Nachtmerries en nachtangsten

?

Kleuters

Nachtmerries en nachtangsten doe je als je Is na een nachtmerrie In zijn bed te woelen tijdens nachtangsten? Ouders kunnen bezorgd en ongerust worden over hun kind. Deze folder geeft informatie over wat nachtmerries en nachtangsten zijn en hoe u uw kind kunt kalmeren nadat het 's nachts is geworden.

WAT ZIJN NACHTMERRIES? Nachtmerries zijn nare dromen die doorgaans tegen de morgen plaatsvinden. Kinderen worden na een nachtmerrie vaak bang en verdrietig waklcer. Nachtmerries kunnen ontstaan door een nare gebeurtenis overdag, maar ook zonder een duidelijke reden. Nachtmerries komen het meest voor bij kinderen tussen 3 en 5 jaar oud. Meer dan een derde van de kleuters heeft ten minste eens in de twee weken een nachtmerrie. Als kinderen na een nachtmerrie walcker worden, kalmeren zij vaak zodra zij een ouder zien. Het kan een teken van stress of emotionele verwarring zijn als uw kind elke keer dezelfde nachtmerrie heeft. Praat overdag met uw kind over wat hem of haar dwars zit. Als u samen het probleem niet kunt oplossen, ga dan op naar professionele hulp. WAT ZIJN NACHTANGSTEN? Nachtangsten komen veel minder voor dan nachtmerries. Deze ontstaan nonnaal gesproken tijdens de eerste uren na het in slaap vallen, tijdens een diepe slaap zonder dromen. Nachtangsten kunnen ontstaan nadat het kind hoge koorts heeft gehad of na een drukke of stressvolle dag. Het probleem komt voornamelijk voor in de peuter- en kleuterjaren. Het lijlct alsof het kind reageert op een enge nachtmerrie, maar het is niet aan het dromen en ook niet overstuur. Hoewel de ogen open kunnen zijn en uw kind soms zelfs praat of schreeuwt, slaapt het nog steeds. Het is zich niet bewust van wat er om hem of haar heen gebeurt en het reageert niet op troostende woorden. Tijdens deze nachtangsten worstelen Icinderen soms of duwen ze degene die hen vast probeert te houden weg. Nachtangsten zijn doorgaans snel over, maar kunnen tot wel 20 minuten duren. Het is moeilijk om een kind tijdens nachtangsten wakker te maken.

professionele hulp als uw Icind dit vaker dan én keer per vier maanden heeft.

Als kinderen 's morgens wakker worden, weten zij niet meer dat zij nachtangsten hebben gehad.

U W KIND BIJ HET SLAPEN TOT RUST LATEN KOMEN

Kinderen met nachtangsten kunnen de volgende kenmerken hebben: Hard, paniekerig schreeuwen. •

Ongecontroleerd zwaaien met de armen en benen. •

Snelle hartslag. Snelle ademhaling. Zweten. •

Een glazige blik.

Het kan voor ouders zeer beangstigend zijn om dit te zien. Hoewel nachtangsten niet veel voorkomen, is het goed om te weten wat nachtangsten zijn. Zo hoeft u zich geen zorgen te malcen als uw kind in deze staat aantreft. Het is ook belangrijk om het verschil te kunnen zien tussen nachtmerries en nachtangsten omdat u er op verschillende manieren mee om moet gaan. Ouders kunnen maar heel weinig voor hun kind doen, behalve wachten totdat de nachtangsten over zijn. Ga op zoek naar

T

Help

veilig te

Als uw kind bang is om te gaan slapen omdat het is geschrokken door een nachtmerrie, kan het slaapproblemen ontwikkelen. Help uw zich prettig en veilig te voelen in zijn of haar slaapkamer. Doe zo mogelijk een nachtlampje aan of laat het licht op de gang aan. Misschien wil uw kind wat zachte muziek horen, een speciale dragen of favoriete foto's aan de muur hangen. slaapritueel

T

Om kinderen te helpen zich veilig te voelen ontwikkelt een goed slaapritueel. Bijvoorbeeld speelgoed opruimen, tanden poetsen, plassen, een lezen, een kusje en welterusten zeggen. Probeer uw voor het naar bed gaan kalm te met rustige, ontspannende activiteiten in plaats van met luidruchtig, actief spelen. Vermijd enge verhalen en televisieseries vlak voor het naar bed gaan. Raadpleeg de folder slaapproblemen in dezelfde serie voor meer informatie over hoe u een goed slaapritueel kunt instellen. OMGAAN MET NACHTMERRIES •

Stel UW

gerust

Als uw kind wakker en bang is, vertel het dan dat het veilig is. Laat merken dat u er bent voor uw kind - houd het dicht tegen aan om het te troosten. Verzeker uw kind vol vertrouwen dat er niets ergs kan gebeuren. Leg uit dat dingen die in nachtmerries gebeuren niet echt pijn kunnen doen. De droom kan wel heel echt hebben geleken uw kind, dus hamer er niet op dat het niet echt was. Stel uw kind gerust dat het veilig is omdat in de buurt bent en voor hem of haar zal zorgen.

Verval niet in het andere uiterste door over fantasiefiguren te praten alsof ze echt zijn. Als uw kind bijvoorbeeld bang is dat er een monster in de slaapkamer is, zeg dan niet dat het monster al weg is of doe niet alsof u het wegjaagt. Als u net doet alsof het monster echt is, maakt uw kind zich zorgen dat het terugkomt als u weg bent. waar

T

Als een kind wakker wordt na een nachtmerrie, wil het soms praten over zijn of haar droom of angst. Als dit het geval is, luister dan rastig naar uw kind en kijk niet bezorgd. T

Laat uw

OMGAAN MET NACHTANGSTEN T

Laat UW

zich

OMTE ONTHOUDEN M££R /NFORMAT/E

Of HULP

de brochure Positief opvoeden

informatie

over strategieën

voor positief

vragen hebt of als u deze strategieën en zich zorgen maakt neem dan contact folder hebt

voor

zich veilig

opvoeden.Als

hebt

over de vooruitgang

op met de instantie

meer

zijn u

•

Stei ee» goed bedtijdritueei

geprobeerd van uw

waarvan

u deze

ontvangen.

ontwikkeld d o o r Matthew

•

Stel uw kind gerust dat het veilig is. •

Luister naar uw kind als het wil vertelle» waar het zo bang voor is. •

Laat uw kind kalmere» ontspannen. •

Prijs uw kind ais het 's nachts doorslaapt of ais het kalmeert na het wakker worde». •

Kom de voigende dag niet meer terug op het incident, tenzij uw kind erover wil praten.

Sanders en collega's

in h e t Parenting a n d Family S u p p o r t C e n t r e , School o f Psychology v a n d e Universiteit van Q u e e n s l a n d , van Q u e e n s l a n d H e a l t h

D e p a r t m e n t o f H u m a n Services, H e a l t h D e p a r t m e n t van W e s t - A u s t r a l i ë

en N a t i o n a l H e a l t h a n d Medical

Research C o u n c i i . G e s c h r e v e n d o o r Karen M . T T u r n e r M a t t h e w R, Sanders en C a r o l Markie-Dadds

©

©

University

Queensland

Triple P International Pty Ltd. ( D u t c h / N e d e r l a n d s e bewerking) G e d r u k t d o o r HangTai Printing C o . Ltd.

V E R B O D E N T E KOPIËREN

OF REPRODUCEREN

i» .

niet wakker het slaapt, ook ai lijkt het overstuur

Triple P is een o p v o e d i n g s p r o g r a m m a d a t is

aa»

Als u een nachtlampje aanlaat, weet uw kind snel waar het is als het wakker wordt na een nachtmerrie. Dit maakt het soms makkelijker om te accepteren dat een droom over is en dat hij of zij veilig in bed ligt. Uw kind wil misschien dat er na een nachtmerrie een wat feller lampje aan blijft.

•

NODIG?

Raadpleeg

m e t financiële o n d e r s t e u n i n g

Laat

Uw kind kalmeert sneller als u zelf kalm blijft. Om goede slaapgewoonten te stimuleren, prijst u uw kind als het de hele nacht doorslaapt, en als het zelf weer rustig wordt nadat het is wakker geworden. Praat niet over de nachtmerrie of nachtangsten, tenzij uw kind de volgende dag zelf iets zegt. De meeste kleuters zullen zich niets herinneren, dus maak ze niet ongerust door erover te praten. Als uw kind over de nachtmerrie wil praten, luister dan rustig. Stel uw kind gerust dat het echt veilig is en dat de dingen die in nachtmerries gebeuren hem geen pijn kunnen doen.

slape»

Als uw kind nachtangsten heeft, is het diep in slaap. Probeer het niet waklcer te maken omdat dit uw kind alleen maar bang maakt. Kinderen kalmeren doorgaans na nachtangsten zonder wakker te worden. De beste benadering is om de nachtangsten gewoon voorbij te laten gaan. Blijf in de buurt en biedt alleen troost als uw kind om hulp roept. Denlct u dat u uw kind moet vasthouden om het te beschermen, wees dan voorzichtig en laat het gaan als het los probeert te breken.

Om uw kind te helpen om weer te gaan slapen moedigt het aan om te kalmeren en te ontspannen. U kunt laten zien hoe het kan ontspannen door een paar keer goed diep in te ademen en door zich helemaal slap te maken als een lappenpop. Bij uw kind gaan liggen kan helpen om weer in slaap te vallen. Maar doe dit niet te vaak omdat het in de toekomst kan leiden tot nog meer slaapstoornissen en angsten. •

AANDACHTSPUNTEN

e»

Triple P Folder

Kleuters

Ongehoorzaamheid II i

eren luisteren en doen wat je wordt gezegd, Is Iets dat alle kinderen kunnen leren. Wanneer ouders redelijke verwachtingen hebben en op een eerlijke manier grenzen stellen, zullen kinderen eerder bereid zijn om daaraan mee te werken en zich aanpassen. Kinderen hebben grenzen en eenvoudige regels nodig. Niet alleen voor hun veiligheid maar ook om goed met anderen te kunnen opschieten. Ouders die erin slagen om hun kinderen te leren luisteren en grenzen te accepteren ervaren dikwijls dat de opvoeding daardoor gemakkelijker wordt. Deze folder geeft een aantal suggesties om je kleuter te leren grenzen te accepteren en de instructies van ouders op te volgen.

Het is niet reëel om te verwachten dat je kind altijd meteen doet wat hem of haar wordt gezegd. Kleuters worden onafhankelijker en willen op sommige punten ook zelf kunnen beslissen en keuzes maken. Ongehoorzaamheid van kinderen is pas een probleem als het vaak voorkomt, bijvoorbeeld kind in meer dan de helft van de gevallen niet doet wat jij vraagt. WAAROM ZIJN KINDEREN ONGEHOORZAAM? De kans op ongehoorzaam gedrag wordt groter als ouders het op zijn beloop laten en kinderen daarmee hun zin krijgen. Als het niet opvolgen van instructies geen gevolgen heeft, leren kinderen dat ongehoorzaam gedrag een goede manier is om ergens onderuit te komen. Soms belonen ouders onbedoeld het ongewenste gedrag door hun kind extra aandacht te geven wanneer hij ongehoorzaam is. Dit gebeurt bijvoorbeeld door er uitgebreid over in discussie te gaan, ruzie te maken, op hun kind te vitten of een gegeven instructie alsmaar te herhalen. Niet consequent reageren is ook een bekende vallcuil in de opvoeding. Ouders laten bijvoorbeeld de ene dag de ongehoorzaamheid van hun kind ongemerkt passeren terwijl ze de volgende dag verwachten dat hun kind meteen doet wat er wordt gezegd. Als kinderen merken dat waarschuwingen van ouders niet altijd gevolgen hebben, is de kans kleiner dat ze instructies meteen opvolgen. De manier waarop ouders instructies geven heeft ook veel invloed. Die bepaalt in belangrijke mate of kinderen wel of niet doen wat hun gezegd wordt. Veelvoorkomende valkuilen bij het geven van instructies zijn: •

7e veel. Elk nieuw verzoek geeft kinderen de kans om ongehoorzaam te zijn. Warmeer ouders de ene na de andere mstructie geven, voelen kinderen zich te veel op de huid gezeten en dat roept weerstand op. Te weinig. Kinderen lijken soms

ongehoorzaam omdat niemand ze rustig en duidelijk heeft uitgelegd wat er precies van hen wordt verwacht. Zo kuimen tafelmanieren te wensen overlaten omdat een kind nooit goed is voorgedaan mes en vork gebmikt. Te moeilijk. Kinderen kunnen ook ongehoorzaam lijken wanneer ouders te hoge eisen stellen en dingen vragen die te moeilijk zijn, zoals een peuter vragen om de rommel in zijn kamer op te raimen. Het verkeerde moment. Als je een instructie geeft je kind druk met iets bezig is, zoals kijken naar zijn favoriete tv-programma, heb je grote kans dat de instructie niet overkomt. Te vaag. Onduidelijke instructies zijn vaak moeilijk op te volgen. Een kind lijkt dan ongehoorzaam maar snapt misschien niet wat de bedoeling is. Bijvoorbeeld wanneer ouders roepen — Jan!... Doe niet zo gek. Instructies die als een vraag overkomen, Icunnen ook problemen geven — Wil je nu naar hed gaan? een kind de keuze laat, niet vreemd opkijken als je Nee te horen Lichaamstaal. Soms past de instructie die ouders geven niet bij hun

lichaamstaal. Het is bijvoorbeeld verwarrend voor kinderen als je met een lachend gezicht zegt dat ze ergens mee op moeten houden. Kinderen negeren ook vaak instructies die vanuit een ander vertrek worden geschreeuwd. Ouders zijn dan onvoldoende aanwezig om de mstructie echt kracht bij te zetten. DOEN WAT WORDT GEZEGD, HOE LEREN KINDEREN DAT? Peuk

over je

Kinderen gehoorzamen eerder als instructies duidelijk en direct zijn. Beperk je tot instructies die echt nodig zijn en die je ook kracht wilt bijzetten. Het is onredelijk om altijd onmiddellijke gehoorzaamheid van kind te verwachten. Geef geen instructie als zoon of dochter ergens ingespannen mee bezig is of als ze opgaan in hun spel. Laat hen dat eerst afmaken of wacht op een onderbreking een instructie geeft. Als er zich echter probleemgedrag voordoet, reageer dan onmiddeiijk. Zorg dat je de aandacht van je kind hebt

Stop bezigheden en ga kind toe. Hurk of buig tot je op ooghoogte bent en noem zijn naam om zijn aandacht te krijgen. Zeg je kind wat hij moet doen

Zeg precies wat jij wilt dat je kind gaat doen — Anna, het is hijna bedtijd. Ga nu je pyjama aandoen. Als je wilt kind ergens mee ophoudt, vergeet dan niet om een alternatief te geven en zeg wat hij wel kan doen — Frank, niet meer op de bank klimmen. Ga op de stoel zitten en kijk een beetje tv. frun je kind de tijd om mee te werken

Wacht even kind de te geven om te gaan doen hem hebt gezegd. Ongeveer vijf seconden is lang genoeg. Blijf wel in de buurt en in de gaten.

T

Prijs

Geef een complimentje wanneer je kind goed luistert en de instmctie opvolgt — 'Roosje, dankjewel dat je meteen hebt gedaan wat ik je vroeg' of 'Jason, bedankt dat je zo goed hebt geluisterd en alles hebt opgeruimd'. T

Instructie eenmaal herhalen

Als je wilt dat je kind iets gaat doen, bijvoorbeeld zicb klaarmaken om bed te gaan en bij of zij reageert niet, berbaal dan nog eemnaal je Als je kind met een bepaald gedrag moet ophouden of stoppen dan berbaal je de instructie niet opnieuw. Bij ongewenst gedrag moet én keer waarschuwen voldoende zijn. HOE OM MET ONGEHOORZAAMHEID? instructie kracht bij met een logische consequentie

Blijf niet steeds waarschuwen zonder dat er iets gebeurt. Als je kind niet binnen vijf seconden doet wat je zegt, moet daar een consequentie op volgen. Kies iets dat logisch is en past bij de situatie. Stop bijvoorbeeld de activiteit of pak bet speelgoed af wat op dat moment bet probleem geeft. Leg uit waarom je dat doet — Dennis, je hebt niet gedaan wat ik zei, de televisie gaat nu 10 minuten uit. Gewoonlijk is vijf tot tien minuten uitsluiting van een activiteit of speelgoed lang genoeg. Negeer protest of smeekbeden kind. Ga niet in discussie en geef geen nieuwe argumenten. Voer eenvoudigweg de consequentie uit. •

Geef bet speelgoed temg of belp je kind weer op gang met zijn activiteit zodra de tijd om is. Je kind Icrijgt zo de kans om zicb nu wel goed te gedragen. Als je kind niet luistert en doorgaat met zijn ongewenste gedrag of als bet gedrag zicb binnen uur opnieuw voordoet, berbaal dan de logiscbe consequentie maar nu voor een langere bijvoorbeeld de rest van de dag. Je kunt ook de aanpak 'even stilzitten' toepassen of je kind apart zetten.

zitten op een door jou gekozen 'rastplek'. Dat kan zijn op een stoeltje, een kleedje of naast de muur. Als er andere kinderen bij zijn is bet beter kind even buiten de activiteit te plaatsen. Zeg je kind dat bij twee minuten stil en rustig op die plek moet blijven voordat bij eraf mag. Tijdens die minuten geef je geen enkele vorm van aandacht aan je kind, bijvoorbeeld door bewust even een andere kant op te kijken. Als je kind niet stil w i l blijven zitten gedurende de gestelde tijd, beter een time-out toepassen. Zeg wilt niet stil blijven zitten op je plek, ik ga je nu even apart zetten — Time-out of apart zetten houdt in dat je een kind verwijdert uit de situatie waarin bet probleem speelt, om te laten merken dat bet echt meent. Je kind kan bet beste tot rast komen in een saaie ruimte zonder al te veel priklcels, maar bet moet wel een veilige plek zijn. Zeg kind dat bij twee minuten stil moet zijn voordat bij weer binnen mag komen. Gebruik er desnoods een kookwelclcer bij om het duidelijk te malcen voor je kind. Probeer rastig en standvastig te blijven boe heftig je Icind ook protesteert. Herinner je kind aan het feit dat de tijd pas ingaat zodra bij rustig is. De eerste paar keren kan bet moeite kosten om deze corrigerende maatregel goed uit te voeren maar na een paar keer zullen ouders ervaren dat bet werkt en steeds minder vaalc nodig is. T

kind twee minuten stil is blijven zitten of rastig is geworden de timeout, breng je bem of baar weer naar de plek waar bet allemaal begon en berbaal je de eerder gegeven instractie. Als je kind iets moest gaan doen, zeg je nog eens wat de bedoeling is — Dennis, ga nu je pyjama aandoen. Prijs je kind als bij meteen luistert en doet zegt. Als de instractie niet binnen vijf seconden wordt opgevolgd berbaal je nogmaals bet stilzitten of de time-out. Bij Icinderen die MEER INFORMATIE Heb je specifieke al uitgeprobeerd

OF HULP

en het gedrag van

Als de instractie was bedoeld kind te laten opbonden met ongewenst gedrag dan berbaal die niet opnieuw na bet stilzitten of time-out. In dat geval belp een Icind weer op gang met zijn spel of bezigheid en geef je een complimentje dat goed gaat. AANDACHTSPUNTEN In discussie gaan met een Icind dat weigert te luisteren beeft weinig zin. Doorgaan met argumenteren geeft Icinderen extra aandacht en dat werlct onbedoeld als een beloning voor ongehoorzaam gedrag. Het is niet nodig om ellce regel of instructie aan Icinderen te verantwoorden en als ouders dat wel doen moet é n keer uitleggen voldoende zijn. Natuurlijk boeven Icinderen geen malcke schapen te worden en is bet belangrijk dat zij ook zelf dingen kunnen bepalen. Ouders kuimen bun Icinderen meer vrijheid geven door ze waar mogelijk zelf te laten kiezen uit een aantal mogelijlcheden. Bijvoorbeeld of ze bun speelgoed liever voor of na bet eten willen opruimen. Het is belangrijk om steeds duidelijk verschil te malcen tussen keuzes en instructies. Over bet algemeen werlct bet beter om kinderen niet te veel keuzemogelijlcbeden te geven bij dagelijkse routines die gewoon moeten gebeuren. ONTHOUDEN freef instructie ais je kind opgaat in zijn spei. Laat hem zijn bezigheid voordat je iets opdraagt. • fra naar je kind toe, zorg dat je zijn aandacht hebt en zeg hem precies wat hij moet doen.

NODIG?

vragen of heb je bepaalde en

slecht luisteren en veel ongehoorzaam zijn, moet deze oom gerende aanpak soms meerdere keren worden herhaald. In bet begin kost dat veel inspanning en lijkt bet allemaal erg geforceerd, maar ouders die consequent volhouden worden ervoor beloond. Na enige tijd zal bun kind bebben geleerd om zonder tegensputteren te doen wat bem wordt gezegd.

je bezorgd over de neem don contact

instelling waar je deze folder hebt

•

Prijs je kind ais hij luistert en doet wat hem wordt gezegd.

suggesties ontwikkeling op met de

•

Reageer meteen als je kind ongehoorzaam is en een gegeven instructie niet opvolgt. •

Hanteer logische consequenties, even stilzitten of time-out om niet opgevolgde instructies extra kracht bij te zetten.

gekregen.

Triple P is e e n o n d e r s t e u n i n g s p r o g r a m m a v o o r o u d e r s dat Is o n t w i k k e l d aan d e Universiteit van Q u e e n s l a n d ,

•

of time-out

geen logiscbe consequentie toepassen of je kind gewoon doorgaan met zijn ongewenste gedrag, dan voor een aanpak die 'even beet. Vertel je kind wat bij fout beeft gedaan — Dennis, je hebt niet gedaan wat zei — en benoem het gevolg — nu 'even Deze aanpak houdt in kind in dezelfde mimte even opzij wordt genomen om stil te

Australië . H e t w o r d t in N e d e r l a n d v e r s p r e i d en o n d e r steund d o o r h e t T r l m b o s - I n s t i t u u t en h e t N e d e r l a n d s Jeugdinstituut t e U t r e c h t . Lokale Instellingen o p h e t gebied van Jeugdgezondheidszorg, o p v o e d i n g s o n d e r steuning, maatschappelijk w e r k , welzijn en o n d e r w i j s v o e r e n h e t p r o g r a m m a uit. G e s c h r e v e n d o o r Karen M.TTurner, M a t t h e w R. S a n d e r s en C a r o l Markie-Dadds ©

University o f Q u e e n s l a n d (English Version) © 2005

Triple P International Pty Ltd. ( D u t c h / N e d e r l a n d s e

bewerking) G e d r u k t d o o r HangTai Printing C o . Ltd,

KOPIËREN

OF

• freef een nieuwe om zich goed te gedragen door hem na een correctie terug te brengen naar dezelfde plek en zo nodig de instructie te herhalen.

Folder

Kleuters

Opruimen moeten Ieren om hun speelgoed op te ruimen nadat ze klaar met spelen. Ouders moeten wel juiste balans vinden tussen de kinderen stimuleren om netjes op te ruimen en zelf te precies en ordelijk te Uw kind leren om netjes te zijn op zijn of haar spullen neemt wel In beslag. In deze folder leest u enkele tips om uw kleuter te leren opruimen.

Tot de hebben kinderen hulp nodig bij het opruimen. Vanaf een jaar of 3 a 4 kunnen de meeste kinderen zelf een beetje opruimen. Begin eerst met uw kind op te laten ruimen in de woonruimten in plaats van in zijn of haar slaapkamer. Rommel in de gezamenlijke leefruimten is voor iedereen vervelend, niet alleen voor het kind zelf. WAAROM RUIMEN KINDEREN NIET OP? Speelgoed en activiteiten verspreid door de hele ruimte hoort bij het spel van kinderen. Opruimen vinden kleuters vaak moeilijk en vervelend. Als ze weten dat iemand anders hun spullen opruimt, leren zij niet om zelf op te ruimen. Kinderen leren door te kijken naar het voorbeeld van anderen. andere gezinsleden spullen laten liggen, dan is de kans kleiner dat kinderen zelf gaan opruimen. HOE LEERT U U W KIND OM OP TE RUIMEN? •

freef het goede voorbeeld

Laat uw kind zien boe bet netjes moet opruimen door zelf bet goede voorbeeld te geven. Laat uw kind kijken terwijl opruimt. Leg uit wat u doet. •

frerg speelgoed zo op dat het fe pakken is

Bewaar het speelgoed van uw kind zo mogelijk op lage, open planken waar uw kind malckelijk bij kan. Omdat bet moeilijk is om speelgoed te vinden in kratten, wordt soms alles tijdens bet spelen op de grond gegooid. Dit betelcent dat er later nog meer moet worden opgeruimd. T fresiis wanneer uw kind woet opruiwen

Probeer te wachten op een pauze in bet spel van uw kind voordat u vraagt om op te ruimen. Onderbreekt u bet plotseling

dan kan bet zijn dat uw kind protesteert. Geef 5 minuten van te voren een en zeg daama het is nu tijd om op te ruimen. De kans is groter dat uw kind doet wat u zegt. Pauzes in bet van kinderen ontstaan bij: •

Veranderen van locatie (bijvoorbeeld van binnen naar buiten). Van de ene naar de andere activiteit gaan (bijvoorbeeld van verkleden naar verven).

T

Twee of drie kleine momenten om op te ruimen zijn beter dan een groot opraimmoment aan bet eind van de dag. Er is meer kans dat kleuters opruimen als de taak niet te groot en te moeilijk is. Bovendien kunnen er ongelukken gebeuren als bet speelgoed verspreid over de grond blijft liggen.

dat het zo woet

Als bet bijna tijd is om op te ruimen, vertel uw kind dan dat bet zijn activiteit moet afronden en de spullen over een paar minuten moet opruimen. Motiveer uw kind iets in bet vooruitzicht te stellen je je blokken hebt opgeruimd, mag je een appelsapje. •

Vertel uw beginnen

Een eetpauze. Zicb klaarmaken om naar buiten te gaan.

Vertel uw

rustig dat het woet

Als bet is om op te raimen, vertel dan rustig dat uw kind bet spel of bet speelgoed moet gaan opbergen. Wees specifiek. Zeg bijvoorbeeld - Anouk, leg je stiften en potloden terug in de stiftenbak alsjeblieft - en niet - Ruim deze troep op alsjeblieft. •

Spoor

nodig

aan

Wacbt 5 of 10 seconden om te zien of uw kind begint met opruimen. Als dit niet bet geval is, gaat u ernaartoe en zegt u boe bet moet beginnen - Doe eerst de doppen op de stiften zodat ze niet uitdrogen. Laat mij eens zien hoe jij dat kan? Op deze manier helpt u uw kind te beginnen door de taak in wat kleinere stukken te verdelen. Zodra uw Icind leert om op te raimen kunt u zelf minder bulp geven. •

Prijs uw

voor het

Als uw kind meewerkt, u bet voor bet opruimen - Joost, je hebt vandaag al je boeken opgeruimd en ze netjes weggezet, dankjewel Heel goed gedaan Fleur, alle doppen zitten op de stiften. •

M a a k opruiwen ieuk

Maak zo mogelijk een spelletje van bet opruimen. Een voorbeeld is ' Sneller dan de bel'. Stel een tijdklok in en kijk of alles kan worden opgeruimd voordat de gaat. Een ander idee is om liedjes te zingen terwijl samen opruimt. T

geleidelijk aan uw huip

Spoor uw kind geleidelijk minder aan

om te beginnen met opruimen. Laat het zelf kiezen wat het eerst wil doen - Wat wil je eerst opruimen? U prijst uw kind pas als enkele dingen zijn opgeruimd en vervolgens als alles is opgeruimd. OMGAAN METWEIGEREN OM OP TE RUIMEN T

Vertel

kind wat het woet

Als uw kind zeurt, klaagt of niet opruimt, zegt n meteen waar het mee moet ophouden — Lieke, stop nu met tegensputteren. Zeg wat het in plaats daarvan wel moet doen - Raap de puzzelstukjes op leg ze terug in de doos. T

Help uw kind ow te ieren opruiwen

B l i j f kalm als nw kind niet doet wat u vraagt. Blijf naast uw kind staan en zeg bijvoorbeeld - Als je niet zelf kunt opruimen moet ikje maar helpen. Negeer protest. Leg uw hand over de hand van uw kind en leid het rustig door de eerste stappen van het speelgoed opruimen. Laat de hand van uw kind los zodra het begint met opruimen. Prijs zijn of haar inspanningen.

uw kind wat het verkeerd heeft gedaan en wat de consequentie is - Teun, je bent niet aan het opnamen, je gaat nu even stilzitten. Even stilzitten houdt in dat u geen aandacht schenkt aan uw kind en dat het korte tijd stil moet zitten. Zet uw kind op een stoel in dezelfde ruimte die niet bij de anderen staat. Vertel uw kind dat het 2 minuten stil moet zitten voordat u hem terughaalt.

een complimentje als het doet wat hebt gevraagd. Als uw kind niet doet wat vraagt, herhaalt u het even stilzitten of de time-out (dezelfde consequentie de laatste keer). Soms moet u het even stilzitten of de time-out meerdere malen herhalen voordat uw kind gaat opruimen.

Als uw kind niet stilzit, gebruikt u de time-out. Zeg - Je bent niet rustig blijven stilzitten, je krijgt nu een time-out. Timeout houdt in dat u uw kind weghaalt uit de situatie waar het probleem zich voordeed en het korte tijd stil laat zijn. Breng uw kind naar een saaie maar veilige kamer of ruimte. Vertel dat het 2 minuten stil moet zijn voordat de time-out is afgelopen. Help het hieraan herinneren, ook al is uw kind verdrietig of boos.

Soms hebt u geen tijd om bovenstaande suggesties toe te passen, bijvoorbeeld als een afspraak hebt.

T

Laat uw

AANDACHTSPUNTEN

•

wet

ONTHOUDEN Als uw kind 2 minuten rustig is geweest tijdens even stilzitten time-out, breng het dan terag naar de activiteit. Vertel uw kind dat het moet gaan opruimen. Geef

Zet uw woorden kracht bij met een logische consequentie. Weigert u kind op te raimen en wilt u uw kind niet bij de hand nemen dan is een andere mogelijldieid de 'logische consequentie'. U stopt de activiteit of haalt het speelgoed weg. Leg uit waarom dat doet — Je ruimt je puzzelstukjes niet op, ik leg ze nu 5 minuten weg. Negeer protest. Maak een nieuwe start en herhaal dat uw kind de puzzelstukjes in de doos legt. Lukt dat, geef dan een compliment, lukt het niet leg dan het speelgoed voor langere tijd weg. Het nadeel is dan wel dat uw kind het speelgoed niet zelf opruimt en het kan langer duren voordat uw kind leert opruimen.

• frerg speelgoed zo op dat het te pakken en op te bergen Is.

Raadpleeg

de brochure Positief opvoeden

informatie

over strategieën

vragen hebt of ols u deze strategieën en zich zorgen

maakt

neem dan contact folder hebt

voor

hebt

over de vooruitgang

op met de instantie

u

geprobeerd van uw kind,

waarvan

•

Vertel uw wanneer het bijna Is op te rulwen. •

Vertel uw wat het woet doen als Is OW te rulwen.

deze

•

Maak opruiwen leuk.

ontvangen.

Triple P is een

d a t is

ontwikkeld d o o r Matthew

weg.

Sanders en collega's

In h e t Parenting and Family S u p p o r t C e n t r e , School

Prijs uw

o f Psychology van de Universiteit van Q u e e n s l a n d , m e t financiële o n d e r s t e u n i n g van

D e p a r t m e n t o f H u m a n Services, H e a l t h D e p a r t m e n t

•

Zet uw woorden kracht bij wet een logische consequentie.

van W e s t - A u s t r a l l ë en N a t i o n a l H e a l t h a n d Medicai Research C o u n c i l .

© ©

l996The

voor het opruiwen.

Queensland Health

• frebruik even stilzitten of de tlwe-out voor ongewenst gedrag.

University o f Q u e e n s l a n d

I Triple P International Pty. Ltd, ( D u t c h / N e d e r l a n d s e bewerking)

Als uw kind tegenstribbelt en niet opruimt dan kunt u even stilzitten gebraiken. Vertel

Wacht op een pauze In het spel van uw voordat u zegt dat het woet opruiwen.

meer

voor positief opvoeden.Als

Markie-Dadds

frij gedrag gebruikt u even stiizitten tiwe-out

•

MEER INFORMATIE OF HUFP NODIG.?

G e s c h r e v e n d o o r Karen M . T T u r n e r M a t t h e w R. Sanders en C a r o l

•

out

Op zo'n moment kunt u de uitgestelde time-out gebraiken. Als u weer thuis bent, zegt u bijvoorbeeld - Je hebt vandaag niet opgeruimd toen je dat vroeg bij de dokter, dus nu ga je even stilzitten. Gebraik even stilzitten zoals eerder beschreven.

•

G e d r u k t d o o r HangTai Printing G o . Ltd.

KOPIËREN O F

REPRODUCEREN

Laat uw

doorgaan wet opruiwen.

P Folder

Kleuters

Ruzie en agressie fn de meeste gezinnen hebben kinderen wel eens ruzie of andere aanvaringen met elkaar. Dat is heel gewoon. iMaar wanneer kinderen elkaar echt in de haren vliegen heb je grote kans dat iemand pijn wordt gedaan. Ruzie en agressie kunnen variëren van elkaar uitschelden, hatelijke opmerkingen maken, niet willen delen, ruw spel met het nodige geduw en getrek tot meer ernstige vormen van destructief gedrag. Als je er niet meteen vanaf het begin tegen optreedt, kunnen kinderruzies of agressief gedrag soms uit de hand lopen. Zonder hulp van hun ouders leren kinderen zo mqkkelijk betere manieren om zich te gedragen. Deze folder geeft enkele suggesties waarmee je kinderen kunt leren om samen te spelen, problemen op te lossen en goed met anderen op te schieten.

WAAROM MAKEN KINDEREN RUZIE? Agressief gedrag en ruzie kunnen verschillende oorzaken hebben. Veel kinderen ruzie of reageren agressief als ze zich boos of gefrustreerd voelen omdat de dingen niet gaan zoals ze Het kan ook zijn dat ze slaan omdat ze geen andere manieren kennen om problemen op te lossen of moeite hebben om te zeggen wat ze willen. Misschien ruzië n ze ook wel uit jaloezie of rivaliteit, vooral met hun broer of zus. Het komt ook voor dat kinderen slaan, schoppen, een ander kind aan de haren trelcken, wegduwen of uitschelden gewoon om te Idjken wat er gebeurt. Want agressie lokt meestal een sterke reactie uit bij het slachtoffer. En weer andere kinderen gedragen zich agressief om te krijgen wat ze willen, bijvoorbeeld een stuk speelgoed van een ander kind of de aandacht van hun ouders. Ruzie maken ook als het anderen vaak ziet doen. Als kinderen bijvoorbeeld dikwijls meemaken dat hun ouders ruzie hebben, is de kans groot dat ze hetzelfde doen als ze zelf met een probleem zitten. Soms weten ouders niet precies waar ze de grens moeten leggen tussen 'een beetje ruw spelen' en gedrag dat echt schade kan toebrengen. Maar onduidelijk gestelde grenzen maken het moeilijker voor een kind om op een acceptabele manier te leren omgaan met andere kinderen en problemen op te lossen. HOE SPELEN?

KINDEREN SAMEN

regelmatig over kind en na een zul je merken dat je kind die regels kan onthouden. Een goede regel vertelt je kind vooral wat hij wel moet doen in plaats van wat hij niet mag doen, zoals: Wees aardig voor elkaar. •

Samen delen en om de beurt gaan. Houd handen en voeten bij je. • •

Praat op een gewone toon. op je beurt wachten

Er bestaan allerlei activiteiten die kinderen kunnen stimuleren om dingen met elkaar te delen, samen te werken of elkaar de beurt te geven zoals balspelletjes, of computerspelletjes met twee of meer spelers. Speel dit soort spelletjes met je kind om hem te laten zien hoe 'om de beurt' precies in zijn werk gaat. Moedig gewenst gedrag aan

ziet dat kinderen op een goede manier samenspelen, door dingen te delen of samen te werken, besteed daar dan aandacht aan. Praat kinderen en stel vragen over wat ze aan het doen zijn — Jullie zijn daar een prachtig kasteel aan het bouwen, hoeveel torens jullie? Prijs

de kinderen — Ik ben blij jullie zo goed met zijn drieën spelen of Jullie spelen heel lief met elkaar vandaag, Rianne. De eerste keren dat dit gedrag voorkomt kun je eventueel een speciale beloning geven zoals een verhaaltje, een spelletje, een lievelingstoetje of iets anders wat je kind leklcer vindt. Zeg ook hoe je het vindt dat je zoon of dochter zo goed samenspeelt met de anderen. Help bij de

Kom tussenbeide en help kinderen problemen op te lossen voordat het geruzie begint. Sommige kinderen vinden het moeilijk om te zeggen wat ze willen. Je kunt een kind dan helpen door voor te doen wat hij kan zeg nu 'Anton jij bent al een keer geweest, nu ben ik aan de beurt'. kind als hij rustig zegt wat hij wil. Andere Icinderen hebben misschien hulp nodig om te Icunnen besluiten wie het eerst met bepaald speelgoed mag spelen — Helaas meiden, jullie kunnen niet tegelijk op de step. Wie gaat het eerst? Laat kind een keer de eerste zijn en trek niemand voor. Als de kinderen een oplossing hebben bedacht, prijs ze dan voor goed samen delen en eerlijk om de beurt gaan. Leer kinderen hoe ze problemen zelf kunnen oplossen door dat in te benoemen en hen erbij te Vraag en bespreek met de kinderen: Wat is het probleem? Wat wil jij en wat wil hij? Hoe kunnen we dat oplossen? HOE Zeg

Leg de regels uit

Bij kinderen in de kun je het beste beginnen door twee of drie eenvoudige regels op te stellen voor het samenspelen met anderen. Praat hier

een

RUZIE AAN? moet

Grijp altijd snel in als een ruzie begint of als je ziet dat kinderen iets van elkaar Zeg met een besliste en duidelijke stem met Ilc gedrag ze moeten en Vanessa, houd op met aan die pop te

trekken — en wat ze in plaats daarvan wel moeten doen — Houd de pop om de beurt vast. Prijs de kinderen wanneer ze doen zegt, •

kracbt bij met logische consequentie

Als je kind niet doet wat je zegt, zet je instmctie dan kracht bij door er een logische consequentie aan te verbinden. Kies iets wat past bij de situatie. Beëindig het spei of pak het bewuste speelgoed af en ieg uit" waarom je dit doet — Jongens, blijkbaar kunnen jullie samen doen met de game boy, ik leg hem nu even weg. Meiden, jullie kunnen blijkbaar niet leuk samen op de trampoline springen, kom er maar vanaf. Gewoonlijk is vijf of tien minuten zonder de leuke activiteit of het speeigoed iang genoeg. er eventueei een bij. Negeer protesten of smeekbedes, ga niet in discussie met de kinderen en voer gewoon de consequentie uit. Een nieuwe kans

Geef het speelgoed terug of help het spei weer op gang zodra de tijd om is. Op die manier geefje kinderen de kans om te iaten zien dat ze wel goed kunnen samenspelen. de kinderen zodra je ziet dat ze deien en om de beurt gaan. Ais het ongewenste gedrag zich binnen een uur weer voordoet, herhaal dan de logische maar nu ianger, bijvoorbeeld de rest van de dag, of kind apart (time-out, zie hiema). HOE HANTEER JE AGRESSIEF GEDRAG? Vertel je

w a t hij moet

Grijp aitijd snei in kind agressief wordt naar iemand anders. Spreek je kind streng toe en zeg met weik gedrag hij of zij moet stoppen — houd op met Peter te slaan — en wat hij in piaats daarvan wei moet doen — handen bij je. Prijs je kind zodra hij doet zegt.

'rustplek'. kind bijvoorbeeld op een stoei of iaat hem even op een matje staan en zeg dat hij twee minuten iang rastig moet zijn voordat hij eraf mag komen. Ais kinderen agressief tegen eikaar zijn geidt die consequentie voor aiiebei, maar iaat ze wei apart van eikaar zitten. Tijdens de twee minuten stiizitten geef je geen enkeie vorm van aandacht idnd, bijvoorbeeld door bewust even een andere kant op te kijken. Ais je kind niet stil blijft zitten gedurende de gestelde tijd, kun je hem beter even helemaal apart zetten en een time-out toepassen. Zeg bijvoorbeeld wilt niet stil blijven zitten op je stilzitplek, ik ga je nu even apart zetten — Time-out of apart zetten houdt in dat een kind weghaalt uit de situatie waarin hij agressief is om even tot rast te komen op een aparte plek. Dat kan het beste een saaie ruimte zijn zonder ai te veei prikkels, maar het moet wei een veiiige piek zijn. Zeg kind dat hij twee minuten stil moet zijn voordat hij weer binnen mag komen. Gebraik er desnoods een kookwekker bij om hem dat duideiijk te maken. In het begin kunnen kinderen soms heftig protesteren door te schreeuwen of tegen de deur te schoppen. Probeer dan rustig en standvastig te biijven. Herinner je kind aan het feit dat de pas ingaat zodra hij rastig is.

Misschien denk je dat het nodig is om je kind eens stevig aan te pakken zodat hij zeif ook ervaart hoe het voeit ais een ander je pijn doet. Het iijkt zo logisch maar toch is het geen goed idee. Voor je kind is het verwarrend ais jij ais opvoeder precies datgene doet wat hij niet mag doen. Ais grote kinderen de baas spelen en kieine kinderen niet aan de beurt iaten komen kunnen er ook probiemen ontstaan. Wacht dan niet af of andere ouders kind misschien te huip schieten. Grijp zo nodig in orn ervoor te zorgen dat aiie kinderen aan de beurt komen. O M TE O N T H O U D E N Herinner je kind aan de regels voor sawenspelen. freef een cowpllwentje als je goed wet anderen sawenspeelt. •

Help kinderen problewen op te lossen voordat ruzies voordoen. •

Laat er een logische consequentie op volgen als je doet wat je zegt. •

Tolereer geen agressief gedrag door negeren — grijp juist onwiddeiiijk In. •

Vertel je precies wat of woet doen. •

Zet je Instructie zo nodig kracht wet even stilzitten of tlwe-out. •

Help je weer op gang zodat kan iaten dat wel goed kan sawenspelen.

Wanneer je kind zich goed aan de twee minuten stilzitten of time-out heeft gehouden, laat hem dan zijn activiteit weer oppakken zodat hij kan iaten zien dat hij goed kan samenspelen en geef een complimentje ais dat iukt. Ais het agressieve gedrag zich opnieuw voordoet, herhaal je het stiizitten of apart zetten (dezelfde consequentie ais de vorige keer). Misschien moet je deze aanpak een paar keer toepassen voordat je idnd stopt met zijn agressieve gedrag. MEER /NFORMAT/E OF HUtP NOD/G? specifieke al uitgeprobeerd

kracht bij met of time-out

vragen of heb je bepaalde

suggesties

en

bezorgd over de

ontwikkeling

en het gedrag von jé

kind, neem dan contaa

op met de

gekregen.

Triple P is e e n o n d e r s t e u n i n g s p r o g r a m m a v o o r o u d e r s

wel

dat is o n t w i k k e i d aan d e Universiteit van Q u e e n s l a n d , Australië , H e t w o r d t In N e d e r l a n d v e r s p r e i d e n o n d e r steund d o o r hetTrlmbos-Instituut en het Nederlands Jeugdinstituut t e U t r e c h t . Lokale Instellingen o p h e t gebied v a n j e u g d g e z o n d h e i d s z o r g , o p v o e d i n g s o n d e r steuning, maatschappelijk w e r k , welzijn e n o n d e r w i j s v o e r e n h e t p r o g r a m m a uit. G e s c h r e v e n d o o r Karen M.TTurner, M a t t h e w

S a n d e r s en C a r o l

Markie-Dadds ©

Even stilzitten houdt in dat je kind in dezelfde ruimte even opzij wordt genomen om stil te zitten op een door jou gekozen

Geef de jongste niet aitijd zijn zin en vraag een ouder kind niet steeds om verantwoording te geven. Uitleggen wat er nu precies gebeurde, is vaak heei iastig. Behandel elk kind geiijk om onderlinge rivaliteit te voorkomen. Probeer redelijk te zijn want bij een ruzie hebben meestai ook twee partijen

gang

Instelling waar je deze folder hebt

Ais je kind niet ophoudt met zijn agressieve gedrag, kies dan voor een aanpak die 'even stiizitten' heet. Vertel je kind wat hij fout heeft gedaan en wat daarvan de consequentie is — Jeffrey, je slaat Peter nog steeds. Nu moet je hier even stilzitten.

AANDACHTSPUNTEN

University o f Q u e e n s l a n d (EnglishVersion) ©

P International Pty. Ltd. ( D u t c h / N e d e r i a n d s e bewerking) G e d r u k t d o o r HangTai Printing C o , Ltd,

V E R B O D E N T E KOPIËREN

O F REPRODUCEREN

Naarmate je kind beter leert samenspelen, probiemen op te lossen en met anderen op te schieten, zai het minder nodig zijn om hem steeds aan de regeis te herinneren. Ai bespreek je de regeis niet zo vaak meer, ze biijven wei van toepassing. Hanteer daarom steeds de consequenties ais regeis worden overtreden. En biijf voorai je kind prijzen ais hij goed samenspeelt.

Triple ? Foider

Kleuters

Scheidingsangst il kinderen nnoeten eraan wennen om tijdelijk gescheiden te van hun ouders. Om dit te leren kan lastig voor ouders en kinderen. Ouders hebben soms tijd voor zichzelf nodig en het is goed voor kinderen om ook met andere mensen om te gaan. Verlegen naar andere mensen en angst om gescheiden te van de ouders komt veel voor bij kleuters. In deze folder staan enkele tips om uw kleuter te leren met anderen om te gaan en zich rustig van u los te maken.

Het is niet bewezen dat dagopvang of oppas een negatieve invloed heeft op de van kinderen, zolang het professioneie mensen zijn die liefdevol met kinderen omgaan. Het is voorai beiangrijk om een vast schema te hebben met zo mogeiijk dezelfde verzorger. WAT IS SCHEIDINGSANGST? Sommige kinderen die bij een verzorger worden achtergelaten klampen zich vast, gaan huilen en protesteren ais hun ouders weg proberen te gaan. Zij lijken al bang bij de gedachte dat hun ouders Kleuters kunnen ook in tranen uitbarsten als ouders hen weer komen ophalen. WAAROM VINDEN KINDEREN HET MOEILIJK OM VAN H U N OUDERS TEWORDEN GESCHEIDEN? Kleuters zijn soms bang om hun ouders uit het oog te verliezen. Zij zijn bang dat hun ouders niet meer terugkomen of voelen zich niet veilig. Dergeiijke angsten komen veei voor bij stressvolle situaties voor het gezin, zoals een verhuizing, ziekte in het gezin of reiatieprobiemen. Er kunnen probiemen ontstaan ouders zich schuldig voelen of zich zorgen maken ais zij hun kind bij andere verzorgers iaten. Het helpt niet daaraan toe te geven en nooit aiieen weg te gaan, alleen omdat de kinderen niet met anderen alleen gelaten willen worden. Kinderen blijven zich aan hun ouders vastklampen ais ze niet ieren hoe zij zich kunnen losmaken van hun ouders. Probiemen kunnen verergeren door de manier van afscheid nemen. Geeft u uw kinderen veei aandacht, troost en geruststelling ais zij protesteren, dan kan dit ongewild probleemgedrag belonen en in de toekomst leiden tot nog meer protesten. Anderzijds kan haastig naar binnen lopen om uw kinderen af te zetten en vervolgens snei weer weggaan de angst van kinderen vergroten.

HOEVOORKOMT U PROBLEMEN ALS WEGGAAT BIJ U W KIND? T frereid uw

voor

Praat met uw idnd over een peuterspeelzaal of voordat u uw kind erheen brengt. Ga eerst samen bij de voorziening kijken, zodat uw kind zich daar op zijn gemak voelt. Blijf in de buurt en laat spelen en idjken. Dwing uw kind niet om aan activiteiten mee te doen. Ga zo mogelijk meerdere malen mee en blijf eike keer iets korter. Bij familie of vrienden is het aan te raden om eerst een aantal keren op bezoek te gaan voordat u uw kind bij hen achterlaat. Zo heeft het de tijd om ze te leren kennen en zich op zijn gemak te voelen. Als uw naar een peuterspeelzaal gaat, nodig dan een van de andere kinderen uit de groep bij u thuis uit. Zo leert uw kind deze kennen en kan het in de groep naar hem op zoek gaan.

Leg op de dag zelf aan uw kind uit waar hij naartoe gaat, waar u zeif naartoe gaat en wanneer u weer terug bent. Probeer het tijdstip van uw terugkeer te koppelen aan iets dat uw kind begrijpt - Ellen, ik ben weer terug als je het eten op hebt of: Als jij na het slapen wakker wordt ben ik weer terug om je op te halen. T

M a a k alles klaar

Zorg dat u ailes meegeeft wat de oppas of leidster nodig heeft om voor uw kind te zorgen, zoals kleren, een buggy of medicijnen. Laat uw kind favoriet speeigoed of een knuffel meenemen van huis. U kunt ook iets van uzelf bij uw idnd achterlaten, zodat het zeker weet dat u terugkomt. •

Leg de

ult

Stei een ritueel in voor ais u uw kind bij anderen achterlaat. Praat hierover met uw kind. Na een tijdje zal uw kleuter deze stappen kunnen opnoemen. Dit is een voorbeeld; •

Zeg haiio tegen de leidster en de andere idnderen. • Zoek iets uit om te gaan doen. • Geef mama of papa een kusje en neem afscheid. Leg uw kind uit dat u weggaat op het moment dat afscheid neemt, zeifs ais het niet wil dat u weggaat. Vraag uw kind voordat u van huis vertrekt om u de stappen te verteiien - Weet jij nog wat we gaan doen als ik je naar de peuterspeelzaal breng? Complimenteer het ais het de stappen opnoemt. Ais uw kind de stappen niet opnoemt, ieg dan rustig hetritueeluit. Ga in op eventuele vragen. Als er de laatste keer dat u uw kind bij anderen achterliet problemen waren, beschrijf dan kort en rustig een stap die uw vergat te volgen. Vertel uw kind wat het deze keer anders moet doen - Vorige keer toen papa je naar de speelzaal bracht

heb je vergeten om te zeggen liet papa niet los. Laten we nu proberen of je en mij loslaat. T

Spreek

af

U kunt uw voor de eerste paar keer dat het de stappen volgt een beloning geven. Vertel wat bet hiermee kan verdienen. Voorbeelden van beloningen zijn op de terugweg bet park ingaan of een speciaal spelletje met mama of papa. • frereid

de oppas of

voor

Geef de oppas of leidster een lijst met speciale aandachtspunten. Laat altijd een telefooimummer achter voor noodgevallen. Vertel de oppas of leidster dat u weggaat op bet moment dat u gedag zegt, ook als uw kind verdrietig is of protesteert. U kunt vragen of bij of zij opschrijft boe lang bet duurde voordat uw weer rustig werd nadat u bent weggegaan. Er Icunnen problemen ontstaan als er niets is afgesproken over ongewenst gedrag aanpalct als zowel de ouder als de oppas of leidster aanwezig ls. Bepaal van tevoren bet aanspreekt ongewenst gedrag tijdens bet wegbrengen en ophalen. Ongewenst gedrag kan ontstaan als de volwassenen lang staan te praten en er geen aandacht voor het kind ls.

bet aantrelckelijker te maken om uw mee te laten doen aan een activiteit dan om zicb aan u vast te Doe dit door uw kind te prijzen als bij met andere kinderen gaat spelen. Blijft uw kind zicb aan u vastbonden, probeer dan geen aandacht te schenken aan dit gedrag. T

Zeg gedag ga

BIJTERUGKOMST T

MEER INFORMATIE

OF HULP

de brochure Positief opvoeden

Informatie

over strategieën

folder hebt

voor

meer

voor positief opvoeden.Als

deze strategieën

zorgen maakt

neem dan contact

Veel kleuters bebben bulp nodig van bun ouders om te wennen aan nieuwe situaties. Stel uw kind voor aan nieuwe volwassenen en kinderen. Wissel af tussen praten met de andere volwassenen en spelen met de kinderen.

hebt

over de vooruitgang

op met de

u

geprobeerd van uw kind,

waarvan

u deze

ontvangen.

frereid de oppas of de leidster voor Stel anderen voor aan uw kind. Help uw kind op gang wet een activiteit.

fregroet uw kind als u terugkowt en neew even de voor hew of haar Praat wet uw kind na over de stappen.

o n t w i k k e l d d o o r M a t t h e w R. Sanders e n collega's In h e t Parenting and Family S u p p o r t C e n t r e , S c h o o l o f Psychology van d e U n i v e r s i t e i t van Q u e e n s l a n d , m e t financiële o n d e r s t e u n i n g

van Q u e e n s l a n d H e a l t h

D e p a r t m e n t o f H u m a n Services, H e a l t h D e p a r t m e n t e n N a t i o n a l H e a l t h and Medical

Research C o u n c i l . .

met

Stel iets voor wat uw waarschijnlijk leuk vindt om te doen. Help uw op weg om een activiteit alleen te doen of met een of twee andere kinderen. Probeer

Spreek een beloning af.

T r i p l e P is e e n o p v o e d i n g s p r o g r a m m a d a t is

van

op

Leg de stappen aan uw kind uit.

Zeg gedag en vertrek - negeer protesten en ga niet terug.

NODIG?

Raadpleeg

kmd voor

Help uw activiteit

Vertel uw waar u naartoe gaat en wanneer u weer terugkowt.

Prijs uw kind als het speelt of andere kinderen opzoekt.

en

T

over de

ONTHOUDEN

fregroetüwkiMd

vragen hebt of als

Stel

Praat wet uw

frereid uw kind voor

Neem even de tijd voor uw kind. Stel vragen over wat het beeft gedaan terwijl u weg was. Houd er rekening mee dat uw kind een beetje aanhankelijk kan zijn. Dit is beel normaal. Als de oppas of leidster iets leuks vertelt dat uw kind beeft gedaan, toon dan interesse en de Inspanningen van uw

HOE LEERT U U W KIND OM RUSTIG TE BLIJVEN ALS U WEGGAAT? T

weg

Is het om weg te gaan, vertel uw dan waar u naartoe gaat en wanneer u weer terug bent. Ga weg zonder dat uw weet. Zeg rustig en zelfverzekerd gedag en vertrek. Negeer protesten en ga niet terug. Als u zicb zorgen maakt kunt u de oppas of leidster bellen om te boren of uw al een beetje gekalmeerd is.

T

Vertel uw wat goed vond aan zijn gedrag toen u bem achterliet anderen Rik, je hebt heel goed hallo gezegd tegen de andere kinderen vandaag. Als uw kind de stappen beeft gevolgd, prijs bet dan en geef bet de afgesproken beloning. Als er toch problemen waren geeft u de beloning niet. Noem kort en rustig een stap uw vergat op te volgen - Je hebt mijn hand niet losgelaten en je bent vergeten om speelgoed te kiezen om mee te spelen. Stel een doel vast voor de volgende keer - Laten we kijken je de volgende keer dat ik je naar de peuterspeelzaal breng mijn hand loslaat en iemand opzoekt om mee te spelen.

G e s c h r e v e n d o o r Karen M . T T u r n e r M a t t h e w R. S a n d e r s e n C a r o l Markie-Dadds ©

T h e University o f Q u e e n s l a n d ©

I Triple P International Pty, Ltd. ( D u t c h / N e d e r l a n d s e bewerking) G e d r u k t d o o r HangTai Printing C o . Ltd.

KOPIËREN

OF REPRODUCEREN

Zodra uw kind leert om zicb onder de andere kinderen te begeven en zicb rustig van u los te maken, hoeft u bet niet elke keer te berirmeren aan de stappen en de beloning. Hoewel minder vaak over de stappen praat blijven ze wel van toepassing. Wees consequent en ga weg zodra u gedag zegt. Maak de beloningen geleidelijk minder voorspelbaar door ze nog maar af en toe te geven. Blijf uw kind prijzen als bet rastig afscheid neemt.

Folder

Kleuters

Strijd aan de maaltijd is een geschikt moment om te genieten van het samenzijn als gezin en een leuk contact met elkaar te hebben. Maar eten met kinderen erbij kan ook lastig en stressvol zijn. Ouders kunnen het gevoel hebben dat de maaltijd een als kinderen niet willen eten of lastig gedrag veitonen.Aan tafel blijven zitten en samen eten Is Iets dat alle kinderen moeten leren. Deze folder geeft suggesties hoe je de maaltijden met je gezin goed kunt laten verlopen. Ook worden er gegeven hoe je de ontwikkeling van goede eetgewoontes bij je kind kan stimuleren. fte

Voor kleuters is het best moeilijk om te leren aan tafel te zitten en met bestek te eten. De kans is groot dat ze met bun eten morsen of er een knoeiboel van maken. Beschouw dit als die kinderen niet expres doen. Probeer rustig te en zoek naar mogelijldieden kind te prijzen. VEELVOORKOMENDE EETTAFEL PROBLEMEN Problemen die regelmatig bij peuters en kleuters voorkomen zijn: •

Weigeren aan tafel te komen. •

Van tafel lopen tijdens het eten. •

Klagen dat ze het eten niet lusten. •

Spelen en knoeien met eten. Weigeren om zelf te eten. •

•

Niet doen wat gezegd wordt. Heel langzaam eten. •

Een driftbui krijgen. •

Moeilijk doen over wat ze eten.

HOE ONTSTAAN PROBLEMEN A A N DE EETAFEL? Kleuters vinden bet vaak moeilijk om lang stil te blijven zitten. Ze worden ook gemakkelijk afgeleid. Kinderen worden snel onrustig en druk als ze vinden dat de maaltijd te lang duurt of saai is. kunnen onrcalistiscbe bebben van wat en hoeveel een kind moet eten. Kleuters lusten sommige dingen wel en andere Als kinderen gevarieerd eten, is bet nodig om ben te dwingen voedsel te eten dat ze niet lusten. Daarnaast kan bun eetlust van dag tot dag verscbilien. Alle kinderen bebben wel eens een dag waarop ze niet zo trek bebben. Problemen kurmen ook ontstaan door de manier waarop de maaltijd verloopt. Het is voor kinderen moeilijker om een goed eetpatroon te ontwikkelen als ze kunnen eten wanneer ze willen. Soms maken de inspanningen die ouders doen om bet

ongewenste gedrag te verminderen, bet probleem juist erger. Extra aandacht, zoals proberen het kind te overreden om te eten, dreigen of blijven discussiëren, kan een onbedoeld belonen voor niet eten of ander HOE KUN JE PROBLEMEN A A N TAFEL EN?

Vertel wat de regels zijw

Kies twee of drie simpele regels rond bet eten en bespreek met je Na een tijdje zal je kind de regels zelf kunnen opnoemen. Het beste ls als de regels uitdruldcen wat je kind wel mag doen in plaats van wat niet mag. Hier wat voorbeelden: Blijf zitten tot je van tafel mag. Eet met je lepel of vork. •

Eet mond leeg voordat praten.

Eet op vaste

•

Het beste ls om keer per dag een maaltijd te gebruiken en daarnaast op vaste tijden 's ochtends en 's middags een tussendoortje. Geef je een portie waarvan je weet dat bet opkan. Laat bem om meer vragen als bij alles beeft opgegeten. Leg je kind uit dat bij alleen op deze tijden mag eten en zelf geen tussendoortjes mag pakken. Het kan handig zijn om een vaste tijd te bepalen voor de duur van de maaltijd. Maak je duidelijk hoelang er gegeten zal worden. Vaak is 20 tot 30 minuten genoeg. Misschien je bet prettig een (kook) te gebruiken •

frereidje

gaat

Vraag kind voor bet eten om de regels op te noemen — nog wat de regels zijn tijdens bet eten? kind als bij de regels kent. Help je berinneren als bij een of meer regels vergeten is. Als er bij de vorige maaltijd problemen waren, benoem dan kort en rustig de regel die je kind was vergeten — Gisteravond de regel vergeten over je mond leeg eten gaat praten. kind wat bij deze keer anders moet doen — Vandaag gaan we kijken ofje kunt onthouden om eerst je eten door te begint te praten.

voor

weten wanneer bet eten bijna klaar ls, zodat kan afronden waarmee bezig is - Dennis, bet eten ls bijna klaar, je hebt nog om én te doen.

Zeg wat de belowiwg Is

Als je kind zicb goed aan de regels houdt vind je bet misscbien prettig om bem daarvoor extra te belonen. kind wat de beloning is als bij zicb aan de regels houdt tijdens bet eten. speciaal drinken of eten, een spelletje na bet eten of een extra verbaaltje voor het slapen. Praat over cowsequewties

Bepaal vooraf boe je reageert op ongewenst gedrag. wat er gebeurt als bij zicb niet aan de regels houdt. Leg uit boe je dan even stilzitten of time-out zal gebruiken. Zorg dat alles klaar is

Zorg ervoor dat alles klaar ls nodig hebt voordat je tegen je kind zegt dat bij aan tafel mag. Daarmee kun je onnodig wachten voorkomen.

TIJDENS HET ETEN Je kiwd aaw tafel zettew

Zet je op zijn/haar stoel als het eten klaar is. Leg speelgoed of andere dingen die kunnen afleiden uit het zicht. Zet bijvoorbeeld de televisie ult. Stimuleer gewewst gedrag

Prijs je als bij netjes eet en zicb aan de regels houdt — Wat ben met je mond dicht aan bet eten, Lotte. Of — Goed zo, dat ls de manier om je vork vast te houden! wat hij vandaag beeft beleefd. Stimuleer je kind pas te praten als zijn mond leeg is. Negeer kleiwe problemew

problemen zijn jengelen, treuzelend eten, zeuren over bet eten of ermee spelen. Bij deze problemen bet beste gepast negeren toepassen. Eet zelf rustig door. kind en zeg niets tegen bem of baar. Houd dit vol tot bet probleemgedrag stopt. Als begint met gedrag te negeren wordt bet vaak eerst erger voordat bet beter gaat. Wees bierop voorbereid. Als je gedrag eerst een negeert en dan toch gaat reageren, leert je kind dat bij moet doorgaan. Want uiteindelijk krijgt bij toch een reactie van de ouder. Reageer meteen als bet probleemgedrag is gestopt. kind of betrek bem bij bet gesprek zodra bij eet en goed gedraagt. Zeg wat je kiwd moet doew bij owgewewst gedrag

Steeds maar van tafel gaan, stoelen met broers en zussen of met speelgoed gooien. Dit zijn allemaal voorbeelden van ongewenst gedrag die moeilijk te negeren Als dit gedrag voorkomt, dan meteen waarmee moet stoppen — Nadia, stop met op je stoel te klimmen — en wat wel moet doen — Ga op je stoel zitten. kind als bij doet zegt.

hebt niet gedaan wat cü zei — en wat de consequentie is — Nu ga je "even stilzitten". Deze maatregel houdt in een korte stil moet blijven zitten op een aparte plek, weg van de eettafel. kind bijvoorbeeld dichtbij je, op een stoel. Vertel e iclnd dat 2 minuten rustig moet voordat van de stilzitplek af mag. Gedurende bet stilzitten geef je geen aandacht aan Gebruik een time-out als je kind niet stil blijft zitten. Zeg iets als — Je blijft niet rustig stilzitten, nu krijg je een time-out. Time-out betelcent dat je bet kind ult de situatie baalt waar bet probleem ontstond. De bedoeling is dat je kind weer rustig kan worden. Breng je kind naar een oninteressante, maar veilige kamer of ruimte. Zeg je dat 2 minuten rustig moet voordat ult de time-out mag. Herinner je kind hieraan, ook al is bij verdrietig of boos.

Zet je apart als bij niet doet wat je vraagt of zicb opnieuw niet aan de regels houdt. Vertel je kind wat niet goed ging — Je

Vertel je na bet eten, wat je goed vond gaan tijdens bet eten — Sander, je bent tijdens het eten netjes aan tafel blijven zitten. Goed gedaan. Prijs je als zicb aan de regels beeft gehouden. Geef de beloning die voor bet eten hebt afgesproken. Als er problemen waren tijdens bet eten, geef dan geen beloning. Geef ook geen ander eten tot de volgende maaltijd. Beschrijf kort en rustig de regel die je kind was vergeten — Je vergat met je mond te eten. Stel een doel op voor de volgende keer — Morgen gaan we opnieuw bekijken of bet lukt om met je mond dicht te eten.

GOED

ONTHOUDEN

op vaste tijdew. Zorg dat alles klaar is

aaw tatel

Als je 2 minuten rustig ls geweest, met even stilzitten of time-out, haal je bem weer aan tafel. kind zodra bij zicb netjes gedraagt. Herbaal bet even stilzitten time-out (zelfde maatregel als daarvoor) als bet ongewenste gedrag weer voorkomt. Waarscbijnlijk bet even stilzitten of de time-out een paar maal herbalen voordat bet ongewenste gedrag stopt.

aaw

tafel gaat. Heriwwer je kiwd aaw de regeis aaw tafei gaat. frespreek beiowiwgew ew cowsequewties. Prijs ew beloow je kiwd als hij goed eet ew zich wetjes gedraagt. Pas gepast wegerew toe bij kleiwe problemew. Reageer meteew bij owgewewst gedrag.

maaltijd eiwdigew

De maaltijd ls afgelopen als er 20 of 30 minuten voorbij zijn. Of al eerder als iedereen klaar ls met eten. Haal na bet eten de borden van tafel. Doe dit ook als je kind nog niet ls met eten.

Zeg waarmee je kiwd moet stoppew. frebruik de strategieëw evew stilzitten of time-out om je instructie te versterken. frrewg je kind terug waar tafei. frespreek wa afloop

MEER INFORMATIE Heb je spedpeke al uitgeprobeerd

OF HULP

vragen of heb je bepaalde en

je bezorgd

over de

suggesties ontwikkeling

en het gedrag van je kind, neem dan contact op met de instelling waar je deze folder hebt

gekregen.

Triple P Is een o n d e r s t e u n i n g s p r o g r a m m a v o o r o u d e r s d a t Is o n t w i k k e l d aan d e Universiteit van Q u e e n s l a n d , Australië . D e Invoering van h e t p r o g r a m m a w o r d t In N e d e r l a n d o n d e r s t e u n d d o o r h e t N e d e r l a n d s h e t T r l m b o s - I n s t i t u u t . Locale Instellingen o p het gebied van jeugdgezondheidszorg, o p v o e d i n g s o n d e r s t e u n i n g , maatschappelijk w e r k , welzijn en

v o e r e n het

p r o g r a m m a ult, © 2009

C a r o l M a r k i e - D a d d s , Karen M . T T u r n e r M a t t h e w R,

S a n d e r s e n d e University of Q u e e n s l a n d ( N e d e r l a n d s e bewerking en vertaling: G e r a i d i e n Blokland / D u t c h Version. H e r d r u k t 2 0 0 9 , G e d r u k t d o o r HangTai Printing C o Ltd.

kiwd hoe de

maaitijd is verlopen.

NODIC?

Jeugdinstituut / NJI en o p effecten o n d e r z o c h t d o o r

iwstructle kracht bij door evew time-out

Pe maaltijd wabesprekew

Als je kind goede eetgewoontes ontwikkelt, is bet niet meer nodig bem bij elke herinnert aan de regels, beloningen en consequenties. Blijf de regels wel toepassen ook al praat je er minder over. Reageer consequent als je aan een regel houdt. Bouw beloningen geleidelijk af en geef ze onverwacht, zo nu en dan nog eens . Blijf doorgaan met je te prijzen als bij netjes eet en zicb goed gedraagt tijdens bet eten.

Triple P Foider

Kleuters

Storen A

lle kinderen hebben aandacht van hun ouders nodig. Ouders hebben eigen bezigheden en ook voor 'zichzelf nodig. Bijvoorbeeld als ze telefoneren, met een andere volwassene praten of Iets aan het doen dat concentratie vereist. Op zo'n moment kunt u van een kleuter vragen om zichzelf te vermaken en u niet te storen. Op andere momenten mag u verwachten dat kleuters op hun beurt wachten en "mag Ik even wat vragen" zeggen. In deze folder staan enkele om uw kleuter te leren zichzelf even te vermaken als u bezig bent en om op een gewenste manier uw aandacht te vragen.

De meeste kleuters kunnen zichzelf 10 tot 30 minuten vermaken. Het is redelijk om van een kleuter te verwachten dat hij u niet stoort tijdens een kort telefoongesprek. Maar het is niet redelijk om te verwachten dat een kleuter u niet stoort als het gesprek een uur duurt of als het al het tiende telefoontje is die morgen. Houd er rekening mee dat u uw kind onmiddellijk aandacht moet geven bijvoorbeeld als bij zicb pijn beeft gedaan of zich niet lekker voelt. WAT IS STOREN? Storen betekent iemands gesprek of activiteit onderbreken zodanig dat die persoon dit niet kan voortzetten. Kleuters doen dit beel vaak. Kinderen komen vaak naar de ouders toe voor informatie, bulp of om te vertellen wat ze aan bet doen zijn. Dit zijn belangrijke leermomenten. Storen wordt pas een probleem op bet moment dat ouders bezig zijn of als kinderen aandacht opeisen. WAAROM STOREN KINDEREN? De meeste kleuters vinden dat zij beel belangrijke dingen te vertellen bebben, en dat anderen moeten stoppen en luisteren. Soms willen kinderen iets direct vertellen omdat zij denlcen dat ze vergeten wat ze wilden zeggen als ze moeten wachten. Veel kleuters vinden bet moeilijk om de aandacht van bun ouders met anderen te delen. Soms verwacbten ouders te veel en praten ze te lang met anderen, zodat kleuters zichzelf langer moeten vermaken dan van ben kan worden verwacht. Vaak icrijgen kinderen geen aandacht als ze netjes op ben beurt wachten en rustig iets vragen, maar pas als ze luidruchtig en brutaal worden. Kinderen leren daardoor om op een negatieve manier de aandacht op te eisen. HOEVOORKOMT U STOREND GEDRAG? T frereid

voor

Leg uw kind uit dat er momenten zijn waarop u bezig bent met iets en dat u niet

gestoord mag worden. Gaat u ergens mee aan de slag, leg dan ellce keer uit wat u gaat doen en hoe lang dat gaat duren. Ga in op vragen over wat u gaat doen. •

Leg de regels uit

Kies twee of drie eenvoudige regels voor als u ergens mee bezig bent en praat hierover met uw kind. Na een tijdje zal uw kleuter deze regels kunnen opnoemen. Het liefst vertellen regels Icinderen wat ze wel moeten doen in plaats van wat ze niet mogen doen. Hier volgen een paar voorbeelden: • Speel rustig door totdat mama of papa klaar is. • Als je met mama of papa wilt praten, "Mag ilc even wat vragen?" en tot we klaar zijn. Vraag uw kind voordat u aan de slag gaat, om de regels op te noemen - Welke regels moet jij onthouden als ik met papa aan bet praten ben? Complimenteer uw kind als bet de regels opnoemt. Herbaal de regels nog eens rustig als uw kind ze niet opnoemt. Als er problemen waren de laatste keer dat met iets bezig was, beschrijf dan kort en rustig een regel waar uw kind zicb vergat aan

te houden - De laatste keer dat ik met een klant aan bet praten was, te zeggen 'Mag ik even wat vragen?' en dan te wachten. Vertel dat u wilt dat bet deze keer anders gaat - Laten we vandaag eens kijken of jij eraan denlct eerst 'Mag ik even wat vragen?' te zeggen en te wachten totdat ik klaar ben. •

Spreek een

af

In bet begin kunt u uw kind een beloning geven. Vertel uw kind wat het kan verdienen als bet zicb aan de regels houdt als u bezig bent. Een voorbeeld van een beloning is een speciale activiteit met u zodra u tijd hebt. •

Spreek een consequentie af

Bepaal van tevoren precies boe u omgaat met probleemgedrag. Vertel uw kind wat er gebeurt als bet zicb niet aan de regels houdt. Leg uit dat bet even zal moeten stilzitten of dat u een time-out zult geven (zie hierna). OMGAAN MET UW KIND ALS U BEZIG BENT Zorg voor een activiteit voor uw kind. Kinderen moeten leren boe ze moeten wachten. Om verveling en mogelijke storend gedrag te voorkomen moeten Icinderen wel bezig worden gehouden bet wachten. Laat uw kind iets uitkiezen wat bet kan doen als u een tijdje bezig bent. Help bem of baar zo nodig op gang met iets uitkiezen en de activiteit op te starten. Voorbeelden van rustige activiteiten zijn onder andere met plaatjes lezen of met zacht speelgoed, puzzels en blolcken spelen. T

Stimuleer

gedrag

Stop op gezette tijden met wat u aan bet doen bent en geef uw kind een complimentje voor bet goede gedrag en bet opvolgen van de regels. Adriaan, fijn dat je zo rustig speelt terwijl ilc aan de telefoon ben. Help met een nieuwe activiteit als bet kind geen interesse meer beeft in wat bet op dat moment aan bet doen is. Doe dit voordat er problemen ontstaan.

•

Vertel uw

waar bet wee woet en wat bet wel woet doen

Als uw kind een regel overtreedt, kom dan onmiddellijk in actie. Vertel uw kind waar het mee moet ophouden - Roeland, stop met mij te storen als ik aan het praten ben - en wat het in plaats daarvan moet doen - Zeg 'Mag ik wat vragen, papa?' en wacht totdat ik klaar ben. De meeste kinderen leren heel snel om 'Mag ik wat vragen?' te zeggen, maar een probleem met wachten. Doet uw kind wat u vraagt en hebt u een pauze in uw activiteit of gesprek, complimenteer het dan voor het wachten en geef het aandacht. T frebruik de

of tiwe-out kracbt bij te zetten

Laat uw kind even stilzitten als het niet doet wat u hebt gevraagd of als het de regels overtreedt. Vertel uw kind wat het verkeerd heeft gedaan en wat de consequentie is Lies, je stoort mij nog steeds. Je gaat nu even stilzitten. Even stilzitten houdt in dat u geen aandacht schenlct aan uw kind en dat het korte tijd stil moet zitten. Zet uw kind op een stoel in dezelfde ruimte en die niet bij de anderen in de buurt staat. Vertel dat het 2 minuten stil moet zitten voordat het terug mag komen. Als uw kind niet stilzit, moet u de time-out gebruiken. Zeg bijvoorbeeld - Je bent niet rustig als je even moet stilzitten, je krijgt nu een time-out. Time-out houdt in dat u uw kind weghaalt uit de situatie waar het probleem zich voordeed en het even stil laat zijn. Breng uw kind naar een saaie maar veilige kamer of ruimte. Vertel dat het 2 minuten stil moet zijn voordat de time-out voorbij is. Help het hieraan herinneren, ook al is het verdrietig of boos. T frreng uw activiteit

aan de regels heeft gehouden, geef dan een complimentje en de afgesproken beloning. Als er toch problemen waren geeft u de beloning niet. Noem kort en rustig een regel die uw kind vergat op te volgen - Je bent onze regel vergeten over rustig spelen als ilc bezig ben. Stel een doel vast voor de volgende keer - Laten we kijken of je de volgende keer als ik bezig ben eraan denlct om rustig te spelen. Doe even wat leuks met uw kind.

•

•

OMTE ONTHOUDEN

Je mag alleen de telefoon opnemen als mama of papa zegt dat dat mag. Speel speeltjes zonder lawaai te maken als mama of papa aan de telefoon is. Stoor niet als mama of papa aan de telefoon is. Vraag uw kind om de regels op te noemen - Waar moet jij aan denken als de telefoon gaat? Geef uw kind complimenten voor het opnoemen van de regels. Om deze stappen te oefenen u eerst uw eigen telefoonnummer draaien. Voer een kort telefoongesprek zoals u normaal ook zou doen. Als uw kind doorgaat met spelen geeft u het een compliment omdat het u een , telefoongesprek laat voeren - Max, ik •

•

•

•

fra uit dat uw kleuter zichzelf 10-30 MINUTEN kan •

Stimuleer wenselijk gedrag. •

Herinner uw kind aan de regels voor als u bezig bent. Spreek een beloning en consequenties af. •

Laat uw kind iets uitkiezen om te doen. • freef uw kind complimenten en een beloning als bet zicb aan de regeis boudt. frrijp onmiddellijk in bij ongewenst gedrag. •

Vertel uw kind waar bet mee moet stoppen en wat bet wel moet doen. • frebruik even stilzitten of time-out om de afspraken kracht bij de zetten. •

MEER

INFORMATIE

OF HULP

Raadpleeg

de brochure Positief opvoeden

Informatie

over strategieën

voor positief

vrogen hebt of als u deze strategieën en zich zorgen maakt neem don contact folder hebt

voor

meer

opvoeden.Als

hebt

over de vooruitgang

op met de instantie

u

geprobeerd

Sanders e n collega's

In h e t Parenting and Family S u p p o r t C e n t r e , School o f Psychology van d e Universiteit van Q u e e n s l a n d , van Queensland Health

D e p a r t m e n t o f H u m a n Services, H e a l t h D e p a r t m e n t van W e s t - A u s t r a l l ë

over boe bet is

Als u klaar bent met uw bezigheden, vertel uw kind wat u goed vond terwijl u bezig was - Joshua, je hebt vandaag heel goed 'Mag ilc even wat vragen?' gezegd en gewacht toen je met mij wilde praten. Als uw kind zich

en N a t i o n a l H e a l t h and Medical

G e s c h r e v e n cioor Karen M.T.Turner M a t t h e w R. S a n d e r s en C a r o l Markie-Dadds University o f Q u e e n s l a n d (EnglishVersion) ©

©

I Triple P International Pty. Ltd. ( D u t c h / N e d e r l a n d s e bewerking) G e d r u k t d o o r H a n g T a i Printing C o , Ltd.

KOPIËREN

Praat met uw kind na over boe bet is gegaan.

deze

Tripie P is e e n o p v o e d i n g s p r o g r a m m a d a t is

m e t financiële o n d e r s t e u n i n g

•

van uw kind.

waarvan

ontvangen.

ontwikkeld d o o r Matthew

Laat uw kind weer doorgaan met de activiteit.

NODIC?

Research C o u n c i l ,

Praat

•

EXTRATIPSVOOR TELEFOONGESPREKKEN Kies samen met uw kind een aantal rustige spelletjes of geluidloos speelgoed en bewaar ze in de buurt van de telefoon. Als ze alleen worden gebruikt als u aan de telefoon bent, blijven ze interessant voor uw kind. Regels voor de telefoon kunnen onder andere zijn:

terug naar de

Laat uw kind iets leuks doen als het 2 minuten rustig is gebleven tijdens de time-out of het even stilzitten. Geef een complimentje zodra uw kind zich weer goed gedraagt. Als uw kind weer niet doet wat u zegt, herhaalt u het even stilzitten of de time-out (dezelfde consequentie als de laatste keer). Reageer vrij snel en wacht niet totdat uw kind overstuur raalct en begint te schreeuwen. Soms moet u het even stilzitten of de time-out meerdere malen herhalen voordat uw kind ophoudt met het ongewenste gedrag. T

•

ben heel blij dat jij rustig ging spelen toen ilc aan de telefoon was. Oefen nogmaals door iemand anders te laten bellen op een afgesproken tijdstip. Voer een kort gesprek (ongeveer 2 tot 3 minuten). Complimenteer uw kind voor het rustig spelen. Laat uw kind de volgende vijf dagen nog een paar keer oefenen. Probeer de telefoontjes kort te houden als uw kind erbij is. Wacht tot uw kind slaapt of tot er iemand oppast als u een lang gesprek wilt voeren. Verontschuldig u even tijdens het telefoongesprek als uw kind zich niet aan de regels houdt. Ga met ongewenst om zoals eerder besproken. Keer terug naar uw telefoongesprek.

OF REPRODUCEREN

Weet uw kind hoe het zichzelf bezig moet houden en hoe het netjes om uw aandacht vraagt, dan hoeft u het niet elke keer te herinneren aan de regels, beloningen en consequenties. Hoewel de regels minder vaak ter sprake komen, blijven ze wel van toepassing. Gebruik de consequenties consistent als de regels worden overtreden. Maak de beloningen geleidelijk minder voorspelbaar door ze nog maar af en toe te geven. Ga door met uw kind te complimenteren als het zichzelf vermaakt terwijl u bezig bent en als het netjes om aandacht vraagt.