N-E

Woordenboek geneeskunde en biomedische wetenschappen E-N/N-E dr. P.L.M. Kerkhof

Vijfde, herziene druk

Reed Business EDUCATION, Amsterdam

FM.indd 3

17/09/12 2:19 PM

Dit woordenboek is ook verkrijgbaar als app voor iPhone/iPad. Eerste druk, Elsevier/Bunge, Maarssen 1999 Tweede, ongewijzigde druk, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen 2001 Derde, herziene druk, eerste en tweede oplage, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen 2003 en 2006 De eerste tot en met de derde druk verscheen onder de titel: Woordenboek geneeskunde E-N/N-E Vierde, herziene druk, eerste en tweede oplage, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen 2006 en 2007 Vijfde, herziene en uitgebreide druk, Reed Business Education, Amsterdam 2012 © Reed Business, Amsterdam 2012 Basisvormgeving omslag en binnenwerk: Martin Majoor, Arnhem Reed Business Education is onderdeel van Reed Business bv, Postbus 152, 1000 AD Amsterdam. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich gaarne aanbevolen. Waar dit mogelijk was, is aan auteursrechtelijke verplichtingen voldaan. Wij verzoeken eenieder die meent aanspraken te kunnen ontlenen aan in dit boek opgenomen teksten en afbeeldingen, zich in verbinding te stellen met de uitgever. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.stichting-pro.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever. ISBN 978 90 352 3520 5 NUR 870, 872

FM.indd 4

17/09/12 2:19 PM

Voorwoord

Dit woordenboek is bedoeld voor degenen die op het gebied van de biomedische wetenschappen Engelstalige leerboeken en tijdschriften ter hand nemen, dan wel gerelateerde manuscripten verzorgen voor Engelstalige uitgaven. Gekozen is voor een praktische en bondige opzet. Als zulks bij een bepaald trefwoord gewenst leek, dan is evenwel een regel met beknopte informatie (zoals uitleg, doorverwijzing, eponiem, antoniem) toegevoegd. De opgenomen lemmata zijn geselecteerd uit het gegevensbestand van Medwise1, dat een afspiegeling is van het taalgebruik binnen diverse medische disciplines. Tevens zijn termen opgenomen die betrekking hebben op gebieden als medische besliskunde, technologie en statistiek. Daarnaast heeft de samensteller profijt gehad van zijn ruime ervaringen als universitair docent en als redactielid van het tijdschrift IEEE Transactions on Biomedical Engineering. Wij beseffen terdege dat het vertalen van een tekst meer inhoudt dan het opzoeken van individuele woorden. Een juist begrip begint evenwel bij een zorgvuldige woordkeuze. Een additioneel probleem in de geneeskunde wordt gevormd door de complexiteit van het taalgebruik met een professionele richting (met termen die veelal zijn afgeleid uit het Grieks of Latijn) en lekentaal (zoals de overigens onjuiste aanduiding ‘aderverkalking’), naast obsolete naamgevingen (zoals ‘positieve reductie’). Onlangs is de interpretatie van semikwantitatieve termen in de geneeskunde wederom aan de orde gesteld2. In verband daarmee is een overzicht gemaakt van de Amerikaanse gegevens die beschikbaar zijn3. Dit resulteerde in een tabel die elders is afgedrukt in dit boek. Het succes van voorgaande edities van dit vertaalwoordenboek vormde een voortdurende stimulans om het corpus selectief uit te breiden op geleide van recente ontwikkelingen. Nieuwe aandachtsgebieden betreffen vooral de medische informatica, de moleculaire biologie en de genetica. Op het laatstgenoemde terrein ontving ik veel hulp van collega dr. B.W. Knol. De uitgever ben ik erkentelijk voor het vertrouwen en de vrijheid die mij werd gegund bij het samenstellen van een substantieel herziene editie. Gaarne wil ik ook danken voor de vanzelfsprekende en prettige manier van samenwerken. Tot slot wil ik verwijzen naar ‘Korte aanwijzingen voor de gebruikers’ die enkele korte maar belangrijke richtlijnen vermelden. Voor het optimaal hanteren van dit vertaalwoordenboek is het nuttig om hiervan kennis te nemen. Evenals voorheen vernemen wij graag suggesties van een ongetwijfeld pluriforme gebruikersgroep. Maarssen, najaar 1999 Dr. P.L.M. Kerkhof 1 P.L.M. Kerkhof e.a. ‘Evaluatie van klinisch-pathologische conferenties met behulp van een programma voor ‘computerondersteunde’ diagnose’. Ned. Tijdschr. Geneeskd. 1990, 134:1552-1556. 2 P.L.M. Kerkhof, J.J. Duivenvoorden en A.A. Stokhof: ‘De invloed van de formulering van informatie over bijwerkingen op interpretaties door patiënten en op gemelde bijwerkingen’ (Letter to the Editor). Ned. Tijdschr. Geneeskd. 1996, 140:1000. 3 P.L.M. Kerkhof: ‘Knowledge base systems and medical terminology’. Automedica 1992, 14:47-54.

FM.indd 5

17/09/12 2:19 PM

6

Voorwoord

Voorwoord bij de derde druk De vlotte opeenvolging van herdrukken van dit woordenboek verschaft mij een goede gelegenheid diverse zeer gewenste aanvullingen plus enkele correcties te verdisconteren in de huidige editie. De spectaculaire ontwikkeling van de biomedische wetenschappen in de afgelopen jaren impliceert immers de behoefte aan een brede(re) aanpak bij de selectie van lemmata. Daar waar de eerste uitgave voornamelijk was gebaseerd op het Medwise-bestand (dat vanwege verwijzing naar de ICD het gehele spectrum van de klinische geneeskunde omvat), heeft thans een uitbreiding plaatsgevonden in de richting van moleculaire biologie en klinische fysica. Iedere samensteller van een woordenboek zal zich evenwel genoodzaakt zien om ten aanzien van de uitgebreidheid een zekere selectieve matiging in acht te nemen; een vertaalwoordenboek is nu eenmaal geen gedetailleerd anatomieboek, en evenmin een universeel handboek voor geavanceerd DNA-onderzoek. En uiteindelijk zal de uitgave ook nog hanteerbaar moeten blijven. Om de gebruiker, gelet op deze noodzakelijke beperkingen, toch in voorkomende gevallen behulpzaam te kunnen zijn, is aan het einde van dit werk een bibliografie toegevoegd, verwijzend zowel naar klassieke publicaties, alsook naar pagina’s op internet met een schier eindeloze rijkdom aan relevante informatie. Dankbaar ben ik voor de suggesties van de zijde van diverse collegae, alsmede voor de productieve belangstelling vanuit mijn naaste omgeving. Ik verneem eveneens graag voorstellen van de zijde van de gebruiker teneinde de toepasbaarheid van deze vertaalhulp zo mogelijk te verhogen. Bree, najaar 2002 Dr. P.L.M. Kerkhof

Voorwoord bij de vierde druk Vertalen is een fascinerende bezigheid. In zijn boek Confieso que he vivido vergelijkt de diplomaat en dichter Pablo Neruda (Nobelprijs Literatuur in 1971) een vertaling met het ‘overschenken’ van woorden in een andere taal, daarbij verwijzend naar een wijnsoort die tijdens het decanteren elders op aarde zingt en geurt. Het begrip ‘taalspel’ werd door de hedendaagse filosoof Richard Rorty geïntroduceerd met de bedoeling traditionele denkbeelden nieuwe wegen tot ontplooiing te bieden. En Rainer Maria Rilke was van mening dat een goede vertaling het toppunt is van begrijpen. Deze drie karakteriseringen zullen niet steeds associaties oproepen wanneer de te vertalen materie het biomedische vakgebied betreft4. De zoektocht naar een passende weergave bij het vertalen van een tekst blijft een creatieve en enigszins subjectieve5 activiteit. Het is daarom een verrijkende ontdekkingsreis om nieuwe termen zoals bioart, cepstrum, professional patient, reassortant virus, resel, salami slicing en dergelijke in lapidaire stijl te vertalen of een heldere omschrijving aan te reiken. Gedreven door bovenstaande uitdagingen en gevoed door de wekelijkse edities van The New England Journal of Medicine en Science is het bestand wederom uitgebreid, en wel met circa 2.500 lemmata. Niet alleen zijn termen afkomstig uit bijvoorbeeld de medisch-biologische nanowetenschappen, audiologie en de geneeskundig-juridische praktijk toegevoegd, maar ook werd aandacht geschonken aan gedetailleerde doorverwijzingen naar en vanuit het oorspronkelijke bestand. Deze productieve combinatie resulteerde in een wezenlijke verruiming van de presentatie en nodigde uit tot het formuleren van een titel die een passende afspiegeling is van de huidige inhoud: Woordenboek geneeskunde en biomedische wetenschappen. Acroniemen6 en afkortingen gingen in aantal zodanig toenemen dat digitale opslag op een cd-rom gewenst was. Deze techniek maakte het tevens mogelijk verwijzingen naar relevante websites 4

G. Flores, Language barriers to health care in the United States. New Engl. J. Med. 2006, 355:229-231. J.F. Bruzzi, The words count – radiology and medical linguistics. New Engl. J. Med. 2006, 354:665-667. 6 M.B. Stanbrook e.a., Acronym-named randomized trials in medicine – the ART in medicine study. New Engl. J. Med. 2006, 355:101-102. 5

FM.indd 6

17/09/12 2:19 PM

Voorwoord

7

(URL’s) op te nemen. Hoewel de editie zoals thans verschenen op cd-rom in vele opzichten ruimer van opzet is dan de gedrukte versie, valt te verwachten dat dit product nog aanzienlijk zal groeien. Bree, zomer 2006 Dr. P.L.M. Kerkhof

Voorwoord bij de vijfde druk De belangstelling voor het boek samen met een exponentiële groei van de terminologie binnen de biomedische wetenschappen stellen mij in de gelegenheid ruim 2.500 lemmata toe te voegen. Hierbij krijgen verwijzingen naar gerelateerde zoektermen, antoniemen en synoniemen wederom uitdrukkelijke aandacht. In een vertaalwoordenboek is het immers te prefereren om op relevante wijze te attenderen; lange opsommingen bij één bepaalde zoekterm zijn elders, althans in lexicologisch opzicht, wellicht zinvol. Een dergelijke praktische keuze impliceert tevens een werkbare oplossing voor het dilemma van samengestelde begrippen zoals burr cell. Het aantal acroniemen en afkortingen zoals vastgelegd op de bijgeleverde cd-rom is inmiddels verdubbeld. Slechts een fractie daarvan staat vermeld in het gedrukte woordenboek. Amsterdam, 2012 Dr. P.L.M. Kerkhof

FM.indd 7

17/09/12 2:19 PM

FM.indd 8

17/09/12 2:19 PM

Aanwijzingen voor de gebruiker

De procedure gevolgd bij de totstandkoming van het onderhavige vertaalwoordenboek heeft enkele typische consequenties voor het hanteren van dit naslagwerk. 1 Primair is de keuze gemaakt om Engelse woorden afkomstig uit het bestand van Medwise te vertalen naar het Nederlands. Waar de Nederlandse aanduiding (nagenoeg) identiek is aan de Engelse, is volstaan met de notatie ‘id.’. Bijvoorbeeld: anemia is vertaald als ‘bloedarmoede, id.’. Daarbij wordt aangenomen dat de gebruiker bekend is met de Nederlandse spelling (in dit geval ‘anemie’). 2 Via tekstmanipulatie door een computer is vervolgens de Nederlands-Engelse lijst met vertalingen verkregen. Ook hier wordt de notatie ‘id.’ gebezigd, in geval van nagenoeg gelijkblijvende spelling. Deze inversieprocedure brengt met zich mee dat in het verlengde van het voorgaande voorbeeld de ingang ‘bloedarmoede’ wel, maar ‘anemie’ niet wordt aangetroffen. Bij raadplegen van de Engelse ingang wordt evenwel alsnog een bevestiging verkregen aangaande de veronderstelde (doorgaans triviale) vertaling van een dergelijke term. 3 Eponiemen zijn uitsluitend ondergebracht bij de Engelse lijst. Men dient echter te beseffen dat eponiemen behalve een zekere charme, ook een ‘couleur locale’ kunnen vertegenwoordigen: Plummer-Vinson, Paterson-Kelly en Waldenström-Kjellberg verwijzen naar hetzelfde syndroom, en zijn gangbare eponiemen in respectievelijk de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de Scandinavische landen. Uit praktische overwegingen werd gekozen voor de Amerikaanse spelling, mede omdat deze goeddeels aansluit bij de gangbare leerboeken en eenvoudiger in gebruik lijkt te zijn. Dit impliceert onder andere dat de ‘diftong’ is weggelaten (dus anemia in plaats van anaemia), en dat de spelling beter aansluit bij de fonetische weergave, bijvoorbeeld fiber in plaats van fibre). Omdat de Britse spelling zich niet altijd laat begrijpen met behulp van enkele vuistregels, wordt de gebruiker in die vertaalsituaties aangeraden relevante bronnen te raadplegen. Op twee manieren verwijzen wij echter expliciet naar de Britse spelling. 1 Op de bijgevoegde lijst zijn frequent voorkomende termen paarsgewijs in het Amerikaans en het Brits genoteerd. Degene die de Britse schrijfwijze prefereert, dient echter alert te blijven: bijvoorbeeld enerzijds ‘leucocyte’ maar anderzijds ‘leukaemia’, en het adjectief ‘humoral’ bij ‘humour’. 2 Indien reeds de eerste of tweede letter van het woord verschilt, dan zijn om het gebruikersgemak te verhogen wel beide ingangen opgenomen in de lijst (bijvoorbeeld edema en oedema, cesarean en caesarean, celiac en coeliac). De bijgevoegde tabel omvat een overzicht van de numerieke interpretatie van semi-kwantitatieve termen, zoals die blijkt uit analyses uitgevoerd binnen het Angelsaksische taalgebied.

FM.indd 9

17/09/12 4:14 PM

10

Korte aanwijzingen voor de gebruikers

Veelvoorkomende woorden met Amerikaanse vs. Britse spellingwijze en woordkeuze Amerikaans anemia celiac center cesarean color defense dentin diarrhea draft edema epinephrine esophagus estrogen feces fetor fiber gray hemolysis humor labeled labor leukemia leukocyte mold neuron norepinephrine program signaling titer tumor vigor

Brits anaemia coeliac centre caesarean colour defence dentine diarrhoea draught oedema adrenaline oesophagus oestrogen faeces foetor fibre grey haemolysis humour (cf. humoral) labelled labour leukaemia leucocyte mould neurone noradrenaline programme signalling titre tumour vigour

Afkortingen a. abbr. abn. adj. afh. afw. Ag. a.g.v. Am. anat. assoc. B. bact. Br. bv. card.

FM.indd 10

arteria (slagader) afkorting (abbreviation) abnormaal adjectief afhankelijk afwijking antigeen als gevolg van Amerikaans anatomie associated Belgisch, Vlaams bacteriologie Brits bijvoorbeeld cardiologie

17/09/12 2:19 PM


cf. cong. c.q. def. degen. derm. d.m.v. Du. E. e.g. ery. Fr. Gr. i.c. id. i.e. inf. i.h.a. i.h.b. i.med. insuff. It. i.t.t. L. M. m. m.b.t. m.b.v. m.n. m.u.v. N. n. n.a.v. N.B. nl. no. obs. obst. o.i.v. oogh. path. pl. psy. radiol. sl. syndr. stat. tandh. tech. t.g.v. vet. v. vs. X-foto

FM.indd 11

11

vergelijk met (confer) aangeboren (congenital) respectievelijk (casu quo) deficiëntie degeneratie(f) dermatologie door middel van Duits Engelstalige toelichting bijvoorbeeld (exempli gratia) erytrocyt Frans Grieks in dit geval (in casu) idem (ditto) dat wil zeggen (id est) infectie in het algemeen in het bijzonder interne geneeskunde insufficiëntie Italiaans in tegenstelling tot Latijn morbus musculus met betrekking tot met behulp van met name met uitzondering van Nederlandstalige toelichting nervus naar aanleiding van nota bene namelijk nummer obsoleet verloskunde onder invloed van oogheelkunde pathologie, pathologisch meervoud (plural) klinische psychologie radiologie volkstaal (‘slang’ in Amerika) syndroom statistiek tandheelkunde techniek (betreffend) ten gevolge van veterinair vena (ader) ten opzichte van (versus) röntgenfoto

17/09/12 2:19 PM

12


Table translation to percentage values for indicators of frequency and probability always certain almost certain almost always very likely normally expected usually probable likely common often frequent

99 95 90 89 85 81 73 71 65 63 61 59 56

sometimes not certain not unreasonable possible occasionally doubtful unlikely improbable infrequently rarely never almost never

33 33 32 27 21 20 14 13 12 5 3 2

From: A. Kong, G.O. Barnett, F. Mosteller and C. Youtz, How medical professionals evaluate expressions of probability, N. Engl. J. Med., 315, 740-744 (1986).

FM.indd 12

17/09/12 2:19 PM

Engels-Nederlands

8534_WB geneeskunde en biomed bw1_17x24.indd 13

17/09/12 3:53 PM


17/09/12 3:53 PM

a a.p. (abbr.) actiepotentiaal E (=action potential; cf. SFAP) A.P. (abbr.) samengestelde actiepotentiaal E (=compound action potential; cf. MUAP) A4M (abbr.) E (=American Academy of Anti-Aging Medicine) aa (abbr.1) E (=amino acid) aa (abbr.2) E (=aminoacyl) AAA (abbr.) E (=abdominal aortic aneurysm; cf. TAAA) AAAAI (abbr.) E (=American Academy of Allergy, Asthma and Immunology) AAAS (abbr.) E (=American Association for the Advancement of Science) aac (abbr.) E (=aminoglycoside acetyltransferase gene) AAC (abbr.) E (=augmentative and alternative communication) aad (abbr.) E (=aminoglycoside adenylyltransferase gene) Aagenaes’ syndrome syndroom met galstuwing en lymfoedeem AAMC (abbr.) E (=Association of American Medical Colleges) AAMI (abbr.) E (=Association for the Advancement of Medical Instrumentation) AAMM (abbr.) E (=active appearance motion model; cf. ASC, VWMS, WMA) aAPC (abbr.) E (=artificial antigen presenting cell; cf. APC) AARC (abbr.) E (=American Association for Respiratory Care) Aaron’s beard dermatose veroorzaakt door het kruid Hypericum Aarskog-Scott syndrome congenitaal faciodigitogenitaal syndroom Aase (-Smith) syndrome congenitale anemie plus trifalangeale duim AAT (abbr.) E (=alpha-1-antitrypsin) AAV (abbr.) E (=adeno-associated virus; a small non-enveloped parvovirus containing a single-stranded DNA genome) ab initio molecular dynamics modelsimulaties betreffende interacties tussen atomen en moleculen op quantum-chemisch niveau, id. E (highest level of MD representation) abacterial bacterievrij, id. Abadie’s sign spasme van m. levator palpebrae superior E (cf. Basedow) abarticulation dislocatie van gewricht abasia toestand waarbij lopen onmogelijk is t.g.v. coördinatiegebrek abatement verzwakking/afname van pijn/klacht ABC (abbr.1) E (=airway-breathing-circulation) ABC (abbr.2) E (=ATP Binding Cassette; cf. ABCA1, ABCR) ABC (abbr.3) E (=absorbing boundary condition) ABCA1 (abbr.) E (=ATP-binding cassette transporter A1; cf. ABC, ABCR) ABCD (abbr.) E (=Asymmetry, Border irregularity, Color variegation, Diameter > 0.6 cm; used as criteria for melanoma) abciximab fragment van monoklonaal antilichaam dat werkt als remmer van bloedplaatjes glycoproteïne IIb/IIIa, id. ABCR (abbr.) E (=ATP-Binding Cassette transporter that is Retina specific; cf. ABCA1) abdomen buik, onderbuik, abdomen (L.), gaster (Gr.), lapara (Gr.) E (cf. acute abdomen, burst abdomen, doughy abdomen, gaseous abdomen, protuberant abdomen, nonrigid abdomen) abdomen, lower ~ onderbuik, hypogastrium abdomen, upper ~ bovenbuik, epigastrium abdominal angina mesenteriële arterie-syndroom, id. abdominal bruit geruis dat hoorbaar is in het buikgebied abdominal bulging opgezette buik, uitpuilende buik abdominal cramp buikkramp abdominal crisis plotselinge verergering van buikklachten abdominal discomfort onaangenaam gevoel in de buik abdominal distress buikpijn die uitputting veroorzaakt abdominal dropsy ascites, vochtophoping in de buik abdominal epilepsy paroxismale buikpijn via hersenneuronen E (=visceral epilepsy)


a.p. – abl abdominal fullness opgeblazen/vol gevoel in de buik abdominal linen buikband abdominal migraine (syndrome) migraineaanval met misselijkheid en braken abdominal muscle buikspier abdominal pain buikpijn abdominal press(ure increase) buikpers, prelum abdominale abdominal purpura purpura van Henoch N (in maagdarmkanaal) abdominal reflex reflex van de buikwand abdominal respiration buikademhaling, frenische ademhaling E (cf. electrophrenic respiration) abdominal rigidity, boardlike ~ plankharde buik E (cf. nonrigid abdomen) abdominal spasm buikspasme abdominal straining aanspannen van de buikspieren abdominal striae streepvormige huidatrofie op de buik abdominal surgery buikoperatie abdominal tenderness gevoeligheid van de buik bij aanraking abdominal thrill trilling voelbaar in het buikgebied abdominal typhus buiktyfus abdominal vein dilatation opgezette buikvenen abdominal viscera ingewanden van de buik abdominal wall buikwand abdominocentesis punctie van de buik, id. abdominopelvic buik en bekken betreffend abdominoplasty wegsnijden van vet en huid in het buikgebied om cosmetische reden, id. E (=tummy tuck) abdominoscopy inwendig buikonderzoek E (=peritoneoscopy) abducent nerve hersenzenuw VI, n. abducens abduct, to ~ ledemaat bewegen in een richting weg van de lichaamsas, id. E (cf. adduct) abduction beweging van het abduceren (1); ontvoering (2) E (cf. adduction; cf. rape, ravishment) Abercrombie’s syndrome amyloïde degeneratie N (m.n. zware ketens) Aberhalden-Kaufmann-Lignac syndrome stapelingsziekte m.b.t. cystine Abernethy’s sarcoma bepaald type vetgezwel van de romp aberrant goiter schildkliervergroting door extra klier aberrant organ c.q. tissue orgaan c.q. weefsel op abnormale plaats Abeshouse’s triad congenitaal syndroom met cysten van de bijnieren Abessinian louse-borne typhus vlektyfus veroorzaakt door een bepaald type teken abetalipoproteinemia acanthocytose, Bassen-Kornzweigsyndroom abeyant latent ABI (abbr.) E (=ankle-brachial index, i.e. the ratio of ankle to brachial blood pressures; cf. TBI, PBI) Abigail Alliance belangenvereniging van patiënten die ijveren voor het beschikbaar stellen van geneesmiddelen die nog in een onderzoeksfase verkeren E (named after Abigail Burroughs who died in 2001 after she failed to qualify; cf. IND) ability-orientation gerichtheid op de eigen prestaties en bagatelliseren van eigen fouten abionarce inactiviteit door verdoving abionergy achteruitgang bij gebrekkige weerstand E (=abiotrophy) ABL (abbr.) E (=Abelson murine leukemia virus, an oncogene on chromosome # 9; cf. BCR, FTK) ablactation spenen (1); borstvoeding ontwennen (2) E (=weaning) Ablakov test krachtsontwikkeling gemeten bij het omhoogspringen vanuit half-gehurkte positie ablastin antilichaam dat reproductie van parasieten inhibeert ablatio (e.g., of retina) loslating (bv. van netvlies) E (cf. ablation, RCA)

Engels-Nederlands

15

17/09/12 3:53 PM

abl – ACh ablation verwijdering N (m.n. door wegsnijden) able-bodied zonder beperkende fysieke tekortkomingen abluminal van het lumen verwijderd ABMS (abbr.) E (=American Board of Medical Specialists) ABMT (abbr.) E (=autologous bone marror transplantation; cf. PBPT) abnerval in een richting weggaand van de zenuw E (=abneural) abnormal innervation syndrome paradoxale gelaatsbewegingen, id. aborad in een richting verwijderd van de mond E (=aboral) abortifacient abortus veroorzakend (1); geneesmiddel of hulpmiddel dat een abortus induceert (2) abortion zwangerschapsafbreking, miskraam, id. abortion, illegal ~ criminele abortus abortion-on-demand recht van een vrouw op abortus gedurende de beginperiode van de zwangerschap abortive onvolkomen ontwikkeld (1); aborterend (2) E (e.g., abortive pellagra or abortive poliomyelitis) abortive plague pestis minor, abortieve pest abortus fever brucellose ABP (abbr.) E (=arterial blood pressure; cf. BP) ABP1 (abbr.) E (=auxin-binding protein 1) ABPA (abbr.) E (=allergic bronchopulmonary aspergillosis; cf. bronchoaspergillosis) ABR (abbr.) E (=auditory brainstem response; cf. audiometry, BIC) Abraham, to sham ~ simuleren van ziekte of toevallen Abrami’s disease hemolytische geelzucht N (verworven type) abrasion afgeschaafde plek huid of slijmvlies E (=skin abrasion) abrasive schuurmiddel (1); wrijving veroorzakend, stroef gedrag vertonend, weinig flexibel (2) E (cf. borderline personality disorder) abreaction catharsis, rust na emotionele herbeleving Abrikossoff’s tumor/myoblastoma myoblastoom bestaande uit granulatiecellen Abrikossov → Abrikossoff abscess etterbuil, abces N (cf. verzakkingsabces) abscess, cold ~ abces zonder ontstekingsverschijnselen E (=tuberculous abscess) abscess, milk ~ mamma-abces tijdens lactatieperiode abscissa horizontale as, abscis E (cf. ordinate) abscopal effect reactie geproduceerd na bestraling en gelegen buiten het primaire gebied absence kortdurend bewustzijnsverlies, petit mal (F), id. (1); afwezigheid (2); gebrek (3) E (cf. transient loss of consciousness) absence due to sickness ziekteverzuim absinth(e) addiction verslaving aan absint (likeur) absolute accommodation accommodatie met ieder oog afzonderlijk absolute glaucoma (obs.) blind oog a.g.v. hoge intraoculaire druk absorbable resorbeerbaar E (cf. catgut) absorben antigeen dat antilichamen verwijdert door absorptie abstinence onthouding, id. E (cf. rhythm method) abstract samenvatting van een voordracht/publicatie (1); onbenoemd, theoretisch, id. (2) Abt-Letterer-Siwe disease acute progressieve histiocytose X abulia willoosheid, gebrek aan wilskracht, id. E (=aboulia) abuse misbruik E (cf. misusage, battered child syndrome, assault and battery, drug abuse, child abuse, laxative abuse) ac (abbr.) voor de maaltijd E (=before the meal); L (=ante cibum; cf. pc) AC (abbr.1) wisselstroom E (=alternating current) AC (abbr.2) E (=anterior chamber; cf. PC) AC (abbr.3) E (=air conduction) acalculous zonder steenvorming acanth(r)ocytosis acanthocyten in het bloed E (=BassenKornzweig syndrome) acantha doornvormig uitsteeksel van een wervel


16 acanthocyte, acanthrocyte erytrocyt met doornachtige uitsteeksels E (=spur cell) acantholysis integriteitsverlies van stratum spinosum acanthoma huidgezwel vanuit stratum spinosum, id. acanthosis hypertrofie van stratum spinosum, id. acariasis, acaridiasis, acari(n)osis mijteninfestatie leidend tot ziekte, id. E (cf. scabies) acarodermatitis dermatitis door beten van mijten E (barley itch, grain itch, straw itch, swamp itch) acaryote kernloos, cel zonder kern of nucleolus E (=akaryote, akaryocyte; cf. megakaryocyte) acatalasia afwezigheid van catalase, morbus Takahara ACB (abbr.) bep. stof die voorkomt bij bestraling van levensmiddelen en waarvan de genotoxiciteit niet is bewezen E (=2-alkylcyclobutanone) ACC (abbr.) E (=American College of Cardiology; cf. AHA) accelerated AV-conduction versnelde atrioventriculaire geleiding accelerated expulsion partus praecipitatus, snelle uitdrijving accelerated hypertension maligne hypertensie acceleration, cardiac ~ versnelling van de beweging van de hartwand (1); toename van de hartfrequentie (2) E (cf. lusitropy, inotropy, endocardial wall, adrenergic or vagal stimulation) accelerometer versnellingsmeter access device toegangssysteem accessible toegankelijk, ontvankelijk E (cf. susceptible, susceptance) accessory nerve hersenzenuw XI, nervus accessorius accessory nipple polythelie, hyperthelie E (=supernumerary nipple) accessory organs (e.g., of eye or uterus) adnexa (bv. van oog of uterus) N (i.h.a. als adnexa uteri; dus tubae en ovaria) accessory sinus of nose neusbijholte E (=paranasal sinus) accessory spleen syndrome syndroom waarbij nieren boventallig voorkomen in combinatie met hart- en longafwijkingen accident ongeval, id. E (cf. automobile accident, cerebrovascular accident, industrial accident, near accident) accident benefit uitkering bij ongeval accident department ongevallenafdeling accident proneness ongevalsneiging accidental abortion miskraam E (=miscarriage, spontaneous abortion) accidental hemorrhage (obst.) plotselinge loslating van de placenta L (=abruptio placentae) acclimation adaptatie tijdens het leven aan experimenteel geïnduceerde veranderingen van het klimaat acclimatization adaptatie tijdens het leven aan natuurlijke veranderingen van het klimaat accommodative squint scheelzien bij het instellen van de afstand accouchement kraambedperiode accoucheur obstetricus, vroedvrouw accoucheur´s hand positie van de hand bij tetanus of spierdystrofie accreta placenta achtergebleven placenta accretions on teeth tandaanslag, tandsteen accumulation ophoping, stapeling, id. accustoming gewenning ACD (abbr.) E (=anterior chamber depth) ACE (abbr.) E (=angiotensin converting enzyme) acedia ziekelijke toestand met apathie en depressie acellular zone celloze zone acetabulum heupkom, id. E (cf. protrusion of acetabulum, wandering acetabulum) Acetest test om ketonurie vast te stellen acetoacetate acetylazijnzuur (-zout) acetosal → acetylsalicylic acid acetylsalicylic acid pijnstillend en koortswerend middel N (salicylatengroep; bv. aspirine, aspro, sinaspril) ACh (abbr.) bepaald type transmitterstof, id. E (=acetylcholine)

17/09/12 3:53 PM

N-E

Recommend Documents