NATUURLIJK GRATIS MAGAZINE VOOR BEZOEKERS VAN DE GEMEENTE DALFSEN
Dalfsen
IN DALFSEN KOMT HET VAN DE GROND! VIJF LOKALE PRODUCENTEN OVER HUN PASSIE
Een adellijk verleden HERBELEEF DE HISTORIE VAN DALFSEN
noabers slaan de handen ineen
SAAMHORIGHEID ANNO NU
En verder... VAN DE STAD NAAR HET DORP + GEVORMD DOOR HET WATER + DE WORDING VAN EEN LIED BOUWEN VOOR DE TOEKOMST + KOEIEN, KAAS EN KUNST + RUST EN INSPIRATIE AAN DE VECHT
Inhoud 10
20
FOTO: FFU PRESS AGENCY
04
Goed leven !
24 Het eerste wat je opvalt als je hier komt wonen is de grote verscheidenheid. De grond, de geschiedenis en de mensen, het is allesbehalve homogeen. Lemelerveld bijvoorbeeld is ontstaan door de suikerbietenfabriek. Hard werken voor weinig geld. Tot 1997 maakte dit
30
26
34
36
ene dorp deel uit van vier gemeenten. Dat is echt wat anders dan het dorp Dalfsen waar de adel langs de Vecht eeuwen lang het dagelijkse leven domineerde. Veel pachtboeren dus. Of het katholieke Hoonhorst waar ze echt carnaval kunnen vieren. Of het ondernemende Oudleusen en Nieuwleusen waar van oudsher zowel boeren als fabrikanten, groot
04. Een adellijk verleden
24. Noabers
34. Bouwen voor de toekomst
COLOFON
Historie herbeleven in een rond-
Omzien naar elkaar en de handen
Adviseur Michel Koenjer over
NATUURLIJK DALFSEN IS EEN UITGAVE
gang langs kastelen, havezathen
uit de mouwen steken om voorzie-
duurzaam ondernemen, bouwen
VAN DE GEMEENTE DALFSEN
Overigens, dat eigenzinnige, dat hebben ze allemaal.
en landhuizen in de gemeente
ningen veilig te stellen
en wonen, werken en leven
ONTWERP & REALISATIE: BETER ID, OUDLEUSEN
Want de mensen hier zijn weliswaar bescheiden en ze
REDACTIE: GEMEENTE DALFSEN, BETER ID
kijken bij voorkeur de kat uit de boom, maar vergis je
en klein, de eigenzinnige cultuur vormden.
10. Het komt van de grond
28. De wording van een lied
36. Koeien, kaas en kunst
DRUK: MEIJERINK | GRAFISCH GEZIEN, DALFSEN
niet in hun eigenheid. Lees de artikelen over Eef Stel,
Vijf lokale producenten aan het
Componist Jan Kisjes en zanger
Bodem, boer, product, afzetmarkt:
FOTOGRAFIE: ADRIAAN HOLSAPPEL,
Ernie van de Kolk en Bert Waterval. Ergens, stiekem,
woord. Mensen die staan voor puur,
Allard Nijeboer over de totstand-
de cirkel moet rond zijn op kaas-
ANNELOTTE GROTEMARSINK, BEELDHOEK-
zijn ze trots op wie ze zijn. Vakmanschap is een
echt, zuiver, passie en ambacht
koming van een bijzonder lied
boerderij Heileuver
FOTOGRAFIE, BETER ID, CATAWIKI, COEN
gedeelde waarde. Je materiaal kennen is een voor-
JANSEN, FAMILIE SCHIPHORST, FFU PRESS
waarde. Hard werken is een gewoonte. Goed leven is het resultaat.
20. Gevormd door het water
30. Hotel aan de Vecht
38. Van stad naar dorp
AGENCY, FRANK BRINKMAN, GEMEENTE
Hoe waterwegen dorpen hebben
Francis Hoekendijk over ‘zijn’ hotel
Rust en ruimte, maar wel alles bij
DALFSEN, JOHAN BOKMA, KOENADVIES,
gevormd. En hoe Dalfsen zich
Mooirivier: passie en visie samen-
de hand: de bewuste keuze van de
MOOIRIVIER, R. BROUWER, THOMAS RUHL
Han Noten
opnieuw naar het water richt
gebracht op een unieke plek
familie Colenbrander
COVERFOTO: BEELDHOEK-FOTOGRAFIE
Burgemeester van Dalfsen
PAGINA 2
NATUURLIJK
Dalfsen
PAGINA 3
De zichtbare tekenen van een
ADELLIJK
VERLEDEN DE BOSSEN AAN DE ZUIDKANT VAN DE VECHT, DE LANDSCHAPSPARKEN EN NAMEN ALS HET ENGELSE WERK EN HET STERRENBOS: ZE WIJZEN ALLEMAAL OP DE GROTE INVLOED VAN ADELLIJKE HUIZEN IN HET DALFSER LANDSCHAP. DE PRACHTIGE MONUMENTALE BOERDERIJEN MET DE AAN DE LANDGOEDKLEUREN GERELATEERDE LUIKEN BIJ KASTEEL RECHTEREN, HUIZE DEN BERG EN HUIZE DEN AALSHORST, HET ZIJN DE ZICHTBARE TEKENEN VAN EEN ADELLIJK VERLEDEN. FOTOGRAFIE: BEELDHOEK-FOTOGRAFIE HUIZE DEN BERG
PAGINA 4
NATUURLIJK
Dalfsen
EEN ADELLIJK VERLEDEN
PAGINA 5
DE LEEMCULE
HUIZE HESSUM
T
ot in de eerste helft van de negentiende eeuw werd in Overijssel, vooral langs de IJssel en de Vecht, een bijzonder soort huizen aangetroffen dat men wel met ‘spieker’ aanduidde. Meestal waren deze spiekers in eigendom van ingezetenen uit de naburige steden. Den Aalshorst en Huize Hessum zijn mooie voorbeelden van een spieker maar in de loop van de negentiende eeuw verdween de benaming spieker en werd gesproken over een buitenplaats. Ook viel in die tijd het onderscheid tussen havezathe en spieker weg. Aan een havezathe waren bepaalde politieke rechten verbonden die een spieker niet had.
de Ruitenborghweg staat De Ruitenborgh, vroeger een kasteel met daarbij een grote hoeveelheid hectaren woeste grond ten noorden van de Vecht, waar de naam Ruitenveen voorkomt. Langs de Poppenallee richting Zwolle staan De Horte en Mataram; bij Hoonhorst is huize Hoonhorst te vinden.
Oudleusen N340
Ankum De Ruitenborgh Vecht
De Leemcule Dalfsen
Er hebben nog veel meer adellijke huizen in Dalfsen gestaan dan de nu nog goed geconserveerde exemplaren die op wandel- en fietstochten zo prachtig opduiken in het groen. Vlak bij de bebouwing aan de westkant van het dorp Dalfsen staat De Leemcule en verderop in Ankum zijn de huizen Ancum en Hofwijk te bewonderen. Aan N35
BOERDERIJ BIJ DEN AALSHORST
Huize Hessum
Kasteel Rechteren
De Horte
Den Berg
Hoonhorst Den Aalshorst
DEN AALSHORST
PAGINA 6
NATUURLIJK
Dalfsen
EEN ADELLIJK VERLEDEN
PAGINA 7
W
ie via de Rechterensedijk langs het aloude kasteel Rechteren rijdt heeft niet veel fantasie nodig om in gedachten de ridders te paard, de koetsen en de adellijke heren en dames te zien passeren. Dit uit de middeleeuwen stammende kasteel, dat niet voor bezoek toegankelijk is, wordt gekenmerkt door de dertig meter hoge toren, een nog gave ‘donjon’. Ruim zes eeuwen is het kasteel nu ononderbroken in handen van de oorspronkelijke familie Van Rechteren. In 1320 wordt kasteel Rechteren voor het eerst genoemd als de toenmalige bewoners, de familie Van Voorst, het kasteel opdragen aan de Bisschop van Utrecht en daardoor toestemming krijgen om het huis te versterken. Het Grote Huis stamt uit de veertiende eeuw, de U-vormige aanbouw en de twee bouwhuizen zijn uit de zeventiende eeuw. Elk bouwdeel getuigt in allerlei details van een rijke historie. KASTEEL RECHTEREN
PAGINA 8
NATUURLIJK
Dalfsen
EEN ADELLIJK VERLEDEN
PAGINA 9
GEHOOR GEVEND AAN ZIJN JONGENSDROOM STARTTE COEN JANSEN IN 1985 ZIJN EIGEN KWEKERIJ IN VASTE PLANTEN. DERTIG JAAR LATER KOMEN LIEFHEBBERS EN SPECIALISTEN VAN OVER DE HELE WERELD ZIJN EIGEN SELECTIES BEWONDEREN. FOTOGRAFIE: COEN JANSEN
De wereldtuin van Coen Jansen
IN DALFSEN
KOMT HET
“Mijn doelgroep bestaat vooral uit mensen voor wie tuinieren de belangrijkste hobby is. Mensen met een tuin die voor publiek opengesteld is bijvoorbeeld, of verzamelaars die alle soorten van een bepaalde plant willen hebben.” Jansen is één van de laatst overgebleven kwekers in Nederland die zich bezighouden met veredeling van eigen plantenrassen. “Het is iets dat bij dit vak hoort en ik vind het leuk om te doen. Nederland speelt nog altijd een belangrijke rol op het gebied van plantenveredeling. Vanuit de hele wereld komen ze naar ons land om te kijken wat hier gedaan wordt.” Met enige regelmaat verwelkomt Jansen gasten uit landen als Denemarken, Frankrijk, Amerika en Japan.
VAN DE
GROND! Vijf inspirerende portretten van mensen die het aangedurfd hebben te kiezen voor leven en werken vanuit het hart. Vijf mensen die staan voor puur, echt, zuiver, passie en ambacht. Met respect voor de Dalfser bodem, de kringloop van het leven en de karakteristieke kenmerken van de omgeving.
Coen Jansen startte zijn kwekerij in 1985, in het spoor van zijn collega Piet Oudolf, die een paar jaar daarvoor een kwekerij begonnen was. “Het was een economisch slechte tijd en zoiets werd in Nederland op dat moment helemaal niet gedaan. Maar ik ben heel klein begonnen en langzaam maar zeker bouwde ik mijn eigen sortiment op.”
Lokale producenten die het beste halen uit wat de aarde, de lucht en het water ons bieden. Is het toeval dat ze hun droom allemaal in de gemeente Dalfsen werkelijkheid hebben gemaakt?
PAGINA 10
Dat sortiment behelst inmiddels talloze rassen en soorten, waarbij de meeste aandacht en ruimte wordt gereserveerd voor de Phlox, Echinacea, Baptisia en Pimpernel. Een keuze waarbij Jansen zich vooral liet
NATUURLIJK
Dalfsen
IN DALFSEN KOMT HET VAN DE GROND
leiden door eigen voorkeuren. “Ik specialiseer me niet in deze soorten omdat er vraag naar is of omdat ze in de mode zijn. Het is eerder andersom, als kweker kun je zelf richting geven aan trends in de tuin.” Ook al wordt zijn tuin vooral door de echte liefhebbers bezocht, Jansen benadrukt dat iedereen welkom is. “Zolang je maar een elementaire interesse in natuur hebt, kun je veel plezier aan je tuin beleven. Dan begint het vaak met wat planten van de bouwmarkt, vervolgens komt het tuincentrum en de laatste stap is dat mensen hier hun planten gaan halen.” Al was het alleen maar om de gepassioneerde kweker aan het werk te zien in zijn zelf gecreërde jongensdroom.
Coen Jansen Vaste planten ANKUMMER ES 13A, 7722 RD DALFSEN TELEFOON: 0529 - 434 086 E-MAIL:
[email protected] WWW.COENJANSENVASTEPLANTEN.NL
PAGINA 11
EEN BEGRIP IN DE REGIO EN VER DAARBUITEN: DE ASPERGES EN AARDBEIEN VAN KWEKERIJ VAN DER KOLK. IN DE KNUSSE BOERDERIJWINKEL IS HET EEN KOMEN EN GAAN VAN LIEFHEBBERS. EIGENAAR ERNIE VAN DER KOLK OVER ZIJN START ALS ASPERGEPIONIER EN ZIJN VOORLIEFDE VOOR MOOIE, PURE PRODUCTEN.
Eerlijk product
FOTOGRAFIE: R. BROUWER
uit de drukbezochte winkel van kweker van der kolk
“I
n 1985 kreeg ik op de landbouwschool het advies: als je nu begint met een agrarisch bedrijf, kies dan voor konijnen of asperges. Nou had ik niks met asperges, maar met konijnen nog minder. Bij de landbouwvoorlichting heb ik een boekje aangevraagd met informatie over asperges en ik heb onderstreept wat volgens mij belangrijk was. Van mijn opa kreeg ik een stukje grond van twintig are om asperges te gaan verbouwen.” “Een jaar later kon ik mijn eerste asperges oogsten. Op een vrijdagmiddag zette ik om drie uur een bordje ‘Asperges te koop’ aan de Hessenweg, om half vijf had ik mijn eerste oogst van dertig kilo verkocht. Schoongemaakt met een afwasborstel en gesneden met een broodmes. Maar de klanten vonden het geweldig.”
ochtend. Op hoogtijdagen is de belangstelling nog vele malen groter: “Met Pasen hebben we geprobeerd te tellen hoeveel mensen we in de winkel hadden, maar dat hebben we op een gegeven moment maar opgegeven. Dat was niet te doen.”
hoognodige gevallen. Ik hou zelf ook niet van gif, en wat ik zelf niet eet zet ik een ander ook niet voor. Maar ik kan me geen misoogst veroorloven. Er zijn al met al toch veel mensen afhankelijk van de opbrengst.”
In de jaren die volgden werd de kwekerij stukje voor stukje uitgebreid. “In 1995 heb ik een kas gebouwd voor aardbeien en sinds een paar jaar hebben we ook een kersenboomgaard. Het meeste verkopen we hier aan huis, ongeveer dertig procent gaat naar de horeca in de regio. Restaurants twitteren dat ze mijn asperges verkopen, ze vinden het belangrijk om te laten weten dat ze streekproducten gebruiken. En voor mij levert dat weer naamsbekendheid op, zo versterk je elkaar.”
Ik hou niet van gif. En wat ik zelf niet eet, zet ik een ander ook niet voor
“Eén keer verkopen is bij mij geen verkopen. Ik wil dat mensen terugkomen omdat ze onze producten lekker vinden. We gaan niet voor de snelle handel. Onze klanten zijn mensen die willen weten waar het vandaan komt, die op zoek zijn naar producten die ze kunnen vertrouwen. Daarom mag iedereen hier overal bij, je mag alles zien. Omdat we weten dat het goed is.”
“We produceren nu twintig ton asperges en vijftien tot twintig ton aardbeien per jaar, waarvan het grootste deel per kilo wordt verkocht. Dat betekent dat ik veel klanten nodig heb.” In de boerderijwinkel is het dan ook een komen en gaan, zelfs op een doordeweekse
“We zijn geen biologisch bedrijf. Puur uit praktische overwegingen wijken we op enkele punten af van biologische teelt. Onze asperges zijn onbespoten, maar na de oogst spuiten we het land één keer tegen onkruid. Verder behandelen we alleen de aardbeien, in
“We voegen hier geen E-nummers toe. Als we ergens citroensap bij doen, dan komt dat niet uit een potje maar persen we een citroen uit. Wel wat meer werk, maar je hebt een eerlijk product. En dan kun je ook uitleggen waarom de prijs zo is. In de supermarkt betaal
PAGINA 12
NATUURLIJK
Dalfsen
IN DALFSEN KOMT HET VAN DE GROND
je soms maar 89 cent voor een potje jam. Voor een leeg potje met deksel ben ik al de helft van dat bedrag kwijt. Maar mensen die hier komen weten wat ze mogen verwachten. De kwaliteit is hier anders en dat heeft gevolgen voor de prijs. Ik wil geen productiebedrijf worden. Ik wil verbouwen waar ik goed in ben, op de manier waarvan ik denk dat het de beste manier is.”
Kwekerij Van der Kolk HOUT ES 4, 7722 VP OUDLEUSEN TELEFOON: 0529 - 471 580 E-MAIL:
[email protected] WWW.ERNIEVANDERKOLK.NL
PAGINA 13
Pluk met je hart!
“H
et zijn vooral mensen van buitenaf, uit heel Nederland. Veel mensen die ieder jaar terugkomen.” Mevrouw Schiphorst weet nog goed hoe het begon: “Ik had altijd veel dahlia’s. Mensen kwamen wel eens vragen of ze een boeket dahlia’s konden krijgen. Toen zei mijn moeder: waarom laat je ze zelf niet plukken? Zo is het begonnen. Een uit de hand gelopen hobby.”
Je hoort ze soms zingend door de tuin gaan. Dat maakt dit werk zo dankbaar Naast dahlia’s bevat de tuin inmiddels talloze andere soorten: asters, zinnia’s, zonnebloemen, kattenstaarten, grassen, amarantis. “Het is wel heel veel werk, ieder jaar poten en zaaien. We hebben één blok met vaste planten, de rest zaai ik elk jaar opnieuw in. Veel werk, maar je krijgt er ook veel voor terug.” Midden in de tuin staat een tafeltje met wat stoelen. “Daar zitten vaak mensen hun broodje te eten. Even genieten. Er komt hier geregeld een groep ouderen, die nemen zelf koffie mee en dan gaan ze hun eigen bloemen plukken. Je hoort ze soms zingend door de tuin gaan. Dat maakt dit werk zo dankbaar.”
LANGS DE PROVINCIALE WEG N340, TUSSEN DALFSEN EN OMMEN, LIGT TER HOOGTE VAN OUDLEUSEN DE PLUKTUIN VAN MEVROUW SCHIPHORST. HIER HALEN JAARLIJKS HONDERDEN BLOEMENLIEFHEBBERS, SPECIALISTEN EN FOTOGRAFEN HUN HART OP. “WE WORDEN ER HELEMAAL BLIJ VAN”, “HET IS HIER EEN PARADIJSJE”: DE REACTIES IN HET GASTENBOEK ZIJN UNANIEM LOVEND.
PAGINA 14
NATUURLIJK
Dalfsen
FOTOGRAFIE: FAM. SCHIPHORST
“even genieten” in de tuin van mevrouw schiphorst
De meeste bezoekers stellen zelf een gemengd boeket samen. “Je ziet sommigen echt met mooie gesorteerde boeketten de tuin uit komen. Dat je denkt “die heeft er verstand van!” Er komen hier ook mensen die meedoen aan kampioenschappen. Wat zij niet op de veiling kunnen krijgen, komen ze hier plukken.” De pluktuin kent één vast tarief van drie euro per boeket. “En ik sta er niet bij om dat te controleren,” zegt mevrouw Schiphorst. “Pluk met je hart, zeg ik altijd maar. Voor de prijs hoef je het niet te laten.”
IN DALFSEN KOMT HET VAN DE GROND
Pluktuin Oudleusen HESSENWEG 58, 7722 SP OUDLEUSEN
Ook fotografen weten de tuin te vinden. Om bijzondere bloemen vast te leggen, maar ook de vlinders die de tuin aantrekt. “Weet je wel dat je die-en-die vlinder in je tuin hebt,” hoort mevrouw Schiphorst dan. “Daar zijn bijzondere soorten bij.” De tuin is geopend vanaf half juli tot de eerste nachtvorst, meestal rond half oktober. De tuin is elke dag open, behalve op zondag. Plukken kan ook in de avonduren. “Dat is vaak zelfs beter voor de bloemen,” weet mevrouw Schiphorst. “Ik ben opgegroeid met een grote tuin, die had mijn moeder ook. Ik verzorg haar tuin ook nog steeds, zij is nu 94 en heeft nog altijd een klein tuintje. Het is voor mij een uitlaatklep, ik moet naar buiten. En voor het zware werk heb ik hulp, de kinderen helpen met gaten spitten. Maar ik stop de bloemen er zelf in, zoals ik het hebben wil. Daar wil ik niemand bij hebben”, besluit mevrouw Schiphorst met een lach.
PAGINA 15
“O
nze groente staat erbij te lachen”, zo schetst de kweker een treffend beeld op zijn website. Eef en Jennie Stel leggen graag uit welke filosofie achter die uitspraak steekt. Tot twintig jaar geleden waren ze immers kwekers als alle andere, met producten die - volgens eigen zeggen - niet meer dan de gangbare kwaliteit haalden. Door een overstap naar het gebruik van zogeheten ‘oerwater’ en een andere bemestingswijze volgde een opmerkelijke verandering in de kwaliteit en de teelt van de groenten. Mede hierdoor kon de familie Stel stoppen met het gebruik van bestrijdingsmiddelen en kunstmest.
Jonnie Boer van De Librije gebruikt kruiden, groenten en eetbare bloemen van Eef Stel
OERGROENTE
de kweker als schakel tussen tuin en tafel LANGS DE ANKUMMER ES, TUSSEN DE WESTELIJKE UITLOPER VAN HET DORP DALFSEN EN DE TOEGANG NAAR DE KERN ANKUM, LIGT EEN BESCHEIDEN TUINDERSGEBIED. HIER VINDEN WE HET BEDRIJF VAN DE FAMILIE STEL, WAAR VITALE EN GEZONDE GROENTE GEKWEEKT WORDT.
De rol van het water dat voor de beregening wordt gebruikt is cruciaal. Eef Stel heeft dit ‘oerwater’ twintig jaar geleden geïntroduceerd in zijn kassen, in nauwe samenwerking met Ger Kappert van Mizu Wa Ai. Stel: “Oerwater is water dat weer de structuur heeft zoals water van nature had. Het zorgt samen met de natuurlijke bodembemesting, in combinatie met de juiste micro-organismen, voor een gezonde voedingsbodem voor de plant.” Alle elementen die nodig zijn voor een uitbundige groei zitten nu in de bodem zelf.
Eef en Jennie Stel merken dat hun planten minder vatbaar zijn voor plantenziektes. En lachend of niet, de gewassen staan er inderdaad prachtig bij. De bijzondere kwaliteit van de groenten van Stel is ook doorgedrongen tot vooraanstaande horecabedrijven. Jonnie Boer van driesterrenrestaurant De Librije in Zwolle gebruikt speciale kruiden, ‘vergeten’ groenten en eetbare bloemen uit de kas van Eef Stel. Weet wat je eet, dat is het motto van het kwekersechtpaar. Ze willen fungeren als schakel tussen tuin en tafel en besteden veel aandacht aan het ontwikkelen van eten en het delen van hun uitgebreide kennis. Hierbij worden ook studenten betrokken, want ze vinden het belangrijk dat volgende generaties weten wat het precies is dat een plant vitaal en gezond maakt. De Agrarische Hogeschool legt het groeiproces vast in foto’s en doet verschillende proeven. Eef en Jennie Stel hebben sinds de overstap weer plezier in hun werk. Pure passie houdt hen enthousiast. Superfood groeit gewoon in Dalfsen.
Kwekerij Eef Stel ANKUMMER ES 11, 7722 RD DALFSEN TELEFOON: 0529 - 432 742 E-MAIL:
[email protected] WWW.VITALEGROENTE.NL
FOTOGRAFIE: BEELDHOEK-FOTOGRAFIE
PAGINA 16
NATUURLIJK
Dalfsen
IN DALFSEN KOMT HET VAN DE GROND
PAGINA 17
Proeftuin voor
VARKENS op de panhof mag alles zijn zoals het bedoeld is
H
et motto van Bert Waterval is dat alles mag zijn zoals het bedoeld is. Op de Panhof vertaalt zich dat naar varkens die mogen leven naar hun aard. De locatie is prachtig. Bij een fraai hek in het bos bij landgoed De Horte begint het erf, waar de dieren ruimte te over hebben. De varkens mogen er zelf hun kostje bij elkaar wroeten. Er wordt niet geploegd of gewied en de grond krijgt geen kunstmest. In de wintermaanden bestaat het rantsoen deels uit aardperen. Dat zijn knollen die de varkens zelf uit de grond halen.
De Dalfser grond levert veel moois voor wie verder kijkt dan het gangbare Een dier dat zo leeft heeft meer weerstand, waardoor ziektes veel minder kans maken. Waterval heeft zeventien jaar als veearts in de bio-industrie gewerkt en kent de gevolgen van de aanpak waarbij kwantiteit voor kwaliteit gaat maar al te goed.
EXCLUSIEVE RESTAURANTS
WAT GEBEURT ER IN HET DNA VAN VARKENS DIE GEDURENDE OPEENVOLGENDE GENERATIES NAUWELIJKS STRESS HEBBEN ERVAREN? HET IS ÉÉN VAN DE VRAGEN DIE BERT WATERVAL ZICH OP ZIJN BEDRIJF DE PANHOF STELT. LIEFDE VOOR DIEREN, BEGAAN ZIJN MET HUN WELZIJN, DAT WAREN DE DRIJFVEREN DIE BERT VIJFTIEN JAAR GELEDEN AANZETTEN TOT HET STARTEN VAN ZIJN VARKENSPROEFTUIN. FOTOGRAFIE: THOMAS RUHL, WWW.PORT-CULINAIRE.DE
PAGINA 18
NATUURLIJK
Dalfsen
Hij is blij dat hij op de Panhof kan werken op een manier waarin hij gelooft. Hij houdt het hele proces rond zijn varkens zelf in de hand, behalve het slachten, dat doet een kleine slachterij in de buurt voor hem. Het zouten en kruiden van het vlees doet Waterval zelf. Stressvrij, gezond en lekker vlees, er is een groeiende
markt voor. De Panhof levert vlees aan exclusieve restaurants, bijvoorbeeld in Amsterdam. Daarnaast kunnen belangstellenden bij de Panhof terecht voor rondleidingen en boeiende proeverijen. Bert Waterval laat zijn gasten graag kennismaken met producten van eigen grond, die met liefde gemaakt zijn.
PAARDENBLOEMENJAM EN MISPELWIJN
Varkensboerderij Panhof MATARAMWEG 11, 7722 ME DALFSEN TELEFOON: 06 - 1548 4755 E-MAIL:
[email protected] WWW.PANHOF.NL
IN DALFSEN KOMT HET VAN DE GROND
Behalve het vlees van de varkens zijn dat ook bijzondere groente- en fruitsoorten. Denk daarbij aan paardenbloemenjam, maar Waterval verwerkt ook ouderwetse vruchten als kweeperen en mispels. Van die laatste soort maakt hij bijvoorbeeld wijn. En wie heeft er wel eens meidoornbes en aardpeerbloemen geproefd? De Panhof laat zien dat de Dalfser grond veel moois levert voor wie verder durft te kijken dan het gangbare. “Als alles mag zijn zoals het bedoeld is, vindt dat zijn weg in de smaak, maar zeker ook in de beleving van het eten zelf.” Zou ons mensen dat ook geen goed doen?
PAGINA 19
Gevormd door het water
In het Waterfront staat de beleving van de rivier de Vecht centraal. De woningen kijken er op uit, er zijn wandelpromenades langs het water ontworpen en er is ruimte voor gezellige horecagelegenheden met terras aan de Vecht. Ideaal om van het voorjaar tot diep in de herfst in je eigen dorp het vakantiegevoel te beleven. Van het voormalige gemeentehuis zijn twee fraaie karakteristieke gebouwen bewaard gebleven, die ruimte bieden aan horeca, een theater en een expositieruimte.
IN DE ONTSTAANSGESCHIEDENIS VAN DE DORPEN IN DE GEMEENTE DALFSEN SPELEN WATERWEGEN EEN GROTE ROL. WAAR DE VORMING VAN NIEUWLEUSEN EN LEMELERVELD VOOR EEN BELANGRIJK DEEL DOOR TWEE KANALEN WERD BEPAALD, IS DE RIVIER DE VECHT ONLOSMAKELIJK VERBONDEN MET DE HISTORIE VAN OUDLEUSEN, HOONHORST EN DALFSEN. IN HET LAATSTE GEVAL HERHAALT DE GESCHIEDENIS ZICH: VANUIT HERONTWIKKELINGSPROJECT WATERFRONT RICHT HET DORP DALFSEN ZICH OPNIEUW NAAR HET WATER. FOTO: BETER ID
NIEUWBOUWWONINGEN WATERFRONT (FOTO: GEMEENTE DALFSEN)
H
et Waterfront is een omvangrijk project, dat het dorp Dalfsen een heel nieuw aanzicht heeft gegeven. “We keren de rivier de Vecht als dorp niet langer de rug toe, maar gaan volop genieten van de charme van het water.” Aan het woord is David Roemers, die het project namens de gemeente heeft begeleid. Dat deed hij met trots – de kans om het woon- en winkelgebied bij het gemeentehuis een metamorfose te mogen geven doet zich maar eens in je loopbaan voor.
We keren de Vecht niet langer de rug toe, maar gaan genieten van de charme van het water
Blikvanger in het nieuwe gedeelte is het pand met het torentje. Op de benedenverdieping is een vestiging van Albert Heijn, die op zijn beurt een trekkersrol voor andere detailhandel vervult. Parkeren is in het Waterfrontgebied gratis, net als in de rest van de gemeente. Door te kiezen voor ondergrondse parkeergarages wordt het aanzicht van het dorp niet langer door auto’s bepaald. Fietsers en voetgangers krijgen lekker de ruimte. De groene aankleding krijgt veel aandacht in het hele wandelgebied. Niet verrassend, want als winnaar van de titel ‘Groenste dorp’ tijdens de Entente Florale van 2013 heeft Dalfsen een groene eer hoog te houden!
Voor David begon het project al jaren voordat de bouw daadwerkelijk van start ging, bij de selectie van een projectontwikkelaar. Bij dit proces hebben bewoners meegeholpen. Een commissie met belangengroepen uit de gemeente heeft uit zo’n tien ontwerpen de twee beste gekozen. Alle inwoners van de gemeente mochten van die twee hun favoriet aangeven. Het plan dat nu uitgevoerd is, was de overduidelijke winnaar. Het ontwerp heeft Jugendstilinvloeden en doet recht aan de historische bebouwing in en rond het dorp. Zo is het een modern geheel geworden dat echt in het dorp past. DAVID ROEMERS (FOTO: GEMEENTE DALFSEN)
PAGINA 20
NATUURLIJK
Dalfsen
GEVORMD DOOR HET WATER
PAGINA 21
DE UNION-FABRIEK AAN DE VOORMALIGE DEDEMSVAART IN NIEUWLEUSEN (FOTO: WWW.CATAWIKI.NL)
IN ALLE KERNEN VAN DE GEMEENTE DALFSEN WORDEN REGELMATIG BOUWKAVELS UITGEGEVEN. HET TEMPO WAARIN DAT GEBEURT HOUDT GELIJKE TRED MET DE DEMOGRAFISCHE OMVANG VAN DE BETREFFENDE KERN.
L
emelerveld en Nieuwleusen zijn twee bloeiende dorpsgemeenschappen, die geografisch het verst van elkaar liggen in de gemeente, maar qua ontstaansgeschiedenis duidelijke raakvlakken hebben. Beide dorpen hebben hun bestaan voor een belangrijk deel te danken aan de aanwezigheid van water. Het Overijssels kanaal in Lemelerveld en de Dedemsvaart in Nieuwleusen hebben van oudsher aanpakkers aangetrokken. In Nieuwleusen was dat rondom het steken en vervoeren van turf en in Lemelerveld vanuit de verwerking van suikerbieten. De mentaliteit van de aanpakkers van toen leeft voort in beide kernen. Dit verklaart de relatief grote bedrijventerreinen, waar overwegend lokale ondernemers gevestigd zijn. De charme van het wonen in Lemelerveld en Nieuwleusen zit hem in de combinatie van voorzieningen, werkgelegenheid en goede bereikbaarheid. Beide
dorpen liggen direct aan provinciale hoofdroutes. Vanuit Nieuwleusen rijd je in een kwartier naar Zwolle. De A28 is nog sneller bereikt. Lemelerveld ligt aan de N348 tussen Ommen en Raalte. Zwolle, maar ook de Twentse dorpen en steden, zijn makkelijk te bereizen. De werkgelegenheid is zowel in Nieuwleusen als in Lemelerveld verbonden aan bedrijven uit eigen dorp, aangevuld met de mogelijkheden in economische centra als Zwolle en de regio Twente. Het voorzieningenniveau is eveneens een combinatie – wat eigen dorp niet biedt is gemakkelijk te organiseren in omliggende plaatsen. En laten we de fraaie omgeving vooral niet vergeten!
Op en langs het Overijssels kanaal in Lemelerveld is het heerlijk recreëren. De Lemelerberg ligt op een steenworp afstand, evenals de bossen van landgoed Rechteren. Nieuwleusen kent weidse vergezichten, maar ook de beslotenheid van beboste landerijen en plattelandswegen met fraaie bomenrijen. Recreatie‑ gebied de Zwarte Dennen richting Staphorst is in zomer en winter een fijne plek om te wandelen, te sporten en te zwemmen. Nieuwleusen-zuid kent veel karakteristieke bebouwing langs een kilometerslang oost-west gericht lint. Bijzondere gebouwen zijn ook te vinden langs de voormalige Dedemsvaart, zoals huize Rollecate. Subsidieregelingen voor streekeigen erven en gebouwen hebben ervoor gezorgd dat veel van die cultuurhistorische pareltjes opgeknapt zijn. Zo konden ze worden behouden voor de toekomst.
WONEN AAN HET WATER Water speelde een hoofdrol in het ontstaan van Lemelerveld en Nieuwleusen en het is ook nu nog een beeldbepalende factor. In Nieuwleusen zijn uitgebreide mogelijkheden voor wonen aan het water. In het nieuwe plan Westerbouwlanden Noord zijn veel voorbeelden te vinden, net als aan de Bosmansweg in het oudere deel van het dorp.
ANNE VAN DEN NOORT (L) EN BERTUS BERKHOFF (FOTO: GEMEENTE DALFSEN)
In Lemelerveld is een vooruitstrevend concept opgezet voor het nieuwe woongebied. De wijk Nieuwe Landen II is op en top duurzaam. De oude afhankelijkheid van de eindige voorraad aardgas geldt hier niet, want in deze wijk zijn duurzame energiebronnen de basis. Anne van den Noort en Bertus Berkhoff werken beiden bij de gemeente Dalfsen en zijn betrokken bij de verkoop van bouwgrond en woningen. “Er zijn veel mogelijkheden voor mensen die een energiezuinige woning willen bouwen”, weet Anne. “Daarnaast is er de starterslening, speciaal voor jongeren die hun eerste woning kopen.”
Nieuwleusen zijn kavels te koop voor vrijstaande en halfvrijstaande woningen. Zodra we toe zijn aan de tweede fase van Westerbouwlanden Noord komen er nog eens 250 kavels te koop.” De huizenmarkt vertoont weer een stijgende lijn, evenals de economische vooruitzichten. Met bouwkosten die vanwege de crisis nu nog relatief laag liggen, kan dit een heel interessant moment zijn om de stap te zetten.
Op deze manier wil de gemeente verschillende doelgroepen tegemoet komen en ontstaat er een gemêleerde opbouw van een nieuwe wijk. “Duurzaamheid is een speerpunt in De Nieuwe Landen II, maar ook andere wensen zijn uitvoerbaar. Kopers mogen bijvoorbeeld zelf hun architect en aannemer kiezen. We laten ons graag uitdagen door iedereen die een droom heeft op het gebied van bouwen en wonen.” Berkhoff kan dat beamen. “In SLUIS 3 IN DE DEDEMSVAART. HET KANAAL IS IN DE JAREN ’60 VAN DE VORIGE EEUW GEDEMPT (FOTO: WWW.CATAWIKI.NL)
PAGINA 22
NATUURLIJK
Dalfsen
GEVORMD DOOR HET WATER
PAGINA 23
NOABERS slaan de handen ineen “WE MAAKTEN ONS ALS DORP ZORGEN OM DE LEEFBAARHEID. ER KOMT HEEL VEEL OP ONS AF EN DE OVERHEID GAAT DAT NIET ALLEMAAL REGELEN. WILLEN WE HET ZO LEUK HOUDEN ALS HET NU IS, DAN MOETEN WE DAAR NU MEE AAN DE SLAG. WE HEBBEN HET HEFT IN EIGEN HAND GENOMEN, ZODAT WE HET OOK IN EIGEN HAND KUNNEN HOUDEN.” FOTOGRAFIE: FRANK BRINKMAN
A
an het woord is Antje Kingma, één van de initiatiefnemers van Duurzaam Hoonhorst, een dorpsbreed samenwerkingsverband waarin de ontwikkeling en het beheer van een groot aantal voorzieningen binnen het dorp is ondergebracht. Het zijn ontwikkelingen die doen denken aan het aloude begrip ‘noaberschap’, de traditionele verbondenheid van de naaste buren. Een traditie geworteld in een tijdperk waarin mensen op elkaar aangewezen waren. Met de vooruitgang verdween het noaberschap wat naar de achtergrond, maar nu de overheid zich terugtrekt kruipt het bloed waar het niet kan gaan. In de dorpskernen binnen de gemeente Dalfsen realiseren de inwoners zich dat het niet langer vanzelfsprekend
PAGINA 24
NATUURLIJK
Dalfsen
NOABERS SLAAN DE HANDEN INEEN
is dat algemene voorzieningen blijven voortbestaan. Opnieuw slaan noabers de handen ineen. Antje: “In 2009 sprak ik op het jaarlijkse Sproeifeest twee dorpsgenoten, Evert Jan Hof en Timo Veen. Er speelde veel in Hoonhorst op dat moment: de sportlocatie was in verval, de gymzaal stond op de tocht, het molenhuis verviel en de molen zelf was alleen een stomp. Een hoop mensen waren daar druk mee, maar we constateerden dat een overkoepelende visie ontbrak. We zijn nog eens bij elkaar gaan zitten en we hebben een plan gemaakt: wat is onze droom met Hoonhorst, wat willen we behouden en wat kan er beter? De gemeente gaf ons de tip om met ons plan mee te doen aan de wedstrijd Duurzaam Dorp.
PAGINA 25
KRINGLOOPWINKEL ‘DEUROE VEUROE’ IN NIEUWLEUSEN
Dat hebben we gedaan en met succes: we wonnen! Op 30 juni 2010 hadden we plots anderhalf miljoen euro om in drie jaar te besteden aan in totaal zeventien projecten.” “Uiteindelijk hebben we ons ideaalbeeld geprojecteerd op 2025. Van daaruit zijn we gaan terugrekenen: wat moet je nu doen om het dorp er in 2025 zo uit te laten zien? De bekende kernwaarden People, Profit, Planet hebben we vertaald naar Groen, Gezond en Gemeenschappelijk. En al heel snel voegden we daar Gezellig aan toe, want als het niet leuk is beginnen we er niet aan.”
NIEUWLEUSEN
De coöperatie herbergt onder meer een lokaal energiebedrijf en een kringloopwinkel, verzorgt de aanleg en exploitatie van glasvezel, biedt maatschappelijke hulp en heeft een schooltuinproject opgezet.
Rob: “Er is meer dan alleen de financiële kant. Mensen die werk zoeken, vereenzamen of om andere reden een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, kunnen we binnen onze projecten inzetten en zo weer betrekken bij de gemeenschap. Kort gezegd: weer oog hebben voor je buurman. Want als iedereen dat doet, hebben we allemaal weer contact.”
“Deuroe Veuroe” heet de kringloopwinkel in Nieuw-
“41 leden vormen het hart van de coöperatie. Zij hebben de zeggenschap, maar het succes komt ten goede aan de gemeenschap. Wat we aan winst overhouden wordt besteed aan maatschappelijke doelen. We gaan niet voor eigen gewin, iedereen werkt op vrijwillige basis. Maar we zien vrijwilligers als professionals; ondernemers, doeners, bestuurders en creatievelingen. In die zin zijn we een bedrijf als alle andere.”
Onze kracht? Nadenken, omzien naar elkaar en gewoon dóen. Denk breed, handel concreet
PROJECTEN NIEUWLEUSEN SYNERGIE
Antje: “Ik heb een diep ontzag voor wat de Hoonhorsters investeren in hun eigen omgeving. Dat is echt gigantisch. Van een stukje schoffelen tot het coördineren van de bouw van het Kulturhus, je kunt het zo gek niet bedenken of iemand heeft er verstand van. En of je het nou doet voor de wereld of je eigen portemonnee, voor je kleinkinderen of om ‘groen’ te zijn, dat maakt niet uit. Iedereen kan zijn eigen dromen inbrengen. Samen met het zangkoor, de voetbalvereniging of met je buurvrouw. Er heerst hier een cultuur van omzien naar elkaar, van luisteren en helpen waar dat kan. Dat is heel belangrijk.”
Vijftien kilometer verderop zag Rob Vogelzang, directeur van Vogelzang & Partners, in Nieuwleusen een vergelijkbare ontwikkeling. “Samen met zakenrelatie Martin Luinstra was ik bezig met een aantal innovatieve, duurzame vastgoedprojecten. Van daaruit ontstond het idee om op bredere schaal gebouwen en voorzieningen te verbinden. In overleg met de gemeente hebben we met de Rabobank, woningstichting Vechthorst en Plaatselijk Belang een verkenning opgezet. Tijdens een open bijeenkomst in de sporthal, met tweehonderd belangstellenden, werden de onderwerpen bepaald die de basis vormden voor een coöperatie onder de naam Nieuwleusen Synergie.”
PAGINA 26
NATUURLIJK
Dalfsen
leusen: door jou, voor jou. De naam zou als motto kunnen dienen voor zowel Duurzaam Hoonhorst als Nieuwleusen Synergie: beide initiatieven begonnen met een inventarisatie van de wensen van inwoners. Het resultaat is een indrukwekkende lijst aan projecten.
•
Aanleg en exploitatie van glasvezel in kern en buitengebied
•
Lokaal energiebedrijf
•
Sociaal-maatschappelijke hulpverlening
•
Kringloopwinkel Deuroe Veuroe
“Lokale verenigingen kunnen een bijdrage vragen uit ons synergiefonds, maar we bieden ook ondersteuning in de vorm van inzet van vrijwilligers. Stel dat de seniorenvereniging een bedrag vraagt voor de aanleg van een jeu-de-boules-baan, dan kunnen we dat financieren. Bij voorkeur zodanig dat die baan op den duur ook weer opbrengsten genereert.”
•
Schooltuinproject
•
Buurtauto
•
Informatiepunt
•
Duurzaam energiegebruik
Antje: “De kracht van Hoonhorst is: nadenken, omzien naar elkaar en vooral gewoon dóen. Denk breed, handel concreet. Het begint met een visie, daarna is het vooral aanpakken. Onze projectplannen passen op één A4-tje. Nou vooruit, een enkele keer twee. Maar we gaan niet alles eindeloos doorrekenen. We wegen de risico’s af en daar hebben we best wel eens veel lef in. Het draait om visie, de rest is timing en tactiek.”
PROJECTEN DUURZAAM HOONHORST
Zie voor een volledig en actueel overzicht: www.nieuwleusensynergie.nl
•
Multisportveld met LED & zonnepanelen
•
Informatiecentrum
•
Zonnepanelen op beide scholen
•
Bewustwording: LED-lampen, Groene strijd
•
Zonnepanelenproject: huur & koop
•
Kenniscentrum Hoonhorst bouwt
•
Snel Internet in kern en buitengebied
•
Duurzame (ver)bouw kulturhuslocaties
VIER JE SUCCESSEN
•
Computers en cursussen ouderen
Rob: “Nieuwleusen Synergie heeft een faciliterende rol: dingen mogelijk maken. Daarna moeten mensen het zelf verder oppakken, het zelf gaan doen. We willen niet iedereen aan het handje blijven vasthouden. We zitten nog in de beginfase, maar we boeken al mooie successen. Via de kringloopwinkel hebben al zeven of acht mensen de stap naar de arbeidsmarkt kunnen maken, nadat ze bijvoorbeeld vanuit de bijstand of een sociaal isolement bij ons aan de slag zijn gegaan.” Antje: “Het is belangrijk dat je je successen ook viert. Gelukkig houden we hier in Hoonhorst wel van een feestje. En het leuke is: je komt elkaar daar tegen. Waar mensen elkaar tegenkomen gebeurt er wat.”
•
Samenwerking met basisscholen: moestuin,
NOABERS SLAAN DE HANDEN INEEN
kippen, projecten •
DAG: Duurzaam van Afval naar Grondstof
•
Dorpshuiskamer
•
Dorpsdeelauto, dorpsaanhanger en duofiets
•
Houtgestookte dorpsverwarming
•
Duurzame renovatie basisschool St. Cyriacus
•
Ouderenhuisvesting
•
Buitenspeel-beleefplaats bij molenterrein
•
Mest-o-theek
•
Blad als meststof
Zie voor een volledig en actueel overzicht: www.duurzaamhoonhorst.nl
PAGINA 27
De wording van een lied EEN EIGEN LIED VOOR DE GEMEENTE, EEN LOFZANG OP DALFSEN. DRIE DALFSENAREN LIEPEN ONAFHANKELIJK VAN ELKAAR ROND MET DAT IDEE. TOEN ZIJ DE KRACHTEN BUNDELDEN ONTSTOND ER IETS BIJZONDERS. FOTOGRAFIE: FRANK BRINKMAN
Componist en producer Jan Kisjes runt in Dalfsen een gerenommeerde productiestudio. Gezeten in de sfeervolle tuin, die de toegang vormt tot zijn studio en feestzaal Onder Ons, vertelt Kisjes over het ontstaan van Dalfsen Mijn Liefste. “Harry Boeve van de Oranjevereniging had een lied geschreven en hij vroeg Allard Nijeboer om hem te begeleiden. Hier in de studio hebben we die eerste versie opgenomen. Ik wilde dat dolgraag verder oppakken en heb een brief geschreven aan burgemeester Han Noten. Die reageerde direct: “Jan, ik had precies hetzelfde idee.” Toen zijn we er samen mee aan de slag gegaan.” Noten en Boeve zijn verantwoordelijk voor de uiteindelijke tekst, Wim van Lenthe schreef de streektaalversie. De oorspronkelijke melodie van Greg Holden werd door Kisjes van een nieuw arrangement voorzien en het geheel werd door Brian McNeill afgemixt. In totaal werkten maar liefst 72 zangers en muzikanten mee, bijna allemaal afkomstig uit Dalfsen en omgeving.
Ik loop door het bos en ik kijk om me heen Wat is het hier mooi, zoveel rust zo sereen Nooit gedacht dat het zo eenvoudig kon zijn Want hier in mijn dorp is het leven pas fijn
Allard Nijeboer speelt als gitarist en leadzanger een hoofdrol. Kisjes: “Allard is een van de beste streekzangers die ik ken. Zijn stemgeluid doet me denken aan de Eagles, de grote oude Amerikaanse producties.” Allard: “Prachtig om dit een keer mee te maken, om in zo’n mooie studio met zulke professionals samen te werken.” Kisjes blijft bescheiden onder het compliment: “Ik hou ervan om mensen aan elkaar koppelen, talenten samen te brengen. En daarvoor hebben we hier een heel mooie plek.”
Dalfsen, m’n liefste, mijn leven is hier Gehuild en gelachen, met tranen van plezier We feesten en drinken zolang het nog kan Het is mooi dat ik zeggen kan, dat ik een Dalfsenaar ben
PAGINA 28
Sinds de lancering op Koningsdag 2014 is het lied op cd verkrijgbaar en is er een speciale website: www.dalfsenmijnliefste.nl. Via de site is een making of-video te zien, waarin Debby Kisjes het hele proces uitgebreid heeft vastgelegd.
NATUURLIJK
Dalfsen
DE WORDING VAN EEN LIED
PAGINA 29
FOTO: FRANK BRINKMAN
FRANCIS HOEKENDIJK (FOTO: FRANK BRINKMAN)
E
en uniek hotel op een unieke locatie. Pal aan de Overijsselse Vecht bouwt eigenaar Francis Hoekendijk sinds 2006 aan zijn visie: een bijzondere plek voor bedrijven en organisaties, waar rust en inspiratie, maar ook dynamiek en kwaliteit de kernwoorden zijn. “Het idee van een hutje op de hei, maar dan op het niveau van een viersterrenhotel.”
Een plek vol rust en
INSPIRATIE MOOIRIVIER, HOTEL EN RESTAURANT AAN DE VECHT
PAGINA 30
NATUURLIJK
Dalfsen
Hoekendijk: “Vooral in de zakelijke branche is het vaak een klinische bedoening, kale zaaltjes. Ik wilde hier veel meer beleving, een meer huiselijke sfeer. Daar zag ik een grote markt voor. In 2006 zijn we begonnen met bouwen en daar zijn we tot in 2013 onafgebroken mee doorgegaan. Ondertussen zijn we in 2008 officieel geopend. Gelijk met het begin van de crisis dus, maar we zijn sindsdien constant gegroeid. Best bijzonder, want de markt is gekrompen. Maar we hebben hier een product gecreëerd dat beantwoordt aan de wensen van veel bedrijven en organisaties.”
EEN PLEK VOL RUST EN INSPIRATIE
FOTO’S HIERBOVEN: MOOIRIVIER
“Het doel was om een inspirerende plek te creëren voor een vergadering of een congres, een setting die daadwerkelijk iets toevoegt aan het doel van een bijeenkomst. De meeste zakelijke klanten komen uit het midden en westen van het land. Die zijn bereid om hier naartoe af te reizen. Vaak zijn dat dan meerdaagse bijeenkomsten, daarin willen we het beste bieden: congresfaciliteiten van hoog niveau, het culinaire aspect, het buiten zitten, de omgeving en de overnachting. Met mogelijkheden voor teambuildingsactiviteiten, maar ook een rustgevende wandeling langs de Vecht. Op die manier voeg je iets toe.”
“I
n die eerste vijf jaar is het gelukt om op nationaal niveau een reputatie op te bouwen. Die reputatie is redelijk exclusief. Wel het idee van een hutje op de hei, maar dan op het niveau van een viersterrenhotel. Naast de zakelijke gasten bedienen we ook een groeiende vrijetijdsmarkt. Gasten die bij ons verblijven om wandelend of fietsend de omgeving te verkennen, maar
PAGINA 31
“DEZE PLEK BESCHOUW IK ALS EEN
FANTASTISCH
PRIVILEGE EN DAAR MOETEN WE
ZUINIG OP ZIJN” is. Ik krijg veel complimenten over onze vriendelijke medewerkers. De mentaliteit in het westen van het land is wat directer, meer kortaf. Hier zijn de mensen bescheiden en oprecht vriendelijk. Dat is een fijne, goede eigenschap.”
Hoekendijk: “Jazz aan de Vecht is ontstaan vanuit een passie voor muziek. Gestart met medejazzliefhebber Jan Zandhuis, later aangevuld met drummer Jan Wolfkamp en componist-dirigent Hans Tijssen, combineren we de passie voor jazz met de liefde voor deze plek. Dat was de basis,
FOTO: MOOIRIVIER
ook mensen uit de omgeving die een kop koffie op ons terras komen drinken. De mensen vinden deze plek gewoon fantastisch.”
“I
k kom veel bij organisaties en bedrijven elders in het land en merk daar dat Dalfsen een heel goede naam heeft. Mensen associëren Dalfsen met authenticiteit en kwaliteit, met rust en ruimte. En daar is behoefte aan.
Die kwaliteit en die authenticiteit, daar moeten we zorgvuldig mee omgaan. Daarom stellen we ons bescheiden op. Niet te schreeuwerig. Deze plek aan de Vecht beschouw ik als een fantastisch privilege en daar moeten we zuinig op zijn. Dat betekent ook dat we zoveel mogelijk lokale producten gebruiken in de keuken en waar mogelijk werken met lokale toeleveranciers. Dat vind ik heel belangrijk en ook niet meer dan logisch. Je kunt er als bedrijven met elkaar aan bijdragen om een gemeente levend te houden.”
Investeren in kwaliteit is niet altijd even makkelijk. Maar uiteindelijk betaalt dat zich uit “We besteden heel veel aandacht aan gastvrijheid: hoe voelen gasten zich prettig? Daar werkt iedereen aan mee: van de frontoffice tot de accountmanagers, de bediening en de keuken. Dat werkt alleen als het oprecht
PRESTEREN OP NATIONAAL NIVEAU
muziek in een bijzondere setting. We hebben de
“Mooirivier is een zelfstandig bedrijf. Dat is bijzonder, want veel vergelijkbare bedrijven worden opgeslokt door een keten. Maar dat zie je meer in Dalfsen, bedrijven met een zelfstandige, authentieke uitstraling die presteren op nationaal niveau: Kwekerij Coen Jansen, Foreco en zo zijn er nog wel een paar. Goed als je dat als gemeente kunt zeggen.”
stichting Jazz aan de Vecht opgericht en organiseren
“Muziek, festivals, cultuur, het geeft een regio kleur en dynamiek. En dat wordt gewaardeerd, ook al ligt jazz commercieel gezien niet het meest voor de hand. Maar daar kiezen we voor. We zijn hieraan begonnen vanuit passie. Juist in iets dat voortkomt
“De crisis lost op. Maar onze branche is laat-cyclisch, dus de positieve gevolgen merken we nog niet direct. We hebben hier wel een goed uitgangspunt om verder door te groeien. We hebben geïnvesteerd in kwaliteit en dat houden we vol, ook al is dat in economisch lastige tijden niet altijd even makkelijk. Maar uiteindelijk betaalt zich dat altijd uit.”
uit passie vind je duurzaamheid, lange termijn, kwaliteit.”
“Die kwaliteit zie ik ook elders in Dalfsen: de mogelijkheden voor groei, de aantrekkingskracht die je hebt op de rest van Nederland. Daardoor kun je vertrouwen op een goede toekomst. Met kwaliteit op alle niveaus. Ook op het gebied van bijvoorbeeld architectuur, kunst en cultuur. We hebben potentieel een heel interessante gemeente. Laten we daar vooral voorzichtig mee omgaan… zegt een trotse inwoner van de gemeente Dalfsen!”
FOTO: MOOIRIVIER
PAGINA 32
nu concerten.”
FOTO: JOHAN BOKMA
NATUURLIJK
Dalfsen
EEN PLEK VOL RUST EN INSPIRATIE
PAGINA 33
EEN DUURZAME VISIE BIJ ALLES WAT WORDT GEMAAKT, GEBOUWD EN GEBRUIKT: BINNEN DAT KADER ADVISEERT MICHEL KOENJER VAN KOENADVIES BIJ WONING- EN UTILITEITSBOUWPROJECTEN. “ZOVEEL MOGELIJK GEBRUIK MAKEN VAN MIDDELEN DIE DE NATUUR BIEDT: ZON, AARDWARMTE, WIND.” FOTO: KOENADVIES
“D
uurzaamheid is nog niet gestandaardiseerd. Het is nog vaak: u vraagt, wij draaien. De meeste aannemers kunnen het allemaal leveren, maar ze profileren zich nog niet actief op het gebied van duurzaamheid. Wordt er een EPC (Energieprestatiecoëffciënt) van 0,6 gevraagd, dan realiseren ze dat. Terwijl je ook aanbevelingen zou kunnen doen om het nog verder naar 0 te krijgen.” “Ik begeleid bouwprojecten van A tot Z, vanaf de planvorming tot en met de oplevering. Ook tijdens het proces kunnen mensen tot andere inzichten komen. Eén van mijn opdrachtgevers denkt nu over een elektrische auto. Dan moet er in zijn nieuwe woning dus ook een aansluitpunt komen. Zo moet je als adviseur eigenlijk altijd twee stappen verder denken.”
NANOTECHNIEK
BOUWEN voor de toekomst DUURZAME VISIE VAN EEN PLATTELANDSGEMEENTE PAGINA 34
NATUURLIJK
Dalfsen
“Er heerst nog veel terughoudendheid. Onbekend maakt onbemind. Daar kun je mensen in ondersteunen, het vertrouwen geven. Sommige mensen denken dat je zonder gas een woning niet warm krijgt. Wat momenteel enorm in opkomst is, zijn verwarmingspanelen op elektriciteit. Die maken gebruik van nanotechniek uit de ruimtevaart. De investeringen die hiermee gemoeid gaan, verdien je in enkele jaren terug en ze dragen bij aan een gezonder binnenmilieu. In combinatie met zonne-energie op het dak krijg je zo een woning heel snel CO2- en energieneutraal. En met enkele extra panelen op het dak kun je ook je elektrische auto van energie voorzien.” “De gemeente Dalfsen heeft een hoge ambitie: CO2neutraal in 2025. Dat is behoorlijk vooruitstrevend, vind ik. Ook op het gebied van woningbouw zie je dat beleid terug. Daarmee creëer je bewustwording bij de bewoners. Dalfsen is een ondernemende gemeente met een heel goede mix van bestuur, ondernemerschap en saamhorig-
BOUWEN VOOR DE TOEKOMST
heid. Het is een kwestie van kansen bieden en kansen grijpen. Die samenwerking is hier goed aanwezig. Dalfsen is een gemeente waar het goed wonen en werken is. De stimulering kan nog wel beter. Je zou bijvoorbeeld een korting kunnen geven op de vierkante meterprijs, voor elk tiende procent dat je realiseert onder een EPC-waarde van 0,6, de eis uit het Bouwbesluit. Bouw je dan een energieneutraal gebouw, dan bespaar je flink op de kosten van je bouwkavel. En dat zou je ook op andere gebieden zo kunnen doen. Dan zullen meer ondernemers gaan investeren.”
Dalfsen heeft een hoge ambitie: CO2-neutraal in 2025. Dat is behoorlijk vooruitstrevend “In de hele gemeente zie je de tendens om de leef baarheid van de dorpskernen op peil te houden door initiatieven te bundelen. Zo loopt het aantal schoolkinderen terug en daar moet je op inspelen. Want als het aantal leerlingen daalt, zullen de kosten ook omlaag moeten. Daarom zijn we bezig met een project voor PV-panelen op scholen. Dat is een manier van denken die veel ondernemers en schoolbesturen bekend in de oren klinkt: nu al investeren voor de toekomst.” “Het is wel belangrijk dat de gemeente het goede voorbeeld geeft. Ik probeer dat zelf ook te doen, bijvoorbeeld door in een honderd procent elektrische auto te rijden. Daarmee geef ik aan hoe belangrijk ik het zelf vind, in de hoop dat er meer volgen. Dan wil ik wel het figuurlijke schaap over de dam zijn.” GROTE FOTO LINKS: DUURZAME VRIJSTAANDE WONING, DALFSEN. ONTWERP: ARCHETEX, BOUWMANAGEMENT: KOENADVIES (FOTO: BETER ID)
PAGINA 35
FOTO: ANNELOTTE GROTEMARSINK
hoe het smaakt. Zodoende kun je direct verbeteringen doorvoeren”, zo lichten ze hun formule toe. Op deze manier wordt kwaliteit gegarandeerd. Ook van de andere producten in de winkel weten Marinus en Joke precies de herkomst. De koeien van Heileuver lopen van het voorjaar tot ver in de herfst buiten en worden twee keer daags gemolken. Bijna alle melk wordt op het bedrijf verwerkt tot boerenkaas. De naturel- en kruidenkazen van Heileuver worden niet alleen in de eigen winkel verkocht, maar ook in streekwinkels en delicatessenzaken. Heileuverkaas prijkt daarnaast op het menu van restaurants in de regio en ver daarbuiten. Marinus en Joke laten graag zien hoe hun bedrijf werkt. ’s Zomers is er elke week een rondleiding, inclusief proeverij. Een leuk uitje voor de vele vakantiegangers die de weg naar Heileuver goed weten te vinden. Joke en Marinus heten inmiddels al een tweede generatie klanten uit die groep welkom in hun winkel.
Koeien, kaas en kunst
HEILEUVER FOTO: ADRIAAN HOLSAPPEL
‘DE KAASBOERDERIJ’, ZO HEET DE HEILEUVER IN DALMSHOLTE – AAN DE RAND VAN DE BOSSEN VAN RECHTEREN EN VILSTEREN – IN DE VOLKSMOND AL TIENTALLEN JAREN. EN INDERDAAD, MET HET MAKEN VAN KAAS IS MARINUS POST VIJFENDERTIG JAAR GELEDEN OOK BEGONNEN. MAAR HET ASSORTIMENT IS SINDSDIEN FLINK UITGEBREID.
PAGINA 36
NATUURLIJK
Dalfsen
In de sfeervolle winkel is kaas nog steeds hoofdproduct, maar er is bijvoorbeeld ook honing uit de streek te koop, meel, bier en wijn, vlees van eigen varkens, eieren en jam. Basisgedachte op de Heileuver is dat de cirkel rond moet zijn. Eigen gras, eigen koeien, eigen kaas en de producten ook zelf verkopen. Joke van de Crommert en Marinus Post zijn betrokken bij elke stap in het productieproces. “Je weet van begin tot eind wat er in zit, hoe het is gegaan, wat dat opgeleverd heeft en
KOEIEN, KAAS EN KUNST
Joke van de Crommert weet naast de werkzaamheden in bedrijf en winkel tijd vrij te maken voor schilderen. Op Heileuver is een ruimte voor het exposeren van schilderijen en andere kunstvoorwerpen. Ook hier is passie de drijfveer, net als in de melkveehouderij en kaasmakerij. Niet voor niets dus, dat de ondertitel van het bedrijf ‘Koeien, kaas en kunst’ is. Bodem, boer, product, afzetmarkt – Joke en Marinus kennen het proces van begin tot eind. Opnieuw een cirkel. Een link naar de cirkel die een ooievaar beschrijft als hij zweeft op de thermiek? Want ‘ooievaar’, dat is de letterlijke betekenis van het woord heileuver.
PAGINA 37
FOTOGRAFIE: FRANK BRINKMAN M.U.V. FOTO RECHTSBOVEN: BEELDHOEK-FOTOGRAFIE
M
artijn en Mirjam Colenbrander wonen met hun kinderen Lotte (7), Tobias (5) en Fiene (2) in de Dalfser nieuwbouwwijk Gerner Marke. Mirjam komt uit de buurt, maar geen van beiden hebben ze hun roots in Dalfsen. Toch kozen ze na zeven jaar Zwolle heel bewust voor een verhuizing naar deze plek. “Rust en ruimte, een gezellig centrum en alle belangrijke voorzieningen binnen handbereik.” Martijn werd geboren in Epse (bij Deventer), Mirjam groeide op in Nieuwleusen. Nadat ze elkaar leerden kennen trokken ze naar Zwolle, waar ze zeven jaar woonden. Met dochter Lotte op komst rees de vraag: blijven we in de stad of willen we iets anders voor onze kinderen? Martijn: “Ik had wel een duidelijke wens dat onze kinderen in een dorp zouden opgroeien. Waar je kunt fietsen, waar je de ruimte hebt, een mooie omgeving en goede mogelijkheden om een nieuw huis te bouwen.” Mirjam: “Maar wel een plek waar alles is: winkels en andere voorzieningen. De belangrijkste dingen heb je hier in het dorp, voor andere zaken is Zwolle heel dichtbij. Er is hier een station, dus je kunt zo de trein pakken.” Martijn: “In vergelijking met Zwolle heb je hier echter meer huis en meer grond voor je geld.”
Van de stad
NAAR HET DORP DE BEWUSTE KEUZE VAN DE FAMILIE COLENBRANDER PAGINA 38
NATUURLIJK
Dalfsen
Mirjam: “We vroegen ons wel af of we de stad zouden gaan missen. Dat viel gelukkig enorm mee. Waar ik wel aan moest wennen is dat je vaker dezelfde mensen tegenkomt. Op school, in de supermarkt, in de buurt. Toch is dat ook leuk, je spreekt mensen vaker en leert ze beter kennen.”
VAN DE STAD NAAR HET DORP
Mirjam werkt als HR-adviseur in Staphorst, Martijn is advocaat bij een advocatenkantoor in Zwolle. Beiden zijn ze met de auto in twintig minuten op hun werk. Martijn: “Als het weer het toelaat ga ik met de fiets. Ik kan kiezen uit drie routes; lekker afwisselend. Ik houd van hardlopen en fietsen. Je kunt hier de bossen in met je fiets, hardlopen langs de Vecht. Mogelijkheden genoeg.”
Een paar uurtjes fietsen, met het pontje over de Vecht. En dan een ijsje op het plein Ook voor de kinderen heeft het dorp veel te bieden, vertelt Mirjam: “Tobias voetbalt bij ASC en Lotte doet er aan Kids Dance. Er is een openluchtzwembad in de buurt en er is veel aanbod op het gebied van school en kinderopvang. En er zijn veel leuke evenementen: Kunsten op Straat, het Oranjefeest en de streekmarkten.” “Natuurlijk weet je niet wat je over tien jaar voor wensen hebt, maar we zijn wel naar Dalfsen gekomen met de intentie om ons hier definitief te vestigen. We hebben het gewoon heel erg naar onze zin. Je hoeft hier niet, zoals in de stad, eerst ergens naartoe om de kinderen te laten spelen. Lotte fietst binnen de wijk al zelf naar vriendjes, dat kan hier gewoon. Of we gaan op zondagochtend een paar uurtjes fietsen, nemen we het pontje over de Vecht. En dan even een ijsje op het Van Bruggenplein. Het zijn heel simpele dingen, maar voor ons heel waardevol.”
PAGINA 39
Dals’n, mien leam In mien dreumen dan kan ik overal wean op een camping in Frankriek of wat ok veur stean mar mangs deenk ik stillegies, hoe mooi het ok lup ik mut toeverdan naor huus toe, mien dörpien det rup Ik kuier deur ’t bos, d’r is gien meense te zien wat is het hier stille, det maag ik graag lien mar weinig hej neudig, ja aj hier mar bint umdet ’t oe in Dalfsen zo baessend goed zint Refrein: Dals’n, mien leam, mien haette lig hier ‘elipt en ‘elach’n met traon’n van plezier wij biszt en wij sloekt, wij hebt wille en zin machies mooi det ik zegg’n kan det ik een Dalsenaar bin Ie roekt hier de aekkers, het vee en het grus fietsend langs möll’ns, de boezeroen hej lös hier stund mien wiege, hier gruui’n ik op en hier woont mien meens’n, zie blieft in mien kop Al trapp’nd kom ik, waor ik wil wean d’r stiet een café en daor gao ik hen nog eam’ naor Kappers, ik heb ’t an de tied het vuult hier zo goed, gieniene die giet (Refrein) Hier ben ik, hier zijn wij Het is mooi, hier te zijn Als jij naar me lacht Wij ligt an de Vechte, in ’t weeld’rige grus wij praot over vrogger en dan kom ie pas lös het broesende water, ’t giet aait mar vedan wie lacht er zo li-eef, as ‘t er iene mar kan (Refrein)
