oktober 2010
&
M I L I E U
I N F O
I
f e b r u a r i
2 0 1 0
U.V.
Natuur & Milieu info
I
N AT U U R
Natuur&Milieu info
V.U.: Peter Norro, dienst MiNaWa, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries
I Dossier ‘Duurzaam bouwen en wonen’ I Autodelen, iets voor u? I Zie ginds in de kring(loop)winkel
1
N AT U U R
I N H O U D S TA F E L
Voorwoord Dossier “Duurzaam bouwen en wonen Aanvraag abonnement Groene as in de kijker: Guldensporenroute en Trimaarzate
D u u r z a a m b o u w e n , w o n e n e n le v e n
2 3-8 8 9
Autodelen, iets voor u?
10-11
Activiteitenkalender
12-13
Van flessenkurk tot isolatiekorrel: een warm verhaal
14
Het ‘Mister Jekkes’ afvalspel
15
Hang het beest niet uit in het verkeer
16
Koop zonder blikken of dozen
17
Soorten in de kijker: De patrijs
18
Dag van de Natuur
19
Zie ginds in de kring(loop)winkel
20
De bijzonder Veldwachter van de provincie West-Vlaanderen
21
Fotowedstrijd
22
Vluggertjes
23
Meer dan 1500 soorten op duizendsoortendag
24
Colofon
24
coverfoto: Amethistzwam (Bulskampveld) - Marc De Schuyter
Wonen, voeding en mobiliteit zijn activiteiten die een grote (negatieve) impact hebben op het klimaat en het milieu. Het zijn ook activiteiten die de grootste hap uit het budget van gezinnen nemen. In het dossier ‘duurzaam bouwen en wonen’ gaan we daarom dieper in op de mogelijkheden voor particulieren op het vlak van bouwen en wonen en geven we een aantal tips mee. Daarnaast komen ook duurzame provinciale initiatieven aan bod zoals de infrax bouwteams, de cursus duurzaam bouwen, enz. De duurzaamheidgedachte kan ook doorgetrokken worden op het vlak van mobiliteit en het dagelijks gebruik van een auto. Een eigen wagen kost gemiddeld zo’n 4000 euro per jaar. Verzekering, taksen, afschrijving, onderhoud en verbruik... het overwegen waard om aan autodelen te denken. Zo deelt u de kosten en levert u een positieve bijdrage aan het milieu! In het kader van “groene assen in de kijker” verkennen we ditmaal de Guldenspoorroute en de Trimaarzate, twee vroegere spoorwegen waarvan er één Kortrijk met Avelgem verbond en de andere vanuit Avelgem de Scheldevallei volgde richting Spiere In de rubriek ‘soorten in de kijker’ komt de Patrijs aan bod, het symbool van het landbouwgebied. Verder hebben we het ook over de campagne koop minder afval, kurkinzameling in Mariënstede, het afvalspel Mister Jekkes, de veldwachters van de Provincie, de speelgoedinzamelactie, de dag van de natuur, de campagne ‘hang het beest niet uit in het verkeer’, …
Veel leesplezier!
Guido Decorte, Gedeputeerde voor Leefmilieu
M I L I E U
I N F O
I
o k t o b e r
2 0 1 0
Dossier
Duurzaam bouwen en wonen: mis de boot niet!
Wonen, voeding en mobiliteit nemen de grootste hap uit het budget van particulieren. Het zijn bovendien ook de activiteiten die de grootste (negatieve) impact hebben op het klimaat en het milieu. Maar duurzaam bouwen heeft het grote voordeel dat de meerkosten omwille van de lagere verbruikskosten en vele premies dikwijls op zeer korte termijn terugverdiend kunnen worden: een win-winsituatie voor iedereen. Waar wacht u op?
Wat is duurzaam bouwen en wonen? I Duurzaam bouwen staat voor zuinig en milieuvriendelijk omspringen met bouwmaterialen, met een minimum aan energie- en waterverbruik, een minimum aan afval én met respect voor de omgeving. Het milieu aspect staat centraal maar er wordt ook aandacht besteed aan aspecten als kwaliteit, comfort, esthetiek en gezondheid. Waar wonen en hoe bouwen? Het concept is het halve werk! Enkele aandachtspunten voor u of uw architect: • Kies voor een woning dicht bij het werk en dicht bij een dorp of stad. Zo kunt u zich verplaatsen met de fiets of het openbaar vervoer en kunt u de auto thuis laten. Bouwen in een buitengebied vergt meer ruimte en er moet vaak extra geïnvesteerd worden in infrastructuurwerken. • Duurzaam bouwen is ook hergebruiken. Vandaar dat verbouwen/renoveren de voorkeur krijgt boven nieuwbouw.
2
&
• Bij elke woning is het ook van belang dat de oriëntatie goed is. Zo kunt u maximaal gebruik maken van de zonne-energie in de winter. De meest gebruikte kamers zijn het best zuidgericht (woonkamer). De weinig gebruikte houdt u het best aan de noordkant (bv. slaapkamers, berging en garage). Let er wel op dat u oververhitting vermijdt, door de keuken niet in zuidwestelijke richting te plaatsen en door voldoende zonnewering te voorzien.
• Compact bouwen: ontwerp uw woning zodat u een zo groot mogelijk bewoonbaar oppervlak hebt met een minimum aan buitenoppervlakte (ramen, deuren, gevels en dak). Hoe minder buitenruimte er is, hoe minder energie er verloren kan gaan. De meest compacte woning is een rijwoning met een benedenverdiep en een verdieping onder een zadeldak. • Hou er in uw ontwerp ook rekening mee dat u kamers met een zelfde temperatuursniveau bij elkaar groepeert. Scheidt dan de zones van elkaar af door deuren en isolerende wanden te plaatsen of door warme ruimtes en koude ruimtes te omringen met zones waar winder warmte nodig is. Zo kunt u de verwarmingskosten reduceren.
Isoleer u rijk I Hoeveel geld lekt er uit uw huis? Het lijkt op het eerste gezicht een vreemde vraag, maar van het antwoord zult u misschien schrikken. Een goede isolatie van uw woning is dé remedie tegen uit de pan swingende energiefacturen. Wie er simpelweg voor zorgt dat er zo weinig mogelijk
3
N AT U U R
Bij een verbouwing valt muurisolatie zeker te overwegen.
energie uit zijn woning ontsnapt, bespaart al gauw honderden euro’s per jaar. Isoleer uw woning dus voldoende en met milieuvriendelijke materialen. Het is een investering die zich terugbetaalt door lagere energiekosten.
Bereken uw winst op www.energiesparen.be/ energiewinst/dakisolatie. Rekening houdende met de belastingsvermindering en allerhande premies, is isoleren soms bijna gratis! Denk er echter aan: isoleren en ventileren gaan hand in hand. Een goed geïsoleerde woning met een goede lucht- en winddichtheid moet goed geventileerd worden.
Materiaalgebruik I
4
Binnen duurzaam bouwen is er ook aandacht voor het materiaalgebruik. Duurzaam betekent dan ook meer dan een materiaal dat lang meegaat. Het houdt ook rekening met de winning, verwerking, productie enzovoort. Toch is het niet altijd makkelijk om te bepalen welk materiaal nu juist duurzaam is. Het makkelijkst zijn die materialen te kiezen met een label. Voor hout is dit bijvoorbeeld het FSC- of PEFC-label.
Duurzaam met hout Hout is een zeer milieuvriendelijk en duurzaam bouwmateriaal. Het is hernieuwbaar en vrijwel CO2 neutraal. Hout is afkomstig uit bossen, die al eeuwen lang een belangrijke rol spelen voor mens, milieu en natuur. Toch staan die bossen onder zware druk. Jaarlijks verdwijnen gigantische hoeveelheden hectaren bos door illegale kaalkap, slecht beheer, mijnbouw, palmolieplantages, veeteelt, houtnijverheid, papierindustrie enzovoort. Daarom is het belangrijk, als we een duurzaam product als hout gebruiken, dat het afkomstig is uit een duurzaam beheerd bos. In een duurzaam beheerd bos wordt rekening gehouden met de sociale, ecologische en economische aspecten. Er wordt onder andere rekening gehouden met de arbeidsomstandigheden van de bosarbeiders, de bewoners van het bos en een verantwoorde manier van oogsten; zodat alle bosfuncties behouden blijven en het bos ook een (economische) waarde krijgt voor de lokale bevolking. Om deze verantwoorde manier van beheren aan te tonen wordt zo’n bos gecertificeerd. Een onafhankelijk partij controleert of het bosbeheer voldoet aan de vooropgestelde eisen en voorwaarden. Er zijn al een aantal certificeringssytemen door NGO’s uitgewerkt. De labels die al vaak te vinden zijn in winkelketens en bij schrijnwerker zijn: het FSC label (‘Forest Stewardship Council’) en het PEFC label (Programme for the Endorsement of Forest Certification schemes). Zowel in het bouwen van een huis als bij het kiezen van tuinmeubels kunt u als consument aandacht hebben voor duurzaam beheerd hout. Door te vragen naar gecertificeerde houtproducten, wordt bijgedragen aan het behoud van duurzame bossen wereldwijd. Want zonder vraag is er immers geen aanbod. De Provincie probeert alvast het goede voorbeeld te geven door systematisch duurzaam hout te kiezen bij nieuwbouw en renovatiewerken. Meer info: www.fsc.be en www.pefc.be
De Provincie geeft advies I Burgers willen enerzijds wel investeren in duurzaam wonen, maar weten niet goed waar te beginnen en zijn op zoek naar objectieve info. De Provincie West-Vlaanderen promoot daarom al enkele jaren het concept ‘planadvies’ bij burgers. Waar dit tot 2009 maar in een aantal gemeenten kon aangevraagd worden, biedt de
Provincie sinds begin 2010 elke West-Vlaming de mogelijkheid om tegen een kleine vergoeding advies in te winnen rond ‘duurzaam wonen’. Daarbij kan de burger kiezen voor een advies over ‘duurzaam bouwen of verbouwen’ en advies over ‘meegroeiwonen’. Bij ‘duurzaam (ver)bouwen’ gaat de aandacht vooral naar isolatie, ventilatie, oriëntatie, energieverbruik, materiaalkeuze enzovoort. Bij ‘meegroeiwonen’ wordt tijdens het bouwen van een huis al nagedacht over latere behoeften. Zo gaan kinderen op een bepaald moment het huis uit, wonen er ouderen in of wordt u zelf minder mobiel. Als daaraan van bij de opmaak van de bouwplannen al aandacht besteed wordt, worden grote kosten op een later tijdstip vermeden. Bovendien is er een extra voordeel, namelijk het investeren in een gezond, milieu vriendelijk en energiezuinig huis. De Provincie West-Vlaanderen heeft twee partners onder de arm genomen om deze adviezen te geven. ZonneWinDT vzw werkt al langer met de Provincie samen voor het geven van planadvies in verband met ‘duurzaam (ver)bouwen’. Westkans vzw zorgt dan weer voor de adviezen over ‘meegroeiwonen’. Zij hebben al meerdere jaren ervaring op het vlak van toegankelijkheid. De prijs van de adviezen is afhankelijk van een plaatsbezoek of niet. Voor het advies van ZonneWinDT vzw over ‘duurzaam (ver)bouwen’ wordt 25 euro aangerekend. Als ZonneWinDT bij de West-Vlamingen thuis advies komt geven, bedraagt de kostprijs 50 euro. Het advies ‘meegroeiwonen’ van Westkans kost in beide gevallen 25 euro. Wie beide adviezen aanvraagt krijgt 10 euro korting. Vanaf november is er ook een digitaal loket gepland bij ZonneWinDT voor korte vragen.
&
M I L I E U
I N F O
I
o k t o b e r
2 0 1 0
Mensen die dergelijk advies hebben aangevraagd zijn in ieder geval heel tevreden, omdat ze eindelijk objectieve info krijgen. Ann en haar ma uit Knokke getuigen: “Het betrof een sloop van een huis waarna we nieuwbouw gingen zetten. We wilden absoluut een lage energiewoning en hadden gehoord van de beurs in Oostende op 23 januari 2010 waar men de mogelijkheid kreeg om bouwplannen te laten screenen op duurzaamheid door Zonnewindt. Dit planadvies bleek uiteindelijk zeker een meerwaarde: het heeft onze aandacht getrokken op specifieke punten. Vooral qua isolatie en koudebruggen. Dit zijn zaken die wij meteen hebben aangepast in onze plannen. Ook andere informatie was nuttig, maar daar wij een massief houten woning wilden, was het niet altijd mogelijk alle adviezen om te zetten in de realiteit. Toch hebben we nog tal van tips meegenomen in het uiteindelijke ontwerp: zo hebben wij de U-waarde van het glas in onze vensters verminderd naar 1 (wat beter isoleert) en hebben wij beslist het warm water met zonne-energie te verwarmen door middel van een zonneboiler. De warmtepomp hebben we dan weer moeten laten vallen wegens budgettair te moeilijk.”
Ook openbare besturen worstelen vaak met het aspect duurzaam wonen. Sinds kort kunnen ook zij terecht bij de Provincie om via ZonneWinDT vzw een advies te krijgen rond duurzaam bouwen voor grote projecten. Het kan handelen om een advies op het plan of bestek, een overleg met de architect of om een meer communicatieve/educatieve begeleiding.
Zelf aan de slag? Volg een InfraxBouwteamcursus! I Naast het planadvies kan de burger zichzelf ook twee dagen onderdompelen in een cursus omtrent duurzaam bouwen via de zogenaamde Infraxbouwteamcursussen. Deze worden gegeven door Dialoog, een vzw die al meerdere jaren actief is in het informeren van burgers rond alle aspecten van duurzaam bouwen (www.dialoog.be). Ook tijdens het najaar 2010 en het voorjaar 2011 worden nieuwe cursussen georganiseerd. Alle info is te vinden op de website van Dialoog. Daar kan je ook inschrijven.
5
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
o k t o b e r
2 0 1 0
Oktober, hou het sober! I Net als de voorbijgaande jaren is oktober de maand waar energiebesparing in the picture staat (zie www.energiesparen.be). Deze maand is dus ideaal om te starten met het verminderen van uw energieverbruik. Het VEA (Vlaams Energie Agentschap) stelde een prioriteitenlijst op, die u op weg zet naar een energiezuinig leven. Hoe hoger de maatregel in de prioriteitenlijst staat hoe sneller u energiewinst zal boeken. Dus kan u het best beginnen met de eerste stap en zo verder het lijstje afwerken. • Prioriteit 1. Zorg voor extra isolatie van uw dak De meeste warmte van je huis gaat verloren via het dak. Met het isoleren van uw dak houdt u dus heel veel warmte binnen en verliest u dus minder energie (zie pagina 3). Kies voldoende dikte in functie van het gekozen materiaal. Bij duurzaam bouwen wordt zowel de oriëntatie, isolatie, ventilatie, materiaalgebruik,... bekeken.
Opleiding voor profs I Uiteraard moeten niet alleen particulieren geïnformeerd worden over de belangen van duurzaam bouwen. Ook architecten en aannemers kunnen nog een duwtje in de rug gebruiken. Het is de bedoeling dat zij verder denken dan de nu opgelegde normen (zoals het E-peil) die eigenlijk niet meer dan de standaard zijn en razendsnel achterhaald geraken. Zo plant Europa om vanaf 2015 een passief huis als norm te nemen bij nieuwbouw. Daarom organiseert de Provincie tweejaarlijks een intensieve cursus op het niveau van professionelen (technici, aannemers en architecten).
Naar een Vlaams Netwerk Duurzaam Bouwen en Wonen I
6
Ook het Vlaams Gewest is zich bewust van de noodzaak om in te zetten op duurzaam bouwen en wonen. Ze erkent hierin ook de rol van de provincies en hun partners. Het Vlaams Gewest is daarom bereid om de provincies 5 jaar lang financieel te ondersteunen en hierbij hun eigen groeitraject uit te laten stippelen. Hiermee kan de provincie West-Vlaanderen bovenstaande acties uitvoeren, intensifiëren en nieuwe acties op touw zetten.
Daarbij is ook samenwerking voorzien tussen de provincies en hun partners om zo te leren van elkaar en geen dubbel werk te leveren. Dit heet het ‘netwerk duurzaam bouwen en wonen’ en start op 1 november.
Duurzame jeugdverblijfcentra I Ook probeert de Provincie intern de nodige linken te leggen tussen de diverse diensten. Via het planadvies is er al een samenwerking tussen de dienst milieu en de dienst wonen wat ‘meegroeiwonen’ betreft (zie eerder in dit artikel). Nu wordt ook gekeken om de subsidiëring die de jeugddienst geeft aan jeugdverblijfcentra meer toe te spitsen op duurzaam bouwen. Hiervoor zouden de jeugdverblijfcentra ook beroep kunnen doen op een advies duurzaam bouwen van ZonneWinDT vzw. Het is dan natuurlijk ook de bedoeling dat ze hiervan zoveel mogelijk realiseren vooraleer ze een subsidie krijgen van de provincie. Zo worden terug twee thema’s met elkaar gekoppeld. De subsidie voor duurzaam bouwen in jeugdverblijfscentra loopt op tot 25.000 euro per project.
• Prioriteit 2. Isoleer uw vloer (nog wat meer) Vaak vergeet men dat een niet-geïsoleerde grondvloer een bron is van koudestraling en warmteverlies. Koude voeten ten gevolge van een te koude vloer geven ook ongemak. De gebruiker van een gebouw is vaak geneigd de verwarming een graad hoger te zetten. Elke graad hoger betekent een meerverbruik van 7% op jaarbasis. Met een geïsoleerde grondvloer kan jaarlijks gemiddeld 150 m³ gas per woning worden bespaard. De kosten van vloerisolatie verdienen zich terug na 6 jaar tot 12 jaar afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van de ingreep. Vloerisolatie bespaart niet alleen energie en geld, maar levert bovendien een comfortabel gebouw op: geen koude voeten en minder vocht. • Prioriteit 3. Maak uw ramen en glas superisolerend Ramen zijn absoluut geen goede isolator, maar er zijn wel grote verschillen tussen het soort glas. Kies dan ook zeker voor glas met een lage Kfactor (maximum 1,1). Ook voor oud dubbel glas loont het zeker de moeite om deze te vervangen. • Prioriteit 4. Plaats een nieuwe ketel Is uw ketel aan vervanging toe of al ouder dan 20 jaar? Overweeg dan zeker de aanschaf van een hoogrendementsketel. Laat deze ook goed afstellen. U zal zeker het verschil merken op uw energieverbruik.
Jeugdverblijfscentrum Oostduinkerke
• Prioriteit 5. Extra isolatie van de buitenmuren Ook via de buitenmuren gaat warmte verloren. Vroeger was isoleren in de buitenmuren geen gewoonte, maar in nieuwbouw wordt het nu zeker toegepast. Ook bij verbouwingen kunt u nagaan of het mogelijk is om uw buitenmuur te isoleren. • Prioriteit 6. Een zuinige rijstijl • Prioriteit 7. Energiezuinige toestellen Toestellen kunnen echte energieverslinders zijn zonder dat u het goed beseft. Bij de aankoop van een nieuw toestel kies je best voor een zo energiezuinig toestel. Zo’n toestel kun je herkennen aan het A+ of A++ label (2 extra zuinige categorieën). Het A+ label is tot 13% zuiniger dan het A label en het A++ label zelfs 19%. • Prioriteit 8. Efficiënte verlichting Ook lampen hebben een energielabel. Net als bij huishoudtoestellen hebben ze een lettercode van A++ tot G, waarbij de lampen met een A ++ label de zuinigste zijn. • Prioriteit 9: Kies voor milieuvriendelijke energie De energievoorraden op basis van fossiele brandstoffen zijn eindig. Via het zelf opwekken van groene energie of door groene energie aan te kopen speelt u al in op de slinkende energievoorraad. Het gebruik van groene energie mag echter geen reden zijn om er niet meer zuinig mee om te springen. Want ook gedrag heeft een grote invloed op het energieverbruik.
7
N AT U U R
Enkele tips waardoor u minder groen zal lachen bij het zien van uw volgende energierekening:
Huishoudelijke taken:
Sluipverbruik:
- Hang de was vaker buiten in plaats van de droogkast: deze is een echte energieslokop
- Schakel alle standby-lichtjes uit (pc, video, tv, muziekinstallatie enzovoort). Dit kan het makkelijkst door een stekkerblok met aan/uit knop. - Haal opladers (zoals bijvoorbeeld voor uw gsm, laptop of kruimeldief) op tijd uit het stopcontact: deze verbruiken immers stroom, ook als het toestel niet aangesloten of al volledig opgeladen is! Verlichting: - Vervang klassieke lampen door spaarlampen of led-verlichting - Laat geen verlichting branden in kamers waar niemand aanwezig is Verwarming: - Sluit deuren
- Ontdooi regelmatig de diepvries: een ijslaagje van 2mm kan al heel wat meerverbruik betekenen - Kook met de deksels op de potten
Nog meer tips of nood aan begeleiding? Dan kunt u misschien terecht bij de campagne ‘energiejacht’ (www.energiejacht.be), waar in u aan de slag gaat om thuis energie te besparen. U kunt individueel deelnemen aan de campagne of in team. U wordt dan begeleid door een energie- of beter jachtmeester die u met raad en daad bijstaat. Dit maakt het energie besparen ook extra leuk. Wie in team wil deelnemen, neemt best contact op met de gemeente om te weten of zij de campagne ondersteunen.
- Gebruik een tochthond - Laat radiatoren vrij, dus geen overhangende gordijnen - Plaats radiatorfolie achter een radiator - Schakel de thermostaat een half uur voor het slapen gaan uit - Laat uw verwarmingsinstallatie goed afstellen
Evelien Anthierens, Doenja Lefebure en Björn De Grande Meer info en advies: www.west-vlaanderen.be/woonloket of www.west-vlaanderen.be/energie
Vr a a g u w g r a t i s a b o n n e m e n t a a n ! Wenst u gratis NM-info te ontvangen? Bezorg ons dan uw naam, adres en het gewenste aantal exemplaren. Dit kan u doen door te mailen naar
[email protected] of te bellen naar 050 40 32 86.
&
M I L I E U
I N F O
I
o k t o b e r
2 0 1 0
Groene as in de kijker
Guldensporenroute en Trimaarzate
Het gaat hier om twee vroegere spoorwegen waarvan er één Kortrijk met Avelgem verbond en de andere vanuit Avelgem de Scheldevallei volgde richting Spiere. Beide assen zijn door het kanaal Bossuit-Kortrijk doorsneden. Ook de site van het bedrijf Bekaert te Zwevegem wordt doorkruist door de Guldensporenroute. Het eerste deel van de route is een functionele fietsroute die de stationsomgeving van Kortrijk met het centrum van Zwevegem verbindt. U fietst er langs oude industriële sites en recente innoverende industrieterreinen. Het volgende deel van de Guldensporenroute ligt enkele kilometers verder, voorbij het kanaal richting Avelgem en de Schelde. Het eerste deel wordt door Natuurpunt vzw beheerd en is enkel toegankelijk voor wandelaars. Wat verderop - u volgt best de nummering van fietsnetwerk - kunt u opnieuw fietsen op de Guldensporenroute en voorbij Avelgem bereikt u de Schelde. Vanuit Avelgem vertrekt de Trimaarzate en verkent u de landelijke streek van de West-Vlaamse Scheldevallei. Onderweg moet u wel de nummering van het fietsnetwerk volgen om de overkant van het kanaal te bereiken. Onderweg kunt u een bezoek brengen aan het als toeristisch infocentrum ingerichte pompgebouw. Hier komt u alles te weten over de vroegere kanaaltunnel ‘het souterrain’. Langs de Trimaarzate vindt u hier en daar kleine veldjes waarop akkeronkruiden uitgezaaid zijn. De vroeger algemene akkervogels hebben het moeilijk om te overleven in een veranderend agrarisch landschap. Dergelijke veldjes helpen ze om herfst en winter door te komen.
Guldensporenroute - Marc De Schuyter
Trimaarzate - Marc De Schuyter
Het kanaal Bossuit-Kortrijk vormt niet enkel een drempel voor wandelaar en fietser, maar ook een aanwinst voor de recreant. Zijn rustige oevers nodigen uit tot verkenning. Industriële archeologie, natuur en bos vullen er elkaar aan.
Verkiest u echter NM-info per mail te ontvangen? Surf dan naar www.west-vlaanderen.be/Ezine, klik op E-zine Natuur en Milieu-info en schrijf u daar in. Zo helpt u ons alvast een handje om de papierberg te verminderen!
Wijzigingen doorgeven 8
Adres- of naamswijziging, meer of minder exemplaren of liever geen abonnement meer? U kunt alle wijzigingen m.b.t. bestaande abonnementen doorgeven op
[email protected] of telefonisch op 050 40 32 86.
Johan Mahieu
Trimaarzate - Marc De Schuyter
9
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
o k t o b e r
2 0 1 0
Autodelen, iets voor u? Een eigen wagen kost gemiddeld zo’n 4000 euro per jaar. Verzekering, taksen, afschrijving, onderhoud en verbruik... voor wie een gemiddeld loon heeft, komt dit neer op 3 maanden fulltime werken per jaar. Gemiddeld staat een auto 23 uur per dag stil, het overwegen waard dus om aan autodelen te denken. Zo deelt u de kosten en spaart u al gauw een reis per jaar uit!
Voor wie is autodelen interessant? I
U heeft al een tijdje een eigen wagen, maar gebruikt die niet zo vaak of voor zeer korte verplaatsingen. De kosten van de auto wegen uiteindelijk wel zwaar door op uw budget, terwijl u voor de meeste van uw verplaatsingen wel een ander vervoersmiddel zou kunnen gebruiken. Of u doet het al jaren zonder auto, maar dat leidt soms tot praktische problemen. Vooral voor grote boodschappen, ritten naar het containerpark, uitstapjes ’s avonds laat of bezoekjes aan familie ‘op den buiten’ zou een auto handig zijn. Of uw gezin heeft 2 wagens, maar eigenlijk heeft u die 2de wagen maar af en toe nodig en zou u hem liever verkopen? In Nederland is autodelen al een groot succes en ook in Vlaanderen maken steeds meer mensen gebruik van gedeelde auto’s. Autopia en Cambio spelen hierin een belangrijke voortrekkersrol. Autopia vzw ondersteunt mensen die zelf een auto willen delen en Cambio koopt zelf wagens aan die daarna gedeeld worden met alle leden van de organisatie.
lometers) en type auto. Van de wagen zelf (onderhoud, garage, verzekering, enz.) hoef u zich niks aan te trekken: u rijdt, Cambio doet de rest. Inschrijven bij Cambio en auto’s reserveren doet u online of telefonisch. Eens onderweg kunt u rekenen op een omnium verzekering, een brandstofkaart en een gereserveerde parkeerplaats. In West-Vlaanderen is Cambio momenteel actief in Brugge, Kortrijk en Oostende. Het initiatief draagt bij tot een verminderde milieubelasting en minder parkeerdruk in de stad. Eén Cambiowagen vervangt namelijk minstens acht tot twaalf particuliere wagens in de buurt. Meer info op www.cambio.be
Misschien zoekt u iemand die uw (tweede) wagen tijdens het weekend wil gebruiken, of zoekt u een wagen voor af en toe overdag, terwijl iemand anders de wagen enkel ’s avonds nodig heeft. De algemene kosten zoals aankoop, onderhoud en verzekering worden gedeeld, waardoor het gebruik van een auto een stuk goedkoper is. Dit leidt automatisch tot een doordacht autogebruik en minder autokilometers. Autopia is het Vlaams steunpunt voor particulier autodelen en behartigt de belangen van autodelers in Vlaanderen. Autopia helpt kandidaat-autodelers, startende autodelers en langdurige autodelers bij vragen, problemen en het zoeken van kandidaat-autodelers in de buurt. Meer info op www.autodelen.net
Autodelen via Cambio I
10
Cambio heeft in verschillende steden een wagenpark met gloednieuwe auto’s klaarstaan. Als Cambiolid kunt u gewoon een auto uitlenen als u er één nodig hebt, 24/24 en 7/7. Voor een uurtje, meerdere uren, een dag of een hele week, dat kiest u zelf. Ook het model van de auto kan u kiezen: een kleintje voor een uitstap naar de stad of een wagen met grotere koffer als u wat te verhuizen heeft. Als gebruiker (particulier, organisatie of bedrijf) betaalt u in functie van het gebruik (tijd en aantal gereden ki-
Zelf een auto delen (particulier autodelen) I Zelf een auto delen is een systeem waarbij meerdere mensen om beurten gebruik maken van één of meerdere gezamenlijke auto’s. U hoeft dus niet noodzakelijk een auto te hebben om er gebruik van te kunnen maken. Autodelen kunt u overal en op elke manier. Het komt er voornamelijk op neer om de juiste mensen te vinden en een autodeelsysteem te kiezen dat jullie het best past.
Ondersteuning door provincie I De provincie West-Vlaanderen en een aantal WestVlaamse gemeenten nemen het initiatief om particulier autodelen bij hun burgers te promoten. Zo waren er in september infoavonden autodelen in Ieper, Menen (i.s.m. Wevelgem) en Roeselare. Okra en de Gezinsbond voerden mee promotie voor deze infoavonden.
Uw voordelen als u kiest voor autodelen I • Autodelen is merkbaar goedkoper dan individueel autobezit. Bovendien heeft u door de regelmatige afrekening een klare kijk op de reële kosten van uw autogebruik. • Bij particulier autodelen worden de taken (onderhoud, keuring, carwash, enz.) onder verschillende mensen verdeeld. Kiest u voor het Cambiosysteem, dan zorgt Cambio voor het onderhoud, carwash en de verzekering. Dit maakt autodelen minder tijdrovend en praktischer. • Kiest u voor het Cambiosysteem, dan heeft u keuze uit meerdere modellen auto’s. Bovendien kunt u ook Cambioauto’s uitlenen in andere Cambiosteden, ideaal om te combineren met de trein. • Minder met de auto rijden betekent meer lichaamsbeweging, en dus een betere gezondheid. Minder met de auto rijden is uiteraard ook goed voor het leefmilieu! • Door een auto te delen komt u met nieuwe mensen uit uw buurt in contact.
Marie De Winter
11
N AT U U R
Natuur- en milieueducatieve activiteiten in de provinciedomeinen - oktober-december 2010 Organisatie: provinciedienst natuur- en milieueducatie i.s.m. De Stekkertjes; Gemeenten Beernem en Knokke-Heist; Mycologia Zuid-West-Vlaanderen; Milieuboerderij De Palingbeek; Natuurpunt afdelingen Gaverstreke, Wevelgem-Menen; Natuurwerkgroep De Gavers; provinciedienst Cultuur; provincie Oost-Vlaanderen-dienst NME; Regionale landschappen en VOC Oostende.
F=fietsen W=wandeling K=kinderen T=tentoonstelling C=cursus G=gezinnen Ws=workshop
Bergelen - afspraak aan NEC De Rand, Rijksweg, 8560 Wevelgem-Gullegem
&
M I L I E U
T tot eind december
Tentoonstelling ‘Onder dak’
Ws Maandag 4 oktober
Kruidenworkshop voor volwassenen: badgenoegens € 10 euro – inschrijven verplicht vóór 28 september
(9.30 uur)
W Zondag 10 oktober
Het krioelt van leven in het bos – inschrijven verplicht vóór 7 okt.
W Zondag 7 november
Indian summer
(9.30 uur)
W Zondag 5 december
Bijzondere watervogels
(9.30 uur)
T 16 okt. tot 24 dec.
Fototentoonstelling ‘kriebelbeestjes’
W Zondag 17 oktober
Paddenstoelen – inschrijven verplicht vóór 14 oktober
G Zaterdag 30 oktober
Halloween in het Bulskampveld – inschrijven verplicht vóór 25 okt.
Het domein in de kijker
(14.30 uur)
De Baliekouter - afspraak aan de parking van het domein in de Ommeganckstraat, 8720 Wakken W Zondag 17 oktober
De Gavers
Op stap met Van Zwam
(14.00 uur)
– afspraak aan parking West, Stasegemsesteenweg in 8530 Harelbeke
W Zondag 3 oktober W Zondag 7 november
Moeder natuur serveert Elfenbankjes en heksenkringen
(9.00 uur)
W Zondag 5 december
Overwinteren en overleven
(9.00 uur)
De Kemmelberg W Zondag 17 oktober
(9.00 uur)
L Zaterdag 6 november
(14.00-17.00 uur)
G Woensdag 3 november
Griezelen tijdens Halloweenactiviteiten
T van 1 tot 7 november
Tentoonstelling ‘Klimaatcasino’
T van 11 nov. tot 24 dec.
Tentoonstelling ‘Biodiversiteit, alles hangt samen’
G Zondag 14 november
Recyclage van tuinmaterialen
Ws Zondag 28 november
Wintervilten
- 12,5 euro - inschrijven verplicht
(14.00-17.30 uur) (14.00 uur)
(14.00-17.30 uur) (14.00 uur)
Het Zeebos - afspraak aan de parking van de Duinse Polder, Ruzettelaan 195, 8370 Blankenberge W Zondag 3 oktober
Een (zonnige) oktobertocht
(10.00 uur)
‘t Fort van Beieren - afspraak aan de parking in de Gemene Weidestraat, 8000 Brugge-Koolkerke W Zondag 10 oktober
‘t Veld
Paddenstoelenwandeling
(14.30 uur) (14.00-18.00 uur) (14.00 uur) (13.30-16.30 uur)
W+Ws Zondag 21 nov.
Hout en handen – € 5 (inclusief drankje) – inschrijven vóór 17 nov.
(14.00-17.00 uur)
G Zondag 5 december
Sinterklaas op bezoek – voor kinderen tussen 3 en 12 jaar en begeleidende volwassenen – € 5 – inschrijven verplicht vóór 1 december
Ws Maandag 6 december
Kruidenworkshop voor volwassenen: ideeën voor een geurige kerst – € 10 euro – inschrijven verplicht vóór 30 november
W Zondag 19 december
De Keltische bomenkalender – inschrijven verplicht vóór 16 dec.
€ 10 – inschrijven verplicht vóór 7 november
(14.00 uur) (13.00-16.00 uur) (14.00 uur)
Het Zwin
afspraak aan de hoofdingang, Graaf Léon Lippensdreef 8, Knokke-Heist - info: T 050 60 70 86 - www.zwin.be
Prijs begeleide wandeling: 6-11 jaar: €4,20; vanaf 12 jaar: €7,20; 60+: €6,40
Info en inschrijvingen: T 057 23 08 40 - www.west-vlaanderen.be/bezoekerscentra
Dieren op de milieuboerderij
Moorden van Beernem – € 4 (koffie inbegrepen) – inschrijven
verplicht vóór 1 november
(14.30 uur)
Kruidenworkshop voor volwassenen: ‘basispakket EHBO’
De Palingbeek - afspraak aan het Bezoekerscentrum, Vaartstraat 7, 8902 Zillebeke G Zondag 10 oktober
2 0 1 0
(13.30-16.30 uur)
Ws Zaterdag 13 november
– afspraak aan de kiosk op de Dries (Dorpsplein) van 8956 Kemmel
Bosbeheer
j u n i
Lippensgoed-Bulskampveld
Paddenstoelenwandeling
W Zondag 28 november
I
afspraak Bezoekerscentrum Bulskampveld (kasteel), Bulskampveld 9, 8730 Beernem – info en inschrijving: T 050 55 91 00 www.west-vlaanderen.be/bezoekerscentra
W Zondag 3 oktober
D’Aertrycke - afspraak aan de parking langs de Zeeweg in 8820 Torhout
I N F O
(14.30 uur)
W Elke zondagvoormiddag
Begeleide wandeling
(10.00-12.00 uur)
Ws Za 2 en zon 3 oktober
Officiële vogelkijkdagen
(10.00-16.00 uur)
W Zaterdag 30 oktober
Stiltewandeling, zonsondergang met avondtrek
(16.00 uur)
W Zaterdag 6 november
Stiltewandeling, zondondergang met avondtrek
(16.00 uur)
W Zondag 26 december
Kerstwandeling met glühwein
(15.30 uur)
W Maandag 27 december
Kerstwandeling met glühwein
(15.30 uur)
W Dinsdag 28 december
Kerstwandeling met glühwein
(15.30 uur)
W Woensdag 29 december
Kerstwandeling met glühwein
(15.30 uur)
W Donderdag 30 december
Kerstwandeling met glühwein
(15.30 uur)
Voor up-to-date info: www.west-vlaanderen.be/domeinen > activiteiten of provinciedienst Natuur- en Milieueducatie: Christine Van Rie, T 050 40 32 51,
[email protected]
– afspraak aan de cafetaria ‘De Keunepeupe’ in het domein, Bloemgatstraat in 8850 Ardooie
W Zondag 14 november
Zwammenrijkdom
(14.00 uur)
Wallemote-Wolvenhof – afspraak aan de parking van het domein in de Kokelarestraat, 8870 Izegem 12
W Zondag 3 oktober
Paddenstoelenwandeling
(10.00 uur)
13
N AT U U R
M I L I E U
I N F O
I
o k t o b e r
Duurzame kurkrecyclage in Mariënstede
Spelenderwijs leren de afvalberg te verminderen!
Mariënstede is een centrum in Dadizele waar volwassen personen met een handicap wonen en/of werken. Het aanbieden van een kwaliteitsvolle dagbesteding aan mensen met een beperking is de hoofdbekommernis van hun activiteiten, zonder hierbij in een economische logica te vervallen. Men zoekt er naar activiteiten waarbij iedere persoon met een beperking zijn specifieke talenten kan ontplooien binnen de warme omgeving in Mariënstede.
De school is de plek bij uitstek waar onze kinderen nieuwe dingen leren en ontdekken, waar ze ideeën en ervaringen met elkaar delen, waar ze leren om samen op te groeien. Op school worden onze kinderen opgeleid tot burgers met verantwoordelijkheidsbesef ten opzichte van zowel medeleerlingen en volwassenen alsook onze planeet.
Van flessenkurk tot isolatiekorrel: een warm verhaal
Eén van de vele activiteiten bij Mariënstede is een kurkatelier, waarin kurken worden gesorteerd en vermalen. De vermalen kurk kan gebruikt worden om te isoleren. De kurkkorrels kunnen zo gebruikt worden als vulmateriaal of tot platen geperst worden. Kurken die anders als afval worden weggegooid, worden zo gerecycleerd en krijgen een tweede leven als duurzaam isolatiemateriaal. De kurken worden ingezameld in horecazaken, scholen, winkels. Veel mensen engageren zich spontaan om zelf of in hun kennissenkring kurken te verzamelen. De kurken worden naar het kasteel van Mariënstede gebracht of worden in Dadizele opgehaald tijdens de wekelijkse ronde van een medewerker aan het kurkatelier. De kurkinzameling loopt bijzonder goed. Zo goed zelfs dat er meer kurken binnenkomen dan de atelierwerking binnen Mariënstede vlot kan sorteren. Daarom werd in juni 2010 een eerste grootse kurksorteerdag georganiseerd. Verschillende scholen, inwoners van Dadizele en vrijwilligers hielpen een dag lang de gebruikers van Mariënstede met het sorteren van de kurkvoorraad die bewaard wordt in het ‘kurkhuis’. De Provincie West-Vlaanderen verleende logistieke steun aan deze kurksorteerdag.
14
&
Het sorteerwerk bestaat uit het verwijderen van plastiek en metaal en het sorteren van echte kurk, portokurken en kurken uit kunststof. Een geschikte toepassing vinden voor portokurken is moeilijk. Voor de kunststoffen kurken zoekt men nog naar meer geschikte recyclagemogelijkheden: goede voorstellen zullen in dank aanvaard worden. Een mogelijke toepassing voor de kunststofkurken is verwerken tot bijvoorbeeld tuinmeubelen of straatmeubilair (vb. verkeerspaaltjes). De echte kurken worden vermalen.
2 0 1 0
Het ‘Mister Jekkes’ afvalspel
Om jonge kinderen te sensibiliseren voor de afvalproblematiek ontwikkelde de provincie West-Vlaanderen in samenwerking met het West-Vlaams Intergemeentelijk samenwerkingsverband voor afvalinzameling en -verwerking het ‘Mister Jekkes’ afvalspel.
Het vermalen gebeurt met twee kleine vermaalmachines die veilig gebruikt kunnen worden. De vermalen kurk wordt verkocht aan een tweetal afnemers uit de streek die gespecialiseerd zijn in duurzame bouwmaterialen. Het mogelijke aanbod is momenteel groter dan de vraag: bijkomende geïnteresseerde afnemers zijn welkom en mogen zich steeds melden bij Mariënstede. Met dit lokaal verankerd kleinschalig duurzaam kurkproject slaagt Mariënstede erin om kurk te recycleren tot een isolatiemateriaal. Een zinvolle tijdsbesteding van de gebruikers van Mariënstede staat hierbij voorop. De Provincie West-Vlaanderen ondersteunt dit duurzame initiatief en wil meehelpen om ook elders in West-Vlaanderen gelijkaardige initiatieven op te starten, met veel aandacht voor de ontplooiing van mensen met een beperking. Dit zou kunnen als er nog extra, plaatselijke afzetmogelijkheden voor de vermalen kurk gevonden worden. Het vinden van een geschikte recylagetoepassing van de kunststoffen kurken zou het plaatje volledig maken. Zo kan een glas wijn drinken in de toekomst misschien nog meer positieve effecten hebben…
Meer informatie is te vinden op de website: www.marienstede.be
Nico Cannie
Mister Jekkes geeft kinderen een ruime kijk op het afvalprobleem. Aan de hand van het spel ontdekken kinderen hoe ze de problematiek kunnen aanpakken en zelf de afvalberg kunnen verminderen, zowel thuis als op school. Het Mister Jekkes-afvalspel is een logisch vervolg op het afvalspel dat al meerdere jaren met succes door de Provincie West-Vlaanderen wordt aangeboden. De doelstelling blijft dezelfde, namelijk een leuk en educatief spel over de afvalproblematiek voor kinderen tussen 8 en 12 jaar. Het concept daarentegen werd totaal vernieuwd, met nog meer aandacht voor de duurzaamheid, gebruiksvriendelijkheid en educatieve onderbouw. In het Mister Jekkes afvalspel nemen 4 teams het tegen elkaar op. Op een reuzengroot spelbord (2x2 meter) en aan de hand van afvalgerelateerde vragen, moeten de teams zo snel mogelijk hun vuilnisbakje (gevuld met afval dat nog selectief ingezameld kan worden) zien te ledigen. Het spel werd uitgewerkt volgens de principes van de Ladder van Lansink (rangorde voor afvalbehandeling). Dat wil zeggen dat de principes van afvalpreventie en hergebruik in het spel primeren. In samenwerking met de West-Vlaamse Afvalintercommunales wordt het afvalspel gratis aangeboden aan West-Vlaamse scholen. We hopen zo met dit afvalspel scholen te ondersteunen en te motiveren om actief rond de afvalproblematiek te (blijven) werken. Daar-
naast hopen we uiteraard dat de jongeren iets bijleren over de afvalproblematiek en met de aangereikte tips zelf aan de slag kunnen. En wie weet, brengen zij dan op hun beurt die boodschap ook over naar mensen uit hun omgeving… Meer informatie op www.west-vlaanderen.be/misterjekkes
Alexandre Lefebvre
15
N AT U U R
Provincie West-Vlaanderen moedigt jongeren aan om veilig te fietsen
Hang het beest niet uit in het verkeer
Fietsen doet u niet alleen veilig, maar ook in stijl. Daarom daagt de Provincie de jongeren uit om zich in hun beste outfit te steken en een foto van hun klasgroep met fiets te nemen. Een veilige fiets weliswaar. Die foto kunnen ze dan posten op de campagnesite http:// nl.netlog.com/hanghetbeestnietuit. De eerste 20 klassen die inschrijven, krijgen bovendien een professionele fotograaf over de vloer. Aan de andere klassen de uitdaging om een dan nog betere foto te maken! De klas die de meest ‘coole’ foto op de campagnesite plaatst, krijgt filmtickets voor de hele klas. Een professionele jury kiest de beste foto uit alle inzendingen. Op de campagnesite http://nl.netlog.com/hanghetbeestnietuit kunnen de jongeren hun netlogcredits ophalen, zelf checken of hun fiets in orde is, meer informatie ophalen over de campagne en hun vrienden aanmoedigen om ook veilig te fietsen…
Op 14 oktober 2010 wordt het startsein gegeven voor de nieuwe campagne die jongeren aanmoedigt om veilig te fietsen. Onder de naam ‘hang het beest niet uit in het verkeer’ moedigt het provinciebestuur van WestVlaanderen de jongeren aan om veilig te fietsen. Deze campagne is een vernieuwing van de actie ‘veilig fietsen... hou je hoofd erbij!’.
Veilig fietsen begint met een reglementair uitgeruste fiets. Goede remmen, opvallende fietsverlichting, zichtbare reflectoren, … kunnen het grote verschil maken in het verkeer, zeker in de donkere dagen die er weer aankomen. Daarom voert de politie fietscontroles over heel West-Vlaanderen. Vanaf half november kunnen de jongeren die met een veilige fiets rijden, hiervoor een toffe beloning (netlogcredits) ontvangen. Fietsers die niet in orde zijn, krijgen een uitnodiging voor de verkeersklas, of riskeren een boete.
16
Scholen kunnen een fietscontrole aanvragen bij de lokale politie. De Provincie werkte hiervoor een fietscontrolekaart uit die aansluit bij het andere campagnemateriaal.
Intussen is er op de jongerenzender TMF een spotje te zien waarbij de centrale mascotte, het ‘beest’, domme en gevaarlijke dingen uitspookt in het verkeer en zo toont hoe u zeker niet fietst in het drukke verkeer. Dit spotje wordt trouwens ook vertoond in de Kinepolisvestigingen in West-Vlaanderen en het staat op http:// nl.netlog.com/hanghetbeestnietuit. TMF zendt ook nog enkele bijdragen uit over de campagne. De campagne loopt nog tot half februari 2011 en krijgt de steun van Netlog, TMF en Kinepolis.
Meer informatie: provincie West-Vlaanderen, dienst mobiliteit en weginfrastructuur, E
[email protected], T 050 40 34 37 of federale dienst politionele veiligheid, E frank.debrock@ west-vlaanderen.be, T 050 44 06 45, W http://nl.netlog. com/hanghetbeestnietuit.
An Paepe
&
M I L I E U
I N F O
I
o k t o b e r
2 0 1 0
Afvalarm winkelen
Koop zonder blikken of dozen
Elke Vlaming produceert jaarlijks gemiddeld meer dan een halve ton afval. Een groot deel daarvan bestaat uit verpakkingen. Door kritischer te winkelen, kunnen we de (verpakkings)afvalberg flink doen dalen. En dat is nodig! Verpakkingsafval wordt wel maximaal gerecycleerd, maar toch is dit niet helemaal onschuldig. Vergeet niet dat daarbij nog altijd milieuhinder ontstaat en heel wat energie verbruikt wordt. Denk maar aan de productie van de verpakking zelf, het verpakkingsproces, het transport enzovoort. Verpakkingsafval vindt men ook vaak terug onder de vorm van zwerfvuil (blikjes, drankflesjes, verpakking van chips, snoepgoed...). Kortom, afval voorkomen is nog altijd beter dan recycleren. Niet alleen is het goed voor het milieu, ook uw portemonnee vaart er wel bij. Wie bewust afvalarm winkelt, kan namelijk gemakkelijk tot 30% op zijn kasticket besparen (en soms zelfs meer). Minder verpakkingsafval betekent ook minder restafvalzakken. Verpakkingsafval vertegenwoordigt 30% van het gewicht en 50% van het volume van het totale huishoudelijke afval. Een gezin dat dus wekelijks een 2-tal restafvalzakken buiten plaatst (goed voor jaarlijks een 100tal zakken of ongeveer 150 euro zakken), kan dus door afvalbewuste aankopen deze kost gemakkelijk halveren. Voldoende redenen om voortaan minder verpakkingsafval te kopen! Met de campagne ‘Koop minder afval’ wil de Provincie West-Vlaanderen in samenwerking met de West-Vlaamse afvalintercommunales en de gemeenten, consumenten aanmoedigen om tijdens het winkelen bewust te kiezen voor niet of slechts minimaal verpakte producten.
Marie en Katleen namen de proef op de som en gingen samen naar dezelfde winkel met hetzelfde boodschappenlijstje. Marie kocht producten die haar achteraf zo weinig mogelijk afval zouden bezorgen. Katleen deed dit niet. Achteraf bleek dat Marie door afvalarm te winkelen maar liefst 70% minder afval weggooide en bovendien 30% minder betaalde dan Katleen (voor producten van eenzelfde merk en hoeveelheid)! AFVALRIJK WINKELEN klassieke wasverzachter, sinaasappelsap (5x20cl), een plastic fles cola, afzonderlijk verpakte koekjes, boter in een plastic vlootje, yoghurt (5x200g), voorverpakte tomaten, vloeibare zeep (250ml), afzonderlijk verpakte suikerklontjes (4x250g), dit alles in 3 plastic wegwerpzakjes
AFVALARM WINKELEN een geconcentreerde wasverzachter, sinaasappelsap (1l), een glazen fles cola met statiegeld, niet afzonderlijk verpakte koekjes, boter in een wikkel, yoghurt (1kg), losse tomaten, stukken zeep (2x125g), suiker (1kg), dit alles in een herbruikbare plastic zak.
Afvalarm winkelen: zo doet u het! I
Kies voor of koop: Duurzame producten; los fruit en groenten; drank in glazen flessen met statiegeld; herlaadbare batterijen; navulverpakkingen; grootverpakkingen; geconcentreerde producten, enz. Gebruik een herbruikbare boodschappentas of een plooikrat, een boodschappenlijst, een drinkfles/thermos en of boterhammendoos, enz.
Meer tips en info op www.afvalarmwinkelen.be Een online game op www.koopminderafval.be
Alexandre Lefebvre
17
N AT U U R
Soorten in de kijker
De patrijs: een vogel van randjes en kantjes
Akkervogels hebben het moeilijk om te overleven in modern landbouwgebied. Dat is ook zo voor de patrijs. De soort prijkt op de Rode Lijst van broedvogels met de niet zo benijdenswaardige titel ‘kwetsbaar’. Het merendeel van de Vlaamse patrijzen is te vinden in Westen Oost-Vlaanderen. Onze provincie heeft daarmee een belangrijke verantwoordelijkheid om dit sympathieke symbool van het landbouwgebied te behouden.
De patrijs lijkt op een kleine kip, maar is meer mollig en gedrongen. De kwartel is nog veel kleiner, de fazant dubbel zo groot. Het mannetje patrijs heeft een oranje kin en voorhoofd, en is voor de rest getooid in een grijs met bruin camouflagepak. Op de buik zie je een donker gekleurd ‘hoefijzer’. Het vrouwtje is fletser, zij mag niet opvallen tijdens het broeden. De mannetjes verdedigen in het broedseizoen fel hun territorium met hun raspende roep en stoer ‘haantjesgedrag’. In de winter zijn ze sociaal en leven ze in ‘kluchten’ (en dat is geen grap!) samen met enkele families.
18
Patrijzen hebben een lang broedseizoen en zijn daarom kwetsbaar voor predatie. Ze leggen het meeste eieren van alle Europese vogels, 10 tot 15. Bebroeden duurt zes weken. Geen wonder dus dat veel nesten en broedende vrouwtjes in die lange tijd al eens ten prooi vallen aan roofdieren. Een gebrek aan dekking is een reëel probleem op veel plaatsen, omdat ze dan de nesten niet goed kunnen verstoppen. Ergens in juni komen de kuikentjes uit. Die voeden zich de eerste twee weken met allerhande rupsjes en insecten, onder de hoede van de moederkloek. En daar wringt het schoentje ook: vaak zijn er te weinig insecten te vinden of is het productiegrasland te dicht om doorheen te kunnen. Wat kale bodem her en der is noodzakelijk om zich te laten drogen na een regenbui of voor het nemen van een stofbad. Koud nat weer in juni doet kuikentjes snel ziek worden en sterven. Maar àls ze het najaar halen, en ook nog eens het jachtseizoen overleven, zijn het eerder taaie beesten. Van oorsprong zijn het vogels van de steppe, waar harde winters te verduren zijn, maar wel veel zaden en insecten te vinden zijn. Bij ons voeden volwassen patrijzen zich met allerhande zaden, groeischeuten van grassen, granen of klaver en een beetje insecten. In kleinschalige
landschappen zijn de dichtheden het grootst. Daar zijn meer randjes en overhoekjes met dekking, zaden of insecten. Ook is het zo dat als de mannetjes elkaar niet zien, bijvoorbeeld omdat er een haag tussen staat, dat ze dan minder ruzie maken waardoor de territoria kleiner kunnen zijn. De dichtheden lopen op tot vijf of meer paar/ km² maar meestal 1 à 3 paar/km². Dat is zeker de helft minder dan veertig jaar geleden. Detailonderzoek leert dat het groot krijgen van de kuikentjes het grootste knelpunt is. Daar iets aan doen komt neer op het creëren van onbespoten insectenrijke zones naast stroken met niet al te dichte dekking die bovendien pas na 15 juli wordt gemaaid. Landbouwers kunnen daar nu bij de Vlaamse Landmaatschappij een vergoeding voor krijgen. Zelf patrijzen zien is niet zo moeilijk. Dat lukt best ‘s morgens vroeg of tegen de avond op de rand van een korte stoppel of onverharde weg en een hoger gewas. Daar zitten ze graag in het zonnetje, maar steeds op hun hoede voor mogelijk gevaar. Als er een dun laagje sneeuw ligt, vind je de wintergroepjes makkelijk terug. Op een maïsof graanstoppel zijn ze ongelooflijk goed gecamoufleerd.
Olivier Dochy
&
M I L I E U
I N F O
I
o k t o b e r
2 0 1 0
20 en 21 november
Dag van de Natuur
Traditiegetrouw trekt het provinciebestuur WestVlaanderen samen met Natuurpunt, de Gezinsbond en de drie West-Vlaamse regionale landschappen dit najaar weer mee aan de kar voor een nieuwe editie van de ‘Dag van de Natuur’. Tijdens deze werkdag steken honderden vrijwilligers de handen uit de mouwen om in hun stad, dorp of streek wilgen te knotten, hagen aan te planten, poelen uit te diepen, heide te plaggen, enz. Jong en oud, gezinnen en verenigingen, natuurfreaks en liefhebbers, iedereen is op zaterdag 20 en zondag 21 november 2010 welkom om een handje toe te steken voor meer natuur in onze provincie.
Extra aandacht voor soorten I 2010 is het jaar van de biodiversiteit. Om de diversiteit aan planten en dieren te behouden, is het noodzakelijk om de resterende stukjes natuur in ons landschap te beheren. Vele natuurgebieden van de provincie, het Vlaamse Agentschap voor Natuur en Bos en Natuurpunt herbergen dankzij een intensief natuurbeheer zeldzame soorten die anders voor Vlaanderen voorgoed verloren zouden gaan. Ook acties die tot doel hebben om soorten zoals de kerkuil, torenvalk, huiszwaluwen en vleermuizen de nodige nestgelegenheid te bieden, hebben hun plaats in de ‘Dag van de Natuur’.
Een geboorteboom voor de jongste telg I Op verschillende plaatsen plant de Gezinsbond in samenwerking met het gemeentebestuur geboortebomen aan. Mensen en bomen waren bij de Kelten van bij de geboorte reeds onlosmakelijk met mekaar verbonden. Ieder kind waarvoor een geboorteboom wordt aangeplant, krijgt als aandenken een ‘geboortediploma’ mee naar huis.
Vergroening van jeugdterreinen I Nieuw dit jaar is dat jeugdverenigingen gestimuleerd worden om hun terrein te vergroenen tijdens de ‘Dag van de Natuur’. Het provinciebestuur is bereid om het plantgoed en materialen te financieren na goedkeuring van het
project. De regionale landschappen staan, samen met de provinciale landschapsarchitecten, in voor inhoudelijk ondersteuning van de aanvraag en kunnen eventueel helpen bij het opmaken van een beplantingsplan.
NEEM DE (WERK)HANDSCHOEN OP EN DOE MEE! I
Nog niets in uw agenda voor 20 en/of 21 november? Misschien is er in uw (buur)gemeente wel een natuurbeheerproject of aanplanting van een (geboorte)bos voorzien. Op www.west-vlaanderen.be/ dagvandenatuur vindt u alvast een overzicht van alle activiteiten die tijdens het weekend ‘dag van de natuur’ plaatsvinden. Ook op de milieudienst van uw gemeente kunt u terecht voor meer informatie. Hopelijk tot dan!
Wannes Meersmans
19
N AT U U R
Campagne
Zie ginds in de kring(loop)winkel
De kring(loop)winkels zijn het ideale doorgeefluik om dat speelgoed te laten herleven. In samenwerking met de provincie West-Vlaanderen loopt daarom tot eind oktober een inzamelactie van speelgoed. Alle nog bruikbaar speelgoed is welkom: knuffels, gezelschapsspellen, games, sportgerief, lego, playmobil, autootjes, verkleedkleren,…
Bij de oprichting van de Groendienst, zo’n 5 en een half jaar geleden, werd in de doelstellingen onder andere voorzien om de domeinen efficiënter te beheren. Een van deze ‘tools’ om een efficiënter beheer van onze domeinen mogelijk te maken is natuurlijk het toezicht. Het uitvaardigen van toegangsreglementen of politiereglementen zonder daarop toezicht uit te oefenen is zinloos. Tot op heden werd enkel toezicht uitgeoefend tijdens het weekend en sporadisch tijdens piekmomenten in de week, en dan nog maar enkel tijdens de diensturen (de 9 to 5 job). Uit allerhande klachten (sluikstortingen, graffiti, etc.) bleek deze werkwijze onvoldoende en heeft men dus geopteerd voor een toezicht ook voor en na de normale werkuren (één toezichtploeg voor alle domeinen en groene assen met als uitvalsbasis het ‘Boeverbos’).
Milieu, sociale tewerkstelling en kwaliteit I
De kring(loop)winkels zorgen ervoor dat een deel van wat anders als afval zou worden weggegooid een nieuwe bestemming krijgt en aan een tweede leven kan beginnen. Ze proberen bovendien aangepast en kwalitatief waardevol werk te bieden aan mensen die op de gewone arbeidsmarkt moeilijk aan een job geraken.
20
De kring(loop)winkels besteden veel aandacht aan de kwaliteit van de goederen die verkocht worden en aan dienstverlening. Vooraleer ze in de winkel komen worden de ingezamelde goederen nagekeken en waar nodig bewerkt. Elke winkel heeft zijn specialiteit. Zo is er een afdeling revisie van elektrische toestellen.
De revisietoestellen worden verkocht met garantie en dragen het Revisielabel. Met zogezegd ‘versleten’ materialen kunnen ze verrassend nieuwe creaties maken, gaande van luchters tot meubelen (renoveren, herstofferen, patineren). Er zijn ook fietsateliers, energiesnoeiers,… Herbruikbare goederen die u kwijt wilt kan u binnenbrengen bij de kring(loop)winkel in uw buurt of u kan beroep doen op hun ophaaldienst. Op hun websites vindt u terug wat wel en wat niet aanvaard wordt. De provincie West-Vlaanderen steunt de kring(loop)winkels. Samen worden jaarlijks een aantal promotie-acties opgezet, zoals een lentebeurs voor tuinmateriaal en een speelgoedactie. Daarnaast wil de provincie samen met de kring(loop)winkels nieuwe initiatieven ontwikkelen. Zo staan er projecten voor een milieubewuste aanwezigheid op evenementen en het ontwikkelen van een kledinglijn in de steigers. Tenslotte zijn er premies voor gespecialiseerde opleidingen voor hun werknemers.
Nico Cannie
I N F O
I
o k t o b e r
2 0 1 0
De Bijzondere Veldwachters van de provincie West-Vlaanderen
Reeds jaren telt de provincie de voor meerdere mensen gekende ‘domeinwachters’ welke bij KB ondertussen ‘Bijzondere Veldwachters ‘ geworden zijn. Momenteel zijn dat er 21. Deze hebben allemaal politionele bevoegdheid en zijn dus bij machte en indien nodig proces-verbaal op te stellen voor de bevoegdheden die hen bij wet zijn toegekend.
Het binnenbrengen van speelgoed in een kring(loop)winkel is ook een ideale gelegenheid om er eens rond te snuffelen en hun rijke, verrassende en originele assortiment te leren kennen. U kunt er werkelijk alles vinden: meubels, kleding, huisraad, siervoorwerpen, elektronische apparaten, boeken, cd’s en platen,… Misschien vindt u er wel het koopje waar u al jaren naar op zoek bent? Regelmatig worden er seizoensgebonden verkoopsacties gehouden zoals voor kerstartikelen, tuinattributen, de inrichting van studentenkoten of jeugdhuizen, carnaval, sinterklaas. Ooh, kom maar eens kijken… Meer informatie en contactgegevens vind je op de website www.west-vlaanderen.be/kringloopcentra
M I L I E U
Handhaving
Inzamelactie speelgoed I
Misschien ligt er op uw zolder ongebruikt, maar nog niet kapot speelgoed? Misschien zijn de kinderen hun ‘oud’ speelgoed beu of moet er plaats gemaakt worden voor een nieuwe lading? Aan de andere kant is de kans groot dat er in de buurt kinderen wonen die uren met dit ‘oud’ speelgoed zoet zouden zijn.
&
Toezicht heeft natuurlijk meer om handen dan alleen maar pv’s uitschrijven. In eerste instantie werden drie personen geselecteerd die een aantal toezichttaken tijdens en na de normale diensturen uitvoeren. Het gaat er in principe om 1) voorstellen uit te werken die een mogelijke overtreding in de toekomst moeilijk, zo niet onmogelijk, maken; 2) adviezen te verstrekken bij de aanvragen voor gebruik van onze domeinen, zoals bv het inrichten van evenementen; 3) preventief optreden door een beter zichtbare aanwezigheid op het terrein;
Vlnr: Dany Hessens, Luc Van Rillaer en Eddy Lepercq
6) toezicht inzake het door de provincie gevoerde veiligheidsbeleid voor gebruikers van de domeinen (bv. duikers in de Gavers). Buiten deze als kerntaken geformuleerde items, staat de nieuwe toezichtploeg tevens garant voor een neutrale adviesverlening inzake gebruik van de domeinen. In eerste instantie wordt daarbij uitgegaan van het domein en zijn draagkracht. Bestaande natuurwaarden in domeinen wensen we door gerichte adviezen minstens te behouden en door gerichte interventies proberen we goedkeuring en respect af te dwingen bij de recreant. Vanzelfsprekend wordt ook opgetreden tegen overtredingen in het kader van milieudecreet, afvalstoffendecreet, natuurdecreet, bosdecreet en de bevoegdheden toegekend via het handhavingdecreet.
4) oplossingsgericht optreden bij problemen tussen derden en de provincie inzake eigendomsgrenzen;
Het spreekt voor zich dat deze opsomming zo beperkt mogelijk gehouden werd. Heeft u echter nog specifieke vragen dan kunt u gerust contact opnemen met de handhavingbrigade (
[email protected] )
5) toezicht bij klachten of meldingen van frequente overtredingen op het politiereglement geldig op de provinciale domeinen (bv. zwemmen in niet toegelaten zones);
Luc Van Rillaer
21
FOTOWEDSTRIJD
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
j u n i
2 0 0 8
De eerste oproep naar milieufoto’s leverde meteen al enkele mooie foto’s op. Uit alle inzendingen werden 2 winnaars gekozen. Zij winnen een milieuvriendelijk pakket met een spaarlamp, spaardouchekop, hervulbare drinkbus en een fietsstuurtas. Proficiat!
Prijs Focus Aarde: doe mee en win 2000 euro De Prijs Focus Aarde wordt - met steun van de Provincie West-Vlaanderen - jaarlijks georganiseerd door de Stichting Dirk Frimout en wordt toegekend aan leerlingen uit het laatste jaar van het TSO, BSO of het KSO. Daarvoor moeten zij een ‘GIP’ (geïntegreerde proef) maken omtrent de aarde en alles wat zich erop of er rond afspeelt. Het eindresultaat moet een bijdrage leveren op menselijk, economisch, technologisch of eco-
logisch vlak. Duurzame ontwikkeling wordt hoog in het vaandel gedragen. De hoofdprijs bedraagt 2000 euro. Inschrijven kan nog tot eind november 2010. Indienen van het eindwerk: ten laatste op 31 mei 2011.
Meer info en aanvragen promotiemateriaal: http://prijsfocusaarde.skynetblogs.be
Info- en debatavond De toekomst van energie, de energie van de toekomst beke er uit Oostroze Anita Van Geld Aglia Tau L. • Tauvlinder kouter rvaat de Balie in natuurrese in Wakken.
Op 26 oktober 2010 organiseren de provinciale Minaraad West-Vlaanderen en de Milieu- en Natuurraad van Stad Brugge een info- en debatavond rond “hernieuwbare energie.” Na een toelichting door Johan Albrecht (milieueconoom en auteur van o.a. ‘Klimaatrelativisme, een economische kijk op hernieuwbare energie’) volgt een debat. In het panel zetelen experts zoals Bram Claeys (raadgever energie op kabinet Vlaams Minister Freya Vandenbossche), Piet Vanden Abeele (Studiedienst Unizo),
Christa Schaut (Organisatie voor Duurzame Energie) en Gedeputeerde Bart Naeyaert. Geïnteresseerden zijn welkom in het Provinciehuis Boeverbos, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries. Aanvang: 18u30 - Einde 21u30 Inkom is gratis, maar u dient zich vooraf in te schrijven bij: Marie De Winter, T 050 40 34 90 of
[email protected].
Nieuwe en unieke opleiding Howest (Brugge): Greenovating organisations Erwin Derous uit Zedelgem • Ron de zonnedauw in vloethemveld Zede
lgem (maand mei)
Uw milieufoto in deze publicatie? Trekt u in West-Vlaanderen wel eens met uw fototoestel het bos of de velden in? Fotografeert u regelmatig mooie natuurtaferelen, planten of bloemen, dieren enz. in het West-Vlaamse landschap? En wilt u ook één van deze foto’s eens gepubliceerd zien? Dat kan! Mail uw milieufoto’s waar u trots op bent naar nminfo@ west-vlaanderen.be en wie weet verschijnt uw foto wel in één van de volgende nummers van NM-info.
22
Foto’s moeten digitaal aangeleverd worden en van voldoende kwaliteit zijn (> 3 miljoen pixels of > 3 MB). Bij elke foto verwachten we een korte beschrijving (wat zien we op de foto, waar werd deze genomen, door wie enz.). Door uw foto’s in te zenden geeft u de Provincie WestVlaanderen de toestemming om deze zonder voorafgaand overleg te gebruiken en vrij van vergoeding te publiceren.
Dagelijks blijkt uit de berichtgeving dat bedrijven duurzaam moeten ondernemen en innoveren om te overleven in onze huidige economie. Ook Vlaanderen heeft dus nood aan ondernemers die zicht hebben op alle aspecten van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Uit een bevraging bij een 100-tal micro- en kleine ondernemingen in West-Vlaanderen blijkt immers dat er een grote nood is aan ondersteuning wat betreft maatschappelijk verantwoord ondernemen. De zaakvoerders hebben niet altijd (de toegang tot) de knowhow op dit vlak. Voor wie? Vindt u dat onze economie groener moet worden en dat wij beter zorg moeten dragen voor onze aarde? Is voor u een evenwicht tussen economische, ecologische en sociale belangen essentieel? Dan is deze opleiding op uw lijf geschreven!
Bedrijven werken steeds vaker samen om sneller te groeien, beter te produceren en meer te verkopen. De netwerkeconoom is het creatieve buitenbeentje in het managementgebeuren. Binnen een bedrijf bent u dé dynamische schakel die zorgt voor een creatieve en vlotte samenwerking tussen de verschillende afdelingen. Buiten de onderneming bouwt u hechte en duurzame relaties op met leveranciers, klanten en andere bedrijven. Het unieke keuzetraject ‘Greenovating’ binnen deze opleiding geeft praktische oplossingen voor de toenemende vraag naar duurzaamheid en kwam mede tot stand met input van de Provincie West-Vlaanderen. Meer informatie: www.howest.be of T 050 38 12 77 23
Meer dan 1500 soorten op de Duizendsoortendag 2010 is het internationale jaar van de Biodiversiteit. Reden genoeg voor lokale vrijwilligers en de provincie om een bijzondere activiteit op te zetten. Op 29-30 mei werd op 24 uur tijd in 4 gebieden in de grensregio KortrijkIeper-Henegouwen-Rijsel door tientallen experts en beginners gezocht naar planten en dieren. Vogels, vlinders, paddenstoelen, mossen of slakken, het maakte niet uit. Het motto luidde: “Al wat leeft, telt!” In alle gebieden samen vond men niet minder dan 1.523 soorten! De vogels - met 110 soorten - tellen hierin maar voor 7,6% mee. Planten, nachtvlinders en de voor velen ongekende groep van mossen en korstmossen vertegenwoordigen samen de helft. En dan te bedenken dat er nog heel wat soorten (vooral ongewervelden) zijn, die alleen op universiteiten of onder de microscoop op naam te brengen zijn! Totale soortenaantallen per gebied: Ieper - Groene Krans: 532 soorten Harelbeke-Deerlijk - provinciedomein De Gavers: 724 soorten Armentières (Fr.) - Les Prés du Hem: 526 soorten Ploegsteert (Wall.) - Kleiputten en bos: 820 soorten Dit zijn allemaal stadsrandgebieden. Er komen verrassend hoge soortenaantallen voor. Er blijkt weinig overlap aan bijzondere soorten te zijn tussen de gebieden. Niet alleen elke soort telt dus, ook elk gebied! Biodiversiteit in de stadsrand is het thema van het grensoverschrijdende Interreg-project ‘BiPS’ in het zuiden van de provincie. Deze Duizendsoortendag was een eerste stap om de soortenrijkdom in de kijker te zetten. Concrete acties volgen vanaf volgend jaar. U hoort er nog van! Meer info: http://waarnemingen.be/1000_soortendag_be.php.
24
Olivier Dochy
COLOFON Werkten mee aan dit nummer: Evelien Anthierens, Nico Cannie, Marc De Schuyter, Olivier Dochy, Doenja Lefebure, Alexandre Lefebvre, Johan Mahieu, Wannes Meersman, An Paepe, Christine Van Rie, Luc Van Rillaer en Marie De Winter. Eindredactie: Alexandre Lefebvre Foto cover: Marc De Schuyter Lay-out: Grafische Dienst, Provincie West-Vlaanderen Druk: Grafische Dienst, Provincie West-Vlaanderen Aanvraag abonnement: Provinciehuis Boeverbos NM-info Koning Leopold III-Laan 41 8200 Sint-Andries (Brugge) T 050 40 32 86
[email protected] Oplage: 9.500 exemplaren Periodiciteit: viermaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Peter Norro, dienst MiNaWa Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries NM-Info wordt uitgegeven in opdracht van de deputatie van de provincieraad van West-Vlaanderen: Paul Breyne (gouverneur), Guido Decorte, Patrick Van Gheluwe, Bart Naeyaert, Dirk De fauw, Gunter Pertry, Marleen Titeca-Decraene (gedeputeerden), Hilaire Ost (provinciegriffier) Voor de digitale versie: surf naar www.west-vlaanderen.be/ezine (klik op E-zine Natuur en Milieu-info) Gedrukt op 100% gerecycleerd papier
