeft tafelhoogte, maar wie denkt dat het een groot volume iridium bevat, heeft het mis. “In de top van een dunne metalen draad zit een pallet van enkele millimeters. Het brachyapparaat voert die draad door een van de twintig uitgangen aan de voorkant via een katheter het lichaam in van een patiënt. Op die manier kan bijvoorbeeld een tumor in de baarmoeder van heel dichtbij worden bestraald.” Een groot deel van de ruimte in het apparaat wordt ingenomen door de veiligheidssystemen. “In de eerste plaats zit de iridiumbron veilig in een stralingsdichte wolfraam kluis. Verder is alles dubbel uitgevoerd, links een draad met iridium en rechts een draad zonder. Die dummydraad

wordt gebruikt om te testen of het pad dat de radioactieve bron moet volgen vrij is van obstakels.” Naast het mechaniek dat de draad heen en weer beweegt, is er een reservesysteem dat in geval van nood de draad met behulp van een batterij de kluis in trekt. “En als dat ook niet werkt, wordt er een noodprocedure gevolgd. Gelukkig is dit nog nooit nodig geweest.”

Berekenen “We gebruiken brachytherapie steeds vaker voor behandelingen van keloïden, goedaardige gezwellen van overmatig littekenweefsel, oesophagusen gynaecologische tumoren”, aldus radiologisch laborant Lisanne Labee. De arts geeft precies aan hoe hoog de stralingsdosis moet zijn, wij rekenen

uit hoe het apparaat moet worden ingesteld en de fysicus controleert nog eens of het allemaal klopt.” Tijdens de bestraling bevindt de laborant zich in een naastgelegen ruimte, beschermd door een betonnen muur van een halve meter. “Maar als de VariSourse, zoals dit apparaat heet, niet goed werkt, moeten we de behandelruimte in. Er staat een verrijdbaar loden scherm klaar waarachter we kunnen staan. We kunnen de draad met een haspel handmatig naar binnen trekken. En als ook dat faalt, knippen we de draad door en stoppen we de punt met iridium in een loden pot. Allemaal met behulp van lange pincetten. Dat oefenen we elke maand.”

Uit de Agenda

Betere zorg bij borderline door collaborative care woensdag 9 oktober – aula, 15.45 uur, B. Stringer, ‘Collaborative care for patients with severe personality disorders. Challenges for the nursing profession disorders. Challenges for the nursing profession’

Minder symptomen, grotere tevredenheid bij cliënt en omgeving, een betere relatie tussen therapeut en cliënt en minder druk voor mantelzorgers, de resultaten van het door Barbara Stringer ontwikkelde collaborative care programma zijn positief. “Collaborative care is eerder al effectief bevonden bij de behandeling van angststoornissen en depressie, maar blijkt nu ook bij thuiswonende cliënten met ernstige persoonlijkheidsstoornissen goede resultaten te geven”, aldus Stringer, onderzoeker en ambulant verpleegkundige van ggz inGeest. Stringer ontwikkelde het begelei-

dingsprogramma, met name voor cliënten met een borderline stoornis. Deze cliënten doen regelmatig pogingen tot zelfdoding of beschadigen zichzelf. Zij zijn vaak al langdurig in beeld bij de ggz zonder dat eerdere behandelingen tot herstel hebben geleid. Verpleegkundigen vervullen een centrale rol in de begeleiding van deze cliënten. Zij hebben hieraan een moeilijke taak, mede omdat bestaande richtlijnen weinig houvast geven. In het nieuw ontwikkelde collaborative care programma wordt de samenwerking tussen cliënt en verpleegkundige geoptimaliseerd. Centraal staan de omgang met risicovol en

Tracer 20 – 3 o kto b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

schadelijk gedrag en het doelgericht omgaan met dagelijkse problemen. Het programma levert een belangrijke bijdrage aan de professionalisering van het vak van verpleegkundige. Stringer onderzocht het begeleidingsprogramma door twee groepen te vergelijken: een groep cliënten en diens naasten die het programma kregen aangeboden en een controlegroep die de gebruikelijke zorg ontving. Naast informatie uit vragenlijsten zijn er ook uitgebreide interviews gehouden om de eerste ervaringen van cliënten en verpleegkundigen met deze interventie te achterhalen. Samengestelde en meer complexe

verpleegkundige interventies, zoals collaborative care, zijn binnen de psychiatrie pas recent in opkomst en doen een nieuw beroep op verpleegkundigen. Stringer: “De huidige opleidingen vertonen nog teveel hiaten in het bieden van specifieke expertise betreffende de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen. Ook wordt nog onvoldoende aandacht besteed aan organisatorische vaardigheden en professionele verantwoordelijkheid die nodig zijn om adequaat met dit soort interventies uit de voeten te kunnen.”

‘Vivere actio est’ ‘In Australië eet nu tien procent van de volwassenen glutenvrij. Maar ook in Nederland zien we steeds meer mensen die denken dat zij overgevoelig zijn voor gluten.’ Chris Mulder, mdl-arts en voorzitter van de medische adviesraad van de Nederlandse Coeliakie Vereniging, tijdens het jaarcongres van de Association of European Coeliac Societies. Op vmt.nl, 16 september

Foto Jean-Pierre Jans

‘Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO en het CBS blijkt dat de klachten door de jaren heen gek genoeg hetzelfde zijn gebleven. Rond de 37 procent van de werkende mensen heeft zo nu en dan last. Dat percentage was in 2000 hetzelfde als in 2011.’ Onderzoeker Allard van der Beek beantwoordt de vraag of we tegenwoordig minder rsi hebben. nrc Next, 18 september

Miguel Cuesta neemt op 12 december afscheid van VUmc. De hoogleraar gastro-intestinale chirurgie heeft er vrede mee, maar is nog lang niet toe aan stilzitten. n Ursula Wopereis

Dilemma “De liefde bepaalt veel in je leven. Als 24-jarige werd ik verliefd op een Nederlandse vrouw. Ik ging haar achterna, ben hier opgeleid tot chirurg, maar bleef in mijn hart naar

Spanje verlangen. Na de dood van Franco ben ik teruggegaan, maar ik was inmiddels meer Nederlander dan ik dacht. Dat is het dilemma van veel migranten. In 1988 kreeg ik de kans om in VUmc oncologische chirurgie te doen. Uiteindelijk besloot ik dat ik hier definitief wilde blijven. Daar heb ik nooit spijt van gehad.”

Miguel Cuesta Valentin (1947, Guadalajara, Spanje) studeert geneeskunde in Pamplona, start in 1972 met zijn opleiding tot chirurg in VUmc, maar vertrekt in 1979 weer naar Spanje. Na een afwezigheid van negen jaar keert Cuesta terug als oncologisch chirurg. In 2001 wordt Miguel Cuesta benoemd tot hoogleraar gastro-intestinale chirurgie, in het bijzonder laparoscopische technieken.

Historisch perspectief “De jongere generatie denkt dat alle belangrijke ontwikkelingen de laatste vijf jaar hebben plaatsgevonden. Dat wil ik

graag rechtzetten dus ik werk aan een boek over de chirurgische ontwikkelingen in de laatste 42 jaar. Zelf ben ik opgeleid in de ambachtelijke traditie van vroeger tijden. Toen ik begon was er nog geen echo, geen ct-scan, geen flexibele endoscoop. Als een patiënt een bloeding had, moesten we openen om te kijken waar de bloeding of de tumor zat. In 1989 begonnen we met kijkoperaties. We waren pioniers en hebben de laparoscopische chirurgie verder ontwikkeld en verfijnd.”

Vijf x V volgens Miguel Cuesta Verwanten Ik ben twee keer getrouwd en heb een keer samengewoond. Ik heb vijf kinderen en drie kleinkinderen Vrije tijd Wandelen, fietsen in de bergen, lezen en schrijven Vakantie Ik reis voor mijn werk de hele wereld rond en ga minstens tien keer per jaar naar Spanje. Ik heb een grote familie, veel vrienden en kan overal terecht Voer Ik houd van koken maar doe niet graag ingewikkeld. Het geheim van een goede paella? Veel liefde en lekker variëren Vaderlandsliefde Mijn heimwee heeft me lang verscheurd, nu geniet ik van het beste van twee werelden. Als ik niet zelf in Spanje ben, haal ik Spanje naar Nederland. Inmiddels hebben tientallen vrienden en collega’s in VUmc stage gelopen, rondgekeken en nieuwe technieken geleerd

Eerste Europese bewustwordingsweek hoofd-halskanker

Geneesbare kanker doodt de helft van de patiënten De European Head and Neck Society (EHNS) heeft eind september in twintig Europese landen een bewustwordingscampagne gevoerd voor hoofd-halskanker. Een van de initiatiefnemers is hoofd-halschirurg René Leemans, secretaris van de EHNS. n Joop K. de Vries René Leemans zag zijn campagneinspanningen in Nederland beloond door aandacht in tal van media: De Telegraaf, het Financieele Dagblad, regionale dagbladen, nu.nl, anp en vele regionale bladen. Daarnaast hield hij een presentatie tijdens de openingsdag van het European Cancer

Congres. “Publieke optredens zijn niet mijn hobby, maar het gaat me steeds beter af. “Hoofd-halskanker is een relatief onbekende vorm van kanker, maar het is de op vijf na grootste groep”, vertelt Leemans. “Patiënten zeggen vaak: ‘ik wist helemaal niet dat je kanker aan je

Creablokker “Ik ben altijd een trotse en loyale werknemer geweest en heb veel plezier gehad. VUmc biedt medewerkers fantastische mogelijkheden, ik heb alle vrijheid gekregen om me academisch te ontwikkelen en door te stoten naar de internationale top. Het enige waar ik moeite mee heb is de

tong kon krijgen of dat heesheid kan wijzen op een tumor op de stembanden.’ Als je alle tumoren in de mond, keel, strottenhoofd, neus en neusbijholte bij elkaar optelt, komen ze net zo vaak voor als leukemie. En leukemie kent iedereen.” Belangrijk onderdeel van de bewustwordingscampagne was een presentatie in het Europees Parlement met als trigger: ‘The curable cancer that kills half of the patients’ (De geneesbare kanker die de helft van de patiënten doodt). Leemans: “In tweederde van de gevallen zien we een tumor pas in een vergevorderd stadium. De kansen voor de patiënt zijn dan matig. Als we de tumor echter vroegtijdig zien, geneest zo’n 80% van de patiënten. Vandaar dat we een bewustwordingscampagne hebben georganiseerd.”

Alertheid symptomen De campagne richtte zich ook op het vergroten van de alertheid op symptomen van hoofd-halskanker bij

Tracer 20 – 3 oktober 201 3 – O rg an isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

toename van administratieve taken. Dat staat de creativiteit in de weg.”

Levenslust “Het leven is te kort om alles te doen wat je zou willen; het is in een zucht voorbij. Mijn levensmotto? Leven is actie. Dat is ook de titel van mijn afscheidssymposium. Het programma wordt inhoudelijk opgeluisterd door wetenschapsfilosoof Hans Radder, schrijver Ronald Giphart en theologe Jacobine Geel. Cello8tet Amsterdam verzorgt de muziek. Het is een prachtige afsluiting van een mooie tijd. Ik heb er vrede mee dat ik stop met werken, maar ben er nog niet aan toe om stil te zitten. Plannen heb ik niet, maar ik heb nog promovendi, ik wil elke dag het ontbijt maken voor mijn vrouw, lezen, schrijven en in contact blijven met de heelkunde. Ik zal me absoluut niet vervelen.”

zowel zorgprofessionals als patiënten. De symptomen zijn relatief onschuldig: keelpijn, zweertje op de tong, heesheid, zwelling in de hals, moeite met slikken en een eenzijdig verstopte neus. Allemaal klachten waarmee iedereen na drie weken naar de huisarts zou moeten en waarvoor de huisarts tijdig moet verwijzen. De oorzaken van hoofd-halskanker zijn bekend: roken, overmatig alcoholgebruik en hpv; een virus dat wordt overgedragen door orale seks. Op dat onderwerp slaan de media steevast aan, weet Leemans inmiddels. Maar de keelkanker die hpv veroorzaakt, treft ondanks sterke groei, een heel kleine groep binnen de hoofd-halskankers die jaarlijks ongeveer 3.000 nieuwe patiënten kent in Nederland. Elk jaar stijgt dat aantal met zo’n 3%. Leemans is dan ook vast van plan om volgend jaar opnieuw een bewustwordingscampagne te starten en daarin ook de ervaringen van andere landen mee te nemen.

‘Het punt is dat de politie niet altijd registreert - onder de twaalf ben je immers nog niet strafbaar. Maar het is belangrijk dat dit wel gebeurt. Dat is een manier om bij het gezin binnen te komen en het kind tijdig bij een hulpverleningsinstantie te krijgen.’Carmen Paalman, promovenda, over haar onderzoek naar het ontwikkelen van gedragsproblemen bij Marokkaanse jongeren. Parool 19 september ‘Mensen die meer dan tien uur per dag zitten, hebben een aanzienlijk grotere kans op een vroegtijdige dood, dan mensen die maar een paar uur per dag zitten.’ Hidde van der Ploeg, onderzoeker, Studio Max Live, 19 september Wat we door de vondst van het alzheimer-eiwit tegenwoordig gelukkig wel goed kunnen, is de diagnose stellen. En dat is belangrijk, want tot voor kort bleven mensen lang in onzekerheid.’ Wiesje van der Flier, onderzoeker, in het Leidsch Dagblad, 19 september ‘Europees onderzoek heeft uitgewezen dat Nederlandse kinderen tussen de 10 en 12 jaar bijna 8 uur per dag zittend doorbrengen. We veronderstellen dat dat slecht is voor hun gezondheid en gaan dat vanuit verschillende invalshoeken nader onderzoeken.’ Mai Chin A Paw, onderzoeker, Elsevier 21 september ‘We kijken in het erfelijk materiaal dat we kunnen isoleren uit het bloed. Daarna vergelijken we dat met het erfelijk materiaal van Hendrikje van Andel-Schipper. Zij werd 115 jaar en doneerde haar hersenen aan de wetenschap.’ Henne Holstege, klinisch moleculair geneticus, over onderzoek naar honderdplussers die niet dement zijn. Telegraaf, 26 september ‘Nu wordt deze vorm van kanker vaak nog te laat ontdekt en dan is de patiënt niet meer te genezen. Vooral bij vrouwen neemt het aantal gevallen toe. In ons land komen er maar liefst 3.000 nieuwe patiënten per jaar bij.’ René Leemans, hoofd van de knoafdeling over hoofd-halskanker in de Telegraaf, 27 september

9

Pijnacker fietst 66.304 euro voor VONK bijeen Voor de elfde keer op rij is de 12 inch race uitgegroeid van een ludieke grap tot het grootste evenement van Pijnacker. Deze race is nog het beste te omschrijven als ‘carnaval op minifietsjes’. De 500 deelnemers staken zichzelf weer in de meest opvallende, originele outfits en bouwden hun minifietsjes ook deze editie weer om tot creatieve vehikels. Langs de 7 kilometer lange route stonden vele mensen om de deelnemers aan te moedigen en toe te juichen. Dit

jaar reden ook negen onderzoekers van vonk (VUmc Onderzoek Naar Kinderkanker) mee onder aanvoering van kinderoncoloog Gert-Jan Kaspers. Het spandoek dat zij bij zich hadden werd door de bewoners van Pijnacker zeker op prijs gesteld. Tijdens deze 11e editie is er 140.108 euro opgehaald voor twee goede doelen: vonk en de Guusje Nederhorst Foundation, een geweldige prestatie in deze tijd! n JSt

Erben en Lesley matten collega’s af In de voorbereiding op de tcs Amsterdam Marathon kregen de medewerkers van Randstad die voor het goede doel cca meedoen een runclinic aangeboden. Ze werden in het Amsterdamse Bos en langs de Bosbaan flink afgemat. De snelste Nederlander op de Dam tot Damloop (16 km in ruim 48 minuten) en onderzoeker bij hematologie, Tom Wiggers, zorgde voor de warming up.

Dat werd gevolgd door een clinic door topatleten Lesley van Miert en Erben Wennemars, beiden ‘matchmakers’ van het Randstad-programma ‘Goud op de Werkvloer’. Van Miert heeft diverse nationale hardlooptitels op haar naam en Wennemars maakt nog steeds furore als schaatser. De medewerkers van Randstad kwamen uit het hele land naar Amsterdam voor

de clinic. De belangstelling is boven verwachting: in totaal heeft Randstad 250 medewerkers ingeschreven voor de marathon. Daaronder het eigen ‘running team’, maar ook mensen die dit jaar onder begeleiding van Erben en Lesley aan het ‘Start to run-programma’ meedoen en op 20 oktober de 8 kilometer willen lopen.

Samen bikkelen tegen darmkanker

Tweet #VUmc

Op het social medium Twitter wordt veel gezegd over VUmc. Door patiënten, bezoekers, studenten, medewerkers en vele anderen. Een greep uit de leukste (geanonimiseerde) reacties van afgelopen weken: Zojuist een rondleiding gehad over de nieuwe #SEH van het @VUmcAmsterdam erg mooi en indrukwekkend! Medewerker, 26 september om 17.22 uur @VUmcAmsterdam (onder)zoekt niet demente 100-plussers in strijd tegen Alzheimer #telegraaf Journalist, 26 september om 8.33 uur In het kader van #Alzheimerweek maakte @hetklokhuis een aflevering over #Alzheimer. Gemist? Kijk het hier terug #VUmc Theatermaker, 25 september om 13.32 uur Ik doe vrijdag een benefietje kom je ook: VUmc ergens

Het VUmc team VUmc cca-colonne heeft op 28 september meegedaan aan de Zuiderzeeklassieker. Dit is een sponsorfietstocht van de Maag Lever Darm Stichting. Thema was: Stop Darmkanker. VUmc cca-colonne bestaat uit Evert van den Broek, Thang Pham, Annemieke Hiemstra, Florence de Groen, Pauline van Mulligen, Sandra Mongera en Janneke van Denderen.

Alle teamleden zijn betrokken bij het darmkankeronderzoek van VUmc. In totaal verschenen er 700 deelnemers aan de start. Er waren drie routes uitgezet: de Zuiderzeeroute van 220 kilometer, de Flevoroute van 120 kilometer en de Oostvaardersroute van 65 kilometer. “Wij hebben met de laatste tocht gefietst”, vertelt Janneke. “Met gewone fietsen, inclusief kinderzitjes en

sommigen zelfs zonder versnellingen.” Het was een mooie tocht. “Het eerste stuk op de dijk van Almere naar Lelystad hadden we een straffe windkracht 4 tegen. Maar door de polder terug gingen we met een windje in de rug.” De groep heeft 1.005 euro bij elkaar gefietst. “We gaan volgende jaar weer en hopen dat er dan meer collega’s meedoen.”

Lorenzo

tussen 10-12u in poligebouw. Dress Red; over Hart en vaatziekten bij vrouwen. ❤ Cabaretière, 23 september om 21.26 uur @All4MSresearch Go Go Go voor onderzoek naar #MS van #VUmc @ms_research @damtotdamloop. Steun dit team! Medewerker, 22 september om 10.41 uur

In cijfers Elk jaar publiceert VUmc de kerncijfers over het afgelopen jaar. BIZA heeft echter veel meer en spannender gegevens over wat er binnen de organisatie gebeurt.

14.414

Het eerste halfjaar van 2013 hebben 14.414 SEH-bezoeken plaatsgevonden. Op jaarbasis zijn dat ongeveer 29.000 SEHbezoeken. Vorig jaar kwamen er 30.304 mensen naar de SEH. Het is een landelijke trend dat het aantal SEH-bezoeken terugloopt. Enkele jaren geleden zat VUmc nog boven de 35.000 bezoeken. Oorzaken zijn de verhoging van het eigen verzekeringsrisico en de versterking van de positie van de huisarts. 10

Tracer 20 – 3 o kto b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg