TATIECENTRUfv\
OOCU~~:NDSE POLITIEK~ "--E.DE
tiÎI\ W/
•
RTIJE
Informatie- en opinieblad voor actieve SP-leden Verschijm 12 keer per jaar, eerste jaargang numm er 7, 23 december 1999
Nieuw: reageren op de stelling
Het Jaar van de Eeuw zit erop Kamerleden en andere SP'ers schrijven regelmatig interessante opinie-artikeNee, we hebben niet stilgezeten in het
len voor dag- en vakbladen. Spanning geeft in elke uitgave een overzicht van
laatst e j aar van de 20ste eeuw.
de recente opinies . De arti ke len zelf kun je vinden op internet (www.sp.nl). Je kunt ze ook telefonisch bestellen bij Jolanda Bottse (0 10-2435555).
Om maar eens wat te noemen :
Noem dan wel het codenummer van het artikel dat je wilt hebben.
• twee congre s sen
Onmiddellijke sluiting van Studiehuis dringend gewenst
• twee verkiezingen
Harry van Bommel, Het Parool 6 december '99 Eerst meer onderzoek doen naar de achtergronden van de problemen in de tweede fase betekent dat een grote groep leerlingen de dupe wordt van een ondoordacht veranderingsproces. Voorkom dat en grijp nu drastisch in. code: 99/ 20
• een grootscheepse Jaar van de Eeuwvoorjaa rscam pagne • de daverende Nieuwe eeuw, schone leica mpagne • De st ug volgehouden actie tegen ki nder-
Huurders moeten niet gedwongen worden te kopen
arbe id bij IKEA . • On ze Beter da n bo mmen-d ebatte n ove r de Balkan-oorlog • De hu ursub si dielijn • De onmiskenbare opkomst van Rood
Cursussen
• Onze acties rondom het onderwijs
zaterdag 8 januari
• De curs us polit ieke ba s isvormi ng • De oktoberweekends met Jan M arijnissen • Het begi n van de Alles Ki ds-campagne • De Alternatieve Troonrede
Raadswerk i n U i tvoeri ng,
Maatschappelijk verantwoord ondernemen: geen woorden maar daden!
H eerl en
donderdag 13 j anuari Economie, anders, Zwo lle
• De vierde editie va n de Rooie Reu s-prijs
woensdag / 9 januari
• Onze WSW-klachtenweek
I n Grote Lijn en, H eerl en
• Én : al onze grote en kle ine lokale acties, zon der we lke je j e de SP niet kunt vo orste llen
We kunnen het er sn el over eens zij n:
1 999 was een druk jaar én s uccesvo l jaar
zate rdag 22 januari Raadsw erk in Uitvoeri ng,
Oss donderdag 27 j anuari Economie, anders,
zaterdag 29 januari Helpende H and , torisc h en ideo logisch klaar voor een volge nde stap vooruit in 2000 . Volgens mij wo rdt dat een hee l mooi j aa r voor onze partij . En ik hoop ook voo r iedereen pe rsoonl ij k. Ik we ns j e namens het Partijbest uu r een fijne jaarwis se ling en ee n heel gezond en gelukkig 2000 .
Harry Voss Maatschappelijk verantwoord ondernemen houdt méér in dan een vlotte PR-babbel en een milieujaarverslag. Het wordt tijd dat Shell de beurs trekt om de Stort van Troost te saneren. code : 99/ 22
Dood door het falen van de Markt Agnes Kant en Henk Vriezen Haagsche Courant, 17 december 1999 De farmaceutische industrie spant zich nauwelijks in om medicijnen voor tropische ziekten te ontwikkelen. En als er al geneesmiddelen bestaan voor de ziekten waaraan miljarden armen in de wereld lijden , dan zijn ze onbetaalbaar door de hoge code 99/ 23 winsten en patenten.
E indhoven
waar we samen trots op m ogen zij n.
Dankzij twee congresse n zij n we organ isa-
Remi Poppe, Algemeen Dagblad 24 november '99 Politiek Den Haag heeft het kopen heilig verklaard en straft het huren. De benedenmodale huishoudens zijn echter meer gebaat bij een vitale , betaalbare sociale huursector dan bij de voorstellen van de PvdA en van de regering om het eigen woningbezit te bevorderen. code: 99/ 21
Amer sfoort
Partijraad zaterdag 15 januari Am ersfoo rt
Districten zaterdag 22 en zondag 23 j anuari Weekend voor d istrictsvoorzit-
Spanning Spanning ve rschijnt 12 keer per jaa r en is bestemd voo r actieve SP-leden. De afdelingen va n de SP beslissen wie het bl ad toegestuurd krijgen. Aa n· en afmelden van abonnees: schriftelij k bij de SP·admini· stratie, Vijve rhofstraat 65 , 3032 SC Rotterdam . Fax (0 10 ) 243 55 66. E-mail
[email protected] Spanning wordt uitgegeven onder verantwoordelijk· heid va n het Partijbestuur van de SP. Eindredactie: Peter Verschuren. Redactie-adres : Vijverhofstraat 65 , 3032 SC Rotterdam, te lefoon (0 10) 243 55 52. Fax (0 10 ) 24 3 55 65 . E-mail :
[email protected].
ters plus tweede man/v rouw
2
Spanning
2 3
decembe r
1999
Prikacties
Tilburg mobiliseert
bij Shelltankstations gestart
ouderen De afde ling Tilburg is met een gro te kaa rte nactie ' Va n een ka le kip kun j e niet plukke n' in het geweer geko me n tegen de korting va n 250 guld e n o p de subjec tsubsidie . Deze subsidie 1 erd jaren geleden in he t leven geroepen a ls maa tregel van armoedebestrijding: m1111ma ku nnenj aarlijks 500 g ulden o ntangen voo r zake n als theaterbezoek, o m sociaa l isolement te voorko me n. De mee rde rhe id van de Ti lbu rg e po litiek koo s onl angs voor ee n korting va n 1ijfrig procent o p de regeling voor o ude re n, o mdat zij e r de afgelopen j are n qua inkomen op vooruit zijn gegaan. De B ejaarden partij in Tilburg probeerde de ouderen te mobi lise re n door ze op te roepe n om naar de commiss ievergaderin g te komen. Niemand kwam echte r o pd age n. De SP lukte de mob ili sätie wel. De afde ling rie p de oudere SPleden in de stad op o m tegen de bezui ni ging te protesteren en prompt me ldde n zic h vijfe nveerri g mensen om de 20.000 protestkaarte n te verspreiden, allemaa l leden die nog nooit eerd er actie gevoerd hadde n! .l ohan va n den H o ut van de T ilbu rgse SP-fracti e: ' We tekenden in se pte mbe r al protest aan tegen de mogelijke bezuiniging. We waren het aa n onszelf e n de mensen verplicht o m in actie te omen toen de raad akkoord gi ng.' Van den Ho ut raadt andere SP-afdelingen aa n om a le rt te zijn op geknaag aa n de armoedebe s trij cl in g . "Dat S\)ee\t in veelmeer
plaatsen, e n niet alleen bij maatrege len voo r ouderen . De aandacht va n gemee nten is he lemaa l gericht op werk, werk , werk. De 'armoedeva l', de situ ati e dat veel mensen er niet op vooruit gaan als ze werk vinden, wordt gemakke lijk gebruikt als rechtvaardi ging om extra ve rgoed ingen te schrappen. Dat gaat sluipe nderwij s, omdat e lke ge mee nte zijn e ige n invu lli ng geeft aa n het armoedebe le id. Zaak dus voor afdelingen om op te letten e n vooral ook de mensen 0111 wie het gaat te mobili sere n.' In Tilburg zijn de protestkaarte n met na me in de zorgcentra verdee ld . De mensen konden de kaa rt te r ple kke invullen of o psture n naa r de raadsfractie.
Het MilieuAlarmteam is op 14 december begonnen met prikacties bij Shell-tankstations. Het team wil op die manier de druk op Shell op-
standpunt. Het enige moeilijke is dat we ons bij de tankstations op privé-terrein bevinden. We zijn al twee keer door de uitbater wegge-
voeren om mee te betalen aan sanering van de voormalige Stort van Troost aan de rand van de Biesbosch bij Dordrecht. SP'ers delen pamfletten uit aan mensen die bij Shell willen gaan tanken. Begonnen werd inmiddels in Zuid-Holland , waarna Shellstations in Noord-Brabant volgden. 'De actie begon een beetje stroef,' vertelt Harry Voss. 'Maar nu loopt het lekker. Vrijwel alle Shellklanten zijn vriendelijk en hebben begrip voor ons
stuurd .' De komende weken gaan de prikacties door. Eind december krijgt Shell vervolgens een maand de tijd om toezeggingen te doen. Gebeurt dat niet, dan start in februari een nieuwe fase van de actie, waarin klanten waarschijnlijk opgeroepen worden een protest in te sturen. Voss: 'We gaan het langzaam opbouwen. Maar Shell moet wel beseffen dat we het serieus menen en dat het geen bliksemactie is voor de publiciteit.'
Geen golfbaan de Biltse Duinen! Driekwart van een sc hitterend natuurgeb ied omvormen tot een golfbaan. Al s het aa n Golfc lub De Bil tse D ui ne n li gt, sta at dat te gebe ure n in de ge meente De Bi lt. De plaatse lijke afdeling ziet dat niet zitten e n verspreidt momenteel 5000 doordachte A3-actiekranten: de buitenkant geeft de argumenten tegen de go lfbaan weer en roept op tot protest. Opengevo uwe n is de krant ee n opvall e nd raamaffiche met ee n af te knippe n strook die rui mte biedt aan enkele protesthandte ken ingen. Dirk va n Ke-
Spanning
23
december
•
kem: ' Om de aanl eg mogelijk te make n, moet het bestemm ingsplan gewij zigd worden. D us komt er disc uss ie over in de gemeenteraad . Onze o pzet is die disc ussie te beïnvl oeden met stapel s proteste n e n met affiches voor zoveel mogelijk ramen. Uit alles wat we hore n blijkt dat een ru ime mee rderheid van de bevolking voor he t behoud va n het hu idige natuurgebied is. Met onze actie willen we dat zichtbaar make n en zodoe nde druk zetten op de andere partijen 111 de raad. '
1999
3
Twee 'wijkambtenaren'
Kort uit het land • In Oss is op initiatief van de SP het politiek café ZOUT gestart. De bedoeling van ZOUT is om de Osse politiek wat levendiger te maken en de inwoners meer bij de politiek betrokken te krijgen. Zo'n 15 mensen met uiteenlopende achtergronden dra· gen het politiek café dat nadrukkelijk politiek onafhankelijk is. ZOUT is vergelijkbaar met het radiopro· gramma 'Spijkers met kop· pen'. Info: (0412) 63 21 48 • Een SP-enquête in Breda heeft onder meer aan het licht gebracht dat zeventig procent van de Bredase bevolking tegen het heropenen van de Haven is. De gemeen· te wil de gedempte haven voor tientallen miljoenen guldens opengooien. De SP presenteerde de enquêteresultaten in de vorm ·van een rapport aan wethouder Van Beusekom en bepleit een referendum over de Haven. Info: (076) 57119 26 • De afdeling Den Haag houdt in de wijk Transvaal een enquête onder bewoners van mogelijke slooppanden. De SP vreest dat een eerdere enquête in dezelfde wijk die door de gemeente werd gehouden geen goed beeld geeft van wat de bewoners willen. Volgens SP-raadslid lngrid Györömei werd de raad al eerder verkeerd ingelicht over wensen van wijkbewoners. Info: (070) 366 23 43
4
in
Uden
Dankzij de inzet van de Udense SP-wethouder Spencer Zeegers krijgen de woonwijken Melle en Raam bij wijze van experiment een eigen wijkambtenaar. Doel van deze wijkwerker is dat de bewoners een vast melden aanspreekpunt krijgen voor alle mogelijke zaken die de gemeentelijke organisatie betreffen. De gemeente op haar beurt krijgt via de ambtenaren een beter beeld van wat er precies in de wijk leeft. In het Udens Weekblad noemde Zeegers de wijkambtenaren ' een kans om
een kwaliteitsslag te maken in de communicatie met de mensen. De wijkwerker kent immers zowel de wijk zelf als het gemeentelijke apparaat.' De aanstelling van de twee wijkambtenaren is een van de maatregelen van het Udense college om meer ' naar de mensen toe ' te gaan. Eigenlijk wil Zeegers in iedere wijk wel zo ' n wijkambtenaar hebben, maar dat is vooralsnog te duur. De bedoeling is wel om het experiment na verloop van tijd uit te breiden.
SP Amsterdam neemt voortouw in waárdering
mantelzorg Het Amsterdamse SP-raadslid Remine Atberts heeft tijdens de begrotingsbehandeling vier moties omtrent de mantelzorg ingediend . Zij vraagt onder meer om de sollicitatieplicht van mantelzorgers op te heffen en voor hen een tegemoetkoming in parkeerkosten in te stellen. Ook vindt ze dat · mantelzorgers (als zijnde zorgdeskundigen) in het betaalde arbeidsproces opgenomen zouden moeten worden als zij
Spanning
23
voor een functie in de zorg kiezen en dat er een gids moet komen nuttige informatie voor mantelzorgers. Alberts reageert hiermee op de uitkomsten van het onderzoek ' Met een koel hoofd en een warm hart Mantelzorg in Amsterdam ' . Dit onderzoek kwam tot stand nadat Atberts hiertoe zelf in juli van dit jaar een motie had ingediend. ' Ik heb zelf de nodige ervaringen met mantelzorg en ik vind
december
1999
het hoog tijd dat mantelzorgers de erkenning krijgen die ze verdienen,' licht Atberts uit. 'Ik nam contact op met de organi satie van mantelzorgers en ook daar bleek het gebrek aan erkenning te knagen . Kijk, één op de tien Nederlanders is actief in de mantelzorg. Het is niet terecht om hun inspanning simpelweg af te doen al s ' vrijwilligerswerk' . Want mantelzorgers kunnen niet l-2-3 stoppen ; ze laten iemand niet zomaar stikken. Dit rapport geeft hen in ieder geval morele erkenning. Het is nu zaak om te komen tot concrete lastenverlichting.' 111{0: (020) 404 43 93
SP-steun voor opstelling bonden in sociale-zekerheidsdiscussie vereist uitleg Volgens ee n persverkl a rin g va n de Ka merfract ie deelt de P de kriti ek va n de bonden p de kabinetsvoorste llen voo r de ni euwe orga ni satie va n de oeiale zekerhe id. Alleen a ls de bonden een rol spe len in de ui tvoe rin g va n de werknemersve rze keringen kunnen zowel de spec ifieke werkn emersbelangen en het algemeen belang vo ldoende worden bewaakt, vo lgens de verk laring. Hoezo, vra ag ik me af. Gaat he t de bo nden om de werknemers e n het algemeen belang. of alleen 0 111 hun eige n mac htspos iti e en de vele mooie baantje die het besn11·en va n de socia le zekerhe iel op levert? Al s ik kijk naar de krac hte loze proresten va n de bonden bij de afbraak van de WAO, de WW, de Weduwenwet en de Ziektewet, dan zie ik echt ni et dat de bonden pal staa n voo r het werknemersbelang of het a lge meen belang. Vorig j aar beschreef de Tribune een gesprek tussen Jan de Wit e n Agnes Jo nge riu s van de FNV Jonge rius te lde daar nadrukke lijk dat ze vóó r pri vatiserin g is e n vóó r invoering va n markt werki ng in de uitvoe ring va n de sociale zeke rheid . Daar is de SP tege n. Hoe va lt dat te rijme n met meer invloed voor de vakbewegin g? Waa ro m denk de fract ie nu ineens dat de bonden wel te vert rouwen z ijn als het gaat om de soc ial e zekerheid "7 En wat is e r e igenlijk i met het kab ine tsvoorste l 0111 de uit voe rin g van de oeiale zekerheid vo ll eelig in handen te leggen van één overh e id sin ste llin g? Jn ieder
geva l de mogelijkheid van controle door de politiek is clan gewaarborgd e n de concurrentie tussen versch il lende uitvoerders ontbreekt. Ik vind
dat het standpunt van de frac tie over deze kwestie op zijn minst een duidelijke toelichting vereist. Jef Kleijnen, Valk enburg
De stelling Om de discussie in Spanning te stimuleren , roepen we vanaf deze uitgave op te reageren op stellingen over zaken waarover (nog?) geen eenduidig SP-standpunt
Collectief . organiseren - met ruimte voor een duidelijke inbreng van de bonden De Kame rfractie heeft zich altijd op het standpunt gesteld dat de (uitvoering van) de sociale ze kerheid col lectief geregeld dient te worden , oftewel in handen van de overheid dient te zijn ondergebracht. P rivatisering en concurrentie tussen uitvoerders zijn (en blijven) uit den boze. Dat hebben we verkondigd in reactie op de eerste SUW I-nota (S tructuur Uitvoerin g Werk en Inkomen), op het toenmalige plan van de vakbonden en de werkgeve rs, waarin ook op p1'ivati sering werd aangestuurd , en ook nu weer op de nie uwe plannen. De voornaamste kritiek van de bonden richt zich momenteel op de plannen met betrekking tot de reï ntegratie. Het is met name deze kritiek die de Tweede-Kamerfractie van de SP dee lt. Het kabinet wi l in de nieuwste plannen voor de reorganisatie van de uitvoering van de sociale zekerheid de reïntegratiebedrijven nog steeds volkomen privatiseren. Daarbij moet gev reesd worden voor het soll en met werknemers. Net als bij de geprivatiseerde Ziektewet met de arbodiensten , zullen
Spanning
2 3
bestaat. Voor de uitgave van januari luidt de stelling: Om de onveiligheid te bestrijden in drukke uitgaansstraten waar vaak knokpartijen zijn,
werkgevers met de reïntegratiebedrijven ook minimale contracten sluiten . Het aantal mensen in de WAO zal net als in de Ziektewet door deze privati sering niet dalen. De al eerder geprivati seerde arbodiensten hebben dit jaar voor het eerst winst gemaakt, maar ze hebben op het gebied van arbobeleicl helaas geen winst geboekt. De SP is dan ook b lij dat de tota le privati sering van de uitvoering nu van de baan is . Dit staat letterlijk in voornoemd persbericht waarin de Kamerfractie haar reactie heeft verwoord. Jef Kleijnen kan deze bl ijclschap ongetwijfeld delen. Wat ons betreft wordt de gehele uitvoering, inclusief de reïntegratie, collectief georganiseerd, maar in de organisatie moet wel echte ruimte zijn voor de bonden om voor hun achterban op te kunnen komen. Een adviesrol, zoals het kabinet de vak bond gunt, is dan echt te mager. Het handelt hier tenslotte over werknemersverzekeringen. Het alternatieve plan van werknemers en werkgevers, dat ook
decem b e r
1999
is het plaatsen van camera's in de openbare ruimte een zinvol middel. Stuur je reactie in vóór 18 januari. Probeer zo kernachtig mogelijk te formuleren. In februari luidt de Spanningstelling: Het is een slechte zaak als mensen wethouder kunnen worden zonder eerst gekozen te zijn als raadslid. Suggesties voor stellingen en opvallende opinies over andere kwesties zijn ook welkom.
uitgaat van privatisering maar dan vanuit een gezamenlijk opdrachtgeverschap, hebben we voor de zomer al bekritiseerd. Echter, ook bij een publieke uitvoering van de sociale zekerheid moeten werknemers, net als werkgevers, wel hun verantwoordelijkheden kunnen nemen. De publieke uitvoering zou volgens ons door deze partijen samen met de overheid bestuurd moeten worden. Jan de Wil Tweede-Kamerlid SP
5
Een bijzondere partij, dat is het Bij hetopmaken van de balans door 421 stemgerechtigde afgevaard igden werd na uren discu ssie de kernvi sie Heel de mens aangenomen met tien stemmen tegen. Het andere discussiestuk, Op weg naa r Brutopia, dat de analyse van de SP geeft van de wereld op dit moment, werd door acht men sen afgewezen. De grote instemm ing met de congresdocumenten betekent niet dat er niets te discussiëren viel. Integendeel. Een lange rij spreke rs had in twee ro nden een bonte verzameli ng standpunten verto lkt en argumenten gewisse ld. Met elkaar, en vooral met het partijbestuur. Bij al die verscheidenheid werd echter één overtuigi ng door iedereen gedeeld: dat er in de voorafgaande maa nden goed gediscussieerd is en dat daardoor het
I
6
laatste versie van Heel de mens een stuk beter was dan het eerste.
Hamvraag: hoe realiseren we democratische controle over de economie? De belangrijkste plaats in de discuss ies was ingeruimd voor het vraagstuk van de democrati sche controle over de economie Dat die er moet zijn, daar was iedereen het over eens - ook al wijkt de SP daarmee fundamenteel af van de rest van politiek Nederland. Een dergelijke 'A lleingang' maakt ju ist du ide lijk dat er iets te kiezen valt in de politiek , zo werd van verschillende kanten betoogd. Tegenover het sociaal-libera lisme van PvdA en D66 en het neol iberali sme van de VVD waarin de Markt steeds meer, en de demo-
Spanmi1g
23
d ecember
De SP blijft een bijzondere partij, concludeerde RTLNieuws op 18 december aan het e ind van een royaal item over het negende congres. De maandagkranten velden een vergelijkbaar oordeel. Het afstand nemen van oude dogma 's leidt er niet toe dat de SP aanslu it bij de rest van politiek Nederland. Fundamentele kritiek op het kapital isme blijft een van de hoofdtaken van de - pa rtij , die daa rmee in de komende tijd een geheel eigen plaats in de Nederlandse politiek heeft.
cratische overheid steeds minder over de economie te zeggen krijgt, stelt de SP haar soc ialistische alternatief. Dat wordt in ' Heel de mens' samengevat in de term 'één stem per mens is eerlijker en verstandiger dan één stem per aandeel ': 'Democratische zeggenschap m.oet vóór gaan op de zeggenschap die verbonden is aan economische macht en particulier vermogen. Dat vereist stelselmatige vergroting van de zeggenschap van democratisch geko-
1 999
zen organen over de economie. Dat vereist ook structurele uitbreiding van de zeggenschap van werknemers in de bedrijven. '
De menin ge n ve rschilden waa r het ging om hoe dat te bereiken is. ' We moeten de grote bedrij ve n, de banken en de verzekerin gs maatschappijen nati onali seren,' was de menin g van een minderheid. Vo lge ns hen was dat ' de kern van het sociali sme· en alleen daardoor ku n j e echt bere iken dat de economie gedemocratiseerd wo rd t. Een meerde rh eid was di e menin g ni et toegeelaan e n steunde de fo rmul ering in het ni euwe beginse lprogramma . 'Een belangrij k in zicht binnen de S P is dat alles beweegt, dat all es zich ontw ikke lt. Dat heeft ni ets te maken met opportu nisme of met gelegenheiclspo li tiek, maar is de reali te it. E n het is daa rom zaak voo rtelurenel te leren van j e ervaringe n en va n d ie van andere n. We moeten ons dwi ngen steeels toeko mstgeri cht bezig te zij n en precies die toeko mstge ri chthe id is de be langrijkste verd ienste va n Heel de m.ens.' Na mens het partijbestuur wees partij secretari s Tin y Kox ero p dat de kern visie heel rad icaa l is. 'A ls we zegge n dat de democratische zeggenschap vóó r moet gaan op de zeggenschap die verbonde n is aa n economi sche mac ht, clan zegge n we heel veel. Als we nu nfet opnemen dat wij voo r het ge meenschappe lijk bezit zijn van de procl uctiemiclclelen, clan slui t dat niet uit dat het we nse lijk kan zijn wij zigingen aa n te brenge n in de bezitsverhouclingen. In het wij zigingsvoorstel van de afde ling Heerl en - dat het partijbestuur graag overn eemt - wo rdt dat nog eens nad ru kke lijk als mogelij kheid ge noemd, naast ingrijpen in de economi e via wetgev ing en
be lastin gheffi ng.' Kox waarschu wde voo r het hanteren va n simpe le slogans. 'Een eenvoud ig antwoo rd op de vraag hoe we de democ rat ische contro le op de econo mie vo rm geven, is er ni et. De fo rmul erin g in de kernvisie verplicht ons hierover na te denken. We zullen hard moeten werken om een goed antwoord te kunnen geven. Maar dat is beter dan teru gvallen op oude slogans.' Kox ko ndi gde aan dat de werkgroep ' Economie en overheid' het voo rtouw za l nemen in de verdere di scuss ie over dit onderwerp, en dat di e discussie snel va n start gaat. Het amendement van Heerlen o m in het o nderdee l va n ' democrat ische maatschappij ' aan te geven dat óók veranderin g van de eigendomsverhoudinge n vorm kan geven aa n democrat ische zeggenschap over de economi e werd met ruime meerderh eid aa ngenomen door het congres. Voorstell en om in de kernv isie vast te leggen dat bepaalde sectoren van het bed rij fs leven hoe da n ook in gemeenschapshanden moeten komen, we rde n door een grote meerderh eid afgeweze n.
Respect voor alles wat leeft en de drie kernbegrippen In de def'ïn itieve door het congres vastges te ld versie ' Heel de mens' wo rdt de kern van het soc ialisme als vo lgt omschreven: ' Door m.iddel van een ration ele en concrete analyse van het ka pitalisme en de e.flecten ervan op mens en m.aatschappij zijn wU in staal onze .SII·ijd voo r een betere wereld e.fj'ecliefle maken. Onze morele verontwaardiging over alle gemiste kansen voor zo'n betere wereld leve rt ons de betrokkenheid, de energie en de slrijdwil. Onze rationele analyse geeft ons het inzichl, de rich-
Spanning
23
december
ling van onze alte rnatieven, de strategie en de tactiek van de strijd. De menselijke waardigheid, de gelijkwaardigheid en de solidarit eit va nnen samen met onze rationele analyse van de wereld de kern van het socialisme. ZU samen. vo rmen de meetlat waarmee wij ontwikkelingen en alternalieven beoordelen. ' De vraag of naast menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidarileil als vierde kern begrip toegevoegd moet worden respect voor alles wal leeft, maakte de tongen los . Op bas is van de in breng op de regioconfe renties ste lde het partijbestuur voor respect voor alles wat leeft te noemen bij de uitwe rking van het begri p mense lijke waardi gheid . Ee n aa ntal sprekers vond dat onvo ldoende. Vanuit vier afde lingen werden wijzigingsvoorstellen op tafel gelegd. 'Res pect voo r al wat leeft is geen auto mat isch gevolg va n menselij ke waard ighe id. Dat heb ben we als mensheid vo ldoende bewezen. Met een vierde morele waarde maken we de kernvisie compl eet. Op grond van onze dri e bas isprinc ipes hoeven we de bio-inclustrie en de genetische manipul atie niet af te wij ze n, want ze tasten geen van de waard en aan.' Een andere spreker wees er echter op dat de fo rmul ering ' respect voor alles wat leeft ' erg onzorgv ul dig is voor zoiets wezenlij ks als een mo reel ui tgangs punt voo r de partij . 'ln de gezo ndheidszorg is het belangrijk om heel wat zaken die leven te bestrijden.' Vanuit het partij bestuur werd erop gewezen dat uitbreiding van het aa ntal kernbegrippen de kracht ervan verzwakt en dat de deur openzet naa r een ideologisch ratjetoe. Toen het op stemmen aan kwa m, kreeg het bestuur een duide lij ke meerderhe id voor de voorgestelde toevoeg ing va n ~
1999
1
7
~I
I
aangerichl. En: een gekozen burgemeesteJ; commissaris van de Koningin en. staatshoofd horen bij de ve rb reding en ve rdieping van de dernocratie. Al in januari di scussieert de Partij raad over de invulling van de democrati e en op ko rte termijn ko mt er een di scuss ienota over ge netische manipul atie waarin alle as pecten aan bod komen.
Een bijzondere partij, dat is het
Wij willen de boom van Rosenmöller wel overnemen
respect voor alles wat leefi bij de omschrijving wat onder ' me nselij ke waardi ghe id ' verstaa n moet worden.
De verdere uitwerking start nu O ver twee be langrijke kwesties besloot het congres dat de algemene for mul ering in de kernvisie akkoord is, maar dat er op korte termijn werk gemaakt moet worden va n een ve rdere uit werki ng van ons standpun t. Dat zijn ge neti sche manipul atie en de vorm geving van de democratie. Sommigen wiIden de deur naar genetische manipul atie iets verder openzetten, terwijl anderen hem juist definitief wilden sluiten. Sommi ge n wilden vastleggen dat burge meeste rs, commi ssari ssen va n de Ko ningin en het staatshoofd beslist door de hele bevolking geko zen moeten worden. Anderen wezen op de kosten di e daaraa n ve rbonden zij n en op de grote macht die zo' n gekozen bestuurder auto matisch krijgt. Na de di scuss ie werden de fo rmulerin gen in het concept van Heel de m.ens door het congres overgenomen: Patenten op (vormen van) leven moeten worden afgewezen. Hetzelfde ge ldt voor ge netische manipulatie tenz(j gega randee rd kan worden. dat er geen blijvende schade wordt
8
Spanning
23
Veel andere onderwerpen kwamen ook aan bod. Bij voorbeeld de verh oud ing tussen het hoogste en het laagste in ko men. ·Dat moeten we net als in Hand vest 2000 vaststellen op 3 staat tot 1,' zeiden sommigen. ' Dan weten de mensen waa r ze met ons aan toe zijn ' . ' ln het hand vest is het opgenomen om de disc uss ie te fo rceren', antwoordde Ewo ut l rrgang namens het partij bestuur. ' Dat was toen nodi g. Maa r nu hoeven we d e di scussie niet meer te force ren, maar stellen we onze beginsele n vast. Nu gaat het om onze fundamentele keuze dat niet alleen een minimuminko men maar ook een max imuminko men een kwestie va n beschav ing is. Er is in di t land geen enkele andere partij die zo' n verregaand standpun t op het terrein va n de in ko menspolitiek wil of durft in te nemen.' Ook over de pl aats va n het leger werd gesproken. Moeten we het verdedi ge n van ons grondgebied wel al s legertaa k noemen? Sommi gen vo nden het beter all e passages in het ni euwe beginselprogramma daarover te schrappen. Het partij bestuur, gesteund, door een ruime meerderhe id niet. Partijbestu urslid Hans van Leeuwe n verduidelij kte de keuze voor het opnemen va n de passage dat de SP de take n van het leger wil beperken tot de verdediging . van het grondgebi ed en hulp bij het handhave n van de vrede: ' We zijn nu nog een soeverein land met een parlementaire de mocratie en dat willen we zo houden.
december
1999
Maar we wille n wél uit de NAYO en we zij n rad icaal tegen een E uropees leger, waa rover nu zoveel ges proken wordt.' Is de parl ementaire de mocratie wel het belangr(jkste middel om de wil van de bevolking tot uitvoering te brengen, zoals Heel de m.ens stelt, vroegen enke le sprekers. Of moeten we daarbij vermelden ·onde r de huidige omstandi gheden?' T in y Kox vo nd va n ni.et: ' De geschi edenis heeft aangetoond dat goede altern atieven ontbreken. En laten we ons heri nneren dat onze po li tieke voo rga ngers in het begin va n de 20ste eeuw ke ih ard gevochten hebbe n voo r een parl e me nta ire democrat ie met a lgemeen kiesrecht voor vrouwen en mannen. De democ rati e is veel jonge r en brozer da n velen in de gaten heb ben. Het is de moeite waa rd ons sterk te make n voor de be che rmin g va n de de mocratie. Er zij n genoeg anderen d ie de democratie li ever kwijt da n rijk z ij n. Zeker zijn er problemen met de huidi ge ui twerki ng va n de parlementa ire democratie, maar dat is geen reden het wezen ervan ter discuss ie te stell en.' De d iscussie leidde ook bij deze punte n niet tot een verandering va n de tekst va n de kernvisie. Dat gebeurde wel bij de form ulerin g va n de hoofdraken va n de SP. Het verzoek va nuit ve rschill ende afdelingen om aa n te geve n dat we ni et alleen in het parlement, maar ook met activite iten daarbuiten de strijd gevoerd moet blij ven wo rden tegen de hui dige neoli berale trend, werd ge honoreerd. O ndanks de reacti e va n het Partij bestuu r dat een dergelijke aanvullin g ni et nod ig was, stemde het co ngres vóór een daartoe strekkend amendement uit Le iden. Steun was er te nslotte ook voor een aantal moties di e öp het congres werden ingedi end. Bij voorbeeld om aan te bieden de ' bul derbosbomen' va n Paul Rosenmöller en andere spijtoptante n over te nemen, en te onde rzoeke n of de SP een Oiru·oep kan opri chten als de VARA uit het pu blieke beste l verdw ijnt. •
'lllé zijn bescheidener geworden. Niet in onze kritiek op het kapitalisme, maar in de uitwerking van de schets van ons ideaal' Het openings- en het slotwoord van het congres waren voor Jan Marijnissen. 's Ochtends waren de hem toegemeten tien minuten te kort om aan te geven welke besluiten van het organisatorische congres van 1 mei inmiddels uitgevoerd zijn of worden. 's Middags ging hij in op de betekenis van Heel de mens en de discussies erover in de partij. Hieronder volgen enkele delen van zijn verhaal. De volledige tekst is te lezen op www.sp.nl en ook op te vragen op het centrale nummer van het partijbureau
.(n onze jeugdige bravoure hebben we dingen gezegd en gedaan waar we nu niet meer achter staan. Niet zelden waren onze antwoorden al klaar, terwijl de vraag nog gesteld moest worden. De socialistische klassieken waren onze richtsnoer. Dat is al lange tijd geleden fundamenteel veranderd. De dogma 's hebben we uit het raam gegooid , en we zeggen nu niet meer dan we echt waar kunnen maken. En dat is heel verstandig. We hebben het primaat van de theorie ingeruild voor het primaat van de praktijk. Dat wil zeggen: Onze ideo logie is niet meer gebaseerd op niet nader omschreven en onbewezen uitgangspunten en veronderstel lingen , maar is een stelsel van ideeën dat we zelf hebben ontwikkeld op basis van de kennis die we hebben vergaard over de samenlev ing, hi er en nu, maar ook elders en in het verleden . Onderzoek en studie, en de concrete analyse van de concrete situatie hebben ons geholpen niet het spoor van de strijd voor rechtvaardigheid kwijt te raken. We zijn daardoor ook iets bescheidener geworden. Niet als het gaat om onze keiharde en fundamentele kritiek op het kapitalisme, niet als het gaat om de strijd voor gelijkwaardigheid en solidariteit, niet als het gaat om onze inzet, maar wel al s het gaat om de uitwerking van de schets van ons ieleaa l. En ook dat is heel verstandig. · Want ook wij kunnen de loop van de geschiedenis niet voorspellen. Bovendien zijn wij niet de enige die zullen bepalen hoe het alternatief voor de huidige wereldorde eruit zal zien. Maar er is meer. Het idee van een blauwdruk voor het socialisme heeft in de wereld vaak geleiel tot dogmatisme, en dogmatisme heeft vrijwel altijd geleid tot het geloof .in absolute waarheden. Een geloof dat geen ruimte liet voor kritiek, voor andersdenkenden. Een geloof dat de creativiteit doodde en het initi atief bij mensen wegnam . Een geloof dat uiteindelijk ook tot weerzinwekkende uitwassen en ve le wandaden heeft geleid. Het is goed dat wij met het aannemen van Heel de mens duidelijk maken dat wij ons niet baseren op een geloof, maar op een nuchtere ana lyse van het bestaande systeem aan de hand van duidelijke criteria. Wij leggen de ideologische lat niet zó hoog, dat we er wel onderdoor móeten springen. Socialisme betekent voor ons dat de mens de maat is van alle dingen, en dus maatgevend hoort te zijn
Spanmi1g
23
dec emb
er
voor de inrichting van de samenleving. Op school, in de fabriek; in het verzorgingshuis en in het verkeer; maar ook in zijn relatie met de natuur en het milieu. De mens is een soc iaal wezen. Socialisme betekent voor ons het besef dat omstandigheden erg veel invloed hebben op mensen. De Portugese Nobelprij swinnaar Saramago zegt het zo: 'Als de omstandigheden de mens maken, laten we de omstandigheden dan menselijk maken .' Daarvoor is nodig dat de politiek de baas wordt over de economie in plaats van de economie over de politiek en de democratie. Vandaag hebben we onze beginselen, onze meetlat geijkt, de lat waarlangs wij de ontw ikkelingen in de samen leving meten en aan de hand waarvan wij onze alternatieven voor Brutopia formuleren . lk ben ervan overtuigd dat het zowel intern als extern een belangrijk middel voor onze politiek zal blijken . We weten waar we elkaar aan te houden hebben en de buitenwereld weet ook waaraan men ons mag houden. Met Heel de men's geven we ons bloot, zo bloot als maar kan . We hebben geen verborgen agenda, geen geheime plannen, geen achterkamertjespolitiek. Heel de mens zegt waar we staan, wie we zijn, wat we willen en hoe we het willen. We zijn overtuigd van onszelf en daarom kunnen we onze kaarten open op tafel leggen. Kom op, zou ik tegen onze politieke concurrenten willen zeggen. Leggen jullie nu ook je kaarten op tafel, dan kunnen we zien wat ons bindt en wat ons scheidt. Dat is voor de kiezers in de komende jaren van groot belang. Want iets roepen of suggereren in verkiezingstijd is één , maar iets volhouden en uitwerken en vasthouden is iets anders! Discussiëren over de beginselen, de wezenlijke uitgangspunten van politieke partijen, is iets waar ik erg op hoop in de komende tijd. We moeten weg van de waan van de dag waarbij iedereen iedereen nakakelt zonder te beseffen waar het nu eigen lijk over gaat. Aan het slot van mijn verhaal wil ik jullie allemaal een gelukkig en strijdbaar 2000 toewensen. En vergeet niet: Je hart zit links, Je hart is vrij; Durf het te volgen!
1 999
9
I I
11
0
Met welke zaak ga je aan de slag en voor welke actievorm kies je? 'Actievoeren. Het klinkt makke lij ker dan het is. Het is vaak een zaak van hard werken , veel inzet en inzicht en lange adem.' (Uit: 'SP: Elke dag actief, politieke basisvorm ing deel 2 '). Maar naast 'hard , veel en langdurig' komt er bij actievoeren nog meer kijken. Zoals het beantwoorden van de vragen 'op welk onderwerp gaan we actie voeren?' en ' welke vorm kiezen we?' 10
Ger Wouters leidt al meer dan vijfentwintig j aar de SP in Schijnde l, waar hij ook anderhalf jaar wethouder was. Hij voerde door de j aren heen tal loze acties en weet du s waarover hij het heeft. Hoe kom je volge ns Wouters op ideeën om actie te voe ren? ' Dat is vaak gemakkelijker dan je denkt. ln principe zijn thema's di e in strijd zijn met de menselijke waardi gheid, gelijkwaardigheid en solidariteit altijd goede actiepunten. Zorg daarom dat j e weet wat er speelt; krant, radio en tv zijn prima info rmati ebronnen. Maar doe ook zelf onderzoek; praat met de mensen, be l deur-aandeur-aan in een buurt, neem ter plekke poo lshoogte, zodat je weet waa r je over praat. Al s je de ke uze hebt uit meerdere onderwerpen, pak dan eerst aan wat je het gemakkelijkste kunt winnen. Succes genereert immers succes e n daarmee leg je de basis voor winst op terreinen die niet zo ge makke lijk zijn .' Een arti ke ltje in de plaatselijke dakl ozenkrant bracht de Groningse SP op een idee voor een actie. Dakl ozen· waren een hand tekeningen-acti e gestart
Spanning
23
om de dagopvang ook in het weekend open te stellen. SP' ers boden hun hul p aa n, di e dankbaa r aa nvaard werd . Het gevol g was dat de actie in plaats van honderden hand tekeninge n er dui zenden opleverde. De gemeente zegde vervolgens toe de opva ng uit te breiden. De afdeling Nijmegen begon op bas is va n de stemming onder de bevolking een protestkaartenactie tegen een 240 mi ljoen kostende zweeftram in de binnenstad . Sj oerd de Jong van de Nij meegse SP: 'De mensen maken zich er nu al kwaad over, terwij l volge ns de planning de aan leg pas over twee j aar begint. Het onderwerp lééft gewoon onder de mensen. De kans op succes va n de actie is dus groot.' SP'ers in het Ove rij sselse Goor sloegen afgelopen zomer een tentenkampj e op een parkeerplaats voor campers. Hanny Woeste nenk: 'Iemand in de afdeling merkte op, dat er in Goor helemaa l niks is o m acti viteiten te orga ni seren, maar wel een grati s parkeerp laats voo r dure campers. Heel veel mensen in Goor bleken dat niet eens te weten. Omdat er in Goor evenmin een camping voor mensen met caravans en tenten is, leek het ons goed om die situatie onder de aa ndacht te brengen met deze korte ludi eke acti e.' Soms leidt de ene actie tot de andere. Toen de Valkenswaardse SP een buurtonderzoek naar gelu idsoverl ast deed, werd aan de
d e cember
1 999
bewoners ook gev raagd wat zij van hun buurt vinden. Uit de antwoord en bleek dat allochtone en autochtone w ij kbewoners nauwelijks iets van elkaar wisten. Met in het achterhoofd de 'Alles Kids?' -ca mpag ne organiseerde de SP toen in een speeltuin in de wij k een mul ticulture-_ Ie SPeeld ag.
Houd dagelijks contact met de mensen met en voor wie je de actie voert Staat het o nde rwerp eenmaa l vast, hoe ga je de actie clan vo rmgeven? Vo lgens Ger Wo uters bestaat daa r geen blauwdruk voor. ' Je kun t denken aa n een hand teke ni nge nactie, een enquête, gele/rode kaarte nacties , posters en spandoeken ophange n, bl okkades , demonstraties, boycotacties, bezettinge n, stakingen en so li dariteitsacties etc. We lke vorm je kiest, is afhanke lijk van je doel. Je organ iseert gee n handtekeningenactie als mensen verh ongeren en je haalt geen voedsel o p als een krui spunt veiliger moet worden. Wat je wel doet, is onder meer atl1anke lij k va n het stadium van de actie. H andtekeningen ophalen of een enquête houden kan bij voorbeeld een goede start zij n. Ook is belangrijk dat je de actievorm goed bespreekt met de mensen voo r wie je actie voert. Want het gaat erom dat zij het als hun eigen actie blij ven
Een blauwdruk bestaat niet. Je kunt denken aan een handtekeningenactie , een enquête, gele/ rode kaartenacties, blokkades, demonstraties, boycotacties, bezettingen , stakingen en solidariteitsacties etc . Welke vorm je kiest, is afhankelijk van je doel.
zien.. Dage lijks contact met hen houden is dus heel belangrijk. Laat in overl eg met hen de ene actievorm de andere opvolgen; dat houdt de actie levendig en verh oogt de kans op wi nst.' De SP in N ijmegen koos voor en kleuri ge fo lder met protestaart in de kabeltram-actie. j oerel de Jong: ' Het onderwerp leeft onder áll e Nijmegenaren. Met folderen bereik je clan het meeste, ook omdat de regional e kranten ons in de regel ni et zo oed co veren. Onlangs hi elden we een goed bezocht e info-bijenkomst, waar we de mensen uitleg gaven over de stanel van zaken van de acti e. D e volgende stap za l zijn het aa nbi eden van de handtekeni ngen.' Volgens Ger Wouters moet j e je niet vooraf vastpinn en op één bepaalde methode. ' Wees erop voorbereid dat de uitvoerin g van het actiepl an bijgesteld moet worden. D e praktijk is vaak gril liger dan de theori e die je hebt pgesteld . Start een actie n.i et te oroot, bouw hem ru stig op. Uitbreiden kan altijd nog en een tapje teru g wordt vaak gezien als een nederl aag.' Han Janssen van de SP in Valkenswaard: ' We wilden de mu lti culturele dag niet meteen heel groots aanpakk en en daarom zijn we begonnen met een Peeldag voor k.inderen . Volgend jaar wi llen we weer een multiculturele dag organi seren. Dan gaan we kijken of we ook de ouders kunnen interesseren.'
De SP in Gouda besloot van het ' snoeprei sj e' van de burgemeester (in de VS de criminaliteitsbestrijding bestuderen) het hoofclthema van de afdel ingskrant te maken en plaatste daarin een oproep aan de lezers om te laten weten hoe zij over de criminaliteit denken. Agnes Dielemans: ' Het aantal reacti es op de oproep viel tegen. De drempel om te schrij ven is blijkbaar toch te hoog. Maar we merkten wel dat
het onderwerp van de actie goed aansloeg. De mensen waren er heel positief over dat wij dit soort dingen aan de kaak stell en. We wonnen veel sympathie, ook al doordat de acti e veel publiciteit kreeg. De discussie over studiereizen kwam daardoor goed op gang en dat is natuurlijk heel belangrijk.' ' K lopt,' zegt Ger Wouters. 'M aar publiciteit mag geen doel op zich zijn. Publiciteit i s een middel om de actie
bekend te maken. A l s dat lukt, kun je vooruitgang boeken en het succes van de actie ook gemakkelijker claimen .' 'Als je er iets in je woonp laats speelt wat jou raakt, en je denkt aan een acti e, kaart het dan gewoon aan bij je afdelingsbestuur. Er zijn bijna altijd tiental len redenen om iets niét te doen ; probeer samen een reden te vinclen om wél iets aan te pakken,' aldus Ger Wouters. e
Bijvoorbeeld • De SP in Tilburg voerde actie voor de aanleg van een station in de wijk Reeshof. 'Gewoon een beetje creatief nadenken over de mogelijkheden van het openbaar vervoer' , ze i Tiny Kox. De gemeente Tilburg overlegt inmidde ls met de NS. • SP-raadslid Hawa Çinar uit Zoetermeer startte een grote hulpactie voor de slachtoffers van de aardbeving in Turkije . Ze kreeg alle steun van gemeente , transportbedrijven en ook de andere partijen hie lpen mee collecteren. • Het ontslag van twee kritische PTI-medewerkers in Goes was vorig jaar voor de SP aanleiding voor diverse protestacties en ze lfs de bezetting van het PTI-servicecentrum . • In Zevenaar voerde een groepje SP' ers actie bij een historisch weeggebouwtje dat moest wijken voor de Betuwelij n. Met succes . Het gebouwtje bleef behouden . • Een filmreportage van een Zweedse cineast over kinderarbe id bij vervaardiging van IKEA-spullen leidde tot een negen maanden actie. De SP mobiliseerde tienduizenden IKEA-klanten. Het resultaat is bekend. • Tijdens het WK-wielrennen protesteerde een groep SP'ers tegen de toegangsheffing langs de openbare weg door zonder kaartje te gaan kijken . De actie zorgde voor grote opschudding.
Spanmi7g
23
december
1999
11
•
1n nen De SP-fractie is solidairen dat wordt gewaardeerd
Solidaircoördinator Mariet Berendsen steekt de Philipsstakers een hart onder de riem
' De Tweede-Ka merfract ie va n de SP staat achter ju ll ie,' stond te lezen op pamfletten aa n de poorten va n Flex a Sneek en Phi lips T e rneuzen , en eerder al in faxe n va n de fractie. ' Het is onaa nv aa rdbaar om werkgel egenhe id aa n een regio te o nttrekken terwijl er gee n e nkel e noodzaak voor is,' zegt Jan de Wit. ' Fiexa en Philips maken genoeg winst, maar reorgani satie zo u nog meer win st op leveren. De werkneme rs hebben groot ge lijk en met onze so lidariteitsverkl aringen late n we hen
zien d at e r tenminste één poli tieke partij is die zich interesseert voor hun lot. ' Sinds de vakbonde n z ijn in ge lijfd zij n het poldermode l e n zijn ve rwo rd en tot een soort ANWB, zijn het de werknemers zelf die de acties starten. Wij a ls SP kunnen ons daar niet aa n onttrekke n. We z ijn de en ige partij die het doe n, e r wordt a ltijd on tzettend goed gereageerd en we z ijn altijd we lkom onze steun bij de stakers ze lf te komen toelichten .' De Wit vindt het belangrijk dat deze vorm va n hart onder de ri em steken niet beperkt b lijft tot de Kamerfractie. ' Bij meer lokale werknemersacties verdient het zeker aanbeve lin g a ls afde ling of ge meenteraadsfractie je steun te betui gen.'
Omscholing nodig voor docenten allochtone talen Bijna duizend onderw ij zers in alloch tone levende talen, aaltleerkrachten, dreigen hun baan te verliezen. Onderwij s in de eigen taal mag sinds het beg in van het schooljaar niet meer onder schooltijd worden gegeve n, waardoor het aantal leerlingen dat de lessen nog wi l volgen drasti sch terugl oopt. De SP en de Algemene onderwijsbond (Aob) pleiten ervoor om de docenten om te scholen tot groepsleerkracht, aan wie in het basi sonderwijs schreeuwende tekorten zijn. In antwoord op vragen van Harry van Bomme l gaf minister He rm ans van Onderwij s aa n daar we l voor te voelen , maar
12
hij zegde geen concrete maatregelen toe. Basisonderw ijs is het werkve ld van gemeenten, zei hij. Op ge meentelijk niveau bestaat echter grote onduidelijkheid over de positie van de aalt- leerkrac hten. Zijn zij in dien st van de school of va n de ge meente? Een paar gemeenten, maar nog lang niet all e, zij n gestart met een omscholin gsp rogramma voor aalt-l eerkrach ten . ' SPraadsfracties zouden er goed aan doen er bij de gemeente op aan te dringen dat het programma sne l van start gaat,' zegt Harry van Bommel. Info: Jasp er van Dijk (070) 318 38 05
Spanmng
23
december
H De selectie uit de vele onderwerpen die zich de afgelopen maand mochten verheugen in de bijzondere belangstelling van de SP-Kamerfractie ziet er als volgt uit. • Strafkortingen bij weigering defensiebaan (schriftelijke vragen) • KLM-voorkeursbehandeling voor EersteKamerleden (verklaring) • Het inschakelen van vrijwilligers voor politietaken (schriftelijke vragen) • De verdonkeremaning van een kritisch rapport over het studiehuis (verklaring) • Een eindejaarsuitkering voor minima (motie) • Gaswinning onder de Biesbosch (schriftelijke vragen) • De weigering van allochtonen in discotheken (schriftelijke vragen) • De problemen op de geprivatiseerde spoorlijn Almelo-Mariënberg (schriftelijke vragen) • De aandacht van de BVD voor de SP (schrif· telijke vragen) • De gewenste stopzetting van bestaande bedrijvenpoli (schriftelijke vragen) • De beunhazerij in privé-klinieken (schriftelij· ke vragen) • De problemen van daklozen om een bank· rekening te kunnen openen (schriftelijke vragen) • Sponsoring van politieke partijen door het bedrijfsleven (mondelinge vragen) • De gevaren van het gebruik van ontsmet· tingsmiddelen voor schippers (schriftelijke vragen) • Het paaien met geld voor een project naar keuze van Kamerleden door de metaalindustrie (verklaring) • De nadelige effecten van het schrappen van vergoedingen voor eenvoudige medicijnen (schriftelijke vragen) Inform atie over deze onderwerpen is te vinden op www.sp.nl en bij de betreffende fractiemedewerker. Wie dat is , kun je navragen op het algemene nummer van de fractie: (070) 318 30 44 .
1999
Mislukken
'Seattle' remt verdere liberalisering wereldhandel
I, I I
De SP is een van de ruim 1100 maatschappelijke organisaties die voorafgaande aan de WTOtop een verklaring ondertekenden tegen verdergaande liberalisering van de wereldhandel. De verkla- · ring stelt onder andere: 'Wij ver-
WTO-top gaat ten onder aan ongeremde ambities zetten ons tegen elke inspanning om de macht van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) uit te breiden door een nieuwe veelomvattende ronde van handelsliberalisering. In plaats daarvan dienen de regeringen de gebreken van het systeem en het WTOregime zelf te herzien.' Inmiddels is de top (van 29 november tot en met 3 december gehouden in Seattle) uitgelopen op een mislukking. Hoe kon dat gebeuren, en wat zijn er de gevolgen van? Maar eerst: wat is de WTO precies? Spanning
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstonden in de VS plannen voor een nieuwe wereldorde, die bijpassende wereldorganisaties nodig maakte. Dat leidde na de oorlog tot de oprichting van de VN, de Wereldbank en het IMF. En tot het plan voor een 'International Trade Organisation', die wereldwijd zou moeten gaan over zaken als rechten van vakbonden, concurrentiebeleid, grondstoffenprijzen en overdracht van technologie en financiële hulpbronnen. Het plan voor een ITO sneuvelde echter in het Amerikaanse
•
23
december
1999
Congres. Ervoor in de plaats kwamen acht internationale gespreksronden over handelsakkoorden onder de naam Gatt (Genera! Agreement on Tariffs and Trade). De eerste Gatt-ronde startte in 1948. De laatste, de Uruguayronde, liep van 1986 tot 1994. In het begin ging het op de Gatt-conferenties vooral over tariefvermindering van de invoerrechten. In de jaren tachtig breidde de agenda zich steeds verder uit, tot het uitbannen van alle mogelijke belemmeringen voor internationale vrijhandel. Het eindakkoord van de Uru-
13
Buitenland guay ronde leidde tot een verdrag dat in j anuari 1995 van kracht werd, en dat de naa m Gatt veranderde in World Trade Organi satio n (WTO).
Nederland heeft geen eigen inbreng in de WTO, maar wordt vertegenwoordigd door de EU Hoofddoe l va n de WTO (die zete lt in Genève) is toe te zien op nalevi ng van de WTO-verdragen. Verder functioneert de organi satie als een forum voor onderh ande lingen over handelsverdrage n en doet ze uitspraak bij een handelsconflict tu ssen landen. De WTO is het be langrijkste orgaan al s het gaat o m de wereldhande l. De organi satie stelt regels waarnaar nationa le wetgeving zich dient te schikken, en ze kan sancti es opleggen aan landen. De WTO te lt nu 134 leden en 33 landen met de status van waa r-
Wie betaalt
bepaalt? De kosten van de top in Seattle worden geschat op ~ . 2 miljoen dollar, zo'n 19 miljoen gulden. Het geld is volledig bijeengebracht door sponsors. In de lijst van gulle gevers zitten enkele overheidsinstanties (zoals de staat Washington, waar Seattle in ligt) , maar verder vooral .grote bedrijven. Hoofdsponsors zijn Microsoft en Boeing die elk ver boven de kwart miljoen dollar bijdroegen (waardoor hun topmannen Bill Gates en Phil Condit samen de organisatie voorzaten). Andere bedrijven die sponsorden zijn bijvoorbeeld Monsanto, America Online en AT&T. Voor een bijdrage van 250.000 dollar kregen zij tijdens de WTO-top de 'smaragden-status ', waardoor ze vijf gasten mochten afvaardigen naar de recepties en het ministeriële diner: 'Deze innige relatie met het bedrijfsleven zal de integriteit van de ministers beproeven ,' schreef het Financiee/e Dagblad, 'zeker als ze moeten beslissen over een onderwerp als 'e-commerce ' - van groot belang voor Microsoft.'
14
nemer. In principe heeft elke lidstaat via zij n diplomaten toegang tot de WTO-commi ss ies, -raden en -geschi lbes lechtingscommi ss ie. In de praktij k zijn er echter een paar grote landen in het Noorde n zoal s Japan, Canada en de VS , of mac htsbl okken zoals de Europese Commi ssie, die samen de agenda voorberei den o f besluiten nemen om ze pas daarn a voor te leggen aan andere landen . Een goed voorbeeld hiervan is het landbouwakkoord , dat eerst is onderhandeld tussen de VS en de EU en pas v lak voor het einde va n de Uruguay ronde aa n de andere landen is gepresenteerd als een slikken of stikken-akkoord. On derwerpen die ontwikkeli ngslande n op de agenda zetten, halen vaak de onderhandelingstafe l ni et. Een probl eem voor vee l ontwikkelings landen is ook dat ze ni et ge noeg dip lomaten in Genève gestationeerd hebben om alle vergaderin gen vàn de WTO te bezoeken. Voor Europa bestaat de unieke situatie dat de Europese Commi ssie onderh andelt met de WTO namens alle I 5 lidstate n. De Europees Commi ssari s van Handel maakt een voo rste l dat vervo lge ns bespro ken wordt in de Commi ssie en met de lidstaten, en ongetwijfeld ook met het bedrijfs leven. Daarn a word t het besproken in de Algemene Raad (van mini sters van bu itenlandse zaken) dat vervolgens een mandaat geeft aa n de Commissie. Het Eu ropees Parl e ment wordt wel ingelicht, maar heeft geen instemm ingsrecht over de besluiten.
Veel tegenstellingen bleken onoverbrugbaar De mini sters van Ha ndel va n de WTO-Iidstaten hadden het tussen 30 november en 3 december in Seattle eens moeten wo rden over een age nda voor een verdere liberali sering va n de wereldhande l. Bij de vori ge handels-
Spanmng
23
december
ro nde waren o nderwerpen blijve n liggen zoals de hande l in diensten en in agrari sche produ cten. ln een spectac ul air decor van demonstranten, acti e- en pressiegroepen - commentatoren spraken van het Woodstock van de wereldhandel - faalde de top in Seattle echter voor de aanhangers van vrijhandel. Seattle legde tegenstellinge n bloot binnen en tussen de grote handelsblokken (de VS , Europa en Japan) en tussen de rijke were ld en de ontwikkeli ngs landen. Di e tegenste ll inge n maakten een vergelij k onmogelij k. Enkele geschilpunten: De VS e n de Cairns-groep (15 landbou wprodu cten-exporterende landen, waaronder A ustralië, Argenti nië, Zu id- Afri ka, Thailand, Chi li en Canada) wilden afschaffin g van de Europese subsidies voo r de landbouwsector. De EU is hier sterk tege n gekant omdat de Europese regeringen onder g rote druk staa n van de nationale . landbouworganisati es . De VS wilden hande l ko ppe len aa n het vraagstuk van nalev ing va n de arbeidsnormen in de ontwi kkelingslanden. De EU is hierove r intern verdeeld , terw ijl de ontwikkelings landen fa li ekant tegen zijn . De EU wilde de voedselveiligheid op de agenda zette n (hormonen, ge netische manipu latie). De VS en Canada wil den juist verruim ing va n de mogelij kheden op dit gebi ed. De EU wilde reg ulerin g van de internethandel (e-commerce) . De VS rü et, o mdat ze hierbij een grote voorsprong hebben op Europa en Japan. De ontwikke lings landen will en meer toegang tot de mar kten in westerse landen voor hun textie l- en la ndbouwproducten. D aarn aast eisen zij meer tijd voo r uitwerking in hun landen van lopende afspraken. Zij vinden de VS en de E U tegeno ver zich die samen ple iten voor m.i lieu-eisen aa n de producti e voor intern ational e handel. Ontw ik-
19 99
Buitenand Verder praten
op de cursus Wie dieper wil ingaan op de voors en tegens van liberalisering van de wereldhandel doet er goed aan de cursus Economie, anders bij te wonen op donderdag 27 januari in Eindhoven. Het thema is handel in voedsel. Ruime aandacht zal besteed worden aan de relaties tussen de rijke landen en de.ontwikkelingslanden. Meer info en opgave bij Jeannette de Jong. Meer informatie (heel veel) over de WTO en de 5eattle-top is te vinden op http:/ j www.stelling.nljwto/.
kelingsl anden verzetten zich laartegen en dat doen ze ook tegen het stell en van voorwaarden p het terrein van de arbeidsomstandigheden. Goedkope arbeid en 'terughoudende' mi lieuwetgevin g zij n voor deze landen concurrentie-voord elen di e zij tegen het rijke Noord en kunnen inbrengen. Verder staan de VS en ontw ikkelings landen lijnrecht tegenover elkaar over de be cherming van intellectuele eigendomsrechten. D e ontw ikkelingslanden tenslotte zij n teleurgesteld over het uitblijven van de voorgespi egelde gunstige ef fecten van vrijh andel en ook daarom beducht voor verdere liber ali serin g.
'De retoriek van Ybema klinkt goed, maar het gaat om verdere liberalisering. En daar worden de arme landen nooit beter van' De top draaide du s uit op een Mili eudefensie mis lu kkin g. (aanwezig in Seattle) gaf direct na de confere ntie een persverkl arin g ui t die als volgt begon: Milieuacti visten bereiken hun doel: GEEN NIEU WE RONDE. De ambitieuze plannen van de VS, EU, Japan en Canada zijn \'erslagen doo r dru k van zowel bi1111en als buiten het conf erentiecentrum in Seattle. Oppositie van de 'civil society' en ontwikkelingslanden hebben de onder-
tegengehouden. handelin gen Milieu-, arbeid- en landbouwo rganisaties hebben de nekslag gegeven aan onderhandelingen van de mondiale vrij handelsagenda. Staatssecretari s Ybema (ook aa nwez ig in Seattl e) reageerde daar woedend op. Volgens hem is het uitblij ven van een akkoord veel erger cl an slecht akkoord, jui st voor de ontwikkelings landen. Hoe zit het nu ? Bui tenl andmedewerker Johan van den Hout van de SP-K amerfractie ziet het mislukken van de top als een goede zaak . ' Ybema deed in Seattl e wel al sof ie minister van de Derde Wereld was, maar ondanks zijn retoriek is de WTO er toch vooral voor bedoeld de wereldhandel verder te li berali seren. En daar i s nog nooit iemand beter van geworden. Al thans, ni et de men sen waar wij voor staan en ook niet het milieu. Overigens gin g Seattle nog ni et over een akkoord maar over de agenda voor een onderh andelingsronde om tot een akkoord te komen. Probleem daarbij was, dat - als Seattle geslaagd was - er veel op de agenda zou komen wat voorheen niet binnen de WTOsfeer viel. De WTO wilde nu afspraken maken over milieu, arbeidsomstandi gheden, vakbonden etc. D at kl in kt heel leuk, maar j e moet toch altijd in het achterh oofd houden dat het
Spanning
23
erom gaat de handel verder te li berali seren. En ook in de WTO geldt dat wi e het meeste geld heeft, het meest te vertellen heeft. D at de hele wereld open zou gaan voor producten uit de Derd e Wereld - wat voorstanders van Seattle beweren - is dus nog maar twijfelachtig. M aar vooral, liberali sering betekent ook dat de D erde Wereld nog verder opengaat voor onze producten, zonder dat die landen zich nog mogen beschermen. Dus, beter geen akkoord dan een slecht akkoord .' Van den Hout verwacht overi gens ni et dat de roep om meer vrijhandel nu van taf el is. Nu begint er wat diplomatiek handwerk achter de schermen en over een jaar of zo is er een nieuwe agendabijeenkomst, sch at ik.' Wat had er volgens de SP in Seattle wel moeten gebeuren? Van den Hout: ' De WTO i s ni et van ons , dus i s het ook niet aan ons om een altern ati ef naar voren te brengen als hun spell etje niet doorgaat. Wat wij in ieder geval willen, i s meer gelij kwaardige handel met aa ndacht en res pect voor de specif ieke omstandi gheden van l anden. Dat vraagt du s meer om organi satie, dan om vrijh andel. En om een concreet voorbeeld te noemen: het zou al veel schelen al s de EU haar melk niet meer gesubsidi eerd dumpt op Jamai ca zodat de lokale boeren daar zelf hun melk aan de man kunnen brengen. Nu is di e melk duurder dan importen uit Nederl and! Bij zo ' n maatrege l zijn ze méér gebaat dan bij nog meer exportgeri chte ontwi kkeling, want zoveel heeft Jamaica, in ieder geval voorlopig, niet te bieden.' Opvallend is volgens Van den Hout nog de opstelling van GroenLinks. 'Die heeft ook de wereldwijde petitie tegen verdergaande liberali sering ondertekend. M aar toen wij in de K amer een moti e indienden met exact dezelfde tekst, stemden ze tegen.' •
december
1999
DeWTO in de praktijk
BANANEN De EU gaf jaren lang hande lsvoordelen aan bananen uit voormalige Europese koloniën , voornamelijk in het Caribisch gebied . De VS kaartte de zaak aan bij de de geschillenbeslechtiging enkele dagen nadat bananenreus Chiquita honderdduizenden gu ldens had gestort op de rekening van de Democratische Partij . De VS kreeg gelijk van de WTO, met als gevolg dat nu zo 'n 200.000 boeren failliet dreigen te gaan . H 0 R M 0 0 N V L E E 5 De VS eiste - en kreeg- het recht om hormoonvlees op de Europese markt te brengen , waar dat verboden is. Als een land twijfelt aan de kwaliteit van een ander land mag het producten weigeren , maar dan moet het wel wetenschappelij k kunnen bewijzen dat dit product schadelijk is. Toen de VS de EU aanklaagde , lag de bewijslast bij de Europese Unie, en die slaagde er niet in aan te tonen dat hormoonvlees schadelijk is. 5 C H I L D P A D D E N De VS had de verkoop van garnalen verboden waarbij door de vangstmethode bed reigde zeeschildpadden gedood worden. De netten kunnen vrij gemakkelijk aangepast worden zodat de schildpadden gespaard blijven. Toch klaagden vier Aziatische staten de VS aan bij de WTO . Die oordeelde dat de VS wel schildpadden mag beschermen , maar niet via een handelsboycot. A 5 B E 5 T De EU heeft besloten dat gebruik en verwerking van asbest over enkele jaren helemaal taboe is . Canada - 's were lds grootste asbestexporteur - heeft hierover een klacht ingediend bij de WTO en geëist dat het verbod teruggedraaid wordt. Een uitspraak is er nog niet.
15
I
Actuele economie,
raadswerk en hulpdienstbijscholing
op cursusagenda Met de congresdiscussies achter de rug komt er weer méér tijd beschikbaar om deel te nemen aan cursussen. En dat komt goed uit gezien het interessante aanbod. In januari start de uiterst praktische cursus Raadswerk in Uitvoering. Aan de hand van 'echte' raadsstukken komen alle aspecten van het raadswerk aan bod. In één zaterdag leer je zodoende de fijne kneepjes van het politieke spel in de gemeenteraad. Op 8 januari in Heerlen en op 22 januari in Oss. Actuele economische thema 's staan centraal op twee donderdagavonden. Op 13 januari gaat het in Zwolle over de liberalisering van de nutsbedrijven, en op 27 januari in Eindhoven over de wereldhandel in voedsel (zie ook blz. 13 t/m 15). De cursusmaand
wordt op 29 januari afgesloten met de halfjaarlijkse workshopdag voo r Hulpdienstmedewerkers. Onderwerpen die aan de orde komen zijn de nieuwe regel s rond huurverhoging en huurbeschermi ng; verhaalsrecht en terugvorderingen in de Bijstandswet en de regels rond asbest letselschade en het Asbestinstituut. Voor afdelingen met een functionerende Hulpdienst is deelname aan de cursus niet vrijblijvend. Als partij hebben we een naam hoog te houden als het gaat om het helpen van mensen. Willen we dat blijvend kunnen waarmaken, dan is voortdurende scho ling van de Hulpdienstmedewerkers een nood zaak. Voor meer info over alle cursussen: Jeannette de Jong, (010) 243 55 43.
Nieuwe regels rond onderhoudskiachten en
Sinds 30 november gelden nieuwe regels voor mensen die vinden dat de huur van hun woning te hoog is gezien de onderhoudsklachten. De nieuwe procedure is als volgt: Een huurder meldt de onderhoudskiachten schriftelijk aan de verhuurder die vervolgens zes weken de tijd heeft om de klachten te verhelpen. Gebeurt dat niet, dan kan de huurder de klachten melden bij de Huurcommissie en vragen de huur te verlagen. Vindt de Huurcommissie een verlaging op zijn plaats, dan gaat die in op de eerste dag van de maand na de maand waarin het verzoekschrift aan de Huurcommissie is
Hu Ipd iensten info geprofessionaliseerd Voor goed draaiende Hulpdiensten is een up-ta-date infonnatievoorziening onmisbaar. Met een infobu lletin voor de hulpdienstmedewerkers werd daarin voorzien, maar niet al te consequent. Daar komt nu verandering in. Vanaf januari verschijnt het infoblad met een ijzeren regelmaat van eens per
16
maand , is het in een professioneel jasje gestoken, biedt het meer inform atie en zitten er alvast perforatiegaten in zodat het eenvoudig op te bergen is. Afdelingen dienen zo snel mogelijk een lij st op te sturen met de hulpdienstmedewerkers die het infoblad moeten ontvangen.
Spanmilg
2
3
huurprijs·
december
1999
gestuurd. De verlaging duurt totdat de klachten zijn verholpen. Van huurverlaging kan alleen sprake zijn bij onderhoudskiachten die opgenomen zijn in de 'nulpuntenlijst'. Een deel daarvan is exact omschreven in het Besluit huurprijzen woonruimte, een verdere uitwerking is te vinden in het 'nulpuntenboek' dat ter inzage ligt bij elk Huurcommissie-secretariaat. Nieuw op het huurfront is verder dat vanaf nu 25 gulden betaald moet worden bij bijna elk adviesverzoek aan de Huurcommissie (vrijstelling is mogelijk bij een inkomen op bijstandsniveau), en dat het in de toekomst onmogelijk wordt om bezwaar aan te tekenen tegen de huurverhoging vanwege onderhoudsklachten. In 2000 kan dat nog wel, bij wijze van overgangsregeling. Vanaf 2001 niet meer: de nieuwe regeling is ervoor in de plaats gekomen. Alle ins en outs van de nieu- · we procedure komen aan bod in de cursus Helpende Hand op 29 januari. Informatie is ook te krijgen bij het huurcommissiesecretariaat en op www.minvrom.nl/ wonen.
