Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

M.A.S. Market Analysis & Synthesis Brusselsesteenweg 46 a B-3000Leuven Belgium

Tel: +32 16 22 69 67 Fax: +32 16 20 50 52 http://www.masresearch.be

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid Uitvoeren van een schriftelijke enquête ter bepaling van het percentage gehinderden door geur, geluid en licht in Vlaanderen.

SLO1-meting. Eindverslag Dossiernummer 03/1361

ntwoordpatroon u

Aminabel

M.A.S.

Het uitvoeren van een schriftelijke enquête ter bepaling van het percentage gehinderden door geur, geluid en licht in Vlaanderen.

EINDVERSLAG. (27-08-04)

1.

INLEIDING................................................................................................ 5

2.

BESCHRIJVEND DEEL ........................................................................... 8

2.1 Methodologie.................................................................................................................................. 8 2.1.1. Desk-research .......................................................................................................................... 8 2.1.2. Chronologisch verloop van het onderzoek ............................................................................ 10 2.1.3. Telefonische screening: theoretische achtergrond ................................................................. 10 2.1.4. Telefonische screening: concrete werkwijze ......................................................................... 13 2.1.5. Mailing .................................................................................................................................. 14 2.1.6. Recall..................................................................................................................................... 15 2.1.7. Respons.................................................................................................................................. 16 2.2 Socio-demografisch profiel van de bevolking, van de personen die bereid waren om aan het onderzoek deel te nemen en van de respondenten. ............................................................................... 18 2.2.1. Cijfergegevens ....................................................................................................................... 18 2.2.2. Bespreking ............................................................................................................................. 19 2.2.2.1. Bereidheid om deel te nemen aan het onderzoek................................................................. 19 2.2.2.2. Respons................................................................................................................................ 21 2.3

Kwaliteit van de geretourneerde enquêtes ................................................................................ 22

2.4 Verwerking van de gegevens....................................................................................................... 24 2.4.1 Structuur van de software file................................................................................................ 24 2.4.2 Datacleaning en creatie van bijkomende variabelen.............................................................. 25 2.4.3 Codering van de open vragen, aggregatie.............................................................................. 26 2.4.4 Tabulaties .............................................................................................................................. 26 2.4.5 Anova-analyses...................................................................................................................... 26 2.4.6 Interpretatie van non-respons bij de specifieke hindervragen................................................ 27 2.4.7 Herweging van de resultaten i.f.v. de socio-demografische samenstelling van de steekproef33 2.4.8 Nauwkeurigheid van de resultaten......................................................................................... 35 2.4.9 Hinder van een andere of onbekende bron ............................................................................ 36 2.4.10 Hinder per categorie .............................................................................................................. 37

3.

RESULTATEN........................................................................................ 38

3.1 Algemene bespreking van de resultaten op gewestelijk niveau ............................................... 38 3.1.1. Woonomgeving ..................................................................................................................... 38 3.1.1.1. Algemene evaluatie en beschrijving van de omgeving........................................................ 38 3.1.1.2. Relatie tussen woonomgeving en algemene gehinderdheid................................................. 42 3.1.1.3. Algemene opinie van de ondervraagde personen over geluids-, geuren lichthinder ......... 48 3.1.1.4. Diverse hinderaspecten en beleidsprioriteiten ..................................................................... 59 3.1.2. Analyse van de hinderbronnen op gewestelijk niveau................................................................. 71 3.1.2.1. Overzicht van de verschillende hinderbronnen.................................................................... 71 3.1.2.2. Vergelijking tussen de verschillende bronnen ..................................................................... 74 3.1.2.3. Vergelijking tussen de verschillende bronnen; vergelijking van SLO1 met SLO0 ............... 83 3.1.3. Relatie tussen hinder en enkele parameters (gewest)............................................................. 87 3.1.3.1. Geluidshinder....................................................................................................................... 88 3.1.3.2. Geurhinder ........................................................................................................................... 91 3.1.3.3. Lichthinder........................................................................................................................... 95 3.1.4. Relatie tussen hinder en algemene parameters ...................................................................... 98

1

Aminabel

M.A.S.



3.2 Algemene bespreking van de resultaten op provinciaal niveau............................................. 103 3.2.1. Beschrijvend gedeelte.......................................................................................................... 103 3.2.1.1. Algemene evaluatie en beschrijving van de omgeving...................................................... 103 3.2.1.2. Algemene opinie van de ondervraagde personen over geluids-, geuren lichthinder ....... 110 3.2.1.3. Diverse hinderaspecten en beleidsprioriteiten ................................................................... 115 3.2.2. Analyse van de hinderbronnen op provinciaal niveau ......................................................... 124 3.2.2.1. Overzicht van de verschillende hinderbronnen.................................................................. 124 3.2.2.2. Vergelijking tussen de verschillende bronnen en tussen de verschillende provincies ....... 130 3.2.3. Relatie tussen hinder en enkele parameters (provincie)....................................................... 134 3.2.3.1. Geluidshinder..................................................................................................................... 134 3.2.3.2. Geurhinder ......................................................................................................................... 138 3.2.3.3. Lichthinder......................................................................................................................... 141 3.2.4. Bespreking van de gevallen ernstig en extreem gehinderden .............................................. 144 3.2.4.1. Het uitzetten van de gehinderden op kaart......................................................................... 144 3.2.4 2. Overzicht van de belangrijkste kernen van hinder............................................................. 147

4.

SAMENVATTING ................................................................................. 176

4.1

Methodologie.............................................................................................................................. 176

4.2

Resultaten................................................................................................................................... 179

5.

TRENDS ............................................................................................... 184

5.1

Evolutie van de geluidshinder................................................................................................... 185

5.2

Evolutie van de geurhinder in relatie tot het vooropgezette reductieschema van door geur gehinderde Vlamingen............................................................................................................... 186

5.3

Evolutie van de lichthinder in relatie tot de Mira-T indicator .............................................. 188

5.4

Verdere opvolging van het aantal door geluid, geur en licht gehinderde Vlamingen.......... 189

2

Aminabel

M.A.S.



TABEL 1. LEEFTIJD .............................................................................................................................. 18 TABEL 2. OPLEIDINGSNIVEAU........................................................................................................... 18 TABEL 3. GESLACHT ............................................................................................................................ 19 TABEL 4. PROVINCIE ............................................................................................................................ 19 TABEL 5. LEEFTIJD SLO0-METING ..................................................................................................... 20 TABEL 6. INVULRESPONS - NIVEAU VRAGEN ............................................................................... 22 TABEL 7. NON-RESPONS GELUIDSHINDER..................................................................................... 29 TABEL 8. NON-RESPONS GEURHINDER ........................................................................................... 30 TABEL 9. NON-RESPONS LICHTHINDER .......................................................................................... 31 TABEL 10. NON-RESPONS GELUIDSHINDER - GEAGGREGEERD OP NIVEAU CATEGORIE.. 31 TABEL 11. NON-RESPONS GEURHINDER - GEAGGREGEERD OP NIVEAU CATEGORIE........ 32 TABEL 12. NON-RESPONS LICHTHINDER - GEAGGREGEERD OP NIVEAU CATEGORIE....... 32 TABEL 13. SOCIO-DEMOGRAFISCH EFFECT IN RELATIE TOT DE ALGEMENE HINDERVRAGEN (I.3)........................................................................................................ 34 TABEL 14. BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN ........................................................................ 35 TABEL 15. REDENEN WAAROM MEN ZIJN VRIENDEN, ... NIET ZOU AANRADEN OM IN HUN BUURT TE KOMEN WONEN............................................................................................. 40 TABEL 16. RELATIE TUSSEN GELUIDSHINDER EN WOONOMGEVING .................................... 43 TABEL 17. RELATIE TUSSEN GEURHINDER EN WOONOMGEVING........................................... 45 TABEL 18. RELATIE TUSSEN LICHTHINDER EN WOONOMGEVING......................................... 47 TABEL 19. ALGEMENE GEHINDERDHEID. VERGELIJKING VAN 2004 MET DE NULMETING. ............................................................................................................................................... 53 TABEL 20. AANTAL RESPONDENTEN DAT UITSLUITEND ERNSTIG OF EXTREEM GEHINDERD IS DOOR EEN SUBCATEGORIE ............................................................... 63 TABEL 21. OPMERKINGEN MILIEUHINDER, BELEID EN OVERHEID......................................... 70 TABEL 22. ERNSTIG + EXTREEM GEHINDERDEN DOOR DE VERSCHILLENDE HINDERBRONNEN ............................................................................................................. 83 TABEL 23. ERNSTIG EN EXTREEM GEHINDERDEN DOOR DE HOOFDCATEGORIE 'VERKEER EN VERVOER'...................................................................................................................... 84 TABEL 24. ERNSTIG EN EXTREEM GEHINDERDEN DOOR 'BUREN'........................................... 86 TABEL 25. RELATIE TUSSEN GELUIDSHINDER EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS ............................................................................................................................................... 88 TABEL 26. RELATIE TUSSEN TYPE WONING EN HET GEHINDERD ZIJN DOOR GELUID...... 89 TABEL 27. GELUIDSHINDERBRONNEN EN TYPE WONING ......................................................... 90 TABEL 28. RELATIE TUSSEN GEURHINDER EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS .. 91 TABEL 29. RELATIE TUSSEN TYPE WONING EN HET GEHINDERD ZIJN DOOR GEUR.......... 93 TABEL 30. GEURHINDERBRONNEN EN TYPE WONING ............................................................... 94 TABEL 31. RELATIE TUSSEN LICHTHINDER EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS.. 95 TABEL 32. RELATIE TUSSEN TYPE WONING EN HET GEHINDERD ZIJN DOOR LICHT ......... 96 TABEL 33. LICHTHINDERBRONNEN EN TYPE WONING............................................................... 97 TABEL 34. RELATIE TUSSEN GELUIDSHINDER EN VERVOER, AANWEZIGHEID EN SLAAPWIJZE ....................................................................................................................... 99 TABEL 35. RELATIE TUSSEN GEURHINDER EN VERVOER, AANWEZIGHEID EN SLAAPWIJZE ....................................................................................................................... 99 TABEL 36. RELATIE TUSSEN LICHTHINDER EN VERVOER, AANWEZIGHEID EN SLAAPWIJZE ..................................................................................................................... 100 TABEL 37. REDENEN WAAROM MEN NIET TEVREDEN IS OVER DE LEEFKWALITEIT IN EIGEN BUURT................................................................................................................... 106 TABEL 38. PRIORITAIRE BELEIDSDOMEINEN – TOP 1 ............................................................... 121 TABEL 39. PRIORITAIRE BELEIDSDOMEINEN - TOP 3 ................................................................ 121 TABEL 40. OPMERKINGEN I.V.M. HINDER IN FUNCTIE VAN PROVINCIE .............................. 122 TABEL 41. OPMERKINGEN I.V.M. BELEID IN FUNCTIE VAN PROVINCIE............................... 123 TABEL 42. TOP-3 GELUIDSHINDERBRONNEN PER PROVINCIE................................................ 130 TABEL 43. TOP-3 GEURHINDERBRONNEN PER PROVINCIE ...................................................... 131 TABEL 44. TOP-3 LICHTHINDERBRONNEN PER PROVINCIE ..................................................... 133

3

Aminabel

M.A.S.



TABEL 45. RELATIE TUSSEN GELUIDSHINDER EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS PER PROVINCIE................................................................................................................ 134 TABEL 46. RELATIE TUSSEN GELUIDSHINDERBRONNEN EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS IN FUNCTIE VAN PROVINCIE ............................................................ 135 TABEL 47. RELATIE TUSSEN GEURHINDER EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS PER PROVINCIE................................................................................................................ 138 TABEL 48. RELATIE TUSSEN GEURHINDERBRONNEN EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS IN FUNCTIE VAN PROVINCIE ............................................................ 139 TABEL 49. RELATIE TUSSEN LICHTHINDER EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS PER PROVINCIE................................................................................................................ 141 TABEL 50. RELATIE TUSSEN LICHTHINDERBRONNEN EN SOCIO-DEMOGRAFISCHE PARAMETERS IN FUNCTIE VAN PROVINCIE ............................................................ 142 TABEL 51. AANTAL GEHINDERDEN PER PROVINCIE ................................................................. 144 TABEL 52. AANTAL GEHINDERDEN DOOR GELUID PER PROVINCIE EN PER CATEGORIE150 TABEL 53. AANTAL GEHINDERDEN DOOR GEUR PER PROVINCIE EN PER CATEGORIE ... 163 TABEL 54. AANTAL GEHINDERDEN DOOR LICHT PER PROVINCIE EN PER CATEGORIE .. 173 TABEL 55. EVOLUTIE VAN DE GELUIDSHINDER......................................................................... 185 TABEL 56. EVOLUTIE VAN DE GEURHINDER EN REDUCTIESCENARIO ................................ 186 TABEL 57. EVOLUTIE VAN DE GEURHINDER EN REDUCTIESCENARIO ................................ 187 TABEL 58. EVOLUTIE VAN DE LICHTHINDER .............................................................................. 188

4

M.A.S.

Aminabel



1. INLEIDING Het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap voert een actieve milieupolitiek met als doel de kwaliteit van het leefmilieu in Vlaanderen te verbeteren. Om een goede inschatting te kunnen maken van het belang van de hinderproblematiek, evoluties te kunnen opvolgen en beleidsprioriteiten te kunnen leggen, voerde de Vlaamse milieu-administratie Aminal in 2001 een grootschalig onderzoek uit naar geluids-, geuren lichthinder. Dit onderzoek had het karakter van een nulmeting met de bedoeling evoluties in de toekomst op te volgen door de type-enquête twee- of driejaarlijks te herhalen. Deze huidige studie, de SLO1-meting, is de eerste van deze vervolgstudies. De bedoeling van dit onderzoek is een antwoord te krijgen op de vraag naar de mate waarin de burgers van het Vlaamse Gewest hinder ervaren van geur, geluid en licht in het jaar 2004 en om deze resultaten te vergelijken met de resultaten van de nulmeting, de SLO0meting. Deze vergelijking laat toe na te gaan of de hinder is toe- of afgenomen en/of de hinder zich verplaatst heeft naar andere hindercategorieën. Daar waar de nulmeting zich hoofdzakelijk toespitste op de geurhinder en er m.b.t. geluid en licht enkel primaire gegevens werden verzameld, besteedt dit onderzoek evenveel aandacht aan elk van de drie vernoemde hinderbronnen. De enquêtering gebeurde schriftelijk. De vooropgestelde steekproefgrootte betrof een gerapporteerde basis van N = 50001, evenredig verdeeld over de verschillende provincies. Deze steekproef liet toe om significante en statistisch betrouwbare resultaten te bekomen, zowel voor de steekproef in zijn geheel, als voor de verschillende subpopulaties. Het onderzoek werd uitgevoerd in drie fasen namelijk: Ø De desk-research; Ø De enquêtering en de encodering, de verwerking en de analyse van de resultaten; Ø De interpretatie van de onderzoeksresultaten.

En volgde daarmee de aanbeveling om de gerapporteerde basis van N=3000 van de SLO0-meting uit te breiden naar een gerapporteerde basis van N =5000.

1

5

M.A.S.

Aminabel



De desk-research had tot doel om het enquêteformulier van de SLO0-meting te optimaliseren op basis van de suggesties van de SLO0-meting, waarbij steeds de mogelijkheid tot vergelijking met de SLO0-meting voor ogen werd gehouden. Men was er zich immers van bewust dat elke wijziging aan de vragenlijst van de SLO0-meting, hoe klein ook, een invloed kan hebben op de antwoorden van de respondenten op nietgewijzigde vragen. In de tweede fase werden de enquêtes, na telefonische screening van de steekproef, verstuurd. Een telefonische recall vond plaats ten einde de non-respons te beperken. De encodering, verwerking en analyse van de enquêtes gebeurde in SPSS2, zowel wat de invoer van de gegevens betreft, de verwerking op zich, de omzetting naar tabellen en de verdere statistische verwerking. De verkregen data werden opgenomen in tabellenboeken. Deze omvatten de data en de tabellen in logische volgorde, met titulatuur, met afdruk van de corresponderende subgroepen waarop de data betrekking hebben en met afdruk van de respectievelijke vraag- en antwoordmogelijkheden. Deze tabellenboeken zijn in een afzonderlijk volume opgenomen. Uiteindelijk werden de enquêteresultaten geanalyseerd en geïnterpreteerd. De analyse van de resultaten gebeurde zowel op gewestelijk niveau als op het niveau van de vijf Vlaamse provincies. De ‘provinciale’ toetsing was erop gericht om na te gaan of er wezenlijke verschillen zijn tussen de bekomen resultaten op gewestelijk niveau en deze op provinciaal niveau. Er werd bovendien nagegaan of er tussen de onderscheiden provincies belangrijke verschillen waar te nemen zijn. Door middel van het op kaart uitzetten van de coördinaten van de gehinderden door geluid, geur en licht (extreem en ernstig gehinderden), werd nagegaan of er belangrijke kernen terug te vinden zijn met betrekking tot geluids-, geur- of lichthinder. Tot slot werd de invloed van bepaalde parameters zoals geslacht, leeftijd, provincie, type woning en woontijd op de mate van gehinderdheid door geur, geluid en licht bepaald. Aan de hand van ANOVA-tabellen werd nagegaan of er statistisch significante verschillen bestonden.

2

Statistical Package for Social Science

6

Aminabel

M.A.S.



In deze verwerking van resultaten, werd niet alleen rekening gehouden met de specifieke vragen met betrekking tot geluids-, geuren lichthinder, doch ook met algemene vragen inzake de leefkwaliteit van de buurt. In een eerste beschrijvend deel beschrijven we de methodologie; het sociodemografisch profiel van de bevolking, van de personen die bereid waren aan het onderzoek deel te nemen en van de respondenten; en gaan we in op de kwaliteit van de geretourneerde enquêtes en de manier waarop de ruwe data verwerkt zijn. In een tweede deel worden de onderzoeksresultaten uitvoerig besproken. In een eerste luik worden de resultaten op gewestelijk niveau weergegeven en vervolgens, in een tweede luik, op provinciaal niveau. Tot slot werden de gevallen van extreem en ernstig gehinderd in een derde luik in detail weergegeven.

7

M.A.S.

Aminabel



2. BESCHRIJVEND DEEL 2.1 Methodologie 2.1.1.

DESK-RESEARCH

Het doel van de desk-research was om op basis van de suggesties van de SLO0-meting een nieuw geoptimaliseerd enquêteformulier op te stellen (zonder repercutie op de mogelijkheid tot vergelijking met de nulmeting). Volgende aanpassingen zijn gebeurd aan de vragenlijst: Ø m.b.t. geluidshinder: o

o

o

onder de hoofding recreatie en toerisme § de categorie "pretparken" werd weggelaten § de categorieën "muziek van dancings" en "muziek van cafés of restaurants" werden samengevoegd tot één categorie (“muziek van dancings, van cafés of restaurants”) § de categorie "muziek in auto's" werd toegevoegd § de categorie "race- en crosscircuits" werd vervangen door "racen en crossen" onder de hoofding buren § de categorieën "tuinonderhoud", "muziek of TV" en "verwarmings- en airco-installaties" werden toegevoegd de vraag over opmerkingen werd vervangen door vraag naar specifieke hinderbronnen

Ø m.b.t. geurhinder: o

o o

onder de hoofding handel, diensten, recreatie en toerisme § bij de opsomming van de categorie "Horeca" werd “café”expliciet vermeld onder de hoofding buren § de categorie "schoorsteenafvoer" werd toegevoegd de vraag over opmerkingen werd vervangen door vraag naar specifieke hinderbronnen

8

M.A.S.

Aminabel



Ø m.b.t. lichthinder: o

o

onder de hoofding handel, diensten, recreatie en toerisme § de categorie "laserverlichting" werd vervangen door "skytracers of hemelprojectoren" de vraag over opmerkingen werd vervangen door vraag naar specifieke hinderbronnen

Ø onderdeel ‘Beleid’ : dit onderdeel van de SLO0-meting werd geschrapt Ø onderdeel ‘Milieuhinder Varia’ Dit onderdeel ‘Milieuhinder Varia’ is een nieuw onderdeel in vergelijking met de SLO0-meting en omvat een aantal vragen die betrekking hebben op geluidshinder (in relatie tot het ’s nachts wakker worden ervan), op geurhinder (in relatie tot de perceptie van ‘schadelijkheid voor de gezondheid’), op de verlichting van gemeente-, gewest en snelwegen en op de prioriteiten die de overheid in haar beleid dient te stellen.

9

M.A.S.

Aminabel


2.1.2.


CHRONOLOGISCH

VERLOOP V AN HET ONDERZOEK

Wat betreft het verloop van het veldwerk (de gegevensverzameling) kunnen we de volgende stappen onderscheiden : 1. 2. 3. 4.

2.1.3.

Telefonische screening Mail out Ontvangst van de geretourneerde vragenlijsten (Selectieve) recall

TELEFONISCHE

SCREENING: THEORET ISCHE ACHT ERGROND

Identiek aan de referentiemeting SLO-0 werd ervoor geopteerd om een voorafgaandelijke telefonische screening in te lassen. De argumenten om bij dit 'postaal' onderzoek een voorafgaandelijke telefonische screening in te lassen, eerder dan een onmiddellijke postale enquête uit te voeren, zijn : 1.

dat de beschikbare adresbestanden zoals die van Belgacom, geen aanduiding geven van de samenstelling van het gezin dat op dat adres woont, met als gevolg: a. dat frequenter mannen zullen reageren omdat ze frequenter de bestemmeling of geadresseerde van de niet-gescreende adressen zullen zijn3, en b. dat naast vrouwen, ook inwonende jongeren ouder dan 16 jaar minder frequent zullen reageren gezien zij op hun beurt ook minder frequent de geadresseerde van de niet-gescreende adressen zullen zijn. (zie verder)

Zie in dit verband de resultaten van het onderzoek Meetsysteem percentage gehinderden door geluid : Partim 'Postale Proefenquête' d.d. 30 september, 1998.

3

10

M.A.S.

Aminabel


2.


dat de voorafgaandelijke telefonische screening toelaat : c. om de samenstelling van de initiële steekproef, i.c. van de personen die de enquête zullen toegestuurd krijgen, beter te controleren en in de hand te houden, en d. om de niet-gehinderde personen die de neiging zouden hebben om niet aan het onderzoek deel te nemen omdat ze niet gehinderd zijn, vooralsnog te overtuigen om wel aan dit onderzoek deel te nemen, en e. om de respons te verhogen doordat er reeds een voorafgaandelijk contact is geweest met corresponderend engagement van de positief reagerende respondent in kwestie, en f. om selectief te "recall-en" in functie van de respons4

Het inherent nadeel van deze manier van werken is dat de personen die helemaal niet geïnteresseerd zijn, de mogelijkheid hebben om negatief te antwoorden op de vraag naar medewerking. Echter lijkt het ons dat deze voorafgaandelijke telefonische screening de finale respons verhoogt, gezien deze voorgenoemde personen (de helemaal niet-geïnteresseerden) de postale enquête anders (= zonder telefonisch contact) ook niet zouden teruggestuurd hebben en gezien het telefonisch contact de mogelijkheid biedt om twijfelende personen toch te overhalen om mee te doen. Een tweede inherent nadeel verbonden aan het inlassen van een telefonische screening, is de - zij het beperkte - onvolledigheid van het databestand dat gebruikt wordt. Meer specifiek refereren we hier aan het adressenbestand van Belgacom dat alle niet-private telefoonabonnees van België omvat. De beperkingen zijn dat (1) een (beperkt) aantal mensen hun telefoonnummer geheim wensen te houden en desgevolgend niet opgenomen zijn in dit databestand en dat (2) niet alle gezinnen een vaste telefoonaansluiting hebben en/of deze vaste telefoonaansluiting geconverteerd hebben naar een mobiele aansluiting bij één van de GSM-operatoren. We dienen in dit verband echter te noteren dat steeds meer en meer mensen hun mobiel telefoonnummer in de telefoongids laten opnemen, zeker in het geval dat dit mobiel nummer hun vroeger vast telefoonnummer vervangt. Deze mobiele nummers werden tijdens de telefonische screening in dezelfde proportie gebruikt als de vaste nummers. Om in concreto prioritair die doelgroepen (in functie van woonplaats, geslacht, ...) te recall-en wiens finale respons (het terugsturen van de ingevulde enquête) proportioneel lager is.

4

11

Aminabel

M.A.S.



Er moet bovendien gesteld worden dat dit - beperkte - euvel evenzeer en in dezelfde mate opgaat voor een postale enquête zonder voorafgaandelijke telefonische screening, wanneer deze postale enquête gebaseerd is op ditzelfde databestand, of nog, het is een beperking eigen aan het karakter van het bestand, eerder dan het gevolg van het feit of er al dan niet een telefonische screening ingelast wordt. Afgezien van het niet-publieke Rijksregister is de keuze voor het Belgacom databestand een zeer goed te verdedigen optie, die duidelijk superieur is aan andere beschikbare commerciële adresbestanden, omwille van het vrij volledig en up-to-date karakter van de informatie in het databestand van Belgacom 5, met inherent inbegrip van de corresponderende telefoonnummers.

De bedoeling van dit onderzoek is te komen tot een gerapporteerde steekproef van N = 5.000, 1.000 per provincie en verder per provincie evenredig verdeeld over de bevolking van deze provincies. Vertaald naar de telefonische screening, impliceert dit dat voor elke provincie het aantal respondenten per gemeente (mail out) evenredig moet zijn aan het aantal inwoners van de respectievelijke gemeente voor de respectievelijke provincie. De gegevens van het N.I.S. vormden de basis voor de samenstelling van deze populatie. Op basis van de gegevens van het N.I.S., i.c. het aantal inwoners per gemeente, en op basis van de initieel vooropgezette “mail out” van N = 7.7506 enquêtes werd eerst het aantal respondenten per hoofdgemeente7 bepaald dat bereid zou moeten zijn om aan dit onderzoek deel te nemen. Dit vooropgezet aantal (bereidwillige) respondenten per gemeente werd op een gestructureerde toevalsmanier geselecteerd door gebruik te maken van de telefoondirectories van Belgacom, waarbij iedere burger in het Vlaamse Gewest van 16 jaar of ouder evenveel kans had om gecontacteerd te worden en om positief te antwoorden op de vraag naar medewerking 8.

Waarbij de telefoonabonnees zelf ook vragende partij zijn om correct opgenomen te zijn in dit databestand. 6 N = 7.750 x 65 % respons (cf. 2001) = 5.037 enquêtes. 7 Hoofdgemeente, inclusief de respectievelijke deelgemeenten 8 Ingevolge het vragen naar de persoon die eerstvolgend jarig is (zie verder). 5

12

M.A.S.

Aminabel


2.1.4.

TELEFONISCHE


SCREENING: CONCRETE WERKWIJZE

Na de begroeting gaf de interviewer aan dat het studiebureau M.A.S. in opdracht van de Vlaamse Overheid bezig is met een onderzoek over de leefkwaliteit in Vlaanderen, waarna hij/zij naar de eerstvolgend jarige persoon in het gezin van 16 jaar of ouder vroeg. Het is en was onze bekommernis om ervoor te zorgen dat een maximaal aantal van de gecontacteerde personen ook effectief positief antwoordt op de vraag naar medewerking, en dit om te vermijden dat enkel de geïnteresseerden9 zouden reageren, meer dan de niet-gehinderde personen bvb.10. Dit laatste, in casu het feit dat gehinderde personen frequenter reageren dan niet-gehinderde personen, moet hoe dan ook vermeden worden gezien de resultaten van dit onderzoek - "de mate van hinder die de burgers ervaren" - hierdoor negatief vertekend zouden kunnen worden. Om de kans op een positieve respons bij de telefonische screening te verhogen, werd tijdens het screeningsinterview aangegeven : 1. dat dit onderzoek uitgaat van de Vlaamse overheid11. 2. dat dit onderzoek volledig vertrouwelijk is12. 3. dat het belangrijk is om deel te nemen aan het onderzoek, ook indien men geen hinder zou ondervinden13.

Na de voorstelling van het onderzoek en de vraag naar medewerking, werden - in het geval van een positief antwoord - in het kort enkele socio-demografische vragen gesteld14, waarna het adres geverifieerd en zonodig gecorrigeerd werd. De coördinaten, alsook de socio-demografische gegevens werden genoteerd in het databestand en vormden als dusdanig de basis voor de mailing.

Zoals bvb. de personen die specifiek gehinderd zijn of de personen die meer dan gemiddeld mondig zijn en hun mening willen uiten of de personen die om een andere reden geïnteresseerd zijn in de thematiek. 10 Omdat de niet-gehinderde personen er gemiddeld minder persoonlijk belang bij hebben om te reageren. 11 De uitdrukking "Vlaamse overheid" geeft een officieel karakter aan dit onderzoek. 12 M.a.w. dat de personen die meewerken aan dit onderzoek geen schrik hoeven te hebben dat de opdrachtgever of derden met de individuele resultaten naar buiten komt. 13 Dit werd door de interviewer aangegeven op het moment dat de respondent aan de telefoon antwoordde dat hij/zij niet wenste mee te doen omdat hij/zij toch niet gehinderd is. 14 Naar leeftijd, geslacht (indien niet duidelijk) en opleidingsniveau. 9

13

M.A.S.

Aminabel


2.1.5.


M AILING

De personen die bereid waren om deel te nemen aan dit onderzoek, kregen een brief toegestuurd, bestaande uit een enquête, een begeleidend schrijven15, een C5antwoordenvelop16 geadresseerd aan M.A.S., en dit geheel in een C4-verzendenvelop met hoofding van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en met M.A.S. als afzender. Deze brieven werden verstuurd in verschillende "waves" van minstens 1.000 exemplaren elk. Het in éénmaal verzenden van de 7.750 enquêteformulieren is meer kostprijseffectief, maar verlengt tegelijkertijd de periode tussen het "zich bereid verklaren om deel te nemen" enerzijds en de ontvangst van de fysische enquête anderzijds. Hoe langer de periode tussen het "zich bereid verklaren om deel te nemen" enerzijds en de ontvangst van de fysische enquête anderzijds, hoe lager de medewerkingsgraad. Gezien de validiteit van het onderzoek een functie is van de medewerkingsgraad 17, is ervoor geopteerd om de enquêtes in meerdere opeenvolgende waves (zendingen) te versturen. De respondenten kregen een periode van ongeveer twee weken de tijd om de enquête in te vullen en terug te sturen, waarbij ervoor gezorgd werd dat er minstens 2 weekends inbegrepen waren. De keuze van deze periode was gebaseerd op het feit dat een kortere periode niet voldoende kans geeft aan de respondenten om de enquête tijdig in te vullen en terug te sturen met een lagere responsgraad tot gevolg.18 Een langere periode dan diegene die voorzien is in dit onderzoek, zou ertoe leiden dat een aantal respondenten het invullen van de enquête voor zich uit schuiven, wat - met het spreekwoord indachtig "van uitstel komt afstel" - op zijn beurt tot een lagere responsgraad zou kunnen leiden. In totaal werden 8050 enquêtes verstuurd in verschillende "waves" van minstens 1000 exemplaren elk, de eerste op 8 maart 2004 en de laatste op 9 juni 2004.

Op briefpapier van en met hoofding van het Vlaamse Gewest, Afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid. 16 Van het type "port betaald door bestemmeling" 17 Hoe hoger de medewerkingsgraad, des te groter is de validiteit. 18 Hoe hoger de medewerkingsgraad, des te groter is de validiteit. 15

14

M.A.S.

Aminabel


2.1.6.


REC ALL

Met de bedoeling de responsgraad (en dus de validiteit) van het onderzoek te verhogen, werden alle personen die de enquête niet binnen de afgesproken periode teruggestuurd hadden, telefonisch gecontacteerd. Deze recall doet geen afbreuk aan het vertrouwelijke karakter van dit onderzoek, aangezien t.o.v. de respondent gesteld werd dat het doel van deze contactname was ervoor te zorgen dat iedereen zou reageren op deze enquête door ze in te vullen en op te sturen. Dit was ook effectief de bekommernis en doelstelling van deze recall. In het geval de respondent niet aanwezig was19, werd de boodschap ingesproken op het antwoordapparaat en/of werd aan de persoon aan de andere kant van de lijn gevraagd om de boodschap aan de desbetreffende respondent door te geven. In het geval de respondent de enquête niet ontvangen zou hebben of deze wel ontvangen had maar daarna niet meer terug kon vinden, werd gevraagd of er een nieuwe enquête mocht opgestuurd worden. In het geval het antwoord positief was, werd hieraan een positief gevolg gegeven.

Er werden tot drie pogingen ondernomen om de respondent persoonlijk aan de lijn te krijgen.

19

15

M.A.S.

Aminabel


2.1.7.


RESPONS

1,1% van de poststukken werden door de postdiensten terug naar de afzender gestuurd20. In een aantal gevallen was het poststuk verkeerd geadresseerd, in andere gevallen was het poststuk juist geadresseerd, maar teruggekomen als "geadresseerde onbekend"21. In nog andere gevallen werd de enquête na telefonische controle opnieuw naar hetzelfde adres opgestuurd, waarna de ingevulde enquête door de (oorspronkelijke) bestemmeling naar M.A.S. werd geretourneerd. De personen die de enquête niet binnen de afgesproken periode teruggestuurd hadden, werden telefonisch opnieuw gecontacteerd (= recall). Van diegenen waarvan we de enquête nog niet ontvangen hadden verklaarde 6,4%22 (3,1%)23 dat de enquête reeds opgestuurd was, 24,9% (11,9%) dat ze de enquête alsnog zouden opsturen en 10,3% (4,9%) verklaarde niet langer te willen meewerken. Bij 9,9% (4,7%) van de respondenten werd een boodschap nagelaten op een automatisch antwoordapparaat of werd de boodschap doorgegeven aan derden.24 28,5% (13,7) kon niet persoonlijk bereikt worden (waarbij ook geen mogelijkheid was om een boodschap achter te laten). Over het algemeen komen deze cijfers vrij goed overeen met de cijfers uit de SLO0meting. Wat het specifieke resultaat van deze recall is geweest, laat zich moeilijk tot niet achterhalen, gezien de ontvangst van de enquêtes na de recall de resultante is van de enquêtes die "zogezegd" al opgestuurd waren, van de enquêtes die zonder recall ook gingen opgestuurd worden en van de enquêtes die opgestuurd werden als direct gevolg van de recall. D.d. 17 juni 2004 werd de ontvangst afgesloten met 5050 ingevulde enquêtes. Echter is het zo dat er nog steeds enquêtes - zij het druppelsgewijs- geretourneerd werden, wat het aantal d.d. 5 augustus 2004 op 5131 bracht. Deze 5050 enquêtes komen overeen met een respons van 63%.25

Inclusief het aantal poststukken dat naar Aminal werd teruggestuurd. Inclusief de situaties waarbij de geadresseerde expliciet gevraagd had om de enquête naar het desbetreffende (andere) adres op te sturen. 22 rel% = % ten opzichte van het aantal enquêtes dat nog niet geretourneerd was op het ogenblik van de start van de telefonische recall. 23 abs. % =% ten opzichte van het origineel aantal verzonden enquêtes. 24 'derden' te verstaan als personen die op dat moment de telefoon opnamen en beantwoordden. 25 En zelfs 64% op basis van het huidige aantal van 5131. 20 21

16

Aminabel

M.A.S.



De zeer goede responscijfers zijn een indicator voor de representativiteit - en dus ook voor de validiteit- van dit onderzoek. Dit resultaat moet gezien worden als een combinatie van verschillende factoren waaronder de proefopzet, het onderwerp, de vermelding van de opdrachtgever en de zorgvuldige uitvoering met inbegrip van de doorgedreven recall.

17

M.A.S.

Aminabel



2.2 Socio-demografisch profiel van de bevolking, van de personen die bereid waren om aan het onderzoek deel te nemen26 en van de respondenten27.

2.2.1.

CIJFERGEGEVENS

Tabel 1. Leeftijd leeftijdscategorie

bevolking

bereid tot 29 deelname % 13,91 32,34 30,77 22,98 100

respondenten % 11,8 31,3 32,9 24,0 100

% 54,8 61,4 66,7 66,1 63

respondenten

respons

% 25,03 53,61

bereid tot deelname % 14,35 43,74

% 10,4 53,9

% 57,6 63,0

15,48 5,88 100

31,00 10,91 100

25,8 9,9 100

65,5 65,0 63

28

% 22,11 28,04 23,82 26,03 100

16-30 31-45 46-60 61en + Totaal

30

Respons

31

Tabel 2. Opleidingsniveau opleidingsniveau

geen + lager onderwijs secundair hoger niet-universitair onderwijs universitair onderwijs Totaal

bevolking

I.c. van de personen die positief antwoordden op de telefonische vraag naar medewerking. 27 I.c. van de personen die de enquête teruggestuurd hebben. 28 Dit is de populatie op basis van de gegevens van het N.I.S. en in de mate van het mogelijke gecorrigeerd voor regio (Vlaams Gewest) in combinatie met leeftijd (16+) en in combinatie met het criterium privé-woning. 29 Inclusief 'contacteerbaar'. 30 Dit is de finale gerapporteerde steekproef. 31 Is het % van de respectievelijke subgroep dat de enquête heeft teruggestuurd. Bvb. 1112 16-30-jarigen waren bereid tot deelname; 609 16-30-jarigen stuurden de enquête terug. Dit geeft een responspercentage van 54,76%, afgerond 54,8%. 26

18

M.A.S.

Aminabel



Tabel 3. Geslacht geslacht

bevolking % 49,31 50,69 100

man vrouw Totaal

bereid tot deelname % 48,9 51,1 100

respondenten

respons

% 47,6 52,4 100

% 62,6 63,4 63

bereid tot deelname % 19,32 21,39 20,72 19,51 19,06 100

respondenten

respons

% 20,0 21,1 18,8 20,1 20,0 100

% 64,3 60,6 60,0 65,0 65,6 63

Tabel 4. Provincie provincie

bevolking

Antwerpen Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Limburg Totaal

2.2.2.

2.2.2.1.

% 27,65 17,08 22,94 18,96 13,37 100

BESPREKING

BEREIDHEID OM DEEL TE NEMEN AAN HET ONDERZOEK

In functie van de verdeling van de bevolking over de verschillende opleidingsniveaus zien we dat de hoger-geschoolden frequenter bereid waren om deel te nemen aan deze studie in vergelijking met lager-geschoolden32. Daarentegen waren de 16-30-jarigen minder frequent bereid te participeren aan dit onderzoek (en/of minder gemakkelijk bereikbaar). Hetzelfde geldt voor de Limburgers, de Antwerpenaren en de WestVlamingen die minder frequent bereid waren om deel te nemen dan de VlaamsBrabanders en de Oost-Vlamingen. Dit betekent dat voor het Vlaamse Gewest de resultaten zullen moeten herwogen worden, in acht genomen dat het antwoordpatroon tussen de verschillende subgroepen verschillend zou zijn (cfr. infra) en de respons deze verschillen in bereidheid niet zou corrigeren.

32

En/of gemakkelijker bereikbaar zijn.

19

M.A.S.

Aminabel



Deze resultaten komen zeer goed overeen met de resultaten van de nulmeting. Zowel in de SLO0-meting als in de SLO1-meting waren de 16-30-jarigen minder frequent bereid deel te nemen aan het onderzoek dan oudere personen en waren de hoger-geschoolden meer frequent bereid deel te nemen aan het onderzoek. Bij wijze van voorbeeld geven we hieronder de tabel met de cijfers m.b.t. leeftijd uit de SLO0-meting. Tabel 5. Leeftijd SLO0-meting leeftijdscategorie

16-30 31-45 46-60 61en + Totaal

bevolking % 23,5 28,6 22,4 25,5 100

bereid tot deelname % 14,8 35,7 28,0 21,5 100

respondenten

Respons

% 12,7 35,2 29,2 22,8 100

% 56 64 67 68 65

20

M.A.S.

Aminabel


2.2.2.2.


RESPONS

In functie van de leeftijd blijkt alvast dat oudere personen de enquête eerder frequenter terugsturen in vergelijking met jongere respondenten. Vooral de 16-30-jarigen sturen de enquête minder frequent terug. Dit gegeven was ook al in de SLO0-meting merkbaar. Het zou erop kunnen wijzen dat de 16-30-jarigen minder betrokken zijn in wat er zich afspeelt in hun (tijdelijke?) buurt. De verschillen in respons tussen mannen en vrouwen zijn beperkt. Verder stellen we nog vast dat de lager geschoolden de enquête minder frequent terugsturen dan hoger geschoolden. Men zou door dit gegeven kunnen vermoeden dat de lager geschoolden de enquête minder terugsturen omwille van de moeilijkheid en het niet verstaanbaar zijn van de enquête. De cijfers uit de SLO0-meting leren ons echter dat dit niet het geval is. De responscijfers van de lager geschoolden verschilden toen nauwelijks van de responscijfers van de hoger geschoolden en het huidige enquêteformulier verschilt slechts op enkele punten van de vorige enquête. De verschillen tussen de provincies zijn ook significant. De inwoners van VlaamsBrabant en Oost-Vlaanderen sturen minder frequent de enquête terug dan de inwoners uit de overige provincies. Gezien de verschillen in respons de verschillen in bereidheid niet voldoende corrigeren, werden de resultaten voor het Vlaamse Gewest herwogen in functie van geslacht, leeftijd en provincie.

21

M.A.S.

Aminabel



2.3 Kwaliteit van de geretourneerde enquêtes De enquêtes blijken over het algemeen goed ingevuld te zijn. Een overgrote meerderheid vult ook zijn adrescoördinaten in op de enquête achteraan. Een aantal van hen die hun coördinaten niet volledig invullen, vullen wel de postcode van de gemeente in. De kwaliteit van de ingevulde enquêtes kan geëvalueerd worden aan de hand van de mate waarin men eenvoudig in te vullen vragen33 beantwoordt. Uit de onderstaande tabel kunnen we aflezen dat het slechts uitzonderlijk is dat de eenvoudig in te vullen vragen niet ingevuld zijn. De % van de onderstaande tabel geven de correcte antwoorden weer. Het verschil met 100% zijn de personen die de vraag blanco34 lieten. Tabel 6. Invulrespons - niveau vragen Vraagstelling men is huurder of eigenaar men woont nog geen twee jaar hetzij twee jaar en langer in de woning

correct antwoord % 97,5 98,8

geslacht

98,0

leeftijd

97,5

Enkel de vraag naar het gebruik van een aantal vervoersmiddelen (VI.6.) blijkt dikwijls niet volledig ingevuld te zijn. Respondenten duiden vaak maar 1 of 2 bolletjes in de hele tabel aan. Evidente fouten35 zijn op deze 5050 enquêtes niet voorgekomen.

Waarbij we vooral refereren aan de socio-demografische vragen Dus niet beantwoord hebben, waarbij we er mogen van uitgaan dat sommigen de vraag niet kunnen beantwoorden (bvb. man en vrouw hebben de enquête samen ingevuld, of bvb. men is noch huurder, noch eigenaar van de woning, maar bvb. vruchtgebruiker van deze woning) 35 Zoals leeftijd = 150, aantal gezinsleden = 45 en dergelijke 33 34

22

Aminabel

M.A.S.



Wat betreft de non-respons (het niet-beantwoorden van de vragen) voor de 'hinderbronnen' verwijzen we naar de gedetailleerde bespreking verder in dit rapport. De socio-demografische vragen (VI. 1 à 5 en 7 à 10) zijn over het algemeen goed ingevuld. Dit is iets minder het geval voor de vraag met betrekking tot het aantal dagen en avonden dat men thuis is en de vraag naar de stand van de ramen. Enkele respondenten vragen zich expliciet af of dit vragen zijn bestemd voor inbrekers.

23

M.A.S.

Aminabel



2.4 Verwerking van de gegevens

2.4.1

STRUCTUUR

VAN DE SOFT W ARE FILE

De gegevens van de enquêtes werden ingevoerd en de resultaten werden getabuleerd in SPSS. De softwarestructuur van de vragenlijst in SPSS bestaat uit een matrix van 197 variabelen per record (per respondent) Voor de gesloten vragen met meerdere elkaar uitsluitende antwoorden is één variabele voorzien: Voorbeeld

: I.1.

Voor de gesloten vragen die bestaan uit subvragen waarbij voor elke subvraag meerdere elkaar uitsluitende antwoorden voorzien zijn, is er één variabele voorzien per subvraag. Voorbeeld

: I.3.; I.5.; II.1.: V.1; VI.6

Het aantal variabelen dat voorzien is voor een open vraag hangt af van de vraag zelf.

Uitzonderlijk zijn er meerdere variabelen voorzien voor één gesloten (sub)vraag, met name: vraag I.4. vraag VI.5.

: 1 variabele per combinatie van subvraag x antwoordcategorie : 7 variabelen

Alle variabelen zijn numerische variabelen, met uitzondering van de variabelen die voorzien zijn voor de open vragen. Deze laatsten zijn tekstvariabelen (lengte 255 karakters) die later omgezet werden naar numerische variabelen.

24

M.A.S.

Aminabel



2.4.2 D AT ACLE ANING EN CRE AT IE V AN BIJKOM ENDE VARI ABELEN

Onder datacleaning wordt verstaan het optimaliseren van de datamatrix zodanig dat deze zo correct en zo volledig mogelijk is. Hierbij wordt het zorgvuldigheidsprincipe gehanteerd dat erin bestaat dat we maximaal proberen te vermijden dat antwoorden geïnterpreteerd moeten worden om te verhinderen dat deze verkeerd zouden geïnterpreteerd worden. Naar analogie van de SLO0-meting werden de aanpassingen van de resultaten beperkt tot de volgende:

- consistentie tussen "ik woon hier nog geen twee jaar" (I.5.) en "hoe lang woont u reeds op dit adres" (VI.12.) - consistentie tussen leeftijd en opleidingsniveau - het antwoord "ik woon hier nog geen twee jaar" (I.5.) is slechts één of twee maal ingevuld - controle wat betreft het aanvaardbaar zijn van leeftijd, gezinsgrootte, aantal jaar op adres, ... . - wat betreft de acties die men ondernomen heeft (I.4.): indien voor een bepaalde subcategorie (bvb. een advocaat gecontacteerd) geen antwoord werd gegeven, terwijl men voor de andere subcategorieën systematisch "neen" aanduidde, dan krijgt de subcategorie (bvb. een advocaat gecontacteerd) ook het antwoord "neen".

25

M.A.S.

Aminabel



2.4.3 CODERING V AN DE OPEN VRAGEN, AGGREGAT IE

De antwoorden op de open vragen werden gecodeerd door de partners van het team, zij het dat de oorspronkelijke antwoorden omwille van hun 'kwalitatieve waarde' in de oorspronkelijke datafile behouden bleven. De open vragen die gecodeerd werden zijn: - vraag I.2. : waarom wel/niet aanraden om hier te komen wonen - vraag I.4. : andere actiestappen - vragen II.1., III.1., IV.1. : 'andere of onbekende bron' - vragen II.2., III.2., IV.2. : 'specifieke bron' - vraag V.1. : 'andere bron ‘s nacht wakker worden' - vraag V.7. : opmerkingen milieuhinder/beleid overheid

2.4.4 T ABUL AT IES

De resultaten werden gewogen op geslacht, leeftijd en provincie en getabuleerd in functie van : - leeftijd - geslacht - provincie - wel of niet twee jaar op die plaats wonen - type woning

2.4.5 AN OV A- AN ALYSES

Wat betreft het aspect hinder door geluid, geur of licht (hinder in het algemeen, evolutie van hinder, hinder per hinderbron) werd d.m.v. ANOVA-analyses nagegaan in welke mate de onderscheiden socio-demografische subgroepen verschillend antwoordden, i.c. in verschillende mate gehinderd worden. (zie verder)

26

M.A.S.

Aminabel



Op het niveau van het Vlaamse Gewest werden deze ANOVA-analyses uitgevoerd in functie van: - leeftijd - geslacht - provincie - wel of niet twee jaar op die plaats wonen - type woning - beroep - opleidingsniveau Op het niveau van de vijf Vlaamse provincies werden dezelfde ANOVA-analyses uitgevoerd, uiteraard met uitzondering van de variabele provincie zelf.

2.4.6 INTERPRET AT IE

VAN

NON-RESPONS

36

BIJ

DE

SPECIFIEKE

HINDERVRAGEN

Niet iedereen vult alle vragen in. Vooral (zie ook verder) bij de specifieke hindervragen gebeurt het dat de respondent geen enkel bolletje aanduidt. De vraag stelt zich dan of: - 1. deze vraag per vergissing/per toeval is overgeslagen, of - 2. de persoon wel gehinderd is, maar niet in staat was om de hindergraad weer te geven37, of - 3. de persoon enkel die paar bronnen aanduidt waarvan hij/zij hinder ondervindt en daarbij gemakkelijkheidshalve de overige 20 andere bronnen blanco laat, of - 4. de vraag niet van toepassing is en hij/zij deze bron daarom niet invult38.

Men laat de vraag onbeantwoord (blanco). Zoals bij twijfel tussen twee nabijgelegen hindercategorieën 38 Bvb. de bron "treinverkeer" voor iemand die meer dan 10km van een spoorlijn woont: de ene persoon zal 'helemaal niet gehinderd' aanduiden, een andere persoon zal de vraag misschien overslaan. 36 37

27

Aminabel

M.A.S.



Deze non-respons bedraagt voor 'geluid' 2,0% (straatverkeer) tot 5,4% (scheepvaart); (tabel 7). Gezien ‘scheepvaart’ het hoogste cijfer haalt, is “het niet invullen omwille van het niet van toepassing zijn” zeker mede één van de verklaringen. Wanneer we aggregeren naar het niveau van de categorie bedraagt deze non-respons 1,2% tot 2,9% (tabel 10). Voor 'geur' bedraagt deze non-respons 2,4% (straatverkeer) tot 3,8% (luchtvaart); (tabel 8). Indien geaggregeerd op het niveau van de categorie, bedraagt deze non-respons 2,1% tot 3,0% (tabel 11). Voor verlichting is de non-respons 2,4% (verlichting autosnelwegen) tot 3,3% (verlichting van monumenten en/of van gebouwen); (tabel 9). Wanneer we aggregeren naar het niveau van de categorie bedraagt deze non-respons 2,1% tot 3,1% (tabel 12). Wanneer we de non-responspercentages uit deze studie vergelijken met de nonresponspercentages uit de SLO0-meting zien we dat de subcategorieën waartoe de hoogste en de laagste non-respons voor elke hinderbron (geur, geluid of licht) behoren dezelfde zijn gebleven. De percentages van de non-respons liggen in deze studie echter bijna systematisch lager dan de reeds lage non-respons percentages in de SLO0-meting. Uit het kwalitatief onderzoek van de SLO0-meting is gebleken dat het merendeel van de non-respons beschouwd mag worden als "helemaal niet gehinderd". Naar analogie van de nulmeting werd echter besloten om deze non-respons als non-respons te behouden en wel om de volgende redenen: - het percentage non-respons is laag; - niet alle non-respons mag als "helemaal niet gehinderd" geïnterpreteerd worden; - het is moeilijk te bepalen vanaf wanneer een non-respons als "helemaal niet gehinderd" mag beschouwd worden. Indien er slechts één of enkele (en hoeveel dan?) bolletjes niet ingevuld zijn of indien er slechts één of enkele bolletjes (en hoeveel dan?) wel ingevuld zijn. De consequenties hiervan zijn beperkt. Stel dat voor een welbepaalde categorie de nonrespons 5% bedraagt en dat 70% van de respondenten helemaal niet gehinderd is, dan zal het reëel aantal "helemaal niet gehinderden "gelijk zijn aan 70 à 74%. Met andere woorden er is een systematische beperkte overschatting van de hinder. Deze is echter systematisch, gezien de non-respons van dezelfde orde van grootte is voor alle subcategorieën.

28

M.A.S.

Aminabel



Tabel 7. Non-respons geluidshinder Bronnen van geluidshinder VERKEER EN VERVOER Straatverkeer Treinverkeer Luchtvaart Scheepvaart KMO & INDUSTRIE Laden en lossen van vrachtwagens Zelfstandige beroepsactiviteiten (vb. Timmerman, bakker, …) Bedrijven, fabrieken Handel en diensten Bouw- en sloopactiviteiten RECREATIE EN TOERISME Muziek van dancings, cafés of restaurants Muziek in auto's Kermissen, braderijen en muziekfestivals Sportvelden en -stadia Racen en crossen LANDBOUW Landbouwwerktuigen Vee (vb. Koeien, schapen, pluimvee, …) Geluid van ventilatoren van stallen BUREN Spelende kinderen Huisdieren van buren Doe-het-zelf-activiteiten van buren Tuinonderhoud (grasmachines, …) Muziek of TV (uitgezonderd horeca) Verwarmings- en airco-installaties

Antwoord

Blanco

Blanco op totaal

N 4950 4801 4815 4775

N 100 249 235 275

% 2,0 4,9 4,7 5,4

4859

191

3,8

4857

193

3,8

4847 4844 4851

203 206 199

4,0 4,1 3,9

4880 4881 4866 4869 4869

170 169 184 181 181

3,4 3,4 3,6 3,6 3,6

4880 4868 4865

170 182 185

3,4 3,6 3,7

4892 4879 4849 4864 4847 4836

158 171 201 186 203 214

3,1 3,4 4,0 3,7 4,0 4,2

29

M.A.S.

Aminabel



Tabel 8. Non-respons geurhinder Bronnen van geurhinder VERKEER EN VERVOER Straatverkeer (uitlaatgassen van auto's, vrachtwagens, bussen) Luchtvaart (militaire en burgervluchten, heli's,…) KMO & INDUSTRIE Slachterijen en verwerken dierlijk afval, vetsmelterijen Verfspuitcabines Chemische en petrochemische nijverheid Textielbedrijven Voedings- en drankenindustrie, inclusief brouwerijen Composteringsinstallaties voor groenafval en GFTafval Veevoederbedrijven Metaal- en metaalverwerkende industrie HANDEL, DIENSTEN, RECREATIE EN TOERISME Horeca (café, restaurant, frituur, bakker, beenhouwer) Benzine stations LAND- EN TUINBOUW Varkensstallen Uitspreiden van dierlijke mest Stookinstallaties tuinbouw Pluimveehouderijen Rundveekwekerijen WATER EN -ZUIVERING Waterlopen (beek, rivier, kanaal) Waterzuivering Riolering BUREN Verbranden van afval in open lucht Schoorsteenafvoer Opslaan van afval (composthopen, …) Huisdieren (honden, kippen ,…)

Antwoord

Blanco

Blanco op totaal

N 4931

N 119

% 2,4

4856

194

3,8

4887 4883 4880 4879 4880 4881

163 167 170 171 170 169

3,2 3,3 3,4 3,4 3,4 3,3

4882 4872

168 178

3,3 3,5

4891 4875

159 175

3,1 3,5

4883 4892 4869 4881 4876

167 158 181 169 174

3,3 3,1 3,6 3,3 3,5

4886 4868 4868

164 182 182

3,2 3,6 3,6

4883 4867 4859 4867

167 183 191 183

3,3 3,6 3,8 3,6

30

M.A.S.

Aminabel



Tabel 9. Non-respons lichthinder Bronnen van lichthinder VERKEER EN VERVOER Verlichting van autosnelwegen Verlichting van gemeente- en gewestwegen Verlichting parkeerterreinen KMO & INDUSTRIE Verlichting van industrieterreinen HANDEL, DIENSTEN, RECREATIE EN TOERISME Lichtreclame Verlichte uitstalramen Skytracers of hemelprojectoren (van dancings, bioscopen) Verlichting sport- en recreatieterreinen Feestverlichting Verlichting van monumenten en/of van gebouwen LAND- EN TUINBOUW Verlichting serres BUREN Verlichting tuinen en opritten

Antwoord

Blanco

Blanco op totaal

N 4927 4907 4898

N 123 143 152

% 2,4 2,8 3,0

4896

154

3,1

4900 4895

150 155

3,0 3,1

4890 4897 4890 4885

160 153 160 165

3,2 3,0 3,2 3,3

4903

147

2,9

4894

156

3,1

Tabel 10. Non-respons geluidshinder - geaggregeerd op niveau categorie Bronnen van geluidshinder

VERKEER EN VERVOER KMO & INDUSTRIE RECREATIE EN TOERISME LANDBOUW BUREN

Antwoord

Blanco

Blanco op totaal

N 4988 4913 4925 4901 4926

N 62 137 125 149 124

% 1,2 2,7 2,5 2,9 2,5

31

M.A.S.

Aminabel



Tabel 11. Non-respons geurhinder - geaggregeerd op niveau categorie Bronnen van geurhinder

VERKEER EN VERVOER KMO & INDUSTRIE HANDEL, DIENSTEN, RECREATIE EN TOERISME LANDBOUW WATER EN -ZUIVERING BUREN

Antwoord

Blanco

Blanco op totaal

N 4946 4910 4897 4908 4901 4921

N 104 140 153 142 149 129

% 2,1 2,8 3,0 2,8 3,0 2,6

Antwoord

Blanco

Blanco op totaal

N 4945 4896 4914 4903 4894

N 105 154 136 147 156

% 2,1 3,1 2,7 2,9 3,1

Tabel 12. Non-respons lichthinder - geaggregeerd op niveau categorie Bronnen van lichthinder

VERKEER EN VERVOER KMO & INDUSTRIE HANDEL, DIENSTEN, RECREATIE EN TOERISME LANDBOUW BUREN

32

M.A.S.

Aminabel


2.4.7 HERWEGING


VAN

DE

RESULT AT EN

I.F.V.

DE

SOCIO-

DEM OGR AFISCHE S AM ENSTELLING VAN DE ST EEKPROEF

Hiervoor is aangegeven dat de respons van de verschillende socio-demografische groepen meer dan behoorlijk is zodanig dat significante uitspraken voor elk van deze groepen mogelijk zijn. Tegelijkertijd is ook aangegeven dat er soms verschillen zijn in respons tussen deze verschillende socio-demografische groepen39. De vraag stelt zich dan ook of de resultaten niet moeten herwogen worden. Het antwoord op deze vraag is afhankelijk van het antwoord op twee subvragen: 1. Is er een verschil tussen de steekproef40 en de bevolking van het Vlaams Gewest? 2. Is er een verschillend antwoordpatroon tussen de verschillende socio-demografische groepen?

In het geval het antwoord op de eerste vraag negatief is, is er geen herweging nodig, ook al zou er een verschil in antwoordpatroon zijn. Indien het antwoord op de eerste vraag positief is, moet naar het antwoord op de tweede vraag gekeken worden. Voor leeftijd, opleidingsniveau en provincie stellen we verschillen vast tussen de bevolking in het Vlaams Gewest en de steekproef. Voor geslacht is dit verschil minimaal. Het gevolg is dus dat we positief moeten antwoorden op de eerste vraag en een antwoord moeten geven op de tweede vraag. In het geval het antwoord op de tweede vraag negatief is, is een herweging van de resultaten niet nodig. Is echter het antwoord op de tweede vraag positief dan moet er wel herwogen worden. Om een antwoord te krijgen op de tweede vraag is het noodzakelijk dat we een ANOVA-analyse uitvoeren. Deze analyse werd uitgevoerd op de vier verschillende socio-demografische variabelen (i.e. leeftijd, geslacht, opleidingsniveau en provincie).

39 40

bvb. het feit dat de 16-30-jarigen minder frequent antwoordden. O.a. als gevolg van verschillen in respons.

33

M.A.S.

Aminabel



1. Wat betreft de algemene hindervragen is er wel/niet een effect voor: Tabel 13. Socio-demografisch effect in relatie tot de algemene hindervragen (I.3) Bron van hinder geluidshinder geurhinder lichthinder

WEL een effect voor: geslacht, leeftijd, provincie, opleiding leeftijd, opleiding leeftijd, opleiding, provincie

GEEN effect voor: geslacht, provincie geslacht

2. Wat betreft de specifieke hindercategorieën voor geluid is er een effect voor: geslacht (2x), opleiding (13x), provincie (11x), leeftijd (13x) op een totaal van 23 geluidshindercategorieën. 3. Wat betreft de specifieke hindercategorieën voor geur is er een effect voor: opleiding (3x), provincie (8x), leeftijd (8x) op een totaal van 24 geurhindercategorieën. Voor geslacht was er nergens een effect. 4. Wat betreft de specifieke hindercategorieën voor licht is er een effect voor: geslacht (4x), opleiding (5x), provincie (3x), leeftijd (8x) op een totaal van 12 lichthindercategorieën. Om deze redenen is er besloten om de resultaten te herwegen op provincie, leeftijd en geslacht. Deze drie variabelen in combinatie met elkaar geeft ons een totaal van 40 wegingsfactoren. Gezien het ontbreken van accurate gegevens m.b.t. het opleidingsniveau41 in het Vlaams Gewest42 werd het opleidingsniveau niet opgenomen in de herweging. De fout die hierbij (door het niet herwegen op opleidingsniveau) zou kunnen optreden wat betreft de eindresultaten kan niet exact berekend worden. Deze fout kan ook niet geraamd worden. Echter, het feit dat we reeds wegen op leeftijd en geslacht, zal deze fout kleiner maken dan wat ze oorspronkelijk was zonder herweging op leeftijd en geslacht. I.c. het hoogst behaalde diploma van de 16+-jarigen die niet in een gemeenschap (rusthuis, ...) wonen 42 Er zijn geen gegevens beschikbaar die het opleidingsniveau van de bevolking van het Vlaams Gewest combineren met leeftijd, geslacht en provincie. Deze gegevens zijn nodig om een herweging op opleidingsniveau mogelijk te maken. 41

34

M.A.S.

Aminabel



2.4.8 N AUWKEURIGHEID VAN DE RESULT AT EN

De nauwkeurigheid van de resultaten is op de eerste plaats afhankelijk van de steekproefgrootte. Hoe groter de steekproef, des te groter is de nauwkeurigheid. Dit laatste moet begrepen worden als "het reële % zal met 95% nauwkeurigheid ± x% afwijken van het gemiddelde voor de steekproef". Deze ± x % noemt men het betrouwbaarheidsinterval. Hoe groter de steekproef, des te kleiner zal deze x en het betrouwbaarheidsinterval zijn. Onderstaand worden de afwijkingen van het gemiddelde voor verschillende steekproefgroottes weergegeven. Tabel 14. Betrouwbaarheidsintervallen N

100 250 500 1000 2000 3000 4000 5000 5050

±% bij P = 0,5 9,800 6,198 4,383 3,099 2,191 1,789 1,550 1,386 1,379

±% bij P = 0,1/0,9 5,880 3,719 2,630 1,859 1,315 1,074 0,930 0,832 0,827

±% bij P = 0,05 4,272 2,702 1,910 1,351 0,955 0,780 0,675 0,604 0,601

±% bij P = 0,01/0,99 1,950 1,233 0,872 0,617 0,436 0,356 0,308 0,276 0,274

Ø N = steekproefgrootte Ø P = proportie; is het deel van de steekproef dat het respectievelijke antwoord geeft (P = 0.5 betekent "50% van de steekproef" en geeft het grootste betrouwbaarheidsinterval).

35

M.A.S.

Aminabel



2.4.9 HINDER VAN EEN ANDERE OF ONBEKENDE BRON

De respondenten konden in de hindervragen zowel hun hinder voor specifieke hindercategorieën als hun hinder voor "andere of onbekende bron(nen)" aanduiden. De vraag stelt zich nu of we deze antwoorden voor andere of onbekende bronnen mogen overbrengen naar de specifieke subcategorie of niet. Met andere woorden, mogen we de mate van gehinderd zijn door een specifieke subcategorie gelijk stellen aan de mate waarin men gehinderd is door een specifiek aangeduide andere of onbekende bron indien die andere of onbekende als onderdeel kan gezien worden van die subcategorie (bvb. tram versus straatverkeer)? Net zoals bij de SLO0-meting werd ervoor geopteerd om de antwoorden m.b.t. andere of onbekende bron niet naar een hoger niveau over te brengen tenzij deze andere of onbekende bron enkel een "andere verwoording of synoniem" is van een bestaande categorie (bvb. spoorverkeer en treinverkeer). De theoretische achtergrond voor de keuze om niet over te gaan tot overbrenging wordt onder andere gevormd door de volgende factoren: ·

gevaar voor verkeerde interpretatie ('opslaan afval': hoort dit bij buren of betreft het gemeentelijke afvalcontainers, enz.)

·

conflicterende gegevens (respondent noteert voor straatverkeer 'tamelijk gehinderd' en voor trams bij andere of onbekende bron 'ernstig gehinderd': impliceert dit het vervangen van 'tamelijk gehinderd' bij straatverkeer door 'ernstig gehinderd'?)

·

soms is de andere of onbekende bron een specificatie van een aangeduide categorie

In de SLO0-meting werd er echter m.b.t. de hinder door geur een uitzondering gemaakt voor "cafés" als onbekende of andere bron. De mate van gehinderdheid door cafés werd toen overgebracht naar de subcategorie "horeca". Daar de noemer café in deze vervolgstudie (in tegenstelling tot de nulmeting) expliciet vermeld werd onder de noemer "horeca" is deze overbrenging van de mate van hinder ditmaal niet nodig, tenzij bepaalde respondenten "café" nog steeds afzonderlijk zouden aangeven bij 'andere of onbekende bron'.

36

M.A.S.

Aminabel


2.4.10

HINDER


PER CAT EGORIE

De personen die deelnamen aan dit onderzoek moesten in het enquêteformulier aanduiden in welke mate zij zich gehinderd voelen door een serie van opgegeven subcategorieën die onder een welbepaalde hoofdcategorie thuishoren, bvb. de subcategorie muziek in auto's hoort thuis onder de hoofdcategorie recreatie en toerisme. Ze moesten echter niet hun gehinderdheid voor de hoofdcategorie aangeven. Omdat de mate van gehinderdheid op het niveau van de hoofdcategorie een goed instrument is voor de bespreking van de resultaten (dit geeft nl. een beter overzicht dan 23 subcategorieën), werd besloten om de gehinderdheid m.b.t. tot een subcategorie over te brengen naar een hoger niveau (vb. van straatverkeer, luchtverkeer, .... naar de categorie verkeer en vervoer), waarbij de hoogste mate van hinder voor de subcategorieën werd toegewezen aan de hoofdcategorie. De informatie betreffende de subcategorieën werd evenwel behouden! Er werd geopteerd voor deze methode omwille van de volgende redenen: · ·

er is geen verlies aan informatie of bestaande informatie wordt niet verkeerdelijk veranderd. de non-respons wordt kleiner

Voorwaarde is echter wel dat we correct blijven in de formulering! In plaats van te zeggen dat zoveel percent ernstig of extreem gehinderd is door geluid, veroorzaakt door verkeer, moeten we zeggen dat zoveel percent ernstig of extreem gehinderd is door geluid veroorzaakt door straat-, en/of treinverkeer, en/of lucht- en/of scheepvaart. Dit om te vermijden dat buitenstaanders en derden "verkeer" enkel als "straatverkeer" zouden interpreteren.

37

M.A.S.

Aminabel



3. RESULTATEN 43 3.1 Algemene bespreking van de resultaten op gewestelijk niveau In dit eerste deel van de bespreking van de resultaten zullen de antwoorden van de ondervraagde personen op verscheidene vragen uit de enquête besproken en becommentarieerd worden op het niveau van het Vlaamse gewest. De resultaten op het niveau van de vijf Vlaamse provincies worden in het tweede deel besproken en becommentarieerd. Niet alleen de gegevens van de vragen die specifiek peilden naar geur-, geluids- en lichthinder werden verwerkt maar ook de gegevens die betrekking hadden op meer algemene zaken, zoals de leefkwaliteit van de buurt en de beleidsprioriteiten die de overheid dient te stellen.

3.1.1.

3.1.1.1.

WOONOMGEVING

ALGEMENE EVALUATIE EN BESCHRIJVING VAN DE OMGEVING

De eerste vraag uit het enquêteformulier peilde naar de algemene tevredenheid van de bevolking uit het Vlaamse Gewest over de leefkwaliteit in hun buurt (vraag I.1.). Figuur 1: evaluatie leefkw aliteit zeer tevreden

1,5% 5,2%

12,7%

25,6%

tevreden min of meer tevreden niet tevreden

55,0%

helemaal niet tevreden

De overgrote meerderheid van de Vlamingen is tevreden of zelfs zeer tevreden over de leefkwaliteit van de buurt waar hij/zij woont. Slecht een zeer miniem percentage van de Vlaamse bevolking (minder

De tabellenboeken met de originele gegevens en de kruistabellen volgens geslacht, leeftijd, ... zijn terug te vinden in een apart document.

43

38

M.A.S.

Aminabel



dan 7%) is niet of zelfs helemaal niet tevreden over de leefkwaliteit van de buurt waarin ze wonen. Bij de SLO0-meting lag het percentage van de Vlaamse respondenten die niet tevreden waren over de eigen leefkwaliteit nog rond de 10%. Er is dus een (kleine) verbetering opgetreden in de evaluatie van de onmiddellijke omgeving. Het lijkt ons interessant om meer in detail in te gaan op de redenen waarom men niet tevreden is over de leefkwaliteit van de buurt waarin men woont. Dit doen we aan de hand van de antwoorden die de respondenten gegeven hebben op de tweede vraag uit het enquêteformulier, "Als u enkel kijkt naar de leefkwaliteit van uw buurt, zou u vrienden en kennissen dan aanraden om hier te komen wonen?" (vraag I.2.). Figuur 2: zou u uw vrienden en kennissen aanraden om hier te kom en w onen? 16,2% ja nee

16,2%

w eet niet 67,6%

Niettegenstaande dat slechts 7% niet tevreden is met de leefkwaliteit van de buurt waarin ze wonen, blijkt uit bovenstaande figuur toch dat 16% hun vrienden en kennissen niet zou aanraden om te verhuizen naar de buurt waar zijzelf wonen. Dit is een duidelijke nuancering van het beperkte percentage van de bevolking uit het Vlaamse Gewest dat zegt ontevreden te zijn over de leefkwaliteit in de buurt waarin ze wonen. Ook bij deze vraag stellen we een verbetering vast ten opzichte van de nulmeting. Bij de studie in het jaar 2001 gaf nog 21% van de ondervraagde personen te kennen dat ze hun vrienden en kennissen niet zouden aanraden om te verhuizen naar de buurt waar ze wonen. Wanneer we kijken naar de redenen die de respondenten aanhalen om vrienden en kennissen af te raden in hun buurt te komen wonen, zien we dat "verkeer" (in al zijn aspecten) als belangrijkste reden wordt opgegeven. Dit is analoog aan de SLO0-meting. In de tabel hieronder is een overzicht terug te vinden van de meest frequente redenen die men aanhaalt (vraag I.2.). 39

M.A.S.

Aminabel



Tabel 15. Redenen waarom men zijn vrienden, ... niet zou aanraden om in hun buurt te komen wonen Reden Te druk verkeer 44 Veiligheid in het verkeer Lawaai van verkeer Nabijheid industrie of andere hinderbron

N (1) 266 237 133 102

% (2) 21,3 19,0 10,7 8,2

(1) N op 1247 redenen die aangehaald werden door 788 personen (2) 100 % = het totaal aantal redenen dat aangehaald werd

Wanneer we deze rangschikking van redenen vergelijken met die van de nulmeting, stellen we vast dat er geen verandering is in de top twee. Bij de SLO0-meting stond "nabijheid industriebron of andere hinderbron" op de derde plaats met 12,7% en "te snel verkeer" op de vierde plaats met 11,0%; de derde plaats wordt nu ingenomen door “lawaai van verkeer” en “nabijheid industrie of andere hinderbron” schuift op naar de vierde plaats (“te snel verkeer” verschuift naar de vijfde plaats met 8.1 %). Aangezien verkeer blijkbaar een zeer belangrijke factor is in het wel of niet aanraden van vrienden en kennissen om in hun buurt te komen wonen is het relevant om na te gaan of de ondervraagden in een buurt met (zeer) veel, weinig of normaal verkeer verblijven (vraag I.8.).

Onder de reden "veiligheid in het verkeer" zijn de redenen 'veiligheid in het verkeer' en 'kinderen niet veilig in het verkeer' samengenomen om de vergelijking met de SLO0meting mogelijk te maken. Respectievelijk 156 en 36 respondenten, of respectievelijk 12,5% en 6,5% gaf dit aspect van verkeer op als voornaamste reden van de niettevredenheid over de leefkwaliteit van de buurt. 44

40

M.A.S.

Aminabel



Figuur 3: woont u in een omgeving met ...?

7,2%

11,6% zeer veel verkeer

21,6% 23,2%

veel verkeer normaal verkeer weinig verkeer zeer weinig verkeer

36,4%

Meer dan 1 op drie van de ondervraagde personen (34,8%) blijkt in een buurt te wonen met veel of zeer veel verkeer. Dit percentage komt overeen met het percentage uit de nulmeting. Daar woonde 37% van de ondervraagde personen in een buurt met veel of zeer veel verkeer. Verder blijkt dat bijna 8 op 10 van de respondenten (78%) niet in de stad wonen (vraag I.6.) en dat 71% van de respondenten op meer dan 1 km van een industrieterrein wonen (vraag I.7.). Bij de SLO0-meting was dit respectievelijk 71% en 68%.

41

M.A.S.

Aminabel


3.1.1.2.


RELATIE TUSSEN W OONOMGEVING EN ALGEMENE GEHINDERDHEID

1. Geluid Wanneer we de relatie nagaan tussen het in het algemeen gehinderd zijn door geluid (vraag I.3.) enerzijds en de woonomgeving anderzijds, dan stellen we vast dat er een verband45 is tussen de woonomgeving beschreven als "een omgeving met zeer veel verkeer" (vraag I.8.) enerzijds en het tamelijk tot extreem gehinderd zijn door geluidshinder in het algemeen anderzijds. Dit sluit echter niet uit dat er personen zijn die helemaal niet gehinderd zijn door geluid in het algemeen niettegenstaande ze in een omgeving wonen met zeer veel verkeer. Ook is er een soortgelijk verband vast te stellen tussen het gehinderd zijn door geluid en de afstand tot het dichtst bijgelegen industrieterrein of fabriek (“op minder dan 50 m”) (vraag I.7.). Het verband tussen het stedelijk/plattelands karakter (vraag I.6.) en de geluidshinder is eerder beperkt. Een vergelijking met de SLO0-meting is niet mogelijk daar de nulmeting zich hoofdzakelijk concentreerde op de hinder door geur.

De gevonden verbanden staan in de tabel in het geel ingekleurd. Dit is ook het geval voor de relatie tussen woonomgeving en respectievelijk geur en licht in de volgende paragrafen.

45

42

M.A.S.

Aminabel



Tabel 16. Relatie tussen geluidshinder en woonomgeving

GELUIDSHINDER algemeen Helemaal Een beetje Tamelijk niet gehinderd gehinderd gehinderd N % N % N % 6. Hoe zou u het best de omgeving waar u woont omschrijven? centrum van een stad stad maar niet het centrum randgemeente van een stad landelijke gemeente of plattelandsgemeente Totaal

55 206 385 921 1567

19,5 26,8 27,6

Ernstig gehinderd N %

Extreem gehinderd N %

92 295 539

32,6 38,4 38,7

75 153 285

26,6 19,9 20,4

48 101 157

17,0 13,2 11,3

12 13 28

4,3 1,7 2,0

38,2 920 32,3 1845

38,1 38,0

350 864

14,5 17,8

182 488

7,5 10,0

39 93

1,6 1,9

7. Hoe ver van uw woning is het dichtst bijgelegen industrieterrein of fabriek? op minder dan 50 m 50 tot 100 m 100 m tot 0,5 km 0,5 km tot 1 km 1 km tot 5 km meer dan 5 km Totaal

19 30 83 197 778 455 1562

17,1 22 21,1 47 21,6 141 27,2 284 32,8 942 42,0 401 32,4 1837

19,8 33,1 36,7 39,2 39,7 37,0 38,2

27 38 89 146 415 133 847

24,3 26,8 23,2 20,1 17,5 12,3 17,6

33 22 58 81 203 81 477

29,7 15,5 15,1 11,2 8,6 7,5 9,9

10 5 13 17 32 14 92

9,0 3,5 3,4 2,3 1,4 1,3 1,9

22,0 36,1 43,1 41,9 31,5 38,0

171 333 256 86 25 871

29,9 29,3 14,5 8,1 7,0 17,8

185 153 83 49 18 488

32,3 13,5 4,7 4,6 5,1 10,0

48 17 20 4 6 94

8,4 1,5 1,1 0,4 1,7 1,9

8. Woont u in een omgeving met ... ? zeer veel verkeer veel verkeer normaal verkeer weinig verkeer zeer weinig verkeer Totaal

42 223 647 477 194 1582

7,3 126 19,6 411 36,6 763 45,0 444 54,6 112 32,3 1857

% = rij-%

43

Aminabel

M.A.S.



2. Geur Wat geur betreft zien we dat de bekomen resultaten volledig in de lijn liggen van de resultaten van de SLO0-meting. Concreet betekent dit dat er m.b.t. de relatie tussen het in het algemeen gehinderd zijn door geur (vraag I.3.) enerzijds en de woonomgeving anderzijds een verband is vast te stellen tussen de woonomgeving die beschreven wordt als "een omgeving met zeer veel verkeer" (vraag I.8.) enerzijds en het tamelijk tot extreem gehinderd zijn door geurhinder in het algemeen anderzijds, wat niet uitsluit dat er personen zijn die helemaal niet gehinderd zijn door geur in het algemeen niettegenstaande ze toch in een omgeving wonen met zeer veel verkeer. Daarnaast is er ook een soortgelijk en zelfs nog sterker verband terug te vinden tussen het gehinderd zijn door geur en de afstand tot het dichtst bijgelegen industrieterrein of fabriek (“op minder dan 50 m”) (vraag I.7.). Het verband tussen het stedelijk/plattelandskarakter (vraag I.6.) en de geurhinder is, net zoals bij geluidshinder, eerder beperkt.

44

M.A.S.

Aminabel



Tabel 17. Relatie tussen geurhinder en woonomgeving

GEURHINDER algemeen Helemaal Een beetje Tamelijk niet gehinderd gehinderd gehinderd N % N % N % 6. Hoe zou u het best de omgeving waar u woont omschrijven? centrum van een stad stad maar niet het centrum randgemeente van een stad landelijke gemeente of plattelandsgemeente Totaal

136 435 136 1334 2654

49,5 57,8 17,8



68 193 398

24,7 25,6 52,1

44 87 148

16,0 11,6 19,4

20 31 69

7,3 4,1 9,0

7 7 13

2,5 0,9 1,7

59,9 741 55,3 1400

33,3 29,2

44 492

2,0 10,3

82 202

3,7 4,2

25 52

1,1 1,1


45 45 151 363 1356 664 2635

41,3 21 36,0 50 39,9 122 49,9 237 58,0 675 62,1 289 55,4 1393

19,3 40,0 32,3 32,6 28,9 27,0 29,3

19 21 72 69 228 77 486

17,4 16,8 19,0 9,5 9,8 7,2 10,2

18 6 25 48 66 30 192

16,5 4,8 6,6 6,6 2,8 2,8 4,0

6 3 8 10 13 10 51

5,5 2,4 2,1 1,4 0,6 0,9 1,1

35,6 172 51,7 342 58,4 513 61,8 294 62,9 91 55,3 1411

30,8 30,4 29,5 27,9 25,8 29,2

105 145 147 73 26 496

18,8 12,9 8,4 6,9 7,4 10,3

65 39 56 29 12 201

11,6 3,5 3,2 2,8 3,4 4,2

18 18 8 7 2 52

3,2 1,6 0,5 0,7 0,6 1,1


199 582 1017 651 222 2671

% = rij-%

45

Aminabel

M.A.S.



3. Licht46 Wanneer we de relatie bekijken tussen het in het algemeen gehinderd zijn door licht (vraag I.3.) en de woonomgeving zien we dat er een verband is tussen de woonomgeving beschreven als "een omgeving met zeer veel verkeer" (vraag I.8.) enerzijds en het tamelijk tot extreem gehinderd zijn door licht in het algemeen anderzijds. Wanneer we de relatie tussen de hinder door licht in het algemeen enerzijds en de afstand tot het dichtst bijgelegen industrieterrein of fabriek (vraag I.7.) anderzijds bekijken, valt onmiddellijk op dat de helft van de extreem gehinderden door licht in het algemeen (12 op 21) op een afstand van 1 km of minder van een industrieterrein wonen, niettegenstaande zij slechts 27 % van de steekproef uitmaken. Er is dus een verband vast te stellen tussen de hinder door licht in het algemeen en de afstand tot het dichtst bijgelegen industrieterrein. Er is amper of geen relatie tussen het stedelijk/plattelandskarakter (vraag I.6.) en het gehinderd zijn door licht in het algemeen. Net zoals voor het aspect geluidshinder is een vergelijking met de SLO0-meting niet mogelijk daar, zoals gezegd, de nulmeting zich hoofdzakelijk concentreerde op de hinder door geur.

Daar de aantallen met betrekking tot lichthinder vrij klein zijn, werden voor de bespreking van dit onderdeel een aantal cijfers samengenomen. Bvb. voor de relatie tussen de hinder door licht en de mate van verkeer in de woonomgeving werden de cijfers van de tamelijk tot extreem gehinderden in hun totaal bekeken.

46

46

M.A.S.

Aminabel



Tabel 18. Relatie tussen lichthinder en woonomgeving.

LICHTHINDER algemeen Helemaal Een beetje Tamelijk niet gehinderd gehinderd gehinderd N % N % N % 6. Hoe zou u het best de omgeving waar u woont omschrijven? centrum van een stad stad maar niet het centrum randgemeente van een stad landelijke gemeente of plattelandsgemeente Totaal



225 632 1128

84,0 84,6 83,4

36 78 141

13,4 10,4 10,4

5 22 56

1,9 2,9 4,1

2 12 21

0,7 1,6 1,6

3 6

0,4 0,4

2099 4084

89,1 86,5

187 442

7,9 9,4

49 132

2,1 2,8

9 45

0,4 1,0

11 20

0,5 0,4

1 1

1,0 0,8

10 6 2 21

1,4 0,3 0,2 0,4

4 3 6 4 4 21

0,7 0,3 0,4 0,4 1,1 0,4


85 111 303 599 1984 967 4049

82,5 83,5 82,6 84,0 86,1 91,1 86,5

9 16 40 71 233 68 437

8,7 12,0 10,9 10,0 10,1 6,4 9,3

5 3 17 20 67 18 130

4,9 2,3 4,6 2,8 2,9 1,7 2,8

3 2 7 13 15 7 46

2,9 1,5 1,9 1,8 0,7 0,7 1,0

75,0 85,1 88,4 89,0 92,9 86,5

88 110 145 86 15 445

16,4 9,9 8,5 8,3 4,3 9,4

29 37 36 23 6 132

5,4 3,3 2,1 2,2 1,7 2,8

13 15 17 1

2,4 1,4 1,0 0,1

46

1,0


403 944 1511 926 325 4110

% = rij-%

47

M.A.S.

Aminabel


3.1.1.3.


ALGEMENE OPINIE VAN DE ONDERVRAAGDE PERSONEN OVER GELUIDS-,

GEUR- EN LICHTHINDER

A. Perceptie van de hinder (vraag I.3.)

Als we de onderstaande figuur 4 bekijken zien we dat, net zoals in de SLO0-meting, geluid, in vergelijking met licht en geur, veruit de belangrijkste hinderfactor is die de respondenten ondervinden. Ongeveer 30% van de ondervraagde Vlamingen blijkt tamelijk (17,7%), ernstig (9,9%) en zelfs extreem gehinderd (1,9%) te zijn door geluidsoverlast. Ongeveer een derde (32,7%) is helemaal niet gehinderd door geluid. Slechts iets meer dan 4% van de Vlaamse respondenten blijkt enige hinder door licht te ondervinden (van tamelijk tot extreem). Het totale percentage van door geur gehinderde personen situeert zich tussen de percentages bekomen voor geluid en licht. Ongeveer 15% van de ondervraagde personen is tamelijk (10,2%), ernstig (4,1%) of extreem (1,1%) gehinderd door geur. Meer dan de helft van de respondenten (55,5%) heeft helemaal geen last van geurhinder, en 29,1% zegt een beetje gehinderd te zijn.

Figuur 4: algemene gehinderdheid (%)

100

86,6

80

40

geluid

55,5

60

geur

37,8 29,1

32,7

20

9,3

licht

17,7 10,2 2,7

9,9 4,11,0

1,9 1,1 0,4

0

m le he

l aa

et ni

de in h ge

rd

n ee

b

t je ee

ge

nd hi

d er

m ta

i jk el

n hi ge

rd de t ig ns r e

g

in eh

rd de em re t ex

ge

nd hi

d er

48

Aminabel

M.A.S.



Opmerking: De vraag stelt zich of de personen die zich gehinderd voelen47 door bijvoorbeeld geur, zich ook gehinderd voelen door geluid en/of licht en omgekeerd. Of nog, zijn geluid, geur en licht drie onafhankelijke hinderbronnen of vertonen deze een zekere samenhang? Door correlatie-analyse (Pearson, 2-tailed) kunnen we, net zoals bij de nulmeting, zeer duidelijk aantonen dat er een zeer hechte correlatie is tussen het zich gehinderd voelen door deze drie bronnen. geluid x licht: significante correlatie, > 99% significant48 geluid x geur: significante correlatie, > 99% significant49 geur x licht: significante correlatie, > 99% significant50 Een eerste maar onvoldoende verklaring bestaat uit de individuele verschillen in "gevoeligheid t.o.v."/"het accepteren van". Voor sommige personen is de drempel laag, en zij zullen zich gemakkelijker gehinderd voelen door zowel geur als licht als geluid. Een meer voor de hand liggende verklaring echter is het feit dat geluid, geur en licht geen onafhankelijke hinderbronnen zijn en wel een zekere samenhang vertonen. Aanwijzing hiervoor is het feit dat straatverkeer tegelijkertijd de belangrijkste geurhinderbron en de belangrijkste geluidshinderbron is en indirect ook de belangrijkste lichthinderbron is (dit laatste onder de vorm van "verlichting van gemeente- en gewestwegen"). (cfr. infra)

en de mate waarin ze zich gehinderd voelen r = 0,221; p = 0,000; N = 4795 49 r = 0,337; p = 0,000; N = 4833 50 r = 0,180; p = 0,000; N = 4792 47 48

49

M.A.S.

Aminabel



B. Perceptie van de evolutie van de hinder over de voorbije 12 maanden (vraag I.5.)

1.Geluid Wat betreft de hinder door geluid vindt een grote meerderheid van de ondervraagde personen (65,5%) dat de situatie de laatste twee jaar dezelfde is gebleven. Opmerkelijk is dat er volgens 25,2% een toename van de geluidshinder is geweest. Slechts 4,1% is van mening dat de geluidshinder afgenomen is. Deze percentages stemmen overeen met de percentages uit de SLO0-meting. Nochtans moeten we vaststellen dat de percentages tamelijk, ernstig en extreem gehinderden door geluid in deze SLO1-meting niet hoger liggen dan de corresponderende percentages in de SLO0-meting (zie tabel 19). Figuur 5: evolutie geluidshinder

9,4%

15,8%

2,9% 1,2% 5,2%

ik woon hier nog geen twee jaar situatie is dezelfde gebleven sterk toegenomen enigszins toegenomen enigszins afgenomen

65,5%

sterk afgenomen

50

M.A.S.

Aminabel



2. Geur Wat de hinder door geur betreft zien we dat meer dan 8 op 10 van de ondervraagde personen vindt dat de situatie de laatste twee jaar onveranderd is gebleven. Volgens 8,7% is er een toename van de geurhinder en 4% zegt dat de geurhinder is afgenomen de laatste 2 jaar. Ook deze percentages zijn vergelijkbaar met de percentages uit de nulmeting. Nochtans moeten we (opnieuw) vaststellen dat de percentages tamelijk, ernstig en extreem gehinderden door geur in deze SLO1-meting niet hoger liggen dan de corresponderende percentages in de SLO0-meting, wel in tegendeel (zie tabel 19).

Figuur 6: evolutie geurhinder

ik woon hier nog geen twee jaar 2,4% 6,3% 81,9%

2,9%

situatie is dezelfde gebleven sterk toegenomen enigszins toegenomen

1,1% 5,4%

enigszins afgenomen sterk afgenomen

51

M.A.S.

Aminabel



3. Licht Slechts 4,5 % van de respondenten is van mening dat er een verandering is opgetreden inzake lichthinder de laatste twee jaar. Bij de SLO0-meting was dit 6%. 3,3% vindt dat er een toename van de lichthinder is, terwijl 1,2% vindt dat de hinder door licht is afgenomen. Weer moeten we echter vaststellen dat de percentages tamelijk, ernstig en extreem gehinderden door licht in deze SLO1-meting niet hoger liggen dan de corresponderende percentages in de SLO0-meting (zie tabel 19).

Figuur 7: evolutie lichthinder 0,8% 2,5% 0,7% 89,9%

0,5% 5,6%

ik woon hier nog geen twee jaar situatie is dezelfde gebleven sterk toegenomen enigszins toegenomen enigszins afgenomen sterk afgenomen

52

M.A.S.

Aminabel



C. Algemene gehinderdheid : vergelijking van SLO1

met SLO0

Tabel 19. Algemene gehinderdheid. Vergelijking van 2004 met de nulmeting.

Geluid Geur Licht

SLO0 SLO1 SLO0 SLO1 SLO0 SLO1

helemaal niet gehinderd % 35.1 32,7 54.1 55,5 84.7 86,6

een beetje gehinderd

tamelijk gehinderd

ernstig gehinderd

extreem gehinderd

% 34.0 37,8 27.1 29,1 10.0 9,3

% 19.2 17,7 11.7 10,2 3.6 2,7

% 9.1 9,9 5.6 4,1 1.3 1.0

% 2.3 1,9 1.4 1,1 0.3 0,4

Zoals hiervoor is aangehaald, is het aantal gehinderden door geluid of licht stabiel gebleven of zelfs licht gedaald wanneer we de tamelijk gehinderden mee betrekken in de vergelijking. Het aantal gehinderden door geur is gedaald van 7 % (ernstig + extreem gehinderden) naar 5.5 % en de tamelijk gehinderden van 11.7 % naar 10.2 %.

53

M.A.S.

Aminabel



D. Maatregelen genomen door de ondervraagden (vraag I.4.)

1. Geluid Uit onderstaande figuur blijkt dat ongeveer één op drie van de respondenten effectief maatregelen genomen heeft om iets te doen aan de geluidshinder die ze ondervinden. Bij de SLO0-meting was dit één op vier van de respondenten. Figuur 8: maatregelen genomen ? (geluid) 30,3% nee ja 69,7%

2. Geur Wat geur betreft zien we dat ongeveer 18% van de ondervraagde personen maatregelen genomen heeft om iets aan de geurhinder te doen. Dit percentage is gelijk aan het percentage uit de nulmeting. Figuur 9: maatregelen genomen ? (geur)

17,5%

nee ja 82,5%

54

M.A.S.

Aminabel



3. Licht Inzake lichthinder heeft slechts ongeveer 6% van de ondervraagden effectief maatregelen genomen om iets te doen aan de lichthinder die ze ondervinden. Dit percentage is gelijk aan het percentage uit de SLO0-meting. Figuur 10: maatregelen genomen ? (licht) 5,8%

nee ja 94,2%

Uit deze drie figuren kunnen we voorzichtig besluiten, in combinatie met hetgeen reeds beschreven werd onder het onderdeel 'perceptie van de hinderbronnen', dat geluidshinder door de ondervraagden als de belangrijkste hinder van de drie opgegeven hindervormen wordt ervaren. Immers, meer mensen nemen maatregelen om iets te doen aan geluidshinder dan aan geur- of lichthinder. Welke maatregelen of acties (onder)nemen de ondervraagde personen nu juist om iets te doen aan de hinder die zij ervaren? Dit zal duidelijk gemaakt worden aan de hand van de volgende drie staafdiagrammen.

55

M.A.S.

Aminabel



1. Geluid Figuur 11: genomen maatregelen geluid

80 61,5 60 40 20

39 29,9 13,8

19,9 7,6

2,3

7

14,4

0 eraan gedacht om klacht in te dienen reeds éénmaal klacht ingediend reeds meermaals klacht ingediend eraan gedacht om te verhuizen een advocaat gecontacteerd lid geworden van een actiecomité gepraat met zij die veroorzaken meer aandacht besteed aan het sluiten van deuren, ramen, gordijnen of rolluiken uw woning aangepast of verbouwd

Basis = 100 % = aantal personen dat maatregelen genomen heeft. N = 1.487. De respondenten kunnen meer dan één maatregel nemen.

Meer dan zes op tien van de respondenten die maatregelen nemen i.v.m. geluidshinder besteden meer aandacht aan het sluiten van deuren, ramen en rolluiken. Opvallend is ook dat ongeveer hetzelfde percentage (60.4%) van deze groep mensen eraan gedacht heeft om klacht in te dienen (N=581) of reeds effectief één (of meerdere) klacht(en) heeft ingediend (N=317). Hierbij kunnen we ons niet uitspreken over de plaats waar of de persoon bij wie de klacht geuit is (gemeente, politie, veroorzaker zelf, ...).

56

M.A.S.

Aminabel



2. Geur

Figuur 12: genomen maatregelen geur

80

67,5

60 40 20

31,2 12,1

25 5,9

12,5

1,2 4,4

4,2


Basis = 100 % = aantal personen dat maatregelen genomen heeft. N = 857. De respondenten kunnen meer dan één maatregel nemen.

Wanneer we kijken naar de ondernomen acties i.v.m. geurhinder vinden we ongeveer dezelfde resultaten. Meer dan 6 op 10 van de personen die maatregelen nemen wat betreft de hinder door geur doen dit door meer aandacht te besteden aan het sluiten van deuren, ramen en rolluiken. De helft (49.2 %) van diegenen die maatregelen nemen m.b.t. geur heeft eraan gedacht om klacht in te dienen of heeft dit ook effectief gedaan (N=154).

57

M.A.S.

Aminabel



3. Licht

Figuur 13: genomen maatregelen licht

80 59,9

60 40 20

24,1

22,9 3,6 4 5,5 0,8 3,9

7,3


Basis = 100 % = aantal personen dat maatregelen genomen heeft. N = 281. De respondenten kunnen meer dan één maatregel nemen.

Ongeveer zes op tien van de personen die maatregelen genomen hebben om de lichthinder tegen te gaan, hebben meer aandacht besteed aan het sluiten van deuren, ramen en rolluiken. Drie op tien (30,5 %) heeft eraan gedacht om klacht in te dienen of heeft reeds effectief klacht ingediend (N=21).

58

M.A.S.

Aminabel


3.1.1.4.


DIVERSE HINDERASPECTEN EN BELEIDSPRIORITEITEN

1. 's Nachts wakker worden van geluid

Straatverkeer blijkt overduidelijk de grootste bron van geluidshinder te zijn waardoor mensen 's nachts wakker worden (vraag V.1.). Maar liefst 27,3% van de respondenten zegt soms, regelmatig of elke nacht wakker te worden van het geluid van straatverkeer. Op de tweede plaats worden mensen wakker van het lawaai van hun buren. 14% van de ondervraagde personen wordt soms, regelmatig of elke nacht wakker van dit geluid. Luchtvaart en treinverkeer hebben een percentage van respectievelijk 8,9% en 4,7%. Figuur 14: 's nachts w akker w orden door geluid (%)

20

17,7

15 10 5

6 1,4

soms

9,7

8,2 3,4 1,10,2

2,4

regelmatig elke nacht

4 0,5

0,3

0 straatverkeer

treinverkeer

luchtvaart

buren

Wanneer we enkel de percentages van diegenen die regelmatig of elke nacht wakker worden van het geluid van een bepaalde bron bekijken, blijft de rangschikking behouden. Slechts 2,6% van de respondenten gaf nog een andere bron van geluid op die niet kon worden ondergebracht in de reeds opgegeven categorieën. Als andere bronnen van geluid waardoor mensen 's nachts wakker worden, werden nog 'recreatie' en 'industrie, handel en diensten' opgenoemd.

59

M.A.S.

Aminabel



61,8% van de respondenten die een antwoord gaven op deze vraag (vraag V.1.) wordt 's nachts nooit of eerder zelden wakker van het geluid van om het even welke bron. Van diegenen die soms, regelmatig of elke nacht wakker worden van geluid van een bepaalde bron (de overige 38,2%) zegt 11,4% dat bijkomende geluidsisolatie (vraag V.2.) zeker helpt, 30,3% dat het misschien wel kan helpen. Omgekeerd zegt 34,6%van dezelfde groep dat bijkomende geluidsisolatie niet helpt. Opmerkelijk is ook dat 10,1% zegt dat hij of zij 's nachts zelden of nooit wakker wordt van geluid van buiten zijn of haar woning terwijl ze op de vraag ervoor (vraag V.1.) aangegeven hebben soms, regelmatig of elke nacht wakker te worden van geluid van een bepaalde bron.

Figuur 15: antw oord respondenten die som s tot elke nacht w akker w orden van geluid

10,1%

11,4%

ja, zeker

13,6%

misschien wel 30,3%

neen, zeker niet geen idee

34,6%

ik word 's nachts zelden of nooit wakker van geluid van buiten mijn woning

60

M.A.S.

Aminabel



2. Helpt geluidsisolatie?

51

41,2% zegt zelden of nooit wakker te worden van geluid van buiten zijn of haar woning. Iets meer dan één op vier (26,5%) denkt dat bijkomende geluidsisolatie de geluidshinder zou kunnen verhelpen. Een iets kleiner percentage van de ondervraagde personen (22,0%) denkt dan juist weer dat dit zeker niet helpt. (vraag V.2.)

Figuur 16: helpt bijkomende geluidsisolatie?

ja, zeker wel

8,1% 18,4% 41,1%

misschien wel neen, zeker niet geen idee

22,0% 10,5%


Voor alle duidelijkheid: de vermelde percentages hebben betrekking op alle respondenten en niet alleen op diegenen die 's nachts wakker worden. 51

61

M.A.S.

Aminabel



3. Geur schadelijk voor gezondheid?

Bijna vier op tien van onze respondenten (38,8%) wordt niet gehinderd door geur in zijn omgeving. Slechts 5% is er van overtuigd dat deze geur schadelijk is voor zijn of haar gezondheid terwijl 12% denkt dat de geur wel eens schadelijk zou kunnen zijn. Omgekeerd zien we dat bijna één op vier (23,9%) van de ondervraagde personen er vast van overtuigd is dat de geur niet schadelijk is voor de gezondheid. 1 op 5 denkt dat de geur waarschijnlijk niet schadelijk is. (vraag V.3.) Figuur 17: is de geur schadelijk voor uw gezondheid? nee, niet schadelijk 23,9% waarschijnlijk niet schadelijk

38,8%

waarschijnlijk wel schadelijk 20,0% 5,3%

12,1%

ja, schadelijk er is in mijn omgeving geen geur die me hindert

De cijfers hierboven betreffen de opinie wat betreft de schadelijkheid van de geur waarvan men hinder ondervindt op totale basis. In wat volgt gaan we de opinie na van de personen die in de eerste plaats gehinderd zijn door een bepaalde subcategorie van geur zoals bvb. verkeer en vervoer(vraag III.1.). De vraag wordt immers gesteld 'Bent u van oordeel dat de geur die u het sterkst hindert in uw omgeving (thuis) schadelijk is voor uw gezondheid?'. We splitsen deze vraag dus op per substeekproef. Per gehinderde hebben we dus bepaald door welke bron hij of zij het meest gehinderd wordt en in welke mate. Daarna werden de groepen geïsoleerd die ernstig en extreem gehinderd zijn. In totaal waren er 466 respondenten die ernstig of extreem gehinderd werden door slechts één subcategorie van geur. In de tabel die volgt kan men de aantallen nalezen per subcategorie. De respondenten die ernstig of extreem gehinderd werden door twee of meer subcategorieën werden uitgesloten van deze tabulering.52

I.c. 101 respondenten waren ernstig of extreem gehinderd door twee of meer subcategorieën van geurhinder.

52

62

M.A.S.

Aminabel



Tabel 20. Aantal respondenten dat uitsluitend ernstig of extreem gehinderd is door een subcategorie

Verkeer en vervoer KMO en industrie Handel, diensten, recreatie en toerisme Land- en tuinbouw Water en -zuivering Buren

ernstig en extreem gehinderd Count % 122 26,1 84 18 9 1,8 49 10,6 51 11 151 32,4

De ernstig of extreem gehinderden door 'landen tuinbouw' zijn er het meest van overtuigd dat de geur in hun omgeving niet schadelijk is (33,6%)53, diegenen die ernstig of extreem gehinderd zijn door 'KMO en industrie' het minst (8,2%). De percentages van de andere subcategorieën zijn de volgende: 21,3% voor 'water en -zuivering', 16,9% voor 'buren' en 13,7% voor 'verkeer en vervoer'. 43,5% van diegenen die uitsluitend ernstig of extreem gehinderd zijn door 'landen tuinbouw' denkt dat de geur uit hun omgeving waarschijnlijk niet schadelijk is. Voor de ernstig of extreem gehinderden van de andere subcategorieën is dit in dalende volgorde: 40,1% voor 'KMO en industrie', 33,8% voor 'water en -zuivering', 29,1% voor 'buren' en 12,9% voor 'verkeer en vervoer'. Figuur 18: is de geur schadelijk voor uw gezondheid? nee, niet schadelijk 50 40 30 20 10 0

waarschijnlijk niet schadelijk waarschijnlijk wel schadelijk verkeer en KMO en vervoer industrie

handel, diensten, …

landen w ater en tuinbouw zuivering

buren

ja, schadelijk er is in mijn omgeving geen geur die me hindert

Omwille van het zeer beperkt aantal respondenten, slechts 9 respondenten, dat uitsluitend ernstig of extreem gehinderd is door 'handel, diensten, recreatie en toerisme' werden de resultaten van deze categorie niet mee in rekening gebracht bij de bespreking van de resultaten.

53

63

Aminabel

M.A.S.



Omgekeerd zien we dat diegenen die uitsluitend ernstig of extreem gehinderd zijn door 'verkeer en vervoer' het meest van oordeel zijn dat de geur uit hun omgeving schadelijk is voor hun gezondheid (28,8%), terwijl de ernstig of extreem gehinderden door 'landen tuinbouw' dit het minst zijn (3,5%). Bij de andere subcategorieën schommelt dit percentage telkens rond de 20%. Iets meer dan één op drie (34,2%) van diegenen die uitsluitend ernstig of extreem gehinderd zijn door 'verkeer en vervoer' denkt dat de geur waarschijnlijk schadelijk is. Voor de subcategorie 'KMO en industrie' is dit 27,3%, voor 'buren' 22,4%, voor 'landen tuinbouw' 19,3% en voor 'water en -zuivering' tenslotte 14,7%. Opmerkelijk is ook dat, hoewel men aangegeven heeft ernstig of extreem gehinderd te zijn door een bepaalde subcategorie van geurhinder, een aantal van onze respondenten toch zegt dat er in zijn omgeving geen geur is die hem of haar hindert. Met uitzondering van de categorieën 'landen tuinbouw' en 'KMO en industrie' is dit zelfs 10% van diegenen die ernstig of extreem gehinderd zijn door die categorie. Na controle van de toegestuurde enquêtes bleek het niet om invoerfouten te gaan.

64

M.A.S.

Aminabel



4. Verlichting gemeente- en gewestwegen/snelwegen

De overgrote meerderheid van de ondervraagde personen vindt dat de wegen verlicht (al dan niet met gedimde verlichting) moeten blijven tijdens de nacht. Voor de gemeente- en gewestwegen rond de eigen woning vindt 85,5% dit, voor de snelwegen 78,5%. Echter, iets meer dan vier op tien van de respondenten vindt dat de verlichting 's nachts54 gedimd mag worden (42,1% voor de gemeente- en gewestwegen en 43,4% voor de snelwegen). (vraag V.4. en V.5.)

Figuur 19: verlichting gemeente- en gewestwegen/snelwegen (%) 50

43,4 42,1

45

steeds verlicht moeten worden als het donker is

43,4

40

35,1

35 30 25 20 15

13,7

10,6

10

7,8 3,9

5

verlicht moeten worden als het donker is maar dat de verlichting gedimd moet worden tijdens de nacht verlicht moet worden als het donker is maar dat de verlichting uitgeschakeld moet worden tijdens de nacht niet verlicht moeten worden

0 gemeente- en gew estw egen

54

snelw egen

Nacht te verstaan als de periode tussen 24u en 5u.

65

M.A.S.

Aminabel


5. Volgorde beleidsproblemen


55 56

Wanneer we enkel kijken naar het aantal respondenten dat een bepaald probleem als belangrijkste aanduidt, zien we dat asociaal rijgedrag als het belangrijkste probleem wordt aanzien van de zes opgegeven ‘beleidsproblemen’. (vraag V.6.) 27,2% gaf het cijfer 1 aan dit probleem, wat erop duidt dat zij vinden dat de overheid dit als eerste dient aan te pakken. Dan volgt stadsverloedering met 24,8% en op de derde plaats staat het overmatig gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw met slechts 16,7%. Wanneer we kijken naar het aantal respondenten dat een bepaald probleem in de top drie plaatst, dan zien we dat asociaal rijgedrag nog steeds als belangrijkste probleem wordt aanzien. 58,2% gaf het cijfer 1, 2 of 3 aan dit probleem. Dan volgt luchtverontreiniging door straatverkeer met 55,3% en op de derde plaats staat stadsverloedering met 55%. Slechts 34,8% plaatste lawaai van wegverkeer in zijn top drie. De respondenten vinden dus dat de overheid eerst de andere problemen dient aan te pakken en dan pas het lawaai van het wegverkeer. Deze cijfers relativeren het gehinderd zijn (door geluid) toch wel een beetje57.

Bij deze vraag moet wel opgemerkt worden dat een aantal van de respondenten meerdere keren éénzelfde cijfer toekende. 56 Bij dit onderdeel dienen we nog eens extra te vermelden dat het om prioriteiten gaat. De beleidsprioriteiten die mensen vooropstellen zijn vaak voor een deel bepaald door persoonlijke situaties en ervaringen. Het is dus logisch dat mensen die niet ernstig of extreem gehinderd zijn door geur, geluid of licht andere problemen op de eerste plaats stellen dan zij die wel gehinderd worden. Zij die weinig gehinderd zijn zullen vaak prioriteit geven aan de problemen waarmee ze wél geconfronteerd worden en die dus niet gerelateerd zijn aan geur, geluid of licht. 57 De respondenten zijn het meest gehinderd door geluid, en van (straat)verkeer op de eerste plaats. (cfr. infra) 55

66

M.A.S.

Aminabel



Figuur 20: prioritair aan te pakken 'beleidsproblemen' (%) 70 60 50 40 30

13,1 23,2 17,9

20 10 0

27,2

13

17,4

18,5

16,9

13,6

16,7

19,8 12,6 11,5 10,7

17,2 17 24,8

3 2 1

14,4

sta sta law ove luc as oc htv nk ds aa rge iaa v i e ver e b v r rlo rui on a l ri oo n ed tre kv jge h rza e e i a nig dra tw r n i ak n ch g ing eg g td e v oo erk mi do rd sc or e e h ei s tr r e nd aa b es us tve t trie r ijdi rk e ng er sm idd . ..

De inconsistentie dat bvb. stank door industrie een hogere prioriteit krijgt dan lawaai van het wegverkeer terwijl er toch meer gehinderden zijn door wegverkeer, kan mogelijks door een aantal hypothesen verklaard worden. Ten eerste is er de betrokkenheid van de respondent met de problematiek (zie ook voetnoot). Een andere hypothese kan zijn dat de rangschikking van de problemen door de respondent beïnvloed wordt door het gegeven dat de te nemen maatregelen hem raken of niet. Indien een respondent vreest dat zijn eigen mobiliteit en bewegingsvrijheid in het gedrang komen als de overheid het lawaai van het wegverkeer gaat aanpakken, zal hij waarschijnlijk meer geneigd zijn andere problemen eerst te stellen. Ten derde zou het kunnen dat men ervan overtuigd is dat het lawaai van het wegverkeer toch niet te verminderen is en men dus problemen voorop gaat stellen waar wel een oplossing voor te vinden is. In wat volgt zal de relatie tussen de frequentie van het gebruik van de vervoermiddelen (vraag VI.6.) tot de beleidsprioriteiten (vraag V.6.) die de overheid volgens de respondenten dient te stellen nagegaan worden. Concreet zal onderzocht worden hoe de frequente autogebruikers staan ten opzichte van de beleidsaspecten die gerelateerd zijn aan verkeer nl. 'het lawaai van het wegverkeer', 'het asociaal rijgedrag' en 'luchtverontreiniging door straatverkeer'.

67

M.A.S.

Aminabel



Figuur 21: relatie frequentie gebruik auto - lawaai van wegverkeer 50 40 30 20 10 0

9,8

3

7,1 6,6

11,4

2

12,2

13,1

16,2

enkele keren per maand

enkele keren per jaar

zelden of nooit

13,2

12,2

12

14

8,9

13

bijna dagelijks

enkele keren per w eek

12,6 10,9

1

Bovenstaande figuur geeft de relatie weer tussen de frequentie waarmee men gebruik maakt van de auto als vervoersmiddel en het belang dat men hecht aan de aanpak van het lawaai van het wegverkeer. Als we enkel kijken naar de cijfers waarbij de respondenten lawaai van wegverkeer aangeduid hebben als probleem dat als eerste dient aangepakt te worden, dan zien we dat diegenen die de auto (bijna) dagelijks gebruiken het minst (8,9%) lawaai van wegverkeer als het belangrijkste probleem aanduiden, diegenen die de auto zelden of nooit gebruiken doen dit het meest (16,2%). Kijken we echter naar de percentages waarbij lawaai van wegverkeer in de top drie van belangrijkste problemen geplaatst wordt, dan stellen we vast dat de respondenten die slechts enkele keren per jaar de auto gebruiken het minst van oordeel zijn dat de overheid dit probleem eerst dient aan te pakken (26,8%), voor diegenen die de auto dagelijks gebruiken is dit 32,4% en voor de overige drie frequentiecategorieën schommelt dit percentage rond de 38%.

Figuur 22: relatie frequentie gebruik auto - asociaal rijgedrag 70 60 50 40 30 20 10 0

13,2

13

13,5

16,5

19,3

16,2

12,9 7,7

3 26,1

2

21,8 27,2

27,8

27,9

bijna dagelijks



14,2 enkele keren per jaar

1

24,9 zelden of nooit

68

M.A.S.

Aminabel



Bekijken we de relatie tussen de frequentie waarmee men gebruik maakt van de auto en het belang dat men hecht aan de aanpak van het asociaal rijgedrag, dan zien we dat slechts 14,2% van zij die enkele keren per jaar de auto gebruiken asociaal rijgedrag aanduidt als probleem dat de overheid het eerst dient aan te pakken. Voor diegenen die zelden of nooit de auto gebruiken is dit ongeveer 25% en voor zij die minstens enkele keren per maand met de auto rijden is dit reeds meer dan 27%. Ook wanneer we de percentages bekijken van diegenen die asociaal rijgedrag in hun top drie van aan te pakken problemen plaatsen hebben zij die slechts enkele keren per jaar de auto als vervoersmiddel gebruiken het laagste percentage (43,7%). De overige percentages liggen tussen 56,9% en 63,9%.

Figuur 23: relatie frequentie gebruik auto - luchtverontreiniging door straatverkeer 70 60 50 40 30 20 10 0

23,7 18,1

23,5

18,7

23,2

19,7 22,4 enkele keren per jaar

21,6 18,7

12

14,8

18,6

bijna dagelijks



3

27,1

2 16,4

1

14,8 zelden of nooit

De hierbovenstaande figuur geeft de relatie weer tussen de frequentie waarmee men gebruik maakt van de auto als vervoersmiddel en het belang dat men hecht aan de aanpak van de luchtverontreiniging door straatverkeer. Kijken we dus weer enkel naar de cijfers waarbij de respondenten luchtverontreiniging door straatverkeer aangeduid hebben als probleem dat als eerste dient aangepakt te worden, dan stellen we vast dat diegenen die de auto (bijna) dagelijks gebruiken het minst (12,0%) luchtverontreiniging als straatverkeer als belangrijkste probleem aanduiden, diegenen die slechts enkele keren per jaar de auto gebruiken doen dit het meest (22,4%). Kijken we naar de percentages waarbij luchtverontreiniging door straatverkeer in de top drie van de belangrijkste problemen geplaatst wordt, dan bemerken we dat ook hier de respondenten die (bijna) dagelijks met de auto rijden het laagste percentage hebben (53,8%). Het hoogste percentage is dan echter weer voor zij die slechts enkele keren per maand de auto gebruiken als vervoersmiddel (65,3%).

69

Aminabel

M.A.S.



6. Opmerkingen beleid/milieuhinder

In het deel van de enquête dat handelt over de milieuhinder die de respondenten ondervinden kregen ze ook de kans om hun opmerkingen over de milieuhinder in hun buurt of over het beleid dat de overheid voert om milieuhinder te vermijden en te bestrijden neer te schrijven. (vraag V.7.) Tabel 21. Opmerkingen milieuhinder, beleid en overheid.

Opmerkingen milieuhinder – Top 3 verkeer: uitlaatgassen/snelheid/zwaar verkeer hinder door geluid 'andere, mogelijks m.b.t. geluid/geur/licht Opmerkingen beleid overheid – Top 3 meer controles en metingen uitvoeren gebrek aan actie meer aandacht voor milieu, natuur en groenbeleid

Met betrekking tot de milieuhinder zien we dat de respondenten het meest een opmerking geven over 'verkeer: uitlaatgassen/snelheid/zwaar verkeer'. 6% van de ondervraagde personen die een opmerking gaven, gaven een opmerking in deze richting. Dan volgt 'hinder door geluid' met 5,6% en op de derde plaats staat de categorie 'andere, mogelijks m.b.t. geluid/geur/licht' met 4,5%. Opmerkelijk is ook dat 6,1% van de respondenten in zijn of haar opmerking een oplossing voor specifieke en algemene problemen geeft. Met betrekking tot het beleid dat de overheid voert om milieuhinder te vermijden en te bestrijden, stellen we vast dat de respondenten vooral van mening zijn dat de overheid meer controles en metingen moet uitvoeren. 9,1% van de ondervraagde personen gaf dit als opmerking. Als tweede meest voorkomende opmerking wat betreft het beleid wordt de overheid vooral gebrek aan actie verweten (7,6%). De overheid zou ook meer aandacht moeten besteden aan milieu, natuur en groenbeleid (6,1%).

70

M.A.S.

Aminabel


3 . 1 . 2 . AN AL Y S E

3.1.2.1.


V AN DE HINDERBRONNEN OP GEWEST ELIJK NIVEAU

OVERZICHT VAN DE VERSCHILLENDE HINDERBRONNEN

In het enquêteformulier werd voor elk van de drie hinderbronnen (geluid, geur en licht) een onderscheid gemaakt tussen een aantal grote categorieën. In dit onderdeel zullen per hinderbron deze categorieën opgesomd worden en zal er door middel van een figuur een overzicht gegeven worden van de ervaren hinder per categorie. (vragen II.1., III.1. en IV.1.) 1. Geluid Voor de hinder door geluid werden de volgende grote categorieën weerhouden: · · · · ·

Verkeer en vervoer KMO & industrie Recreatie en toerisme Landbouw Buren

Figuur 24: geluidshinderbronnen (%)

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

helemaal niet gehinderd een beetje gehinderd tamelijk gehinderd ernstig gehinderd extreem gehinderd

Verkeer

Industrie

Recreatie

Landbouw

Buren

71

M.A.S.

Aminabel



2. Geur Voor de hinder door geur werden de volgende grote categorieën weerhouden: · · · · · ·

Verkeer en vervoer KMO & industrie Handel, diensten, recreatie en toerisme Land- en tuinbouw Water en -zuivering Buren

Figuur 25: geurhinderbronnen (%)

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

helemaal niet gehinderd een beetje gehinderd tamelijk gehinderd ernstig gehinderd

Bu re n

ui ve rin g W at er z

La nd bo uw

Ha nd el

In du st rie

V

er ke er

extreem gehinderd

72

M.A.S.

Aminabel



3. Licht Voor de hinder door licht werden de volgende grote categorieën weerhouden: · · · · ·

Verkeer en vervoer KMO & industrie Handel, diensten, recreatie en toerisme Landbouw Buren

Figuur 26: lichthinderbronnen (%)

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

helemaal niet gehinderd een beetje gehinderd tamelijk gehinderd ernstig gehinderd extreem gehinderd

Verkeer

Industrie

Handel

Landbouw

Buren

73

M.A.S.

Aminabel


3.1.2.2.


VERGELIJKING TUSSEN DE VERSCHILLENDE BRONNEN

1. Geluid Indien uitsluitend de respondenten die ernstig of extreem gehinderd zijn door geluid van een specifieke hinderbron (vraag II.1.) in rekening worden gebracht moeten de volgende bronnen in dalende orde van belang weerhouden worden: · · · · ·

Verkeer en vervoer Buren Recreatie en toerisme KMO & industrie Landbouw

: 14,1% : 5,9% : 4,5% : 4,3% : 1,4%

De drie belangrijkste geluidshinderbronnen zijn dus verkeer en vervoer, buren én recreatie en toerisme. Figuur 27: geluidshinder bronnen 35 30 25 20

% tamelijk gehinderd

15

% ernstig & extreem

10 5 0 Verkeer

Industrie

Recreatie

Landbouw

Buren

Wanneer we de tabel tussen de ernstig en extreem gehinderden m.b.t. geluid in het algemeen (vraag I.3.) enerzijds en de hinder ten gevolge van specifieke geluidsbronnen (vraag II.1.) anderzijds bekijken, zien we dat de ernstig/extreem gehinderden door geluid in het algemeen frequenter ernstig tot extreem gehinderd zijn door verkeer/vervoer dan wel door één van de andere geluidsbronnen. Met andere woorden, het ernstig tot extreem gehinderd zijn door geluid in het algemeen, is frequent terug te brengen tot het ernstig tot extreem gehinderd zijn door verkeer/vervoer.

74

M.A.S.

Aminabel



Geluidshinder algemeen ernstig gehinderd Count SUBTOTAAL verkeer en vervoer:geluid

Helemaal niet gehinderd

36

Col % 7,4%

Een beetje gehinderd

49

Tamelijk gehinderd

84

Ernstig gehinderd Extreem gehinderd Group Total SUBTOTAAL KMO & industrie: geluid


5

Col % 5,2%

10,1%

14

17,2%

9

248

51,0%

70

Count 41

Col % 7,1%

15,0%

63

10,9%

9,9%

93

16,0%

17

18,3%

266

45,6%

14,3%

49

51,6%

119

20,4%

487

100,0%

95

100,0%

582

100,0%

221

47,0%

42

44,9%

263

46,6%

94

20,1%

18

19,8%

113

20,0%

Tamelijk gehinderd

67

14,3%

13

13,7%

80

14,2%

Ernstig gehinderd

66

14,1%

5

5,5%

72

12,7%

Extreem gehinderd

21

4,5%

15

16,2%

36

6,4%

470

100,0%

94

100,0%

563

100,0%


166

35,2%

32

34,5%

198

35,1%


120

25,6%

22

23,2%

142

25,2%

Tamelijk gehinderd

91

19,2%

17

18,4%

108

19,1%

Ernstig gehinderd

72

15,2%

9

9,3%

80

14,2%

Extreem gehinderd

22

4,7%

14

14,6%

36

6,4%

470

100,0%

94

100,0%

564

100,0%

Group Total SUBTOTAAL landbouw: geluid

Count


Group Total SUBTOTAAL recreatie en toerisme: geluid

Group Total

extreem gehinderd


365

78,1%

74

78,7%

439

78,2%


61

13,1%

10

10,4%

71

12,7%

Tamelijk gehinderd

21

4,5%

3

3,3%

24

4,3%

Ernstig gehinderd

12

2,6%

5

5,7%

17

3,1%

8

1,7%

2

2,0%

10

1,7%

Extreem gehinderd Group Total

467

100,0%

94

100,0%

561

100,0%


176

37,4%

34

36,4%

210

37,2%


132

28,1%

17

18,1%

149

26,4%

Tamelijk gehinderd

72

15,3%

11

12,4%

83

14,8%

Ernstig gehinderd

54

11,5%

13

14,3%

67

11,9%

Extreem gehinderd

36

7,7%

17

18,8%

54

9,6%

Group Total

470

100,0%

93

100,0%

563

100,0%

Table Total

491

100,0%

96

100,0%

588

100,0%

SUBTOTAAL buren: geluid

Verandert deze rangschikking indien we ook de tamelijk gehinderden door een specifieke bron van geluid in (vraag II.1.) ogenschouw nemen? Indien de tamelijk gehinderden mee in rekening gebracht worden geeft dit voor de verschillende geluidshinderbronnen de volgende percentages (in dalende volgorde): · · · · ·

Verkeer en vervoer Buren Recreatie en toerisme KMO & industrie Landbouw

: 32,2% : 16,4% : 13,8% : 11,2% : 3,6%

75

Aminabel

M.A.S.



Wanneer we deze rangschikking vergelijken met deze waarin enkel de ernstig tot extreem gehinderden in rekening gebracht werden, stellen we geen verschillen vast in de volgorde van de geluidshinderbronnen. Verkeer/vervoer én buren blijven de belangrijkste hinderbronnen voor geluid ongeacht het in rekening brengen van de tamelijk gehinderden.

76

M.A.S.

Aminabel



2. Geur Indien uitsluitend de ernstig en extreem gehinderden door een specifieke bron van geur (vraag III.1.) in rekening worden gebracht moeten de volgende bronnen in dalende orde van belang weerhouden worden: · · · · · ·

Buren Verkeer en vervoer KMO en industrie Land- en tuinbouw Water en –zuivering Handel, diensten, recreatie en toerisme

: 4,2% : 3,7% : 2,7% : 1,8% : 1,6% : 0,4%

De drie belangrijkste geurhinderbronnen zijn dan bijgevolg buren, verkeer/vervoer, en KMO/industrie. Ook bij de SLO0-meting waren dit de drie belangrijkste geurhinderbronnen al nam toen verkeer/vervoer de eerste plaats in en stond buren slechts op de derde plaats. Belangrijk hierbij is de vaststelling dat, net zoals bij de nulmeting, voor geen enkele bron het totale percentage van respondenten die menen dat deze bron een ernstige of extreme geurhinder vormt, hoger ligt dan 5%. Dit beeld verandert echter wanneer we naast de ernstig en extreem gehinderden ook de tamelijk gehinderden in ogenschouw nemen (zie verder).

Figuur 28: geurhinder bronnen

% tamelijk gehinderd

Bu re n

at er zu ive rin g

W

La nd bo uw

Ha nd el

rie

% ernstig & extreem

In du st

Ve rk ee r

14 12 10 8 6 4 2 0

77

M.A.S.

Aminabel



Wat betreft de ernstig en extreem gehinderden m.b.t. geur in het algemeen (vraag I.3.) enerzijds en de hinder ten gevolge van specifieke geurbronnen (vraag III.1.) anderzijds, zien we dat de ernstig/extreem gehinderden door geur in het algemeen, frequenter ernstig tot extreem gehinderd zijn door buren of door verkeer/vervoer, dan wel door één van de andere geurbronnen. Met andere woorden, het ernstig tot extreem gehinderd zijn door geur in het algemeen, is frequent terug te brengen tot het ernstig tot extreem gehinderd zijn door buren of verkeer/vervoer. Geurhinder algemeen ernstig gehinderd Count SUBTOTAAL verkeer en vervoer: geur


79

94

Col % 39,1%


44

Tamelijk gehinderd

32

20,9%

55

22,7%

29,7%

47

Ernstig gehinderd

19,3%

3

6,8%

32

13,1%

4,2%

6

11,8%

14

5,8%

191

100,0%

51

100,0%

242

100,0%


97

50,5%

28

56,3%

126

51,7%


21

11,0%

4

8,1%

25

10,4%

Tamelijk gehinderd

19

9,6%

1

1,6%

19

8,0%

Ernstig gehinderd

32

16,7%

5

9,0%

37

15,1%

Group Total

Extreem gehinderd Group Total SUBTOTAAL handel, diensten, recreatie en toerisme: geur

Helemaal niet gehinderd Een beetje gehinderd

Count

Col % 30,8%

23,2%

11

16,6%

15

28

14,8%

8

Count

24

12,2%

13

24,9%

36

14,8%

193

100,0%

50

100,0%

243

100,0%

175

94,0%

42

85,0%

217

92,1%

7

3,6%

2

4,2%

9

3,7%

5

9,5%

5

2,0%

Ernstig gehinderd

2

,9%

Extreem gehinderd

3

1,4%

1

186

100,0%

127

67,0%


21

Tamelijk gehinderd

2

,7%

1,3%

3

1,4%

49

100,0%

236

100,0%

36

72,9%

163

68,2%

11,1%

2

3,5%

23

9,5%

12

6,4%

5

10,3%

17

7,2%

Ernstig gehinderd

16

8,4%

2

3,4%

18

7,4%

Extreem gehinderd

13

7,0%

5

9,9%

18

7,6%

190

100,0%

49

100,0%

239

100,0%


Group Total SUBTOTAAL water en zuivering: geur

16

Tamelijk gehinderd

Group Total SUBTOTAAL landen tuinbouw: geur

extreem gehinderd

Col % 41,3%

Extreem gehinderd SUBTOTAAL KMO & industrie: geur

Group Total


130

69,9%

30

60,1%

160

67,8%


22

12,0%

4

8,0%

26

11,1%

Tamelijk gehinderd

14

7,3%

3

6,4%

17

7,1%

Ernstig gehinderd

15

7,9%

2

4,3%

17

7,1%

5

2,9%

11

21,2%

16

6,8%

186

100,0%

50

100,0%

236

100,0%


92

47,3%

24

47,5%

116

47,3%


36

18,5%

5

9,1%

40

16,6%

Tamelijk gehinderd

33

17,2%

3

6,1%

36

14,9%

Ernstig gehinderd

16

8,4%

1

1,9%

17

7,0%

Extreem gehinderd

17

8,6%

18

35,3%

35

14,2%

Group Total

194

100,0%

51

100,0%

245

100,0%

Table Total

202

100,0%

52

100,0%

254

100,0%

Extreem gehinderd Group Total SUBTOTAAL buren: geur

78

Aminabel

M.A.S.



Verandert deze rangschikking indien we ook de tamelijk gehinderden door een specifieke hinderbron van geur (vraag III.1.) mee in ogenschouw nemen ? Indien de tamelijk gehinderden mee in rekening gebracht worden geeft dit voor de verschillende geurhinderbronnen de volgende percentages (in dalende volgorde): · · · · · ·

Verkeer en vervoer : 12,5% Buren : 10,9% KMO & industrie : 6,9% Land- en tuinbouw : 6,0% Water en –zuivering : 5,2% Handel, diensten, recreatie en toerisme: 1,3%

In tegenstelling tot de rangschikking waarbij enkel de ernstig tot extreem gehinderden door geur in rekening gebracht werden (waar buren de belangrijkste bron van geurhinder uitmaakte), komt buren nu op de tweede plaats te staan indien ook de tamelijk gehinderden mee in rekening gebracht worden. Verkeer en vervoer wordt dan de belangrijkste geurhinderbron. Deze rangschikking is identiek aan diegene uit de SLO0-meting.

79

M.A.S.

Aminabel



3. Licht Indien uitsluitend de ernstig en extreem gehinderden door een specifieke bron van licht (vraag IV.1.) in rekening worden gebracht moeten de volgende bronnen in dalende orde van belang weerhouden worden: · · · · ·

Verkeer en vervoer Handel, diensten, recreatie en toerisme Buren KMO & industrie Landbouw

: 1,4% : 0,6% : 0,5% : 0,4% : 0,3%

De drie belangrijkste lichthinderbronnen zijn dus verkeer/vervoer; handel/diensten/ recreatie/toerisme én buren, zij het dat de verschillen vrij beperkt zijn. Net zoals bij de geurhinderbronnen is het belangrijk vast te stellen dat het totale percentage van mensen die menen dat deze lichthinderbronnen een ernstige of extreme hinder vormen nooit hoger ligt dan 5%, voor deze lichthinderbronnen in feite zelfs nooit hoger dan 1.5 %. Zoals we in wat volgt zullen zien verandert de volgorde van de lichthinderbronnen niet wanneer we naast de ernstig en extreem gehinderden door licht ook de tamelijk gehinderden door licht in ogenschouw nemen.

Figuur 29: lichthinder bronnen 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0

% tamelijk gehinderd % ernstig & extreem

Verkeer

Industrie

Handel

Landbouw

Buren

80

M.A.S.

Aminabel



Wat betreft de ernstig en extreem gehinderden m.b.t. licht in het algemeen (vraag I.3.) enerzijds en de hinder ten gevolge van specifieke lichthinderbronnen (vraag IV.1.) anderzijds, zien we dat de ernstig/extreem gehinderden door licht in het algemeen, frequenter ernstig tot extreem gehinderd zijn door verkeer/vervoer, dan door één van de andere lichthinderbronnen. Met andere woorden, het ernstig tot extreem gehinderd zijn door licht in het algemeen, is frequent terug te brengen tot het ernstig tot extreem gehinderd zijn door verkeer/ vervoer.

Lichthinder algemeen ernstig gehinderd Count SUBTOTAAL verkeer en vervoer


5

Col % 10,3%


Count 7

Col % 12,0%

5

8,5%

12

26,0%

5

30,5%

17

27,3%

Ernstig gehinderd

17

37,5%

8

46,2%

24

39,8%

Extreem gehinderd

6

14,4%

1

6,7%

8

12,4%

44

100,0%

17

100,0%

61

100,0%

14

69,4%

49

75,7%


35

78,6%


1

1,3%

1

,9%

Tamelijk gehinderd

5

10,6%

5

7,4%

Ernstig gehinderd

4

8,4%

1

7,1%

5

8,0%

Extreem gehinderd

0

1,0%

5

23,5%

5

8,0%

44

100,0%

20

100,0%

64

100,0%


18

39,6%

9

47,8%

27

42,1%


12

26,0%

3

16,0%

15

22,9%

Tamelijk gehinderd

7

14,7%

7

10,1%

Ernstig gehinderd

4

8,0%

1

7,1%

5

7,7%

Extreem gehinderd

5

11,8%

6

29,0%

11

17,1%

44

100,0%

20

100,0%

64

100,0%

42

93,6%

8

40,5%

50

77,2%

1

3,2%

3

16,0%

5

7,1%

Tamelijk gehinderd

1

7,1%

1

2,2%

Ernstig gehinderd

4

18,2%

4

5,6%

Helemaal niet gehinderd Een beetje gehinderd

Extreem gehinderd Group Total SUBTOTAAL buren: licht

Col % 16,5%

11,7%

Group Total SUBTOTAAL landbouw: licht

3

5

Group Total SUBTOTAAL handel, diensten, recreatie en toerisme: licht

Count

Tamelijk gehinderd

Group Total SUBTOTAAL KMO & industrie: licht

Group Total

extreem gehinderd


1

3,2%

4

18,2%

5

7,8%

44

100,0%

20

100,0%

64

100,0%

31

70,1%

16

79,7%

47

73,1%


8

18,0%

1

7,5%

9

14,8%

Tamelijk gehinderd

1

3,2%

1

5,7%

3

3,9%

Ernstig gehinderd

4

8,7%

4

6,0%

Extreem gehinderd

1

7,1%

1

2,2%

Group Total

44

100,0%

20

100,0%

64

100,0%

Table Total

46

100,0%

21

100,0%

67

100,0%

81

M.A.S.

Aminabel



Indien de tamelijk gehinderden door een specifieke hinderbron van licht (vraag IV.1.) mee in rekening gebracht worden geeft dit voor de verschillende lichthinderbronnen de volgende percentages. · · · · ·

Verkeer en vervoer Handel, diensten, recreatie en toerisme Buren KMO & industrie Landbouw

: 3,8% : 1,7% : 1,6% : 1,1% : 0,4%

Wanneer we deze rangschikking vergelijken met deze waarin enkel de ernstig tot extreem gehinderden in rekening gebracht werden, stellen we geen verschillen vast in de volgorde van de hinderbronnen. Verkeer/vervoer; handel/diensten/recreatie/toerisme en buren blijven de belangrijkste hinderbronnen voor licht ongeacht het in rekening brengen van de tamelijk gehinderden. Zoals reeds eerder gezegd stijgen de percentages nooit boven de 5% uit, zelfs niet indien ook de tamelijk gehinderden door licht mee in ogenschouw genomen worden. Slechts een zeer gering aantal respondenten ervaart dus hinder van licht. De hinder door licht is dus zeer beperkt in vergelijking met de hinder door geur of geluid.

82

M.A.S.

Aminabel


3.1.2.3.


VERGELIJKING TUSSEN DE VERSCHILLENDE BRONNEN; VERGELIJKING VAN SLO1 MET SLO0

Wanneer we de cijfers voor de ernstig + extreem gehinderden voor de verschillende hinderbronnen (vragen II.1., III.1. en IV.1.) van de nulmeting vergelijken met de huidige meting, bekomen we het volgende plaatje. Tabel 22. Ernstig + extreem gehinderden door de verschillende hinderbronnen

geluid Meting Bron Verkeer en vervoer Buren Recreatie en toerisme KMO en industrie Landbouw Land- en tuinbouw Water- en zuivering Handel, diensten, recreatie en toerisme

SLO0 % 15.0 5.1 3.1 4.9 0.6

SLO1 % 14.1 5.9 4.5 4.3 1.4

geur

licht

SLO0 % 5.1 3.3

SLO1 % 3.7 4.2

SLO0 % 1.6 0.4

SLO1 % 1.4 0.5

3.8

2.7

0.4 0.2

0.4 0.3

2.2 2.0 0.4

1.8 1.6 0.4

0.7

0.6

De algemene situatie voor geluid is stabiel gebleven (zie hiervoor; vraag I.3.). Wanneer we kijken naar de verschillende categorieën (vraag II.1.), is het beeld gemengd: een daling voor verkeer/vervoer en KMO/industrie en een stijging voor de overige drie categorieën. We merken vooral een verschuiving op van de hinder van 'verkeer en vervoer' (afname) naar de hinder van 'recreatie en toerisme' (toename). Hierbij dient echter wel opgemerkt te worden dat de categorie 'recreatie en toerisme' expliciet uitgebreid werd met de subcategorie 'muziek in auto's' in vergelijking met de SLO0meting. De cijfers uit het tabellenboek tonen effectief aan dat het percentage tamelijk gehinderden door 'muziek in auto's' (6,0%) groter is dan het percentage tamelijk gehinderden door de andere subcategorieën van de categorie 'recreatie en toerisme'.58 De toename van de hinder voor de categorie 'recreatie en toerisme' kan dus grotendeels toegeschreven worden aan het toevoegen van de nieuwe subcategorie 'muziek in auto's'.

83

M.A.S.

Aminabel



De algemene hinder door geur (vraag I.3.) is gedaald. Wanneer we kijken naar de verschillende hoofdcategorieën (vraag III.1.), merken we dat deze daling te danken is aan een daling voor al de categorieën met uitzondering van de categorie ‘buren’ waar we een stijging zien van 3.3% naar 4.2%. De toch wel sterke afname van de ernstige en extreme hinder door verkeer en vervoer voor geluid en geur kan ons doen afvragen of het gevoerde verkeersbeleid zijn vruchten heeft afgeworpen. Daarom kan het zeer nuttig zijn de hoofdcategorie weer op te splitsen in zijn subcategorieën en na te gaan welk van deze aspecten juist voor de verbetering gezorgd heeft. Tabel 23. Ernstig en extreem gehinderden door de hoofdcategorie 'Verkeer en vervoer'

geluid Meting Bron Straatverkeer Treinverkeer Luchtvaart Scheepvaart

SLO0 % 12.4 1.0 2.8 0.0

SLO1 % 11.7 1.0 2.6 0.4

geur SLO0 % 4.7

SLO1 % 3.1

0.5

0.6

M.b.t. de afname van de ernstig en extreme hinder door het geluid van verkeer en vervoer (vraag II.1.) stellen we vast dat deze afname vooral te danken is aan de afname van de hinder door straatverkeer. Ook de geluidshinder van de luchtvaart is afgenomen terwijl de geluidshinder door de scheepvaart toegenomen is. Bekijken we de cijfers die betrekking hebben op de afname van de ernstige en extreme hinder van geur veroorzaakt door verkeer en vervoer (vraag III.1.), valt onmiddellijk op dat deze afname eenzijdig te danken is aan de daling van het percentage respondenten dat gehinderd is door de geur van het straatverkeer. Uit de tabel m.b.t. de ernstig en extreem gehinderden door de verschillende hinderbronnen (tabel 22) hebben we kunnen vaststellen dat, ten opzichte van de SLO0meting, de hinder door buren sterk is toegenomen voor geluid (van 5,1% tot 5,9%) en geur (van 3,3% tot 4,2%). Hierbij moet wel opgemerkt worden dat voor de hinder door geluid drie nieuwe categorieën zijn toegevoegd aan de sector buren. Voor geur werd in de huidige studie schoorsteenafvoer expliciet apart vermeld als subcategorie. Zijn deze ingrepen een reden voor de spectaculaire groei van de hinder? Dit gaan we na door

I.c. 1,8% voor de subcategorie 'muziek van dancings, cafés of restaurants', 2,0% voor 'kermissen, braderijen en muziekfestivals', 1,1% voor 'sportvelden en -stadia' en 2,0% voor 'racen en crossen'.

58

84

Aminabel

M.A.S.



dezelfde bewerking nog eens opnieuw uit te voeren maar nu zonder toevoeging van de nieuwe categorieën.

85

M.A.S.

Aminabel



Tabel 24. Ernstig en extreem gehinderden door 'Buren'

geluid Meting Bron 59 Buren 60 Buren bis

SLO0 % 5.1 5.1

SLO1 % 5.9 4.1

geur SLO0 % 3.3 3.3

SLO1 % 4.2 3.2

De tabel leert ons dat de ernstige en extreme hinder door geluid van buren (vraag II.1.) sterk afneemt in vergelijking met de nulmeting wanneer de toegevoegde categorieën niet mee in beschouwing genomen worden. De extra hinder door buren die geconstateerd werd is dus volledig op naam te schrijven van de respondenten die ernstig of extreem gehinderd werden door een of meerdere van de nieuwe categorieën. Met betrekking tot geur zien we dat wanneer we de categorie 'schoorsteenafvoer' niet mee in rekening brengen de ernstige en extreme hinder door geur (vraag III.1.) ongeveer statusquo blijft aan de SLO0-meting. Hierbij moet echter wel opgemerkt worden dat, hoewel we nu cijfermatig op hetzelfde hinderniveau zitten als bij de nulmeting, we eigenlijk naar een beperktere serie van rubrieken kijken. Immers, schoorsteenafvoer zat bij de SLO0-meting impliciet vervat onder de categorie 'verbranden van afval'. Voor licht is de situatie stabiel gebleven wat betreft het aantal ernstig + extreem gehinderden (vraag IV.1.). De verschuivingen voor de categorieën zelf bedragen maximaal twee pro mille in de ene of andere richting.

Hoofdcategorie 'buren' zoals in de SLO1-meting: er werden nieuwe subcategorieën toegevoegd. 60 Oude aggregatie: voor geluid werden de nieuwe categorieën 'tuinonderhoud', 'muziek of TV' en 'verwarmings- en airco-installaties' weggelaten, voor geur werd de categorie' schoorsteenafvoer' niet mee in rekening genomen. 59

86

M.A.S.

Aminabel


3.1.3.

REL AT IE


T USSEN HINDER EN ENKELE PAR AM ET ERS

(GEWEST)

De invloed van bepaalde parameters zoals 'geslacht', 'leeftijd', 'opleiding', 'provincie', 'beroep', 'type woning' en 'woontijd' op het gehinderd zijn door geur, geluid en licht werd nagegaan door middel van het opstellen van ANOVA-tabellen. Wat betreft de ANOVA-analyses werden voor leeftijd al de verschillende categorieën afzonderlijk genomen; evenzo voor geslacht, provincie, type woning en woontijd. Omwille van het grote aantal categorieën voor 'beroep' en 'opleidingsniveau', werden sommige categorieën voor 'beroep' en 'opleidingsniveau' samengenomen. Door middel van ANOVA-tabellen kan er nagegaan worden of er een statistisch significant verband bestaat tussen twee variabelen, in dit geval tussen de ervaren hinder (van geluid, geur of licht) en een aantal socio-demografische parameters. De nulhypothese is hierbij dat de variabelen onafhankelijk zijn van elkaar en dat er geen verband of relatie bestaat. Aan de hand van de overschrijdingskans of significantie kan aangegeven worden of er een statistisch significant verband bestaat tussen twee variabelen. Er wordt uitgegaan van een betrouwbaarheid van 95% (0,05). Dit wil zeggen dat wanneer de significantie groter is dan 0,05, de nulhypothese wordt weerhouden en er dus geen verband bestaat tussen de twee variabelen. Wanneer de significantie kleiner is dan 0,05, wordt de nulhypothese verworpen en bestaat er dus wel een statistisch significant verband tussen de twee onderzochte variabelen. In wat volgt zal er een overzicht gegeven worden voor het gewest van de relatie tussen deze socio-demografische parameters en het ervaren van geluids-, geur- of lichthinder.

87

M.A.S.

Aminabel


3.1.3.1.


GELUIDSHINDER

Overzicht van de relatie tussen geluidshinder en enkele socio-demografische parameters (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband) Tabel 25. Relatie tussen geluidshinder en socio-demografische parameters Parameter Geslacht Leeftijd Opleiding Provincie Type woning Woontijd (<2 jaar of >2 jaar) Beroep

Significantie 0,927 0,000 0,175 0,000 0,000 0,107 0,000

Gewest + + + +

Uit bovenstaande tabel kan afgeleid worden dat de parameters 'leeftijd', 'provincie', 'type woning' en 'beroep' een invloed hebben op het ervaren van geluidshinder (vraag I.3.). Dit wil zeggen dat er een statistisch significant verband kan aangetoond worden tussen geluidshinder en elk van deze parameters. Voor de parameters 'geslacht', 'opleiding' en 'woontijd' werd geen significant verband teruggevonden. Zoals reeds in het eindrapport van de SLO0-meting werd aangehaald dienen we bij deze resultaten op te merken dat wanneer deze enquête opnieuw wordt uitgevoerd de kans bestaat dat deze relaties anders liggen. Dit wil zeggen dat significante verbanden die nu kunnen worden aangetoond, bij een volgende enquête mogelijk niet meer worden teruggevonden en omgekeerd. In het onderdeel geurhinder gaan we na of dit het geval is voor deze studie ten opzichte van de nulmeting.

88

M.A.S.

Aminabel



Specifiek verband tussen geluidshinder enerzijds en leeftijd, type woning en beroep anderzijds. Wat betreft geluidshinder in het algemeen (vraag I.3.) is er op het niveau van het Gewest een verband tussen de hinder die ervaren wordt en leeftijd, type woning, beroep en provincie. Wat betreft leeftijd stellen we het volgende vast: de 60-plussers zijn frequenter helemaal niet gehinderd door geluid (38,9%) in vergelijking met de jongere leeftijdscategorieën (32,1% voor de 16-30-jarigen, 28,3% voor de 31-45-jarigen en 31,3% voor de 46-60-jarigen). Tegelijkertijd zijn de 60-plussers echter, samen met de 46-60-jarigen, ook frequenter ernstig of extreem gehinderd door geluid. In beide leeftijdscategorieën vinden we 12,9% ernstig en extreem gehinderden door geluid terwijl dit voor de 16-30-jarigen en de 31-45-jarigen respectievelijk 10,6% en 10,5% bedraagt. Wat betreft de relatie met beroep, stellen we vast dat werkzoekenden gemiddeld genomen meer gehinderd zijn door geluid dan personen uit de andere beroepscategorieën. Meer bepaald stellen we vast dat er bij de werkzoekenden meer personen zijn (34,5%) die extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn door geluid in vergelijking met personen uit de andere beroepscategorieën: voltijds (29,6%), deeltijds (28,4%), student (27,8%), huisman/vrouw (28,9%) en brugpensioen (29,3%). Er is een relatie tussen type woning en het gehinderd zijn door geluidshinderbronnen. Personen die in een halfopen of open bebouwing wonen, zijn minder frequent ernstig of extreem gehinderd door geluid in vergelijking met personen die in een appartement, loft, studio of rijwoning (met of zonder tuin) wonen (zie tabel hieronder). Tabel 26. Relatie tussen type woning en het gehinderd zijn door geluid

Appartement/loft/studio Rijwoning zonder tuin Rijwoning met tuin Halfopen bebouwing Open bebouwing

% ernstig + extreem gehinderd door geluid 14,1 18,9 13,4 11,2 10

89

M.A.S.

Aminabel



Dit verschil is afkomstig van de geluidscategorie "verkeer en vervoer" (wat vooral voor de rijwoningen met tuin het geval is), van "KMO/industrie" en "recreatie/toerisme” waarvan in beide gevallen vooral de bewoners van rijwoningen zonder tuin te lijden hebben. (vraag II.1.) Omgekeerd zien we dan weer dat het de bewoners van halfopen en open bebouwingen zijn die het meest frequent geconfronteerd worden met geluidshinder van de landbouw. Tabel 27. Geluidshinderbronnen en type woning


% ernstig + extreem gehinderd door verkeer & KMO & recreatie & vervoer industrie toerisme landbouw % % % % 14,7 6 7,8 1,1 10,4 9,8 14,3 0,0 18,1 5,7 6 0,9 14,1 11,6

3,9 2,7

4,1 2,7

1,7 1,6

90

M.A.S.

Aminabel


3.1.3.2.


GEURHINDER

Overzicht van de relatie tussen geurhinder en enkele socio-demografische parameters (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband)

Tabel 28. Relatie tussen geurhinder en socio-demografische parameters Parameter Geslacht Leeftijd Opleiding Provincie Type woning Woontijd (<2 jaar of >2 jaar) Beroep

Significantie 0,072 0,000 0,000 0,006 0,001 0,009 0,003

Gewest + + + + + +

Uit bovenstaande tabel kan afgeleid worden dat de parameters 'leeftijd', 'opleiding', 'provincie', 'type woning', 'woontijd' en 'beroep' een invloed hebben op het ervaren van geurhinder (vraag I.3.). Dit wil zeggen dat er een statistisch significant verband kan aangetoond worden tussen geurhinder en elk van deze parameters. Voor de parameter 'geslacht' werd geen significant verband teruggevonden. Zoals vermeld bij het onderdeel geluidshinder bestaat de kans dat indien een onderzoek opnieuw uitgevoerd wordt de verbanden anders liggen. Wanneer we deze tabel vergelijken met de tabel uit de SLO0-meting zien we inderdaad dat er verschillen zijn. Waar bij de huidige studie enkel de parameter 'geslacht' geen significant verband opleverde, leverden bij de nulmeting ook de parameters 'opleiding' en 'beroep' geen significante relatie op.

91

M.A.S.

Aminabel



Specifiek verband tussen geurhinder enerzijds en leeftijd, opleiding, type woning, woontijd en beroep anderzijds. Wat betreft geurhinder in het algemeen (vraag I.3.) is er op het niveau van het Vlaams Gewest een verband tussen de hinder die ervaren wordt en leeftijd, opleiding, type woning, woontijd61,beroep en provincie. Wat betreft leeftijd stellen we het volgende vast: de 60-plussers zijn frequenter helemaal niet gehinderd door geur (62,6%) in vergelijking met de jongere leeftijdscategorieën (50,8% voor de 16-30-jarigen; 55,4% voor de 31-45-jarigen en 52,6% voor de 46-60-jarigen). Samen met de 31-45-jarigen zijn ze ook minder frequent extreem of ernstig gehinderd door geur dan de 16-30-jarigen (6%) en de 46-60-jarigen (6,4%). Slechts 4,2% van de 31-45-jarigen is extreem of ernstig gehinderd door geur, bij de 60-plussers is dit 4,3%. Enkel voor de 60-plussers kunnen we enkele hypothesen weerhouden. We kunnen met name veronderstellen dat zij toleranter staan ten opzichte van mogelijke hinder die ze eventueel ook gemakkelijker relativeren in het licht van hun levensloop. Ook mogen we het verminderde reukvermogen bij de 60-plussers niet uitsluiten. Wat betreft de relatie met opleiding zien we dat personen die een diploma hebben van hoger middelbaar gemiddeld genomen meer gehinderd zijn door geur. Meer bepaald stellen we vast dat bij de groep die een diploma heeft van hoger middelbaar we meer personen terugvinden die extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn door geur (17%) in vergelijking met de andere opleidingscategorieën: geen diploma of diploma lager onderwijs (15,1%) en diploma hoger voortgezet onderwijs (14,1%). Wat betreft de relatie met beroep, stellen we vast dat werkzoekenden gemiddeld genomen meer gehinderd zijn door geur dan personen uit de andere beroepscategorieën. In concreto stellen we vast dat er bij de werkzoekenden meer personen zijn die extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn door geluid (21%) in vergelijking met personen uit de andere beroepscategorieën: voltijds (14%), deeltijds (16,1%), student (16,9%), huisman/vrouw (15,4%) en brugpensioen (15,6%). Eenzelfde fenomeen hebben we vastgesteld bij de ervaring van geluidshinder.

61

Naargelang men korter dan wel langer dan 2 jaar op die plaats woont.

92

M.A.S.

Aminabel



Wat betreft de relatie met woontijd stellen we vast dat personen die nog geen twee jaar op die plaats wonen, gemiddeld genomen minder gehinderd zijn door geur dan zij die er twee jaar of langer wonen. Dit stelden we ook al vast bij de SLO0-meting. Meer bepaald stellen we vast dat bij de groep die minder dan twee jaar op die plaats wonen, we minder personen terugvinden die extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn (11,7%) in vergelijking met de groep die twee jaar of langer op die plaats wonen (15,7%). Deze vaststelling kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Deze interpretaties werden ook al vermeld in het eindrapport van de nulmeting. Ofwel is het zo dat mensen zich bij de keuze van hun woning onder andere laten leiden door de aan- of afwezigheid van hinderbronnen terwijl mensen die reeds langer op een plaats woonachtig zijn, geconfronteerd werden met hinder(bronnen) die pas nadien opgedoken zijn62. Tegelijkertijd zou men kunnen stellen dat personen die pas recent op die plaats gaan wonen zijn, veel beter wisten waar ze terecht gingen komen. Ze kenden met andere woorden de hinderbronnen in de omgeving al. Een tweede hypothese is dat de personen die minder dan twee jaar op een plaats wonen een ander profiel vertonen (wat betreft leeftijd, beroep, het uithuizig zijn, ...) waardoor ze minder geconfronteerd zijn wat betreft de hinder(bronnen), of dat ze toleranter zijn ten opzichte van de hinder. Net zoals bij het aspect geluidshinder is er voor geurhinder ook een relatie vast te stellen tussen type woning en het gehinderd zijn door geur. Personen die in een rijwoning zonder tuin wonen zijn frequenter ernstig of extreem gehinderd in vergelijking met personen die in een halfopen of open bebouwing wonen (zie tabel hieronder). Tabel 29. Relatie tussen type woning en het gehinderd zijn door geur


62

% ernstig + extreem gehinderd door geur 6,0 6,8 5,7 4,9 4,3

zoals bvb. de aanleg van een spoorweg, weg, de komst van een fabriek, ...

93

M.A.S.

Aminabel



Dit verschil is in de eerste plaats afkomstig van de geurbroncategorie "verkeer en vervoer", op de tweede plaats van "water en waterzuivering" en op de derde plaats van "handel en diensten" waarvan telkens vooral de bewoners van een rijwoning zonder tuin te lijden hebben. (vraag III.1.) Omgekeerd zien we dan weer dat de bewoners van een open of halfopen bebouwing meer last hebben van de geur van landen tuinbouw. Tabel 30. Geurhinderbronnen en type woning

Appartement/studio/loft Rijwoning zonder tuin Rijwoning met tuin Halfopen bebouwing Open bebouwing

% ernstig + extreem gehinderd door verkeer & handel & landen water- & vervoer diensten tuinbouw zuivering 5,5 0,5 0,2 1,6 6,5 1,6 3,3 0,6 6 0,3 0,8 1,6 1,7 2,8 0,2 1,6 2,7 2 0,5 1,5

94

M.A.S.

Aminabel


3.1.3.3.


LICHTHINDER

Overzicht van de relatie tussen lichthinder en enkele socio-demografische parameters (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband) Tabel 31. Relatie tussen lichthinder en socio-demografische parameters Parameter Geslacht Leeftijd Opleiding Provincie Type woning Woontijd (<2 jaar of >2 jaar) Beroep

Significantie 0,000 0,000 0,000 0,003 0,046 0,296 0,122

Gewest + + + + + -

Uit bovenstaande tabel kan afgeleid worden dat de parameters 'geslacht', 'leeftijd', 'opleiding', 'provincie' en 'type woning' een invloed hebben op het ervaren van lichthinder (vraag I.3.). Dit wil zeggen dat er een statistisch significant verband kan aangetoond worden tussen lichthinder en elk van deze parameters. Voor de parameters 'woontijd' en 'beroep' werd geen significant verband teruggevonden. Specifiek verband tussen lichthinder enerzijds en geslacht, leeftijd, opleiding en type woning anderzijds. Wat betreft lichthinder in het algemeen (vraag I.3.) is er op het niveau van het Vlaams Gewest een verband tussen de hinder die ervaren wordt en geslacht, leeftijd, opleiding, type woning en provincie. Wat betreft de relatie met geslacht stellen we vast dat vrouwen gemiddeld genomen minder gehinderd zijn door licht dan mannen. In concreto stellen we vast dat er bij de vrouwen minder personen terug te vinden zijn die extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn (2,8%) door licht in vergelijking met de mannen (5,5%).

95

M.A.S.

Aminabel



Wat betreft leeftijd stellen we vast dat de 60-plussers frequenter helemaal niet gehinderd zijn door licht in vergelijking met de jongere leeftijdscategorieën en dat de 16-30-jarigen frequenter ernstig of extreem gehinderd zijn door licht. 91,1% van de 60plussers is helemaal niet gehinderd door licht ten opzichte van 83,6% bij de 16-30jarigen, 85,3% bij de 31-45-jarigen en 86,5% bij de 46-60-jarigen. Het percentage dat niet gehinderd is stijgt dus samen met de leeftijd. Andersom zien we dat 2,3% van de 16-30-jarigen ernstig of extreem gehinderd is door licht ten opzichte van 1,1% bij de 31-45-jarigen en 1% bij de 46-60-jarigen en de 60-plussers. Analoog kunnen we stellen dat het percentage van ernstig tot extreem gehinderd zijn door licht daalt wanneer de leeftijd stijgt. Als mogelijke verklaring voor deze resultaten kunnen we de hypothese vermeld onder het onderdeel geurhinder aanhalen. Van oudere personen kan worden aangenomen dat ze toleranter staan ten opzichte van mogelijke hinder die ze eventueel ook makkelijker tolereren en relativeren in het licht van hun levensloop. Wat betreft de relatie met opleiding zien we dat personen die geen diploma of slechts een diploma van lager onderwijs hebben gemiddeld genomen minder gehinderd zijn door licht dan diegenen die een diploma van een hogere categorie van onderwijs hebben. Meer bepaald stellen we vast dat bij de groep die geen diploma of slechts een diploma van lager onderwijs hebben we minder personen terugvinden die extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn door licht (3%) in vergelijking met de andere opleidingscategorieën: diploma hoger middelbaar (4,9%) en diploma hoger voortgezet onderwijs (4,3%). Er is een relatie tussen type woning en het gehinderd zijn door lichthinderbronnen. Personen die in een rijwoning zonder tuin wonen, zijn minder frequent ernstig of extreem gehinderd in vergelijking met personen die in een andere vorm van behuizing wonen (zie tabel hieronder). Tabel 32. Relatie tussen type woning en het gehinderd zijn door licht


% ernstig + extreem gehinderd door lichthinderbronnen 1,7 0 1,4 2,1 1,0

96

M.A.S.

Aminabel



Wanneer we kijken naar de hinder door specifieke lichtbronnen (vraag IV.1.), stellen we vast dat de bewoners van een rijwoning zonder tuin systematisch minder gehinderd zijn door licht dan de bewoners van andere types van woningen. Voorts merken we op dat de bewoners van een halfopen bebouwing, in vergelijking met de andere woningtypes, het meest gehinderd zijn door licht van 'landbouw' en 'KMO en industrie', de bewoners van een rijwoning met tuin het meest door lichthinder van de 'buren' en bewoners van een appartement/loft/studio het meest door lichthinder van 'handel en diensten'. Tabel 33. Lichthinderbronnen en type woning % ernstig + extreem gehinderd door verkeer & KMO & handel & vervoer industrie diensten landbouw Appartement/studio/loft Rijwoning zonder tuin Rijwoning met tuin Halfopen bebouwing Open bebouwing

2,2 0,3 1,5 2,2 1,0

0,2 0 0,1 0,8 0,3

1,6 0,3 0,4 0,5 0,4

0,2 0 0,1 0,8 0,1

buren 0,5 0 0,9 0 0,5

97

M.A.S.

Aminabel


3.1.4.

REL AT IE


T USSEN HINDER EN AL GEM ENE PAR AM ET ERS

In het vorige onderdeel zijn we via ANOVA-analyses nagegaan of de sociodemografische parameters 'geslacht', 'leeftijd', 'opleiding', 'provincie', 'beroep', 'type woning' en 'woontijd' een invloed hadden op het gehinderd zijn door geur, geluid of licht. In dit onderdeel doen we hetzelfde voor de gebruikte vervoersmiddelen (vraag VI.6.), het aantal dagen en avonden dat men thuis is (vraag VI.7. en VI.8.) en voor het al dan niet slapen met open ramen (vraag VI. 9.). We gaan dus met andere woorden na of het type vervoersmiddel dat iemand gebruikt, het aantal dagen dat men overdag of 's avonds thuis is en het feit of men al dan niet met open ramen slaapt tijdens winter of zomer een invloed heeft op de mate waarin men gehinderd is door geur, geluid of licht (vraag I.3.). Dit gebeurde uiteraard ook door middel van ANOVA-tabellen. In wat volgt zal er een overzicht gegeven worden voor het gewest van de relatie tussen deze parameters en het ervaren van geluids-, geuren of lichthinder. Dit keer zullen er echter voor het gemak van de bespreking van de resultaten geen aparte onderdelen voorzien worden voor geur, geluid en licht.

98

M.A.S.

Aminabel



Overzicht van de relaties tussen geluids-, geur en lichthinder én vervoer, aanwezigheid en slaapwijze (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband)

Tabel 34. Relatie tussen geluidshinder en vervoer, aanwezigheid en slaapwijze Parameter Auto Bus Trein Tram/metro Fiets Bromfiets, brommer of motor Vliegtuig dagen overdag thuis avonden thuis ramen open zomer ramen open winter

Significantie Gewest 0,016 + 0,580 0,000 + 0,000 + 0,139 0,788 0,000 + 0,000 + 0,001 + 0,000 + 0,540 -

Tabel 35. Relatie tussen geurhinder en vervoer, aanwezigheid en slaapwijze Parameter Auto Bus Trein Tram/metro Fiets Bromfiets, brommer of motor Vliegtuig dagen overdag thuis avonden thuis ramen open zomer ramen open winter

Significantie Gewest 0,001 + 0,012 + 0,016 + 0,001 + 0,000 + 0,419 0,244 0,000 + 0,000 + 0,122 0,316 -

99

M.A.S.

Aminabel



Tabel 36. Relatie tussen lichthinder en vervoer, aanwezigheid en slaapwijze Parameter Auto Bus Trein Tram/metro Fiets Bromfiets, brommer of motor Vliegtuig dagen overdag thuis avonden thuis ramen open zomer ramen open winter

Significantie Gewest 0,000 + 0,000 + 0,000 + 0,000 + 0,000 + 0,361 0,005 + 0,003 + 0,001 + 0,018 + 0,406 -

Uit bovenstaande tabellen kan afgeleid worden dat het gebruik van de auto, de trein en de tram/metro als vervoersmiddel en het aantal dagen tijdens de week dat men overdag of 's avonds thuis is een invloed heeft op de mate waarin men gehinderd is door zowel geluids-, geur- als lichthinder. Telkens was er immers een statistisch significant verband aantoonbaar tussen geluids-, geuren lichthinder en deze onderscheiden parameters. Voor geluid werd er nog een statistisch significant verband teruggevonden met de parameters 'vliegtuig' en 'slapen met ramen open tijdens de zomer'; voor geur met de parameters 'bus' en 'fiets' én voor licht met de parameters 'bus', 'fiets', 'vliegtuig' en 'slapen met ramen open tijdens de zomer'. Enkel voor de parameters 'bromfiets/brommer of motor' en 'slapen met ramen open tijdens de winter' werd geen enkel significant verband teruggevonden. Deze twee parameters hebben dus geen enkele invloed gehad op het ervaren van geluids-, geur of lichthinder door onze respondenten.

100

Aminabel

M.A.S.



Specifiek verbanden tussen geluids-, geuren lichthinder enerzijds en gebruikte vervoersmiddelen, aanwezigheid en slaapwijze anderzijds.63 Wat betreft de relatie met het aantal dagen en avonden op een week dat men thuis is zien we dat er m.b.t. zowel geluid, geur als licht over het algemeen een trend van toename vast te stellen is: nl. hoe meer men thuis is, hoe hoger de mate van hinder die men ervaart.64 Deze trend is echter niet absoluut. Uit de tabellen (cfr. tabellenboek) blijkt immers ook dat soms mensen die vrij frequent 's avonds thuis zijn minder hinder ondervinden van geur, geluid of licht dan mensen die iets minder frequent thuis zijn. De verschillen zijn echter in het algemeen vrij klein. Als mogelijke verklaring voor deze resultaten kunnen we een aantal hypothesen vermelden. Een eerste hypothese kan zijn dat hoe minder tijd men thuis doorbrengt, hoe minder men met de hinderbron geconfronteerd wordt en hoe minder men zich dus gehinderd gaat voelen omdat de frequentie van de hinder beperkt blijft. Een tweede hypothese zou kunnen zijn dat diegenen die frequenter thuis zijn en dus meer met de hinder geconfronteerd worden, gevoeliger worden voor deze ondervonden hinder. Een gevolg hiervan kan zijn dat ze een sterkere mate van hinder aangeven dan ze in werkelijkheid ondervinden (oververzadiging). Dit verklaart de trend van toename. Omgekeerd kan het echter ook zo zijn dat als men frequenter geconfronteerd wordt met hinder, door vaker thuis te zijn, er gewenning van hinder optreedt en men dus aangeeft niet zo erg gehinderd te zijn. Bovendien kan het ook zijn dat als men niet vaak thuis is de hinder sterker opvalt op de momenten dat men er wél mee geconfronteerd wordt en dat men daarom een hogere mate van hinder aangeeft. Deze twee laatste hypothesen kunnen verklaren waarom de trend van toename niet absoluut is. Wat betreft de relatie met het slapen met open ramen tijdens de zomer zien we dat hier een trend van afname vast te stellen is bij de parameter 'slapen met ramen open tijdens de zomer': hoe meer men tijdens de zomer met open ramen slaapt, hoe minder men gehinderd is door geluid, geur of licht. Deze trend is het duidelijkst vast te stellen bij geluid. Zoals gezegd was er met betrekking tot het met open ramen slapen tijdens de winter geen statistisch significant verband vast te stellen.

Wanneer men de tabellen in het tabellenboek gaat bekijken moet men wel zeer voorzichtig zijn bij het interpreteren van de hinder door licht. Dit omwille van het beperkte aantal mensen dat gehinderd is.

63

101

Aminabel

M.A.S.



Mogelijk is deze trend van afname te verklaren door het feit dat men slechts zijn ramen openzet voor het slapengaan wanneer men verwacht weinig of geen hinder te ondervinden. Indien men dus in zijn omgeving sterk gehinderd is door geur, geluid of licht is het weinig waarschijnlijk dat men zijn ramen gaat openzetten. De redenering moet dus waarschijnlijk omgekeerd worden: hoe minder hinder men ondervindt, hoe meer men zijn ramen gaat openzetten tijdens de nacht. Met betrekking tot de relatie van geluids-, geuren lichthinder met het gebruik van bepaalde vervoersmiddelen kunnen we twee tegenstelde trends vaststellen.65 De eerste trend is terug te vinden bij de parameter 'auto': hoe meer men gebruikt maakt van de auto, hoe minder men gehinderd is door geur-, geluids- of lichthinder. Voor de parameters 'trein', 'tram/metro' en 'fiets' stellen we het omgekeerde vast: hoe meer men gebruik maakt van deze vervoersmiddelen, hoe meer hinder men heeft. Voor de parameter 'bus' was geen rechtlijnige trend vast te stellen. M.b.t. de relatie tussen de geluids- en lichthinder en de parameter 'vliegtuig' moeten we voorzichtig zijn met onze interpretaties en dit omwille van de zeer kleine aantallen in sommige categorieën.

Bij de tabel m.b.t. het aantal avonden dat men thuis is werd abstractie gemaakt van de kolom met personen die geen enkele avond tijdens de week thuis zijn en dit omwille van het zeer kleine aantal respondenten in deze kolom. 65 Bij deze paragraaf is het belangrijk voor ogen te houden dat de bespreking van de gevonden resultaten enkel betrekking heeft op de parameters waarvoor een statistisch significant verband gevonden werd in de ANOVA-tabellen. Zo wordt voor geluidshinder geen rekening gehouden met de parameters 'bus', 'fiets' en 'bromfiets, brommer of motor'; voor geurhinder wordt er geen rekening gehouden met de parameters 'bromfiets, brommer of motor' en 'vliegtuig' en voor lichthinder tenslotte wordt er geen rekening gehouden met 'bromfiets, brommer of motor'. 64

102

M.A.S.

Aminabel



3.2 Algemene bespreking van de resultaten op provinciaal niveau

3.2.1.

BESCHRIJVEND

GEDEELTE

In dit tweede deel zullen we weer de antwoorden van de ondervraagde personen op de verscheidene vragen uit de enquête bespreken en becommentariëren, ditmaal echter niet op het niveau van het Vlaamse gewest maar op het niveau van de vijf Vlaamse provincies. In dit deel worden niet alleen de gegevens van de vragen die specifiek peilden naar de hinder door geur, geluid en licht verwerkt maar ook de gegevens van de vragen die peilden naar meer algemene zaken zoals leefkwaliteit. Wat is nu de bedoeling van deze "provinciale toetsing". Eerst en vooral willen we hiermee nagaan of er een wezenlijk verschil is tussen de resultaten op gewestelijk niveau en deze op provinciaal niveau. M.a.w. verschillen de antwoorden van de bevolking van het Vlaamse Gewest met de antwoorden van de bevolking uit de verschillende provincies. Daarnaast is het ook zeer interessant om de resultaten van de verschillende provincies met elkaar te vergelijken en te onderzoeken of er belangrijke verschillen vast te stellen zijn tussen de vijf Vlaamse provincies (bvb. op het vlak van de belangrijkste hinderbron voor zowel geur, geluid als licht).

3.2.1.1.

ALGEMENE EVALUATIE EN BESCHRIJVING VAN DE OMGEVING

In het eerste deel stelden we vast dat op het niveau van het Vlaamse Gewest minder dan 7% niet tevreden is met de leefkwaliteit van de buurt waarin ze wonen. Op provinciaal niveau blijven de provincies Limburg en West-Vlaanderen beneden dit Vlaamse gemiddelde. Dit wil zeggen dat in er in deze provincies minder mensen zijn die niet tevreden zijn met de leefkwaliteit van de buurt waarin ze wonen. De provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen daarentegen stijgen iets boven het Vlaamse gemiddelde uit (cfr. figuur 30). In deze twee provincies zijn er dus meer mensen die niet tevreden zijn met de leefkwaliteit van hun buurt. De provincie Vlaams-Brabant heeft een percentage dat ongeveer gelijk is aan het Vlaamse gemiddelde. (vraag I.1.)

103

M.A.S.

Aminabel



Figuur 30: % niet tevreden en helemaal niet tevreden over de leefkwaliteit

9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

helemaal niet tevreden niet tevreden

Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Vooral de provincie West-Vlaanderen scoort zeer goed, met een percentage van slechts 3,8% van mensen die niet tevreden zijn over de leefkwaliteit van hun buurt. Hoewel de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen boven de 7% van het Vlaams gemiddelde uitsteken is het verschil met dit gemiddelde niet erg groot (beiden 7,9%). Deze hogere percentages van ontevreden mensen kunnen mogelijk verklaard worden door het meer dense (auto)wegennet, door de ring rond Antwerpen en Gent en door de nabijheid van belangrijke industriële polen. Als we deze resultaten op provinciaal niveau vergelijken met de resultaten van de SLO0-meting op provinciaal niveau, stellen we vast dat de algemene verhoudingen t.o.v. het Vlaamse gemiddelde ongeveer dezelfde gebleven zijn. Bij de nulmeting stegen de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen ook boven het Vlaamse gemiddelde uit, en bleven de provincies West-Vlaanderen en Limburg onder het Vlaams gemiddelde. Echter, waar in de SLO0-meting de provincie Vlaams-Brabant een lager percentage heeft van personen die ontevreden zijn over de leefkwaliteit van hun buurt dan het Vlaamse Gewest is dit percentage in het huidig onderzoek ongeveer gelijk aan het percentage van het Vlaamse Gewest.

104

M.A.S.

Aminabel



Figuur 31: % dat vrienden, ... NIET zou aanraden om te verhuizen naar eigen buurt 20 16

18,1

18,8

16,7 12,5

13,2

WestVlaanderen

Limburg

12 8 4 0

Antwerpen

Vlaams-Brabant

OostVlaanderen

Wanneer we de percentages bekijken van diegenen die vrienden en kennissen niet zouden aanraden om te verhuizen naar de buurt waar zijzelf wonen (vraag I.2.), stellen we vast dat ook hier de provincies West-Vlaanderen en Limburg beneden het Vlaamse gemiddelde zitten, dat op 16% staat. De overige drie provincies hebben een percentage dat hoger is dan het Vlaamse gemiddelde. De rangschikking van de percentages van deze laatste drie provincies is echter iets anders dan hun rangschikking bij de vraag naar het tevreden zijn over de leefkwaliteit van hun buurt. Opvallend hierbij is de situatie van de provincie Vlaams-Brabant. Waar bij de vraag naar de tevredenheid over de leefkwaliteit van de buurt het percentage van de Vlaams-Brabanders ongeveer gelijk is aan het Vlaamse gemiddelde, heeft deze provincie het hoogste percentage van personen dat aangeeft niet aan vrienden of kennissen aan te raden in hun buurt te komen wonen, al is het verschil klein. Wanneer we deze resultaten m.b.t. het niet aanraden van vrienden of kennissen om in de buurt te komen wonen vergelijken met de resultaten van de nulmeting valt ons het volgende op. De verhoudingen van de provincies ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde zijn dezelfde gebleven. Ook in de SLO0-meting waren het enkel de provincies West-Vlaanderen en Limburg die beneden het Vlaamse gemiddelde bleven. Echter, waar in de nulmeting de provincie Antwerpen sterk boven de andere provincies uitstak, is in deze studie het verschil met de andere provincies klein. Meer nog, Antwerpen bezet, zoals voorheen gezegd, niet meer de eerste plaats. Op provinciaal niveau krijgen we dezelfde tendens te zien als op het niveau van het Vlaamse Gewest nl. dat het percentage respondenten dat vrienden en kennissen niet zou aanraden om te verhuizen naar hun buurt opmerkelijk hoger is dan het percentage respondenten dat zegt niet tevreden te zijn over de leefkwaliteit van zijn of haar buurt. Dit was ook het geval in de nulmeting.

105

M.A.S.

Aminabel



In de tabel die volgt is er een samenvatting gemaakt van de meest voorkomende antwoorden (redenen) waarom mensen besluiten om negatief te oordelen over de leefkwaliteit in hun onmiddellijke buurt. (vraag I.2.)

Tabel 37. Redenen waarom men niet tevreden is over de leefkwaliteit in eigen buurt - in functie van de provincie

Vlaams-Brabant

Antwerpen

Limburg

West-Vlaanderen

Oost-Vlaanderen

Reden 66 Veiligheid in het verkeer Te druk verkeer Geluid Hinder van luchtvaart Te snel verkeer Te druk verkeer Veiligheid in het verkeer Nabijheid industrie of andere hinderbron Geluid Te druk verkeer Te snel verkeer Veiligheid in het verkeer Geluid Nabijheid industrie of andere hinderbron Te druk verkeer Veiligheid in het verkeer Nabijheid industrie of andere hinderbron Geluid Niet kindvriendelijk Veiligheid in het verkeer Te druk verkeer Te snel verkeer Geluid Nabijheid industrie of andere hinderbron

Count Col % 54 21,8 41 16,5 35 14,0 24 9,7 24 9,4 90 23,1 60 15,5 39 10,1 32 8,2 39 27,1 25 17,6 21 14,5 20 14,1 15 10,7 34 17,7 31 16,5 22 11,5 18 9,4 18 9,4 73 24,0 66 21,6 32 10,5 31 10,2 23 7,6

100 % = het totaal aantal redenen dat – per provincie - aangehaald werd

Uit deze tabel kunnen we concluderen dat in elk van de vijf provincies "verkeer" in de ruimste betekenis van het woord de belangrijkste reden is het niet-tevreden zijn over de leefkwaliteit in de eigen buurt. Bij de SLO0-meting was dit ook het geval.

Onder de reden "veiligheid in het verkeer" zijn de redenen 'veiligheid in het verkeer' en 'kinderen niet veilig in het verkeer' samengenomen om de vergelijking met de SLO0meting mogelijk te maken. De exacte percentages van beide aspecten zijn in het tabellenboek terug te vinden. 66

106

M.A.S.

Aminabel



Dit "verkeer" als oorzaak van het negatieve beeld over de eigen leefkwaliteit bestaat uit verscheidene aspecten: dit zijn in volgorde van de frequentie als reden voor de ontevredenheid: te druk verkeer, veiligheid in het verkeer, te snel verkeer en kinderen niet veilig in het verkeer. Voor de verschillende provincies krijgen we bij optelling van deze aspecten van verkeer de volgende percentages: · · · · ·

Limburg Oost-Vlaanderen Antwerpen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen

: 59,2% : 56,1% : 38,6% : 38,3% : 34,2%

Dit is een iets andere rangschikking dan degene die we bij de nulmeting verkregen hebben. Voor een gedetailleerde vergelijking verwijzen we graag naar het eindrapport van de SLO0-meting. Opvallend is wel dat het percentage van de provincie VlaamsBrabant gedaald is met ongeveer 33% ( van 71,6% naar 38,3%) en de percentages van de provincies West-Vlaanderen en Limburg gestegen zijn met respectievelijk 14% en 12%. In de provincies West-Vlaanderen, Limburg en Antwerpen noemt meer dan 10% van de mensen, die niet tevreden zijn met de leefkwaliteit in hun buurt, de nabijheid van industrie of van een andere hinderbron op als storende factor. Dit is analoog aan de nulmeting. Bijna 1 op 10 van de West-Vlamingen (9,4%) geeft het niet-kindvriendelijke karakter van een buurt op als belangrijke oorzaak voor het negatief gevoel over de eigen leefkwaliteit. Ook dit is in de nulmeting terug te vinden. Aangezien verkeer blijkbaar in elk van de vijf Vlaamse provincies als belangrijkste "storende" factor wordt gegeven is het relevant om na te gaan of de ondervraagden in een buurt met (zeer) veel, weinig of normaal verkeer verblijven. (vraag I.8.)

107

M.A.S.

Aminabel



Figuur 32: hoeveelheid verkeer 45 40 35 30

zeer veel verkeer

25

veel verkeer

20

normaal verkeer

15

weinig verkeer

10

zeer weinig verkeer

5 0 Antw erpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Net zoals bij de SLO0-meting geeft de meerderheid van de respondenten in elk van de vijf Vlaamse provincies aan te wonen in een omgeving met normaal, weinig of zeer weinig verkeer: · · · · ·

Vlaams-Brabant Antwerpen Limburg West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen

: 66,0% : 59,3% : 72,0% : 68,8% : 64,7%

Tot slot van dit onderdeel kunnen we nog opmerken dat in elke provincie meer dan 65% van de respondenten op meer dan 1 km afstand woont van een industrieterrein of fabriek. (vraag I.7.) Bij de nulmeting was dit in elke provincie meer dan 60%.

108

M.A.S.

Aminabel



Figuur 33: afstand tot industrieterrein 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

minder dan 50 m 50 tot 100 m 100 m tot 0,5 km 0,5 km tot 1 km 1 km tot 5 km

rg bu m

de an t-V la

W es

Li

re n

n re de an t-V la

O os

sBr am Vl a

An tw

er

ab

pe

an

n

t

meer dan 5 km

109

M.A.S.

Aminabel


3.2.1.2.


ALGEMENE OPINIE VAN DE ONDERVRAAGDE PERSONEN OVER GELUIDS-,

GEUR- EN LICHTHINDER

A. Perceptie van de hinder

Net zoals op het gewestelijk niveau blijkt op provinciaal niveau geluid, in vergelijking met licht en geur, de belangrijkste hinderfactor te zijn die de respondenten ondervinden. (vraag I.3.) Ook bij de SLO0-meting was geluid de belangrijkste hinderbron op provinciaal niveau. De onderstaande figuur geeft per provincie en per hinderfactor (geluid, geur, licht) het percentage van de ernstig en extreem gehinderden weer.

Figuur 34: % ernstig en extreem gehinderden geluid, geur of licht 16 14 12 10

ernstig + extreem gehinderd door geluid

8 6 4 2 0

bu m Li

an

ernstig + extreem gehinderd door licht

W es

t-V la

rg

n de

re

re n de an t-V la

O os

am Vl a

An tw

er

sBr ab

pe

an

n

t

ernstig + extreem gehinderd door geur

Wat betreft de hinder door geluid hebben de provincies Antwerpen (13,5%) en VlaamsBrabant (15%) een percentage van ernstig en extreem gehinderden dat hoger ligt dan het Vlaamse gemiddelde (11,8%). De provincies West-Vlaanderen (7,6%) en Limburg (10,8%) zitten onder het Vlaamse gemiddelde terwijl de provincie Oost-Vlaanderen op het Vlaamse gemiddelde zit. Opvallend hierbij is het lage percentage van de provincie West-Vlaanderen. Slechts 7,6% van de West-Vlamingen zegt ernstig of extreem gehinderd te zijn door geluid.

110

Aminabel

M.A.S.



Inzake lichthinder zijn de verschillen met het Vlaamse gemiddelde, dat 1,4% bedraagt, niet zo groot. De provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant (beiden 1,5%) en OostVlaanderen (1,6%) hebben een percentage van ernstig en extreem gehinderden dat hoger is dan het Vlaamse gemiddelde. De provincies Limburg (1,1%) en WestVlaanderen (1,0%) situeren zich daarentegen onder dit gemiddelde. Het percentage ernstig en extreem gehinderden door geur bedraagt 6,9% in Antwerpen, 6,3% in Vlaams-Brabant en 5,9% in Limburg, daar waar het Vlaamse gemiddelde 5,2% bedraagt. Deze drie provincies hebben dus een percentage dat hoger ligt dan het Vlaamse gemiddelde. Oost- en West-Vlaanderen daarentegen zitten onder het Vlaamse gemiddelde. In beide provincies stelt slechts 3,3% van de ondervraagde personen dat ze ernstig of extreem gehinderd zijn door geur. Wat de hinder door geluid en licht betreft komen de gevonden verhoudingen ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde goed overeen met deze uit de SLO0-meting. Inzake geurhinder zijn de verhoudingen iets of wat gewijzigd. Waar in de nulmeting het percentage van de provincie Oost-Vlaanderen nog boven het Vlaamse gemiddelde zat, situeert zich dat in deze studie onder dit gemiddelde. Het omgekeerde stellen we vast voor de provincie Limburg. Ook de provincie Antwerpen heeft nu een percentage dat hoger is dan het percentage van het Vlaamse Gewest terwijl dit in de nulmeting nog ongeveer gelijk was.

111

M.A.S.

Aminabel



B. Maatregelen genomen door de ondervraagden (vraag I.4.)

1. Geluid Op het niveau van het Vlaamse Gewest heeft 30% van de ondervraagde personen effectief één of andere maatregel genomen om iets te doen aan de geluidshinder die ze ondervinden. Figuur 35: % ondernomen acties geluid 35 30 25 20 15 10 5 0

33,9

34,5 29,8

Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

25,1

26

WestVlaanderen

Limburg

Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Limburg blijven onder het Vlaamse gemiddelde terwijl de andere twee provincies, Antwerpen en Vlaams-Brabant, boven dit gemiddelde zitten. 2. Geur Op gewestelijk niveau heeft 17,5% van de ondervraagde personen maatregelen genomen om iets aan de geurhinder te doen. Figuur 36: % ondernomen acties geur 20,2

19,6

20

17,9

17,6

16

12,6

12 8 4 0 Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

112

M.A.S.

Aminabel



Enkel de provincie West-Vlaanderen blijft onder dit Vlaamse gemiddelde met 12,6% van de West-Vlamingen dat effectief maatregelen genomen heeft. De provincies Antwerpen (17,6%) en Oost-Vlaanderen (17,9%) zitten ongeveer op dit gemiddelde terwijl de provincies Vlaams-Brabant (19,6%) en Limburg (20,2%) er boven zitten. 3. Licht Inzake de hinder door licht heeft slechts ongeveer 6% van de ondervraagden op gewestelijk niveau effectief maatregelen genomen om iets te doen aan de lichthinder die ze ondervinden. Figuur 37: % ondernomen acties licht 8

6,7

6,3

6

6,1 4,9

4,6

OostVlaanderen

WestVlaanderen

4 2 0 Antw erpen

VlaamsBrabant

Limburg

De provincies Oost- en West-Vlaanderen blijven onder dit Vlaamse gemiddelde van 5,8% met respectievelijk 4,9% en 4,6%. Al de andere provincies zitten boven dit gemiddelde, al is het verschil soms erg klein: Antwerpen (6,7%), Vlaams-Brabant (6,3%) en Limburg (6,1%). Indien mensen maatregelen ondernemen leidt dit op gewestelijk niveau meestal tot het meer aandacht besteden aan het sluiten van deuren, ramen en rolluiken en dit voor elk van de drie bronnen van hinder. Dit is ook zo voor elke Vlaamse provincie. Wanneer we kijken naar de tweede en derde maatregel die mensen nemen om iets te doen aan de hinder die ze ondervinden, stellen we vast dat zowel voor geur, geluid als licht de tweede maatregel in bijna elk van de provincies het eraan denken om klacht in te dienen is, zonder dat ze dit evenwel doen. De derde actie die hoog scoort in elke provincie en voor elke hinderbron is het gaan praten met de mensen die de hinder veroorzaken. Er zijn echter enkele uitzonderingen hierop. In de provincie OostVlaanderen is voor geur en licht en in de provincie Limburg voor de hinder door licht de volgorde van de tweede en derde actie omgewisseld.

113

Aminabel

M.A.S.



Opmerking: Het verstedelijkt karakter van de omgeving waar de respondent woont, kan een verklarende variabele zijn voor de hinder die hij/zij ondervindt van zijn/haar omgeving. In plaats van te gaan kijken naar het verstedelijkt karakter van bijvoorbeeld de provincie, wat hoe dan ook arbitrair is m.b.t. de definitie van "verstedelijkt", laat de vragenlijst ons toe de resultaten te bekijken in functie van de omschrijving van de woonomgeving van de respondent (vraag I.6.). Met uitzondering van de provincie Limburg, beschrijft quasi de helft tot meer dan de helft van de ondervraagde personen hun woonomgeving als centrum van een stad of stad maar niet het centrum of randgemeente van een stad. Voor de respectievelijke provincies zijn de cijfers: Antwerpen (53,6%), Vlaams-Brabant (45,9%), Oost-Vlaanderen (48,5%), WestVlaanderen (60,5%) en Limburg (38,6%). Wanneer we deze cijfers terugkoppelen naar de resultaten van de enquête, meerbepaald naar de vragen m.b.t. de tevredenheid over de leefkwaliteit van de buurt (Fig 29), het al dan niet aanraden van vrienden en kennissen om in hun buurt te komen wonen (Fig 30) en het in het algemeen gehinderd zijn (Fig 33), dan vinden we, net zoals in de SLO0meting, geen relatie terug tussen de resultaten en het al dan niet verstedelijkt karakter (vraag I.6.) van de woonomgeving zoals het beschreven is door de respondenten. Meer bepaald geven de eerste twee vernoemde figuren aan dat de West-Vlaming meer tevreden is dan de gemiddelde Vlaming en dat de Antwerpenaar het minst tevreden is. Dit uit zich echter niet in de beschrijving van de respondent wat betreft het verstedelijkt karakter van zijn woonomgeving. Naast subculturele verschillen vormen de aanwezigheid van drukke verkeersaders (zoals bvb. de Antwerpse Ring) en de nabijheid van industriële groeikernen waarschijnlijk een betere verklaring voor de tevredenheid over de leefkwaliteit en de ervaren hinder, dan het verstedelijkt karakter an sich.

114

M.A.S.

Aminabel


3.2.1.3.


DIVERSE HINDERASPECTEN EN BELEIDSPRIORITEITEN

1. 's Nachts wakker worden van geluid

Op het niveau van het Vlaamse Gewest bleek straatverkeer de grootste bron van geluidshinder te zijn waardoor mensen 's nachts wakker worden, gevolgd door lawaai van buren, luchtvaart en tenslotte treinverkeer. (vraag V.1.) Ook in elk van de vijf Vlaamse provincies worden de respondenten het vaakst wakker van het straatverkeer. De West-Vlamingen iets minder dan de inwoners van de andere provincies. 21,4 % van de West-Vlamingen zegt soms, regelmatig of elke nacht wakker te worden van het geluid van straatverkeer, voor de overige vier provincies schommelt dit percentage tussen 27,8% en 29,4%. Behalve voor de provincie Vlaams-Brabant staat buren, net zoals voor het Vlaamse Gewest, op de tweede plaats. De Vlaams-Brabanders worden op de tweede plaats wakker van het geluid van de luchtvaart. Meer dan 1 op 5 van hen (22,9%) wordt soms, regelmatig of elke nacht wakker van dit geluid. De aanwezigheid van de luchthaven van Zaventem is hier uiteraard niet vreemd aan. Ook in de provincie Limburg wordt luchtvaart (Bierset ?) frequent als reden aangehaald: 13% van de Limburgers wordt wakker door de luchtvaart terwijl in de overige drie provincies het percentage nooit boven de 5,5% uitkomt. Wanneer we enkel de percentages van diegenen die regelmatig of elke nacht wakker worden van het geluid van een bepaalde bron bekijken, zien we dat geluid van straatverkeer in alle provincies, behalve in de provincie Vlaams-Brabant de belangrijkste bron van geluid is waardoor men wakker wordt. In Vlaams-Brabant is zoals verwacht luchtvaart de belangrijkste oorzaak van het 's nachts wakker worden. 2,5% van de ondervraagde personen wordt zelfs elke nacht wakker van het geluid van de luchtvaart. Bij de Limburgers wordt 2,3% elke nacht wakker van straatverkeer.

115

M.A.S.

Aminabel



2. Helpt geluidsisolatie?

67

Op het niveau van het Vlaamse Gewest hebben we gezien dat iets meer dan 4 op 10 van de ondervraagde personen nooit wakker wordt van geluid van buiten zijn of haar woning. Op provinciaal niveau valt het lage percentage van de provincie VlaamsBrabant en het hoge percentage van de provincie West-Vlaanderen op. 33,9% van de Vlaams-Brabanders zegt nooit wakker te worden van geluid van buiten zijn woning, terwijl 48,4% van de West-Vlamingen nooit wakker wordt. Voor de drie overige provincies schommelt dit percentage rond de 40%. (vraag V.2.)

Figuur 38: helpt bijkomende geluidsisolatie? (%) ja, zeker 60 50

misschien wel

40

neen, zeker niet

30 20

geen idee

10 0 Antw erpen

VlaamsBrabant

OostWestVlaanderen Vlaanderen

Limburg


Iets meer dan één op vier van de inwoners van het Vlaamse Gewest denkt dat bijkomende geluidsisolatie de geluidshinder zou kunnen verhelpen. Op provinciaal niveau is dit ook zo met uitzondering van de provincie West-Vlaanderen. Slechts 23,8% van de West-Vlamingen heeft vertrouwen in het nut van isolatie terwijl de percentages voor de overige provincies schommelen tussen 26,5% en 27,9%. Omgekeerd zagen we dat op het niveau van het Vlaamse Gewest 22,0% van de ondervraagde personen denkt dat geluidsisolatie zeker niet helpt. Op provinciaal niveau wijken enkel de provincies West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant van dit gemiddelde af. Voor West-Vlaanderen denkt slechts 17,5% dat geluidsisolatie geen nut heeft tegen de geluidshinder, voor Vlaams-Brabant is dit percentage reeds gestegen tot 26,2%.

Voor alle duidelijkheid: de percentages die vermeld worden hebben betrekking op alle respondenten en niet alleen op diegenen die 's nachts wakker worden.

67

116

M.A.S.

Aminabel



3. Geur schadelijk voor de gezondheid?

Bijna vier op tien van de inwoners van het Vlaamse Gewest wordt niet gehinderd door geur in zijn omgeving. De provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant zitten onder dit Vlaamse gemiddelde met percentages van respectievelijk 36,5% en 36,7%. De provincies Oost- en West-Vlaanderen zitten boven het Vlaamse gemiddelde van 38,8% (respectievelijk 40,1% en 42,3%), terwijl de provincie Limburg net boven het percentage van het Vlaamse Gewest zit (39,1%). (vraag V.3.) Op het niveau van het Vlaamse Gewest was slechts 5,3 % er van overtuigd dat de geur schadelijk was voor de gezondheid. Op provinciaal niveau valt het hogere percentage van de provincies Limburg en Antwerpen op. Respectievelijk 6,2% en 5,8% van hen is er zeker van dat de geur schadelijk is. De Vlaams-Brabanders (4,8%) en de OostVlamingen (4,4%) zitten dan weer onder het Vlaamse gemiddelde. Op Vlaams niveau dacht ongeveer 12% dat de geur wel eens schadelijk zou kunnen zijn. Wanneer we de cijfers op provinciaal niveau bekijken springt onmiddellijk het lage percentage voor de provincie West-Vlaanderen in het oog. Slechts 7% van de ondervraagde WestVlamingen denkt dat het mogelijk is dat de geur schadelijk is.

Figuur 39: is de geur schadelijk voor uw gezondheid? (%) 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

nee, niet schadelijk waarschijnlijk niet schadelijk waarschijnlijk wel schadelijk ja schadelijk er is in mijn omgeving geen geur die me hindert Antw erpen

VlaamsBrabant


Limburg

117

Aminabel

M.A.S.



Omgekeerd zagen we dat bijna één op vier van de inwoners van het Vlaamse Gewest (23,9%) vast van oordeel is dat de geur niet schadelijk is voor de gezondheid. Ook hier valt het percentage van de provincie West-Vlaanderen onmiddellijk op. Maar liefst 28,2% van de West-Vlamingen is er van overtuigd dat de geur niet nadelig is. Ook de Limburgers hebben een percentage dat hoger is dan het Vlaamse gemiddelde (25,0%) terwijl de Antwerpenaren een percentage hebben dat onder dit gemiddelde zit (21,2%). Op Vlaams niveau dacht 1 op 5 dat de geur waarschijnlijk niet schadelijk is. Op provinciaal niveau denkt slechts 17,1% van de West-Vlamingen en 17% van de Limburgers dit. De Antwerpenaren en Vlaams-Brabanders denken het meest dat de geur waarschijnlijk niet schadelijk is (respectievelijk 22,7% en 21,5%).

118

M.A.S.

Aminabel



4. Verlichting gemeente- en gewestwegen/snelwegen

Op het niveau van het Vlaamse Gewest was de overgrote meerderheid van de ondervraagde personen van mening dat de wegen verlicht (al dan niet gedimd) moesten blijven tijdens de nacht68 (85,5% voor de gemeente- en gewestwegen en 78,5% voor de snelwegen). Figuur 40: % wegen dienen verlicht te blijven (al dan niet gedimd) 95 89,1

90 85,2

85,5

84,4

85

80,7

80

77,5

79,2

85,5 79,7

gemeente-en gewestwegen

80,4 78,5

snelwegen

74,8

75 70 Antw erpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Vlaams gew est

Met betrekking tot de verlichting van gemeente- en gewestwegen (vraag V.4.) zien we op provinciaal niveau dat Oost-Vlaanderen boven dit Vlaamse gemiddelde zit en Limburg onder dit Vlaamse gemiddelde zit. Meer bepaald 89,1% van de OostVlamingen en 80,4% van de Limburgers is van oordeel dat de verlichting op de gemeente- en gewestwegen aan moet blijven gedurende de nacht, al mag ze ook gedimd worden. Met betrekking tot de verlichting van de snelwegen (vraag V.5.) valt vooral het lage percentage van de provincie Limburg op. Slechts 74,8% van de Limburgers is van oordeel dat de verlichting heel de nacht moet aan blijven (al dan niet gedimd). De percentages van de andere provincies daarentegen situeren zich tussen de 77,5% en de 80,7%.

68

Nacht te verstaan als de uren tussen 24u en 5u.

119

M.A.S.

Aminabel



Op het niveau van het Vlaamse Gewest vond iets meer dan vier op tien van de respondenten dat de verlichting 's nachts gedimd mag worden (42,1% voor de gemeente- en gewestwegen en 43,4% voor de snelwegen). Figuur 41: % wegen moeten verlicht zijn als het donker is maar gedimd tijdens de nacht 55 50

48,8

46,7

45

40,1

40

42,4

42,6

44,2 40,5

39,8 40,8

42,1 43,4

35,4

35

gemeente-en gewestwegen snelwegen

30 Antw erpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Vlaams gew est

Met betrekking tot de verlichting van gemeente- en gewestwegen springt op provinciaal niveau vooral het hoge percentage van de provincie Antwerpen en het lage percentage van de provincie West-Vlaanderen in het oog. Maar liefst 48,8% van de Antwerpenaren en slechts 35,4% van de West-Vlamingen is van oordeel dat de gemeente- en gewestwegen verlicht moeten zijn als het donker is maar dat de verlichting gedimd moet worden tijdens de nacht. Ook met betrekking tot de verlichting van de snelwegen valt het hoge percentage van de provincie Antwerpen (46,7%) en het lage percentage van de provincie West-Vlaanderen (40,5%) op. Ook de provincie Limburg heeft een percentage dat vrij ver onder het Vlaamse gemiddelde van 43,4% zit in vergelijking met de andere provincies, i.e. 40,8%.

120

M.A.S.

Aminabel



5. Volgorde beleidsproblemen

Wanneer we enkel keken naar het aantal respondenten dat een bepaald probleem als belangrijkste aanduidde (vraag V.6.), zagen we op het niveau van het Vlaamse Gewest dat het asociaal rijgedrag als belangrijkste probleem werd aanzien (27,2%), gevolgd door stadsverloedering (24,8%) en het overmatig gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw (16,7%). Op provinciaal niveau zien we dat asociaal rijgedrag ook als belangrijkste probleem wordt beschouwd, met uitzondering van de provincie Antwerpen. Daar vindt men dat de overheid eerst de stadsverloedering dient aan te pakken. Voor de plaatsen twee en drie verwijzen we naar onderstaande tabel. Tabel 38. Prioritaire beleidsdomeinen – Top 1 Provincie Antwerpen Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Limburg

probleem 1 stadsverloedering asociaal rijgedrag asociaal rijgedrag asociaal rijgedrag asociaal rijgedrag

probleem 2 asociaal rijgedrag stadsverloedering stadsverloedering stadsverloedering chemische middelen

probleem 3 stank industrie chemische middelen chemische middelen chemische middelen stadsverloedering

Wanneer we kijken naar het aantal respondenten dat een bepaald probleem in de top drie plaatste, zagen we op het niveau van het Vlaamse Gewest dat asociaal rijgedrag nog steeds als belangrijkste probleem aanzien werd, gevolgd door luchtverontreiniging door straatverkeer en stadsverloedering. Op provinciaal niveau stellen we vast dat deze drie problemen ook bijna altijd in de top drie van elke provincie voorkomen al kan de rangschikking soms verschillen (zie ook onderstaande tabel). De provincies VlaamsBrabant, West-Vlaanderen en Limburg volgen de inwoners van het Vlaamse Gewest en plaatsen asociaal rijgedrag op de eerste plaats. De Antwerpenaren hechten dan weer meer belang aan de aanpak van de stadsverloedering en de Oost-Vlamingen aan de aanpak van de luchtverontreiniging door verkeer. Tabel 39. Prioritaire beleidsdomeinen - Top 3 Provincie Antwerpen Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Limburg

probleem 1

probleem 2

probleem 3

stadsverloedering

luchtverontreiniging verkeer

asociaal rijgedrag

asociaal rijgedrag


stadsverloedering


asociaal rijgedrag

stank industrie

asociaal rijgedrag

stadsverloedering


asociaal rijgedrag

stank industrie

chemische middelen

121

M.A.S.

Aminabel



6. Opmerkingen beleid/milieuhinder

Zoals vermeld in het deel dat handelt over de resultaten op gewestelijk niveau kregen de ondervraagde personen de kans om hun opmerkingen m.b.t. de milieuhinder die ze ondervinden en m.b.t. het beleid dat de overheid voert om de milieuhinder te vermijden of te bestrijden neer te schrijven. (vraag V.7.) Om de vergelijkingsbasis met de SLO0-meting te behouden werd identiek dezelfde codering gebruikt als in die studie.69 Tabel 40. Opmerkingen i.v.m. hinder in functie van provincie Provincie

Opmerking 1 hinder

Opmerking 2 hinder

Opmerking 3 hinder

Antwerpen

verkeer: uitlaatgassen, …

andere, mogelijks m.b.t. geluid, …

andere niet m.b.t. geluid, …

Vlaams-Brabant

hinder door geluid



Oost-Vlaanderen




West-Vlaanderen

hinder door geluid



Limburg

hinder door geluid

hinder door zwerfafval

hinder door sluikstorten

Wanneer we de opmerkingen met betrekking tot de milieuhinder die de respondenten ondervinden bekijken, zien we dat de Vlaams-Brabanders, de West-Vlamingen en de Limburgers in de eerste plaats een opmerking geven over de hinder door geluid. De Antwerpenaren en de Oost-Vlamingen over 'verkeer: uitlaatgassen/snelheid/zwaar verkeer'. De Vlaams-Brabanders hebben dit op de tweede plaats gezet. Als tweede meest voorkomende opmerking wat betreft de ondervonden hinder stelden de Antwerpenaren en de West-Vlamingen dat ze gehinderd waren door een 'andere hinderbron, mogelijks m.b.t. geluid/geur/licht'. De Limburgers gaven op de tweede plaats een opmerking over 'hinder door zwerfafval', de Oost-Vlamingen over 'een andere hinderbron, niet m.b.t. geluid/geur/licht'. Voor de Antwerpenaren en de VlaamsBrabanders staat dit op de derde plaats. De West-Vlamingen gaven op de derde plaats een opmerking die te maken heeft met 'verkeer: uitlaatgassen/snelheid/zwaar verkeer', de Limburgers een die te maken heeft met 'de hinder door sluikstorten' en de Oost-Vlamingen een die te maken heeft met 'een andere hinderbron, mogelijks m.b.t. geluid/geur/licht'. Daardoor kan het echter voorkomen dat twee hinderbronnen die eigenlijk als één probleem aanzien kunnen worden nu apart gecodeerd zijn. Cfr. Limburg: 'hinder door zwerfafval' en 'hinder door sluikstorten'.

69

122

M.A.S.

Aminabel



Tabel 41. Opmerkingen i.v.m. beleid in functie van provincie Provincie

Opmerking 1 beleid

Opmerking 2 beleid

Opmerking 3 beleid

Antwerpen

meer controles en metingen

beter/strenger normeren hinder

harder bestraffen overtredingen preventie + promotie

Vlaams-Brabant

gebrek aan actie

meer aandacht milieu, …

Oost-Vlaanderen

meer aandacht milieu, …



West-Vlaanderen



gebrek aan actie

Limburg


harder bestraffen overtredingen


Met betrekking tot het beleid dat de overheid voert om milieuhinder te vermijden en te bestrijden, stelden we op het niveau van het Vlaamse Gewest vast dat de respondenten vinden dat de overheid op de eerste plaats meer controles en metingen moet uitvoeren. Dit is ook zo op provinciaal niveau, met uitzondering van de provincies VlaamsBrabant en Oost-Vlaanderen. In Vlaams-Brabant verwijt men de overheid eerst en vooral een gebrek aan actie. In Oost-Vlaanderen vindt men dat het beleid in de eerste plaats meer aandacht moet besteden aan milieu, natuur en groenbeleid; meer controles en metingen uitvoeren staat daar op de tweede plaats met slechts een tiende van een procent verschil (10,3% <=> 10,2%). In Vlaams-Brabant staat meer aandacht voor milieu, natuur en groenbeleid op de tweede plaats, in Limburg het harder/consistenter bestraffen van overtredingen. In de twee overige provincies staat het beter/ strenger normeren van de hinder op plaats 2. Als derde meest voorkomende opmerking wat betreft het beleid gaven de VlaamsBrabanders op dat de overheid zich moet bekommeren om de preventie van hinder en vervuiling en het promoten van alternatieven. De Antwerpenaren daarentegen vinden dat de overheid de overtredingen harder en consistenter moet bestraffen, de OostVlamingen en de Limburgers dat het beleid de hinder beter/strenger moet normeren. De West-Vlamingen verwijten de overheid op de derde plaats een gebrek aan actie.

123

M.A.S.

Aminabel


3.2.2.


AN ALYSE

V AN

DE

HINDERBRONNEN

OP

PROVINCIAAL

NIVEAU

3.2.2.1.

OVERZICHT VAN DE VERSCHILLENDE HINDERBRONNEN

In de onderstaande figuren wordt per provincie en per hindercategorie het percentage gehinderde inwoners voorgesteld en dit voor elk van de drie hinderbronnen (geluid, geur en licht). (vragen II.1., III.1. en IV.1.) Uiteraard worden op provinciaal niveau dezelfde hinderbronnen getoetst als op gewestelijk niveau. Geluid · · · · ·

Verkeer en vervoer KMO en industrie Recreatie en toerisme Landbouw Buren

(figuur 42) (figuur 43) (figuur 44) (figuur 45) (figuur 46)

Figuur 42: Verkeer & Vervoer (%) 25 20 15 10

tamelijk gehinderd

5

extreem gehinderd

ernstig gehinderd

0 Antw erpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

124

M.A.S.

Aminabel



Figuur 43: KMO & industrie (%) 10 8

tamelijk gehinderd

6

ernstig gehinderd

4

extreem gehinderd

2 0 Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 44: Recreatie en toerisme (%) 12 10 8 6 4 2 0

tamelijk gehinderd ernstig gehinderd extreem gehinderd

Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 45: Landbouw (%) 4 3

tamelijk gehinderd

2

ernstig gehinderd

1

extreem gehinderd

0 Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

125

M.A.S.

Aminabel



Figuur 46: Buren (%) 15 tamelijk gehinderd

10

ernstig gehinderd

5

extreem gehinderd

0 Antwerpen

VlaamsBrabant


Limburg

Geur · · · · · ·

Verkeer en vervoer KMO en industrie Handel, diensten, recreatie en toerisme Land- en tuinbouw Water en -zuivering Buren

(figuur 47) (figuur 48) (figuur 49) (figuur 50) (figuur 51) (figuur 52)

Figuur 47: Verkeer en Vervoer (%) 15 10 5 0

tamelijk gehinderd ernstig gehinderd extreem gehinderd Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 48: KMO & Industrie (%) 6 4

tamelijk gehinderd

2

ernstig gehinderd extreem gehinderd

0 Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

126

M.A.S.

Aminabel



Figuur 49: Handel, diensten, recreatie en toerisme (%) 1,5 tamelijk gehinderd

1

ernstig gehinderd

0,5

extreem gehinderd

0 Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 50: Land- en tuinbouw (%) 8 6 4 2 0


VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 51: Water en -zuivering (%) 6

tamelijk gehinderd

4 2 0

ernstig gehinderd extreem gehinderd Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 52: Buren (%) 8 6 4 2 0


VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

127

M.A.S.

Aminabel



Licht · · · · ·

Verkeer en vervoer (figuur 53) KMO en industrie (figuur 54) Handel, diensten, recreatie en toerisme (figuur 55) Landbouw (figuur 56) Buren (figuur 57)

Figuur 53: Verkeer en Vervoer (%) 4 3 2 1 0

tamelijk gehinderd ernstig gehinderd extreem gehinderd Antw erpen

Vlaams-Brabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 54: KMO & Industrie (%) 1

tamelijk gehinderd

0,5


0 Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 55: Handel, diensten, recreatie en toerisme 2 1,5 1 0,5 0


VlaamsBrabant


Limburg

128

M.A.S.

Aminabel



Figuur 56: Landbouw (%) 0,6 0,4

tamelijk gehinderd

0,2


0 Antwerpen

VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

Figuur 57: Buren (%) 2 1,5 1 0,5 0


VlaamsBrabant

OostVlaanderen

WestVlaanderen

Limburg

129

M.A.S.

Aminabel


3.2.2.2.


VERGELIJKING TUSSEN DE VERSCHILLENDE BRONNEN EN TUSSEN DE

VERSCHILLENDE PROVINCIES

Geluid Op gewestelijk niveau zagen we dat voor de categorie van de ernstig en extreem gehinderden door een specifieke hinderbron van geluid (vraag II.1.) verkeer/vervoer, buren en tenslotte recreatie/toerisme de belangrijkste geluidshinderbronnen zijn. Wanneer de tamelijk gehinderden mee in rekening gebracht werden, bleef deze rangschikking behouden. In elk van de vijf Vlaamse provincies wordt telkens verkeer/vervoer als de belangrijkste geluidshinderbron, buren als tweede belangrijkste geluidshinderbron en recreatie/ toerisme als derde belangrijkste geluidshinderbron opgegeven. Het is belangrijk voor ogen te houden dat de top drie van de geluidshinderbronnen per provincie steeds gebaseerd is op de groep van respondenten die tamelijk, ernstig of extreem gehinderd zijn door een specifieke hinderbron van geluid (vraag II.1.). Samengevat geeft ons dit per provincie en in vergelijking met het volledige Vlaamse Gewest de volgende top 3 van geluidshinderbronnen: Tabel 42. Top-3 geluidshinderbronnen per provincie Gebiedsomschrijving Vlaanderen

Geluidsbron 1 Verkeer en vervoer

Geluidsbron 2 Buren

Geluidsbron 3 Recreatie en toerisme

Antwerpen Limburg Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen

Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer

Buren Buren Buren Buren Buren

Recreatie en toerisme Recreatie en toerisme Recreatie en toerisme Recreatie en toerisme Recreatie en toerisme

130

M.A.S.

Aminabel



Geur Op het niveau van het Vlaamse Gewest zagen we dat voor de categorie van de ernstig en extreem gehinderden door een specifieke hinderbron van geur (vraag III.1.) buren, verkeer/vervoer en tenslotte KMO/industrie de belangrijkste geurhinderbronnen zijn. Wanneer de tamelijk gehinderden door geur mee in rekening gebracht werden, waren de belangrijkste geurhinderbronnen verkeer/vervoer, dan pas buren en KMO/industrie. In Antwerpen, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen wordt telkens verkeer/vervoer als belangrijkste geurhinderbron vernoemd, terwijl in Limburg en Vlaams-Brabant dit buren is. Buren is dan weer de tweede belangrijkste geurhinderbron in de provincies Antwerpen, Oost- en West-Vlaanderen, terwijl dit in de provincies Limburg en Vlaams-Brabant verkeer/vervoer is. In de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen is KMO/industrie de derde belangrijkste hinderfactor inzake geur, terwijl in de provincies Limburg en OostVlaanderen landen tuinbouw als derde belangrijkste geurhinderbron aanzien wordt. Het is belangrijk voor ogen te houden dat de top drie van de geurhinderbronnen per provincie steeds gebaseerd is op de groep van respondenten die tamelijk, ernstig of extreem gehinderd zijn door een specifieke hinderbron van geur (vraag III.1.). Samengevat geeft ons dit per provincie en in vergelijking met het volledige Vlaamse Gewest de volgende top 3 van geurhinderbronnen: Tabel 43. Top-3 geurhinderbronnen per provincie Gebiedsomschrijving Vlaanderen

Geurbron 1 Verkeer en vervoer

Geurbron 2 Buren

Geurbron 3 KMO en industrie


Verkeer en vervoer Buren Verkeer en vervoer Buren Verkeer en vervoer

Buren Verkeer en vervoer Buren Verkeer en vervoer Buren

KMO en industrie Landbouw Landbouw KMO en industrie KMO en industrie

131

Aminabel

M.A.S.



In het algemeen komen deze resultaten vrij goed overeen met de resultaten van de SLO0-meting. In de nulmeting bezetten verkeer/vervoer en buren ook steeds de eerste en tweede plaats en deelden KMO/industrie en landen tuinbouw de derde plaats.

132

M.A.S.

Aminabel



Licht Op gewestelijk niveau zagen we dat voor de categorie van de ernstig en extreem gehinderden door een specifieke bron van licht (vraag IV.1.) verkeer/vervoer; handel/diensten/recreatie/toerisme en tenslotte buren de belangrijkste lichthinderbronnen waren. Wanneer de tamelijk gehinderden mee in rekening gebracht werden, bleef deze rangschikking behouden. In elk van de vijf Vlaamse provincies wordt telkens verkeer/vervoer als belangrijkste lichthinderbron opgegeven. In de provincies Limburg, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen wordt handel/diensten/ recreatie/toerisme aanzien als tweede belangrijkste lichthinderbron terwijl dit voor de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen buren is. Buren is dan weer de derde belangrijkste lichthinderbron in Vlaams-Brabant en WestVlaanderen, terwijl dit in Oost-Vlaanderen en Antwerpen handel/diensten/recreatie/ toerisme is en in Limburg KMO/industrie. Het is belangrijk voor ogen te houden dat de top drie van de lichthinderbronnen per provincie steeds gebaseerd is op de groep van respondenten die tamelijk, ernstig of extreem gehinderd zijn door een specifieke hinderbron van licht (vraag IV.1.). Samengevat geeft ons dit per provincie en in vergelijking met het volledige Vlaamse Gewest de volgende top 3 van lichthinderbronnen: Tabel 44. Top-3 lichthinderbronnen per provincie Gebiedsomschrijving Vlaanderen

Lichtbron 1 Verkeer en vervoer

Lichtbron 2 Handel, diensten,…

Lichtbron 3 Buren


Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer

Buren Handel, diensten, … Buren Handel, diensten,… Handel, diensten,…

Handel, diensten, … KMO en industrie Handel, diensten,… Buren Buren

133

M.A.S.

Aminabel


3.2.3.


REL AT IE

T USSEN HINDER EN ENKELE PAR AM ET ERS

(PROVINCIE)

Voor de provincies werd eveneens via ANOVA-tabellen nagegaan of er significante verbanden bestaan tussen het gehinderd zijn door geur, geluid of licht en bepaalde parameters zoals 'geslacht', 'leeftijdscategorie', 'opleiding', 'type woning' en 'woontijd'. In wat volgt zal er eerst een overzicht gegeven worden voor de verschillende provincies van de relaties tussen deze parameters en het ervaren van geluids-, geur- of lichthinder (vraag I.3.). Bovendien wordt binnen elke provincie nagegaan of er een relatie is tussen de onderzochte parameters en het gehinderd zijn door geluid, geur of licht afkomstig van bepaalde geluids-, geur- of lichtbronnen. (vragen II.1., III.1. en IV.1.)

3.2.3.1.

GELUIDSHINDER

Overzicht van de relatie tussen geluidshinder en enkele parameters (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband) Tabel 45. Relatie tussen geluidshinder en socio-demografische parameters per provincie Parameter Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep

VlaamsBrabant + + +

Antwerpen

Limburg

+ + -

-

WestOostVlaanderen Vlaanderen + + + + + + +

In geen enkele van de vijf Vlaamse provincies werd een relatie gevonden tussen de parameters 'geslacht' en 'woontijd' enerzijds en het ervaren van geluidshinder (vraag I.3.) anderzijds. Voor de provincie Vlaams-Brabant werd er een significant verband afgeleid tussen geluidshinder enerzijds en de parameters 'leeftijd', 'opleiding' en 'beroep' anderzijds. In de provincie Antwerpen bestaat er een verband tussen de ervaren geluidshinder in het algemeen en de parameters 'opleiding' en 'type woning'.

134

M.A.S.

Aminabel



De provincie Limburg vertoont voor geen enkele van de parameters een verband met geluidshinder. Voor de provincie West-Vlaanderen kan er een verband aangetoond worden tussen de parameters 'leeftijd', 'opleiding' en 'type woning' enerzijds en geluidshinder anderzijds. Voor de provincie Oost-Vlaanderen bestaan dezelfde verbanden en kan er daarbovenop nog een relatie gevonden worden tussen geluidshinder en de parameter 'beroep'. In onderstaande tabellen wordt nagegaan of de onderzochte parameters een invloed hebben op het gehinderd zijn door geluid afkomstig van een bepaalde geluidsbroncategorie (vraag II.1.).

Significante verbanden tussen geluidshinder door bepaalde geluidsbron en enkele parameters voor de vijf provincies. (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband) Tabel 46. Relatie tussen geluidshinderbronnen en socio-demografische parameters in functie van provincie Vlaams-Brabant

Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep Antwerpen

Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep

Verkeer en KMO en Recreatie en Landbouw Buren vervoer industrie toerisme + + + + + + + + + + + + Verkeer en KMO en Recreatie en Landbouw Buren vervoer industrie toerisme + + + + + + + + + + + + + + -

135

M.A.S.

Aminabel



(vervolg) Limburg

Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep West-Vlaanderen

Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep Oost-Vlaanderen


Verkeer en KMO en Recreatie en Landbouw Buren vervoer industrie toerisme + + + + + Verkeer en KMO en Recreatie en Landbouw Buren vervoer industrie toerisme + + + + + + + + + Verkeer en KMO en Recreatie en Landbouw Buren vervoer industrie toerisme + + + + + + + + + + + + + + + -

Voor elk van de provincies zijn enkele statistisch significante verbanden m.b.t. geluidshinder aan te tonen. Er kan echter geen duidelijk patroon opgesteld worden. Opnieuw dient de opmerking gemaakt te worden dat de kans bestaat dat bij het opnieuw uitvoeren van het onderzoek de onderlinge significante verbanden anders zullen liggen. Dit wil zeggen dat significante relaties die nu kunnen worden gevonden, bij een volgend onderzoek mogelijk niet meer worden teruggevonden en omgekeerd. Dat dit inderdaad mogelijk is hebben we reeds uit vorige onderdelen kunnen vaststellen wanneer we de resultaten m.b.t. geur van deze studie vergeleken met die van de SLO0meting.

136

Aminabel

M.A.S.



We willen bovendien de aandacht vestigen op het feit dat enkel de resultaten van tabel 25 en tabel 45 rechtstreeks kunnen vergeleken worden. Tabel 46 daarentegen kan niet rechtstreeks vergeleken worden met tabel 25 en 45 aangezien het kan zijn dat iemand die in het algemeen veel hinder heeft van geluid in het algemeen (tabel 45) voor de specifieke bronnen een gematigde hinder aangeeft (tabel 46).

137

M.A.S.

Aminabel


3.2.3.2.


GEURHINDER

Overzicht van de relatie tussen geurhinder en enkele parameters (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband) Tabel 47. Relatie tussen geurhinder en socio-demografische parameters per provincie Parameter Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep

VlaamsBrabant + +

Antwerpen

Limburg

+ + -

-

WestOostVlaanderen Vlaanderen + + + + + -

In tegenstelling tot de tabel m.b.t. geluidshinder, waar geen enkele van de provincies een verband vertoonde met de parameter 'geslacht', wordt er nu wel een relatie gevonden tussen deze parameter en de ondervonden geurhinder (vraag I.3.), meerbepaald voor de provincie Oost-Vlaanderen. Er werd echter in geen enkele van de vijf Vlaamse provincies een relatie gevonden tussen de parameter 'woontijd' en geurhinder. Voor de provincie Vlaams-Brabant werd een significant verband afgeleid tussen geurhinder enerzijds en de parameters 'leeftijd' en 'beroep' anderzijds. In de provincie Antwerpen bestaat er een verband tussen geurhinder én de parameters 'leeftijd' en 'type woning'. De provincie Limburg vertoont voor geen enkele van de parameters een verband met geurhinder. Voor de provincie West-Vlaanderen kan er een verband aangetoond worden tussen de parameters 'opleiding' en 'type woning' enerzijds en de ervaren geurhinder anderzijds. Voor Oost-Vlaanderen werd een significant verband afgeleid tussen geurhinder aan de ene kant en de parameters 'geslacht', 'leeftijd' en 'opleiding' aan de andere kant.

138

M.A.S.

Aminabel



In onderstaande tabellen wordt nagegaan of de onderzochte parameters een invloed hebben op het gehinderd zijn door geur afkomstig van een bepaalde geurbroncategorie (vraag III.1.). Significante verbanden tussen geurhinder door bepaalde geurbron en enkele parameters voor de vijf provincies. (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband) Tabel 48. Relatie tussen geurhinderbronnen en socio-demografische parameters in functie van provincie Vlaams-Brabant


Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep Limburg


Verkeer en vervoer + -

KMO en industrie + -

Handel en diensten -

Land- en tuinbouw + + -

Water en zuivering -

Buren

Verkeer en vervoer + + + +


Handel en diensten + -

Land- en tuinbouw + + + -

Water en zuivering + + -

Buren

Verkeer en vervoer -



Land- en tuinbouw + -

Water en zuivering + +

Buren

+ + + -

+ + -

+ -

139

M.A.S.

Aminabel



(vervolg) West-Vlaanderen




KMO en industrie +

Handel en diensten + + -

Land- en tuinbouw + -

Water en zuivering + + -

Buren

Verkeer en vervoer + + +



Land- en tuinbouw + + + -

Water en zuivering -

Buren

-

+ + + +

M.b.t. geurhinder zijn voor elk van de provincies enkele statistisch significante verbanden aan te tonen maar ook hier kan er geen duidelijk patroon opgesteld worden. Voor geurhinder geldt natuurlijk hetzelfde als voor geluidshinder, nl. dat tabel 48 niet rechtstreeks vergeleken kan worden met tabel 28 en 47 en dit om dezelfde reden als vernoemd bij het onderdeel geluidshinder. Het kan namelijk zijn dat iemand die in het algemeen veel hinder heeft van geur, bij de geurbronnen zelf aangeeft maar matig gehinderd te zijn. Enkel tabellen 28 en 47 kunnen rechtstreeks met elkaar vergeleken worden.

140

M.A.S.

Aminabel


3.2.3.3.


LICHTHINDER

Overzicht van de relatie tussen lichthinder en enkele parameters. (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband) Tabel 49. Relatie tussen lichthinder en socio-demografische parameters per provincie Parameter Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep

VlaamsBrabant -

Antwerpen

Limburg

+ + -

+ -

WestOostVlaanderen Vlaanderen + + + + -

In geen van de provincies werd een relatie gevonden tussen de parameters 'beroep' en 'woontijd' enerzijds en lichthinder (vraag I.3.) anderzijds. De provincie Vlaams-Brabant vertoont voor geen enkele van de parameters een verband met lichthinder. Voor de provincie Antwerpen werd een significant verband afgeleid tussen de ervaren lichthinder enerzijds en de parameters 'leeftijd' en 'opleiding' anderzijds. In de provincie Limburg bestaat er een verband tussen lichthinder en 'geslacht'. Voor de provincie West-Vlaanderen kan er een verband aangetoond worden tussen de parameter 'opleiding' en de ervaren lichthinder. In de provincie Oost-Vlaanderen werd een relatie gevonden tussen de ervaren lichthinder enerzijds en de parameters 'geslacht', 'leeftijd' en 'type woning' anderzijds.

141

M.A.S.

Aminabel



In onderstaande tabellen wordt nagegaan of de onderzochte parameters een invloed hebben op het gehinderd zijn door licht afkomstig van een bepaalde lichtbroncategorie (vraag IV.1.).

Significante verbanden tussen lichthinder door bepaalde lichtbron en enkele parameters voor de vijf provincies. (+ : er bestaat een significant verband; - : er bestaat geen significant verband) Tabel 50. Relatie tussen lichthinderbronnen en socio-demografische parameters in functie van provincie Vlaams-Brabant


Geslacht Leeftijdscategorie Opleiding Type woning Woontijd Beroep Limburg


Verkeer en vervoer + + + + +



Landbouw

Buren

+ -

+ -

Verkeer en vervoer + + +



Landbouw

Buren

+ + -

+ -

Verkeer en vervoer + + + + -

KMO en industrie -


Landbouw

Buren

-

-

142

M.A.S.

Aminabel



(vervolg) West-Vlaanderen




KMO en industrie -


Landbouw

Buren

-

-

Verkeer en vervoer + + + -

KMO en industrie + + + + -


Landbouw

Buren

+ + -

-

Ook m.b.t. lichthinder zijn voor elk van de provincies enkele statistisch significante verbanden aan te tonen maar ook hier kan er geen duidelijk patroon opgesteld worden. Voor lichthinder geldt natuurlijk hetzelfde als voor geluids- en geurhinder, nl. dat tabel 50 niet rechtstreeks vergeleken kan worden met tabel 31 en 49 en dit om dezelfde reden als vernoemd bij de vorige onderdelen. Het kan namelijk zijn dat iemand die in het algemeen veel hinder heeft van licht, bij de lichtbronnen zelf aangeeft maar matig gehinderd te zijn. Enkel tabellen 31 en 49 kunnen rechtstreeks met elkaar vergeleken worden.

143

M.A.S.

Aminabel


3.2.4.


BESPREKING

VAN DE GEVAL LEN ERNST IG EN EXT REEM GEHINDERDEN

In dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de gevallen waarbij de respondenten ernstig of extreem gehinderd zijn door geluid, geur of licht 70. Door middel van het uitzetten van de coördinaten van deze respondenten op kaart werd nagegaan of het gehinderd zijn door een van de drie hinderbronnen kan worden toegeschreven aan specifieke geluids-, geur- of lichthinderbronnen (bepaalde industriële kernen, drukke wegen, ...).

3.2.4.1.

HET UITZETTEN VAN DE GEHINDERDEN OP KAART

De cases van extreem en ernstig gehinderden (vraag I.3.) werden via Lambertcoördinaten uitgezet op kaart. Met betrekking tot de hinder door geluid zijn er 96 respondenten die extreem en 491 respondenten die ernstig gehinderd zijn. Dit is 11,8% van alle ondervraagde personen. 52 van de ondervraagde personen zijn extreem gehinderd door geur en 202 van de ondervraagde personen zijn ernstig gehinderd door geur. Dit is 5.2% van de totale steekproef. Wanneer we dit cijfer vergelijken met het cijfer uit de SLO0-meting, i.e. 7%, stellen we vast dat het percentage respondenten dat ernstig of extreem gehinderd is gedaald is ten opzichte van de nulmeting. M.b.t. de hinder door licht zijn er 21 personen extreem en 46 personen ernstig gehinderd. Dit is slechts 1,4% van alle ondervraagde personen. Tabel 51. Aantal gehinderden per provincie

Provincie Antwerpen Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Limburg Missing Totaal

geluid Extreem Ernstig 28 154 31 95 20 114 7 64 10 63 1 96 491

geur Extreem Ernstig 16 77 13 40 9 26 4 27 8 32 2 52 202

licht Extreem Ernstig 11 10 0 12 7 11 1 8 2 5 21 46

In tegenstelling tot de SLO0-meting waar ook de tamelijk gehinderden op kaart uitgezet werden, zal dit in de huidige studie niet gebeuren. Dit omwille van de leesbaarheid van de kaart. Voor geluid bvb. waren er 516 respondenten die tamelijk

70

144

Aminabel

M.A.S.



De ligging van al deze respondenten werd aangeduid op een kaart van Vlaanderen, één kaart voor elke hinderbron, waarop ter illustratie tevens de gemeente- en provinciegrenzen aangegeven werden. Er werd geopteerd voor de weergave van alle respondenten m.b.t. een bepaalde hinderbron op één overzichtskaart, zodat hier alle probleemgebieden en clusters in één oogopslag kunnen afgeleid worden. Elke respondent die aangaf zich gehinderd te voelen (ernstig of extreem op vraag I.3.) werd met een bolletje aangeduid op de kaart, waarbij verschillende kleuren gebruikt werden voor deze onderscheiden categorieën (cfr. infra). Bovendien werd op deze kaarten een kleurcodering toegekend aan elke gemeente die een indicatie geeft van de bevolkingsdichtheid. Hiervoor werden uiteindelijk vijf categorieën afgebakend, namelijk tot 100 inwoners per km2, van 101 tot 300 inwoners per km2, van 301 tot 500 inwoners per km2, van 501 tot 1000 inwoners per km2en meer dan 1000 inwoners per km2. Hieruit kan afgeleid worden dat er in dichter bevolkte gebieden toch meer hinder is dan in minder bevolkte gebieden.71 Gezien de verdeling van de enquêtes volgens het aantal inwoners per gemeente valt dit waarschijnlijk voor een deel ook toe te schrijven aan het hoger aantal respondenten in deze dichter bevolkte gebieden. Niet-gehinderden werden immers niet voorgesteld op deze kaarten. Een randbemerking dient gemaakt te worden over het Brusselse Gewest, dat wel voorgesteld is op deze kaarten en ook ingekleurd werd naar bevolkingsdichtheid. Echter werd het Brusselse Gewest niet mee opgenomen in de enquête. Logischerwijs zijn daar dus evenmin gehinderden gesitueerd. De extreem gehinderden werden op de kaarten aangeduid met een rood bolletje en de ernstig gehinderden met een zwart bolletje.

gehinderd waren. Deze ook uitzetten op kaart zou het interpreteren van de kaart sterk bemoeilijken. 71 Dat er meer gehinderden zijn in dichtbevolkte gebieden is logisch. De steekproef is immers proportioneel aan de bevolking. Daardoor worden er in dichtbevolkte gebieden per eenheid van oppervlakte meer personen geïnterviewd. Hoe meer personen geïnterviewd worden, hoe groter de kans op gehinderden, zelfs al is de mate van hinder gelijk aan die van een minder dichtbevolkt gebied.

145

Aminabel

M.A.S.



Uit deze kaarten kan het volgende afgeleid worden: De ligging van de extreem gehinderden sluit aan bij de ligging van de ernstig gehinderden door geur en geluid. Dit is vooral duidelijk voor de provincies Vlaams-Brabant en Antwerpen voor de hinder door geur en voor de provincies Vlaams-Brabant, Antwerpen en Oost-Vlaanderen voor de hinder door geluid. Met betrekking tot lichthinder zijn er weinig ernstig of extreem gehinderden. Er zijn dan ook weinig kernen te identificeren. De gehinderden door geur en geluid zijn voornamelijk gegroepeerd rond grotere steden (Brugge, Gent, Leuven, Antwerpen, ...) of in de buurt van belangrijke verkeerswegen (ring Antwerpen/Brussel, E40, ...) Specifiek met betrekking tot geluid zien we dat vooral de oost- en noordrand rond Brussel last hebben van geluidshinder.

146

M.A.S.

Aminabel


3.2.4 2.


OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE KERNEN VAN HINDER

Bij dit onderdeel moet men steeds goed voor ogen houden dat het in eerste instantie de bedoeling is om globale tendensen en pijnpunten vast te leggen, niet om te zeggen "in deze stad is er hinder, in deze niet". Het is dus zeker noodzakelijk dat men de nodige omzichtigheid aan de dag legt bij het interpreteren van de gevonden hinderkernen. Ook de paragrafen waarin nagegaan wordt door welke specifieke bronnen van hinder de respondenten tamelijk, ernstig of extreem gehinderd zijn, moeten met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Het is immers mogelijk dat een respondent aangeeft tamelijk, ernstig of extreem gehinderd te zijn door een specifieke hinderbron terwijl deze bron niet in zijn onmiddellijke omgeving aanwezig is.72

Geluid Uit de kaart die betrekking heeft op de geluidshinder werden de volgende belangrijke kernen van geluidshinder afgeleid: Ø Provincie West-Vlaanderen -Oostende -Veurne, De Panne, Koksijde -Brugge -Kortrijk en omgeving -Roeselare en omgeving -Knokke-Heist

Ø Provincie Oost-Vlaanderen -Gent en omgeving -Aalst - Dendermonde - Denderleeuw -Eeklo-Maldegem-Knesselare-Zomergem -Sint-Niklaas en omgeving: Beveren-Stekene-Temse-Sint-Gillis-Waas -Hamme-Zele-Lokeren

Ø Provincie Vlaams-Brabant -noord- + oostrand van Brussel -Leuven en omgeving -omgeving Halle

Bvb.hinder door geluid van luchtvaart in regio Veurne, De Panne, Koksijde; hinder door licht van autosnelwegen in Lier en Lint.

72

147

Aminabel

M.A.S.



Ø Provincie Antwerpen -Antwerpen centrum -randgemeenten Antwerpen -Essen en Kalmthout

Ø Provincie Limburg -Hasselt en Alken -Genk en Diepenbeek -Houthalen-Helchteren-Zonhoven-Hasselt: E314

Voor deze belangrijkste kernen van geluidshinder werd vervolgens op het niveau van de subcategorieën nagegaan welke geluidshinderbronnen door de respondenten werden aangegeven als zijnde de oorzaak van deze geluidshinder. De resultaten hiervan worden gegeven in tabel 52.

148

Geluidshinder in Vlaanderen

# #

#

# # #

# #

# #

#

#

# #

# # # ## ## # # # ## #

#

# #

#

# # # # #

# #

#

#

#

#

#

#

# #

# #

# #

#

# # #

#

# #

#

# # #

# # # # # #

# # # # #

#

## # #

# #

#

# #

# # # # # # #

#

#

#

# ## # # ### # # # # # # # # # # # # # #

#

#

##

# #

#

# # #

# #

# #

#

# #

#

# #

# # ##

#

# #

#

# # #

#

# #

# #

#

#

#

#

#

#

## #

# # # #

# #

# #

#

# ##

#

#

#

# #

#

# # # # #

#

#

#

#

# #

#


#

# #

#

# # # # #

#

#

# # # ##

#

# #

#

#

#

# #

#

#

#

# # # #

#

## #

Geluidshinder #

# #

#

## ##

#

# #

Bevolkingsdichtheid (# inw./km² (N) = # gemeenten)

# #

#

#

# # #

#

# #

#

#

#

# # #

#

#

#

#

#

# # #

# # # # ## # # # # # # # # ## # # # # ## # # # # ## # # ## # # # # # # ## # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # ## # # # # # ## # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # ## # # # # #

# # # # # #

> 1.000 (48) 501 to 1.001 (77) 301 to 501 (90) 101 to 301 (103) 0 to 101 (9)

#

#

#

#

#

# #

# #

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

# #

# # # #

# #

# #

# # # #

#

# #

# # #

#

# #

# #

#

# # # # ## # # # ## # # ## ## # # # ## # # #

#

#

#

# # # #

# #

#

#

#

# #

#

#

#

# # # #

# # # #

# # #

#

# # # # ## # # # # # # # # # # ## # # # # # # ## # # # # #

## # # #

#

# #

#

#

#

#

#

#

# #

#

#

##

#

#

#

#

# #

#

# # # # # # # # # ## # # #

#

#

# # # #

# #

#

# #

#

#

# ## # #

#

# # # # # #

# #

# #

#

# # #

# #

#

M.A.S.

Aminabel



Overzicht van het aantal gehinderden door geluid per provincie en per categorie (E = ernstig of extreem gehinderd/T = tamelijk gehinderd) Tabel 52. Aantal gehinderden door geluid per provincie en per categorie Verkeer en vervoer E T West-Vlaanderen Oostende Veurne, De Panne, Koksijde Brugge Kortrijk & omgeving Roeselare & omgev. Knokke-Heist Oost-Vlaanderen Gent & omgeving Aalst-DendermondeDenderleeuw Eeklo-MaldegemKnesselare-Zomergem Sint-Niklaas & omgeving Hamme-Zele-Lokeren Vlaams-Brabant noord- + oostrand Brussel Leuven en omgeving omgeving Halle Antwerpen Antwerpen centrum randgemeenten Essen en Kalmthout Limburg Genk en omgeving Hasselt en omgeving Houthalen-Helchteren, Zonhoven, Hasselt

KMO en Recreatie industrie en toerisme E T E T

Landbouw Buren E

T

E

T

Aantal ondervraagde respondenten

3 6

11 5

3 5

7 3

2 4

7 4

-

-

2 2

7 6

53

16 17 8 6

18 19 5 5

4 7 1

8 8 2 5

4 6 2 3

16 4 4 1

1 1

5 -

6 7 2 1

11 9 6 6

130 120 73 43

42 12

35 20

17 1

26 5

9 2

25 17

1 -

4 1

10 34 3 8

227

8

10

3

2

3

4

-

-

3

4

29 7

29 9

10 3

8 5

12 7

14 4

7 -

4 2

9 3

14 5

139 74

49 38 19

24 39 16

6 9 6

11 13 4

10 9 5

15 17 8

4 2 3

4 6 2

17 16 13 25 7 10

129 184 61

81 22 3

103 39 2

31 13 -

40 8 2

23 9 2

51 2 2

1 1 -

4

42 67 9 16 2 -

400 176 27

3 15 21

15 17 19

2 4 5

4 6 7

3 3 4

8 14 17

2 -

2 1 -

8 6 6

74 87

9 10 9

52

118 57

108

Uit deze tabel blijkt dat verkeer de belangrijkste vorm van geluidshinder vormt. Dit is voornamelijk zo in en rond steden en langs belangrijke wegen zoals vb. Antwerpen en Gent. De geluidshinder in de noord- en oostrand van Brussel kan voor een groot deel toegeschreven worden aan de luchtvaart. Naast 'verkeer/vervoer' zijn de belangrijkste hinderbronnen te situeren binnen de categorieën 'recreatie en toerisme' en 'buren'.

150

Aminabel

M.A.S.



Hieronder wordt verder nagegaan welke bronnen van geluidshinder (vraag II.1.) aangeduid73 werden door de respondenten die in het algemeen extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn door geluid (vraag I.3.).74 Ø Provincie West-Vlaanderen -Oostende: § Verkeer en vervoer: straatverkeer (6), luchtvaart (4) § KMO en industrie: bouwen sloopactiviteiten (4), laden en lossen van vrachtwagens (3) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (5), kermissen/braderijen en muziekfestivals (4), racen en crossen (1) § Buren: huisdieren van buren (3), spelende kinderen (2), muziek of TV van buren (2), doe-hetzelf-activiteiten van buren (1), tuinonderhoud (1), verwarmings- en airco-installaties (1)

-Veurne, De Panne, Koksijde § Verkeer en vervoer: straatverkeer (8), luchtvaart (2) § KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (4), bouwen sloopactiviteiten (2), zelfstandige beroepsactiviteiten (1), bedrijven en fabrieken (1) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (5), kermissen/braderijen en muziekfestivals (4), muziek van dancings/cafés of restaurants (3) § Buren: tuinonderhoud (3), spelende kinderen (2), huisdieren van buren (2), doe-het-zelfactiviteiten van buren (1), muziek of TV van buren (1)

-Brugge § Verkeer en vervoer: straatverkeer (23), treinverkeer (2), luchtvaart (1) § KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (3), bouwen sloopactiviteiten (3), zelfstandige beroepsactiviteiten (2), handel en diensten (2), bedrijven en fabrieken (1) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (7), muziek van dancings/cafés of restaurants (2), kermissen/braderijen en muziekfestivals (2), sportvelden en –stadia (1), racen en crossen (1) § Landbouw: landbouwwerktuigen (1) § Buren: spelende kinderen (3), doe-het-zelf-activiteiten van buren (3), muziek of TV van buren (3), tuinonderhoud van buren (2), verwarmings- en airco-installaties (2), huisdieren van buren (1)

Als zijnde tamelijk, ernstig of extreem hinderend Alleen de antwoorden van de respondenten die zich in de gemeenten bevinden die voor extreem en ernstig gehinderden van belang zijn zijn weergegeven, m.a.w. respondenten uit gemeenten met bollen op de kaart. Dit geldt ook voor het onderdeel geur en licht.

73 74

151

Aminabel

M.A.S.



-Kortrijk en omgeving § Kortrijk zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (13), treinverkeer (2), luchtvaart (2) v KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (3), bedrijven en fabrieken (2), handel en diensten (2), bouwen sloopactiviteiten (1) v Recreatie en toerisme: muziek in auto's (3), muziek van dancings/cafés of restaurants (2), kermissen/braderijen en muziekfestivals (1), sportvelden en -stadia (1), racen en crossen (1) v Landbouw: landbouwwerktuigen (1) v Buren: muziek of TV van buren (2), spelende kinderen (1), huisdieren van buren (1), tuinonderhoud buren (1), verwarmings- en airco-installaties (1) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (13), luchtvaart (2), treinverkeer (1) v KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (4), zelfstandige beroepsactiviteiten (4), bedrijven en fabrieken (4), handel en diensten (2) v Recreatie en toerisme: muziek in auto's (2), racen en crossen (1) v Landbouw: landbouwwerktuigen (1), vee (1) v Buren: huisdieren van buren (3), muziek of TV van buren (3)

-Roeselare en omgeving § Roeselare zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (6) v KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (1), bouwen sloopactiviteiten (1) v Recreatie en toerisme: muziek van dancings/cafés of restaurants (1), muziek in auto's (1), kermissen/braderijen en muziekfestivals (1), racen en crossen (1) v Buren: muziek of TV van buren (3), huisdieren van buren (2), spelende kinderen (1), tuinonderhoud van buren (1) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (5)

-Knokke-Heist § § § §

Verkeer en vervoer: straatverkeer (6) KMO en industrie: bouwen sloopactiviteiten (2) Recreatie en toerisme: kermissen/braderijen en muziekfestivals (1) Buren: huisdieren van buren (1)

152

Aminabel

M.A.S.



Provincie Oost-Vlaanderen -Gent en omgeving § Gent zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (31), treinverkeer (12) v KMO en industrie: bouwen sloopactiviteiten (12), laden en lossen van vrachtwagens (11), bedrijven en fabrieken (8), handel en diensten (5), zelfstandige beroepsactiviteiten (2) v Recreatie en toerisme: muziek in auto's (11), muziek van dancings/cafés of restaurants (8), kermissen/braderijen en muziekfestivals (1), sportvelden en -stadia (1), racen en crossen (1) v Buren: spelende kinderen (9), muziek of TV van buren (7), huisdieren van buren (5), doe-het-zelf-activiteiten van buren (3), tuinonderhoud van buren (2), verwarmings- en airco-installaties (2) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (12), treinverkeer (1), luchtvaart (1) v KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (5), bedrijven en fabrieken (4), bouwen sloopactiviteiten (3), zelfstandige beroepsactiviteiten, handel en diensten (1) v Recreatie en toerisme: muziek in auto's (2), kermissen/braderijen en muziekfestivals (2), sportvelden en -stadia (2), racen en crossen (2), muziek van dancings/cafés of restaurants (1) v Landbouw: landbouwwerktuigen (2), vee (1) v Buren: huisdieren van buren (4), muziek of TV van buren (3), spelende kinderen (1), doe-het-zelf-activiteiten van buren (1), tuinonderhoud van buren (1), verwarmings- en airco-installaties

-Aalst, Dendermonde en Denderleeuw § Verkeer en vervoer: straatverkeer (17), treinverkeer (5) § KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (3), bedrijven en fabrieken (2), bouwen sloopactiviteiten (1) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (10), muziek van dancings/cafés of restaurants (3), kermissen/braderijen en muziekfestivals (2), racen en crossen (2), sportvelden en –stadia (1) § Buren: huisdieren van buren (5), doe-het-zelf-activiteiten van buren (2), tuinonderhoud van buren (2)

-Eeklo, Maldegem, Knesselare, Zomergem § Verkeer en vervoer: straatverkeer (11), treinverkeer (1), luchtvaart (1) § KMO en industrie: bedrijven en fabrieken (4), laden en lossen van vrachtwagens (3), zelfstandige beroepsactiviteiten (1), handel en diensten (1), bouwen sloopactiviteiten (1) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (4),kermissen/braderijen en muziekfestivals (2), racen en crossen (2) § Buren: tuinonderhoud van buren (3), huisdieren van buren (2), muziek of TV van buren (2), spelende kinderen (1), verwarmings- en airco-installaties (1)

153

Aminabel

M.A.S.



-Sint-Niklaas en omgeving § Sint-Niklaas zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (18), treinverkeer (1), luchtvaart (1) v KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (4), bedrijven en fabrieken (4), handel en diensten (3), zelfstandige beroepsactiviteiten (2), bouwen sloopactiviteiten (1) v Recreatie en toerisme: muziek in auto's (4), muziek van dancings/cafés of restaurants (2), racen en crossen (2), kermissen/braderijen en muziekfestivals (1) v Landbouw: landbouwwerktuigen (2), vee (2) v Buren: muziek of TV van buren (3), tuinonderhoud van buren (2), huisdieren van buren (1), doe-het-zelf-activiteiten van buren (1) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (23) v KMO en industrie: zelfstandige beroepsactiviteiten (4), handel en diensten (4), bouwen sloopactiviteiten (4), bedrijven en fabrieken (3), laden en lossen van vrachtwagens (1) v Recreatie en toerisme: muziek in auto's (6), muziek van dancings/cafés of restaurants (3), kermissen/braderijen en muziekfestivals (1), sportvelden en -stadia (1) v Landbouw: geluid van ventilatoren van stallen (4), vee (1) v Buren: huisdieren van buren (4), verwarmings- en airco-installaties van buren (4), doe-hetzelf-activiteiten van buren (3), tuinonderhoud van buren (3), spelende kinderen (1), muziek of TV van buren (1)

-Hamme, Zele en Lokeren § Verkeer en vervoer: straatverkeer (11) § KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (5), bouwen sloopactiviteiten (3), bedrijven en fabrieken (2), zelfstandige beroepsactiviteiten (1), handel en diensten (1) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (5), kermissen/braderijen en muziekfestivals (2), muziek van dancings/cafés of restaurants (1), sportvelden en –stadia (1), racen en crossen (1) § Landbouw: geluid van ventilatoren van stallen (3), landbouwwerktuigen (1) § Buren: huisdieren van buren (5), spelende kinderen (2), tuinonderhoud (1)

Ø Provincie Vlaams-Brabant -noord- + oostrand van Brussel § Verkeer en vervoer: luchtvaart (49), straatverkeer (33), treinverkeer (6), scheepvaart (2) § KMO en industrie: bouwen sloopactiviteiten (8), laden en lossen van vrachtwagens (5), bedrijven en fabrieken (5), zelfstandige beroepsactiviteiten (3), handel en diensten (3) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (11), sportvelden en –stadia (6), racen en crossen (6), muziek van dancings/cafés of restaurants (5), kermissen/braderijen en muziekfestivals (3) § Landbouw: landbouwwerktuigen (4), vee (3), geluid van ventilatoren van stallen (2) § Buren: tuinonderhoud van buren (14), huisdieren van buren (10), muziek of TV van buren (8), doe-het-zelf-activiteiten van buren (7), spelende kinderen (5), verwarmings- en aircoinstallaties (3)

154

Aminabel

M.A.S.



-Leuven en omgeving § Leuven zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (33), luchtvaart (6), treinverkeer (1), scheepvaart (1) v KMO en industrie: bouwen sloopactiviteiten (8), laden en lossen van vrachtwagens (5), bedrijven en fabrieken (3), zelfstandige beroepsactiviteiten (2), handel en diensten (1) v Recreatie en toerisme: muziek in auto's (8), sportvelden en -stadia (5), muziek van dancings/cafés of restaurants (4), kermissen/braderijen en muziekfestivals (4), racen en crossen (3) v Landbouw: vee (3), landbouwwerktuigen (2), geluid van ventilatoren van stallen (1) v Buren: huisdieren van buren (11), muziek of TV van buren (10), spelende kinderen (5), doe-het-zelf-activiteiten van buren (5), tuinonderhoud van buren (3), verwarmings- en airco-installaties van buren (3) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (11), luchtvaart (9), treinverkeer (2) v KMO en industrie: handel en diensten (3), laden en lossen van vrachtwagens (2), zelfstandige beroepsactiviteiten (2), bedrijven en fabrieken (1), bouwen sloopactiviteiten (1) v Recreatie en toerisme: muziek in auto's (2), kermissen/braderijen en muziekfestivals (2), sportvelden en -stadia (2), racen en crossen (1) v Landbouw: landbouwwerktuigen (1) v Buren: huisdieren van buren (2), spelende kinderen (1), doe-het-zelf-activiteiten van buren (1), tuinonderhoud van buren (1), verwarmings- en airco-installaties van buren (1)

-omgeving Halle § Verkeer en vervoer: straatverkeer (22), luchtvaart (7), treinverkeer (2) § KMO en industrie: bouwen sloopactiviteiten (5), laden en lossen van vrachtwagens (3), zelfstandige beroepsactiviteiten (3), bedrijven en fabrieken (3) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (8), kermissen/braderijen en muziekfestivals (4), racen en crossen (3), muziek van dancings/cafés of restaurants (1), sportvelden en –stadia (1) § Landbouw: landbouwwerktuigen (3), vee (2), geluid van ventilatoren van stallen (1) § Buren: huisdieren van buren (8), muziek of TV van buren (6), doe-het-zelf-activiteiten van buren (5), tuinonderhoud (5), spelende kinderen (1), verwarmings- en airco-installaties (1)

155

Aminabel

M.A.S.



Ø Provincie Antwerpen -Antwerpen centrum § Verkeer en vervoer: straatverkeer (122), luchtvaart (17), treinverkeer (6), scheepvaart (2) § KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (27), bouwen sloopactiviteiten (20), bedrijven en fabrieken (14), zelfstandige beroepsactiviteiten (13), handel en diensten (13) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (38), muziek van dancings/cafés of restaurants (11), sportvelden en –stadia (11), kermissen/braderijen en muziekfestivals (7), racen en crossen (7) § Landbouw: landbouwwerktuigen (1), vee (1), geluid van ventilatoren van stallen (1) § Buren: tuinonderhoud van buren (36), spelende kinderen (28), muziek of TV van buren (24), doe-het-zelf-activiteiten van buren (21), huisdieren van buren (17), verwarmings- en aircoinstallaties (12)

-randgemeenten Antwerpen § Verkeer en vervoer: straatverkeer (46), treinverkeer (3), luchtvaart (3), scheepvaart (1) § KMO en industrie: bedrijven en fabrieken (14), laden en lossen van vrachtwagens (8), bouwen sloopactiviteiten (7), handel en diensten (3) § Recreatie en toerisme: kermissen/braderijen en muziekfestivals (5), muziek in auto’s (4), muziek van dancings/cafés of restaurants (2), sportvelden en –stadia (2) § Landbouw: landbouwwerktuigen (1), vee (1) § Buren: huisdieren van buren (12), spelende kinderen (6), muziek of TV van buren, tuinonderhoud van buren (2), doe-het-zelf-activiteiten van buren (1), verwarmings- en aircoinstallaties (1)

-Essen en Kalmthout

§ Verkeer en vervoer: straatverkeer (3) § KMO en industrie: bedrijven en fabrieken (1), handel en diensten (1), bouwen sloopactiviteiten (1) § Recreatie en toerisme: muziek van dancings/cafés of restaurants (2), muziek in auto’s (2), kermissen/braderijen en muziekfestivals (2) § Landbouw: landbouwwerktuigen (2) § Buren: huisdieren van buren (1), doe-het-zelf-activiteiten van buren (1), tuinonderhoud van buren (1), muziek of TV van buren (1), verwarmings- en airco-installaties (1)

Ø Provincie Limburg -Hasselt en Alken

§ Verkeer en vervoer: straatverkeer (25), treinverkeer (3), luchtvaart (2) § KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (3), zelfstandige beroepsactiviteiten (3), bedrijven en fabrieken (1), bouwen sloopactiviteiten (1) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (8), muziek van dancings/cafés of restaurants (3), kermissen/braderijen en muziekfestivals (2), racen en crossen (1) § Landbouw: vee (1) § Buren: huisdieren van buren (7), muziek of TV van buren (4), doe-het-zelf-activiteiten van buren (3), tuinonderhoud van buren (3), spelende kinderen (2), verwarmings- en aircoinstallaties (1)

156

Aminabel

M.A.S.



-Genk en Diepenbeek

§ Verkeer en vervoer: straatverkeer (9), treinverkeer (1), luchtvaart (1) § KMO en industrie: bedrijven en fabrieken (5), laden en lossen van vrachtwagens (2), zelfstandige beroepsactiviteiten (1) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (4), sportvelden en –stadia (2) § Landbouw: landbouwwerktuigen (1), geluid van ventilatoren van stallen § Buren: spelende kinderen (4), doe-het-zelf-activiteiten van buren (4), tuinonderhoud van buren (4), huisdieren van buren (3), muziek of TV van buren (3), verwarmings- en airco-installaties (1)

-Houthalen-Helchteren-Zonhoven-Hasselt

§ Verkeer en vervoer: straatverkeer (25), luchtvaart (10), treinverkeer (3) § KMO en industrie: laden en lossen van vrachtwagens (6), zelfstandige beroepsactiviteiten (3), bedrijven en fabrieken (1), bouwen sloopactiviteiten (1) § Recreatie en toerisme: muziek in auto’s (8), muziek van dancings/cafés of restaurants (3), kermissen/braderijen en muziekfestivals (2), racen en crossen (1) § Buren: huisdieren van buren (6), muziek of TV van buren (4), doe-het-zelf-activiteiten van buren (3), spelende kinderen (2), tuinonderhoud van buren (2), verwarmings- en aircoinstallaties (1)

157

M.A.S.

Aminabel



Geur Uit de kaart die betrekking heeft op de geurhinder werden de volgende belangrijke kernen van geurhinder afgeleid: Ø Provincie West-Vlaanderen -Oostende en omgeving -Koksijde + Nieuwpoort -Kortrijk en omgeving -Roeselare + Izegem

Ø Provincie Oost-Vlaanderen -Gent + omgeving

Ø Provincie Vlaams-Brabant -noordrand Brussel: Grimbergen, Vilvoorde, Machelen, Zaventem, Meise, Merchtem en Opwijk -Leuven en omgeving -zuidrand Brussel: Sint-Pieters-Leeuw, Dilbeek, Beersel, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Lennik

Ø Provincie Antwerpen -Antwerpen centrum -randgemeenten

Ø Provincie Limburg -Genk en omgeving -Hasselt + Alken -Houthalen-Helchteren -Tessenderlo, Beringen, Heusden-Zolder

Wanneer we deze kernen van geurhinder vergelijken met de kernen die we gevonden hebben in de SLO0-meting, stellen we vast dat deze in het algemeen dezelfde zijn gebleven. Opvallend is wel dat de hinder in Oost-Vlaanderen zich in deze studie beperkt tot de kern Gent en omgeving. In de nulmeting werden nog vier andere kernen van geurhinder gevonden zoals onder andere de kern rond Aalst. Omgekeerd zien we dat er in de provincie Vlaams-Brabant een belangrijke kern van geurhinder is bijgekomen ten opzichte van de SLO0-meting, nl de zuidrand van Brussel. Daarenboven heeft de kern Vilvoorde, Zaventem en Zemst uit de nulmeting zich uitgebreid naar praktisch de volledige noordrand van Brussel. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de vernieuwde spreidingsplannen van de luchthaven van Zaventem.

158

Aminabel

M.A.S.



Voor deze belangrijkste kernen van geurhinder werd vervolgens op het niveau van de subcategorieën nagegaan welke geurhinderbronnen (vraag III.1.) door de respondenten werden aangegeven als zijnde de oorzaak van deze geurhinder. De resultaten hiervan worden gegeven in tabel 53.

159

Geurhinder in Vlaanderen

#

#

# ## #

#

#

# #

# # #

#

#

#

# # #

# #

#

#

# #

# # # # # # ## # # # ## ## # # # # # # #

# #

#

#

# #

# # #

# #

#

#

#

#

#

#

#

# #

#

#

# #

#

#

# #

#

#

#

#

# # # # # # # #

#

## # # # # #

#

#

# #

# #

#

#

#

#

#

# # # #

#

#

#

# # # #

##

#

#

# #

# #

# # #

#

# # # # # # #

#

# #

#

## #

#

# #

#

#

#

# #

#

# #

# #

# #

# #

# #

Geurhinder #

#

#

#

#

#

#

#

# # # # # #

#

#

#

Bevolkingsdichtheid (# inw./km² (N) = # gemeenten) > 1.000 (48) 501 to 1.001 (77) 301 to 501 (90) 101 to 301 (103) 0 to 101 (9)

#

#

#

#

#

#

#

#

# #

#

#

#

# # # #

# # ##

#

# #

# # #

#

#

#

# # #

#

#

#

#

#

#

# #

# ##

#

# #

#

#

# # #

## #

# #

# #

#

#

#

#

#

#

# # #

#

#

#

# #

ernstig gehinderd (195) extreem gehinderd (56)

Geurhinder door KMO en Industrie

#

# # # #

#

# #

# #

# #

#

#

#

# #

#

#

#

#

#

# #

#

# # ## # # # # #

## #

#

# #

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

# #

#

#

#

#

#

# #

## #

#

# #

#

# #

#

#

#

#

#

# #

#

# #

#

#

#

#

##

# # # # #

#

#

#


# #

#

#

#

#

#

# # # #

#

#

#

# # ## ##

#

#

#

# #

#

Geurhinder door KMO en Industrie # # #

#

#

#

#

#

# #

#

# # # # # # # # # # ## # #

#

#

# #

#

# #

#

#

# #

# # #

#

#

# # # #

# #

# #

#

#

#

#

# #

#

# # #

#

# # #

#

#

#

# # #

##

#

# # #

#

# # #

#

#

#

#

# #

# # #

# # # # # # # # #

# #

# # #

# #

# # # # # #

#

# ## # #

#

#

#

# #

# #

Ernstig gehinderd (75) Extreem gehinderd (41) Tamelijk gehinderd (193)

# #

#

Geurhinder door landbouw

# # ## # # #

#

# #

# #

# #

#

#

# #

#

# #

#

#

#

# #

#

#

#

# #

#

#

#

#

#

# # #

# #

# #

#

# #

# #

# #

#

#

#

#

#

#

# #

#

# #

#

#

#

Bevolkingsdichtheid (# inw./km² (N) = # gemeenten)

# #

# #

# #

#

#

#

#

# #

#

#

#

#

#

# #

# #

# # #

#

#

Geurhinder door landbouw # # #

Tamelijk gehinderd (202) Extreem gehinderd (27) Ernstig gehinderd (64)

#

# #

# #

#

# #

#

#

#

# #

# #

#

#

#

#

#

# #

#

#

# #

#

#

# # #

# #

#

# #

#

#

# # #

#

# #

# #

#

#

# #

# # #

#

#

##

# #

#

# #

#

#

#

# #

# #

#

#

#

#

# #

# # #

# #

# # # # #

#

# #

# # #

#

> 1.000 (48) 501 to 1.001 (77) 301 to 501 (90) 101 to 301 (103) 0 to 101 (9)

#

#

#

#

#

#

# #

#

#

#

#

# # ##

## #

#

#

#

#

# # #

#

# #

#

# #

#

#

#

#

# #

##

#

#

#

# # #

#

#

# #

#

# ##

# #

#

# #

#

#

# #

#

#

#

# #

# #

# #

# #

# #

# #

#

##

#

# #

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

# #

## #

#

## # #

# #

#

M.A.S.

Aminabel



Overzicht van het aantal gehinderden door geur per provincie en per categorie (E = ernstig of extreem gehinderd/T = tamelijk gehinderd) Tabel 53. Aantal gehinderden door geur per provincie en per categorie Verkeer en vervoer

KMO en industrie

Handel en diensten

Land- en tuinbouw

Water en -zuivering

Buren

E

T

E

T

E

T

E

T

E

T

E

T


1 1 4 2

11 2 6 7

1 3 -

1 7 6

1 1 -

2 1 -

1 1 2

1 4 1

1 3

1 1 1

4 1 3 4

5 1 4 4

74 32 92 74

10

21

2

6

1

2

2

4

4

11

5

17

199

9 7 1

14 15 6

14 3 3

5 6 4

2 1

2 1

5 3

2 2 2

4 2 1

4 1 2

9 7 7

9 9 7

117 137 82

31 3

69 18

21 17

36 5

2 -

9 1

3 -

2 2

18 -

27 2

10 4

22 8

400 176

1 4 2

4 10 3

3 2

4 5 4

2 2 -

1 -

-

1 2 -

2 -

1 6 2

5 3 1

5 8 1

80 87 17

2

3

2

2

-

1

1

-

1

2

5

3

68

West-Vlaanderen Oostende & omgeving Koksijde + Nieuwpoort Kortrijk en omgeving Roeselare + Izegem

Oost-Vlaanderen Gent & omgeving

Vlaams-Brabant noordrand Brussel Leuven en omgeving zuidrand Brussel

Antwerpen Antwerpen centrum randgemeenten

Limburg Genk & omgeving Hasselt + Alken Houthalen-Helchteren Tessenderlo, Beringen, Heusden-Zolder

Uit bovenstaande tabel blijkt dat 'verkeer/vervoer' ook de belangrijkste geurhinderbron is. Net zoals voor geluid is dit voornamelijk zo in en rond steden en langs belangrijke wegen. Deze cijfers leren ons ook dat vooral de Antwerpenaren hinder hebben van geur door verkeer.

163

M.A.S.

Aminabel



Naast verkeer zijn de voornaamste bronnen te situeren binnen de categorieën 'KMO/ industrie' en 'Buren'. Opvallend is ook het feit dat de hinder door water en waterzuivering zich vooral in de steden Antwerpen en Gent situeert. Deze resultaten zijn vrij analoog aan de resultaten van de SLO0-meting. Hieronder wordt verder nagegaan welke bronnen van geurhinder (III.2.) aangeduid75 werden door de respondenten die extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn door geur (I.3.).76 Ø Provincie West-Vlaanderen -Oostende en omgeving § Oostende zelf: v Verkeer en vervoer: luchtvaart (2), straatverkeer (1) v KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (1), composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval (1) v Water en -zuivering: waterzuivering (1) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: luchtvaart (2), straatverkeer (1) v Buren: schoorsteenafvoer (1)

-Koksijde + Nieuwpoort § Handel en diensten: horeca (1) § Buren: schoorsteenafvoer (1)

-Kortrijk en omgeving § Kortrijk zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (2) v KMO en industrie: slachterijen/verwerken dierlijk afval/vetsmelterijen (1) v Water en -zuivering: riolering (1) v Buren: schoorsteenafvoer (2), huisdieren (1) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (4) v KMO en industrie: voedings- en drankenindustrie inclusief brouwerijen (2), slachterijen/verwerken dierlijk afval/vetsmelterijen (1), chemische en petrochemische nijverheid (1), composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval (1), veevoederbedrijven (1), metaal- en metaalverwerkende industrie (1) v Land- en tuinbouw: varkensstallen (2), pluimveehouderijen (1) v Buren: schoorsteenafvoer (1), huisdieren (1) 75

Als zijnde tamelijk, ernstig of extreem hinderend

164

Aminabel

M.A.S.



-Roeselare + Izegem: § Verkeer en vervoer: straatverkeer (4) § KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (1), composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval (1) § Land- en tuinbouw: uitspreiden van dierlijke mest (1), stookinstallaties tuinbouw (1) § Water en -zuivering: waterlopen (3), riolering (1) § Buren: schoorsteenafvoer (2), verbranden van afval in open lucht (1), huisdieren (1)

Ø Provincie Oost-Vlaanderen -Gent en omgeving § Gent zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (7) v KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (5), slachterijen/verwerken dierlijk afval/vetsmelterijen (1) v Handel en diensten: horeca (1) v Land- en tuinbouw: pluimveehouderijen (1) v Water en -zuivering: riolering (6), waterlopen (3) v Buren: schoorsteenafvoer (3), opslaan van afval (2), verbranden van afval in open lucht (1) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (1) v KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (1) v Land- en tuinbouw: uitspreiden van dierlijke mest (1) v Water en -zuivering: riolering (1) v Buren: verbranden van afval in open lucht (1)

Ø Provincie Vlaams-Brabant -noordrand Brussel § Verkeer en vervoer: straatverkeer (9), luchtvaart (6) § KMO en industrie: composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval (10), slachterijen/verwerken dierlijk afval/vetsmelterijen (6), chemische en petrochemische nijverheid (5), verfspuitcabines (4), voedings- en drankenindustrie inclusief brouwerijen (3), veevoederbedrijven (3), textielbedrijven (2), metaal- en metaalverwerkende industrie (2) § Handel en diensten: horeca (2), benzinestations (2) § Land- en tuinbouw: uitspreiden van dierlijke mest (5), pluimveehouderijen (3), varkensstallen (2), stookinstallaties tuinbouw (2), rundveekwekerijen (2) § Water en –zuivering: waterlopen (3), riolering (3), waterzuivering (2)

Alleen de antwoorden van de respondenten die zich in de gemeenten bevinden die voor extreem en ernstig gehinderden van belang zijn zijn weergegeven, m.a.w. respondenten uit gemeenten met bollen op de kaart.

76

165

Aminabel

M.A.S.



§ Buren: schoorsteenafvoer (4), huisdieren (4), verbranden van afval in open lucht (3), opslaan van afval (3)

166

Aminabel

M.A.S.



-Leuven en omgeving § Leuven zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (9), luchtvaart (1) v KMO en industrie: voedings- en drankenindustrie inclusief brouwerijen (4), chemische en petrochemische nijverheid (2), composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval (2) v Handel en diensten: horeca (1) v Water en -zuivering: riolering (2), waterlopen (1) v Buren: schoorsteenafvoer (5), verbranden van afval in open lucht (4), huisdieren (3), opslaan van afval (1) § Omgeving: v Buren: verbranden van afval in open lucht (1)

-zuidrand Brussel § Verkeer en vervoer:straatverkeer (3) § KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (4), slachterijen/verwerken dierlijk afval/vetsmelterijen (3), verfspuitcabines (1), metaal- en metaalverwerkende industrie (1) § Handel en diensten: horeca (1) § Land- en tuinbouw: uitspreiden van dierlijke mest (1) § Water en –zuivering: waterlopen (1), riolering (1) § Buren: schoorsteenafvoer (3), opslaan van afval (2), huisdieren (2), verbranden van afval in open lucht (1)

Ø Provincie Antwerpen -Antwerpen centrum § Verkeer en vervoer: straatverkeer (59), luchtvaart (6) § KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (22), verfspuitcabines (6), composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval (6), voedings- en drankenindustrie inclusief brouwerijen (5), slachterijen/verwerken dierlijk afval/vetsmelterijen (4), veevoederbedrijven (4), metaal- en metaalverwerkende industrie (4), textielbedrijven (1) § Handel en diensten: horeca (4), benzinestations (3) § Land- en tuinbouw: varkensstallen (3), rundveekwekerijen (2), uitspreiden van dierlijke mest (1), stookinstallaties tuinbouw (1), pluimveehouderijen (1) § Water en -zuivering: riolering (16), waterzuivering (10), waterlopen (1) § Buren: schoorsteenafvoer (11), huisdieren (4), verbranden van afval in open lucht (3), opslaan van afval (3)

167

M.A.S.

Aminabel



-randgemeenten § Verkeer en vervoer: straatverkeer (16), luchtvaart (1) § KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (15), voedings- en drankenindustrie inclusief brouwerijen (5), composteringsafval voor groenafval en GFTafval (2), metaal- en metaalverwerkende industrie (2), slachterijen/verwerken dierlijk afval/vetsmelterijen (1) § Handel en diensten: horeca (1) § Land- en tuinbouw: uitspreiden van dierlijke mest (1) § Water en –zuivering: riolering (2) § Buren: huisdieren (7), opslaan van afval (4), verbranden van afval in open lucht (2)

Ø Provincie Limburg -Genk en omgeving § Genk zelf: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (1) v KMO en industrie: metaal- en metaalverwerkende industrie (2), verfspuitcabines (1) v Handel en diensten: horeca (1) v Buren: schoorsteenafvoer (2), huisdieren (1) § Omgeving: v Verkeer en vervoer: straatverkeer (2) v KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (3), verfspuitcabines (2), metaal- en metaalverwerkende industrie (2) v Buren: huisdieren (1)

-Hasselt + Alken § § § § §

Verkeer en vervoer: straatverkeer (6) KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (1) Handel en diensten: horeca (2), benzinestations (1) Water en –zuivering: riolering (2), waterlopen (1) Buren: schoorsteenafvoer (3), huisdieren (1)

-Houthalen-Helchteren § § § §

Verkeer en vervoer: straatverkeer (2), luchtvaart (1) KMO en industrie: composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval (5) Water en –zuivering: riolering (1) Buren: huisdieren (1)

-Tessenderlo, Beringen, Heusden-Zolder § § § § §

Verkeer en vervoer: straatverkeer (4) KMO en industrie: chemische en petrochemische nijverheid (2) Handel en diensten: horeca (1) Water en –zuivering: riolering (5) Buren: verbranden van afval in open lucht (2)

168

Aminabel

M.A.S.



Indien we deze resultaten bekijken los van de specifieke kernen, stellen we vast dat binnen de subcategorie KMO en industrie vooral de chemische en petrochemische nijverheid, de composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval én de slachterijen/vetsmelterijen en verwerking van dierlijk afval de belangrijkste bronnen van geurhinder vormen. Bij de categorie buren wordt voornamelijk de schoorsteenafvoer en het verbranden van afval in open lucht vernoemd als geurbron. Het uitspreiden van dierlijke mest is de voornaamste geurbron binnen de categorie landen tuinbouw. Binnen de subcategorie water en -zuivering zijn het voornamelijk de waterlopen en de riolering die zorgen voor geurhinder. Deze resultaten zijn vrij analoog aan de resultaten van de SLO0-meting.

Vergelijken we nu de aangeduide hinderbronnen per kern van geurhinder, dan bemerken we een aantal markante gelijkenissen en verschillen met de resultaten uit de SLO0-meting. In West-Vlaanderen zien we dat zowel in Kortrijk als in Roeselare de hinder door KMO en industrie is afgenomen. Waar in de nulmeting nog minstens vijf hinderbronnen uit deze categorie werden vernoemd voor elk van deze twee kernen, zijn dit er in deze huidige studie maximum twee. De Gentenaars hebben voornamelijk last van de schoorsteenafvoer en de afval van hun buren. Ook in de SLO0-meting hadden zij al last van de opslag van afval. Wat de noordrand van Brussel betreft stellen we vast dat de hinder door luchtvaart en KMO en industrie gebleven is. In tegenstelling tot de nulmeting, waar deze categorieën niet vermeld werden, ondervinden de bewoners van deze omgeving ook veel hinder van landen tuinbouw, voornamelijk van het uitspreiden van dierlijke mest, van water en -zuivering en van hun buren. In Leuven is de hinder door KMO en industrie, en dan voornamelijk door compostering, sterk afgenomen. Waar in de SLO0-meting geen melding was van hinder door buren, klagen de Leuvenaars nu vooral over de schoorsteenafvoer en het verbranden van afval in open lucht.

169

Aminabel

M.A.S.



Wat de stad Antwerpen betreft, zien we dat de Antwerpenaren nog steeds veel hinder hebben van de riolering en de waterzuivering. Ook de hinder die ze ondervonden van KMO en industrie is niet afgenomen. Integendeel zelfs, er werden, in vergelijking met de nulmeting, veel meer hinderbronnen uit deze categorie aangeduid als tamelijk, ernstig of extreem hinderend. Daarenboven zeggen de Antwerpenaren dat ze erg gehinderd worden door de schoorsteenafvoer van hun buren. Met betrekking tot de provincie Limburg stellen we vast dat in Hasselt de hinder door KMO en industrie is afgenomen. Waar er in de nulmeting nog vier hinderbronnen uit deze categorie vermeld werden, is dit er nu nog maar één. In Tessenderlo en omgeving zorgt de riolering voor klachten over geurhinder. Dit was in de SLO0-meting nog niet het geval.

170

Aminabel

M.A.S.



Licht Uit de kaart die betrekking heeft op de lichthinder werden de volgende belangrijke kernen van lichthinder afgeleid: Ø Provincie West-Vlaanderen -Koksijde -Middelkerke

Ø Provincie Oost-Vlaanderen -Merelbeke

Ø Provincie Vlaams-Brabant -Vilvoorde

Ø Provincie Antwerpen -Antwerpen centrum -Lier en Lint

Ø Provincie Limburg -Hasselt -Genk en Diepenbeek

Voor deze belangrijkste kernen van lichthinder werd vervolgens op het niveau van de subcategorieën nagegaan welke lichthinderbronnen (vraag IV.1.) door de respondenten werden aangegeven als zijnde de oorzaak van deze lichthinder. De resultaten hiervan worden gegeven in tabel 54.

171

Lichthinder in Vlaanderen #

#

# # #

# #

# #

# # # #

#

#

#

#

#

#

# #

# #

#

# #

#

#

# #

##

# #

#

#

#

#

#

#

#

# #

# #

# #

# #


Lichthinder # #

ernstig gehinderd (42) extreem gehinderd (12)

#

## #

#

M.A.S.

Aminabel



Overzicht van het aantal gehinderden door licht per provincie en per categorie (E = ernstig of extreem gehinderd/T = tamelijk gehinderd) Tabel 54. Aantal gehinderden door licht per provincie en per categorie Verkeer en vervoer E T West-Vlaanderen Koksijde Middelkerke Oost-Vlaanderen Merelbeke Vlaams-Brabant Vilvoorde Antwerpen Antwerpen centrum Lier + Lint Limburg Hasselt Genk en omgeving

KMO en industrie E T

Handel en diensten E T

Landbouw Buren E

T

E

T


1 -

3 1

-

-

-

-

-

-

-

-

21 11

1

1

-

-

-

-

-

-

-

1

21

2

2

-

1

-

1

-

-

-

-

24

7 7

8 -

3 -

-

5 5

1 -

4

-

5 -

6 1

400 36

1 1

3 4

2

-

1 -

2 2

-

-

-

2 1

78 74

Uit deze tabel blijkt nogmaals dat de hinder door licht vrij beperkt is. Indien er al hinder is wordt deze vooral veroorzaakt door 'verkeer/vervoer' en 'handel/diensten'. Vooral het stadscentrum van Antwerpen scoort slecht op beide categorieën. Op volgende pagina’s wordt verder nagegaan welke bronnen van lichthinder (vraag IV.1.) aangeduid77 werden door de respondenten die extreem, ernstig of tamelijk gehinderd zijn door licht (vraag I.3.).78 79

Als zijnde tamelijk, ernstig of extreem hinderend Daar er zoals gezegd weinig echte hinder was door licht, gaat het hier telkens slechts om een aantal respondenten. 79 Alleen de antwoorden van de respondenten die zich in de gemeenten bevinden die voor extreem en ernstig gehinderden van belang zijn zijn weergegeven, m.a.w. respondenten uit gemeenten met bollen op de kaart. 77 78

173

M.A.S.

Aminabel



Ø Provincie West-Vlaanderen -Koksijde: verlichting van autosnelwegen (2), verlichting van gemeente- en gewestwegen (2) -Middelkerke: verlichting parkeerterreinen (1)

Ø Provincie Oost-Vlaanderen -Merelbeke: verlichting van gemeente- en gewestwegen (2)

Ø Provincie Vlaams-Brabant -Vilvoorde § Verkeer en vervoer: verlichting van autosnelwegen (1), verlichting van gemeente- en gewestwegen (2) § Handel en diensten: verlichting van monumenten en/of van gebouwen (1)

Ø Provincie Antwerpen -Antwerpen centrum: § Verkeer en vervoer: verlichting van gemeente- en gewestwegen (10), verlichting van autosnelwegen (7), verlichting van parkeerterreinen (7) § KMO en industrie: verlichting van industrieterreinen (1) § Handel en diensten: lichtreclame (4), verlichting van monumenten en/of van gebouwen (3) § Buren: verlichting tuinen en opritten (11)

-Lier en Lint: § Verkeer en vervoer: verlichting van autosnelwegen (4), verlichting van gemeente- en gewestwegen (5) § Handel en diensten: verlichting sport- en recreatieterreinen (5), lichtreclame (4), verlichte uitstalramen (4) § Landbouw: verlichting serres (4)

174

Aminabel

M.A.S.



Ø Provincie Limburg -Hasselt § Verkeer en vervoer: verlichting van autosnelwegen (11), verlichting van gemeente- en gewestwegen (1) § Handel en diensten: : lichtreclame (1) § Buren: verlichting tuinen en opritten (1)

-Genk en Diepenbeek § Verkeer en vervoer: verlichting van gemeente- en gewestwegen (4), verlichting van autosnelwegen (1), verlichting parkeerterreinen (1) § KMO en industrie: verlichting van industrieterreinen (2) § Handel en diensten: skytracers of hemelprojectoren (1)

175

M.A.S.

Aminabel



4. SAMENVATTING Het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap voert een actieve milieupolitiek met als doel de kwaliteit van het leefmilieu in Vlaanderen te verbeteren. Om een goede inschatting te kunnen maken van het belang van de hinderproblematiek, evoluties te kunnen opvolgen en beleidsprioriteiten te kunnen leggen, voerde de Vlaamse milieu-administratie Aminal in 2001 een grootschalig onderzoek uit naar geluids-, geuren lichthinder. Dit onderzoek had het karakter van een nulmeting met de bedoeling evoluties in de toekomst op te volgen door de type-enquête twee- of driejaarlijks te herhalen. 4.1 Methodologie Deze huidige studie, de SLO1-meting, is de eerste van deze vervolgstudies. De bedoeling van dit onderzoek is een antwoord te krijgen op de vraag naar de mate waarin de burgers van het Vlaamse Gewest hinder ervaren van geur, geluid en licht in het jaar 2004 en om deze resultaten te vergelijken met de resultaten van de nulmeting, de SLO0meting. Deze vergelijking laat toe na te gaan of de hinder is toe- of afgenomen en/of de hinder zich verplaatst heeft naar andere hindercategorieën. Daar waar de nulmeting zich hoofdzakelijk toespitste op de geurhinder en er m.b.t. geluid en licht enkel primaire gegevens werden verzameld, besteedt dit onderzoek evenveel aandacht aan elk van de drie vernoemde hinderbronnen. De enquêtering gebeurde schriftelijk. De vooropgestelde steekproefgrootte betrof een gerapporteerde basis van N = 500080, evenredig verdeeld over de verschillende provincies. Deze steekproef liet toe om significante en statistisch betrouwbare resultaten te bekomen, zowel voor de steekproef in zijn geheel, als voor de verschillende subpopulaties. Het onderzoek werd uitgevoerd in drie fasen namelijk: Ø De desk-research; Ø De enquêtering en de encodering, de verwerking en de analyse van de resultaten; Ø De interpretatie van de onderzoeksresultaten. En volgde daarmee de aanbeveling om de gerapporteerde basis van N=3000 van de SLO0-meting uit te breiden naar een gerapporteerde basis van N =5000.

80

176

M.A.S.

Aminabel



De desk-research had tot doel om het enquêteformulier van de SLO0-meting te optimaliseren op basis van de suggesties van de SLO0-meting, waarbij steeds de mogelijkheid tot vergelijking met de SLO0-meting voor ogen werd gehouden. Men was er zich immers van bewust dat elke wijziging aan de vragenlijst van de SLO0-meting, hoe klein ook, een invloed kan hebben op de antwoorden van de respondenten op nietgewijzigde vragen. In de tweede fase werden de enquêtes, na telefonische screening van de steekproef, verstuurd. Een telefonische recall vond plaats ten einde de non-respons te beperken. De encodering, verwerking en analyse van de enquêtes gebeurde in SPSS81, zowel wat de invoer van de gegevens betreft, de verwerking op zich, de omzetting naar tabellen en de verdere statistische verwerking. De verkregen data werden opgenomen in tabellenboeken. Deze omvatten de data en de tabellen in logische volgorde, met titulatuur, met afdruk van de corresponderende subgroepen waarop de data betrekking hebben en met afdruk van de respectievelijke vraag- en antwoordmogelijkheden. Deze tabellenboeken zijn in een afzonderlijk volume opgenomen. Uiteindelijk werden de enquêteresultaten geanalyseerd en geïnterpreteerd. De analyse van de resultaten gebeurde zowel op gewestelijk niveau als op het niveau van de vijf Vlaamse provincies. De ‘provinciale’ toetsing was erop gericht om na te gaan of er wezenlijke verschillen zijn tussen de bekomen resultaten op gewestelijk niveau en deze op provinciaal niveau. Er werd bovendien nagegaan of er tussen de onderscheiden provincies belangrijke verschillen waar te nemen zijn. Door middel van het op kaart uitzetten van de coördinaten van de gehinderden door geluid, geur en licht (extreem en ernstig gehinderden), werd nagegaan of er belangrijke kernen terug te vinden zijn met betrekking tot geluids-, geur- of lichthinder. Tot slot werd de invloed van bepaalde parameters zoals geslacht, leeftijd, provincie, type woning en woontijd op de mate van gehinderdheid door geur, geluid en licht bepaald. Aan de hand van ANOVA-tabellen werd nagegaan of er statistisch significante verschillen bestonden.

81

Statistical Package for Social Science

177

Aminabel

M.A.S.



In deze verwerking van resultaten, werd niet alleen rekening gehouden met de specifieke vragen met betrekking tot geluids-, geuren lichthinder, doch ook met algemene vragen inzake de leefkwaliteit van de buurt. In een eerste beschrijvend deel beschreven we de methodologie; het sociodemografisch profiel van de bevolking, van de personen die bereid waren aan het onderzoek deel te nemen en van de respondenten; de kwaliteit van de geretourneerde enquêtes en de verwerking van de ruwe data. In een tweede deel werden de onderzoeksresultaten uitvoerig besproken. In een eerste luik werden de resultaten op gewestelijk niveau weergegeven en vervolgens, in een tweede luik, op provinciaal niveau. Tot slot werden de gevallen van extreem en ernstig gehinderden in een derde luik in detail weergegeven.

178

Aminabel

M.A.S.



4.2 Resultaten In de volgende paragrafen geven we een overzicht van de concrete resultaten van het onderzoek. v Minder dan 7% van de Vlamingen is niet of helemaal niet tevreden over de kwaliteit van zijn leefomgeving. Dit percentage ligt lager dan het percentage uit de SLO0meting (10%). Er is dus een verbetering merkbaar. Het feit dat 16% van de ondervraagde personen hun vrienden en kennissen niet zou aanraden om er te komen wonen, nuanceert enigszins het beperkte percentage van 7%. Bij de nulmeting was dit echter nog 21%. De meerderheid van de respondenten die hun vrienden en kennissen niet zouden aanraden daar te komen wonen, haalt de verkeersproblematiek aan als belangrijkste reden: te druk verkeer, veiligheid in het verkeer, ... . v Ongeveer 30% van de ondervraagde Vlamingen blijkt tamelijk (17,7%), ernstig (9,9%) of zelfs extreem gehinderd te zijn (1,9%) door geluid. Ongeveer 15% van de ondervraagden blijkt tamelijk (10,2%), ernstig (4,1%) of zelfs extreem (1,1%) gehinderd te zijn door geur. Slechts iets meer dan 4% van de Vlaamse respondenten blijkt enige hinder door licht te ondervinden. Wat geluid en licht betreft komen de percentages zeer goed overeen met de percentages uit de SLO0-meting. Het percentage gehinderden door geur is gedaald. v Voor 65,5% van de respondenten is de situatie met betrekking tot geluid de laatste twee jaar onveranderd gebleven, voor geur vindt 82% dit en voor licht 90%. Volgens 25,2% is de geluidshinder toegenomen, 9% vindt dat de geurhinder is toegenomen en slechts 3,3% is van mening dat de hinder door licht vermeerderd is. Deze cijfers moeten bekeken worden in het licht van het feit dat het aantal gehinderden in vergelijking met de SLO0-meting gedaald is (voor geur) of stabiel is gebleven (geluid, licht).82 Wanneer we dit niet zouden doen, zouden we uit de vorige cijfers kunnen afleiden dat de situatie verergerd is. Immers, een aanzienlijk percentage van de respondenten zegt dat de hinder is toegenomen (vooral voor geluid is dit zo). Deze interpretatie mogen we echter niet maken want als we de huidige hindercijfers vergelijken met die van de SLO0-meting dan zien we dat het helemaal niet slechter geworden is. Integendeel, het aantal gehinderden is zelfs gedaald. Het feit dat zoveel mensen zeggen dat de hinder door geluid de laatste twee jaar toegenomen is kan waarschijnlijk verklaard worden door het psychologisch fenomeen dat men van het verleden enkel het goede onthoudt, i.e. "vroeger was het beter" zelfs al had men toen evenveel hinder. 82

179

Aminabel

M.A.S.



v Wanneer gepolst wordt naar de acties of maatregelen die mensen nemen om de hinder te verminderen, zien we voor elk van de drie hinderbronnen (geluid, geur en licht) dat er in eerste instantie meer aandacht besteed wordt aan het sluiten van ramen, deuren en rolluiken. In tweede instantie wordt gedacht aan het klacht indienen of werd er effectief klacht ingediend. Dit was ook zo in de nulmeting. v Wat de variavragen m.b.t. milieuhinder betreft zien we ten eerste dat maar liefst 27,3% van de respondenten 's nachts wakker wordt door het lawaai van straatverkeer. Ten tweede stellen we vast dat ongeveer één op vier van de ondervraagde personen gelooft dat bijkomende geluidsisolatie de hinder kan verminderen. Omgekeerd denken iets minder personen dat dit juist niet helpt. M.b.t. geur is ongeveer 45% van de geïnterviewden van mening dat de geur (waarschijnlijk) niet schadelijk is. Wat de verlichting van gemeente- en gewestwegen en snelwegen betreft, vindt de overgrote meerderheid dat de wegen verlicht moeten worden als het donker is, maar dat de verlichting gedimd moet worden tijdens de nacht. Asociaal rijgedrag blijkt het probleem te zijn dat de respondenten het eerst aangepakt willen zien. v Van de respondenten die uitsluitend ernstig en extreem gehinderd werden door één subcategorie van geur denken diegenen die ernstig of extreem gehinderd zijn door 'landen tuinbouw' het minst (22,8%) dat de geur schadelijk is of schadelijk zou kunnen zijn. Diegenen die enkel ernstig of extreem gehinderd zijn door 'verkeer en vervoer' zijn het meest (63,0%) van oordeel dat de geur schadelijk is of schadelijk zou kunnen zijn. v Door de respondenten die ernstig of extreem gehinderd worden door een specifieke hinderbron van geluid (vraag II.1), werden 'verkeer/vervoer' (14.1 %), 'buren' (5.9 %) en 'recreatie en toerisme' (4.6 %) aangestipt als belangrijkste hinderbronnen. KMO/Industrie (4.3 %) en landbouw (1.3 %) sluiten het rijtje. v Door de respondenten die ernstig of extreem gehinderd worden door een specifieke hindrbron van geur (vraag III.1), werden 'buren' (4.2 %), 'verkeer/vervoer' (3.7 %) en 'KMO/industrie' (2.7 %) het meest frequent aangestipt als bron van geurhinder. Land- en tuinbouw (1.8 %), water en -zuivering: (1,6 %) en handel/diensten/ recreatie/toerisme (0,4%) volgen daarna. Deze percentages liggen lager dan de percentages uit de SLO0-meting.

180

Aminabel

M.A.S.



181

Aminabel

M.A.S.



v Door de respondenten die ernstig of extreem gehinderd worden door een specifieke hinderbron van licht (vraag IV.1), werd 'verkeer/vervoer' (1.4 %) aangestipt als belangrijkste hinderbron. Verderop volgen handel/diensten/recreatie/toerisme' (0.6 %), 'buren' (0.5 %), ‘KMO/industrie’ (0,4 %) en ‘landbouw’ (0,3 %). v Wanneer de tamelijk gehinderden voor een specifieke hinderbron (vragen II.1, III.1; IV.1) eveneens in rekening gebracht worden, zien we dat er voor geluid en licht geen verschuiving optreedt. Voor geur is er wel een verschil in de rangschikking vast te stellen. Waar buren bij de ernstig en extreem gehinderden de belangrijkste bron van geurhinder uitmaakte, komt buren nu op de tweede plaats te staan indien ook de tamelijk gehinderden mee in rekening gebracht worden. Verkeer/vervoer wordt dan de belangrijkste geurhinderbron. Deze rangschikking is identiek aan degene uit de SLO0-meting :’verkeer en vervoer’ (12,5 %), ‘buren’ (10,9 %), ‘KMO/industrie’ (6,9 %), ‘landen tuinbouw’ (6 %), ‘water en –zuivering’ (5,2 %) en ‘handel/diensten/recreatie/toerisme’ (1,3 %). v Voor elk van de provincies kunnen een aantal belangrijke kernen van geluids-, geuren lichthinder worden aangeduid. Voor het grotendeel van deze kernen is voor elk van de drie hinderbronnen (geluid, geur en licht) vooral 'verkeer/vervoer' een belangrijke hinderbron. De gehinderden door geluid en geur afkomstig van verkeer/vervoer situeren zich zoals te verwachten voornamelijk in en rond steden en belangrijke verkeersassen. In Antwerpen, de rand rond Brussel en Oostende (in mindere mate) worden de respondenten gehinderd door de geur en het geluid van de luchtvaart. De hinder door licht is beperkt. Als er al hinder is, wordt deze vooral veroorzaakt door 'verkeer/vervoer' en 'handel/diensten'. v Wat de hinder door geluid betreft zien we dat binnen de subcategorie KMO en industrie vooral het laden en lossen van vrachtwagens en de bouwen sloopactiviteiten belangrijke bronnen van geluid zijn. Binnen de subcategorie recreatie en toerisme zijn dit vooral muziek in auto's, de kermissen/braderijen en muziekfestivals én de muziek van dancings, cafés of restaurants. Wat de subcategorie buren betreft zien we dat de geluidshinder vooral veroorzaakt wordt door huisdieren, spelende kinderen en muziek of TV van buren. Landbouw is een zeer geringe factor.

182

Aminabel

M.A.S.



v Wat de hinder door geur betreft, stellen we vast dat binnen de subcategorie KMO en industrie vooral de chemische en petrochemische nijverheid, de composteringsinstallaties voor groenafval en GFT-afval én de slachterijen/vetsmelterijen en verwerking van dierlijk afval de belangrijkste bronnen van geur vormen. Bij de categorie buren wordt voornamelijk de schoorsteenafvoer en het verbranden van afval in open lucht vernoemd als geurbron. Het uitspreiden van dierlijke mest is de voornaamste geurbron binnen de categorie landen tuinbouw. Binnen de subcategorie water en zuivering zijn het voornamelijk de waterlopen en de riolering die zorgen voor geurhinder. Deze resultaten zijn vrij analoog aan de resultaten van de SLO0-meting. v Wat de (beperkte) hinder door licht betreft, zien we dat deze lichthinder vooral veroorzaakt wordt door de verlichting van autosnelwegen en door de verlichting van gemeente- en gewestwegen.

183

Aminabel

M.A.S.



5. TRENDS De bedoeling van deze studie is een antwoord te krijgen op de vraag naar de mate waarin de burgers van het Vlaamse Gewest hinder ervaren van geur, geluid of licht in het jaar 2004. De vergelijking met de SLO0-meting laat toe na te gaan of de hinder is toe- of afgenomen en/of de hinder zich verplaatst heeft naar andere hindercategorieën. Stippen we met deze vooraf echter aan dat het niet de bedoeling van onderhavig onderzoek was te komen tot het formuleren van knelpunten en acties en het vertalen van deze resultaten naar beleidsdoelstellingen. In dit laatste hoofdstuk geven we de belangrijkste trends voor de hinder van geluid, geur en licht, en koppelen we dit aan het voorheen vooropgezette reductieschema van door geur gehinderde Vlamingen (geur) en de Mira-T indicator (licht). We ronden af met de aanbeveling om de door geluid, geur en licht gehinderde Vlamingen verder in de toekomst op te volgen.

184

M.A.S.

Aminabel



5.1 Evolutie van de geluidshinder Gezien het grote aantal Vlamingen dat tamelijk, ernstig of extreem gehinderd is door geluid (29.5 %), concentreren we ons in onderstaande vergelijking op de toe- of afname van de ernstig of extreem gehinderden die zowel in de nulmeting als in de huidige meting een aanzienlijke groep uitmaken. Zoals we in volgende paragraaf argumenteren m.b.t. de reductie van de door geur gehinderde Vlamingen, zal een mogelijke reductie van ernstig of extreem gehinderden een toename van tamelijk gehinderden tot gevolg kunnen hebben. Omwille van de eenvoud en omwille van het aanzienlijk aantal ernstig of extreem gehinderden, concentreren we ons daarom op deze laatste groep, zonder de tamelijk gehinderden uit het oog te verliezen.

Tabel 55. Evolutie van de geluidshinder

Meting

Bron Verkeer en vervoer Buren Recreatie en toerisme KMO en industrie Landbouw Totaal

SLO0 2000 Tamelijk Ernstig en extreem % % 15.0 20.2 5.0 8.5 3.1 3.8 4.8 8.0 0.7 2.8 11.4

19.3

SLO1 2004 Tamelijk Ernstig en extreem % % 14.1 18.1* 5.9 10.5* 4.5* 9.2* 4.3 6.9 1.4* 2.3 11.8

17.7

Uit deze gegevens blijkt op de eerste plaats een verschuiving van de hinder in functie van de bron. De hinder ten gevolge van verkeer/vervoer en KMO/industrie is verminderd, terwijl de hinder ten gevolge van private activiteiten (buren, recreatie en toerisme is toegenomen).83

* betekent dat het verschil met de SLO0-meting statistisch significant is op het 95% betrouwbaarheidsniveau.

83

185

M.A.S.

Aminabel



5.2 Evolutie van de geurhinder in relatie tot het vooropgezette reductieschema van door geur gehinderde Vlamingen Door de overheid werd als beleidsoptie gekozen om het meeste aandacht te besteden aan de respondenten die aangegeven hebben zich ernstig of extreem gehinderd te voelen door geur. Gezien het relatief beperkt aantal Vlamingen dat zich ernstig of extreem gehinderd voelde door geur in de SLO0-meting (respectievelijk 5.6 en 1.4 %), werd besloten ook bijkomende aandacht toe te kennen aan de tamelijk door geur gehinderde Vlamingen. Dit betrof in het totaal 11.7 % van de bevolking. Omwille van de moeilijk te beheersen categorieën verkeer/vervoer en buren – die de belangrijkste geurhinderbronnen zijn; werd voorgesteld te proberen om het aantal ernstig en extreem gehinderden te reduceren met 50% tegen het einde van de volgende planperiode (2007). Verwacht kon worden dat een belangrijk deel van de mensen die vroeger ernstig of extreem gehinderd werden, zullen overgaan naar de categorie van de tamelijk gehinderden. Door de stijging van dit aantal is een zwaardere reductie nodig om hier een duidelijk effect te zien. Het behalen van een streefpercentage van 10 à 11 % tamelijk door geur gehinderde Vlamingen, leek bijgevolg een zeer acceptabele waarde te zijn, rekening houdend met enerzijds de (bijna) halvering van de ernstig en extreem gehinderden en anderzijds met het toch reeds lage cijfer door geur gehinderde burgers. Na de SLO0-meting werd het volgende reductiescenario voorgesteld, waarbij we ons gemakkelijkheidshalve beperken tot het einde van de planperiode (2007).

Tabel 56. Evolutie van de geurhinder en reductiescenario

SLO0

Meting

Bron Verkeer en vervoer Buren KMO en industrie Land- en tuinbouw Water en -zuivering Handel, diensten, recreatie en toerisme Totaal

2000 Tamelijk Ernstig en extreem % % 5.1 9.5 3.3 7.0 3.8 4.6 2.2 4.1 2.0 3.8 0.4 0.9 7.0

11.7

Vooropgesteld in 2001 2007 Tamelijk Ernstig en extreem % % 3.6 8.6 2.3 6.3 1.7 4.1 1.0 3.7

4.0

10.8

186

M.A.S.

Aminabel



In dit reductiescenario werd op de eerste plaats een reductie van de ernstig en extreem gehinderden nagestreefd, waarbij naar verwachting een deel van deze gehinderden zou verschuiven naar de categorie tamelijk gehinderden.

Wanneer we de resultaten van de huidige meting in dit reductiescenario plaatsen, stellen we vast dat het aantal ernstig en extreem gehinderden met 25 % gedaald is (van 7.0 % tot 5.2 %), zonder dat dit een toename van het aantal tamelijk gehinderden tot gevolg heeft gehad, wel in tegendeel. Meer nog, het totaal aantal gehinderden (extreem, ernstig of tamelijk) is nu reeds gedaald van 18.7 % in 2000 naar 15.4 % nu; wat omzeggens de doelstelling van 2007 was (15.2 %).84

Tabel 57. Evolutie van de geurhinder en reductiescenario

Meting

Bron Verkeer en vervoer Buren KMO en industrie Land- en tuinbouw Water en -zuivering Handel, diensten, recreatie en toerisme Totaal

SLO0

SLO1

2000 Tamelijk Ernstig en extreem % % 5.1 9.5 3.3 7.0 3.8 4.6 2.2 4.1 2.0 3.8 0.4 0.9

2004 Tamelijk Ernstig en extreem % % 8.8 3.7* 4.2* 6.7 4.2 2.7* 1.8 4.2 1.6 3.6 0.4 0.9

7.0

11.7

5.2*

10.2*

Vooropgesteld in 2001 2007 Tamelijk Ernstig en extreem % % 3.6 8.6 2.3 6.3 1.7 4.1 1.0 3.7

4.0

10.8

Op termijn (2012) is het de bedoeling dat het totaal aantal gehinderden (extreem, ernstig of tamelijk) tot een niveau rond 12 % zou gereduceerd worden, waarbij minder dan 3 % van de Vlaamse bevolking extreem of ernstig gehinderd zou mogen zijn.85

* betekent dat het verschil met de SLO0-meting statistisch significant is op het 95% betrouwbaarheidsniveau. 85 Deze cijfers zijn afkomstig uit het vooropgestelde reductiescenario uit de SLO 0 meting. 84

187

M.A.S.

Aminabel



5.3 Evolutie van de lichthinder in relatie tot de Mira-T indicator De Mira-T indicator is gebaseerd op de totale gecorrigeerde (= representatief voor Vlaanderen) enquêtescores per vraag. Als indicator wordt het percentage van de bevolking dat tamelijk tot extreem gehinderd wordt door buitenverlichting genomen per sector. Voor elke sector werd de hoogste mate van hinder voor de subcategorieën toegewezen aan de hoofdcategorie. De sector 'handel, diensten, recreatie en toerisme' wed opgesplitst in de sectoren 'Handel en diensten' en 'Recreatie en toerisme'.

Dit geeft voor SLO1 in vergelijking met SLO0 het volgende : Tabel 58. Evolutie van de lichthinder

Meting

Bron Verkeer en vervoer KMO en industrie Handel en diensten Recreatie en toerisme Landbouw Buren Totaal

SLO0 2000 Tamelijk Ernstig en extreem % % 1.6 2.7 0.4 0.5 0.2 0.5 0.6 1.2 0.2 0.1 0.4 0.9 1.6

3.6

SLO1 2004 Tamelijk Ernstig en extreem % % 1.4 2.4 0.4 0.7 0.3 0.4 0.5 0.8 0.3 0.1 0.5 1.1 1.4

2.7*

Uit de gegevens blijkt dat vooral het percentage van respondenten dat tamelijk gehinderd is door buitenverlichting gedaald is in vergelijking met de SLO0-meting. De lichthinder tengevolge van verkeer/vervoer en recreatie/toerisme is gedaald, terwijl vooral de hinder door buren is gestegen.86

* betekent dat het verschil met de SLO0-meting statistisch significant is op het 95% betrouwbaarheidsniveau.

86

188

Aminabel

M.A.S.



5.4 Verdere opvolging van het aantal door geluid, geur en licht gehinderde Vlamingen.

Door middel van het herhalen van voorliggende enquête in 2007 moet het mogelijk zijn de evoluties van de door geluid, geur en licht gehinderde Vlamingen verder op te volgen. Uit de vergelijking van de ‘technische resultaten’ van deze SLO1-meting met de voorgaande SLO0-meting (bvb. de zeer gelijke respons op deze enquête), alsook bij de vergelijking van de detailresultaten (bvb. de hindercijfers voor specifieke bronnen), kunnen we alleen maar afleiden dat het instrument in zijn huidige vorm in zeer goede mate beantwoordt aan de vooropgestelde doelstellingen. Aanbeveling is dan ook om het instrument in zijn huidige vorm te blijven gebruiken. Aandacht kan eventueel besteed worden aan het verfijnen van bepaalde vraagstellingen (vb. het gebruik (en frequentie) van vervoersmiddelen) en/of het opnemen van bijkomende vragen die uitgaan naar de bronnen waarvoor de hinder in vergelijking met de voorbije twee jaar is toe- of afgenomen. Vanuit sociologisch en ook vanuit wetenschappelijk oogpunt lijkt het ook dat er eventueel iets verder moet stilgestaan worden tussen de (ogenschijnlijke) discrepantie tussen het stabiel tot dalend karakter van de hinder – wat afgeleid kan worden uit de vergelijking van de resultaten van deze SLO1-meting met de voorgaande SLO0-meting – niettegenstaande de respondenten frequenter vinden dat de hinder in vergelijking met twee jaar geleden is toegenomen dan wel afgenomen.

189

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

Recommend Documents