Marokko. SNP.NL magazine nov 2009

SNP.NL magazine nov 2009

12

Marokko

Tekst Tekst: en fotografi xxx Fotografi e: Pieter e: xxx Baken

reisverslag reportage

13

Vijf gezinnen landen in een andere wereld. Tweedehands kunstgebitten in Marrakech, de echo van een imam in het Atlasgebergte en een tuniek als bikini in kustplaats Essaouira. Verslaggever Pieter Baken reist mee door Marokko en probeert een tipje van de sluier op te lichten. Casablanca

0

50

100 km

Marrakech Essouira Asni

Tafedna

r g

t

e

e b s g Toubkal a l A t


Ik spring opzij voor een Mercedestaxi met een antiek bouwjaar. Ons bagagekarretje, voortgetrokken door een hotelmedewerker, is gehuld in een wolk van dieseldamp. Naast mij klinken hoefslagen van een muilezel met aanhanger. Brommers duiken in de gaten die vallen tussen gemotoriseerd en middeleeuws vervoer. De lichtzee van het Jemaa El Fna plein werpt schaduwen van sluiers en snorren. Vijf gezinnen, een reisleider en een journalist zijn zojuist geland in een andere wereld. Even wrijf ik door mijn ogen om mezelf er van te vergewissen dat ik niet slaapwandel. Dit is Marrakech. Menselijke emoties kunnen de snelheid van het vliegtuig niet bijhouden, de geest accepteert overrompelingen als deze met vertraging. Mijn hotelkamer fungeert als verlengde landingsbaan.

14

Oplaaiende vuren

Alleen in de ochtenduren wekt het Jemaa El Fna plein de illusie van gemoedelijkheid met tientallen verkopers van sinaasappelsap, gedroogde vruchten, waarzegsters, verhalenvertellers, jongleurs, slangenbezweerders en handelaren, ja, ook in tweedehandse kunstgebitten. Het is de stilte voor de storm, die iedere middag losbarst tot diep in de nacht. Een nooit eindigende cyclus. Vanaf een dakterras bekijk ik de metamorfose, die lijkt op de decorwisseling van een speelfilmopname. Uit alle hoeken duiken witte jassen op, Allah weet van waar ze komen. Het plein transformeert in een zee van wit. Kraampjes verrijzen, honderden gloeilampen gaan branden, vuren laaien op, enorme rookwolken maken het licht diffuus. In iedere witte jas huist een kok, die vooral vleesgerechten serveert als gegrilde geitenkoppen en -poten met hoeven. De geur van geroosterd vlees lokt Marokkanen naar de eettafels. Maar ook slakken vinden gretig aftrek voor vijf dirham (vijftig eurocent) per

Marokko - Atlas en Atlantic


Van de witte toppen van de Atlas naar de blauwe oceaan 15-daagse gezinsvakantie vanuit hotels en gîtes Op rondreis door het afwisselende Marokkaanse landschap. We starten met een 5-daagse wandeltocht door de Hoge Atlas om de Djebel Toubkal (4167m), het bergland en Berbers te bewonderen. Vanuit Marrakech zijn we op doorreis naar Essaouira: vestingstadje aan de Atlantische kust, met een breed strand en stadsmuren aan zee. Hier overnachten we in een gemoedelijk hotel met zwembad. Nog veel meer informatie op www.snp.nl

reiscode 143041 | prijs v.a. € 1.690,vertrek 11 jul en 1 aug

portie. Marrakech oogt arm, maar op dit plein heerst overvloed. Ik betrap mezelf op een korte aarzeling voordat ik me in het gewoel stort. Een vreemdeling ben ik hier. De weinige toeristen op het plein lijken verdwaalde exoten. Oog ik ook zo? Onze travelkids zijn nieuwsgierig. Aan de hand van hun ouders kijken ze met grote ogen naar de delicatessen. Maar het McDonaldseffect blijft uit; het broodje geitenkop vindt geen aftrek. Dit is een Marokkaans feestje, wij zijn hier slechts om ons te vergapen. Gestructureerde chaos

Het Jemaa El Fna plein oogt als een zenuwcentrum, van waaruit talloze steegjes zich vertakken als een neuraal netwerk; het domein van de souks, 28 in getal, ingedeeld naar ambacht. Van leerproducten tot kruiden, van olijven tot schoenen, van aardewerk tot tapijten. Slagerijen zijn overal. Een botsing met een geitenkarkas of een koeienkop is zo gemaakt. De karkassen bungelen naast elkaar als een windorgel van vlees. Het ledental van

de Marokkaanse vegetariërsbond rijst waarschijnlijk niet de braadpan uit. Waarzegsters, verhalenvertellers en jongleurs op het plein roepen beelden op van de Middeleeuwen. Maar lopend door de souks wordt het beeld werkelijkheid. Een ezel trekt een aanhanger vol dode kippen, een winkeleigenaar slaapt in een handkar, fietsen zonder remmen laveren door de menigte. De geur van kruiden vult de straten; de kleurenzee van lampen, tapijten en lederwaren maakt bijna duizelig. Mijn aandacht raakt versnipperd; vele duizenden objecten en hun verkopers dringen zich aan mij op. De zintuigen tintelen. Maar wat een charme! Ik ga opzij voor een leerbewerker, gebukt onder een stapel geitenhuiden. De verplaatsing brengt me binnen roepafstand van een winkeleigenaar. Ik negeer hem en andere winkeliers. Eenmaal in een schoenenwinkel moet je sterk in je schoenen staan om zonder een paar nieuwe te vertrekken. Het begrip klantgericht denken is nog niet overgewaaid naar Marrakech. Ik beeld me in dat een filmregisseur opduikt van achter de coulissen met het bordje “take 2”. Maar dit is Marrakech, de werkelijkheid


is hier fi lmischer dan de fantasie van de regisseur.

Emotionele achtbaan

Marokko heeft vele gezichten. Een moeder in burka drinkt muntthee met haar dochter,

voor 80.000 moslims. Ontegenzeglijk, het architectonische hoogstandje imponeert. Verbazingwekkend ook, een miljardenproject in een stad met krottenwijken. De woorden van de taxichauffeur winnen aan gewicht. Maar de moskee lijkt ook een koninklijke kniebuiging naar de gelovigen, in een moslimland met een halfopen deur naar het westen. In onze beeldvorming van Marokko lijken we steeds op het verkeerde been te staan. Een emotionele achtbaan. Maar dan is het stil

Bruin en rood gekleurde rotsformaties in vele kleurschakeringen omringen ons. Alleen graspollen en struikjes weerstaan de droogte. Muildieren torsen onze bagage de bergen door, iedere hoefslag geeft rood stof. Ouders en kinderen lopen naast elkaar de leegte in. Halverwege krijgen de kinderen vierpotig taxivervoer, een topattractie, bijna net zo leuk als het zwembad in Marrakech. De stad lijkt ver weg, toch is de afstand gering. Dit is het Atlasgebergte. Wat een ruigte, wat een ruimte. Diep beneden ons kronkelt een riviertje, met aan weerszijden oases van walnotenbomen. Het water trekt een spoor van groen mee door de vallei. Ook de mens gedijt in het rivierdal, beter gezegd, hij kan hier overleven. Af en toe


Anarchie lijkt hier cultuurgoed. Toch hoor ik nergens een onvertogen woord. De chaos is gestructureerd, maar onzichtbaar voor westerse ogen. Maar misschien moet je Marrakech niet willen begrijpen. Laat de plattegrond thuis en verdwaal in een doolhof van steegjes. Verrassing, verbazing en verwondering zijn je bondgenoten. Beginnersfouten horen daarbij. Zo laat ik mij gidsen door de zoon van een “behulpzame” winkelier naar de tanneries, de leerlooierijen. Jazeker, de mannen die heupdiep in een verfbad staan met kamelen-, geiten- en varkenshuiden maken indruk, net als de stank van rottend vlees. Maar de prijs die mijn gids achteraf vraagt, baart nog meer opzien. Tip van een gefopte journalist: maak altijd een prijsafspraak vooraf. Toeristen en inwoners hebben tegenstrijdige belangen. In die zin is Marrakech overzichtelijk.

haren los tot op haar schouders, een topje accentueert haar decolleté. Het contrast fascineert. Etnische verschillen zijn minder zichtbaar. Marrakech is voor 55 procent Berbers, overig Arabisch. Onze locale gids is van Berbers/ Arabische afkomst. Beide groepen lijken geassimileerd, maar spanningsvelden manifesteren zich subtiel. Zo vraag ik een Marokkaan de weg in het Frans, de Berbertaal. In vloeiend Frans antwoordt hij dat hij als Arabier geen Frans spreekt. Een ander voorbeeld. Een lederwinkel telt twee schoenenrekken; puntige schoenen voor Arabieren, ronde voor Berbers. En in de tanneries bewerken Berbers kleine huiden, Arabieren doen kamelenhuiden. Dan is er de Marokkaanse man, die het straatbeeld domineert. Een machocultuur met één oppermacho: de flamboyante koning Mohammed VI, volgens Time Magazine “The King of Cool”. Geschat vermogen: twee miljard dollar. Als bruggenbouwer tussen moslim- en westerse wereld internationaal geroemd. Maar een openhartige taxichauffeur beticht de koning van zelfverrijking, journalistieke vrijheidsberoving en het instandhouden van armoede. We bezoeken ‘s werelds derde grootste moskee, Hassan II, in Casablanca, toegankelijk

15

16

zien we een Berberdorpje, waarvan de huizen trapsgewijs tegen de bergwand plakken. Walnoten vormen een bron van inkomsten voor de bevolking. Een muildier is hun Mercedes. We passeren een huisje, half verscholen achter een volgehangen waslijn. Kledingstukken bewegen, de kop van een witbonte koe steekt er doorheen. Een scène voor een wasmiddelenreclame. Maar niet voor de Berbers, die hun kleding handmatig schrobben op een wasbord. Marrakech is voor hen waarschijnlijk een luxeparadijs. Rijkdom is een relatief begrip. Onze Marokkaanse gids houdt halt bij een cactusvruchtenverkoper. We genieten van het zoet van de vrucht. Beneden ons strompelen Berberkinderen de helling op, gebukt onder zakken riviergruis. De kinderen in onze groep staan oog in oog met hun Marokkaanse leeftijdgenootjes, die ernst uitstralen. Een groepslid geeft de kinderen een paar dirhams. De kloof is onoverbrugbaar voor dit moment. Ons gaat het voor de wind. Berbers bereiden zes dagen lang onze lunch onderweg. Kringsgewijs zitten we op een kleed. In ons midden schalen gevuld met pasta, geitenkaas, groenten, tonijn en sardines. En meloen toe. Onze koks maken siësta in de Atlas tot een festijn.


Ultieme mop

We overnachten in het meest mondaine huis van het bergdorpje Asni. Dat wil zeggen dat wij op een betonnen vloer slapen, andere woningen hebben een zandvloer. Aan de muur een portret van koning Mohammed VI, de man van twee miljard. Vereerd door de allerarmsten; velen zien hem als een directe afstammeling van de profeet Mohammed. De kinderen transformeren de slaapzaal in een pretpark, met een druivengevecht. Alsof ze elkaar al jaren kennen. Waar de ouders met een glaasje muntthee bijkomen van de warmte, dollen de kinderen verder, als een organisch perpetuum mobile. Ook in de overnachtingplaats Ikkis geen spoor van vermoeidheid. Na het eten tappen de kinderen moppen. Sommige ouders constateren verbaasd dat hun anders zo gereserveerde kind zonder gêne het woord neemt.

De Atlas schept ruimte. Dan valt er een stilte. Het geluid van een startende brommer trekt de aandacht. Een bromfiets in het Atlasgebergte? Langzaam schakelt het vehikel door naar de tweede versnelling. Pas bij de derde versnelling dringt het tot ons door dat dit geluid menselijk is; het sonore stemgeluid van de imam die oproept tot gebed. Met stip de beste mop van deze avond. De slappe lach neemt bezit van onze slaapzaal als de imam zijn brommer herstart. Het dramatische gebalk van ezels en een kraaiende haan completeren zijn gezang tot een symfonie, waar de lachers een vierde partij aan toevoegen. Dit is de sound van de Atlas. In Imlil echoot het geluid van de imam door de wijde omgeving; omliggende dorpen bid-

den op hetzelfde tijdstip. De synchrone oproep heeft iets moois. We bevinden ons in een groene oase aan de voet van de Toubkal (4167), de hoogste berg van Marokko. Na prachtige wandelingen over bergpassen, poedelsessies in rivierstroompjes en veel mierzoete muntthee bij de locale bevolking zien we weer auto’s rijden. Een opmaat voor de terugkeer naar de bewoonde wereld. Burka als bikini

Marrakech is niet veranderd. Toch overdonderen de souks minder dan een week geleden. Kennelijk is onze blik veranderd. Het Atlasgebergte heeft afstand geschapen. En we zijn gewend geraakt aan contrasten. Maar goed ook, want een nieuwe aardverschuiving wacht ons. Op naar het strand. Gekker moet


17

Marokko - Atlasgebergte

Met muildieren naar de Toubkal 8-daagse gezinsvakantie langs riad en gasthuizen Nog veel meer informatie op www.snp.nl

reiscode 258314 | prijs v.a. € 990,vertrek apr - okt

Marokko - Sahara

Onder de ‘Sheltering Sky’ 8-daagse gezinsvakantie langs hotels en kamelentrektocht Nog veel meer informatie op www.snp.nl

reiscode 258313 | prijs v.a. € 1.195,vertrek jan - dec

Marokko

Het land van 1001 nacht In Essaouira zoeken veel Marokkaanse gezinnen verkoeling aan de oceaan. Vader en zoon met ontbloot bovenlijf, de borst fier vooruit; moeder en dochter gesluierd, onzichtbaar. Pootjebadend schrijden moslima’s door de branding, hun jurk hangt net boven het wateroppervlak. Een moslima in burka ligt languit in het water. Doorweekt loopt ze het strand op. Ook in natte toestand geeft haar gewaad niets van haar lichaam prijs; ik kan slechts gissen hoeveel lagen kleding ze onder haar jurk draagt. Haar huid zal de zon nooit voelen. Het tafereel treft me. Alsof ik nu pas echt besef dat er onder het gewaad een mens schuilgaat. ✻

16-daagse gezinsvakantie per huurauto langs kashba’s en hotels Nog veel meer informatie op www.snp.nl

reiscode 258312 | prijs v.a. € 2.129,vertrek jan - dec

Marokko - Erg Chebbi

Een sprookjesachtige zandbak 8-daagse gezinsvakantie vanuit hotels en tenten Nog veel meer informatie op www.snp.nl

reiscode 143042 | prijs v.a. € 1.295,vertrek 20, 27 dec, 20 feb, 1 mei, 23 okt , 25 dec


het niet worden. De ommuurde medina van de vissersplaats Essaouira prijkt op de Unesco Werelderfgoedlijst. Hier geen hitsige verkopers. Rondslenteren door de winkelstraatjes gaat als vanzelfsprekend. Overal is vis te koop. De haven ligt bezaaid met afgesneden vissenkoppen, die staren naar het niets. Een wandeling langs de Atlantische kust betovert; uit het water verrijzen rotsmassieven, bovenop begroeid met rode vetplanten en één van ’s werelds oudste boomsoorten, de argan, waarin geiten zich tegoed doen aan noten en bladeren. Vissers trekken uit alle macht hun boten uit het water met behulp van paarden of een boomstam. Misschien is de krachtsinspanning voor hen een crime, voor ons is het tafereel een lust voor het oog.

Marokko. SNP.NL magazine nov 2009

Recommend Documents