1
Milieu Vergadering amfibieënwerkgroep woensdag 11 januari 2012 Aanwezig: Piet Desmet, Martine Lakiere, Caroline Jamar, Wim Marichal, Karel De Coninck, Reginald Dufoor, Georges Demeyer, Johan Decock; Christine Serbruyns, Paul Vervaele, Ronny Standaerd
Verhinderd: Griet Buyse, Piet Ternest; Christ Snoeck, Eddy en Katrien; Carmen Vandooren; Christel Caen, Annelies Tempelaere; Dirk Vandewalle; Tonie Soete; Patricia Liesenborgs
Agenda 1. 2. 3. 4. 5.
voorstelling van de werkgroep planning inrichten paddenoversteekplaatsen voorzieningen inrichten wandeling Andere activiteiten
VERSLAG Vooraf Allereerst aan iedereen een gelukkig en gezond 2012 toegewenst 1. voorstelling van de werkgroep - INLEIDING In het voorjaar trekken amfibieën van hun winterslaapplaats naar een poel om er zich voort te planten. Daarvoor moeten ze heel vaak een straat oversteken, en hierbij vallen er ieder jaar héél wat slachtoffertjes. De werkgroep amfibieën probeert het aantal slachtoffers naar beneden te halen door enerzijds de mensen attent te maken dat er amfibieën deze trektocht doen, en anderzijds door het opzetten, en controleren van paddenoversteekplaatsen op diverse plaatsen in Roeselare. -
MEEST VOORKOMENDE AMFIBIEËN IN HET ROESELAARSE:
DE GROENE KIKKER (RANA ESCULENTA) • hoe herkennen? : drie overlangse strepen op de rug • afmetingen : o vrouwtje : 8-12 cm o mannetje: 6-9 cm • kop: smalle kop en scherpere snuit • poten: springpoten Milieudienst Botermarkt 2 | 8800 Roeselare | www.roeselare.be 1112.e-5- 2
2 • • • • • •
zwemvliezen: volledige zwemvliezen huid: glad, iets korrelig tanden: op bovenkaak en verhemelte trommelvlies: meestal duidelijk keelblaas uitwendig eitjes: bruin-zwart, eiklompen zinken tussen waterplanten
opgelet, niet altijd even gemakkelijk, sommige groene kikkers zijn bruinachtig van kleur, en sommige bruine kikkers zijn groenachtig. Bij de bruine kikker (ook al is hij groen) zal je altijd een donkere vlek achter het oor vinden, en voor mensen met een gradenboog bij zich (of gewoon op ’t zicht gaat ook natuurlijk) de snuit van de groene kikker is ongeveer een hoek van 45 graden (= de helft van een rechte hoek)
BRUINE KIKKER (RANA TEMPORARIA)
• •
• • • • • • • • •
hoe herkennen? : Donkere vlek achter het oor afmetingen : o vrouwtje : 9-10 cm o mannetje; iets kleiner kop : brede kop en stompere snuit poten: springpoten zwemvliezen: goed ontwikkeld huid: glad tanden: op bovenkaak en verhemelte trommelvlies: duidelijk keelblaas: inwendig, kleuren blauw eitjes: zwart, eiklompen drijven aan oppervlak paringsroep : zacht gebrom als van een ouderwetse motorfiets
DE GEWONE PAD (BUFO BUFO)
• • • • • • • • • •
hoe herkennen? : opvallende gifklier achter het oog, wrattige huid afmetingen : o vrouwtje : 8-10 cm (soms meer) o mannetje: tot 7 cm kop : korte, rondere kop poten: korte poten (kruipen); mannetjes hebben wrattige uitsteeksels op hun vingers) zwemvliezen: iets meer dan helft tenen huid : ruw, leerachtig, wrattig tanden : verhemelte geen in de bovenkaak trommelvlies: onduidelijk keelblaas: geen eitjes: zwartbruin, lange (tot 2m) snoeren
KLEINE WATERSALAMANDER (TRITURUS VULGARIS) • hoe herkennen? : Milieudienst Botermarkt 2 | 8800 Roeselare | www.roeselare.be 1112.e-5- 2
3
•
o rug: geelbruin met zwarte vlekken, kop gewoonlijk 3-5 groeven o Buik: vuilwit met brede, geeloranje lengtestreep en ronde bruine vlekken o Keel: meestal gevlekt, indien weinige gevlekt, geelbeige kleur o Mannetje in paarperiode: grote ononderbroken rug- en staartkam. afmetingen : o vrouwtje : iets kleiner dan mannetje o mannetje 6-11 cm
ALPEN WATERSALAMANDER (TRITURUS ALPESTRIS) • hoe herkennen? : o Rug: mannetje : blauwachtig met zwarte vlekken, vrouwtje: bruingroen gemarmerd. o Buik: ongevlekt geel, oranje of oranjerood o Keel: soms kleine donkere vlekjes op de keel o Mannetje in paarperiode: lagen geelachtige kam met zwarte strepen, onderzijde van de vuilwitte band tussen rug en buik met lichtblauw afgezoomd • afmetingen : o vrouwtje : 8-12 cm o mannetje 7-10 cm
KAMSALAMANDER (TRITURUS CRISTATUS) • hoe herkennen? : o Rug: donkerbruin met zwarte vlekken, huid relatief ruw tot wrattig. o Buik: geel tot oranje of oranjerood o Keel: gescheiden van de buik door een dwarse huidplooi, donker met witte en grijze spikkels. o Mannetje in paarperiode: hoge, getande rugkam, duidelijk gescheiden van staartkam. Aan weerszijden van de staart een witte en blauwe band. • afmetingen : o vrouwtje : 11- 17 cm o mannetje 10 - 14 cm
VIJANDEN Eitjes en dikkopjes sneuvelen als maaltijd van bootsmannetjes, salamanders, libellenlarven, waterkevers, stekelbaarsjes en andere (roof-)vissen, ijsvogels Volgroeide exemplaren staan dan weer op het menu van de roofdieren, reigers, kraaien, wilde eenden, bunzings, en natuurlijk… het moordend verkeer op de weg.
MOGELIJKE OPLOSSINGEN • • •
weg afzetten met een net, amfibieën opvangen in emmers en deze worden overgezet door vrijwilligers. Ondergrondse oversteekplaatsen “aquadrain” Aanleggen nieuwe poelen aan drukke overzetplaatsen
Milieudienst Botermarkt 2 | 8800 Roeselare | www.roeselare.be 1112.e-5- 2
4
Het is niet enkel de aanwezigheid van een poel die maakt dat amfibieën er een paarpoel van maken, ook het biotoop errond is erg belangrijk! Deze informatie komt grotendeels uit het boekje Kikker & co, uitgegeven door de Provincie. We hebben hiervan nog enkele exemplaren op de milieudienst. Net zoals vorig jaar hebben we de beschrijving van de meest voorkomende amfibieën in Roeselare geplastificeerd. Wie dat wenst kan nog een exemplaar bekomen op de milieudienst. W AAR ? We volgen een ongeveer 11 km lang parcours in het zuidwesten van Roeselare, van aan de verbrandingsoven tot aan de kleiputten. Op de meeste plaatsen steken de beestjes gewoon de straten over, op andere plaatsen hebben we een oversteekplaats ingericht. Een oversteekplaats bestaat erin dat de kant van de weg is afgezet met een netdraad met fijne mazen zodat de amfibieën er niet door kunnen. In de grond zitten er emmers. We halen de amfibieën uit de emmers, en we zetten ze aan de overkant van de straat. We noteren telkens op bijgevoegde formulieren over welke soort het gaat. (zie registratieformulier in bijlage) De oversteekplaatsen worden aangeduid met verkeersborden met de afbeelding van een pad, of er wordt een dergelijk verkeersbord op de weg geschilderd. Er zal ook een infobord staan met het aantal overgezette dieren op. Op de plaatsen waar er geen emmers staan, rijden we héééééél voorzichtig, waar het nodig is, zetten we de amfibieën over. (meestal zitten amfibieën met hun snoet naar de plaats waar ze naar toe willen.) Er is een oversteekplaats • aan de put in de Kanunnik Duboisstraat • Dadizeleleenstraat • Oude Maria’s Lindestraat • Veldbosstraat • Rennevoordestraat De oversteekplaats in de Rennevoordestraat wordt gecontroleerd door bewoners uit die straat. De tellingen aan de Regenbeek zullen gebeuren vanuit Gemeenteschool De Vlieger. Via een brief worden de bewoners verwittigd dat de overzetacties weer beginnen. Er wordt gevraagd aan de vrijwilligers om de brief te bussen. Vroeger was er nog een oversteekplaats aan de Tassche. Die wordt al sinds vorige jaar niet meer ingericht omdat de landbouwer geen netten meer wil op z’n land, en omdat we niets meer horen van de bewoners in die straat. - W ANNEER? Normaal gezien in februari-maart. De trek is echter niet helemaal kalendergevoelig. Van zodra de dagen langer worden, bij schemerduister en een regenachtige avond/ochtend met (nacht)temperaturen rond de 8 graden, ook al is het nog maar januari, kunnen de padden al stap gaan. Eens de oversteekplaatsen ingericht zijn begint het beurtrolsysteem. De vrijwilligers worden via mail verwittigd dat het beurtrolsysteem start. Wie niet over mail beschikt, wordt opgebeld. Gelieve zo snel mogelijk door te geven op welke dagen je kan meewerken, en vooral op welke dagen je zeker niet kan meehelpen. Tijdens de amfibieëntrek hebben we al ieder jaar een paar dagen gehad, waarop de trek echt massaal is. Omdat het op dat moment bijna onmogelijk is voor de vrijwilligers die dan van dienst zijn om al de beestjes over te zetten, zijn we op zoek naar vrijwilligers die op zo’n moment extra willen komen helpen. Als dat moment zich voordoet, zal ik iedereen verwittigen per mail. Reageer zo snel mogelijk als je kan meehelpen en in welke omgeving je kan meehelpen. Waar is er zeker volk nodig : Sterrebosdreef (vooral de bruine kikker is daar op ‘pad’), Bornstraat, Duivelshoekstraat, Veldbosstraat Milieudienst Botermarkt 2 | 8800 Roeselare | www.roeselare.be 1112.e-5- 2
5
De vrijwilligers van dienst doen die avond de toer. De andere personen gaan elk naar hun opgegeven straat waar ze zoveel mogelijk beestjes gaan redden. De telresultaten geef je zo snel mogelijk door aan de Milieudienst. Op internet bestaan er allerlei websites waar je telgegevens kunt doorgeven. Dit wordt vanuit de milieudienst gedaan. Doe dit dus zelf niet!! Op die manier vermijden we dubbele boekingen.
Hou je mailbox goed in de gaten want ik stuur telkens de aanpassingen door. Wie niet over mail beschikt, de planning wordt opgestuurd met de post. Ik stuur ook de adressenlijst van de vrijwilligers mee. -
WAT NEEM JE MEE OP JE TOER ?
-
Je fluorescerend veiligheidshesje (verplicht !) : Dit zorgt voor je veiligheid, herkenbaarheid….(zie voorzieningen) je toelating om padden te mogen overzetten (de toelatingen zijn nog niet klaar, maar worden doorgemaild – vergeet ze niet af te drukken en mee te hebben) zaklamp of hoofdlamp (nog handiger eigenlijk) (zie voorzieningen) balpen : om het formulier in te vullen invulformulier een bekertje: in de emmers zit er vaak water, daarmee kan je het water uitscheppen emmertje : Als je een eigen emmertje mee hebt, dan kan je de beestjes daarin zetten voor je ze over zet, en moet je geen emmer uit de grond halen. Handschoenen : erg nuttig, want de huid van de padden geeft een prikkende substantie af. Vermijd het contact met de ogen, en was je handen met water en zeep na afloop. Bovendien vermijd je door het dragen van handschoenen ook de kwetsbare huid van de amfibieën te beschadigen. (en vermijd je op die manier dat amfibieën huidinfecties en infecties van dieper gelegen weefsels krijgen) als je het traject met de wagen doet, hang dan de bijgevoegde affiche aan de achterruit zodat je 1) nog beter herkend wordt 2) een achterligger weet waarmee je bezig bent – en op die manier veiliger kan werken)
-
-
2. planning inrichten paddenoversteekplaatsen / Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart Het inrichten van de oversteekplaatsen gebeurt door mensen van de Stad-Land-schap ’t WestVlaamse hart. Via “Lochting De Drie” worden een aantal personen ingezet om te helpen met het inrichten van de oversteekplaatsen. Zij werken op werkdagen (van maandag tot vrijdag) telkens van rond 8.30 tot 12 en van 12h30 tot 15 uur. (ze blijven ter plaatse om te eten) Zij zullen al het materiaal voor het inrichten van de oversteekplaatsen bij zich hebben. De data zijn nog niet gekend, maar zullen bekend gemaakt worden via mail. Hoe kan je helpen ? We zoeken vrijwilligers die zich overdag kunnen vrijmaken om te helpen met het plaatsen van de netten. Het is belangrijk dat er iedere dag minstens 1 vrijwilliger is, zodat we zeker zijn dat de netten geplaatst worden op de manier zoals wij het gewoon zijn. Als je kan, breng zelf een spade mee. Wie niet kan spitten, geen enkel probleem, er is nog genoeg lichter werk voorhanden (uitrollen netten, plaatsen verkeersborden, netten vastmaken….) 3.
Voorzieningen
De milieudienst voorziet voor iedere vrijwilliger een fluohesje en een hoofdlamp. Wie nog geen fluohesje en/of hoofdlamp heeft, kan deze krijgen aan het milieuloket tijdens de openingsuren van het Stadhuis. Dit is van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 12 uur, en op de maandag ook van 14 tot 18 uur. (milieudienst : 2 verdieping stadhuis Roeselare, lokaal 2.05). We vragen om er goed zorg voor te dragen. Na de overzetacties wordt van iedereen gevraagd om de bekomen fluohesjes en het hoofdlampje terug te bezorgen aan de milieudienst. Milieudienst Botermarkt 2 | 8800 Roeselare | www.roeselare.be 1112.e-5- 2
6
4. inrichten wandeling Ook dit jaar wordt er weer een wandeling ingericht. Dit keer trekken we naar de Regenbeek in Rumbeke, waar gemeenteschool De Vlieger, al enkele jaren een geslaagde actie houdt. De wandeling vindt plaats op woensdag 21 maart 2012 vanaf 19h. Eerst wordt er een inleiding gegeven, daarna wandelen we langs de Regenbeek om te eindigen in gemeenteschool De Vlieger waar er een drankje aangeboden wordt en waar we nog wat kunnen napraten. Het einde is voorzien rond 21h30. Hiervoor is er al wat promotiemateriaal voorhanden. (zie bijlage) Wie extra affiches wil, laat gerust iets weten.
5. Andere activiteiten • Amfibieënwandeling 15/04 : amfibieënwandeling in Provinciaal domein ’t Veld • Opkuisdag 21/04 : om 9 uur. De put in de Kanunnik Duboisstraat ligt er weer bij als een stort. Op 21 april zullen de vrijwilligers van de amfibieënwerkgroep dat natuurgebiedje opnieuw opkuisen. We vragen hiervoor medewerking van de Rodenbachwijk, JNM, de school KA,… Na de opkuisactie zal er een infobord geplaatst worden, en zal de vijver afgezoomd worden met een kastanjehouten afsluiting. Na de opkuisdag gaan we naar de Expo Roeselare, waar we met de opkuisers van de amfibieënwerkgroep samen iets kunnen eten.(broodje) Want…… • Slotmoment vrijwilligers Op 21/04 om 14 uur worden alle vrijwilligers verwacht in de cafetaria van Domein Ter Kerst in Hooglede, voor het slotmoment van de vrijwilligers Meer info wordt later gegeven.
Milieudienst Botermarkt 2 | 8800 Roeselare | www.roeselare.be 1112.e-5- 2
