Milieueducatie. Megamuseum. Maritiem erfgoed. Mobiel erfgoed. Memoraliseren. Materieel behoud. Metafysische betekenis

Maritiem erfgoed 

Megamuseum 

De Engelse term ''maritime heritage'' is wellicht in  het  Nederlands  het  best  te  vertalen  als  varend  erfgoed  wanneer  onder  ''maritime  heritage''  datgene wordt verstaan als bedoeld in het Charter  van  Barcelona  (2003):  The  concept  of  maritime  heritage afloat embraces the single traditional ship  in  which  is  found  the  evidence  of  a  particular  civilisation  or  significant  development  as  well  as  traditional  sailing,  seamanship  and  maritime  workmanship. This applies both to larger ships and  to  more  modest  craft  of  the  past,  which  have  acquired  cultural  significance  with  the  passing  of  time  (Art.  1).  http://www.european‐maritime‐ heritage.org/docs/Barcelona%20Charter.pdf    In  de  Nederlandse  context  wordt  '''maritiem  erfgoed'''  als term overigens ook vaak gebruikt voor schepen  (zie  bijvoorbeeld  http://www.scez.nl/4/monumenten/47/maritiem‐ erfgoed).  

Frequent  gebruikte  term  voor  een  (heel)  groot  museum,  groot  qua  gebouw,  maar  ook  groot  qua  collectie. 

Een specifieke betekenis aan het begrip '''maritiem  erfgoed'''  wordt  gegeven  in  een  boek  uitgegeven  door  de  Stichting  Kunst  uit  Kantoor  (Rotterdam).  http://www.maritiem‐erfgoed.nl/nederlands.html   Hierbij gaat het om kunstwerken (uit kantoren van  Rotterdamse  havenbedrijven)  met  het  maritieme  bedrijf als thema.  Een  andere  specifieke  betekenis  wordt  gegeven  door  de  Stichting  Maritiem  Erfgoed  (http://www.stichtingmaritiemerfgoed.nl).    Deze  stichting houdt zich bezig met de militaire kant van  de  maritieme  geschiedenis,  met  name  de  Tweede  Wereldoorlog. De Stichting werd in 1997 opgericht. 

Materieel behoud  Behoud  waarbij  de  nadruk  ligt  op  de  fysieke  eigenschappen van het object. Andere vormen van  behoud  zijn  functioneel  behoud  en  contextueel  behoud,  waarbij  de  nadruk  ligt  op  respectievelijk  de  functie  en  de  context.  Uitgangspunt  bij  'materieel  behoud'  is  de  materiële  authenticiteit  van het object. 

   

Nell  Westerlaten  gaf  in  De  Volkskrant  aan  aantal  suggesties hoe een megamuseum te bezoeken:  ‐ Koop vooraf een kaartje. Sommige musea hebben  een aparte ingang voor gasten met een  internetkaartje.  ‐ Doe net of je op een luchthaven bent. Sommige  musea hebben electronische detectiepoortjes. Dat  kost veel tijd.  ‐ Bekijk de ingangen en de uitgangen. Misschien  zijn er ook andere, minder drukke ingangen, of een  uitgang waar je ook naar binnen kan.  ‐  Maak een aanvalsplan. Probeer niet alles te  bekijken.  ‐  Volg Aziaten en Amerikanen. Die doen de  highlights.  ‐  Bepaal je eigen tempo. Probeer niet krampachtig  het tempo van je partner te volgen. Spreek later af  in het restaurant.  ‐  Laat je verrassen. Stel je open voor iets anders  dan de meest beroemde zaken.  Zie verder:  Nell  Westerlaken,  'Vergeet  die  Mona  Lisa.  Hoe  overleef  ik  een  megamuseum?',  De  Volkskrant  30  april 2011. 

Memoraliseren  Frijhoff  (2011:  13)  gebruikt  de  term  memorialiseren voor de institutionalisering van de  herinnering.  Als  zodanig  zijn  monumentaliseren,  musealiseren  en  archiveren  vormen  van  memorialisering. Varianten zijn:   ‐ Vererfgoedisering (gebruikt door Willem Frijhoff  in Spiegel Historiael febr. 2002)   ‐ Heritagization   ‐ Heritage‐ifizierung (gebruikt in de aankondiging  van het congres “Preadikat Heritage”, Göttingen,  29‐30 juni 2006)   ‐ Monumentalisierung (Ilse Jahn)   ‐ Patrimonization 

‐ Patrimonalisation   ‐ Denkmalisierung (Wippermann 2010, 118)  Memorialiseren en herinnering  Frijhoff  onderscheidt  drie  fases  in  het  proces  van  memorialiseren:  communicative  memory,  collective memory, en cultural memory.  Communicative  memory:  Actieve  overdracht  van  beleefde  herinnering  door  persoonlijk  contact  tussen  mensen  en  generaties.  Collective  memory:  Groepsgebonden  herinneringen,  overgedragen  binnen erfgoedgemeenschappen zonder dat  leden  van de gemeenschap een persoonlijke herinnering  aan  het  gebeuren  hebben.  Cultural  memory:  Geobjectiveerde  herinnering,  verzonken  in  een  brede  cultuur  en  door  iedereen  als  eigen  herinnering geassimileerd.  Theo  Thomassen  (2011)  noemt  YouTube  als  voorbeeld  van  een  manier  waarop  collectieve  herinnering  wordt  geconstrueerd  (en  gemanipuleerd).  Hij  stelt  dat  de  macht  over  het  collectieve  geheugen  niet  alleen  wordt  uitgeoefend  door  degenen  die  het  erfgoed  beheren,  maar  ook  door  degenen  die  de  media  controleren  waarmee  historische  documenten  worden gecommuniceerd.  Zie verder:  Willem  Frijhoff,  De  mist  van  de  geschiedenis  (Uitgeverij Vantilt, Nijmegen 2011).  Theo  Thomassen,  'De  balkonkus  van  William  en  Kate en de Archiefwetenschap', Archievenblad 115,  2011, (7): 26‐29.  

Metafysische betekenis  In het model Het object als informatiedrager wordt  het  erfgoed  benaderd  vanuit  het  perspectief  van  dragers  van  informatie.  Functie  en  betekenis  vormen één categorie van informatie. Het gaat om  vier  betekenissen:  praktische  betekenis  (gebruikswaarde),  esthetische  betekenis  (esthetische  waarde),  symbolische  betekenis  (symbolische  waarde)  en  metafysische  betekenis  (spirituele waarde).  Zie: spirituele waarde 

Milieueducatie  Educatie  gericht  op  de  bewustwording  van  de  invloed van het menselijk handelen om de kwaliteit  van de leefomgeving. Milieueducatie onderscheidt  zich  van  natuureducatie  omdat  het  nadrukkelijk  aandacht  geeft  aan  het  menselijk  handelen.  Hoewel  planten  en  dieren  niet  doelbewust  buiten  beschouwing  gelaten  worden,  gaat  het  in  sterke  mate  om  problemen  betreffende  energieverbruik,  het gebruik van grondstoffen, vervuiling, enz. Meer  dan  natuureducatie  is  milieueducatie  actiegericht  door  een  “vijf‐voor‐twaalf”  urgentie  te  benadrukken.  

Mobiel erfgoed  Erfgoed  betreffende  mobiliteit.  Er  zijn  vier  sectoren:  weg  (auto's,  vrachtwagens,  bussen),  rail  (treinen,  trams),  water  (schepen)  en  lucht  (vliegtuigen).  Er  is  een  tendens  om  naast  de  vervoermiddelen  ook  de  aan  mobiliteit  gerelateerde  infrastructuur  in  de  beschouwing  te  betrekken:  spoorwegstations,  spoorwegtrajecten,  havens,  luchthavens,  enz.  Mobiel  erfgoed  en  industrieel  erfgoed  zijn  onlosmakelijk  met  elkaar  verbonden.  Een  varend  monument  doet  het  goed  bij  een  oude  scheepswerf,  een  historische  trein  past bij een gerestaureerd station.   Behoud  van  historische  infrastructuur  wordt  in  de  monumentenzorg  steeds  belangrijker  en  kan  een  belangrijke  randvoorwaarde  zijn  om  de  betekenis  van mobiel erfgoed optimaal te illustreren.  Er  wordt  gewerkt  aan  een  Nationaal  Register  Mobiel  Erfgoed  http://www.mobiel‐ erfgoed.nl/Blz_nrme.htm,    beheerd  door  de  Stichting  Mobiele  Collectie  Nederland.  http://www.mobiel‐erfgoed.nl/      Het  Nationaal  Register  Mobiel  Erfgoed  (NRME)  heeft  tot  doel  overzicht en inzicht te verschaffen in (1) wat er aan  mobiel erfgoed aanwezig is in ons land en (2) wat  de  cultuurhistorische  waarde  daarvan  is.  Dit  register  kan  wel  gezien  worden  als  een  'monumentenlijst'  voor  historische  vervoermiddelen  Zie verder: 

''Erfgoed dat beweegt. Waardering van de Mobiele  Collectie  Nederland''  (ICN/RACM,  Amsterdam  2009)  In beweging houden. Een bericht over knelpunten  en  oplossingen  bij  het  behoud  en  de  presentatie  van  de  Mobiele  Collectie  Nederland  http://www.mobiel‐ erfgoed.nl/documenten/Knelpuntenota_2005.pdf   Stichting Mobiele Collectie Nederland  http://www.mobiel‐erfgoed.nl   Nationaal Register Mobiel Erfgoed  http://www.mobiel‐erfgoed.nl/Blz_nrme.htm   Virtueel Mobiliteitsmuseum  http://www.mobiliteitsmuseum.nl/ 

Mobiel museum 

kleinere instellingen op het betreffende vakgebied,  “ hetgeen inhoudt dat zij een ondersteunende taak  vervullen  ten  aanzien  van  het  collectiebeheer  en  op  hetr  publiek  gerichte  activiteiten  van  de  kleinere  musea,  voor  zover  het  problemen  op  het  specifieke  vakgebied  betreft.  Het  moedermuseum  vormt de wetenschappelijke, vaktechnische “  top”   van  het  totale  bestel  aan  musea  binnen  het  specifieke  vakgebied”    (p.  64).  Per  sector  zou  er  sprake  zijn  van  één  moedermuseum.  In  bijlage  X  van  de  nota  worden  de  beleidsuitgangspunten  geconcretiseerd  door de natuurhistorische  musea.  Het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie te Leiden  (het  huidige  Naturalis)  wordt  daarin  (samen  met  het  Rijksherbarium  en  het  toenmalige  Rijksmuseum  van  Geologie  en  Mineralogie)  genoemd als moedermuseum (p. 110). 

In  een  interview  met  Nancy  Proctor  voor  Metropolis  M  gebruikt  Annet  Dekker  de  term  mobiel  museum  voor  een  museum  dat  gebruik  maakt van mobiele technologieën. 

In  zijn  advies  betreffende  de  bezuinigingen  op  cultuur  2013‐2016  kwam  de  Raad  voor  Cultuur  in  het  voorjaar  van  2011  opnieuw  met  het  idee  van  moedermuseum  (p.  28).  De  gedachte  van  het  moedermuseum  noemt  de  Raad  “uitgangspunt  voor de visie op samenwerking en netwerken”. 

Zie verder: 

Monomuseum 

Annet  Dekker,  'De  toeschouwer  bepaalt.  Nancy  Proctor  over  het  mobiele  museum',  Metropolis  M  31, 2010, (6): 65‐67. 

De  term  monomuseum  werd  gebruik  in  een  artikelenserie in NRC/Handelsblad in de zomer van  1982  voor  musea  met  een  zeer  beperkte  thematiek, in het bijzonder musea gewijd aan één  kunstenaar. 

Mobiele Collectie Nederland  Deel van de Collectie Nederland dat verband houdt  met mobiliteitsgeschiedenis. Zie mobiel erfgoed en  MCN.  Zie verder:  ''Erfgoed dat beweegt. Waardering van de Mobiele  Collectie  Nederland''  (ICN/RACM,  Amsterdam  2009)  Stichting  Mobiele  Collectie  http://www.mobiel‐erfgoed.nl/ 

Nederland 

Monument  Herkomst van de term  Het  woord  monument  is  afgeleid  van  het  Latijnse  woord monumentum, “dat wat herinnert”, van het  werkwoord  monere,  “zich  herinneren”.  Deze  betekenis  komt  overeen  met  het  tegenwoordig  veel  gebruikte  begrip  “lieu  de  mémoire”,  geintroduceerd  door  de  Franse  historicus  Pierre  Nora. 

Moedermuseum 

Gebruik van de term 

Het  begrip  moedermuseum  werd  geintroduceerd  in  de  nota  Naar  een  nieuw  museumbeleid  (1976).  De term duidt op een taak die de nationale musea  zouden  moeten  vervullen  ten  opzichte  van  de 

Alois  Riegl  (1903)  onderscheidt  intentionele  en  niet‐intentionele  monumenten  (resp.  gewollte  en  ungewollte  Denkmale).  Een  intentioneel  monument  (=  gedenkteken  ook  wel  herdenkingsmonument)  is  een  standbeeld,  een 

gedenksteen  of  een  gebouw  opgericht  ter  herinnering  aan  een  persoon  of  een  belangrijke  gebeurtenis.  De  grootste  monumenten  worden  meestal  opgericht  door  de  overheid,  maar  ook  bedrijven  en  particulieren  richten  monumenten  op.  Kleinere  gedenktekens  worden  vaak  gemaakt  in  de  vorm  van  een  plaquette  of  gedenkplaat.  Zie  verder  het  Wikipedia‐artikel  http://nl.wikipedia.org/wiki/Monument_(gedenkte ken).    Een  niet‐intentioneel  monument  is  een  object  op  het  gebied  van  kunst,  cultuur,  architectuur of nijverheid dat van algemeen belang  wordt  geacht  vanwege  de  historische,  volkskundige,  artistieke,  wetenschappelijke,  industrieel‐archeologische  of  andere  sociaal‐ culturele waarde. Het gaat meestal om gebouwen.  De  Monumentenwet  (zie  onder)  kent  ook  archeologische  monumenten.  Daarnaast  zijn  er  natuurmonumenten,  landschapsmonumenten  en  aardkundige  monumenten.  Zie  verder  het  Wikipedia‐artikel  http://nl.wikipedia.org/wiki/Monument_(erfgoed).   In  het  Duits  wordt  een  onderscheid  gemaakt  tussen  Gedenkstätte  en  Mahnmal:  “Während  das  Wort  'Gedenkstätte'  einen  auf  Information  und  Kontemplation  setzenden,  räumlich  umgrenzten  Ort  bezeichnet,  an  dem  historischer  Geschehnisse  oder  Persönlichkeiten  gedacht  wird,  erinnert  ein  Mahnmal  im  Namen  eines  Kollektives  an  schmerzhafte  historische  Ereignisse  und  an  deren  Opfer  (fast  immer  Angehörige  ebendies  Kollektievs),  wobei  es  diese  Erinnerung  mit  einem  intensiven  moralischen  Appell  an  die  Menschheit  als Ganzes verbindet” (naar Frank 2009: 216‐217).  Intentionele  monumenten  kunnen  hun  betekenis  verliezen  omdat  hun  herinneringswaarde  is  verdwenen.  Ze  kunnen  vele  generaties  later  door  het toekennen van nieuwe betekenissen de  vorm  krijgen  van  niet‐intentionele  monumenten,  d.w.z.  verwijzend  naar  personen  of  gebeurtenissen  die  niet door de maker zijn bedoeld. Riegl noemt in dit  verband  klassieke  beeldhouwwerken  als  voorbeeld.  Wetgeving  De  Monumentenwet  (Wet  houdende  voorzieningen in het belang van monumenten van  

geschiedenis  en  kunst)  van  1988  omschrijft  monumenten als volgt:  ‐ Alle vóór tenminste vijftig jaar vervaardigde zaken  welke  van  algemeen  belang  zijn  wegens  hun  schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of  hun  cultuurhistorische  waarde  ‐ Terreinen welke van algemeen belang zijn wegens  daar aanwezige zaken als bedoeld onder 1.  Typen  Naast  de  algemene  monumenten  worden  in  de  wet de  volgende bijzondere typen  van  monument  onderscheiden:  ‐ Archeologische monumenten  ‐ Kerkelijke monumenten: onroerende  monumenten welke eigendom zijn van een  kerkgenootschap, een zelfstandig onderdeel  daarvan, een lichaam waarin kerkgenootschappen  zijn verenigd, of van een ander genootschap op  geestelijke grondslag en welke uitsluitend of voor  een overwegend deel worden gebruikt voor het  gezamenlijk belijden van de godsdienst of  levensovertuiging  ‐ Stads  en dorpsgezichten: groepen van  onroerende zaken die van algemeen belang zijn  wegens hun schoonheid, hun onderlinge  ruimtelijke of structurele samenhang dan wel hun  wetenschappelijke of cultuurhistorische waarde en  in welke groepen zich één of meer monumenten  bevinden.  Behalve  aan  de  hier  bedoelde  onroerende  monumenten  wordt  in  toenemende  mate  aandacht besteed aan roerende monumenten: het  rijdend, varend en vliegend erfgoed.  Zie verder:  Wikipedia (Eng.) “monument”  http://en.wikipedia.org/wiki/Monument  Wikipedia (Duits) “Kulturdenkmal”  http://de.wikipedia.org/wiki/Kulturdenkmal   Alois  Riegl,  Der  moderne  Denkmalkultus:  sein  Wesen  und  seine  Entstehung  (W.  Braumüller,  Wien‐Leipzig 1903)  Sybille Frank, Der Mauer um die Wette gedenken.  Die Formation einer Heritage‐Industrie am Berliner 

Checkpoint  Charlie  (Campus  Verlag,  Frankfurt  2009) 

De Monumentenwacht geeft verder advies over de  restauratie‐werkzaamheden aan het pand. 

Monumentaliseren 

website  van  de  Federatie  Van  de  Monumentenwacht  Nederland  http://www.monumentenwacht.nl/f_mwland.html  

Naast musealiseren een vorm van memorialiseren.  Waar  musealiseren  van  oorsprong  gerelateerd  is  aan het fenomeen museums, is monumentaliseren  gerelateerd  aan  het  fenomeen  monument,  maar  net als  musealiseren  heeft  ook  monumentaliseren  een bredere connotatie gekregen. 

Monumentaliteit  Zie Monumentwaarde 

Monumentendag  Door  ICOMOS werd  de  jaarlijkse  International Day  for Monuments en Sites uitgeroepen (18 april). 

Monumentenhuis  Provinciaal  steunpunt  met  betrekking  tot  de  monumentenzorg.  Zie ook:  Erfgoedhuis  Museumhuis 

Monumentenwacht  Iedere  provincie  heeft  een  'Monumentenwacht'.  De  provinciale  stichtingen  zijn  verenigd  in  de  Federatie  Monumentenwacht  Nederland.  http://www.monumentenwacht.nl    Een 'Monumentenwacht' stelt zich ten doel om het  verval  van  cultuurhistorische  bouwwerken  te  voorkomen  door  het  nemen  en  bevorderen  van  preventieve  maatregelen,  zonder  daarbij  winst  te  beogen.  Wie  lid  is  van  de  Monumentenwacht,  wordt periodiek (eens per jaar, twee jaar) bezocht  door  restauratiedeskundigen.  Het  gehele  pand  wordt  zowel  binnen  als  buiten  bekeken  en  beoordeeld.  Waar  mogelijk  worden  eenvoudige  kleine  (nood)reparaties  uitgevoerd.  Van  elke  inspectie  wordt  een  uitvoerig  rapport  opgesteld,  dat  een  belangrijke  rol  kan  spelen  bij  eventuele  onderhoudswerkzaamheden.  Ook  bij  subsidieaanvragen kan het rapport van belang zijn. 

Hoe kan de tand des tijds, dat gestage proces van  verval,  worden  vertraagd?  Het  antwoord  op  die  vraag  lag  voor  de  hand:  probeer  verval  te  voorkomen  door  het  nemen  van  preventieve  maatregelen  en  voer  noodzakelijke  herstelwerkzaamheden  zo  snel  mogelijk  uit.  Doe  wat een tandarts ook doet: controleer periodiek de  staat  van  onderhoud,  dicht  eventuele  gaatjes  en  adviseer  over  goed  onderhoud  om  gaatjes  en  dus  kostbare  restauratiewerkzaamheden  voortaan  te  voorkomen.  Dat  moest  de  kerntaak  worden  van  een  onafhankelijke  adviesorganisatie  waarvoor  begin jaren zeventig de basis werd gelegd. Met het  passeren  van  de  akte  werd  de  Stichting  Monumentenwacht Nederland op 23 februari 1973  formeel een feit.   Vanaf het begin gingen de gedachten uit naar een  netwerk  van  provinciale  afdelingen  opererend  onder  de  paraplu  van  de  landelijke  Monumentenwacht  Nederland.  Om  het  ideële  karakter duidelijk aan te geven werd gekozen voor  de  stichtingsvorm  zowel  voor  de  landelijke  als  de  elf  provinciale  organisaties die  in  de periode  1973  tot  1981  werden  opgericht.  Anno  1998  telt  de  Monumentenwacht  90  monumentenwachters  verdeeld  over  de  elf  provinciale  stichtingen  die  in  grootte variëren van vier tot dertien man.   Kerntaak  van  de  provinciale  stichtingen  Monumentenwacht is de voorbereiding, uitvoering  en  administratieve  afhandeling  van  monumenteninspecties.  De  besturen  van  deze  stichtingen  worden  gevormd  door  afgevaardigden  namens  de  grote  monumentenorganisaties  uit  die  regio  alsmede  monumentenzorgers  op  persoonlijke  titel.  In  veel  gevallen  is  een  burgemeester  of  (oud)  provinciaal  ambtenaar  voorzitter.  De  sinds  1984  Federatie  Monumentenwacht  Nederland  genoemde  centrale  organisatie  richt  zich op zijn taak van gespreks‐ en overlegplatform  voor algemeen beleid alsmede op afstemming dan 

wel  uniformering  van  rechtspositie,  salariring  en  arbeidsomstandigheden.  Op  die  gebieden  worden  diensten  uitgevoerd  ten  behoeve  van  de  provinciale  stichtingen.  De  Federatie  verzorgt  bovendien centrale taken die van essentieel belang  zijn  voor  het  werk  van  de  regionale  stichtingen  zoals  deskundigheidsbevordering  van  de  monumentenwachters  onder  andere  via  technische dagen. Daarnaast richt de aandacht zich  op  algemene  voorlichting  en  op  het  leggen  en  onderhouden  van  contacten  met  landelijke  instellingen  als  de  Rijksdienst  Cultureel  Erfgoed,  Erfgoed Nederland, het Nationaal Restauratiefonds  en dergelijke.   De elf provinciale stichtingen en de Archeologische  Monumentenwacht leveren ieder  een lid  voor  het  algemeen  bestuur  van  de  Federatie,  dat  geleid  wordt door een onafhankelijke voorzitter. 

Monumentenzorg  Project Modernisering Monumentenzorg  Zoals  hij  in  mei  2007  aangekondigde  in  het  Algemeen  Overleg  Restauratie  wilde  Ronald  Plasterk als minister van OCW een koerswijziging in  de  monumentenzorg  aanbrengen.  Het  belangrijkste  doel  hiervan  is  om  behoud  te  verbinden  met  vernieuwing.  Het  project  Modernisering  Monumentenzorg  (MoMo)  richt  zich op twee specifieke onderdelen:   ‐  Monumentenzorg  en  ruimtelijke  ordening:  van  objectgericht  naar  omgevingsgericht.  ‐  Monumentenzorg  en  maatschappij:  van  conserverend naar ontwikkelend.   Het monumentenbeleid moet beter inspelen op de  kwaliteit  van  de  omgeving.  Verder  is  het  van  belang  om  de  monumentenzorg  beter  te  laten  aansluiten  op  maatschappelijke  vraagstukken.  Een  voorbeeld  hiervan  is  de  herstructurering  van  aandachtswijken.  http://www.cultureelerfgoed.nl/projectenmoderni sering‐monumentenzorg‐momo 

974‐D46A‐49AD‐BB16‐ 2572488C5C5E/0/VisieModerniseringMonumenten zorg.pdf   Beleidsbrief  Modernisering  Monumentenzorg  (2009)  http://www.cultureelerfgoed.nl/sites/default/files/ u6/Beleidsbrief%20momo.pdf   http://www.moderniseringmonumentenzorg.nl  

Monumentwaarde  Het  Register  Varende  Monumenten  (http://www.fonv.nl/NRVM)  kende  aanvankelijk  vier  categorieën  waarin  schepen  kunnen  worden  ingedeeld:  geheel  monumentaal,  voldoende  monumentaal,  beperkt  monumentaal  en  in‐ potentie‐monumentaal.  De  monumentaliteit  werd  gemeten aan de hand van de authenticiteit van het  uiterlijk en de bouwwijze van het schip, en aan de  mate  waarin  het  oorspronkelijk  gebruik  van  het  scheepstype  herkenbaar  is  (Roerend  mee  eens,  p.  49).  Zie ook:  Musealiteit  Zie verder:  Hildebrand  de  Boer  &  Stijn  van  Genuchten,  Roerend  mee  eens.  Beleidsadviezen  Roerend  Industrieel  Erfgoed.  PIE  Rapportenreeks  19  (Projectbureau Industrieel Erfgoed, Zeist 1995). 

Museaal erfgoed  Erfgoed  dat  bewaard  wordt  in/door  musea.  De  term  komt  voor  in  de  ondertitel  van  de  nota  ''Kiezen  voor  kwaliteit.  Beleidsnota  over  de  toegankelijkheid  en  het  behoud  van  het  museale  erfgoed'' (Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid  en Cultuur 1990).  Zie verder: 

Zie verder: 

Kees  Ribbens  &  Esther  Captain,  ''Tonen  van  de  oorlog. Toekomst voor het museale erfgoed van de  Tweede Wereldoorlog'' (NIOD, Amsterdam 2011). 

Een  lust,  geen  last. Visie  op de  modernisering  van  de  monumentenzorg  (2008)  http://www.monumenten.nl/NR/rdonlyres/0552B

 

Museale functie  In haar Beleidsnota 2007‐2011 spreekt de Stichting  Nationale  Plantencollectie  (SNP)  over  de  'museale  functie'  van  plantentuinen.  De  SNP  doelt  hiermee  op  de  publiekgerichte  taak  van  de  tuinen,  met  name de educatie.  Zie verder:  Beleidsnota  SNP  http://www.botanischetuinen.nl/media/public/file /Beleidsnota%202007‐2011.pdf  

Museale vierhoek  In  het  Duitse  museumtijdschrift  Museum  Aktuell  werd  gesproken  over  das  magische  Viereck  des  Museumsbetriebs  (Grouwet  &  el‐Barudi  2011).  Deze  museale  vierhoek  betreft  de  niet‐ museologische  functies  Sicherheit,  Besucherservice,  Reinigung,  Gebäudemanagement  (in  de  Engelse  summary:  security,  customer  service, cleaning and building management).   Zie verder: 

voorwerpen steeds sneller hun functie verliezen of  van  functie  veranderen.  Modernisering  zou  gepaard gaan met een toenemende gerichtheid op  het  verleden  en  een  groeiende  behoefte  om  bedreigende  cultuurelementen  op  de  een  of  andere  manier  voor  het  nageslacht  te  behouden,  daarmee  compensatie  biedend  voor  een  gevoel  van  identiteitsverlies  in  een  snel  veranderende  samenleving” (Dibbets et al. 2011: 98).  Musealisering  is  vaak  verbonden  met  carnivalisering,  folklorisering,  festivalisering  en  “destinisation”.  De  Duitse  vorm  (“musealisierung”)  leidde  tot  de  internationaal  meest  gebruikte  Engelse  variant  “musealisation”.  Veelal  vindt  men  echter  ook  “museumization”. De  Franse vorm “muséification”  leidde  tot  de  ‐  minder  gebruikelijke  ‐  Engelse  variant  “museumification”.  De  overeenkomst  van  de  laatste  term  met  “mummification”  zal  toeval  zijn.  Van museumgericht tot erfgoedbreed 

Gevormd  naar  analogie  van  archivalia.  In  Nederland  nauwelijks  gebruikt  als  algemene  meervoudsterm voor museumobject. 

De  term  wordt  steeds  vaker  in  algemene  zin  gebruikt, d.w.z. breder dan voor het opnemen van  voorwerpen  in  een  museumcollectie.  Een  van  de  eerste die de museumspecifieke term in algemene  zin gebruikte was Herman Lübbe. Ook bij Harrison  is  sprake  van  een  brede  betekenis.  Harrison  gebruikt  overigens  de  term  museumification.  Het  gaat  om  “the  transformation  of  a  place  into  heritage,  involving  the  fixing  of  values  and  appearances  through  an  active  intervention  og  conservation  and  management”  (Harrison  red.  2010: 311). 

Musealiseren 

Musealiserend 

Het  proces  waarbij  culturele  betekenis  aan  objecten  wordt  toegekend  (zie  betekenisgeving)  die  maakt  dat  objecten  aan  hun  exploitatiecyclus  worden  onttrokken  en  in  letterlijke  of  overdrachtelijke  zin  apart  worden  gezet  als  erfgoed.  Musealiseren  verwijst  naar  de  overgang  van  Primaire  context  en  Archeologische  context  naar Museologische context. 

Jouke  Kleerebezem  gebruikt  de  term  “musealiserend”.  http://joukekleerebezem.com/nqpaofu/shadowpla y/sp/Collectie.html:    “De  relevantie  van  een  openbare  museale  (en  musealiserende)  ruimte  voor  het  kunstobject  ‐‐  van  een  speciaal  op  de  receptie van het kunstwerk ingerichte enscenering  (in  museumzaal,  galerieruimte,  openbare  ruimte)  waarin  het  optimaal  betekenis  genereert  ‐‐  is  een  weinig  omstreden  waarde  in  het  debat  over  de  status van  het artistieke object. Noch in de  kritiek 

Carl  Grouwet  &  Stefan  el‐Barudi,  'Die  Ehrenhof‐ Service‐Gesellschaft:  ein  PPP‐ Betriebsführungsmodell  für  die  Düsseldorfer  Stiftung  museum  kunst  palast',  Museum  Aktuell  August 2011: 25‐26.  

Musealia 

Hermann  Lübbe  ziet  musealisering  “in  het  verlengde van moderniseringsprocessen, waardoor 

op het 'schitterende isolement' van de kunst, noch  in  een  vergevingsgezindere  discussie  over  de  relatie tussen object, locatie en instituut, wordt de  noodzaak  van  de  openbaarheid  van  de  plaats  van  interactie  met  het  kunstobject  betwijfeld.  Beschouwingen over de ruimtelijke en ideologische  'context'  van  het  kunstwerk  refereren  algemeen  aan  cultuurgoed  dat  openbaar  toegankelijk  is,  weinig  of  geen  aandacht  wordt  besteed  aan  nìet  openbare plaatsen voor het kunstwerk. Kritiek van  kunstenaarszijde,  op  de  instituties  van  de  kunst,  streefde  zelfs  meestal  naar  een  nog  grotere  openbaarheid  voor  het  werk:  het  moest  de  straat  op  of  de  natuur  in,  wèg  uit  de  heerszuchtige  omgeving van autoritaire kunstpaleizen...”  Basisoperaties  Frijhoff  noemt  vier  basisoperaties  in    het  selectieproces  dat  inherent  is  aan  musealiseren  (zie Frijhoff 2007, p. 61):  ‐ Het mechanisme van in‐ en uitsluiting om te  bepalen wie of wat er al dan niet bij hoort.  ‐ De vorming en vaststelling van culturele regels,  codes en standaarden.  ‐ De formulering van een vertoog over de cultuur,  dat de selectie gaat legitimeren door de cultuur  van de gemeenschap gelijk te stellen met haar  dominante zelfbeeld.  ‐ De toe‐eigening van al die bestanddelen van  externe, schijnbaar 'vreemde' culturen die  belangrijk, aanlokkelijk, profijtelijk en inpasbaar in   de inheemse cultuur lijken.  Musealiseren als mummificeren?  Sommige critici zien musealiseren als “krampachtig  vasthouden  omdat  je  bang  bent  jezelf  te  verliezen”.  Historicus  Willem  Frijhoff  uitte  zich  in  een column in Spiegel Historiael (febr. 2002, p. 63)  zeer  kritisch.  Onder  de  titel  “Vererfgoedisering”  schreef hij:  “De historische zeperd van december. Was dat niet  de  oproep  (in  NRC‐Handelsblad  van  4  december  2001)  van  een  'coordinator  werelderfgoed  bij  de  Nationale  Unesco‐Commissie'  aan  minister  Hermans  om  Sinterklaas  voor  te  dragen  voor  het  programma  'Meesterwerken  van  Oraal  en  Immaterieel Erfgoed'? Hoe verzin je zo'n baan, zo'n 

programma,  en  vooral  zo'n  voorstel...  We  weten  het,  de  weg  naar  de  hel  is  geplaveid  met  goede  bedoelingen.  En  ja,  een  van  die  kasseien  uit  het  historisch plaveisel draagt de naam 'erfgoed'. Zo'n  term  die  pijlsnel  omhoogschiet  als  toverwoord  totdat  de  magie  ervan  is  uitgewerkt.  Zo  ging  het  met  'identiteit'.  Vervolgens  werd  'geheugen'  het  nieuwe  sjibbolet,  een  lokkertje  voor  de  potentiële  klant  in  het  zich  vermarktende  bestel  van  het  archief,  'het geheugen  van de  natie'. Maar  wie de  markt wil, krijgt de marktwerking  op de koop toe.  Woorden  blijken  dan  als  gerechten.  Je  kunt  ze  achteloos  naar binnen  slaan maar  bij overdaad  ga  je kokhalzen. 'Erfgoed' is al aardig onderweg. Na de  vergeheugenisering  van  het  archiefwezen  hebben  we  nu  de  vererfgoedisering  van  de  cultuur.  Het  is  erfgoed  voor  en  erfgoed  na.  NWO  heeft  er  zelfs  een  hele  onderzoekslijn  voor  bedacht.  Wie  de  rijksbegroting  wil  chanteren,  hoeft  maar  'erfgoed'  te roepen. Erfgoed is immers geheugen, en wie dat  loslaat verliest zijn identiteit. Dat kan geen minister  zich permitteren, hoe geprivatiseerd die de wereld  ook zou willen.  Is er iets tegen op 'erfgoed'? Natuurlijk niet, zolang  je  zo'n  woord  kritisch  blijft  wegen.  Maar  —  de  begripsgeschiedenis  weet  het  zo  goed  als  de  lexicologie  —  woorden  hebben  connotaties.  Die  gaan  ongemerkt  een  eigen  leven  leiden  en  het  benoemde sturen. Die erfgoed‐Sinterklaas was een  oproep  tot  mummificering  van  een  levend  ritueel  — bedreigd natuurlijk, maar is dat niet wat ritueel  spanning geeft en cultuur levend houdt? Reïficatie  noemden  we  die  benadering  ooit.  Nu  heet  ze  musealisering:  erfgoed,  geheugen,  identiteit  als  ding, statisch, vastgelegd en gecodificeerd. Zonder  leven,  openheid,  of  dynamiek.  Iets  dat  je  moet  afschermen  en  krampachtig  vasthouden  omdat  je  bang bent anders jezelf te verliezen. Wie zo denkt  heeft  nog  nooit  serieus  over  cultuur  nagedacht.  Dat  is  immers  een  proces  van  verandering,  aanpassing  van  wat  is  aan  wat  komt,  en  omgekeerd.  cultuur  ziet  vooruit.  Wees  gerust,  coördinator,  Sinterklaas  zal  het  evengoed  redden  als carnaval — maar wel anders dan bij Jan Steen.”  Later  ‐  in  zijn  afscheidscollege  van  1  juni  2007  ‐  kwam  Frijhoff  op  zijn  Spiegel  Historiael  stukje  terug:  “...  alles  wel  beschouwd  heb  ik  de  term  erfgoed  intussen  leren  waarderen,  omdat  hij  een 

actieve  connotatie  heeft.  Cultuur  is  in  mijn  ogen  immers  praxis,  agency,  actieve  participatie  in  de  gemeenschappelijke  realisatie  van  menselijke  waarden.  Ook  erfgoed  is  iets  wat  je  uit  het  verleden  krijgt  toebedeeld  of  aangereikt  met  de  opdracht er iets mee te doen en het door te geven  aan de mensen na jou”. (Frijhoff 2007, p. 23)  Frijhoff  staat  niet  alleen  in  zijn  ambivalentie  ten  opzichte  van  musealiseringsprocessen.  Uitspraken  als  “Oorlog  hoort  in  een  museum”  en  “De  polder  wil  geen  museum  zijn”  refereren  aan  de  mening  dat  musealiseren  gelijk  staat  met  uit  de  maatschappij halen, verstarring en mummificering.  De  bewoners  van  de  Noordoostpolder  willen  absoluut  niet  dat  de  polder  wordt  voorgedragen  voor  opname  in  de  Werelderfgoedlijst.  “De  status  is  geen  trekpleister,  maar  juist  een  belemmering  voor groei en innovatie, vreest een meerderheid in  de  gemeenteraad”  of,  zoals  iemand  naar  voren  brengt:  “Werelderfgoed,  dat  staat  voor  behoud,  voor  een  conservatieve  opvatting  ...”  (Van  Es  2011).  Ook  binnen  het  Nederland  Centrum  voor  Volkscultuur  en  Immaterieel  Erfgoed  wordt  gesproken  over  “het  risico  dat  een  traditie  musealiseert,  slechts  nog  geschiedenis  is”  (Volkscultuur  Magazine  Najaar  2011,  p.  11).  Immaterieel  erfgoed,  zo  wordt  gezegd,  “is  levend  en  dynamisch  en  altijd  volop  in  ontwikkeling”.  Kennelijk is dat tegengesteld aan musealisering.  Zie verder:  Hester Dibbets, Sophie Elpers, Peter Jan Margry en  Albert  van  der  Zeijden,  Immaterieel  erfgoed  en  volkscultuur  (Amsterdam  University  Press,  Amsterdam 2011) Musealisering, pp. 97‐100.  Ana  van  Es,  'De  polder  wil  geen  museum  zijn.  Noordoostpolder  in  verzet  tegen  status  Wertelderfgoed', De Volkskrant 28 april 2011.  Willem  Frijhoff,  Dynamisch  Amsterdam 2007) 

erfgoed 

Rodney Harrison red., Understanding the politics of  heritage  (Manchester  University    Press,  Manchester 2010). 

Tsjechische  museoloog  Zbynek  Stransky.  Samengevat gaat het om de specifieke waarde van  objecten binnen de museologische context.  

Roel  Hijink,  'De  musealisering  van  de  kampen.  Tussen werkelijkheid en verbeelding', in: Frank van  Vree & Rob van der Laarse red., De dynamiek van  de  herinnering.  Nederland  en  de  Tweede  Wereldoorlog  in  een  internationale  context  (Bert  Bakker, Amsterdam 2009) 128‐147.  

In navolging van Watremez (2008) spreekt Markus  Walz  van  „Patrimonialität“:  „die  Beziehung  der  gegenwärtigen Bevölkerung zu ihrem Patrimonium  und  deren  Praxen  im  Umgang  mit  demselben“  (Walz  2009:  159).  Musealiteit  en  Patrimonialität  zijn  vormen  van  “trans‐historic  cultural  value”.  Dit  komt  min of meer overeen met cultuurhistorische  waarde. 

'Immaterieel  erfgoed:  verslag  van  de  bijeenkomst  in  het  Spoorwegmuseum',  Volkscultuur  Magazine  6, 2011, (3): 4‐13.   Ad de Jong, De dirigenten van de herinnering (SUN,  Arnhem  2001)  Hoofdstuk  3,  Musealisering  en  nationalisering van de openlucht, pp. 165‐230.  Hermann  Lübbe,  'Das  Fortschriftt  und  das  Museum',  Dilthey‐Jahrbuch  für  Philosophie  und  Geschichte der Geisterwissenschaften 1983 (1): 39‐ 56.  Hermann Lübbe, 'Der Fortschritt von gestern. Über  Musealisierung  als  Modernisierung',  in:  Ulrich  Borsdorf,  Heinrich  Theodor  Grütter  &  Jörn  Rüsen  eds.,  Die  Aneignung  der  Vergangenheit.  Musealisierung  und  Geschichte  (transcript,  Bielefeld 2004) 13‐38.  Kees  Ribbens  &  Esther  Captain,  Tonen  van  de  oorlog. Toekomst van het museale erfgoed van de  Tweede  Wereldoorlog  (NIOD,  Amsterdam  2011)  Hoofdstuk 3, De musealisering van de oorlog.  Gerard  Rooijakkers,  Anneke  van  Lierop  en  Renate  van  de  Weijer,  De  musealisering  van  het  platteland.  De  historie  van  een  Brabants  boerenhuis (SUN, Nijmegen 2002)  Eva  Sturm,  Konservierte  Welt.  Museum  und  Musealisierung (Reimer, Berlin 1991). 

(SUN, 

Sandra  Greiner,  Musealisierung  als  Kompensation  einer fortgeschrittenen Dynamisierung des Lebens.  Eine  kritische  Auseinandersetzung  mit  Hermann  Lübbes  Kompensationstheorie  (GRIN  Verlag,  München 2005) 

Wolfgang  Wippermann,  Denken  statt  denkmalen.  Gegen den Denkmalwahn der Deutschen (Rotbuch,  Berlin 2010). 

Musealiteit  Musealiteit  is  een  begrip  dat  in  de  theoretische  museologie  werd  geintroduceerd  door  de 

Zie verder:  Ivo  Maroevic,  Introduction  to  museology  ‐  the  European  approach  (Verlag  Dr.  Christian  Müller‐ Straten,  München  1998)  Hoofdstuk  X  Museality,  pp. 127‐132.  Markus  Walz,  'Erbfallfrei  Geerbtes  vererben',  in:  Monika Kania‐Schütz red., In die Jahre gekommen.  Chancen  und  Potenzialen  Kulturhistorischer  Museen (Waxmann, Münster 2009) 159‐171.  Anne  Watremez,  'Vivre  le  patrimoine  urbain  au  quotidien: pour une approche de la patrimonialité',  Culture et Musées 2008, (11): 11‐36. 

Museografie  In  het  algemeen  gebruikt  als  synoniem  met  toegepaste museologie.  Museography seems to be the oldest availabe term  for museum specific theory as it was already used  as far back as in 1727 in the famous publication by  Caspar Friedrich Neickelius called ''Museographia''.  The term museology came into use in the course of  the 19th century.   From  1969  onwards  ICOM  used  museology  and  museography  in  a  distinctive  way.  Museology  was  defined as museum science, whereas museography  was  defined  as  covering  methods  and  practices  in  the  operation  of  museums.  Following  these  definitions,  most  authors  consider  museography  synonymous  to  applied  museology.  Klausewitz,  however,  very  clearly  distinguishes  applied  museology  from  museography  (Klausewitz  1980).  In  his  view  applied  museology  includes  the  more  theoretical questions of collecting, documentation, 

museum education, etc., while museography deals  with  techniques  and  methods  on  a  day‐to‐day  level,  for  example  security  and  exhibition  techniques.  Klausewitz'  use  of  the  terms  echoes  Jahn's  distinction  between  'Museumstheorie',  'Museumsmethodik'  and  'Museumstechnik',  although she uses the term 'applied museology' for  both  'Museumsmethodik'  and  'Museumstechnik'  (Jahn  1979:  283).  Jahn  suggests  to  use  the  term  museography  for  the  descriptive  aspect  of  the  discipline,  whereas  museology  should  be  used  for  the  explicative aspect. Her  proposal  have  not  met  any  approval,  neither  within  ICOFOM  nor  elsewhere.   When  the  term  museology  is  to  stand  for  all  the  theoretical  notions  as  opposed  to  (museum)  practice,  Klausewitz'  proposal  should  be  followed.  Applied  museology  refers  to  'Museumsmethodik'  rather  than  'Museumstechnik'.  It  is  interesting  to  see  that  the  first  recorded  use  of  the  term  museography referred to theory and methodology  rather  than  practice,  whereas  the  first  recorded  use  of  the  term  museology  was  referring  to  museum practice only. Some authors seem to use  the  term  museography  for  the  practice  of  (museum) communication work only. For example,  in France the term museography is usually used for  museum exhibition work.  For this specific field of  applied  museology/museum  practice  Swiecimski  introduced  the  term  expositiology  (Swiecimski  1979:  16),  comparable  to  scenography  which  is  used in Brazil (Scheiner 1988).   Zie verder:   Peter  van  Mensch,  ''Towards  a  methodology  of  museology'' (1992). Chapter 6.  

Museologie  Hoewel de term museologie al sinds het begin van  de  19de  eeuw in  gebruik  is,  is  er  geen  sprake  van  een  eenduidige  opvatting  betreffende  de  inhoud  ervan. Aan de ene kant van het spectrum zien  we  allerlei  opvattingen  over  museologie  als  wetenschap  met  een  eigen  onderzoeksobject,  aan  de  andere  kant  van  het  spectrum  clusteren  zich  allerlei  opvattingen  waarbij  museologie  meer  als  toegepaste  wetenschap  wordt  gezien.  In  het 

laatste geval spreekt men vaak van museumkunde  of museumstudies. 

in de rij van Winckelmann (die hij noemt), Mechel,  Thomsen en Linnaeus. 

Geschiedenis van het begrip 

Rathgeber's ordening is een chronologische: “Ik zal  al de voortbrengselen van Nederlandsche schilder‐,  houtsnij‐  en  graveerkunst,  welke  mij  uit  de  jaren  1400‐1700 bekend zijn geworden, in dezelfde orde  aanvoeren in welke zij ontstaan zijn, en in welke zij  in  de  verzamelingen  moesten  bewaard  worden,  opdat  uit  eene  zoodanige  vastgestelde  volgorde  der  Musea,  eene  algemeene  geschiedenis  der  kunst  mogt  ontstaan,  die,  even  als  de  klassieke  geschiedboeken der oudheid, na de jaren voort zou  gaan” (p. 5). Hij kiest daarbij met nadruk voor een  kunstgeschiedenis  gebaseerd  op  een  chronologie  van  de  kant,  in  tegenstelling  tot  een  kunstgeschiedenis  gebaseerd  op  kunstenaarsbiografieën.  

De  term  Museologie  komt  voor  in  een  tekst  van  Georg  Rathgeber:  Aufbau  der  Niederländischen  Kunstgeschichte  und  Museologie.  Deze  tekst  diende  als  voorwoord  bij  een  catalogus  van  de  numismatische  verzameling  van  het  hertogelijk  museum  te  Gotha,  verzorgd  door  J.J.Leizmann  (Weissensee 1839). Het voorwoord werd opnieuw  gebruikt  bij  de  vierdelige  uitgave  Annalen  der  Niederländischen  Malerie,  Formschneide‐  und  Kupferstecherkunst  (Gotha  1839‐1844).  Van  het  eerste  deel  hiervan  verscheen  in  1844  bij  M.H.Binger  te  Amsterdam  een  Nederlandse  vertaling:  Beredeneerde  geschiedenis  der  Nederlandsche  Schilder‐,  Houtsnij‐  en  Graveerkunst met eerder genoemd voorwoord.  Behalve  het  mogelijk  eerste  gebruik  van  de  term  museologie  in  het  Duits,  hebben  we  hier  ook  te  maken  met  het  eerste  gebruik  in  het  Nederlands.  De anonieme vertaler geeft “Kabinetsbeschrijving”  als  Nederlands  equivalent  voor  “Museologie”.  Rathgeber  omschrijft  museologie  als  “…  het  daarstellen  der  volgorde,  in  welke  de  kunstvoortbrengselen  in  de  verzamelingen  behoorden  bewaard  en  in  de  opgaven  en  lijsten  van  Kunstwerken  beschreven  dienden  te  worden  …” (p. xxii).   Georg  Rathgeber  (geboren  in  1800)  was  directeur  van het hertogelijk museum te Gotha. Het museum  werd  in  1824  gevormd  uit  de  verspreide  verzamelingen van het hertogen van Saksen‐Gotha  en  Altenburg.  In  1835  publiceerde  Rathgeber  een  catalogus van de verzamelingen: Beschreibung der  Herzoglichen Gemälde‐Gallerie zu Gotha und vieler  im  Chinesischen  Kabinet,  in  der  Sammlung  der  Abgüsse  von  Bildwerken,  im  Münzkabinet  Gotha  befindlichen  Gegenstände:  beim  Studium  der  Geschichte  der  neueren  Kunst  als  Leitfaden  anwendbar  (Gotha  1835).  De  behoefte  aan  een  kunsthistorisch  kader  leidde  tot  het  onderzoek  naar de geschiedenis van de Nederlandse kunst als  case  study.  Rathgeber  bezocht  een  groot  aantal  musea  en  ontwikkelde  op  basis  daarvan  een  visie  op de museale ordening. Hij schaart zich daarmee 

Rathgeber beschrijft zijn opzet als een plantentuin:  “De  ruim  genomen  uitgebreidheid  van  den  door  mij  aangelegde  kruidhof  is  zoodanig,  dat  deze  latere  inplantingen  op  bepaalde  plaatsen  toelaat.  Of  de  gedaanten  der  daarin  staande  gewassen,  of  die welke later daarin geplant zullen worden, al of  niet  bevallen,  moet  mij  tamelijk  onverschillig  zijn.  Wanneer de hof zoo veel nut zal hebben  gesticht,  dat  hij  eenige  weinigen  tot  het  aanleren  der  wetenschap  heeft  geholpen,  dan  zal  onder  dezen  zich  wel  een  bevinden,  die  na  mijn  vertrek,  het  bestuur  denzelven  op  zich  zal  nemen”  (p.  xxviii).  Impliciet  verwijst  hij  naar  natuurhistorici  zoals  Linnaeus: “Even als een natuuronderzoeker, iedere  door  hem  gevonden  bijzonderheid,  ten  minste  hare plaats in zijn stelsel aantoont, opdat uit deze  bijzonderheden,  later  eene  volkomene  kennis  van  alle  voortbrengsels  der  bouwkunde,  beeldvorm‐,  schilder‐,  houtsnij‐  en  graveerkunst  der  Nederlanders,  ten  minste  zoodanig  gerangschikt,  eene  geschiedenis  der  kunst,  die  met  de  jaren  vooruit  gaat,  in  't  aanzijn  geroepen  worde,  ofschoon  ook  ligt  mogelijk  het  volkomen  afsluiten  van dezelve, eerst aan een veel later geslagt moge  te beurt vallen” (p. 8). Rathgeber constateert in dit  verband  dat  “de  wetenschap  thans  nog  in  hare  minbeduidende kindschheid is”.  Rathgeber  geeft  ook  blijk  van  een  visie  op  de  publiekgerichte  functie  van  het  museum.  Hij  zet  zich daarbij af tegen de visie van Frans Kugler, zoals 

neergelegd  in  diens  Handboek  van  1837:  “Kugler  schijnt de invoering van de geschiedenis der Kunst  in alle standen, als voordeelig aan te zien. Ik leerde  nogtans  uit  de  geschiedenis,  dat  van  den  beginne  af, enkelen, die, met kunstenaarstalenten geboren  en met geleerdheid toegerust, naar het standpunt  van  den  echten,  volmaakten  kenner  streefden,  voor  de  bevordering  der  wetenschap  volstonden,  terwijl  integendeel  uit  het  toestroomen  van  het  geheele  publiek,  meer  nadeel  dan  nut  voor  derzelve ontsproot” (p. xxviii).   Museologie als wetenschap  ...  Museologie als “kunde”   In  de  statuten  van  de  Deutsche  Museumsbund  (van 1972) wordt in artikel 2 onderscheid gemaakt  tussen  onderzoek  (“Forschung”)  betreffende  de  collecties  en  “museologische  Arbeit”.  Elders  in  de  statuten  is  sprake  van  “fachliche  Arbeit”.  In  de  context  van  de  statuten  slaat  “fachlich”  op  de  wetenschappen die gerelateerd zijn aan de inhoud  van  de  collecties.  Museologie  staat  dus  voor  museumspecifieke  werkzaamheden.  Hoewel  niet  expliciet  genoemd,  gaat  het  om  het  technisch  en  administratief  collectiebeheer,  het  tentoonstellen  en het educatieve werk. De vereniging zegt zich in  te  willen  zetten  voor  onderzoek  ter  verbetering  van  deze  werkzaamheden  (hier  wordt  de  term  “Untersuchung”  gebruikt  en  niet  “Forschung”).  Opvallend  genoeg  wordt  dit  onderzoek  gekoppeld  aan de term “Museumskunde” en niet aan de term  Museologie.  Museumkunde is op dit moment in Nederland een  wat  in  ongebruik  geraakte  term  voor  de  studie  betreffende  musea.  Onder  invloed  van  de  Engelse  en Amerikaanse discours is men eerder geneigd de  term  museumstudies  te  gebruiken.  Onder  invloed  van  de  Midden‐Europese  discours  is  er  ook  een  stroming  die  de  voorkeur  geeft  aan  de  term  museologie.  In  Duitsland  wordt  de  term  Museumskunde  naast,  of  voor  een  deel  zelfs  tegenover,  Museumswissenschaft  gebruikt.  Museumskunde wijst daarbij op een opvatting dat  het  gaat  om  een  toegepaste  wetenschap  (toegepaste  kunstgeschiedenis,  e.d.).  Museumswissenschaft  en  museologie  wijzen  op 

een  opvatting  dat  het  gaat  om  een  wetenschap  met een eigen object van studie.  Nieuwe museologie  ...  Aandachtsgebieden  Er  zijn  vijf  aandachtsgebieden  binnen  de  museologie:  algemene  museologie,  theoretische  museologie,  toegepaste  museologie  (=  museografie),  speciale  museologie  en  historische  museologie.  De  reflectie  op  museologie  als  wetenschap wordt aangeduid als metamuseologie.  Zie verder:  Wikipedia  (Engels):  Museology  http://en.wikipedia.org/wiki/Museology  Wikipedia  (Duits):  http://de.wikipedia.org/wiki/Museologie  Wikipedia  (Nederlands):  http://nl.wikipedia.org/wiki/Museologie  ICOM  International  Committee  for  Museology  http://network.icom.museum/icofom  

Museologische context  Naast  de  Primaire  context  en  de  Archeologische  context  is  de  Museologische  context  een  van  de  drie situaties waarin een object zich kan bevinden.  De Museologische Context is daarbij de context die  het  resultaat  is  van  het  proces  van  musealiseren.  Het  object  is  erfgoed  geworden.  Dat  kan  betekenen dat het voorwerp fysiek is overgebracht  naar  een  erfgoedinstelling,  maar  dat  is  niet  noodzakelijk  zo.  Een  gemusealiseerd  gebouw  of  landschap is erfgoed in situ. In dit geval spreken we  toch  van  Museologische  Context  omdat  conceptueel  de  interactie  tussen  samenleving  en  “object”  gebaseerd  is  op  andere  uitgangspunten  dan die van economisch gebruik.  Daniel  Sherman  en  Irit  Rogoff  gebruiken  in  hun  inleiding  van  de  bundel  Museum  Cultures  (Routledge, London 1994) de term iets specifieker:  “...  the  classification  of  an  object  involves  the  choice  of  a  particular  kind  of  presentation,  which  then  establishes  a  museological  context  that  provides  the  object  with  meaning.  At  the  same  time, the context works to determine the selection 

of  viewing  public  and the  cultural  capital that this  public gleans from the museum.  The  museological  context,  in  other  words,  exists  within  a  larger  signifying  process  that  invokes  notions  of  community.  This  may  be  a  transhistorical  community  of  art  lovers,  a  local  community  that  has  formed  the  collection,  a  national  community  that  the  objects  represent,  a  politically  aspirant  community  that  seeks  alternative forms of representation and alternative  identities, or some combination of all four. But by  presenting objects as signifiers within an artificially  created  institutional  frame,  museums  underline  their irretrievable otherness, their separation from  the  world  of  lived  experience.  In  so  doing,  museums  simultaneously  construct    the  self,  the  viewer, or in collective terms a public. The process  of  reception  of  the  display  strategies  that  museums  present  also  participate  in  the  constitution of a museum culture” (pp. xi‐xii).  Zie verder:  Daniel  Sherman  and  Irit  Rogoff,  'Introduction:  Frameworks  for  Critical  Analysis',  in:  Daniel  Sherman  and  Irit  Rogoff  eds.,  ''Museum  Cultures''  (Routledge, London 1994), pp. ix‐xx.  

Museometrie  Museometrie'''  is  het  het  kwantificeren  van  museologische  parameters,  zoals  het  aantal  musea,  het  aantal  bezoekers,  de  omvang  van  de  collectie,  e.d.  Belangrijk  is  niet  alleen  het  verzamelen  van  kwantitatieve  gegevens  en  het  analyseren daarvan, maar vooral de discussie over  wat  wordt  gemeten  en  hoe  de  gegevens  worden  gebruikt. De term werd geïntroduceerd door Peter  van  Mensch  in  een  voordracht  voor  de  Nederlandse  Museumvereniging  op  18  mei  1988.  In 2008 werd het idee opgepakt door het Instituut  Collectie  Nederland  en  vormgegeven  als  een  van  haar onderzoeksprogramma's.  Zowel in de voordracht van Peter van Mensch (en  de  daaruit  volgende  artikelen)  als  bij  het  onderzoeksprogramma  van  het  Instituut  Collectie  Nederland  gaat  het  om  een  kwantitatieve  benadering  van  het  collectiebeheer.  Andere  aandachtsgebieden  zijn:  het  aantal  musea 

(inclusief  het  aantal  tentoonstellingen,  het  aantal  betaalde  en  niet‐betaalde  medewerkers,  de  omvang  van  het  budget,  e.d.),  en  het  aantal  bezoekers  (inclusief  de  samenstelling  van  het  publiek).  Het  kwantificeren  van  museologische  parameters wordt steeds belangrijker in het kader  van  de  groeiende  aandacht  voor  kwaliteitsmanagement. 

over de musea zelf. De basis van de Collectiebalans  is  gelegd  door  het  Museum  Inventarisatie  Project  (MusIP), uitgevoerd door het Landelijk Contact van  Museumconsulenten  (LCM).  De  resultaten  van  de  MusIP‐inventarisatie  heeft  het  Instituut  Collectie  Nederland  aangevuld  met  gegevens  van  het  Centraal  Bureau  voor  de  Statistiek  en  de  Museumvereniging. 

Centraal Bureau voor de Statistiek 

Zie:  Lucas  Veeger,  ''De  Collectiebalans.  Een  onderzoek  naar  het  wel  en  wee  van  museumcollecties  in  Nederland''  (ICN,  Amsterdam  2008) 

In  het  kader  van  het thema ''Vrije tijd  en  cultuur''  onderzoekt het Centraal Bureau voor de Statistiek  elke  twee  jaar  het  aantal  bezoekers  en  collecties  en  de  bedrijfseconomische  situatie  van  de  Nederlandse  Musea.  De  gegevens  worden  via  Statline  gepubliceerd  http://statline.cbs.nl.  De  meest  recente en vooralsnog voorlopige gegevens  hebben betrekking op het jaar 2005. De gebruikte  gegevens  zijn  laatst  gewijzigd  op  12  juli  2007.  De  gegevens  die  via  Statline  beschikbaar  zijn,  kunnen  niet  worden  herleid  tot  individuele  musea.  Een  koppeling  op  instellingsniveau  met  de  gegevens  van  MusIP  en  de  Museumvereniging  kan  daarom  niet worden gemaakt.  De  reeks  van  verslagperiode  1997‐  2005  zijn  vergelijkbaar.  In  de  periode  ervoor  is  een  andere  methode  gebruikt  en  een  vergelijking  is  daarom  niet goed mogelijk.  Deltaplan Cultuurbehoud  In het kader van het Deltaplan werden in de jaren  90  veel  cijfers  verzameld  betreffende  het  collectiebeheer.  Collectiebalans  Een  actueel  overzicht  van  de  stand  van  zaken  betreffende  het  collectiebeheer  in  Nederlandse  musea  wordt  gegeven  in  “de  Collectiebalans”.  De  Collectiebalans is een studie naar de collecties van  de Nederlandse musea. Het doel van deze studie is  het  geven  van  een  globaal  overzicht  van  museale  collecties  en  op  hoofdlijnen  een  stand  van  zaken  betreffende  de  Collectie  Nederland.  De  Collectiebalans bevat kwantitatieve en kwalitatieve  informatie  over  het  bij  de  musea  aanwezige  roerend  cultureel  erfgoed.  Het  geeft  ons  informatie  over  aard,  omvang  en  gebruik  van  museumcollecties  in  combinatie  met  gegevens 

http://project.collectiewijzer.nl/index.php?option= com_content&task=view&id=50&It emid=99999999  Instituut Collectie Nederland  In  het  kader  van  het  Programma  Museometrie  deed  het  Instituut  Collectie  Nederland  onderzoek  naar  ‐  de omvang en de kosten van het  bruikleenverkeer in Nederland  ‐  de kosten van het collectiebehoud en  kengetallen over collectiegroei en collectiekrimp  ‐  het tentoonstellingsaanbod in Nederlandse  musea en de kosten daarvan, in relatie tot de  verzekeringskosten en de bezoekcijfers. 

Museum  Definities  ''Een museum is een permanente instelling, zonder  winstbejag,  ten  dienste  van  de  gemeenschap  en  van  haar  ontwikkeling,  toegankelijk  voor  het  publiek,  die  de  materiële  en  immateriële  getuigenissen  van  de  mens  en  zijn  omgeving  verzamelt, bewaart, onderzoekt en tentoonstelt en  hierover informatie verstrekt voor studie, educatie  en recreatie.''  Naast deze meest algemene, door de International  Council  of  Museums  (ICOM)  en  de  Nederlandse  Museumvereniging  (NMV)  gehanteerde  definitie,  zijn  er  veel  andere  beschrijvingen  in  omloop.  De  Vereniging  van  Rijksgesubsidieerde  Musea  (VRM)  gaat uit van de volgende beschrijving die meer het 

karakter heeft van een mission statement dan een  definitie:  ''Een museum is een onderdeel van het collectieve  geheugen  van  een  samenleving.  Een  museum  verzamelt,  documenteert,  bewaart  en  ontsluit  voorwerpen  en  ander  bewijsmateriaal  van  de  menselijke cultuur en zijn omgeving. Een museum  ontwikkelt en verspreidt kennis en biedt daarnaast  ervaringen  gericht  op  al  onze  zintuigen.  Een  museum is open voor het publiek en draagt bij aan  de ontwikkeling van een samenleving. Het doel van  het  museum  is  kennis  voor  de  burgers.''  http://www.derijksmusea.nl/over_vrm.php  Het  Woordenboek  der  Nederlandsche  Taal  http://gtb.inl.nl/?owner=WNT  geeft  een  omschrijving waarin de term gekoppeld wordt aan  gebouw  en  niet  aan  instelling:  ''Een  gebouw  —  gewoonlijk  voor  het  publiek  min  of  meer  toegankelijk  —,  waarin  voorwerpen  van  kunst  of  wetenschap zijn tentoongesteld; aan een museum  kan  eene  bibliotheek  zijn  verbonden,  maar  eene  bibliotheek  op  zich  zelf  wordt  niet  museum  genoemd,  behalve  dat  sommige  instellingen  ook  nu  nog  leesmuseum  heeten.''  Daarnaast  geeft  het  Woordenboek een historische omschrijving waarin  gerefereerd  wordt  aan  het  16de‐17de  eeuwse  gebruik van de term: ''Gr.‐lat. museum werd reeds  in  het  Latijn  gebruikt  voor:  eene  plaats  waar  de  Muzen  gediend  worden,  t.w.  eene  kamer,  een  gebouw,  waarin  de  wetenschap  wordt  beoefend,  eene  academie,  eene  bibliotheek,  een  studeervertrek.  Die  ruime  opvatting  is  thans  in  onze taal verouderd.''   In  zijn  ''Van  Aalmoes  tot  Zwijntjesjager''  (Erven  Thomas  Rap,  Baarn  1980)  geeft  P.H.  Schröder  de  volgende etymologie van het woord museum: “Bij  de Grieken betekende mouseion, bij de Romeinen  museum:  verblijfplaats  der  Muzen.  De  Muzen  waren  de  godinnen  onder  wier  hoede  de  ‘vrije  kunsten’ werden beoefend. In het algemeen zijn zij  dus  de  beschermsters  van  kunsten  en  wetenschappen.  Zij  waren  de  dochters  van  Zeus,  volgens  anderen  van  Hemel  en  Aarde.  De  plaats  waar  de  Muzen  gediend  worden,  kan  zijn  een  gebouw,  maar  ook  een  bibliotheek  of  studeervertrek.  Die  ruime  betekenis  vindt  men  thans  alleen  nog  in  het  woord  leesmuseum.  De 

beperkte  betekenis  is  nu:  een  gebouw  waarin  voorwerpen  van  kunst  of  wetenschap  voor  het  publiek  zijn  tentoongesteld.”  Schröder  voegt  er  nog  een  opmerking  aan  toe  over  de  meervoudsvorm:  “In  overeenstemming  met  de  Latijnse oorsprong is het meervoud musea en niet  museums. Waarom eigenlijk? Wij zeggen toch ook  albums en niet alba. En zelfs agenda’s.” Overigens  lijkt  het  alsof  de  meervoudsvorm  “museums”  steeds  vaker  voorkomt.  Helaas  wordt  ook  de  meervoudsvorm “museas” regelmatig gebruikt.  Overzicht  Overzicht van museumdefinities, gebaseerd op een  overzicht  samengesteld  door  Milton  Bloch  (Hamilton College, Museum Studies)  International Council of Museums (ICOM)  *  2007  A  museum  is  a  non‐profit,  permanent  institution  in  the  service  of  society  and  its  development,  open  to  the  public,  which  acquires,  conserves,  researches,  communicates and  exhibits  the  tangible  and  intangible  heritage  of  humanity  and its environment for the purposes of education,  study and enjoyment.   *  1995  A  museum  is  a  non‐profit  making  permanent institution in the service of society and  of its development, and open to the public, which  acquires,  conserves,  researches,  communicates  and exhibits, for purposes of study, education and  enjoyment,  material  evidence  of  people  and  their  environment.  *  1974  A  museum  is  a  non‐profitmaking  permanent institution in the service of society and  of its development, and open to the public, which  acquires,  conserves,  researches,  communicates  and exhibits, for purposes of study, education and  enjoyment,  material  evidence  of  man  and  his  environment.   * 1969 Any permanent institution which conserves  and displays, for purposes of study, education and  enjoyment,  collections  of  objects  of  cultural  or  scientific significance.   *  1951  Any  permanent  establishment,  administered  in  the  general  interest,  for  the  purpose  of  preserving,  studying  and  enhancing  by 

various  means  and,  in  particular,  of  exhibiting  to  the  public  for  its  delectation  and  instruction,  groups of objects and specimens of cultural value.   * 1946 The word 'museum' includes all collections  open to the public,  of artistic,  technical,  scientific,  historical  or  archaeological  material  ,  including  zoos and botanical gardens, but excluding libraries,  except  in  so  far  as  they  maintain  permanent  exhibition rooms.  American Association of Museums (AAM)  *  Current  A  non‐profit,  permanent,  established  institution, not existing primarily for the purpose of  conducting  temporary  exhibitions,  exempt  from  federal and state income taxes, open to the public  and  administered  in  the  public  interest,  for  the  purpose  of  conserving  and  preserving,  studying,  interpreting,  assembling,  and  exhibiting  to  the  public  for  its  instruction  and  enjoyment  objects  and  specimens  of  educational  and  cultural  value,  including  artistic,  scientific  (whether  animate  or  inanimate), historical and technological material.   *  Accreditation  Program,  current  A  museum  must  be  a  legally  organized  not‐for‐profit  institution  or  part  of  a  not‐for‐profit  institution  or  government  entity; be essentially educational in nature; have a  formally  stated  mission;  have  one  full‐time  paid  professional  staff  member  who  has  museum  knowledge  and  experience  and  is  delegated  authority  and  allocated  financial  resources  sufficient  to  operate  the  museum  effectively;  present regularly scheduled programs and exhibits  that  use  and  interpret  objects  for  the  public  according  to  accepted  standards;  have  a  formal  and  appropriate  program  of  documentation,  care,  and use of collections and/or tangible objects; and  have  a  formal  and  appropriate  program  of  presentation and maintenance of exhibits.  Institute of Museum and Library Services (IMLS)  * The institute uses this definition as the basis for  eligibility to receive federal funds: A museum must  be  organized  as  a  public  or  private  nonprofit  institution  that  exists  on  a  permanent  basis  for  essentially  educational  or  aesthetic  the  full‐time  equivalent, whether paid or unpaid, whose primary  responsibility is the acquisition, care, or exhibition 

to  the  public  of  objects  owned  or  used  by  the  museum;  and  be  open  and  providing  museum  services to the general public for at least 120 days  a year.  Canadian Museums Association (CMA)  *  Current  A  non‐profit,  permanent  establishment,  exempt  from  federal  and  provincial  income  taxes,  open  to  the  public  at  regular  hours,  and  administered in the public interest for the purpose  of collecting and preserving, studying, interpreting,  assembling  and  exhibiting  to  the  public  for  its  instruction and enjoyment, objects and specimens  of educational and cultural value, including artistic,  scientific  (whether  animate  or  inanimate),  historical and technological material. 

The Irish Heritage Council  *  Current  A  museum  is  a  not‐for‐profit  institution  that collects, safeguards, holds in trust, researches,  develops  and  interprets  collections  of  original  objects and original objects on loan, for the public  benefit.  It  functions  publicly  as  a  place  where  people  learn  from  and  find  inspiration  and  enjoyment  through  the  display  and  research  of  original objects.   Webster's Collegiate Dictionary   *  Tenth  edition  An  institution  devoted  to  the  procurement , care and display of objects of lasting  interest  or  value;  also:  a  place  where  objects  are  exhibited. 

French Law regarding Musées de France  

Citaten 

*  Current  Any  permanent  collection  comprising  goods, of which the conservation and presentation  take  on  a  public  interest;  the  collection  must  be  organized  with  the  aim  of  public  knowledge,  education and enjoyment.  

Wikipedia:Filippo  Tommaso  Marinetti  |  Filippo  Tommaso  Marinetti:  “Musea:...kerkhoven!...  Ze  zijn  werkelijk  identiek  door  de  sinistere  promiscuiteit  van  al  die  lichamen  die  elkaar  niet  kennen.  Musea,  publieke  slaapzalen  waar  men  voorgoed naast gehate en onbekende wezens rust!  Musea,  absurde  bloedbaden  van  schilders  en  beeldhouwers  die  elkaar  wreed  afslachten  met  houwen  van  kleuren  en  lijnen,  langs  de  wanden  waarom gestreden is!” 

Museums Australia  *  2002  A  museum  helps  people  understand  the  world  by  using  objects  and  ideas  to  interpret  the  past  and  present  and  explore  the  future.  A  museum preserves and researches collections, and  makes objects and information accessible in actual  and  virtual  environments.  Museums  are  established  in  the  public  interest  as  permanent,  not‐for‐profit  organizations  that  contribute  long‐ term value to communities.   Finnish Museums Association  *  Current  A  museum  is  a  non‐profit  institution  which  collects,  analyses,  preserves  and  presents  objects  belonging  to  cultural  and  natural  heritage  in  order  to  increase  the  amount  and  quality  of  knowledge. A museum should entertain its visitors  and help them to relax. Using scientific arguments  and  modern  language,  it  should  assist  people  to  understand  the  experience  of  the  past.  In  its  mutual relationship with its users, it should find in  past  experience  the  wisdom  necessary  for  the  present and the future.  

Wikipedia:Pablo  Picasso  |  Pablo  Picasso:  “Museums  are  just  a  lot  of  lies,  and  the  people  who make art their business are mostly imposters.  We have infected the pictures in museums with all  our stupidities, all our mistakes, all our poverty of  spirit.  We  have  turned  them  into  petty  and  ridiculous things.”  Wikipedia:Renzo Piano | Renzo Piano: “A museum  is a place where one should lose one's head.”  Wikipedia:NL:Victor  de  Stuers  |  Victor  de  Stuers:  “Musea  zijn  voor  de  kunst  wat  bibliotheken,  observatoria,  nosocomia  en  laboratoria  voor  de  wetenschap zijn.”  “It  is  permanent  collections  that  make  museums  unique,  period”  Steven  Miller,  '  “America's  Museums”  Missing  Objects',  Museum  News  May/June 2000, 29. 

“Museums  are  not  about  something,  they  are  for  someone”  Beverly  Sheppard  in  Journal  for  Museum Studies 7, 2000, (1).  “Een  museum  gaat  over  de  optimale  vergelijkbaarheid  der  dingen”  Rudi  Fuchs  in  De  Volkskrant 27 april 2000.  “Fragmentation  is  vital  to  the  production  of  the  museum  both  as  a  space  of  posited  meaning  and  as  a  space  of  abstraction”  Barbara  Kirshenblatt‐ Gimblett,  Destination  Culture.  Tourism,  Museums,  and Heritage (Berkely 1998) 3.  “Large  museums  have  public  relations  and  small  museums  have  relations  with  the  public” Kenneth  Hudson, MPR conference 1990.  “In  any  museum  the  object  dies  –  of  suffocation  and  the  public  gaze  –  whereas  private  ownership  confers  on  the  owner  the  right  and  the  need  to  touch”, Bruce Chatwin, Utz (1989).  “Het  museum  moet  zijn  een  woning,  waar  de  kunstwerken en geschiedkundige gedenkteekenen,  die  wij  slechts  als  bruikleen  van  het  voorgeslacht  bezitten, in aansluiting aan onze tijdgeest en onzen  smaak,  zoo  worden  tentoongesteld,  dat  de  schoonheid  en  het  karakter  der  verschillende  tijdperken  het  krachtigst  spreken”  Frits  Lugt,  Het  redderen  van  den  nationalen  kunstboedel  (Amsterdam 1918) 41.  “The  challenge  museums  now  face  is  to  see  themselves  no  longer  as  sole  purveyors  of  the  truth, but as seekers after truth on a journey they  share  with  their  visitors”  Julian  Spalding,  The  poetic museum (London 2002) p. 25.  “Museums  are  our  modernity's  paradigmatic  artifice,  modernity's  art  par  excellence,  and  the  active,  mediating,  and  enabling  instrument  of  all  that we have learned to desire we might become”   Donald  Preziosi,'Brain  of  the  earth's  body.  Art,  museums,  and  the  phantasm  of  modernity  (Minneapolis‐London 2003) 3.  “The magic in museums is all around when we stop  worrying,  about  numbers  and  charts,  and  start  perceiving  the  enchantment  that  transpires  when  people  interact  with  things”  Lois  Silverman.  The 

Madeleine  Maidstone  Lecture  (GEM  Conference  2002)  “That  is  the  business  of  museums:  preserving  the  magic.” Ford W. Bell, ‘Nothing Like the Real Thing’,  Museum 88, 2009, (1): 71.  “In  poëtische  musea,  die  vanuit  het  hart  zijn  ingericht  en  opgericht,  vinden  we  troost,  niet  omdat we oog in oog staan met oude voorwerpen  waar  we  van  houden,  maar  omdat  de  Tijd  er  niet  is”.  Orhan  Pamuk,  Het  museum  van  de  onschuld  (De  Arbeiderspers,  Amsterdam‐Antwerpen  2009),  p. 601. 

Museum Plus Bus  De Museum Plus Bus: Zien, wat je anders niet kunt  zien.  De  Museum  Plus  Bus  is  een  initiatief  van  zeven  musea.  Het  werkt  zo:  groepen  senioren  uit  verzorgingshuizen of met thuiszorg gaan naar twee  musea  op  één  dag.  Of  naar  het  Kröller‐Müller  Museum  solo.  Ze  worden  gastvrij  ontvangen,  krijgen koffie en een rondleiding en genieten naar  hartelust.  De  bus  haalt  op,  brengt,  brengt  terug.  Maximaal  45  personen,  rollators  mee.  Gratis!  Dankzij  de  genereuze  steun  van  de  BankGiro  Loterij.  In 2008 is de Museum Plus Bus begonnen met het  project  de  Culturele  Bagage.  Dat  was  een  informatiestand  met  de  documentaire  van  de  Museum  Plus  Bus  en  foldermateriaal  over  de  deelnemende  musea.  Deze  bleef  achter  in  de  plaats  waarvandaan  de  Museum  Plus  Bus  die  dag  vertrok: de Culturele Bagage.   Dit project is in 2009 stop gezet.  Zie verder: 

heeft  aangeraakt.  Hij  steelt  van  alles  en  brengt  dankzij zijn verbeelding gouden momenten uit het  verleden tot leven.''  „Wij  mensen  willen  niet  vergeten  worden.  We  willen  niet  beseffen  dat  het  leven  tijdelijk  is,  dat  alles verdwijnt, ook gevoelens. Alleen voorwerpen,  dingen  die  we  hebben  aangeraakt,  gezien,  geroken,  kunnen  het  verleden  terugbrengen,  sterker  dan  herinneringen.  Als  ik  een  Turks  blikje  limonade  zie,  of  een  van  onze  eerste  ketchupmerken,  of  een  liedje  hoor  uit  de  jaren  zeventig, herinner ik me alles uit die tijd.”  ''In  het  boek  lijkt  het  alsof  de  verteller  het  heeft  over een imaginair museum van de onschuld, maar  u  schept  ook  in  werkelijkheid  een  museum,  in  Istanbul,  waarin  de  voorwerpen  uit  de  roman  tentoongesteld zullen worden.''  „De voorwerpen die ik in de roman beschrijf heb ik  gekocht, ik had ze tijdens het schrijven onder ogen.  Ik  beschrijf  bijvoorbeeld  mijn  heldin  in  de  tijd  dat  ze  rijles  had.  Daarvoor  had  ik  het  rijlesboekje  aangeschaft  en  het  voor  me  neergelegd.  Vervolgens beschreef ik haar kleren, Schoenen, alle  kleine dingen die ze aanraakte of zag, inclusief haar  sigarettenpeuken.  Tegelijkertijd  bouwde  ik  in  Istanbul een museum waar al die voorwerpen een  plek  zullen  krijgen,  dat  is  het  museum  dat  Kemal  inricht  aan  het  einde  van  het  boek.  Het  museum  van de onschuld gaat in juli 2010, in Istanbul open,  op de plek die achterin het boek staat aangegeven.  Zo werkte ik tien jaar lang aan de roman én aan het  museum.  Eerst  had  ik  bedacht  dat  het  boek  een  geannoteerde  museumcatalogus  zou  worden.  Maar dat vond ik toch te experimenteel. De roman  moest op zichzelf kunnen staan.”  ''U  citeert  het  concept  van  Aristoteles  waarbij  de  Tijd een lijn is die momenten met elkaar verbindt.  Bij u rijgen de voorwerpen het verhaal aan elkaar.'' 

Museum Plus Bus http://www.museumplusbus.nl  

Museum van de Onschuld, Het  Titel  van  een  roman  van  de  Turkse  auteur  Orhan  Pamuk:  ''Het  museum  van  de  onschuld''  (De  Arbeiderspers, Amsterdam 2009).  ''De  ongelukkige  verteller  vindt  troost  in  het  verzamelen  van  voorwerpen  die  zijn  ex‐geliefde 

„Mijn  romantheorie  is  dat  je  een  verhaal  niet  rechttoe  rechtaan  hoeft  te  vertellen.  je  moet  momenten  associëren  met  voorwerpen  of  beelden. In deze roman wordt  het verhaal verteld  aan  de  hand  van  voorwerpen.  De  man  is  zo  obsessief  verliefd  op  die  vrouw  dat  hij  alles  verzamelt wat met haar te maken heeft. Je kunt dit  boek lezen als een liefdesverhaal, maar ook als de 

geschiedenis  van  een  museum.  Ik  houd  van  die  kleine,  vergeten,  lege  musea,  waar  het  parket  kraakt,  de  museumbewaker  zit  te  slapen,  waar  je  het  rumoer  van  de  stad  op  de  achtergrond  hoort.  Je  bent  buiten  de  hectiek  van  de  geschiedenis,  buiten  de  rush  van  het  dagelijks  leven.  Je  bent  elders.”  Uit  een  interview  met  Margot  Dijkgraaf  in  NRC‐ Handelsblad, 4 september 2009 

Museumanalyse  Systematische  manier  om  een  museum,  als  organisatie of als gebouw, te analyseren.  Veel  publicaties  die  een  kritische  museumanalyse  als  onderwerp  hebben  (zoals  Sherman  &  Rogoff  1994 en Bauer 2010) concentreren zich meer op de  “museum  discourse”  dan  op  de  feitelijke  museumorganisaties  en  ‐gebouwen.  Uitgangspunt  van  de  benadering  van  Sherman  Rogoff  is  dat  “Museums  embody  a  number  of  fundamental  notions or concepts, which together constitute the  basis  of  an  institutional  practice  or  politics” (p.  x).  Zij  geven  vier  “structuring  concepts”  aan  de  hand  waarvan  musea  kritisch  geanalyseerd  kunnen  worden:  1    OBJECT.  “Museum  invariably  base  their  enterprise on a certain notion of objects and on a  system  for  classifying  them”.  2    CONTEXT.  “The  second  set  of  concepts  that  museums  institutionalize  is  the  context,  usually  constructed as some kind of community (of people  or  of  values),  that  objects  are  held  to  signify”.  3    PUBLIC.  “The  museum  ...  participates  in  the  construction of context in the name of ... the public  or  audience  it  claims  to  serve,  and  in  terms  of  whom  it  defines  the  public  sphere  in  which  it  operates”.  4  RECEPTION. “The way in which the audience or  public receives the displays and meanings that are  offered  ...  constitutes  a  fourth  pole  of  museums'  discourse and practice”.  Museum Analyse Model   Het  MAM  is  een  door  Peter  van  Mensch  ontwikkeld model om  een museum als gebouw te  analyseren.  Deel  van  het  Museum  Analyse  Model 

is  het  Tentoonstellings  Analyse  Model  (zie  tentoonstellingsanalyse).  Het Museum  Analyse Model beoogt  structuur aan  te  brengen  in  het  analyseren  van  de  verschijningsvorm  van  musea  en  museale  presentaties. Deze structuur is te karakteriseren als  een  'schillenbenadering'.  Het  museum  wordt  beschouwd  als  een  set  Matroesjka‐poppetjes  van  over  elkaar  schuivende  contexten.  De  (fysieke)  kern  is  het  tentoongestelde  object,  de  buitenste  schil is de stedelijke omgeving. De analyse volgens  het model gaat van buiten naar binnen.  Concreet  gaat  het  om  de  volgende  niveaus  (schillen of contexten):  A  het museumgebouw in de stedelijke  omgeving  B  het museumgebouw, exterieur  C  de inwendige structuur en inrichting van  het gebouw  D  de ordening van de collectie op  macroniveau  E  het karakter van de museale ruimtes  F  het karakter van de museale presentatie  op mesoniveau  G  het tentoongestelde object  Museum Analyse Systeem  Het  Museum  Analyse  Systeem  (MAS)  van  de  Nederlandse  Museumvereniging  verzamelt  informatie  over  verschillende  onderwerpen,  zoals  het  financieel  beheer,  het  personeelsbestand,  de  collectie,  fysieke  gegevens.http://www.museumvereniging.nl/Kenni sdelenSecties/Onderzoek/Benchmark.aspx  Doel  van het systeem is een benchmark te genereren in  de  vorm  van  een  online  raadpleegbare  database  waarin  musea  op  relevante  vragen  een  antwoord  kunnen  vinden  over  vergelijkbare  instellingen.  Nooit  één  op  één,  maar  wel  binnen  zelf  te  selecteren groepen van collega‐musea.  Zie verder:  Joachim Bauer (red.), Museumsanalyse. Methoden  und  Konturen  eines  neuen  Forschungsfeldes  (transcript, Bielefeld 2010) 

Daniel  J.  Sherman  and  Irit  Rogoff,  'Introduction:  Frameworks  for  Critical  Analysis',  in:  Daniel  J.  Sherman  and  Irit  Rogoff  (red.),  Museum  Cultures  (Routledge, London 1994, reprint 2001) ix‐xx.  Museum  Analyse  Systeem  http://www.museumvereniging.nl/KennisdelenSec ties/Onderzoek/Benchmark.aspx 

Museumarchief  Een  museumarchief  is  een  vorm  van  bedrijfsarchief.  Het  bijzondere  van  een  museumarchief  is  dat  het  enerzijds  gaat  om  archiefbescheiden  die  gerelateerd  zijn  aan  het  functioneren  van  het  museum  als  instelling,  maar  dat  het  anderzijds  gaat  om  archiefbescheiden  betreffende  het  verwerven  en  beheren  van  objecten  en  collecties.  Deze  archiefbescheiden  vormen in feite als extrinsieke informatie deel van  het museumobject in museologische zin. 

Museumbeambte  Zie Museummedewerker. 

Museumbeleid  In  het  algemeen  duidt  men  met  deze  term  het  beleid  van  de  overheid  (rijk,  provincie,  gemeente)  ten  aanzien  van  musea  aan  en  niet  zozeer  het  beleid van individuele musea. In 1976 publiceerde  het toenmalige Ministerie van Cultuur Recreatie en  Maatschappelijk  Werk  (CRM)  de  nota  Naar  een  nieuw  museumbeleid.  Deze  nota  werd  in  1985  gevolgd  door  een  nota  die  kortweg  de  titel  Museumbeleid kreeg. 

Museumbestel  Het  geheel  van  musea  en  meestal  ook  de  ondersteunende  instellingen.  In  principe  wordt  museumbestel  gebruikt  als  synoniem  met  museumwezen, zij het dat museumbestel impliciet  refereert aan de organisatorische structuur van het  geheel  van  musea  (en  ondersteunende  instellingen). 

Museumbezit  In principe voorwerpen die tot de verzameling van  een  museum  behoren.  Voorwerpen  die  eigendom 

zijn  van  een  museum,  maar  niet  tot  de  collectie  behoren  (kantoormeubilair,  tentoonstellingsmaterialen,  e.d.)  worden  in  het  algemeen niet met de term museumbezit bedoeld.  De  verwijzingen  in  het  Woordenboek  der  Nederlandsche  Taalhttp://gtb.inl.nl/?owner=WNT  suggereren  dat  het  strikt  genomen  niet  om  juridisch  eigendom  hoeft  te  gaan.  Het  Woordenboek  citeert  een  zin  uit  het  mededelingenblad van het Ministerie van OKW uit  1962:  Een  gedeelte  van  het  museumbezit  (is)  formeel eigendom van de gemeente Arnhem. 

Museumbezoek  In  de  eerste  plaats  betreft  de  term  de  handeling  van  het  bezoeken  van  een  museum.  Dit  is  ook  de  betekenis  die  het  Woordenboek  der  Nederlandsche Taal  http://gtb.inl.nl/?owner=WNT  er  aan  geeft.  In  statistieken  is  het  belangrijk  onderscheid te maken tussen museumbezoeker en  museumbezoek.  Een  persoon  kan  namelijk  verschillende  keren  een  museum  bezoeken.  In  de  meeste  statistische  overzichten  wordt  het  aantal  bezoeken  weergegeven  waarbij  onduidelijk  blijft  om hoeveel mensen het gaat.  In  de  tweede  plaats  wordt  de  term  vaak  gebruikt  als  algemene  term  voor  het  totaal  van  de  bezoekers  van  een  museum  of  van  een  groep  musea. 

Museumbezoeker  Iemand die een museum bezoekt. In statistieken is  het  belangrijk  onderscheid  te  maken  tussen  museumbezoeker en museumbezoek. Een persoon  kan  namelijk  verschillende  keren  een  museum  bezoeken.  In  de  meeste  statistische  overzichten  wordt  het  aantal  bezoeken  weergegeven  waarbij  onduidelijk blijft om hoeveel mensen het gaat. 

Museumbibliotheek  Onder  museumbibliotheek  verstaat  men  een  bibliotheek  in  een  museum.  Dit  kan  een  handbibliotheek  zijn  ten  behoeve  van  de  medewerkers  van  het  museum;  het  kan  ook  een  bibliotheek  zijn  ten  behoeve  van  een  algemeen  publiek. 

Museumcodicil  “Als  u  een  schenking  doet  aan  een  museum  of  instelling,  hoort  daar  een  ‘officieel  document’  bij:  het 'museumcodicil'. Dit geeft kort gezegd aan dat  het museum eigenaar van  de schenking wordt, na  overlijden  van  de  schenker”  (http://www.actienietweggooien.nl/museumcodici l).    Voorbeeld  van  een  formulier:  http://www.actienietweggooien.nl/sites/default/fil es/Museumcodicil.pdf  

Museumdag  Ieder  jaar  organiseert  de  International  Council  of  Museums  rond  de  18de  mei  een  International  Museum Day om aandacht te geven aan het werk  van  musea  wereldwijd.  In  Nederland  wordt  geen  aandacht  besteed  aan  dit  initiatief.  In  plaats  daarvan  organiseert  de  Nederlandse  Museumvereniging  iedere  jaar  begin  april  een  Nationaal Museumweekend.  Day  wordt  De  International  Museum  georganiseerd  sinds  1977  (http://icom.museum/imd.html).    Sinds  1992  wordt er voor ieder jaar een thema gekozen:  2013 Museums (memory + creativity) = social  change  2012 Museums in a Changing World. New  challenges, New inspirations  2011 Museums and Memory   2010 Museums for social harmony   2009 Museums and tourism  2008 Museums as agents of social change and  development   2007 Museums and Universal Heritage  2006 Museums and young people   2005 Museums bridging cultures  2004 Museums and Intangible Heritage   2003 Museums and Friends  2002 Museums and Globalisation  2001 Museums: building   2000 Museums for Peace and Harmony in Society  1999 Pleasures of discovery   1998‐1997 The fight against illicit traffic of cultural  property   1996 Collecting today for tomorrow  1995 Response and responsibility   1994 Behind the Scenes in Museums 

1993 Museums and Indigenous Peoples   1992 Museums and Environment 

http://www.museumvereniging.nl/default.aspx?id =130    

Zie ook: 

Museumgids 

Museumweekend 

De term museumgids komt in drie betekenissen  voor:  ‐ Een museumgids als beschrijving van de musea  van een land of regio.  ‐ Een museumgids als beschrijving van de  presentatie van één museum.  ‐ Een museumgids als medewerker die  rondleidingen verzorgd. Zie rondleider. 

Zie verder:  International Museum Day  http://network.icom.museum/imd2012   Vereniging Museumdag  De Nederlandse Museumvereniging werd als  Vereniging Directeurendag opgericht in 1926. In  1947 werd de vereniging heropgericht als  Vereniging Museumdag. In 1969 kreeg de  vereniging haar huidige naam: Nederlandse  Museumvereniging. 

Museumdirecteur  Directeur van een museum. Als zodanig een  museummedewerker. In principe vormt de  directeur de directie, maar tegenwoordig bestaat  de museumdirectie naast de directeur ook uit  andere personen. Beide termen komen naast  museumbeambte voor in het Woordenboek der  Nederlandsche Taal http://gtb.inl.nl/?owner=WNT.  Binnen de museumwereld is een discussie over het  ideale profiel van een museumdirecteur. Moet  hij/zij per definitie een inhoudelijk deskundige zijn,  of gaat het juist om managementkwaliteiten  aangezien de inhoudelijke kennis al voldoende  belegd is bij de conservatoren? In sommige musea  wordt gekozen voor een constructie waarbij een  inhoudelijke directeur samen met een zakelijk  directeur de directie vormt. 

Museumgasten  Museumgasten  is  een  samenwerkingsproject  van  de AVRO met de Museumvereniging. Telkens gaan  twee  bekende  Nederlanders  naar  een  museum,  dat  zij  mild‐kritisch  beschouwen.  Zaterdag  rond  17.30  uur  bij  de  AVRO  op  Nederland  2.  Doel:  kijkers  verrassen  met  de  verbazingwekkende  verscheidenheid  aan  musea  zijn  en  ze  tot  bezoek  aanzetten. 

De  drie  betekenissen  worden  ook  gegeven  in  het  Nederlandsche  Taal  Woordenboek  der  http://gtb.inl.nl/?owner=WNT   De Nederlandse Museumgids  Aanvankelijk  publiceerde  het  Ministerie  van  Onderwijs,  Kunsten  en  Wetenschappen  bij  de  Staatsuitgeverij  de  gids  ''De  Nederlandse  Musea'',  later  voortgezet  door  het  Ministerie  van  Welzijn,  Volksgezondheid en Cultuur. De gids gaf een korte  beschrijving  van  geschiedenis  en  inhoud  van  alleNederlandse musea. De eerste editie verscheen  in 1938. De gids werd geactualiseerd in 1954, 1956,  1967,  1970,  1973  en  1976.  In  1980  werd  de  gids  voortgezet als ''De Nederlandse Museumgids'', een  initiatief  van  de  Nederlandse  Museumvereniging.  In 1988 startte de reeks ''Nederland Museumland'',  uitgegeven door  de  Stichting  Museumjaarkaart  en  uitgeverij  Inmerc  (Wormer).  In  maart  2009  verscheen de 18de editie.   Overige  In  1980  publiceerden Joost Elffers  en  Mike Schuyt  het ''Groot Museumboek''. Na drie edities werd de  uitgave stopgezet.  Met  de  Museumserver  verscheen  in  1995  de  eerste  interactieve  museumgids  op  het  internet.  Inmiddels zijn er voor Nederland vier zulke sites:  # Museumserver http://www.museumserver.nl  # Museum.nl http://www.museum.nl  onder  verantwoordelijkheid van de Nederlandse  Museumvereniging  # Museumgids http://www.museumgids.nl  # Musea‐online http://www.musea‐online.nl 

Museumhuis  De  term  museumhuis  wordt  in  drie  verschillende  betekenissen gebruikt:  ‐  Een  koepelorganisatie  voor  musea  en  aanverwante  instellingen,  zoals  bijvoorbeeld  in  de  provincie  Groningen  het  Museumhuis  Groningen.   ‐ Een huismuseum gewijd aan eigentijdse kunst en  kunstnijverheid,  zoals  bijvoorbeeld  Museumhuis  Kunstpaviljoen.  ‐  Minder  gebruikelijk:  als  aanduiding  voor  een  als  museum  ingericht  voormalig  woonhuis  van  een  bekende  persoonlijkheid.  Hier  is  museumhuis  dus  synoniem  met  historisch  huismuseum  of  biografisch museum.  Koepelorganisatie  Gebruik van de term museumhuis in de zin van een  koepelorganisatie.  Museumhuis Groningen  Het  Museumhuis  Groningen  is  een  koepelorganisatie  voor  musea  en  aanverwante  instellingen  in  de  provincie  Groningen.  Daarnaast  fungeert  het  Museumhuis  als  kennis‐  en  adviescentrum  voor  musea  en  overheden  en  als  platform  voor  de  Groninger  Borgen.  Het  Museumhuis  wil  vooral  voorwaardenscheppend  bezig  zijn  voor  borgen  en  musea.  Daarvoor  onderhoudt  het  Museumhuis  een  uitgebreid  netwerk  binnen  de  culturele  wereld  van  de  provincie  Groningen,  daagt  het  uit  tot  nieuwe  oplossingen  voor  maatschappelijke  vraagstukken  en  stimuleert  het  tot  kwaliteitsverbetering  en  kwaliteitszorg.  Het  Museumhuis  Groningen  heeft  een  belangrijke  taak  bij  het  uitvoeren  van  provinciaal  beleid,  zoals  dat  is  verwoord  in  de  Cultuurnota 2009 – 2012 Grenzen Overschrijden.  Taken  ‐ Integrale projecten op gebied van erfgoed, kunst  en  natuur  ‐  Deskundigheidsbevordering  voor  culturele  instellingen  en  overheden  ‐  Signaleren  en  oplossen  van  knelpunten  ‐  Tot  stand  brengen  van  een  hecht  cultureel  netwerk om zo optimaal mogelijk gebruik te maken  van  deskundigheid  binnen  de  provincie  Groningen 

‐  Aansluiten  bij  nationale  projecten  en  daarvoor  een geschikte vertaalslag maken naar de provincie.  Huismuseum/Verzamelaarshuis  Gebruik van de term museumhuis in de zin van een  huismuseum of verzamelaarshuis.  Museumhuis Kunstpaviljoen  Jannie  Tonnis  de  Graaf  en  haar  man  Job  Kuiper  wonen in hun passie: museumhuis Kunstpaviljoen.  Een  totaalkunstwerk  van  architectuur,  interieur,  kunst  en  natuur.  Geïnspireerd  door  het  Museum  Insel  Hombroich  en  het  gedachtegoed  van  Helene  Kröller  ‐  Müller  creëerden  zij  in  1999  op  het  Drentse  platteland  in  Nieuw  Roden  hun  museumhuis.  Voor  de  basisvorm  is  uitgegaan  van  Villa  Rotonda  van  Palladio,  de  doorkijkjes  binnen  zijn  geïnspireerd  op  het  werk  van  Frank  Lloyd  Wright. Hun visie op hedendaagse kunst heeft het  echtpaar  consequent  doorgevoerd  in  het  Kunstpaviljoen.  Hier  kunt  u  als  bezoeker  ervaren  hoe  het  is:  wonen  tussen  hedendaagse  Nederlandse kunst en vormgeving.  Van buiten oogt het museumhuis als een vierkant,  opgetrokken  uit  paarsrode  baksteen.  Twintig  meter lang, twintig meter breed, vier meter hoog.  Een  kaarsrecht  pad,  twee  grasvelden  ter  weerszijden,  lila  deuren  die  het  oog  naar  binnen  trekken.  Al  na  de  eerste  stap  over  de  drempel  ontvouwt  het  gebouw  zich.  Door  de  diverse  doorkijkjes  en  het  prachtige  Drentse  coulisselandschap voelt het gebouw heel open aan.    Het  Kunstpaviljoen,  strak  en  statig  van  buiten,  is  intiem  en  modernistisch  van  binnen.  Het  fantastische  uitzicht  wordt  op  harmonieuze  wijze  geïntegreerd  in  de  hedendaagse  stijlkamers.    Het  paviljoen  werd  gebouwd  met  het  doel  de  kunst  optimaal  te  kunnen  presenteren  in  een  woonomgeving.  Een  plek  van  inspiratie,  bezinning  en  rust.  Al  wandelend  over  het  landgoed  en  door  de  stijlkamers  wordt  u  steeds  opnieuw  verrast  en  geïnspireerd  door  de  combinatie  van  het  landschap,  de  architectuur  en  de  kunstcollectie.  Hier  worden  hedendaagse  kunst  en  vormgeving  gecombineerd in een natuurlijke setting.    Net als de ligging op het Drentse platteland is ook  de  collectie  spectaculair.  De  verzamelde 

topstukken  vormen  een  voortreffelijke,  gevarieerde  en  voortdurend  verassende  collectie.  Deze bestaat  voor  een groot  gedeelte uit  unica  of  prototypes  van  hoofdzakelijk  Nederlandse  kunstenaars  en  vormgevers.  Ze  vormen  de  inrichting van het Kunstpaviljoen. Bijna altijd weet  het  echtpaar  die  stukken  te  verzamelen  van  kunstenaars  en  designers  van  wie  pas  (veel)  later  de  relevantie  en  het  belang  wordt  ingezien.  Hiervoor  volgen  zij  onder  meer  de  studenten  van  de Design Academy Eindhoven, Rietveld Academie  Amsterdam  en  ArtEZ  Arnhem.  In  de  woonkamer  staat  een  bank  van  Piet  Hein  Eek  en  hangen  lampen  van  Jurgen  Bey.  De  eetkamer,  die  tevens  trouwkamer  is,  heeft  een  wandschildering  van  Anne  Wenzel.  Hier  ziet  u  ook  een  klok,  kroonluchter en papieren tafel van Job Smeets. Tot  de vaste collectie hoort verder nog werk van onder  anderen Maarten Baas, Joris Laarman, Rein Draijer,  Mary Waters, Rob Scholte en Auke de Vries.   Een  groot  gedeelte  van  de  eigen  collectie  wordt  permanent getoond. Per jaar vinden vier exposities  plaats,  tussen  de  stukken  uit  de  vaste  collectie  en  in  de  grote  zaal.  Elke  expositie  toont  kunst  als  afspiegeling van de huidige samenleving.  Zie verder:  Museumhuis Kunstpaviljoen  http:///www.kunstpaviljoen.nl    Museumhuis Groningen  http://www.museumhuisgroningen.nl  

Museuminventarisatie Project  Het  Museum  Inventarisatie  Project  (MusIP)  is  een  groot, landelijk  project dat de afgelopen jaren per  provincie  is  uitgevoerd  door  het  Landelijk  Contact  van  Museumconsulenten  http://www.musip.nl/.  Bij  dit  onderzoek  zijn  de  collecties  van  musea  geïnventariseerd en beschreven op het niveau van  deelcollecties  en  opgeslagen  in  een  centrale  database.  Doelstelling  Het  Museum  Inventarisatie  Project  heeft  ten  doel  deelcollecties van musea in kaart te brengen en zo  toegankelijk  te  maken.  Tot  nu  toe  zijn  van  veel  musea  alleen  algemene  gegevens  op  het  web 

beschikbaar:  praktische  bezoekgegevens  samen  met een  karakteristiek van de collectie  als geheel.  Sommige  musea  presenteren  ook  al  hun  objecten  via internet, maar het zal nog vele jaren duren voor  dit  voor  alle  musea  geldt.  MusIP  biedt  een  tussenoplossing.  Door  collecties  op  deelcollectieniveau  te  ontsluiten,  kan  men  alvast  een indruk krijgen van wat musea in huis hebben.  Onder een deelcollectie wordt verstaan: een groep  objecten die samenhang met elkaar vertonen. Dat  kan  doordat  ze  dezelfde  functie  hebben  (bijvoorbeeld  landbouwwerktuigen),  uit  hetzelfde  materiaal bestaan (bijvoorbeeld zilverwerk) of over  hetzelfde  onderwerp  gaan  (bijvoorbeeld  Tweede  Wereldoorlog).  Geschiedenis  MusIP is een initiatief van het Erfgoedhuis Utrecht.  MusIP  werd  als  proefproject  in  de  periode  1997‐ 1999 in de provincie Utrecht uitgevoerd. In ruim 40  musea  in  de  provincie  Utrecht,  van  heel  groot  tot  heel  klein  en  van  keurig  geordend  tot  onoverzichtelijk  opgetast,  werden  deelcollecties  beschreven  in  een  speciaal  daarvoor  ontwikkelde  database.  Met  laptop  en  teller  trokken  de  MusIP‐ medewerkers  door  de  provincie.  Zij  slaagden  erin  een  goed  beeld  te  creëren  van  de  ‘collectie  Utrecht’. Na de afronding van het project besloten  de  provincies,  het  Ministerie  van  OCW  en  de  Vereniging  van  Nederlandse  Gemeenten  dat  zij  deze  inventarisatie  landelijk  wilden  uitvoeren.  De  uitvoering  kwam  in  handen  van  de  provinciaal  museumconsulenten,  die  de  Stichting  Landelijk  Contact van Museumconsulenten (LCM) aanwezen  om de werkzaamheden te coördineren.  Datamodel  Van  elke  deelcollectie  zijn  inhoudelijke  gegevens,  herkomstgegevens en beheergegevens vastgelegd.   Inhoudelijke gegevens  De inhoudelijke gegevens betreffen:  ‐ de naam van de deelcollectie, zoals het museum  die hanteert   ‐ trefwoorden om de deelcollectie als geheel goed  terugvindbaar te maken   ‐ trefwoorden die representatieve objecten in de  deelcollectie aanduiden  

‐ een beschrijving van de deelcollectie   ‐ het aantal objecten in de deelcollectie   ‐ het aantal objecten in de deelcollectie per  categorie objecten (dus b.v. hoeveel  kledingstukken?, hoeveel gereedschappen?)   ‐ het aantal objecten in de deelcollectie dat van  betekenis is voor de eigen regio (geografische  gebondenheid)  

MuseumJeugdUniversiteit 

Herkomst gegevens 

De  deelnemende  musea  willen  met  de  MuseumJeugdUniversiteit  kinderen  van  8  t/m  12  jaar op een andere manier kennis laten maken met  de museumcollecties. Aan de basis hiervan ligt dat  de  colleges  een  kindervraag  als  onderwerp  hebben, en dat die vraag wordt beantwoordt door  wetenschappelijk  medewerkers  van  het  museum  of wetenschappers uit de academische wereld. De  onderwerpen  hebben  altijd  betrekking  op  de  collectie  van  het  desbetreffende  museum,  en  moeten interessant, leuk of bijzonder zijn. 

De herkomstgegevens betreffen:  ‐ de beheerder van de collectie, d.w.z. het museum   ‐ de eigenaar van de collectie (indien van  toepassing); alleen niet‐particuliere eigenaren zijn  opgenomen   ‐ de herkomst van de collectie, b.v. een plaats of  een persoon    Beheersgegevens  De beheergegevens betreffen:  ‐ de registratie‐, automatiserings‐ en  digitaliseringsgraad van de collectie   ‐ een kwalificatie voor de bewaaromstandigheden  en de conditie van de collectie   ‐ een kwalificatie m.b.t. het belang van de collectie  voor het museum   Deze  beheergegevens  zijn  alleen  voor  de  museumconsulent van de provincie waarin zich het  museum bevindt beschikbaar.  De  trefwoorden  zijn  toegekend  door  de  MusIP‐ medewerkers  in  overleg  met  het  museum  en  zijn  zo  veel  mogelijk  conform  de  trefwoorden  in  de  Nederlandstalige  Art  &  Architecture  Thesaurus.  Ook  de  overige  gegevens  zijn  steeds  in  nauw  overleg met het museum tot stand gekomen. 

De  MuseumJeugdUniversiteit  is  een  initiatief  van  het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. In 2009  begon  in  dit  museum  de  eerste,  succesvolle  collegereeks.  Inmiddels  wordt  elk  half  jaar  een  nieuwe  collegereeks  gegeven  in  musea  in  5  Nederlandse steden. 

De MuseumJeugdUniversiteit is tot stand gekomen  in samenwerking met de Universiteit Leiden en het  Leidsch Dagblad, en wordt mede mogelijk gemaakt  door Shell Nederland.  Zie verder:  MuseumJeugdUniversiteit  http://www.museumjeugduniversiteit.nl  

Museumkaart  De  Museumkaart  (voorheen  Museumjaarkaart)  is  een  kaart  die  gratis,  dan  wel  tegen  een  gereduceerde  prijs  toegang  geeft  tot  musea.  De  kaart  wordt  uitgegeven  door  de  Nederlandse  Museumvereniging.  http://www.museumvereniging.nl/default.aspx?id =132  

Zie verder: 

Ruim  400  musea,  verspreid  over  heel  Nederland,  bieden  op  vertoon  van  de  Museumkaart  gratis  toegang  tot  hun  vaste  collectie.  Ieder  met  de  Museumkaart  afgelegd  bezoek  wordt  door  de  Museumvereniging  achteraf  aan  het  betreffende  museum vergoed. Hierbij wordt uitgegaan van een  gemiddelde  toegangsprijs,  op  basis  van  het  volledige  tarief  voor  jeugd‐,  volwassenen‐  en  seniorenbezoek. 

Museum Inventarisatie Project  www.musip.nl   

Doelen Museumkaart 

Behalve  van  de  deelcollecties  zijn  ook  gegevens  over het museum als geheel vastgelegd:  ‐ adresgegevens   ‐ doelstelling en/of missie   ‐ karakteristiek   ‐ type museum 

‐ Bevordering van het (herhalings)bezoek aan de  Nederlandse musea  ‐ Versterking van de affiniteit tussen bezoekers en  musea 

Museumkunde  Zie: Museologie 

Museummaandag 

Activiteiten Museumkaart  ‐ Promotie, verkoop en distributie van de  Museumkaart  ‐ Uitgifte van het Museumkaartmagazine voor  kaarthouders  ‐ Informatie over musea, tentoonstellingen en  bijzondere aanbiedingen. Verschijnt zes keer per  jaar  ‐ Adressenbeheer van Museumkaarthouders via  verkoop van abonnementen  ‐ Verkoopondersteuning van de Museumkaart in  deelnemende musea, onder andere door nieuw  verkoopmateriaal, speciale acties en  promotieteams  ‐ Analyse van bezoekgedrag van  Museumkaarthouders voor musea  ‐ Verzorging van mailings aan – selecties van –  kaarthouders in opdracht van musea  ‐ Vergoeding van de bezoeken met de  Museumkaart aan de deelnemende musea 

Museumkever  Museumkevers  zijn  kevers  behorende  tot  het  geslacht  Anthrenus  uit  de  familie  van  de  Dermestidae  (Spektorren).  De  larven  voeden  zich  met  dierlijke  producten  zoals  wol,  leer,  veren,  textiel en bont. Zij kunnen daarom zeer schadelijk  zijn in natuurhistorische verzamelingen, met name  insectencollecties.  In  de  Nederlandse  Wikipedia  site  wordt  ''Anthrenus  verbasci''  museumkever  genoemd.  In  de  Duitse  Wikipedia  site  wordt  ''Anthrenus  museorum''  Kabinettkäfer  genoemd.  Het  is  deze  soort  die  in  de  Engelse  Wikipedia  site  museum  beetlewordt  genoemd  en  in  de  Franse  Wikipedia site anthrène des musées.  Zie verder:  Wikipedia (Nederlands): Museumkever  http://nl.wikipedia.org/wiki/Museumkever   Wikipedia (Duits): Kabinettkäfer  http://de.wikipedia.org/wiki/Kabinettk%C3%A4fer   

Veel  musea  zijn  gesloten  op  maandag.  Dat  maakt  deze dag bij uitstek geschikt om in alle rust op een  exclusieve manier het museum te bezoeken. Om te  leren, om te reflecteren, om vermaakt te worden.   Drie  Leidse  musea  (Museum  Volkenkunde,  Rijksmuseum  van  Oudheden  en  NCB  Naturalis)  spelen  hierop  in  met  de  BankGiro  Loterij  MuseumMaandag.  Een  dag  die  staat  voor  een  speciale  museale  ontmoeting.  Tussen  kenners  en  liefhebbers,  tussen  kunstenaars  en  het  publiek  of  tussen  museummedewerkers  en  bezoekers.  De  doelgroep  zijn  mensen  boven  de  50;  dat  zijn  momenteel  5  miljoen  mensen  in  Nederland.  Hiervan is een fors aandeel niet‐werkend, voor wie  de  BankGiro  Loterij  MuseumMaandag  extra  aantrekkelijk kan zijn.  De  BankGiro  Loterij  MuseumMaandag  wordt  een  merk  met  de  ambitie  dat  de  maandag  de  kwalitatief  beste  bezoekdag  van  de  week  wordt.  Het  getuigt  van  durf  om  van  een  zwakte  –  op  maandag  gesloten  ‐  een  sterkte  te  maken.  Na  gebleken  succes  in  Leiden  zal  de  organisatie  het  concept  landelijk  beschikbaar  stellen  voor  alle  beneficiënten.  http://www.bankgiroloterij.nl/Goede‐ Doelen/Extra‐projecten/BankGiro‐Loterij‐ MuseumMaandag.htm  

Museummedewerker  In  principe  is  een  museummedewerker  een  medewerker  van  een  museum.  Verwarring  ontstaat  echter  wanneer  museummedewerker  gelijk wordt gesteld aan museumprofessional. Dan  blijkt  dat  er  verschillende  soorten  medewerkers  zijn  al  naar  gelang  de  taak  die  zij  binnen  de  organisatie  hebben.  In  de  praktijk  blijkt  dan  dat  vaak niet iedereen die in dienst is van het museum  met  de  term  museummedewerker  wordt  bedoeld  en zeker niet met de term museumprofessional. In  de  literatuur  over  museummedewerkers  c.q.  museumprofessionals  gaat  het  doorgaans  niet  om  administratieve  medewerkers,  noch  schoonmaak‐

personeel. Medewerkers van de technische  dienst  en  bewakingspersoneel  vormen  een  grensgeval.  Het  is  ook  vaak  onduidelijk  of  vrijwilligers  en  mensen  die  via  een  of  andere  sociale  regeling  binnen  het  museum  werken  bedoeld  worden  wanneer sprake is van museummedewerkers. Er is  in  het  spraakgebruik  in  dit  opzicht  geen  verschil  tussen  museummedewerker  en  museum‐ personeel. 

David Thelen, 'Learning community. Lessons in co‐ creating  the  civic  museum',  Museum  News  80,  2001, (3): 56‐59, 68‐73, 92‐95. 

In  oudere  publicaties  komt  de  term  museumbeambte  voor.  Deze  term  heeft  ook  z'n  weg  gevonden  naar  het  Woordenboek  der  Nederlandsche  Taal  (http://gtb.inl.nl/?owner=WNT).  

Jorge Glusberg, Museos frios y calientes (Museo de  Telecomunicaciones, Buenos Aires 1983) 

Zie ook: 

The contentious museum  Titel  van  een  congres  te  Aberdeen,  November  2008.  The cool and the hot museum 

The cybernetic museum  Tomislav  Sola,  Essays  on  museums  and  their  theory. Towards a cybernetic museum (The Finnish  Museums Association, Helsinki 1997) 

Museumprofessional  The deconcentrated museum  Zie verder:  Peter van Mensch, ...  Zielpunkt Museumsarbeit  http://www.museumsarbeit.htwk‐leipzig.de 

Museummodel  In  de  literatuur  worden  allerlei  modellen  aangeboden, vooral betreffende de manier waarop  de instelling haar maatschappelijke rol zou kunnen  invullen. Het gaat hier niet om typen van musea op  basis van collectie, beheersvorm of doelgroep. Zie  daarvoor de pagina Museumtypologie.  The anti‐museum  Term  incidenteel  gebruikt  voor  een  instelling  die  beoogt  een  alternatief  te  vormen  voor  (traditionele)  musea.  Specifiek  gebruikt  voor  het  Palais de la Découverte te Parijs (M. VanPraet & A.  Galangau 1989: 42).  Het autarkische museum  Een  museum  dat  er  naar  streeft  onafhankelijk  te  zijn  van  anderen  door  zelf  in  alle  behoeften  te  voorzien.  “Autarkische  musea  bestaan  niet,  maar  de programma's wekken wel die indruk. Je ziet dan  ook  dat  musea  streven  hun  collecties  te  completeren”  (Emile  Meijer  in  een  interview  in  Hervormd Nederland, 13 oktober 1979).  The civic museum 

The delirious museum  Calum  Storrie,  The  delirious  museum.  A  journey  from  the  Louvre  to  Las  Vegas  (I.B.  Tauris,  London  2006)  The democratic museum  David  Fleming,  The  democratic  museum.  Keynote  speech  MA  Conference,  Liverpool  6  October  2008  (http://www.museumsassociation.org/download?i d=17446)   In its purest form the democratic museum has the  following  characteristics:  ‐  it  attracts  diverse  audiences  which  are  representative of  society at  large,  through  diverse  programming  which  operates  on  many  levels,  and  these audiences have developed the social habit of  using  the  museum  regularly  ‐  it  places  an  emphasis  on  people  and  identity   ‐  it  has  social  goals  and  is  socially  responsible,  because it understands that it is using public funds  ‐ it involves the public in many ways, not solely as  visitors,  through  consultation,  advice  and  participation  ‐ it is integrated into the lives of its communities, it  contains  their  voices,  it  is  based  on  dialogue  ‐ its governance is not elitist, and is accountable to 

the  public  ‐  it  is  not  afraid  of  controversy,  debate  and  opinion; indeed, it welcomes these and encourages  varied  reactions;  it  may  even  embrace  political  stances  in  a  transparent  manner;  it  may  fight  for  social  justice  ‐  it  does  not  have  admission  charges,  neither  for  permanent displays nor for special exhibitions, and  therefore  it  does  not  have  a  two‐tier  system  of  access  (some  day  someone  will  explain  to  me  the  logic  behind  publicly‐funded  museums  routinely  levying  a  significant  admission  charge  for  special  exhibitions,  when  if  they  structured  their  budgets  differently they wouldn’t have to do so) 

lDatabase/jos%20pdf%20files/127_136carbone200 502.pdf.pdf   Barbara  Franco,  Public  History  and  Civic  Dialogue  (2006)  http://www.oah.org/pubs/nl/2006may/franco.htm l  

The dialogic museum 

Gebaseerd  op  de  ideeen  van  Mikhail  Bakhtin  (http://en.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Bakhtin)  :  “everything  anybody  ever  says  always  exists  in  response to things that have been said before and  in  anticipation  of  things  that  will  be  said  in  response.  We  never,  in  other  words,  speak  in  a  vacuum.  As  a  result,  all  language  (and  the  ideas  which  language  contains  and  communicates)  is  dynamic,  relational  and  engaged  in  a  process  of  endless  redescriptions  of  the  world”  (http://en.wikipedia.org/wiki/Dialogic)    en  op  de  ideeen  van  Paulo  Freire  (http://en.wikipedia.org/wiki/Freire,_Paulo)  :   “Educators,  in  order  to  promote  free  and  critical  learning  should  create  the  conditions  for  dialogue  that  encourages  the  epistemological  curiosity  of  the  learner.  The  goal  of  the  dialogic  action  is  always  to  reveal  the  truth  interacting  with  others  and  the  world”  (http://en.wikipedia.org/wiki/Dialogic_learning) . 

John Kuo Wei Tchen, 'Creating a Dialogic Museum:  the  Chinatown  History  Museum  experiment',  in  Ivan Karp, Christine Mullen Kreamer and Steven D.  Lavine,  eds.,  Museums  and  Communities:  The  Politics  of  Public  Culture  (Smithsonian  Institution  Press, Washington 1992)285‐326. 

Het  ICOM  International  Committee  for Museology  (ICOFOM)  organiseerde  een  congres  over  het  thema  “The  dialogic  museum  and  the  visitor  experience”  (Taiwan,  23‐26  Oktober  2011).  De  papers (ICOFOM Study Series 40) zijn te vinden op  de website: http://network.icom.museum/icofom  

Claudine  Brown  et  al.,  'The  dialogic  museum:  models  for  collaboration  with  community',  Proceedings Annual Meeting, American Association  of Museums, Seattle, April 24‐28 1994. 

The discursive museum  

And  let’s  be  absolutely  clear  ‐  the  democratic  museum  is  not  anti‐scholarship;  not  anti‐ collections; not anti‐research; not anti‐quality; not  anti‐intellectual.  In  fact,  the  democratic  museum  demands scholarship, collections, research, quality  and  intellectualism.  We  must  not  be  deceived  by  people  who  claim  that  popularising  museums  means  rejecting  these  things,  who  claim  that  democracy  equals  dumbing  down,  who  claim  that  creating  social  value  through  access  and  inclusion  is uncivilised. 

Andrew  Dewdney,  David  Dibora  &  Victoria  Walsh,  Post‐critical  museology  (Routledge,  Londen  2012)  Chapter 8.  The ecomuseum  …  The economuseum   …  The endless museum  Calum  Storrie,  'The Endless  Museum:  A  “House of  Dreams”’, in: Calum Storrie, The delirious museum.  A journey from the Louvre to Las Vegas (I.B. Tauris,  London 2006) 16‐33.  The engaging museum  Graham  Black,  The  engaging  museum.  Developing  museums  for  visitor  involvement  (Routledge,  London 2005)  The enviro‐active museum  Elizabeth  Wylie  &  Sarah  S.  Brophy,  'The  Greener  Good.  The  Enviro‐Active  Museum',  Museum  87,  2008, (1): 40‐47.  The essential museum  Elaine  Heumann  Gurian,  ‘The  essential  museum’,  te ara (Journal of Museums Aotearoa) 31, 2006, (1)  The fragmented museum  Hugues de Varine, ...  The global museum 

Peter  Noever  red.,  The  discursive  museum  (MAK,  Wenen  &  Hatje  Cantz  Publishers,  Ostfildern‐Ruit  2001) 

Stan  Carbone,  'The  dialogic  museum',  Muse  21,  2003, (1): 36‐39. 

The disruptive museum 

Stan  Carbone,  'Het  Museum  van  de  Dialoog',  Museumvisie 27, 2003, (2): 32‐33. 

http://www.odd.nl/wp/?p=161&sms_ss=twitt er&at_xt=4dcbe2554ce64fcd,0  http://tinyurl.com/6e2xevn  

Stan  Carbone,  'The  dialogic  museum  and  ethnocultural  diversity',  Canadian  Ethnic  Studies  Journal  37,  2005,  (1):  127‐136.  http://www.umanitoba.ca/publications/ces/Journa

Karsten  Schubert,  'An  experiment:  the  global  museum',  in:  Karsten  Schubert,  The  Curator's  Egg  (One‐Off Press, London 2000) 113‐120.  The green museum 

The distributed museum 

Stephen  Leahy,  'Greening  stewardship',  Muse  21,  2003, (1): 22‐26.  Sarah  Brophy  &  Elizabeth  Wylie,  'It's  easy  being  green:  museums  and  the  green  movement',  Museum  News  85,  2006,  (5)  (http://www.aam‐ us.org/pubs/mn/MN_SO06_easy‐green.cfm)  

Creating  the  Green  Museum.  AAM  Annual  Meeting. Chicago 2007  Elizabeth Wylie & Sarah Brophy, 'Saving collections  and  the  planet.  For  creating  a  green,  sustainable  future, museum collections are part of the solution  ‐ and part of the problem', Museum 88, 2009, (6):  52‐59.  (http://www.aam‐ us.org/pubs/mn/savingcollections.cfm)   The idea museum  Dit  model  werd  door  Gail  Lord  uitgewerkt  tijdens  een  gastcollege  aan  het  Reinwardt  masterprogramma in 2005.  The inclusive museum  Richard  Sandell,  'Museums  as  agents  of  social  inclusion',  Museum  Management  and  Curatorship  17, 1998, (4): 401‐418.  Journal  of  the  inclusive  museum  (Melbourne,  Australia).  Vol.  1  2008  (http://www.museum‐ journal.com)   Richard  Sandell  (1998):  “The  inclusive  museum  ...  tackles  social  exclusion  within  the  cultural  dimension, although the inter‐related nature of the  process  of  social  exclusion  ...  suggests  that  this  might lead to positive outcomes in relation to the  other dimensions” (p. 410).  The integrated museum  Round  table  on  the  development  and  the  role  of  museums  in  the  contemporary  world..  UNESCO  Regional  Seminar.  Santiago  de  Chile,  Chile  20  31  May 1972.  Walter  Hochreiter,  Vom  Museumtempel  zum  Lernort.  Zur  Sozialgeschichte  deutscher  Museen  1800‐1914  (Wissenschaftliche  Buchgesellschaft,  Darmstadt 1994) Das integrierte Museum, pp. 236‐ 301.  Alan  Emery,  'The  Integrated  Museum:  a  meaningful role in society?', Curator 44, 2001, (1):  69‐82.  1972: Guiding principles of the integrated museum  The  development  of  science  reveals  that  reality  is  one  and  should  be  apprehended  as  such. 

Moreover, contemporary scientific development is  based  on  multidisciplinary  work  and  compartmentalized  views  are  disappearing  even  from school textbooks. The variety and diversity of  the  problems  confronting  modern  man  will  finally  compel him to look on the world as one world, to  be  tackled  as an  integrated whole.  All  this  implies  that  the  trend  should  be  towards  the  establishment  of  integrated  museums  whose  subjects,  collections  and  exhibitions  are  interrelated with one another and with the natural  and  social  environment  of  mankind.  The  basic  function  of  museums  is  to  show  their  visitors their place in the world and to make them  aware  of  their  problems  as  individuals  and  as  members  of  society.  To  achieve  this  purpose,  museums should present those problems as well as  indicating the perspectives that give a constructive  meaning  to  human  existence.  This approach does  not  deny  the  value  of existing  museums,  nor  does  it  imply  abandoning  the  principle of specialized museums; it is put forward  as  the  most  rational  and  logical  course  of  development for museums, so that they  may best  serve society's needs. In some cases, the proposed  changes  may  be  introduced  gradually  or  on  an  experimental  basis;  in  others    for  instance,  museums not yet established or not yet definitively  organized      it  may  provide  the  basic  orientation.  The  transformation  in  museological  activities  requires  suitable  personnel,  which  implies  a  gradual change in  the outlook of the curators and  administrators  themselves  and  in  the  institutional  structures  for  which  they  are  responsible.  In  addition,  the  integrated  museum  will  require  the  permanent  or  temporary  assistance  of  specialists  from  various  disciplines,  including  the  social  sciences.  The new type  of  museum, by its specific  features,  seems  the  most  suited  to  operate  as  a  regional  museum  or  as  a  museum  for  small  and  medium  sized population centres.  The migratory museum  Joelle  Seligson,  'The  migratory  museum.  Is  the  search  for  greener  pastures  worth  the  risk?',  Museum  88,  2009,  (6)  (http://www.aam‐ us.org/pubs/mn/migratorymuseum.cfm)   

The mindful museum   Adam  Gopnik,  'The  Mindful  Museum',  Museum  News  86,  2007,  (6)  (http://www.aam‐ us.org/pubs/mn/mindfulmuseum.cfm)  

Julian  Spalding,  The  poetic  museum.  Reviving  historic collections (Prestel, München 2002). 

(http://www.tate.org.uk/research/tateresearch/m ajorprojects/tate‐encounters/edition‐4/)  

Het polyvalente museum 

“One  of  the  longer  term  goals  of  the  project  is  to  begin to work out from the specifics of the analysis  to a more programmatic view of museum practices  in respect of the production on audience, in order  to  provide  more  specific  direction  about  how  various  museological  practices  can  be  opened  up  to  one  another.  In  our  view,  this  would  be  a  contribution  towards  the  establishment  of  what  we have termed the Social Museum”. 

..  Het mobiele museum  The post‐museum   Annet  Dekker,  'De  toeschouwer  bepaalt.  Nancy  Proctor  over  het  mobiele  museum',  Metropolis  M  31, 2010, (6): 65‐67.  In  een  interview  met  Nancy  Proctor  voor  Metropolis  M  gebruikt  Annet  Dekker  de  term  mobiel  museum  voor  een  museum  dat  gebruik  maakt van mobiele technologieën.  The museum 2.0  Nina  Simon,  'Museum  2.0  Deliberately  unsustainable',  Museum  88,  2009,  (3)   (http://www.aam‐ us.org/pubs/mn/museumtwopointo.cfm)    The mutual museum  Helen  Weinstein,  'Going  local',  Museums  Journal  112, 2012, (2): 23‐27.  The  mutual  museum  is  “characterised  by  the  building of successful partnerships, the generation  of  income  through  social  enterprise,  and  the  core  involvement  of  volunteers  in  curating  and  programming”.  The network museum  ..  Het ondernemende museum  Als  uitwerking  van  de  cultuurnota  Cultuur  als  confrontatie  schreef  toenmalige  staatssecretaris  Rick  van  der  Ploeg  de  nota  Een  ondernemende  cultuur  (1999).  Het  idee  van  het  ondernemende  museum  werd  ook  uitgewerkt  in  zijn  nota  Vermogen om te laten zien (2000).  The participatory museum  Nina  Simon,  The  Participatory  Museum  (Museum  2.0, Santa Cruz CA  2010)  The poetic museum 

Rebecca  Duclos,  'Postmodern/Postmuseum:  New  directions  in  contemporary  museological  critique',  Museological Review (Leicester) 1, 1994, (1): 1‐13.  Eilean  Hooper‐Greenhill,  'Learning  in  the  post‐ museum: issues and challenges', in: Eilean Hooper‐ Greenhill,  Museums  and  education.  Purpose,  pedagogy,  performance  (Routledge,  London  2007)  189‐201.  The productive museum  Irene  Georgina  DeCarli,  Richard  Duckles  &  Mayela  Solano Quiros, The productive museum. A proposal  for  change  (National  University,  Heridia  ‐  Costa  Rica 1993)  The reflexive museum  Philipp  Schorch,  ‘The  reflexive  museum  ‐  opening  the  door  to  behind  the  scenes’,  te  ara  (Journal  of  Museums Aotearoa) 33, 2009, (1&2): 28‐31.  Schorch: “The reflexive museum as I envisage it, by  referring  to  Beck  and  Bonss'  reflexive  modernity  (2001),  is  not  only  self‐aware,  but  confronts,  critiques,  questions  and  ultimately  transforms  itself  and  invites  the  visitor  to  democratically  participate in this process” (p. 28). Schorch verwijst  hier  naar  U.Beck  &  W.  Bonss  red.,  ''Die  Modernisierung der Moderne'' (Frankfurt 2001).    The responsive museum  Caroline  Lang,  John  Reeve  &  Vicky  Woollard,  The  Responsive  Museum.  Working  with  audiences  in  the twenty‐first century (Ashgate, Aldershot 2006)  The social museum  Andrew  Dewdney,  Identity,  difference  and  the  art  museum.  Tate  Encounters:  Britishness  and  Visual  Culture',  Tate  Encounters  (E)dition  2008  (4). 

The sustainable museum  Kevin  Gosling,  'The  sustainable  museum.  Our  priority entering the 21st century', Lord Newsletter  winter 2000.  The total museum  The  Total  Museum.  An  Interactive  Multimedia  Conference.  The  Art  Institute  of  Chicago,  October  25‐26, 1996.  Tomislav  Sola,  'Definitions and  revisions ‐  towards  the  total  museum',  in:  Tomislav  Sola,  Essays  on  museums  and  their  theory  (The  Finnish  Museums  Association, Helsinki 1997) 244‐258.  Calum  Storrie,  'The  Totalmuseum',  in:  Calum  Storrie,  The  delirious  museum.  A  journey  from  the  Louvre to Las Vegas (I.B. Tauris, London 2006) 44‐ 63.  The universal museum  ...  The wandering museum  Vicki Goldberg, 'The wandering museum: outreach  takes  on  new  meaning',  New  York  Times  January  10, 1999.  The Wikipedic museum  Taeke  Kuipers,  'The  development  of  the  Money  Museum',  in:  Graziano  Campanini  &  Massimo  Negri  eds.,  Banks  and  museums  beyond  sponsorship.  An  overview  of  European  museums  created  by  bank  foundations  (Bononia  University  Press, Bologna 2011) 161‐164. 

Kuipers: “We have to transform the museum even  further  from  product  driven  to  client  driven.  We  can create solid individual support by allowing the  public,  existing  visitors,  potential  visitors  and  web  visitors,  to  contribute  to  the  museum's  products  and to bring the museum to the visitor if they don't  come  to  us.  The  next  step  for  us  museum  professionals, will be to develop the Encyclopaedic  Museum into a Wikipedic Museum” (p. 164).  Das Wilde Museum  Een  door  niet‐professionals  opgezet  en  beheerd  museum.  Angela Jannelli, Wilde Museen; zur Museologie des  Amateurmuseums  (transcript  Verlag,  Bielefeld  2012). 

Museummoeheid  De term museummoeheid (museum fatigue) werd  in 1916 geintroduceerd door Benjamin Gilman. Hij  bedoelde  daarmee  de  vermoeidheid,  zowel  fysiek  als ook geestelijk, die optreedt bij museumbezoek.  Gilman  was  van  mening  dat  deze  vermoeidheid  voorkomen,  dan  wel  uitgesteld,  kon  worden  door  aandacht  te  besteden  aan  de  inrichting  van  de  museale  ruimtes,  bijvoorbeeld  door  het  aanbrengen  van  afwisseling  en  door  het  verminderen van de objectdichtheid in de zalen.  Zie verder:  Stephen  Bitgood,  'When  is  “museum  fatigue”  not  fatigue?', Curator 52, 2009, (2): 193‐202.  Benjamin  Gilman,  'Museum  fatigue',  Scientific  Monthly 12, 1916: 67‐74.  Managing  Visitor  Fatigue  in  Museums  and  Attractions   http://coolinsights.blogspot.com/2011/07/managi ng‐visitor‐fatigue‐in‐museums‐and.html 

MuseumMonitor  De  MuseumMonitor  is  een  initiatief  van  de  Museumvereniging.  http://www.museumvereniging.nl/default.aspx?id =1032  

De  MuseumMonitor  heeft  als  doel  uitgebreide  en  kwalitatief  hoogwaardige  en  vergelijkbare  informatie  over  het  Nederlandse  museumpubliek  aan  te  bieden  aan  de  Nederlandse  musea.  Dit  ter  ondersteuning  van  het  marketingbeleid  van  de  deelnemende  musea.  Het  publieksonderzoek  dat  de MuseumMonitor aanbiedt, is in de periode mei  tot november 2002 met succes getest middels een  pilot  in  Gelderland.  De  uitvoering  van  de  MuseumMonitor  is  in  handen  van  TNS/Nipo,  het  marktonderzoekinstituut.  De  vragenlijst  is  grotendeels  samengesteld  door  Letty  Ranshuysen,  zij  is  ook  als  onafhankelijk  adviseur  aan  het  onderzoek verbonden.  

Museumnorm 

De museumnorm is onderverdeeld in de volgende  twaalf thema's:  ‐ Rechtspositie, bestuur en beleid  ‐ Kwaliteitssysteem  ‐ Financiële middelen   ‐ Voorzieningen en Veiligheidszorg   ‐ Toegankelijkheid   ‐ Personeel   ‐ Collectie: beleid, verwerven en afstoten   ‐ Collectie: registreren en behouden   ‐ Collectie: Onderzoek   ‐ Presentatie   ‐ Communicatie en Marketing   ‐ Educatie 

De norm kent drie conformiteitniveaus:  

De  norm  is  een  specifiek  museale  standaard  die  aanvullend  is  op  wetten  en  eisen  die  voor  organisaties  in  meer  algemene  zin  gelden,  zoals  eisen  voortkomend  uit  bijvoorbeeld  de  Arbeidsomstandighedenwet.  Deze  meer  algemene  eisen maken geen deel uit van deze norm omdat zij  al  deel  uitmaken  van  de  Nederlandse  wet‐  en  regelgeving. 

* De instelling voldoet aan de gestelde eisen 

Zie verder: 

*  De  instelling  voldoet  formeel  niet  aan  de  gestelde  eis,  maar  heeft  de  intentie  uitgesproken  en  aannemelijk  gemaakt  er  binnen  afzienbare  tijd  aan te zullen voldoen 

Museumregister Nederland  http://www.museumregisternederland.nl 

De  Stichting  Museumregister  Nederland  heeft  ten  behoeve  van  de  registratie  van  musea  een  norm  vastgesteld.  In  deze  museumnorm  zijn  kwaliteitseisen  vastgelegd  met  betrekking  tot  de  taakgebieden van musea. 

*  De  instelling  voldoet  niet  aan  de  gestelde  eisen  en  heeft  niet  de  intentie  uitgesproken  en  aannemelijk gemaakt er binnen afzienbare tijd aan  te zullen voldoen  “De  museumnorm  gaat  daarom  over  wat  een  kwaliteitsmuseum  moet  doen,  niet  over  hoe  het  dat  moet  doen.  Concreet  betekent  dat  bijvoorbeeld  dat  een  museum  op  vaste  tijden  en  gedurende  regelmatige  periodes  open  moet  zijn,  maar dat er geen eis wordt gesteld aan het aantal  openingsuren. Musea dienen hier, beredeneerd en  onderbouwd,  zelf  invulling  aan  te  geven.  Deze  insteek  is  consequent  doorgevoerd  en  maakt  dat  de  vernieuwde  norm  flexibel  en  schaalbaar  is:  ze  kan  door  een  grote  diversiteit  aan  musea  worden  toegepast”  (Handleiding  Museumnorm  https://www.museumregisternederland.nl/DeMus eumnorm/Toelichtingopnorm.aspx) 

Museumnota  Voor  velen  is dè  museumnota nog  steeds de  nota  Naar  een  nieuw  museumbeleid  van  1976,  geschreven  onder  verantwoordelijkheid  van  de  toenmalige  minister  van  Cultuur,  Recreatie  en  Maatschappelijk  Werk  (CRM),  H.W.  van  Doorn  (kabinet  Den  Uyl,  1973‐1977).  De  nota  werd  in  1985  gevolgd  door  de  nota  Museumbeleid,  geschreven  onder  verantwoordelijkheid  van  de  toenmalige  minister  L.C.  Brinkman  (kabinet  Lubbers I, 1982‐1986). 

Museumobject  Definities museumobject  Het  ''Woordenboek  der  Nederlandsche  Taal''  (CD‐ Rom versie 1995) geeft geen definitie. In de artikel  komen  wel  de  woorden  “museumvoorwerp”  en  “museumstuk”  voor,  echter  zonder  nadere  toelichting. Het ''Van Dale Groot Woordenboek der 

Nederlandse  Taal''  (12de  druk,  1995)  geeft  “museumstuk”:  “voorwerp  dat  in  een  museum  bewaard wordt of dat waardig is daarin bewaard te  worden”.  Het  ''Woordenboek  der  Nederlandsche  Taal''  geeft  overigens  een  artikel  over  “voorwerp”  waarin “object” voorkomt als synoniem. Het woord  “object” heeft geen eigen artikel.  Museales Objekt (synoniem: Musealie)  Aus Natur bzw. Gesellschaft entnommenes mobiles  authentisches  Objekt,  welches  als  Primärquelle  langdauernd  die  Entwicklung  von  Natur  bzw.  Gesellschaft belegen und der Erkenntnisermittlung.  Erkenntnisvermittlung  sowie  Erlebnisvermittlung  dienen  kann,  für  den  musealen  Bestand  zur  Bewahrung  ausgewählt  und  erworben  wurde  und  sich  im  Magazin  bzw.  in  der  Ausstellung  des  Museums  oder  auch  als  Leihgabe  außerhalb  befindet.  Klaus  Schreiner,  ''Museologische  Termini  –  Auswahl'' (Neubrandenburg 1982)   Musealie (synoniem: Museales Objekt)  Musealien  sind  ein  Teil  des  beweglichen  Kulturgutes  und  des  kulturellen  Erbes.  Sie  sind  vergegenständlichte Arbeitsresultate, in denen sich  menschliche  Wesenskräfte  manifestieren.  Durch  museale  Arbeit  werden  diese  Objekte  aus  der  gesellschaftlichen  sowie  natürlichen  Umwelt  selektiert,  erworben  und  dann  bewahrt,  erschlossen und zweckgerichtet genutzt.  Klaus  Schreiner,  ''Terminologisches  Wörterbuch  der Museologie'' (Alt Schwerin 1989)  Musealium (synoniem: Museum object)  Musealia are part of the movable cultural property  and  the  cultural  heritage.  They  are  materialized  results  of  work  in  which  human  characteristic  forces  manifest  themselves.  These  objects  are  selected,  acquired  from  the  social  as  well  as  natural  environment  by  museum  work,  and  then  preserved, decoded and purposefully utilized.  Klaus  Schreiner,  ''Terminological  dictionary  of  museology'' (manuscript)  Objet de musée (synoniem: Musealium) 

Élément,  duo‐  ou  tridimensionnel,  ou  vraie  chose  prélevée  de  son  milieu  d’origine,  qu’il  soit  naturel  ou  culturel,  et  recueillie  en  un  lieu  approprié  à  fonction muséale.  

begrippen  museumprofessional  en  museoloog  gelijk  gesteld  worden  (de  museoloog  als  generalist), of is een museoloog een bepaald soort  museumprofessional (de museoloog als specialist)? 

André  Desvallées,  ''Thesaurus  museologicus.  Idees  fondamentales muséologiques'' (manuscript) 

In Italië hebben de museumverenigingen een Carta  nazionale  delle  professioni  museali  aangenomen  waarin  het  onderscheid  tussen  museummedewerker  en  museumprofessional  wordt  gerelateerd  aan  de  museologie  als  overkoepelende,  dan  wel  ondersteunende  discipline:  “Firstly,  museum  workers  must  be  trained  in  museology,  to  the  extent  and  in  the  manner  required  by  their  specific  professions.  Secondly,  every  museum  professional  deals  with  museology both in his daily routine work and each  time  he  contributes,  in  theory  and  in  practice,  to  museum  study,  research  and  education.”  Overigens  is  hier  wel  sprake  van  ‘professions’  in  meervoud.  Het  gaat  daarbij  om  vier  specialisaties:  (1) Research, care and management of collections,  (2)  Administration,  finance,  management  and  communication, (3) Services and relations with the  public,  (4)  Structures,  exhibition  design  and  security.  De  Carta  sluit  daarmee  aan  bij  de  moderne,  inclusieve,  opvatting  van  museumprofessional.  

Object   An  item  which  forms  part  of  an  institution's  collections  either  permanently  (in  which  case  it  would  be  recorded  in  the  accessions  register)  or  temporarily  (e.g.,  a  deposit  or  loan).  For  natural  science  collections  the  term  “specimen”  is  used  and  in  this  document  the  two  terms  should  be  regarded as being interchangeable.   ''International  guidelines  for  museum  object  information:  the  CIDOC  information  categories''  (1995) 

Museumprofessional  Onder museumprofessional wordt verstaan: al dan  niet  bezoldigd  personeel  van  musea  en  instellingen,  zoals  gedefinieerd  in  artikel  2,  eerste  en  tweede  lid  van  de  Statuten  van  ICOM,  dat  een  gespecialiseerde  opleiding  heeft  gevolgd  of  een  gelijkwaardige  deskundigheid  bezit,  relevant  voor  het  beheer  en  de  activiteiten  van  een  museum.  Voorts onafhankelijke deskundigen die door musea  en  instellingen,  zoals  hierboven  gedefinieerd,  ingeschakeld  zijn  en  die  zich  conformeren  aan  de  Ethische  Code  voor  Musea,  met  uitsluiting  van  personen  die  betrokken  zijn  bij  de  handel  in  of  promotie van commerciële producten  voor musea  en  museale  diensten  (uit:  Ethische  code  voor  musea, Nederlandse Museumvereniging 2006). Het  criterium  ‘gespecialiseerde  opleiding’  maakt  dat  sommige  museummedewerkers  wel  beschouwd  worden als museumprofessional en sommige niet,  hoewel  het  criterium  nauwelijks  wordt  ingevuld.  ‘Relevant voor ... de activiteiten van een museum’  kan veel inhouden. Dit speelt nog meer een rol bij  de vraag in hoeverre een museumprofessional een  museoloog  is,  of  zou  moeten  zijn.  Enkele  landen  uitgezonderd  (zoals  Brazilië),  is  museoloog  wereldwijd  geen  beschermde  kwalificatie.  Ook  bestaat  er  geen  eenduidige  opvattingen  over  de  invulling  van  deze  kwalificatie.  Moeten  de 

Zie ook:  Museoloog  Museummedewerker  Zie verder:  Carta  nazionale  delle  professioni  museali.  Conferenza  nazionale  dei  musei,  a  cura  di  Alberto  Milano  2006.  Garlandini,  (http://www.anms.it/easynet/Archivi%5CAnms%5 CFiles%5Ccarta_professioni_museali.pdf    Zielpunkt Museumsarbeit  http://www.museumsarbeit.htwk‐leipzig.de/  

Museumprijs  Sinds  1990  bestaat  de  Museumprijs  van  het  Prins  Bernhard  Cultuurfonds.  Deze  prijs  is  opgegaan  in  de  BankGiro  Loterij  Museumprijs.  http://www.museumprijs.nl/    Deze  Museumprijs  wordt  jaarlijks  toegekend  ter  bekroning  van  bijzondere verdiensten op het terrein van museale 

activiteiten  en  winnende  instelling  ontvangt  €  100.000,‐  Elk  jaar  wordt  met  de  BankGiro  Loterij  Museumprijs  binnen  een  categorie  een  instelling  bekroond.  In 2009 ging de prijs naar een museum  dat  er  het  beste  in  slaagt  (een  periode  uit)  de  Nederlandse  geschiedenis  toegankelijk  te  maken  voor  een  breed  publiek  van  kinderen  en  volwassenen.  Het  ging  hierbij  om  vaste  presentaties  of  meerjarige  activiteiten  of  programma's  van  minimaal  twee  jaar.  De  eigen  collectie van het museum moest uitgangspunt zijn.  De  prijs  ging  naar  het  Nederlands  Openluchtmuseum.  Het  museum  behaalde  28,6%  van  de  51.339  publieksstemmen  en  liet  daarmee  de  vier  andere  genomineerde  musea  (Beeld  en  Geluid,  Museum  Het  Dolhuys,  Nederlands  Spoorwegmuseum  en  het  Tropenmuseum)  achter  zich.  In  2010  ging  de  prijs  naar  Museum  Boijmans  van  Beuningen.  Het  museum  haalde  42  %  van  de  33.692  publieksstemmen.  De  andere  kandidaten  waren  Museum  De  Fundatie  (Zwolle/Heino)  en  Stedelijk Museum Schiedam.  Winnende instellingen  Op  andere  plaatsen  (waaronder  de  eigen  site  van  het  Prins  Bernhard  Cultuurfonds)  staan  verkeerde  jaartallen bij Naturalis (1996 ipv 1998) en de Anne  Frank  Stichting  (1998  ipv  2000).  Deze  lijst  is  gecontroleerd met oude krantenberichten (Trouw).  2009  Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem  2008  Hunebedcentrum Borger  2007  Kasteel de Menkemaborg te Uithuizen  2004  Museum aan Huis/Simon van Gijn te  Dordrecht   2002  Joods Historisch Museum te Amsterdam  2000  Anne Frank Stichting te Amsterdam  1998  Naturalis te Leiden  1994  Veenkoloniaal Museum te Veendam  1992  Museum Boymans Van Beuningen te  Rotterdam  1991  Natuurhistorisch museum te Maastricht   1990  Noordbrabants Museum te Den Bosch     

Museumregister  De  Stichting  Museumregister  Nederland  heeft  ten  behoeve  van  de  registratie  van  musea  een  norm  vastgesteld.  In  deze  museumnorm  zijn  kwaliteitseisen  vastgelegd  met  betrekking  tot  de  taakgebieden van musea.  Zie ook:  Museumnorm  Museumregistratie  Zie verder:  Museumregister Nederland  http://www.museumregisternederland.nl  

Museumregistratie  Museumregistratie  is  het  zichtbaar  maken,  bewaken  en  verbeteren  van  de  kwaliteit  van  de  Nederlandse musea, en daarmee het verantwoord  beheer  van  het  culturele  erfgoed.  http://www.museumvereniging.nl/default.aspx?id =58    De  museumregistratie  wordt  georganiseerd  door  een  aparte  stichting:  de  Stichting  Het  Nederlands  Museumregister  (SNMR),  waarin  de  Nederlandse  Museumvereniging  en  de  Provinciale  Museumconsulenten participeren.  In  Groot  Brittannië  spreekt  men  van  “accreditation”.  De  registratie  van  musea  wordt  georganiseerd  door  de  Museums,  Libraries  and  Archives  Council.  http://www.mla.gov.uk/what/raising_standards/ac creditation    In  de  Verenigde  Staten  vindt  “accreditation”  plaats  onder  verantwoordelijkheid  van  de  American  Association  of  Museums.http://www.aam‐ us.org/museumresources/accred/index.cfm   Zie verder:  Museumregister 

Museumrevolutie  Met  professionalisering  als  uitgangspunt  noemt  Peter  van  Mensch  in  zijn  proefschrift  ''Towards  a  methodology  of  museology''  (1992)  twee 

'''museumrevoluties''':  de  “first  museum  revolution”  (rond  1900)  en  de  “second  museum  revolution”  (rond  1970).  http://www.muuseum.ee/en/erialane_areng/mus eoloogiaalane_ki/p_van_mensch_towar/mensch02   Later  is  daar  nog  een  “third  museum  revolution”  (rond 1990) aan toegevoegd (zie: Léontine Meijer‐ van  Mensch,  ‘Vom  Besucher  zum  Benutzer’,  Museumskunde  74,  2009,  (2):  20‐26).  Elke  museumrevolutie  staat  voor  een  fundamentele  verandering  (“paradigmawisseling”)  in  het  denken  over  musea  en  ‐  als  gevolg  daarvan  ‐  in  de  museumpraktijk  zelf.  Zie  o.a.:  Léontine Meijer‐van  Mensch  and  Peter  van  Mensch,  ‘From  disciplinary  control  to  co‐creation.  Collecting  and  the  development  of  museums  as  praxis  in  the  nineteenth and twentieth century’, in: Encouraging  collections mobility  – a way forward for museums  in  Europe  (Helsinki  2010)  33‐53.  http://www.lending‐for‐ europe.eu/fileadmin/CM/public/handbook/Encour aging_Collections_Mobility_A4.pdf    De  “eerste  museumrevolutie”  is  elders  omschreven  als  “museum  modernisation  movement”. De “tweede museumrevolutie” leidde  tot  de  “New  museology”.  De  “derde  museumrevolutie” wordt in verband gebracht met  het begrip “museum 2.0”.   ''Museum  revolutions.  How  museums  change  and  are changed'' is de titel van een door Simon Knell,  Suzanne  MacLeod  en  Sheila  Watson  samengestelde  bundel  artikelen  (Routledge,  Londen 2007). Doel van de bundel is niet te komen  tot  een  samenhangende  visie  op  paradigmatische  veranderingen binnen het museumberoep.  

Museumstudies  Zie: Museologie 

Museumstuk  Een voorwerp met zodanige waarde dat het in een  museumcollectie zou kunnen ‐ of moeten ‐ worden  genomen.  De  term  wordt  gebruikt  in  de  kunsthandel  (veilingwezen)  en  bij  particuliere  verzamelaars  als  kwaliteitsaanduiding.  In  tegenstelling  tot  de  beschrijving  van  Van  Dale's  Woordenboek is de term minder gebruikelijk in de 

museumsector.  Dit  in  tegenstelling  tot  de  term  archiefstuk.   Buiten musea wordt de term inderdaad ook, zoals  Van  Dale  aangeeft,  ironisch  gebruikt.  In  de  campagne voor het Museumweekend van 4‐5 april  2009  werd  de  slagzin  gebruikt:  Laat  je  verleiden  door een museumstuk”, een duidelijk knipoog naar  de combinatie van “lekker stuk” en “saai museum”.  De  zelfde  slagzin  werd  gebruikt  voor  het  Museumweekend van 10 en 11 april 2010.  

Museumtypologie  Er  zijn  verschillende  variabelen  op  basis  waarvan  een typologie van musea is te maken. Het Centraal  Bureau  voor  de  Statistiek  hanteert  bijvoorbeeld  indelingen  naar  grootte,  beheersvorm,  aantal  bezoekers,  e.d.  De  wereldwijd  meest  gebruikelijke  (ook  door  het  CBS  gebruikte)  indeling  is  die  op  basis van het thema van de verzameling.  De meest gebruikelijke indeling is die in  ‐  musea betreffende kunst en toegepaste kunst  ‐  musea betreffende geschiedenis en archeologie  ‐  musea betreffende volks‐ en volkenkunde  ‐  musea betreffende de natuur  ‐  musea betreffende natuurwetenschap en  techniek 

Museumvereniging  De  Nederlandse  Museumvereniging  werd  op  27  februari  1926  opgericht  als  Vereniging  Directeurendag.  In  1947  werd  de  vereniging  heropgericht  als  Vereniging  Museumdag.  In  1969  kreeg  de  vereniging  haar  huidige  naam:  Nederlandse  Museumvereniging.  De  vereniging  werd  opgericht  als  vereniging  van  “museumdirecteuren  en  vakgeleerden,  die  in  nauwer  betrekking  tot  onze  musea  staan”.  “Het  doel  van  de  vereeniging  is  het  houden  van  een  directeurendag  ter  onderlinge  bespreking  en  behartiging  van  museumbelangen,  zoowel  van  meer  internen  als  algemeenen  aard”.  De  vereniging  betreft  “alleen  die  musea,  welke  wetenschappelijk zijn geordend of zullen geordend  worden  en  waarin  voorwerpen  worden  bewaard  welke  door  menschenhand  zijn  vervaardigd  en  kunst‐ of historische waarde bezitten”. 

De  vereniging  ziet  zichzelf  tegenwoordig  als  de  landelijke  vereniging  voor  de  gehele  museumbranche.  De  vereniging  behartigt  de  collectieve belangen van de Nederlandse musea en  verleent  diensten  die  bijdragen  aan  de  ontwikkeling  van  de  branche  op  weg  naar  meer  professionaliteit  en  kwaliteit.  Daarnaast  biedt  de  vereniging  een  forum  door  te  zorgen  voor  een  sterk  netwerk  tussen  museumprofessionals  zodat  kennis  zich  snel  verspreidt  en  nieuwe  inzichten  ontstaan.  Tenslotte  werkt  de  vereniging  aan  het  versterken van het museumimago en aan grotere,  meer  gevarieerde  publieke  belangstelling  voor  musea. 

Museumwezen  Het  geheel  van  musea  en  meestal  ook  de  ondersteunende  instellingen.  Synoniem  met  museumbestel,  zij  het  dat  het  bij  museumbestel  impliciet ook gaat om de structuur van het geheel  van musea. 

Museumwinkel  1   Winkel in een museum 

Nederlandse Museumvereniging  http://www.museumvereniging.nl 

2      Gemusealiseerde  winkel.  In  het  bijzonder  de  Albert  Heijn  Museumwinkel  in  de  Zaanse  Schans,  geopend  in  1967.  http://www.zaanseschansmuseum.nl/nl/zs‐2‐ 3.php  De winkel wordt beheerd door de Stichting  Albert  Heijn  Erfgoed.  http://www.van‐der‐ ham.net/content/SAE.htm  

Museumverzameling 

Museum webshop 

Zie verder: 

Zie:  Museumcollectie.  De  term  museumverzameling  komt  voor  in  het  Woordenboek  der  Nederlandsche  Taal  http://gtb.inl.nl/?owner=WNT.  De term impliceert  dat er ook verzamelingen zijn buiten musea, zoals  particuliere  verzamelingen  en  niet‐museale  institutionele verzamelingen. 

Museumwacht  Naam  gebruikt  door  een  commercieel  bedrijf  conform  monumentenwacht.  MuseumWacht  (http://www.museumwacht.nl),    gevestigd  te  Beekbergen,  richt  zich  op  restauratie,  hulp  bij  calamiteiten,  desinfectie,  transport  en  opslag.  Het  bedrijf  adviseert  bij  het  opstellen  van  calamiteitenplannen en beveiligingsplannen.   Museumweer  Binnen  de  museumwereld  leeft  er  een,  al  of  niet  empirisch  onderbouwde,  gedachte  dat  er  een  verband is tussen weer en museumbezoek. Er zou  sprake zijn van weergesteldheden waarbij mensen  juist  wel  of  juist  niet  geneigd  zijn  een  museum  te  bezoeken.  Als  het  te  koud  is  blijven  mensen  bijvoorbeeld  liever  thuis;  als  het  warm  is  zoeken  potentiele  museumbezoekers  liever  naar  verkoeling in openluchtrecreatie. 

In  toenemende  mate  gaan  erfgoedinstellingen  er  toe  over  om  producten  via  hun  website  aan  te  bieden.  Reinwardt‐studente  Ellen  Groenveld  schreef  er  een  scriptie  over  http://www.museumwebshops.nl/   Zie verder:  Museum webshop management  http://www.museumwebshops.nl/ 

Museumwoning  Historisch  huis,  als  woning  behouden  dan  wel  heringericht. Het begrip valt samen met historisch  huismuseum.  Het Nederlands Architectuur Instituut (Rotterdam)  heeft  samen  met  DEMHIST  een  database  samengesteld van Nederlandse museumwoningen:  http://museumwoningen.nai.nl/  Bij  een  museumwoning  gaat  het  niet  alleen  om  het  verhaal  over  het  gebouw  en  hoe  het  bewoond  werd,  maar  ook  om  het  interieur  en  de  wijze  waarop  het  gebruikt  werd.  Kortom:  gebouw,  bewoners  en  interieur  vormen  de  drie  pijlers  waarop  de  museumwoning  rust.  Op  dit  moment  zijn zo’n 50 museumwoningen in deze lijst officieel  geregistreerd  als  museum.  Dat  betekent  dat  ze  voldoen  aan  de  criteria  van  een  professionele 

museumorganisatie. Andere museumwoningen zijn  drukdoende  om  hun  werkwijze  te  professionaliseren  en  kunnen  in  dit  proces  samenwerken met andere woningen.  

muzikaal  erfgoed  kan  opgerekt  worden  naar  de  plaatsen  waar  muziek  ten  gehore  wordt  gebracht  (concertzalen  e.d.),  woonhuizen  van  componisten  en musici, enz. 

De  176  museumwoningen  zijn  ingedeeld  in  negen  categorieën: 

In  zijn  boek  over  popmuziek  noemt  Simon  Reynolds  vijf  vormen  van  musealiseren  (museumification): 

‐ Huizen van beroemdheden (huizen van schrijvers,  kunstenaars, musici, politici, oorlogshelden, enz.)  ‐ Huizen van verzamelaars (huizen van  kunstverzamelaars of huizen die nu gebruikt  worden om een kunstcollectie te presenteren)  ‐ Huizen als kunstwerken (het huis als kunstwerk  op zich vormt de belangrijkste reden om het als  museumwoning in te richten)  ‐ Huizen met historische waarde (huizen waar in of  om het huis een belangrijke historische  gebeurtenis heeft plaatsgevonden, of die een  historische periode reflecteren)  ‐ Lokale gemeenschapshuizen (huizen die door een  gemeenschap niet zozeer om historische redenen,  maar eerder als afspiegeling van een eigen sociaal‐ culturele identiteit zijn ingericht als  museumwoning)  ‐ Voorouderlijke huizen (landhuizen, stadshuizen  en kleine kastelen)  ‐ Huizen van macht (paleizen en grote kastelen)  ‐ Huizen van geestelijken (kloosters, abtswoningen  en andere gebouwen van geestelijken die vroeger  als woning werden of tegenwoordig nog worden  gebruikt)  ‐ Eenvoudige huizen (streekgebouwen zoals  eenvoudige boerderijen die een verloren gegane  manier van leven en/of constructiewijze  vertegenwoordigen) 

Muzikaal erfgoed  Erfgoed  op  het  terrein  van  de  muziek.  Net  als  bijvoorbeeld in geval van culinair erfgoed is er een  immateriele  en  een  materiele  component.  In  essentie is muziek iets vluchtigs en kan als zodanig  alleen  indirect  bewaard  worden  (namelijk  middels  vastgelegde  opnames).  Bij  muzikaal  erfgoed  als  immaterieel erfgoed gaat het echter niet alleen om  de  uitvoering,  maar  ook  om  het  vakmanschap,  de  uitvoeringstraditie,  enz.  De  materiele  component  betreft  in  de  eerste  plaats  muziekinstrumenten,  maar  verder  bladmuziek,  enz.  Het  bereik  van 

1  Een muziekmuseum of hall of fame  2  Reünies van oude bands  3  Tribute bands  4  Hernemen van oude nummers door nieuwe  bands  5  (Her)Uitgaven van verzamelalbums en het  uitbrengen van het totale oeuvre  Zie verder:  Simon  Reynolds,  Retromania  (Faber  &  Faber,  London 2011)  Digitale  Wegwijzer  Muzikaal  Erfgoed  in  Nederland  http://www.muzikaalerfgoed.nl/