Neurologische revalidatie CVA
Hoe u met fysiotherapie de lichamelijke problemen door een beroerte vermindert Wat is een beroerte (CVA) precies? De medische term voor een beroerte is CVA, wat staat voor ‘cerebro vasculair accident’. Letterlijk betekent dit: een ongeluk in de bloedvaten van de hersenen. Daarbij beschadigt het hersenweefsel. Elk jaar overkomt het ongeveer 30.000 Nederlanders. In de meeste gevallen (80%) gebeurt dat door de afsluiting van een bloedvat, maar het kan ook door een bloeding komen (20%). De gevolgen van een beroerte zijn deels lichamelijk van aard: u kunt problemen met lopen hebben, moeite met uw evenwicht, een arm die ‘niet meewerkt’ of moeite met praten ervaren. Daarnaast kan een beroerte ook voor psychosociale problemen zorgen, dit merkt u in uw gedachten, gedrag of veranderingen in uw karakter. De problemen die u ondervindt, zijn afhankelijk van welk deel en de hoeveelheid weefsel van de hersenen dat beschadigd is. Na de eerste zorg direct na de beroerte, begint voor de meeste patiënten een periode van revalideren. Daarbij werken veel zorgverleners samen. De behandeling van CVA De meeste mensen die een beroerte krijgen, worden direct opgenomen in een ziekenhuis. Ruim de helft van de patiënten kan na een aantal dagen of weken weer naar huis. Als dat nog niet mogelijk is, volgt overplaatsing naar een revalidatiecentrum of een verpleeghuis. Revalidatie Het merendeel van de patiënten, thuis of in een instelling, gaat een periode van (poli)klinische revalidatie tegemoet. Er wordt intensief samengewerkt tussen ziekenhuizen, revalidatiecentra, verpleeghuizen en fysiotherapiepraktijken. Dit wordt een CVA-zorgketen genoemd.
Teamwerk Revalideren is teamwerk. Het wordt ook wel multidisciplinair behandelen genoemd. Dat wil zeggen: elke hulpverlener met een eigen werkgebied levert een specifieke bijdrage aan het revalidatieproces. Het multidisciplinaire team bestaat onder meer uit een (revalidatie)arts, (verpleeg)huisarts, een ergotherapeut, een sportinstructeur of bewegingsagoog, een logopedist, een (neuro-)psycholoog, een maatschappelijk werker, een (wijk)verpleegkundige en een fysiotherapeut. De behandeling richt zich in de eerste maanden na een beroerte op het voorkomen of verminderen van lichamelijke en psychosociale problemen. Uiteraard is de onderlinge afstemming in de zorgketen belangrijk voor het resultaat. Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? De fysiotherapeut draagt op verschillende manieren bij aan het welzijn en herstel van patiënten met een beroerte. Dat begint het liefst zo snel mogelijk nadat de diagnose ‘beroerte’ door de neuroloog is gesteld. Daarna begint voor de meeste patiënten de revalidatiefase waar fysiotherapie deel van uitmaakt. Ook op langere termijn helpt de fysiotherapeut u bij het herstel en het verbeteren van uw mogelijkheden. De eerste dagen Het is goed om na een beroerte zo snel mogelijk weer uit bed te komen, bij voorkeur binnen drie dagen. Daar helpt uw fysiotherapeut u bij. Snel weer in beweging komen, heeft een positieve invloed op het herstel. Ook vermindert daardoor de kans op complicaties zoals luchtweginfecties en doorliggen. Soms kan een patiënt niet actief oefenen of is een dergelijke inspanning nog niet gewenst. Ook is het mogelijk dat er nog geen zekerheid is over de precieze diagnose. In deze fase zal de fysiotherapeut de behandeling bij uw bed geven. Hij kan dan adviseren over wat voor u de meest comfortabele lighouding is. Aan de verpleging kan de fysiotherapeut hierover instructies geven. Soms kan de behandeling bestaan uit hulp bij het bewegen van uw armen en benen, ademhalingsoefeningen en/of het zelf weer leren omdraaien in bed.
De revalidatiefase Wanneer u uit bed mag, zal de fysiotherapeut zo mogelijk dagelijks oefeningen geven. Daarbij gaat het vooral om bewegingen zoals het weer leren opstaan en gaan zitten, staan en zich verplaatsen. Daarnaast kan de fysiotherapeut een verlamde arm of een pijnlijke schouder behandelen. Het doel van de fysiotherapie is dat u leert om allerlei dagelijkse activiteiten weer zelf te doen. Het is belangrijk dat u zelf al in een vroeg stadium aan de fysiotherapeut laat weten wat u wilt bereiken met de therapie. In hoeverre dit lukt, is vaak moeilijk te voorspellen, zeker wanneer de beroerte nog niet zo lang geleden heeft plaatsgevonden. Wel staat vast dat intensief oefenen noodzakelijk is, soms meerdere keren per dag. Het is zelfs denkbaar dat u als gevolg van een beroerte weer opnieuw moet leren lopen. Om het oefenen te vergemakkelijken wordt vaak gebruikgemaakt van een hulpmiddel zoals een looprek, een wandelstok of een beugel ter ondersteuning van bijvoorbeeld de voet. Uw fysiotherapeut leert u dan hoe u goed gebruik maakt van deze hulpmiddelen. Drie maanden na de beroerte Ongeveer drie maanden na een beroerte wordt pas echt duidelijk wat uw mogelijkheden zijn. Vooruitgang op vaardigheden is dan overigens nog wel mogelijk. Dit hangt onder andere af van uw motivatie om te blijven oefenen. Onregelmatig oefenen kan namelijk tot een terugval leiden. Met oefeningen onderhoudt u de vaardigheden die u geleerd heeft en blijft uw conditie op peil. Met een goede conditie verkleint u de kans op een tweede beroerte. Fysiotherapie vindt meestal plaats op een poliklinische afdeling, in een fysiotherapiepraktijk of bij u thuis. Mogelijk verblijft u in een verpleeghuis, al dan niet met eigen fysiotherapeut. U leert hoe u zo goed mogelijk met de blijvende beperkingen kunt omgaan. Daarnaast ondersteunt en adviseert de fysiotherapeut andere hulpverleners, die direct betrokken zijn bij de zorgverlening aan u. Het accent van de fysiotherapie zal gaandeweg vooral gericht zijn op het hervatten van uw dagelijkse activiteiten, zoals werk, hobby’s en sport. Het is goed als u zelf aangeeft wat u wilt bereiken, zodat de fysiotherapeut de behandeling, adviezen en begeleiding daar op kan afstemmen.
Het belang van bewegen Deze tekst geeft uitleg over wat een fysiotherapeut voor u kan betekenen wanneer u een beroerte heeft gehad. Maar wist u dat het aanleren van een actieve leefstijl u op veel fronten winst kan opleveren? Regelmatige lichaamsbeweging draagt op allerlei manieren bij aan uw gezondheid. Uw hart en bloedvaten blijven beter in conditie, bewegen heeft een positieve invloed op de bloeddruk en cholesterolgehalte wat ervoor zorgt dat de kans op een nieuwe beroerte kleiner wordt. Bovendien heeft u door regelmatig te bewegen minder kans op overgewicht, blijven uw botten langer sterk en werkt uw spijsvertering beter. U voelt zich energieker, kunt gemakkelijker ontspannen en bent daardoor beter bestand tegen stress. Voldoende lichaamsbeweging verhoogt uw kwaliteit van leven, want als u soepel kunt bewegen, voelt u zich beter!
Wij zijn met onze praktijk aangesloten bij CVA zorgketen Maastricht e.o.. Voor meer informatie: http://www.kennisnetwerkcva.nl.
Parkinson Zeker bewegen met Parkinson Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen U ervaart elke dag de gevolgen van de ziekte van Parkinson, voornamelijk door problemen in denkprocessen en doordat u moeilijker beweegt. Bekende bewegingsklachten zijn het beven (tremoren), de stijve spieren waardoor het moeilijk is om bewegingen te beginnen, de trage bewegingen en een gebogen houding. Op termijn ontstaan meestal moeilijkheden met de dagelijkse bezigheden, zoals omdraaien in bed. Er zijn medicijnen en operaties om de verschijnselen te verminderen. Deze zullen uw klachten echter nooit helemaal wegnemen. Als de klachten er eenmaal zijn, gaan ze niet meer weg en nemen ze meestal geleidelijk toe. Parkinson heeft geen invloed op de lengte van uw leven, maar wel op de kwaliteit ervan.
Wat is de ziekte van Parkinson? Mensen met de ziekte van Parkinson hebben te weinig dopamine in hun hersenen. Dat komt door een beschadiging van de zenuwcellen die dopamine aanmaken. De oorzaak van die beschadiging is helaas nog onbekend. Dopamine, een zogenaamde neurotransmitter, is nodig om signalen door te geven van de ene naar de andere hersencel. Het tekort aan dopamine kan problemen geven bij dagelijkse activiteiten zoals lopen, omdraaien in bed en praten. Ook kunnen geheugenstoornissen, slaapproblemen, depressies, concentratieproblemen en persoonlijkheidsveranderingen optreden. Andere veelvoorkomende klachten zijn pijn, incontinentie en stoornissen met de seksualiteit en de spijsvertering. Wat kunt u zelf doen? Het gaat erom dat u zich zo goed mogelijk in het dagelijks leven kunt blijven bewegen en dat u op een verantwoorde manier actief blijft. Het is vooral belangrijk om tijdig actie te ondernemen. Wacht niet tot uw conditie verminderd is, maar houd deze op peil. Zorg dat u voldoende blijft bewegen. Bewegen Probeer op minstens vijf dagen in de week een half uur te bewegen, bijvoorbeeld door te wandelen, te fietsen of te zwemmen. Hiermee onderhoudt u uw conditie en kracht. Dat half uur kunt u natuurlijk ook opdelen in blokken van tien of vijftien minuten. Als u een sport beoefende, ga hier dan zo mogelijk mee door. Afhankelijk van uw mogelijkheden kunt u deelnemen aan speciale Parkinsonoefengroepen voor bijvoorbeeld zwemmen of gymnastiek. Ook algemene bewegingsgroepen voor ouderen kunnen geschikt voor u zijn. Uw fysiotherapeut kan u hierover adviseren en u zonodig begeleiden. Goede en mindere momenten Parkinsonpatiënten kunnen zogenaamde ‘on- en off-periodes’ hebben, ofwel goede en minder goede momenten op de dag. Maak vooral van de goede momenten gebruik om uw conditie en kracht te trainen. U heeft dan minder (neurologische) problemen en uw prestaties zijn beter. Vermijden dubbeltaken Het is goed mogelijk dat u bij vanzelfsprekende bewegingen uw aandacht erbij moet houden. Het kan al snel te veel zijn om bijvoorbeeld tegelijkertijd te praten en te lopen (een lichamelijke en een mentale taak), of op te staan uit een stoel met een kop koffie in uw hand (twee lichamelijke taken). Probeer één ding tegelijk te doen en vermijd dubbeltaken. Dit is veiliger en vermindert de kans op een val.
Beweegadvies Probeer vijf maal per week dertig minuten te bewegen. Train conditie en kracht tijdens de ‘on-periode’. Doe één ding tegelijk. Behandeling Om de symptomen van Parkinson te bestrijden, is Levopoda het krachtigste medicijn. Helaas verhelpt Levopoda niet alle klachten. Dit medicijn heeft bijvoorbeeld weinig invloed op uw evenwicht. Bovendien kunt u door langdurig gebruik ervan nieuwe problemen krijgen, zoals abnormale, onvrijwillige bewegingen (dyskinesieën) in bepaalde perioden en geheugenstoornissen. Als er geen andere mogelijkheden zijn, wordt soms gekozen voor een operatie, vooral om het beven en de onvrijwillige bewegingen te verminderen. Uitgangspunt zijn uw gezondheidsproblemen en uw voorkeuren. Vanwege de complexiteit en het progressieve karakter van de ziekte van Parkinson wordt naast de medische behandeling ook vaak gekozen voor niet-medische behandelingen. Bij bewegingsklachten is fysiotherapie een mogelijkheid. Een fysiotherapeutische behandeling vervangt de medicijnen of een operatie niet. Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? Als u problemen ervaart bij dagelijkse bewegingen, zoals lopen, opstaan uit een stoel en omrollen in bed, kunt u veel baat hebben bij fysiotherapie. Dat is ook het geval als uw conditie minder wordt of als u nek- of schouderklachten heeft. Contact met de fysiotherapeut is ook zinvol als u vaker valt en juist geneigd bent om minder te bewegen. Dat is begrijpelijk. Actief blijven heeft echter een positieve uitwerking op uw klachten en voorkomt nieuwe bijkomende klachten, zoals broze botten, verstopping of problemen met uw hart. Zelfstandigheid Uw fysiotherapeut kijkt samen met u of fysiotherapie kan helpen bij het verminderen van de problemen die u ervaart. De behandeling kan bestaan uit hulp bij het onderhouden of opbouwen van uw conditie. Verder kunt u samen met uw fysiotherapeut werken aan de verbetering van specifieke dagelijkse activiteiten zoals lopen en het opstaan uit een stoel. U krijgt goede voorlichting, een essentieel onderdeel van de behandeling bij de ziekte van Parkinson. Op die manier kunt u ook op langere termijn, zonder uw fysiotherapeut, actief blijven. Het doel is immers het verbeteren of behouden van uw zelfstandigheid en veiligheid. De adviezen, behandeling en begeleiding worden afgestemd op uw situatie en op hoe ver Parkinson zich bij u ontwikkeld heeft. Daarbij onderscheiden we drie fasen: De vroege fase In de vroege fase kunt u nog vrijwel alles doen. Het doel van fysiotherapie in deze (en vaak ook in de volgende fasen) is: zorgen dat u actief blijft, dat u niet bang bent om te bewegen of te vallen en dat uw conditie op peil blijft en/of verbetert. De fysiotherapeut geeft informatie en voorlichting en oefent met u. Oefeningen kunt u eventueel in groepsverband doen, met specifieke aandacht voor uw evenwicht, uw spiersterkte, beweeglijkheid van de gewrichten en uw algemene conditie. Wanneer nodig of gewenst wordt in deze en de volgende fasen uw partner of verzorger bij de behandeling betrokken.
De middenfase In deze fase merkt u dat u minder aankunt bij diverse activiteiten. Het is lastiger om uw evenwicht te bewaren en de kans om te vallen is groter. Fysiotherapie richt zich op het oefenen van bewegingen zoals omrollen in bed en opstaan uit een stoel, de juiste lichaamshouding, reiken en grijpen, evenwicht bewaren en lopen. De late fase Bij een klein deel van de Parkinsonpatiënten ontwikkelt de ziekte zich zodanig dat ze op een rolstoel zijn aangewezen of in bed moeten blijven. Fysiotherapie helpt onder meer om belangrijke functies zoals uw ademhaling te behouden en doorligplekken te voorkomen. De fysiotherapeut begeleidt bij oefeningen en adviseert onder meer over de beste lichaamshouding in bed of rolstoel. Ook kan uw partner of verzorger bij een fysiotherapeut terecht om bijvoorbeeld te leren hoe u het beste opgetild kan worden. Blijvend resultaat Het is vooral belangrijk om zelfstandig uw klachten blijvend onder controle te houden. Hiervoor heeft de fysiotherapeut, naast de behandeling, een activeringsprogramma. Dit programma stimuleert om na afloop van de therapie te blijven bewegen en de gezonde leefgewoonten voort te zetten. Dat gaat gemakkelijker als u plezier heeft in de activiteiten en (eventueel) als u ze in groepsverband doet. De fysiotherapeut adviseert dan ook graag over activiteiten die bij u passen.
Wij zijn met onze praktijk aangesloten bij het Parkinsonnetwerk. Voor meer informatie: www.parkinsonnet.nl
CVA Zorgketen Maastricht e.o.
