NIEUWE MEDIA, LEREN, DROPOUTS: KANSEN EN PROBLEMEN

School of Education @Leraren(opleiding) Belofte voor de toekomst Kortrijk, 25 oktober 2012

NIEUWE MEDIA, LEREN, DROPOUTS: KANSEN EN PROBLEMEN

[email protected]

School of Education @Leraren(opleiding): Belofte voor de toekomst Kortrijk, 25 oktober 2012

1. INLEIDING 2. LEREN: TWEE KWALITEITEN 3. HERFST VAN DE MODERNITEIT: EEN NIEUWE NORMATIVITEIT 4. NIEUWE MEDIA: KANSEN EN PROBLEMEN 5. DISCUSSIE

[email protected]

1. INLEIDING * criminologisch perspectief:

. sociologische én psychologische insteek . probleemjongeren als vertrek voor reflectie over het onderwijs en nieuwe media * uitgangspunt: nieuwe media hebben een andere betekenis bij jongeren met ernstig probleemgedrag * existentiële benadering [email protected]

VAN ALLEDAAGS NAAR EXISTENTIEEL "De enige gedachten die ik heb, zijn van Nicholas, Ian en jij“ * "Ik ben

doodsbang. Ik moest je gewoon vertellen dat ik echt van je hou, altijd." * "Bel me alsjeblief zodra je op kantoor bent. Ik moet weten dat je okee bent." * "Schat, ik wil je vertellen hoeveel ik van je hou. Ik ben ongerust.

Ik wil je niet verliezen nu ik je terug heb. Je betekent alles voor me. Je hebt mijn hele hart en mijn hele leven. Ik hou zoveel van je." * "Ik weet

dat je in een nieuwe relatie zit en dat je niet om mij geeft. Maar voor het geval er iets gebeurt, weet dat ik van je hou, schat. Ik mis je. Vaarwel". * "Ben je okee?" * "Waar ben je?“ * "BEL MIJ NU!“ … Wikileaks, 573.000 sms- en pager-berichtjes verstuurd in de 24 uur rond de aanslagen van 11 september 2001 in de VSA

* De meeste mensen functioneren binnen het alledaagse * Bij extreme omstandigheden “dalen we af” naar het existentiële niveau [email protected]



[email protected]

autonome-heteronome levenssfeer als systemische spanning (I. Illich) MIDDEL

DOEL

formele, heteronome levenssfeer

informele, autonome of vernaculaire levenssfeer

. formele netwerken . institutionele en professionele omkadering . ruilwaarden-economie . ‘recht’ als sleutelbegrip . instrumenteel leren

. informele netwerken . persoonlijke, existentiële levensdoelen . gebruikswaarden-economie . ‘vrijheid’ als sleutelbegrip . existentieel leren

synergetisch evenwicht [email protected]

TWEE LEVENSSFEREN I  iedere samenleving bestaat uit twee levenssferen  deze levenssferen vullen elkaar aan  deze levenssferen kunnen elkaar niet vervangen  deze levenssferen zijn te vinden op macro, meso, microniveau en in onze beleving, ons dagelijks handelen  in onze samenleving is er een onevenwicht tussen deze levenssferen  dit onevenwicht vinden we terug in ons onderwijs [email protected]

TWEE LEVENSSFEREN II * maatschappelijk: . publieke sfeer, (traditioneel) “mannelijk” bereik -> geld . private sfeer, (traditioneel) “vrouwelijk” bereik -> familie, persoonlijke verhalen . nu vermengen zich gender en deze twee levenssferen

* voorbeelden: . . . .

hoge levensstandaard én hoog zelfmoordcijfer, depressie, onwelbevinden? welvaart en welzijn reclame heeft telkens de dubbele boodschap “geld (alleen) maakt (niet) gelukkig” ?

[email protected]

heteronome vs. autonome levenssfeer in onze samenleving: omkering “DOEL”

formele, heteronome levenssfeer . . . . .

instituties, professies georganiseerde samenleving ruilwaardeneconomie wereld van het ‘recht opvoeding en onderwijs: instrumenteel leren

omkering “MIDDEL”

informele, autonome of vernaculaire levenssfeer . informele netwerken . niet georganiseerde levenssfeer . persoonlijke, existentiële vaardigheden en ambities . gebruikswaardeneconomie . ‘vrijheid’ als sleutelbegrip . opvoeding: existentieel leren

VERLIES VAN EVENWICHT EN SYNERGIE OMKERING VAN “DOEL” EN “MIDDELEN” in de beleving van de burger (verkeerdelijk) [email protected]

twee levenssferen, twee leerkwaliteiten DOEL

MIDDEL

instrumenteel leren

existentieel leren

. professionele competenties . deelname aan de georganiseerde samenleving . geld verdienen

. grotere levensvragen . emotionele en exiistentiële oriëntatie . leren door ontmoeting, relaties, vriendschap . persoonlijke identiteit en roeping

heteronome levenssfeer

autonome levenssfeer


Existentieel leren: voorbeelden  voorbeelden: zelfbeeld, man zijn, vrouw zijn, denken-willen-voelen, relaties, agressie, conflicthantering, kom op voor jezelf, omgaan met frustraties, minderwaardigheid-meerderwaardigheid, lichaamstaal, seksualiteit, sociale vaardigheden, pijn en verdriet, schuldgevoelens, rouwverwerking, sterven, identiteit, toekomstperspectief, omgaan met kritiek, omgaan met gezag, groepsdruk, drugs, geweldloze communicatie, faalangst, interculturaliteit, etc.

 nood aan herwaardering: . psychologisch: de levensstroom en existentiële confrontaties . sociologisch: existentieel moeilijke tijd

[email protected]

DE LEERLING: LEERWERELD VERSUS LEEFWERELD (1) leerwereld

leefwereld

instrumentele ontwikkeling

existentiële ontwikkeling

leren deelnemen aan het professionele leven, aan de georganiseerde samenleving

zijns- en identiteitsvragen emotionele en existentiële ontwikkeling

een beroep leren talen, economie, wiskunde,…

verkenning van zichzelf, zijn plek in de wereld, roeping

leren naar de toekomst vak- en kennisgericht geld verdienen

graag zien en gezien worden, leren in het hier en nu persoonsgericht, significante anderen

CENTRALE AANDACHT IN HET ONDERWIJS

BEPERKTE AANDACHT IN HET ONDERWIJS

[email protected]

DE LEERLING: LEERWERELD VERSUS LEEFWERELD (2) leerwereld

leefwereld

instrumenteel leren

existentieel leren

CENTRALE AANDACHT IN HET ONDERWIJS

BEPERKTE AANDACHT IN HET ONDERWIJS

* voor doorsnee leerlingen: overbrugbaar, met dikwijls met weerstand: bv. saai, stom, ‘ziek’, ‘fuck school’, …

-> pedagogisch-didactische uitdaging: leeromgeving-> NIEUWE MEDIA?

* voor probleemleerlingen: niet of nauwelijks overbrugbaar: existentiële en emotionele problemen verhinderen hen aan dit schoolse leren deel te nemen

-> pedagogisch-didactische inspanning: marginale meerwaarde -> NIEUWE MEDIA? [email protected]


1. INLEIDING 2. LEREN: TWEE KWALITEITEN 3. HERFST VAN DE MODERNITEIT: EEN NIEUWE NORMATIVITEIT

4. NIEUWE MEDIA: KANSEN EN PROBLEMEN 5. DISCUSSIE [email protected]

DE CYCLUS VAN INTEGRATIE-DESINTEGRATIE ZOMER

HERFST

keerpunt (vruchten plukken) (composteren)

proces van INTEGRATIE

keerpunt (opbouwen) (vernieuwen) LENTE

proces van DESINTEGRATIE

WINTER [email protected]

RECENTE MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN Herfsttijd der moderniteit: * 150-200 jaar natiestaten: van ‘lente’ naar ‘herfst’, of: * Van een consensus-, naar dissensus-, naar assensussamenleving

consensussamenleving 1800-

INTEGRATIE

dissensussamenleving 1970-

assensussamenleving 2000-

DE ’REDE’ ALS HOEKSTEEN VAN DE MODERNITEIT: * politiek: parlementaire democratie * economie: burgerlijk kapitalisme * geloof: scheiding kerk en staat DRIE FASEN IN NORMATIVITEIT: * consensus * dissensus * assensus

[email protected]

SAMENLEVING IN DESINTEGRATIE * PERSOONLIJK: . herfst-wintergevoel . gevoel van controleverlies . angst en onveiligheidsgevoelens * MAATSCHAPPELIJK: . afbrokkeling van de traditionele structuren . verandering, instabiliteit en onvoorspelbaarheid . de toekomst als dreiging . afbraak van consensus en hiërarchie . horizontalisering van relaties . groeiende afstanden, toename aan conflicten [email protected]

EEN SAMENLEVING IN DESINTEGRATIE van welvaartsstaat naar veiligheidsstaat * welvaartsstaat: (streven naar) welvaart als dominant thema: . . . .

groei en expansie integratie als dynamiek (lente-zomer) hoogtepunt: golden sixties toekomst als verlangen

WELVAARTSTAAT zomer

DESINTEGRATIE consensussamenleving 1800-

INTEGRATIE

lente * veiligheidsstaat: (streven naar) veiligheid als dominant thema:

. . . .

herfst

recessie en inkrimping desintegratie als dynamiek (herfst-winter) crisissen als rode draad toekomst als dreiging [email protected]

dissensussamenleving 1970-

VEILIGHEIDSSTAAT

assensussamenleving 2000-

winter

DRIE TIJDPERKEN IN 200 JAAR MODERNITEIT: consensus – dissensus – assensus ZOMER

HERFST

DISSENSUSSAMENLEVING 1970 -

CONSENSUSSAMENLEVING 1800 proces van INTEGRATIE

proces van DESINTEGRATIE

LENTE

WINTER

[email protected]

ASSENSUSSAMENLEVING 2000 -

200 JAAR MODERNITEIT

drie vormen van normativiteit, ook in de school * Drie normatieve ‘tijdperken’: consensus -> dissensus -> assensus . consensus: “… omdat ik het zeg !”

. gezagsrelatie: verticaal . dwingend, autoritair . disciplinerend: de norm is absoluut en wordt niet in vraag gesteld

. dissensus: “… het is beter omdat …”

. gezagsrelatie: verticaal . inspraak, participatief . emanciperend: de norm is relatief, wordt gemotiveerd en soms bijgestuurd

. assensus: “… ik zie het zus …”

–

“… en ik zie het zo …”

. gezagsrelatie: horizontaal . overleg, onderhandeling, bemiddeling . co-constructie van de norm: dialoog rond ervaringen en argumenten

* Drie ‘types’ leerkrachten [email protected]

HERFST/WINTER DER MODERNITEIT en de jongeren: onderwijs en gezag VROEGER

NU

van moreel object …

… naar moreel subject

. . . .

. . . . . . . . .

. . . .

objectieve, externe ethiek individu: enkel als deel van geheel sterke impliciete consensus ouders en leerkracht: één front . beantwoorden aan regels schrik voor straf, sanctionering soms tegen ervaringen in ingelepeld, ethisch consumentisme verticale structuur, opgelegd

subjectieve, interne ethiek radicale individualisering ieder zijn gedacht front is verdwenen regels maken weinig indruk straf maakt ook soms weinig indruk ervaringsverbonden actief gebeuren door ervaring horizontaal, dialoog en ontmoeting

INVLOED VAN DE (NIEUWE) MEDIA? [email protected]



[email protected]

NIEUWE MEDIA EN LEREN drie parameters * puberteit is gendergebonden identiteitssprong:

-> nieuwe media en identiteitsontwikkeling?

* leren op een dubbel spoor:

-> nieuwe media en instrumenteel leren -> nieuwe media en existentieel leren

* herfst van de moderniteit :

-> nieuwe media en assensustijd: online oefenen van assensus-ethiek

-> kansen en problemen voor de nieuwe media worden beïnvloed door deze drie parameters -> probleemleerlingen: een andere balans tussen kansen en problemen [email protected]

twee levenssferen, twee leerkwaliteiten DOEL

MIDDEL

instrumenteel leren

existentieel leren

. professionele competenties . deelname aan de georganiseerde samenleving . geld verdienen

. grotere levensvragen . emotionele en exiistentiële oriëntatie . leren door ontmoeting, relaties, vriendschap . persoonlijke identiteit en roeping

heteronome levenssfeer

autonome levenssfeer


NIEUWE MEDIA EN LEREN kansen (I) INSTRUMENTEEL OF PROFESSIONEEL LEREN: . . . . . . . . . .

media zijn deel van de levensstijl van de jongeren: het is hun taal vanzelfsprekendheid van toegang tot high tech, internet, leerplatformen opwindende manier voor leerprocessen band tussen hun vaardigheden, hobbies en de schoolse leeromgeving verrijking van de pedagogisch-didactische leeromgeving enorme, onuitputtelijke bron van informatie en kennis: kennissamenleving rijke mogelijkheid voor netwerken en professionaliseren flexibel, vernieuwbaar, …: informatie, aangepast aan een wereld in verandering ‘lente’-gevoel: ontwikkeling zonder grenzen veel praktische voordelen: makkelijk toegankelijk, lichtere boekentassen, …

[email protected]

NIEUWE MEDIA EN LEREN kansen (II) EXISTENTIEEL LEREN: . . . . . . . . . . .

vrijplaats voor uiting van gedachten en standpunten vrijplaats voor de verkenning en uiting van gevoelens ruimte voor het oefenen van identiteit en ontwikkeling van relaties networking tussen vrienden, peers: facebook, netlog, hyves, … ruimte om talenten te tonen (bv. sport, muziek, kunst, ….) met weinig risico flexibel, altijd toegankelijk, weinig controle toegang tot erg veel info, bv. gender, seksualiteit, therapie, … ruimte voor anonieme hulp (helplijnen, helpfora) kwaliteit van het collectief onbewuste: “alles is te vinden zonder hiërarchie” voor elke opvatting wordt wel ergens steun gevonden in the schoolcontext: veel interessante websites, veel informatie [email protected]

NIEUWE MEDIA EN LEREN problemen (I) INSTRUMENTEEL LEREN: . . . . . . . . . . . .

nieuw media “zullen de wereld redden”-gevoel bij leerkachten, leerlingen, beleid overwaardering, valse hoop: nieuwe media zijn een instrument, een tool eenzijdig: afwezigheid van nieuwe media is ook waardevol bij leerprocessen kan andere problemen binnen school verbergen (bv. een negatieve schoolcultuur) bescherming van intimiteit blijft een probleem misbruik in de klas, de school (surfen, facebook tijdens de schooluren) didactisch instrument: helpt dropouts met ernstige probleem weinig of niet kloof tussen de ‘have’ en de ‘have nots’ (die dit niet kunnen betalen) het gebruik berust op een specifieke intelligentie: sommigen hebben deze niet kwetsbaarheid van ict (beschadiging, diefstal, …) ecologische belasting (energie, recyclage, kinderarbeid bij productie, straling, …) afhankelijkheid van energie en goed functionerende netwerken (internet, …) [email protected]

NIEUWE MEDIA EN LEREN problemen (II) EXISTENTIEEL LEREN . . . . . . . . . . .

internet is assensus-normativiteit: alles is mogelijk, is toegankelijk moeilijk milieu voor ethische oriëntatie: ‘everything goes’ virtuele daders, virtuele slachtoffers (cyberbullying, misbruik, geweld, …) toegang tot geweld, seks … kan bijdragen tot een verstoorde identiteit risico van dissociatie in identiteit (gender, leeftijd, sociale rollen, …), van ontwikkeling van een problematische identiteit het echte leven kan ontsnappen: kloof tussen het virtuele en het alledaagse realiteitsverlies: cf. A. Breyvik, Columbine shooting, H. Van Temmsche drop-outs: wie verloren loopt, kan nog meer verloren lopen veiligheid en intimiteit: verlies van grenzen: friending, peers, friends of friends, … overleg met, toezicht door ouders is een hier nodig existentieel leren door concrete relaties is noodzakelijk en kan verloren gaan [email protected]



[email protected]

PROBLEEMLEERLINGEN, DROPOUTS EN DE NIEUWE MEDIA? VOOR LEERLINGEN MET ERNSTIGE PROBLEMEN (trauma, geweld, misbruik, …): . . . .

centraal leren is existentieel leren: identiteit, omgang met pijn, met sterke gevoelens puberteit: identiteitssprong maakt existentieel leren zeer actief professioneel of instrumenteel leren: nieuwe media helpen, maar beperkt existentieel leren: . rijke kansen: anonimiteit, vrije toegang tot informatie, hulp … . risico: assensusnormativiteit van de nieuwe media kan makkelijk leiden tot het ontwikkelen van problematisch gedrag, een problematische identiteit

KANSEN EN VOORWAARDEN . . . .

een dubbel spoor: instrumenteel én existentieel leren nood aan betrouwbare, veiliige relaties buiten het virtuele van internet combinatie van ‘tools’: nieuwe media en echte relaties nood aan ondersteuning, sturing (assensus normativiteit, existentiële ondersteuning) [email protected]

MEER INFO? TWEEDE HERWERKTE EDITIE

Deklerck, J. (2011),

De preventiepiramide. Preventie van probleemgedrag in het onderwijs.

Susanna Reid

Acco, Leuven

[email protected]

NIEUWE MEDIA, LEREN, DROPOUTS: KANSEN EN PROBLEMEN

Recommend Documents