Marleen Denef. Cursus opgesteld door. Postdoctoraal onderzoeker K.U.Leuven Advocaat te Leuven Specialist Verenigings- en nonprofit recht

Marleen Denef

Cursus De statuten van VZW's ná 1 juli 2003

DE STATUTEN VAN VZW'S NÁ 1 JULI 2003 Praktische workshop met toelichting bij en concrete voorbereiding van: 1) oprichting van "nieuwe" VZW's ná 1 juli 2003 2) statutenwijziging van "oude" VZW's ná 1 juli 2003 Timing, stappenplan en modelclausules waarin het nieuwe VZW-recht concreet wordt toegepast in de statuten

Cursus opgesteld door

Marleen Denef Postdoctoraal onderzoeker K.U.Leuven Advocaat te Leuven Specialist Verenigings- en nonprofit recht

-1-

Marleen Denef


-2-

INHOUDSTAFEL I. DE OPRICHTING VAN EEN VZW NÁ 1 JULI 2003: DE V&S-WET EINDELIJK IN WERKING GETREDEN

1. De statuten opstellen: een voorbeeld van de "mini-versie" Artikel 1. De vereniging

4 4 4

Artikel 2. Doeleinden en activiteiten

4

Artikel 3. Lidmaatschap

5

ART. 3. Sectie 1. Werkende Leden ART. 3. Sectie 2. Ontslag ART. 3. Sectie 3. Opschorting van Werkende leden ART. 3. Sectie 4. Beëindiging van lidmaatschap ART. 3. Sectie 5. Rechten

Artikel 4. De algemene vergadering ART. 4. Sectie 1. De Algemene Vergadering ART. 4. Sectie 2. Bevoegdheden ART. 4. Sectie 3. Vergaderingen ART. 4. Sectie 4. Quorum en stemming

Artikel 5. Bestuur en vertegenwoordiging ART. 5. Sectie 1. Samenstelling Raad van Bestuur ART. 5. Sectie 2. Raad van Bestuur: vergaderingen, beraadslaging en beslissing ART. 5. Sectie 3. Tegenstrijdig belang ART. 5. Sectie 4. Intern bestuur – Beperkingen ART. 5. Sectie 5. Externe vertegenwoordigingsmacht ART. 5. Sectie 6. Bekendmakingsvereisten

5 5 6 6 6

6 6 6 7 7

8 8 9 9 9 10 10

Artikel 6. Aansprakelijkheid van de bestuurder

10

Artikel 7. Financiering en boekhouding

10

ART. 7. Eerste lid. Financiering ART. 7. Tweede lid. Boekhouding

Artikel 8. Ontbinding 2. De oprichtingsvergadering II. DE STATUTENWIJZIGING VAN BESTAANDE VZW'S 1. Timing van de statutenwijziging: inwerkingtreding V&S-wet 1.1. Wanneer treedt de V&S-wet in werking ? 1.2. Welke termijnen bepaalt het K.B. van 2 april 2003 voor de artikelsgewijze inwerkingtreding ? 2. Stappenplan voor de statutenwijziging 2.1. Eerste stap: voorbereiding statutenwijziging 2.2. Tweede stap: amenderingsmogelijkheid 2.3. Derde stap: goedkeuring van de statutenwijziging 3. Modelclausules voor statutenwijziging 3.1. Inleiding

10 11

11 12 12 12 12 13 16 16 16 16 17 17

Marleen Denef


-3-

3.2. Modelstatuten: artikelsgewijze bespreking van de "maxi-versie"

19

Artikel 1. De vereniging

19

Art. 1. Eerste lid. Rechtsvorm Art. 1. Tweede lid. Naam Art. 1. Derde lid. Zetel Art. 1. Vierde lid. Duur

Artikel 2. Doeleinden en activiteiten Art. 2. Eerste lid. Doeleinden Art. 2. Tweede lid. Activiteiten

Artikel 3. Lidmaatschap ART. 3. Sectie 1. Werkende Leden ART. 3. Sectie 2. Toegetreden leden ART. 3. Sectie 3. Ontslag ART. 3. Sectie 4. Opschorting van Werkende leden ART. 3. Sectie 5. Beëindiging van lidmaatschap ART. 3. Sectie 6. Rechten

Artikel 4. De algemene vergadering ART. 4. Sectie 1. De Algemene Vergadering ART. 4. Sectie 2. Waarnemers ART. 4. Sectie 3. Bevoegdheden ART. 4. Sectie 4. Vergaderingen ART. 4. Sectie 5. Quorum en stemming

Artikel 5. Bestuur en vertegenwoordiging ART. 5. Sectie 1. Samenstelling Raad van Bestuur ART. 5. Sectie 2. Raad van Bestuur: vergaderingen, beraadslaging en beslissing ART. 5. Sectie 3. Tegenstrijdig belang ART. 5. Sectie 4. Intern bestuur – Beperkingen ART. 5. Sectie 5. Externe vertegenwoordigingsmacht ART. 5. Sectie 6. Bekendmakingsvereisten

19 19 19 19

20 20 20

20 20 21 22 22 22 23

23 23 23 24 24 25

26 26 27 28 28 29 30

Artikel 6. Dagelijks bestuur

30

Artikel 7. Aansprakelijkheid van de bestuurder en dagelijks bestuurder

31

Artikel 8. Toezicht door een commissaris

32

Artikel 9. Financiering en boekhouding

32

ART. 9. Eerste lid. Financiering ART. 9. Tweede lid. Boekhouding

Artikel 10. Ontbinding 4. Sancties bij onjuiste wijziging of niet-aanpassing aan het nieuwe recht III. OPENBAARMAKING "NIEUWE STIJL": HET VERENIGINGSDOSSIER EN HET BELGISCH STAATSBLAD

32 32

33 33 34

1. Het verenigingsdossier op de griffie van de rechtbank van koophandel (artikel 26novies, §1 V&S-wet)

34

2. De bijlagen bij het Belgisch Staatsblad (artikel 26novies, §2 V&S-wet)

34

3. Vanaf wanneer is de statutenwijziging van toepassing: extern ? (artikel 26novies, §3 V&S-wet)

34

Marleen Denef


-4-

I. DE OPRICHTING VAN EEN VZW NÁ 1 JULI 2003: DE V&S-WET1 EINDELIJK IN WERKING GETREDEN

1. DE STATUTEN OPSTELLEN: EEN VOORBEELD VAN DE "MINI-VERSIE"2 Op [datum] kwamen ondergetekenden bijeen voor de oprichting van een vereniging zonder winstoogmerk volgens de Wet van 27 juni 1921 zoals gewijzigd door de wetten van 2 mei 2002 en 16 januari 2003 en aanvaardden volgende statuten om de werking ervan te beheersen:

ARTIKEL 1. DE VERENIGING 1.

De VZW draagt de naam [naam invullen, OPGELET: "stichting" verboden voor VZW's, artikel 32, §2 V&S-wet], afgekort [eventuele afkorting toevoegen].

2.

Deze naam moet voorkomen in alle akten, facturen, aankondigingen, bekendmakingen, brieven, orders en andere stukken uitgaande van de vereniging, onmiddellijk voorafgegaan of gevolgd door de woorden "vereniging zonder winstoogmerk" of door de afkorting "VZW", met nauwkeurige aanwijzing van de zetel.

3.

De zetel van de VZW is gevestigd op [volledig adres van de zetel toevoegen], gelegen in het gerechtelijk arrondissement [toevoegen].

ARTIKEL 2. DOELEINDEN EN ACTIVITEITEN [Hier volgt een beschrijving van de ideële niet-winstgevende/niet-economische doelstelling, het oogmerk, de uiteindelijke finaliteit van de vereniging: bv. De vereniging stelt zich tot doel de beoefening van de baksetbalsport te bevorderen. of De vereniging stelt zich tot doel de beeldende kunsten te promoten. of De vereniging stelt zich tot doel monument(en) waarvan zij eigenaar, vruchtgebruiker of erfpachter is, in stand te houden en te valoriseren. ] Tot de concrete activiteiten waarmee de doelstellingen van de VZW worden verwezenlijkt, behoren onder meer: [opsomming van wat de VZW concreet gaat doen: bv.

1 Met "V&S-wet" wordt in deze cursus gerefereerd aan de VZW-wet van 27 juni 1921 zoals gewijzigd door de Wet van 2 mei 2002 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen en de Wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering van het handelsregister, tot oprichting van erkende ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen. Zie verder als bijlage de lijst met relevante uitvoerings- en inwerkingtredingsK.B.'s en M.B.'s alsook een officieuze coördinatie van de VZW-wet zoals gewijzigd door de wetten van 2 mei 2002 en 16 januari 2003. 2 In het voorbeeld van "mini"-versie zijn bepaalde keuzes al gemaakt om een bijna gebruiksklaar model te hebben. Wil men echter weten of men kan afwijken van een bepaalde clausule of wil men een woordje uitleg bij het gebruik van bepaalde clausules dan is het aangewezen om bij oprichting ook te vertrekken van de "maxi"-versie van modelstatuten verder in deze cursus, deel II, 3.2. In elk geval weze steeds voor ogen gehouden dat het hier om voorbeelden van statuten gaat.

Marleen Denef


-5-

het organiseren van trainingen en wedstrijden, sportstages en tornooien in de basketbalsport of het organiseren van alle mogelijke manifestaties waarin de beeldende kunsten aan bod komen zoals tentoonstellingen, workshops, rondleidingen, enzomeer of alle activiteiten die zulke instandhouding en valorisatie bevorderen, zoals het monument openstellen voor het publiek of het momument, geheel of gedeeltelijk, verhuren teneinde de huuropbrengsten integraal te besteden aan de instandhouding en valorisatie ervan of van andere beschermde momumenten waarvan de vereniging eigenaar of erfpachter is.] Daarnaast kan de VZW alle activiteiten ontplooien die rechtstreeks of onrechtstreeks bijdragen tot de verwezenlijking van voormelde ideële niet-winstgevende doelstellingen, met inbegrip van bijkomstige commerciële en winstgevende activiteiten binnen de grenzen van wat wettelijk is toegelaten en waarvan de opbrengsten te allen tijde volledig zullen worden bestemd voor de verwezenlijking van de ideële niet-winstgevende doelstellingen. ARTIKEL 3. LIDMAATSCHAP ART. 3. Sectie 1. Werkende Leden 1.

Er zijn minstens 3 Werkende Leden met alle rechten zoals omschreven voor de leden in de V&S-wet.

2.

De volgende oprichters zijn de eerste Werkende leden: [ toevoegen gegevens artikel 2 V&S-wet, te weten naam, voornaam, woonplaats, geboortedatum en –plaats van iedere stichter of ingeval het een rechtspersoon betreft, de naam, de rechtsvorm en het adres van de zetel].

3.

Daarnaast kan iedere natuurlijke en/of rechtspersoon zich kandidaat stellen als Werkend lid op voorwaarde dat ze [opsomming voorwaarden, bv. de basketbalsport genegen zijn]

4.

De kandidaat-leden richten hun kandidaatstelling aan de voorzitter van de Raad van Bestuur.

5.

De Raad van Bestuur zal beslissen over de aanvaarding van de kandidaat als Werkend Lid op haar eerstvolgende vergadering. Op deze vergadering dienen minstens de helft van de leden van het bestuur aanwezig te zijn. De beslissing wordt genomen met een meerderheid van de stemmen van de aanwezige bestuurders.

6.

De Raad van Bestuur kan discretionair en zonder verdere motivatie beslissen dat een kandidaat niet wordt aanvaard als Werkend lid.

7.

Werkende Leden hebben alle rechten en verplichtingen die in de V&S-wet en deze statuten worden beschreven. Zij betalen een lidmaatschapbijdrage die jaarlijks zal worden vastgelegd door de Raad van Bestuur en die maximum [bv. 100 EUR] zal bedragen.

ART. 3. Sectie 2. Ontslag Werkende Leden kunnen zich op elk ogenblik uit de VZW terugtrekken door een formeel schrijven per fax te richten aan de Voorzitter van het Bestuur. Het ontslag zal één maand na dit schrijven ingaan.

Marleen Denef


-6-

ART. 3. Sectie 3. Opschorting van Werkende leden 1.

Het lidmaatschap van Werkende Leden die hun lidmaatschapsbijdrage voor het lopende jaar binnen de door Raad van Bestuur bepaalde termijn niet betalen, wordt opgeschort na een derde schriftelijke aanmaning tot regularisatie binnen de 1 maand na die aanmaning.

2.

Werkende Leden die hun lidmaatschapsbijdrage na de regularisatietermijn niet betalen, worden geacht ontslagnemend te zijn.

ART. 3. Sectie 4. Beëindiging van lidmaatschap 1.

Als een Werkend Lid in strijd handelt met de doelstellingen van de VZW, kan diens lidmaatschap, op voorstel van het Bestuur of op verzoek van minstens 1/5 van alle Werkende leden, worden beëindigd door een bijzonder besluit van de Algemene Vergadering, waarop minstens de helft van alle Werkende Leden aanwezig of vertegenwoordigd is, en waarbij voor de beslissing een 2/3 meerderheid van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde Werkende Leden vereist is.

2.

Het Werkend Lid waarvan de beëindiging van het lidmaatschap wordt voorgesteld, heeft het het recht gehoord te worden.

ART. 3. Sectie 5. Rechten 1.

Geen enkel Lid kan enige aanspraak laten gelden of uitoefenen op de activa van de VZW op grond van de enkele hoedanigheid van Lid.

2.

Deze uitsluiting van rechten op de activa geldt te allen tijde: tijdens het lidmaatschap, bij beëindiging van het lidmaatschap om wat voor reden dan ook, bij ontbinding van de VZW, enz.

ARTIKEL 4. DE ALGEMENE VERGADERING ART. 4. Sectie 1. De Algemene Vergadering 1.

De Algemene Vergadering bestaat uit de Werkende Leden.

2.

Alle Werkende Leden hebben gelijk stemrecht. Elk Werkend Lid heeft één stem.

ART. 4. Sectie 2. Bevoegdheden De volgende exclusieve bevoegdheden kunnen uitsluitend door de Algemene Vergadering uitgeoefend worden: de wijziging van de statuten; de benoeming en de afzetting van de bestuurders;

Marleen Denef


-7-

de benoeming en de afzetting van de commissaris en het bepalen van diens bezoldiging; de kwijting aan de bestuurders en de commissarissen; de goedkeuring van de begroting en van de rekening; de ontbinding van de vereniging; de uitsluiting van een lid; de omzetting van de vereniging in een vennootschap met een sociaal oogmerk.

ART. 4. Sectie 3. Vergaderingen 1.

De jaarlijkse bijeenkomsten van de Gewone Algemene Vergadering zullen gehouden worden op de tweede vrijdag van de maand mei op een plaats die vermeld wordt in de uitnodiging. De uitnodiging wordt minstens 8 dagen voorafgaand aan de datum van de Algemene Vergadering naar alle Werkende Leden verstuurd per email of per gewone post op het nummer of adres dat het Werkend Lid daartoe laatst heeft opgegeven aan de VZW.

2.

De vergaderingen worden door de Voorzitter van de Raad van Bestuur of door minstens 2 bestuurders bijeengeroepen. Aan de uitnodiging wordt een ontwerp van agenda toegevoegd, waarbij elk punt dat door minstens 2 bestuurders wordt aangebracht of dat door minstens 1/20 van de Werkende Leden minstens 14 dagen voor de vergadering aangebracht werd, op de agenda wordt geplaatst.

3.

Bijzondere bijeenkomsten in een Buitengewone Algemene Vergadering kunnen worden samengeroepen door de Voorzitter of op verzoek van minstens 2 bestuurders alsook op verzoek van minstens 1/5 van alle Werkende Leden. De uitnodiging wordt minstens 21 dagen voorafgaand aan de datum van de Algemene Vergadering naar alle Werkende Leden verstuurd per email of per gewone post nummer of adres dat het Werkend Lid daartoe laatst heeft opgegeven aan de VZW. .

ART. 4. Sectie 4. Quorum en stemming 1.

Om op een geldige manier te beraadslagen moet minstens de helft van de Werkende Leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn. Beslissingen worden genomen bij gewone meerderheid van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden, behalve wanneer de V&S-wet of de statuten dit anders voorzien.

2.

De wijziging van de statuten vereist een beraadslaging in een vergadering dat voldoet aan een quorum van 2/3 van de Werkende Leden dat aanwezig of vertegenwoordigd is. Ingeval op de eerste vergadering minder dan 2/3 van de leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn, kan een tweede vergadering worden bijeengeroepen die geldig kan beraadslagen en besluiten alsook de wijzigingen aannemen met de meerderheden hierna bepaald, ongeacht het aantal aanwezige of vertegenwoordigde leden. De tweede vergadering mag niet binnen 15 dagen volgende op de eerste vergadering worden gehouden. De beslissing wordt geacht aanvaard te zijn indien ze wordt goedgekeurd door 2/3 van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde Werkende Leden. Enkel wanneer de statutenwijziging betrekking heeft op het doel of de doeleinden waarvoor de vereni-

Marleen Denef


-8-

ging is opgericht, vereist ze een meerderheid van 4/5 van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde Werkende Leden. 3.

Leden die niet op de vergadering aanwezig kunnen zijn, kunnen door andere Leden of door een derde die geen Werkend Lid is, worden vertegenwoordigd. Elk Lid kan maximum 1 volmachten dragen.

4.

De stemming kan gebeuren door afroeping, door handopsteking of, indien gevraagd door minstens 1/3 van de Werkende Leden die aanwezig of vertegenwoordigd zijn, door geheime stemming.

5.

Bij staking van stemmen wordt het voorstel geacht verworpen te zijn.

6.

Er worden notulen opgesteld en bewaard in een notulenregister dat ter inzage zal zijn van de Werkende Leden die hun inzagerecht zullen uitoefenen overeenkomstig de bij K.B. vastgelegde modaliteiten.

ARTIKEL 5. BESTUUR EN VERTEGENWOORDIGING ART. 5. Sectie 1. Samenstelling Raad van Bestuur 1.

De VZW wordt bestuurd door een Raad van Bestuur samengesteld uit ten minste drie bestuurders, al dan niet leden van de VZW. Het aantal bestuurders moet in elk geval steeds lager zijn dan het aantal personen dat Werkend Lid is van de vereniging. Wanneer de VZW slechts het wettelijk bepaald minimum van drie Werkende Leden heeft, mag de Raad van Bestuur slechts uit twee bestuurders bestaan, tot de dag van de gewone Algemene Vergadering die volgt op de vaststelling dat er opnieuw meer dan drie leden zijn.

2.

De bestuurders worden benoemd door een Algemene Vergadering, bij gewone meerderheid van stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden voor een termijn van drie jaar. Hun opdracht eindigt bij de sluiting van de jaarvergadering. Bestuurders zijn 2 keer herbenoembaar.

3.

De Raad van Bestuur verkiest onder haar leden een voorzitter, secretaris en penningmeester die de taken zullen vervullen die horen bij deze functie zoals omschreven in deze statuten en ter gelegenheid van hun verkiezing.

4.

De bestuurders kunnen te allen tijde worden ontslagen door de Algemene Vergadering die daarover beslist bij gewone meerderheid van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden. Ieder lid van de Raad van Bestuur kan zelf ook ontslag nemen door schriftelijke kennisgeving aan de raad. Een bestuurder is verplicht na zijn ontslag zijn opdracht verder te vervullen totdat redelijkerwijze in zijn vervanging kan worden voorzien.

5.

De bestuurders oefenen in beginsel hun mandaat kosteloos uit. De kosten die zij maken in het kader van de uitoefening van hun bestuursmandaat worden vergoed.

Marleen Denef


-9-

ART. 5. Sectie 2. Raad van Bestuur: vergaderingen, beraadslaging en beslissing 1.

De Raad van Bestuur vergadert na oproeping door de voorzitter zo dikwijls als het belang van de VZW het vereist, alsook binnen 14 dagen na een daartoe strekkend verzoek van twee bestuurders.

2.

De raad wordt voorgezeten door de voorzitter of, bij diens afwezigheid door de oudste in jaren van de aanwezige bestuurders. De vergadering wordt gehouden op de zetel van de VZW of in elke andere plaats in België, aangewezen in de oproepingsbrief.

3.

De Raad van Bestuur kan slechts beraadslagen en besluiten, wanneer ten minste de meerderheid van zijn leden aanwezig of vertegenwoordigd is op de vergadering. De besluiten worden genomen bij eenvoudige meerderheid van stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde bestuurders. Bij staking van stemmen, wordt het voorstel geacht verworpen te zijn.

4.

Er worden notulen opgesteld en ondertekend door de Voorzitter en de secretaris bewaard in een notulenregister dat ter inzage zal zijn van de Werkende Leden die hun inzagerecht zullen uitoefenen overeenkomstig de door bij K.B. vastgelegde modaliteiten.

ART. 5. Sectie 3. Tegenstrijdig belang 1.

Indien een bestuurder, rechtstreeks of onrechtstreeks, een belang van vermogensrechtelijke aard heeft dat strijdig is met een beslissing of een verrichting die tot de bevoegdheid behoort van de Raad van Bestuur, moet hij dit meedelen aan de andere bestuurders voor dat de Raad van Bestuur een besluit neemt.

2.

De bestuurder met het tegenstrijdig belang, verwijdert zich uit de vergadering en onthoudt zich van de beraadslaging en de stemming over de aanlegenheid waarop het betrekking heeft.

3.

Voormelde procedure is niet toepasselijk op gebruikelijke verrichtingen die plaatshebben onder de voorwaarden en tegen de zekerheden die op de markt gewoonlijk gelden voor soortgelijke verrichtingen.

ART. 5. Sectie 4. Intern bestuur – Beperkingen 1.

De Raad van Bestuur is bevoegd om alle handelingen van intern bestuur te verrichten die nodig of dienstig zijn tot verwezenlijking van het doel van de VZW, met uitzondering van die handelingen waarvoor volgens artikel 4 V&S-wet de Algemene Vergadering exclusief bevoegd is.

2.

Onverminderd de verplichtingen die voortvloeien uit collegiaal bestuur, met name overleg en toezicht, kunnen de bestuurders de bestuurstaken onder elkaar verdelen. Zodanige verdeling van taken kan aan derden niet worden tegengeworpen, zelfs niet nadat ze zijn openbaar gemaakt. Niet-naleving ervan brengt wel de interne aansprakelijkheid van de betrokken bestuurder(s) in het gedrang.

Marleen Denef

3.


- 10 -

De Raad van Bestuur kan een deel van zijn bestuursbevoegdheden delegeren aan één of meerdere derden niet-bestuurders, zonder dat deze overdracht evenwel betrekking kan hebben op het algemeen beleid van de VZW of de algemene bestuursbevoegdheid van de Raad van Bestuur.

ART. 5. Sectie 5. Externe vertegenwoordigingsmacht 1.

De Raad van Bestuur vertegenwoordigt als college de VZW in alle handelingen in en buiten rechte. Hij vertegenwoordigt de vereniging door de meerderheid van zijn leden. Onverminderd de algemene vertegenwoordigingsbevoegdheid van de Raad van Bestuur als college, wordt de VZW in en buiten rechte eveneens vertegenwoordigd door twee bestuurders die gezamenlijk handelen, waaronder de voorzitter.

2.

De Raad van Bestuur of de bestuurders die de VZW vertegenwoordigen kunnen gevolmachtigden van de VZW aanstellen. Alleen bijzondere en beperkte volmachten voor bepaalde of een reeks bepaalde rechtshandelingen zijn geoorloofd. De gevolmachtigden verbinden de VZW binnen de perken van de hun verleende volmacht waarvan de grenzen wel tegenwerpelijk zijn aan derden overeenkomstig wat geldt inzake lastgeving.

ART. 5. Sectie 6. Bekendmakingsvereisten De benoeming van de leden van de Raad van Bestuur en hun ambtsbeëindiging wordt openbaar gemaakt door neerlegging in het verenigingsdossier ter griffie van de rechtbank van koophandel en van een uittreksel daarvan bestemd om in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad te worden bekendgemaakt. Uit die stukken moet in ieder geval blijken of de personen die de VZW vertegenwoordigen, de VZW ieder afzonderlijk, gezamenlijk, dan wel als college verbinden alsook de omvang van hun bevoegdheden.

ARTIKEL 6. AANSPRAKELIJKHEID VAN DE BESTUURDER De bestuurders en dagelijks bestuurders zijn niet persoonlijk verbonden door de verbintenissen van de VZW. Tegenover de VZW en tegenover derden is hun verantwoordelijkheid beperkt tot de vervulling van de hun gegeven opdracht overeenkomstig het gemeen recht, het bepaalde in de wet en in de statuten en zijn ze aansprakelijk voor de tekortkomingen in hun (dagelijks) bestuur.

ARTIKEL 7. FINANCIERING EN BOEKHOUDING ART. 7. Eerste lid. Financiering 1.

De vereniging zal onder meer worden gefinancierd door subsidies, toelagen, giften, bijdragen, schenkingen, legaten en andere voorzieningen in laatste wilsbeschikkingen en testamenten, gegeven zowel om de algemene doeleinden van de vereniging te ondersteunen als ter ondersteuning van een specifiek project.

Marleen Denef

2.


- 11 -

Daarnaast kan de vereniging fondsen verwerven op elke andere wijze die niet in strijd is met de wet.

ART. 7. Tweede lid. Boekhouding 1.

Het boekjaar begint op 1 januari en eindigt op 31 december.

2.

De boekhouding wordt gevoerd overeenkomstig het bepaalde in artikel 17 V&S-wet en de daarop toepasselijke uitvoeringsbesluiten.

3.

De jaarrekening wordt neergelegd in het dossier gehouden op de griffie van de rechtbank van koophandel overeenkomstig het bepaalde in artikel 26novies V&S-wet. Voor zover van toepassing wordt de jaarrekening tevens neergelegd bij de Nationale Bank overeenkomstig het bepaalde in artikel 17, §6 V&S-wet.

4.

De Raad van Bestuur legt de jaarrekening van het voorafgaande boekjaar alsook een voorstel van begroting ter goedkeuring voor aan de jaarlijkse Algemene Vergadering.

ARTIKEL 8. ONTBINDING 1.

De Algemene Vergadering zal worden samengeroepen ter bespreking van voorstellen m.b.t. de ontbinding voorgelegd door de Raad van Bestuur of door minimum 1/5 van alle leden. De samenroeping en agendering vinden plaats overeenkomstig het bepaalde in deze statuten.

2.

De beraadslaging en beslissing over de ontbinding respecteert het quorum en de meerderheid gesteld in deze statuten. Vanaf de beslissing tot ontbinding vermeldt de VZW steeds dat zij "VZW in vereffening" is overeenkomstig artikel 23 V&S-wet.

3.

Ingeval het voorstel tot ontbinding wordt goedgekeurd, benoemt de Algemene Vergadering een vereffenaar waarvan zij de opdracht zullen omschrijven.

4.

Ingeval van ontbinding en vereffening, beslist de buitengewone Algemene Vergadering over de bestemming van het vermogen van de VZW dat moet worden toegekend aan [bv. een andere vereniging zonder winstoogmerk met een gelijkaardig of verwant doel, werkzaam in België.

5.

Alle beslissingen betreffende de ontbinding, de vereffeningsvoorwaarden, de benoeming en de ambtsbeëindiging van de vereffenaars, de afsluiting van de vereffening en de bestemming van het actief worden neergelegd ter griffie en bekendgemaakt in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad overeenkomstig het bepaalde in artikel 23 en 26novies van de V&S-wet en de uitvoeringsbesluiten daaromtrent. * * *

Overeenkomstig artikel 2, laatste lid V&S-wet opgesteld in 2 originele exemplaren en unaniem goedgekeurd op [datum], door [gegevens oprichters conform artikel 2 V&S-wet]

Marleen Denef


- 12 -

2. DE OPRICHTINGSVERGADERING 1. 2. 3. 4. 5. 6.

minstens 3 stichtende leden (artikel 2, 3° V&S-wet) statuten opstellen in minstens 2 originele exemplaren (artikel 2, laatste lid V&S-wet) 2 originele exemplaren laten ondertekenen door alle stichtende leden met gegevens volgens artikel 2, 1° V&S-wet De eerste algemene vergadering: benoeming bestuurders De eerste Raad van Bestuur: verkiezing voorzitter, penningmeester, secretaris De openbaarmakingsvereisten: neerlegging in het verenigingsdossier en publicatie in het B.S., zie verder deel III.

II. DE STATUTENWIJZIGING VAN BESTAANDE VZW'S

1. TIMING VAN DE STATUTENWIJZIGING: INWERKINGTREDING V&S-WET 1.1. WANNEER TREEDT DE V&S-WET IN WERKING ? 1.

De wetgever heeft werkelijk zijn best gedaan om het zo moeilijk mogelijk te maken. Dat zal u kunnen afleiden uit het overzicht dat hier volgt. - Eerst was er de Wet van 2 mei 2002 die niet alleen de VZW-wet van 27 juni 1921 wijzigt maar ook een aantal fiscale aspecten verandert3. - Toen kwam de Wet van 16 januari 2003 die nog voor de inwerkingtreding van de wet van 2 mei 2002 al een aantal wijzigingen daar in aanbracht4. Deze betroffen in de eerste plaats een wijziging m.b.t. de rechtbank bevoegd voor het beheer van het "verenigingsdossier": niet langer rechtbank van eerste aanleg, maar wel rechtbank van koophandel (artikel 69 Wet 16 januari 2003). En verder werd ook het artikel m.b.t. de inwerkingtreding van de wet van 2 mei 2002 gewijzigd: niet langer de eerste dag van de tweede maand volgend op de bekendmaking van de uitvoeringsbesluiten, maar een bij K.B. bepaalde artikelsgewijze inwerkingtreding (artikel 32 Wet 16 januari 2003). - De wet van 16 januari 2003 kreeg een K.B. van 15 mei 2003 tot bepaling van de inwerkingtreding van sommige bepalingen ervan, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 19 mei 2003. Daaruit blijkt dat…:

3

Wet van 2 mei 2002 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen, eerste publicatie in B.S., 18 oktober 2002, geannuleerd en vervangen door tweede publicatie in B.S. 11 december 2002. Voor een uitvoerige bespreking: zie bijdrage in DENEF, M. (juridisch) en DESCHRIJVER, D. (fiscaal), "Juridische vormgeving en fiscaliteit van VZW en stichting ná de Wet van 2 mei 2002", A.F.T. 2003, 184-207. Voor een recentere overzichtsbespreking over de juridische wijzigingen, DENEF, M., "Verenigingen en stichtingen 'nieuwe stijl'", N.J.W., september 2003, ter perse. Voor uitgebreide naslagwerken: VAN GERVEN, D., Handboek verenigingen, Kalmthout, Biblo, 2002, 550 pag., DE LEENHEER, J., DENEF, M., DESCHRIJVER, D., HELLEMANS, F., TAS, R., e.a. De VZW gezien vanuit de praktijk, Brugge, Die Keure, tweede uitgave, najaar 2003, in voorbereiding. 4 Wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering van het handelsregister, tot oprichting van erkende ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen, B.S. 5 februari 2003.

Marleen Denef


- 13 -

2.

Artikel 32 in werking treedt op de dag van bekendmaking van het gezegde K.B. van 15 mei 2003 in het Belgisch Staatsblad (artikel 2 K.B. 15 mei 2003). Dit betekende concreet dat vanaf 19 mei 2003 het K.B. dat voor elk artikel van de wet van 2 mei 2002 apart de inwerkingtreding regelt kon verschijnen. Dat K.B. tot vaststelling van de termijnen voor de inwerkingtreding van de wijzigingen aan de VZW-wet zoals aangebracht door de Wet van 2 mei 2002 en de Wet van 16 januari 2003 verscheen inmiddels in het Belgisch Staatsblad van 6 juni 2003, zij het met een merkwaardige titel5. Nog bevreemdender is dat het K.B. de datum draagt van 2 april 2003, dit wil zeggen meer dan een maand vóór de inwerkingtreding van artikel 32 van de Wet van 16 januari 2003 dat de artikelsgewijze inwerkingtreding bij K.B. voorzag (te weten, 19 mei 2003).

3.

Dat artikel 69 dat de bevoegde rechtbank wijzigt in werking treedt op 1 juli 2003 (artikel 3 K.B. 15 mei 2003). Deze datum van 1 juli 2003 valt samen met de datum vooropgesteld voor de inwerkingtreding van de Wet van 16 januari 2003. Vanaf 1 juli 2003 zou de Kruispuntbank van Ondernemingen, de erkende ondernemingsloketten en het gemoderniseerde handelsregister dus vlot moeten functioneren. In sommige kringen wordt dit op de nodige scepsis onthaalt, m.i. niet geheel onterecht. Afwachten dus wat 1 juli 2003 zal brengen. Hier is in elk geval al te onthouden dat men zich dus zowel voor bestaande VZW's als voor ná 1 juli opgerichte VZW's niet langer tot de griffie van de rechtbank van eerste aanleg moet wenden, maar tot deze van de rechtbank van koophandel. Dit betreft alles wat de werking van de VZW vanaf die datum aanbelangt en conform artikel 26novies V&S-wet moet worden neergelegd (statutenwijzigingen, ledenlijsten, benoemingen, vereffeningen…). Voor alles wat aan die datum voorafging, maar krachtens artikel 26novies V&S-wet toch in het dossier moet terechtkomen, krijgen de bestaande VZW's een overgangstermijn.

1.2. WELKE TERMIJNEN BEPAALT HET K.B. VAN 2 APRIL 2003 VOOR DE ARTIKELSGEWIJZE INWERKINGTREDING ? 1.

Vooreerst moet worden opgemerkt dat het K.B. van 2 april 2003 niet bepaald een helder overzicht verschaft van de inwerkingtreding van de "nieuwe bepalingen" in de VZWwet. In plaats van te verwijzen naar de inwerkingtreding van de artikelen van de Wet van 2 mei 2002 en van de Wet van 16 januari 2003 die de nieuwigheden invoeren, verwijst het K.B. naar de inwerkingtreding van artikelen van de VZW-wet.

2.

In elk geval krijgen we hierna volgende schema voor inwerkingtreding van de nieuwigheden.

5

K.B. van 2 april 2003 tot vaststelling van de termijnen voor de inwerkingtreding van de bepalingen van de wet van 27 juni 1921 waarbij aan de verenigingen zonder winstgevend doel en aan de instellingen van openbaar nut rechtspersoonlijkheid wordt verleend, zoals gewijzigd bij de wet van 2 mei 2002 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen en bij de wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering van het handelsregister, tot oprichting van erkende ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen. Het ware logischer geweest de titel om te draaien en te spreken van een K.B. tot vaststelling van de termijnen voor de inwerkingtreding van de bepalingen van de Wet van 2 mei 2002 (…) en de Wet van 16 januari 2003 (…) tot wijziging van de VZW-wet van 27 juni 1921.

Marleen Denef


- 14 -

Het K.B. van 2 april 2003: een poging tot ontcijfering

VZW-wet 6

“Oude” VZW 7

“Nieuwe” VZW 7

artikel 1 (definitie)

1 juli 2003

1 juli 2003

artikel 2 ( minimumstatuten)

1 januari 2005

1 juli 2003

artikel 2bis (niet-AH leden)

"

"

"

"

NVT

"

artikel 3bis (beperkte nietigheidsgronden)

1 januari 2005

1 juli 2003

artikel 3ter (werking nietigheid)

"

"

artikel 4 (excl. bevoegdheden AV)

1 juli 2003

1 juli 2003

artikel 5 (bijeenroeping AV door RvB of 1/5 leden)

"

"

artikel 6 (oproep AV 8 dagen vooraf+ agendering 1/20)

"

"

artikel 7 (AV: gelijkH + meerderH van stemmen)

"

"

artikel 8 (statutenwijzg: aanwezg of vertegwdgde leden + geen quorum van 2/3 = tweede AV na 15 dagen)

"

"

artikel 9 (publ. info mbt bestuurders e.a.)

"

artikel 2ter (toegetreden leden) artikel 3 (constitutieve neerlegging + VZW i.o.)

8

" 9

artikel 10, eerste lid (ledenregister op de zetel)

1 januari 2005

1 juli 2003

artikel 10, tweede lid (inzagerecht leden)

1 januari 2006

1 januari 2005

artikel 11 (vermelding VZW + adres + sanctie)

1 januari 2005

1 juli 2003

artikel 12 (uitsluiting aanwezg of vertegenwdgde leden)

1 juli 2003

1 juli 2003

artikel 13 (nieuw bestuur en vertegenwrdg)

1 januari 2005

1 juli 2003

artikel 13bis (dagelijks bestuur + vertegenwoordiging)

1 januari 2005

1 juli 2003

artikel 14 (AH VZW voor aangest. of organen)

1 juli 2003

1 juli 2003

artikel 14bis (niet AH bestuurders verb. VZW)

"

"

artikel 15 (niet AH (dagelijks) bestuurders verb. VZW)

"

"

artikel 16 (machtiging giften)

1 januari 2005 10

1 juli 2003

artikel 17 (boekhoudk. verpl.)

1 januari 2005

boekj. vanaf 1 januari 2004 11

artikel 18-25 (alles wat ontbinding en vereffening betreft)

1 juli 2003

1 juli 2003

artikel 26 (opschorting vordering bij niet-naleving bep. form.)

1 januari 2005

1 juli 2003

artikel 26bis-26septies (omzetting VZW in VSO)

ongewijzigd 12

ongewijzigd 12

artikel 26octies (buitenlandse VZW's met centrum van werkzaamheden)

NVT 13

NVT 13

artikel 26novies (verenigingsdossier + B.S.)

1 januari 2005 14

1 juli 2003

Marleen Denef


- 15 -

6.

Uiteraard is de vraag naar de inwerkingtreding van de in deze kolom opgesomde artikelen van de VZW-wet slechts relevant in zoverre en in de mate dat de opgesomde artikelen werden gewijzigd door de Wetten van 2 mei 2002 en 16 januari 2003.

7.

Wat een "nieuwe" dan wel een “oude” (I)VZW of stichting is, kan worden afgeleid uit de omschrijving van de "reeds bestaande" (I)VZW of stichting in de artikelen 5-7 van het K.B. van 2 april 2003 als die rechtspersonen "die voor 1 januari 2004 rechtspersoonlijkheid hebben verworven". Deze bepaling suggereert dat de (I)VZW's en stichtingen die tussen 1 juli 2003 (zoals hierboven blijkt is dit de datum van inwerkingtreding van de nieuwe oprichtingsprocedure) en tussen 31 december 2003 worden opgericht, vallen onder de categorie van de "reeds bestaande" of “oude” VZW's en stichtingen die nog een aanpassingstermijn krijgen. In elk geval staat het vast dat VZW’s die ná 1 juli 2003 worden opgericht hun statuten niet meer naar het Belgisch Staatsblad kunnen opsturen en de nieuwe oprichtingsprocedure moeten volgen. Zij hebben er dus alle belang bij van meteen de gewijzigde bepalingen toe te passen zoals hierboven weergegeven onder "nieuwe VZW's".

8.

De wetgever heeft geen overgangsregime voorzien voor de VZW's die vóór 1 juli 2003 werden "opgericht" en hun statuten ook voor die (post)datum opstuurden naar het Belgisch Staatsblad, maar nog geen rechtspersoonlijkheid hadden verkregen op 1 juli 2003 bij gebrek aan publicatie. Vermits ze vóór 1 juli werden "opgericht" moesten ze ter verkrijging van de rechtspersoonlijkheid, bij gebrek aan en onzekerheid over de inwerkingtreding van de V&S-wet, hun statuten nog opsturen naar het Belgisch Staatsblad overeenkomstig artikel 3 "oude" VZW-wet. Omdat deze statuten echter niet gepubliceerd geraken vóór 1 juli 2003, kunnen ze ná 1 juli 2003 enkel nog rechtspersoonlijkheid verkrijgen door neerlegging ter griffie van de rechtbank van koophandel volgens artikel 3 V&S-wet zodat een publicatie ná die datum niet kan leiden tot verkrijging van de rechtspersoonlijkheid. De enige pragmatische oplossing bestaat erin de oprichtingsvergadering en de verkrijging van de rechtspersoonlijkheid duidelijk te onderscheiden. De verkrijging van deze rechtspersoonlijkheid als VZW ná 1 juli 2003 kan niet anders dan plaatsvinden volgens het op dat moment toepasselijk V&S-recht en vereist dus een neerlegging van de documenten vermeld in artikel 3 V&S-wet. Ook deze VZW's hebben, voor zover ze hun rechtspersoonlijkheid vóór 1 januari 2004 verkrijgen, recht op de overgangstermijnen (onder meer voor aanpassing van hun statuten) weergegeven in de kolom "bestaande" VZW's.

9.

Uiteraard heeft het geen zin dat de "oude" VZW's tot 1 januari 2005 het "oude" artikel 10 blijven toepassen op het punt van de neerlegging van de ledenlijst op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg. Conform artikel 26novies V&S-wet moeten ledenwijzigingen na 1 juli 2003 worden neergelegd ter griffie van de rechtbank van koophandel.

10. Vreemd genoeg treedt artikel 16 (althans wat betreft verhoging machtigingsdrempel, inclusief wat onroerende goederen betreft) niet op 1 juli 2003 in werking voor bestaande VZW's. Navraag leert dat de overgangstermijn tot 1 januari 2005 enkel bedoeld was voor de na te leven formaliteiten vermeld in artikel 16, laatste lid. De vertegenwoordiger van de Minister stelde op een studiedag te Louvain-la-Neuve op 11 juni 2003 dat er een ministeriële omzendbrief zou komen om dit te verduidelijken zodat ook bestaande VZW's onmiddellijk van de gunstigere schenkingsregeling kunnen genieten. Hopelijk wordt daarin ook een trefzeker criterium bepaald voor de toepassing in de tijd. Zo bijvoorbeeld kan het moment van de (desgevallend voorlopige) aanvaarding van de schenking of het legaat (vóór of ná 1 juli 2003) een zinvol criterium zijn om te bepalen of de machtigingsregels van het artikel 16 oude VZW-wet dan wel van het gewijzigde artikel 16 V&S-wet moeten worden toegepast. 11. Artikel 17 "oude" VZW-wet blijft dus m.a.w. nog van kracht tot 1 januari 2004. In elk geval bevestigt dit artikel van de "oude" VZWwet twee beginselen die ook op basis van het gemeen recht gelden en zullen blijven gelden. B. WAÛTERS, "Schenkingen en legaten", in De VZW, gezien vanuit de praktijk, Brugge, Die Keure, 1996, p. 255, nr. 49. 12. De wetgever heeft in artikel 26ter de terminologische afstemming op raad van bestuur over het hoofd gezien. 13. Deze bepaling is niet relevant voor Belgische VZW's, enkel voor buitenlandse verenigingen die een Belgisch centrum van werkzaamheden willen openen. 14. Ook hier moet het uitvoeringsK.B. met enig gezond verstand geïnterpreteerd worden: de aanpassingstermijn voor de verplichtingen inzake het verenigingsdossier geldt mijns inziens enkel voor de gegevens die volgens de nieuwe regeling moeten worden neergelegd voor zover ze betrekking hebben op de werking van de VZW vóór 1 juli 2003. Bv. alle benoemingen, statutenwijzigingen, ledenlijsten van vóór 1 juli 2003 moeten voor 1 januari 2004 worden neergelegd ter vervollediging van het dossier.Wat de gegevens betreft die betrekking hebben op de werking van de VZW ná 1 juli 2003, is het de logica zelve dat ze onmiddellijk volgens de bepalingen van artikel 26novies moeten worden neergelegd en bekendgemaakt.

Marleen Denef


- 16 -

2. STAPPENPLAN VOOR DE STATUTENWIJZIGING De stappen die hierna worden weergegeven behoren tot het klassieke scenario. Dit sluit niet uit dat in de statuten van een welbepaalde VZW een andere procedure, andere meerderheden, enzomeer zijn voorzien. Alvorens het stappenplan in werking te zetten, is het dus essentieel dat u er de statuten van uw VZW op naslaat. Staat er niets concreet in, dan geldt in principe het hierna volgende stappenplan.

2.1. EERSTE STAP: VOORBEREIDING STATUTENWIJZIGING VOORBEREIDING: •

Raad van Bestuur (= hun verantwoordelijkheid + aansprakelijkheid)

BIJEENROEPING VAN DE LEDEN: Wie ? • •

Raad van Bestuur eventueel initiatief 1/5 leden

Wanneer ? • •

jaarlijkse AV, ten laatste in 2004 (oproeping moet 8 dagen vooraf !) buitengewone AV mogelijk tot 31 december 2004

2.2. TWEEDE STAP: AMENDERINGSMOGELIJKHEID • •

vooraf: via agenderingsrecht van 1/20 leden (agenda moet 8 dagen vooraf !) tijdens AV: via deelname aan beraadslaging van elk lid

2.3. DERDE STAP: GOEDKEURING VAN DE STATUTENWIJZIGING Artikel 8 V&S-wet: • • •

aanwezigheidsquorum: 2/3 leden beslissingsmeerderheid: 2/3 stemmen van aanwezige of vertegenwoordigde leden tweede AV mogelijk: minstens 15 ná eerste AV

In hoeveel exemplaren moet de wijziging worden opgesteld ? •

zoals elke wijziging van de statuten, volstaat één exemplaar

Vanaf wanneer is de statutenwijziging van toepassing: intern ? •

vanaf het moment van goedkeuring door de AV (afspreken dat voor versnelde goedkeuring de notulen zullen worden rondgestuurd onder volgende voorwaarde

Marleen Denef


- 17 -

van aanvaarding, bv. "niet reageren binnen 15 dagen is toestemmen", dan moet men niet de gebruikelijke "volgende" vergadering afwachten voor de goedkeuring) 2.4. Vierde stap: bekendmaking van de statutenwijziging Zie daarover verder, deel III

3. MODELCLAUSULES VOOR STATUTENWIJZIGING 3.1. INLEIDING 1.

Het nieuwe VZW-recht is een goede gelegenheid voor een grondige opknapbeurt van de statuten van vele VZW's. In de eerste plaats natuurlijk omdat een aantal clausules moeten worden afgestemd op de nieuwe wettelijke bepalingen. Maar ook de clausules waarvan de juridische grondslag niet meteen wordt gewijzigd door de nieuwe wet, verdienen de nodige aandacht. Niet zelden zijn de statuten van een VZW zeer snel in mekaar gebokst, nog minder zelden zijn ze gewoon gekopieerd van een andere VZW of van zgn. "modelstatuten". Op zich is daar niets mis mee op voorwaarde dat men ze gebruikt met "voorbedachte rade".

2.

In deze cursus worden artikelsgewijs de statuten van de VZW doorgelicht aan de hand van individueel besproken en juridisch toegelichte modelclausules met keuzemogelijkheden. In elk geval zijn de modelstatuten zoals gezegd, te gebruiken met voorbedachte rade. Om visueel de nieuwigheden te markeren in de besproken statuten, zijn de clausules die een wijziging ten opzichte van de "oude" VZW-wet vertegenwoordigen, gemarkeerd in het vet.

3.

De overige clausules in gewone weergave betreffen dus in principe geen nieuwigheden, maar vormen een vertaling van het ongewijzigde VZW-recht in gebruiksvriendelijke statuten. Het betreft dus clausules die nu eens een herhaling zijn van bepaalde dwingende wetsbepalingen, waar ofwel niet van kan worden afgeweken ofwel slechts kan van worden afgeweken in de zin van een verstrenging. In elk geval werd er naar gestreefd dit meestal in voetnoot toe te lichten. Een andere keer gaat het dan eerder om extra toevoegingen bovenop de wet die terzake een suppletieve regel omvat of helemaal niets. Bij deze toevoegingen heeft men vaak vele keuzemogelijkheden die [tussen vierkante haakjes en onderlijnd bij wijze van voorbeeld worden ingevuld], met waar nodig enige toelichting in voetnoot.

4.

Onder de "oude" VZW-wet werd de keuze voor de minimum-statuten niet zelden ingegeven door de bekommernis om de publicatiekost in het Belgisch Staatsblad te vermijden.

Marleen Denef


- 18 -

Deze zorg valt volgens de V&S-wet in belangrijke mate weg omdat de volledige statuten (gecoördineerde versie na elke wijziging) alleen worden neergelegd ter griffie van de rechtbank van koophandel6 (artikel 26novies, §1, V&S-wet). In de Bijlage bij het Belgisch Staatsblad moet volgens de wet enkel een uittreksel7 van de statuten worden bekendgemaakt met de minimum-vermeldingen uit artikel 2 V&Swet (artikel 26novies, §2, V&S-wet). Maar volgens de laatste gegevens omtrent het uitvoeringsK.B. dat de V&S-wet op dit punt moet uitvoeren, hoeven VZW's zich geen zorgen te maken, noch over de kostprijs voor publicatie van het uittreksel, noch over de kostprijs voor publicatie van de volledige statuten. Daar waar onder de "oude" VZW-wet de prijs voor publicatie in het Belgisch Staatsblad 63,71 EUR per A-4 blad tekst8 bedroeg, zal er in het nieuwe systeem een "forfaitaire tarificatie" worden gehanteerd9. De publicatie van een oprichtingsakte van een VZW zou in dit systeem forfaitair 106 EUR, excl. B.T.W., kosten en dit ongeacht het aantal pagina's dat de statuten beslaan. Een statutenwijziging in een latere fase zal, weerom ongeacht het aantal pagina's, 80 EUR, excl. B.T.W., gaan kosten. 5.

Wel blijft natuurlijk het gegeven dat al wat in de statuten wordt opgenomen, enkel kan worden gewijzigd door een beslissing van de Algemene Vergadering die aan bijzondere meerderheden moet voldoen. Vandaar dat de keuze om sommige clausules niet in de statuten, maar in een huishoudelijk reglement op te nemen, vanuit de overweging van "vlottere wijzigbaarheid" nog steeds kan worden gemaakt. Vlot wijzigbaar betekent dan naargelang de situatie dat de Raad van Bestuur of de Algemene Vergadering beslissend bij gewone meerderheid bevoegd is.

6.

In elk geval is het nuttig van (anders dan vroeger) de statuten zo volledig mogelijk op te stellen. De praktijk leert immers dat het niet overbodig is van de wettelijke bepalingen toch in de statuten op te nemen, bij wijze van herinnering aan de absoluut geldende regels. Anders dan de V&S-wet, zullen de statuten immers wel gelezen worden. Alzo kunnen ze bijdragen tot het doordringen van de elementaire spelregels, ook deze die rechtstreeks uit de V&S-wet komen.

7.

Tot slot wordt er nogmaals op gewezen dat de modelclausules die hierna volgen niet meer zijn dan "modellen van clausules". Er blijven vele varianten mogelijk en de V&Swet blijft op vele punten verbazingwekkend soepel.

6

Bij K.B. kan daarvoor een bijzondere vorm voor worden opgelegd (artikel 26novies, §1, vierde lid V&S-wet), Zie K.B. van 26 juni 2003 op de openbaarmaking van akten en stukken van verenigingen zonder winstoogmerk en van private stichtingen, B.S., 27 juni 2003, vierde editie. 7 Bij K.B. zal een bijzondere vorm voor deze bekendmaking worden opgelegd (artikel 26novies, §2, derde lid V&S-wet). Zie K.B. van 26 juni 2003 op de openbaarmaking van akten en stukken van verenigingen zonder winstoogmerk en van private stichtingen, B.S., 27 juni 2003, vierde editie 8 Voor tekst in arial of Times New Roman, puntgrootte 12, maximum 50 regels/blad en maximum 20 lettergrepen/regel. Inlichtingen: Diensten Belgisch Staatsblad: 02/552.22.38. 9 M.B. van 30 juni 2003 betreffende de bekendmakingskosten van akten en stukken, van vennootschappen, ondernemingen, verenigingen en stichtingen, B.S., 1 juli 2003, tweede editie.

Marleen Denef


- 19 -

3.2. MODELSTATUTEN: ARTIKELSGEWIJZE BESPREKING VAN DE "MAXI-VERSIE" ARTIKEL 1. DE VERENIGING Art. 1. Eerste lid. Rechtsvorm De vereniging wordt opgericht als een entiteit met rechtspersoonlijkheid, meer in het bijzonder als een vereniging zonder winstoogmerk (hierna “VZW” genaamd) op grond van de wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 1 juli 1921 zoals gewijzigd door de Wet van 2 mei 2002 en de Wet van 16 januari 2003 (hierna genoemd "V&S-wet").

Art. 1. Tweede lid. Naam 1.

De VZW draagt de naam10 [naam invullen11], afgekort [afkorting toevoegen].

2.

Deze naam moet voorkomen in alle akten, facturen, aankondigingen, bekendmakingen, brieven, orders en andere stukken uitgaande van de vereniging, onmiddellijk voorafgegaan of gevolgd door de woorden "vereniging zonder winstoogmerk" of door de afkorting "VZW12", met nauwkeurige aanwijzing van de zetel13.

Art. 1. Derde lid. Zetel 1.

De zetel van de VZW is gevestigd op [volledig adres van de zetel toevoegen], gelegen in het gerechtelijk arrondissement [toevoegen].

2.

De Raad van Bestuur heeft de bevoegdheid om de zetel te verplaatsen naar iedere plaats binnen het Nederlands taalgebied en de nodige openbaarmakingsvereisten te vervullen14.

Art. 1. Vierde lid. Duur De VZW is opgericht voor een duur van [preciseer tijdsduur in weken/dagen of voor bepaald project] of De VZW is opgericht voor onbepaalde duur.

10 Ook de naam van een VZW moet de eerdere rechten van derden (andere organisaties) respecteren: dit kan gaan om het eerste gebruik als handelsnaam, om een eerder depot als merk, enzomeer. 11 Opgelet: "stichting" verboden voor VZW's, artikel 32, §2 V&S-wet. 12 Ondanks de wettelijke afkorting in kleine letters "vzw", is er geen bezwaar tegen een afkorting in hoofdletters "VZW". 13 De vennootschappen opgesomd in artikel 78 W.Venn. moeten sinds de wijziging door artikel 65 van de Wet van 16 januari 2003 ook op alle deze documenten hun inschrijving in het "rechtspersonenregister", afgekort RPR, en het "ondernemingsnummer" waaronder zij zijn ingeschreven in de Kruispuntbank voor Ondernemingen vermelden. Voor verenigingen geldt deze verplichting niet. Zij zijn enkel verplicht hun "ondernemingsnummer" te gebruiken in de betrekkingen met de administratieve en rechterlijke overheden (artikel 11 Wet van 16 januari 2003). Uiteraard is er geen bezwaar om dit nummer vrijwillig te vermelden op de akten, facturen, brieven, enzomeer gebruikt in hun relatie met (particuliere) derden. 14 Aangezien een zetelwijziging sinds de inwerkingtreding van de V&S-wet een statutenwijziging impliceert en dergelijke statutenwijziging behoort tot de exclusieve bevoegdheden van de algemene vergadering, geldt in beginsel dat alleen de algemene vergadering bevoegd is. Nochtans menen wij dat net zoals in het vennootschapsrecht dergelijke minimale wijziging van de statuten (namelijk zetelverplaatsing binnen hetzelfde taalgebied) kan worden gedelegeerd aan de Raad van Bestuur: zie HELLEMANS, F., De algemene vergadering, Kalmthout, Biblo, 2001, p. 596, nr. 537.

Marleen Denef


- 20 -

ARTIKEL 2. DOELEINDEN EN ACTIVITEITEN Art. 2. Eerste lid. Doeleinden [hier volgt een beschrijving van de ideële niet-winstgevende/niet-economische doelstelling, het oogmerk, de uiteindelijke finaliteit van de vereniging, bv. De vereniging stelt zich tot doel de beoefening van de baksetbalsport te bevorderen. of De vereniging stelt zich tot doel de beeldende kunsten te promoten. of De vereniging stelt zich tot doel monument(en) waarvan zij eigenaar, vruchtgebruiker of erfpachter is, in stand te houden en te valoriseren. ] Art. 2. Tweede lid. Activiteiten15 Tot de concrete activiteiten waarmee de doelstellingen van de VZW worden verwezenlijkt, behoren onder meer: [opsomming van wat de VZW concreet gaat doen; bv. het organiseren van trainingen en wedstrijden, sportstages en tornooien in de basketbalsport of het organiseren van alle mogelijke manifestaties waarin de beeldende kunsten aan bod komen zoals tentoonstellingen, workshops, rondleidingen, enzomeer of alle activiteiten die zulke instandhouding en valorisatie bevorderen, zoals het monument openstellen voor het publiek of het momument, geheel of gedeeltelijk, verhuren teneinde de huuropbrengsten integraal te besteden aan de instandhouding en valorisatie ervan of van andere beschermde momumenten waarvan de vereniging eigenaar of erfpachter is.] Daarnaast kan de VZW alle activiteiten ontplooien die rechtstreeks of onrechtstreeks bijdragen tot de verwezenlijking van voormelde ideële niet-winstgevende doelstellingen, met inbegrip van bijkomstige commerciële en winstgevende activiteiten binnen de grenzen van wat wettelijk is toegelaten en waarvan de opbrengsten te allen tijde volledig zullen worden bestemd voor de verwezenlijking van de ideële niet-winstgevende doelstellingen.

ARTIKEL 3. LIDMAATSCHAP ART. 3. Sectie 1. Werkende16 Leden 1.

Er zijn minstens [aantal17] Werkende Leden met alle rechten zoals omschreven voor de leden in de V&S-wet.

15 Strict genomen vereist de wet geen omschrijving van de activiteiten. Juridisch gesproken is het echter onzinnig van enkel het "waarom" van de vereniging te omschrijven bij de doeleinden en niet het "hoe" bij activiteiten. Het belang van de omschrijving van de activiteiten onder meer vanuit fiscaal standpunt, vanuit W.H.P.C., in het licht van de faillietverklaring, voor de bestuursaansprakelijkheid, enzomeer wordt toegelicht in DENEF, M., VZW en stichting naar Belgisch recht, proefschrift K.U.Leuven, 20 november 2002, 616 pag., publicatie in voorbereiding bij Biblo, najaar 2003. 16 Als alternatief voor "werkend" lid, kan gekozen worden voor "actief lid". De term "werkelijk lid" is taalkundig eerder ongelukkig. In de V&S-wet wordt deze categorie van leden gewoon omschreven als "de leden".

Marleen Denef


- 21 -

2.

[bv. De volgende oprichters18 zijn de eerste Werkende leden: toevoegen gegevens19 ].

3.

Daarnaast kan [kies: iedere natuurlijke en/of rechtspersoon en/of organisatie] zich kandidaat stellen als Werkend lid op voorwaarde dat ze [opsomming voorwaarden, bv. politieke of levensbeschouwelijke overtuiging, leeftijd, voordracht door minimum aantal bestaande leden]

4.

De kandidaat-leden richten hun kandidaatstelling aan de [kies: voorzitter, secretaris…] van [kies: Raad van Bestuur of Algemene Vergadering].

5.

De [kies: Raad van Bestuur of Algemene Vergadering] zal beslissen over de aanvaarding van de kandidaat als Werkend Lid op haar eerstvolgende vergadering [OF: op één vast moment per jaar waar alle kandidaturen samenkomen]. Op deze vergadering dienen minstens [aantal] leden van [het bestuur of de Algemene Vergadering] aanwezig [of vertegenwoordigd] te zijn. De beslissing wordt genomen met een meerderheid van [aantal stemmen] van de aanwezige [en vertegenwoordigde] leden van [het bestuur of de Algemene Vergadering].

6.

De [kies: Raad van Bestuur of Algemene Vergadering] kan discretionair en zonder verdere motivatie beslissen dat een kandidaat niet wordt aanvaard als Werkend lid.

7.

Werkende Leden hebben alle rechten en verplichtingen die in de V&S-wet en deze statuten worden beschreven. Zij betalen een lidmaatschapbijdrage die jaarlijks zal worden vastgelegd door [kies: Raad van Bestuur of Algemene Vergadering] en die maximum [kies bedrag, bv. 1.000 EUR] zal bedragen.

ART. 3. Sectie 2. Toegetreden20 leden 1.

Elke natuurlijke persoon, rechtspersoon of organisatie die de doelstellingen van de VZW ondersteunt, kan bij de VZW een [kies: mondelinge en/of schriftelijke] aanvraag indienen om Toegetreden Lid te worden21.

2.

De Raad van Bestuur beslist discretionair en zonder verdere motivatie dat een kandidaat niet wordt aanvaard als Toegetreden Lid.

° 17

Het wettelijk minimum bedraagt 3 (artikel 2, 3° V&S-wet). 18 De nieuwe verplichting in artikel 2, 1° V&S-wet om ook de "oprichters" in de statuten te vermelden, moet m.i. voor bestaande VZW's in alle redelijkheid worden toegepast, te weten alleen als die gegevens gemakkelijk kunnen worden teruggevonden. Er staat bovendien geen sanctie op het ontbreken van deze gegevens in de statuten. 19 Voor zover de gegevens nog te achterhalen zijn, betreft het hier naam, voornaam, woonplaats, geboortedatum, geboorteplaats van iedere stichter of ingeval het een rechtspersoon betreft, de naam, de rechtsvorm en het adres van de zetel (artikel 2, 2° V&S-wet). 20 Alternatief is de term "steunend" of "niet-werkend" lid. Artikel 2ter V&S-wet spreekt van "Toegetreden" Leden. In elk geval is er geen plicht om deze categorie van "Toegetreden Leden" te creëren: men kan ze gewoon weglaten. Omgekeerd kan men naast de categorie van "Werkende Leden" en "Toegetreden Leden" nog andere categorieën van leden creëren zoals "Ereleden", "Leden-experten", "Bijzondere Leden", "Netwerk-Leden", … Voor elke categorie kan men verschillende rechten (bv. beperkt stemrecht naargelang de materie waarover moet worden beslist) en plichten (bv. verschillende lidmaatschapsbijdragen) statutair vastleggen of extra-statutair verder uitwerken. Over deze laatste mogelijkheid voor "Toegetreden Leden" zie DENEF, M., Verenigingen en stichtingen 'nieuwe stijl', N.J.W. september 2003, ter perse, nr. 34. 21 Hoewel ook de bepalingen voor aanvaarding van "toegetreden lid" nog in detail kunnen worden uitgewerkt, is dit veeleer ongebruikelijk. Vandaar de keuze om ze in dit model zo informeel en beknopt mogelijk te houden.

Marleen Denef


- 22 -

3.

Toegetreden Leden hebben enkel de rechten en plichten die in deze statuten worden omschreven22.

4.

Toegetreden Leden hebben [kies: geen stemrecht of stemrecht in bepaalde aangelegenheden]

ART. 3. Sectie 3. Ontslag 1.

Werkende Leden kunnen zich op elk ogenblik uit de VZW terugtrekken door een formeel schrijven [bv. per fax en/of per gewone brief en/of per aangetekend schrijven] te richten aan [bv. de Secretaris van het Bestuur]. Het ontslag zal [bv. één maand] na dit schrijven ingaan.

2.

Toegetreden Leden kunnen zich op elk ogenblik uit de VZW terugtrekken bij middel van [bv. een mondeling of schriftelijk bericht]. Het ontslag wordt effectief [bv. één maand] na dit bericht.

3.

Een ontslagnemend Werkend of Toegtreden Lid zal echter wel verplicht worden tot de betaling van de lidmaatschapsbijdrage en tot de deelname in de kosten die goedgekeurd werden voor het jaar waarin het ontslag wordt ingediend23.

ART. 3. Sectie 4. Opschorting van Werkende leden 1.

Het lidmaatschap van Werkende Leden die hun lidmaatschapsbijdrage voor het lopende jaar binnen de [keuze: door Raad van Bestuur of Algemene Vergadering]24 bepaalde termijn niet betalen, wordt opgeschort na een [bv. eerste schriftelijke aanmaning] tot regularisatie binnen de [bv. 1 maand] na die aanmaning.

2.

Werkende Leden die hun lidmaatschapsbijdrage na de regularisatietermijn niet betalen, kan25 geacht worden ontslagnemend te zijn.

ART. 3. Sectie 5. Beëindiging van lidmaatschap 1.

22

Als een Werkend Lid in strijd handelt met de doelstellingen van de VZW, kan diens lidmaatschap, op voorstel van het Bestuur of op verzoek van minstens 1/526 van alle

Nieuw artikel 2ter V&S-wet. Dit is een suppletieve bepaling, vooral van belang voor "koepel-VZW's" of "federaties" waarvan de werking in hoofdzaak gefinancierd wordt door de ledenbijdragen. Uiteraard kan een andere regeling worden vastgelegd. 24 De keuze hier zal meestal samenhangen met de vraag wie bevoegd is om de jaarlijkse lidmaatschapsbijdrage te bepalen. Uiteraard kan men hier ook gewoon een termijn vaststellen. In elk geval moeten de statuten (zie hoger artikel 3. Sectie 1) de "maximum"-bijdrage wel bepalen zodat leden op voorhand weten waaraan zij zich maximaal kunnen verwachten (artikel 2, 8° V&S-wet). 25 Deze keuze wordt gelaten door artikel 12, tweede lid V&S-wet en impliceert dat het initiatief ervoor bij de VZW ligt. Uiteraard kan men statutair evengoed bepalen dat wanneer een lid zijn lidmaatschapsbijdrage niet betaalt, het altijd geacht wordt ontslagnemend te zijn. 26 Dit is de wettelijk bepaalde "maximumdrempel" voor bijeenroeping van een "bijzondere" algemene vergadering (art. 5 V&S-wet): dit betekent dat de statuten die drempel wel kunnen verlagen (bv. 1/6), maar nooit verhogen (bv. 1/3). Men noemt dit wel eens zgn. "beschermende" wetsbepalingen. 23

Marleen Denef


- 23 -

Werkende leden, worden beëindigd door een bijzonder besluit van de Algemene Vergadering, waarop minstens [bv. 1/3]27 van alle Werkende Leden aanwezig [en bv. ook: of vertegenwoordigd] zijn, en waarbij voor de beslissing een 2/3 meerderheid van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde Werkende Leden vereist is. 2.

Het Werkend Lid waarvan de beëindiging van het lidmaatschap wordt voorgesteld, heeft het recht gehoord te worden.

3.

Toegetreden Leden die handelen in strijd met de doelstellingen van de VZW kunnen door eenzijdig besluit van de Raad van Bestuur uitgesloten worden van lidmaatschap.

ART. 3. Sectie 6. Rechten 1.

Geen enkel Lid kan enige aanspraak laten gelden of uitoefenen op de activa van de VZW op grond van de enkele hoedanigheid van Lid28.

2.

Deze uitsluiting van rechten op de activa geldt te allen tijde: tijdens het lidmaatschap, bij beëindiging van het lidmaatschap om wat voor reden dan ook, bij ontbinding van de VZW, enz.

ARTIKEL 4. DE ALGEMENE VERGADERING ART. 4. Sectie 1. De Algemene Vergadering 1.

De Algemene Vergadering bestaat uit de Werkende Leden29.

2.

Alle Werkende Leden hebben [gelijk]30 stemrecht. Elk Werkend Lid heeft [één]31 stem.

ART. 4. Sectie 2. Waarnemers Waarnemers kunnen de Algemene Vergadering bijwonen en mogen zich, mits toestemming van de voorzitter, tot de Algemene Vergadering richten.

° Indien het uitsluitingsvoorstel opduikt vlak voor de jaarlijkse algemene vergadering, volstaat het dat 1/20 van de Werkende Leden de uitsluiting laat agenderen (artikel 6 V&S-wet). Ook deze drempel is een zgn. "beschermende" wetsbepaling en kan dus enkel worden verlaagd. 27 Dit kan naar keuze worden bepaald: artikel 12 V&S-wet bepaalt geen minimum quorum voor de uitsluiting. 28 Artikel 12, laatste lid V&S-wet laat wel de mogelijkheid om statutair te bepalen dat betaalde bijdragen kunnen worden teruggevorderd. Ook een "inbreng met recht op terugname", de zgn. "aanbrengst" is mogelijk. 29 Indien het rechtspersonen-Werkende Leden betreft, kan worden bepaald dat ze worden vertegenwoordigd door één of meer (vaste) vertegenwoordigers van de rechtspersoon die lid is. 30 Artikel 7 V&S-wet bepaalt: "Op de algemene vergadering heeft ieder lid een gelijk stemrecht en worden de besluiten genomen bij gewone meerderheid van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden, behalve in de gevallen waarin de wet of de statuten anders bepalen". De rechtsleer neemt aan dat de mogelijkheid tot statutaire afwijking niet alleen de meerderheidsdrempel betreft (tweede zinsdeel), maar ook de gelijkheid van stemrecht (eerste zinsdeel). Bijgevolg kunnen allerlei verschillende stemgewichten worden bepaald, bv. in functie van het aantal (eveneens variërende) vaste vertegenwoordigers of bv. in functie van de anciënniteit of nog in functie van de hoogte van de lidmaatschapsbijdrage…. 31 Zie vorige voetnoot.

Marleen Denef


- 24 -

ART. 4. Sectie 3. Bevoegdheden De volgende exclusieve bevoegdheden kunnen uitsluitend door de Algemene Vergadering uitgeoefend worden: [Hier volgt meestal een opsomming van de exclusieve bevoegdheden volgens artikel 4, 1°-8° V&Swet dat van dwingend recht is: ] 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

de wijziging van de statuten; de benoeming en de afzetting van de bestuurders; de benoeming en de afzetting van de commissaris en het bepalen van diens bezoldiging; de kwijting aan de bestuurders en de commissarissen; de goedkeuring van de begroting en van de rekening; de ontbinding van de vereniging; de uitsluiting van een lid; de omzetting van de vereniging in een vennootschap met een sociaal oogmerk.

[Artikel 4, 9° V&S-wet vervolgt dan met alsook “alle gevallen waarin de statuten dat vereisen”, zoals bijvoorbeeld:] 1. 2. 3. 4. 5.

de goedkeuring van een bijzonder werkingsverslag van de voorzitter; de goedkeuring van het actieprogramma opgesteld door de Raad van Bestuur; de aanvaarding van nieuwe Werkende Leden32; de vaststelling van de jaarlijkse lidmaatschapsbijdrage; de verkiezing van de Voorzitter, de Ondervoorzitters, de Penningmeester en de Secretaris33.

ART. 4. Sectie 4. Vergaderingen 1.

De jaarlijkse bijeenkomsten van de Gewone Algemene Vergadering zullen tijdens [bv. het tweede kwartaal van het kalenderjaar] gehouden worden op [bv. de maatschappelijke zetel of een plaats die vermeld wordt in de uitnodiging]. De uitnodiging wordt minstens34 [bv. 30 dagen] voorafgaand aan de datum van de Algemene Vergadering naar alle Werkende Leden verstuurd [bv. per fax en/of per email en/of per gewone post en/of per aangetekend schrijven op het nummer of adres dat het Werkend Lid daartoe laatst heeft opgegeven aan, bv. de Secretaris].

2.

De vergaderingen worden door [bv. de Voorzitter van de Raad van Bestuur of door minstens 2 bestuurders]35 bijeengeroepen. Aan de uitnodiging wordt een ontwerp van agenda toegevoegd, waarbij elk punt dat door [bv. minstens 2 bestuurders wordt aange-

32

Dit kan statutair ook worden bepaald als een bevoegdheid van de Raad van Bestuur. Indien hieromtrent statutair niets wordt bepaald, moet de keuze van voorzitter, secretaris, penningmeester en eventuele andere functies geacht worden te behoren tot de bevoegdheid van de Raad van Bestuur. 34 Men moet rekening houden met het wettelijk minimum van 8 dagen voor de datum van de algemene vergadering, artikel 6 V&S-wet. Het betreft hier een gewone termijn van 8 kalenderdagen te berekenen volgens het gemeen recht, d.w.z. de dag van de verzending van de uitnodiging meegeteld en de dag van de algemene vergadering niet meegeteld. 35 Indien niets wordt bepaald daaromtrent, geldt het beginsel van de collegiale besluitvorming zodat elke bijeenroeping het akkoord van de meerderheid van de in meerderheid aanwezige bestuurders vereist. Het hoeft niet gezegd dat dit omslachtig is. 33

Marleen Denef


- 25 -

bracht] of dat door minstens 1/2036 van de Werkende Leden [bv. minstens 10 dagen voor de vergadering] aangebracht werd, op de agenda wordt geplaatst. 3.

Bijzondere bijeenkomsten in een Buitengewone Algemene Vergadering kunnen worden samengeroepen [bv. door de Voorzitter en/of op verzoek van minstens 2 bestuurders] alsook op verzoek van minstens 1/537 van alle Werkende Leden. De uitnodiging wordt minstens [bv. 20 dagen38] voorafgaand aan de datum van de Algemene Vergadering naar alle Werkende Leden verstuurd [bv. per fax en/of per email en/of per gewone post en/of per aangetekend schrijven39 op het nummer of adres dat het Werkend Lid daartoe laatst heeft opgegeven].

ART. 4. Sectie 5. Quorum en stemming 1.

Om op een geldige manier te beraadslagen moet minstens40 [bv. 1/3 van de Werkende Leden en minstens 1/5 van de nationaliteiten onder de Werkende Leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn]. Beslissingen worden genomen bij [bv. gewone meerderheid van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden41], behalve wanneer de V&S-wet of de statuten dit anders voorzien.

2.

De wijziging van de statuten vereist een beraadslaging in een vergadering dat voldoet aan een quorum van [2/342 van de Werkende Leden dat aanwezig of vertegenwoordigd43 is]. Ingeval op de eerste vergadering minder dan 2/3 van de leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn, kan een tweede vergadering worden bijeengeroepen die geldig kan beraadslagen en besluiten alsook de wijzigingen aannemen met de meerderheden hierna bepaald, ongeacht het aantal aanwezige of vertegenwoordigde leden. De tweede vergadering mag niet binnen 15 dagen volgende op de eerste vergadering worden gehouden44. De beslissing wordt geacht aanvaard te zijn indien ze wordt goedgekeurd door 2/3 van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde Werkende Leden45. Enkel wanneer de statutenwijziging betrekking heeft op het

36 Ook dit is een wettelijke drempel die beschermend werkt (artikel 6 V&S-wet). Dit betekent dat hij wel kan verlaagd worden (bv. 1/25), maar niet verhoogd (bv. 1/10). 37 Ook dit is een wettelijke drempel die beschermend werkt (artikel 5 V&S-wet). Dit betekent dat hij wel kan verlaagd worden (bv. 1/10), maar niet verhoogd (bv. 1/3). 38 Men moet rekening houden met het wettelijk minimum van 8 dagen voor de datum van de algemene vergadering, artikel 6 V&S-wet. Het betreft hier een gewone termijn van 8 kalenderdagen te berekenen volgens het gemeen recht, d.w.z. de dag van de verzending van de uitnodiging meegeteld en de dag van de algemene vergadering niet meegeteld. 39 Het is niet aan te raden om standaard te bepalen dat elke uitnodiging per aangetekend schrijven wordt verzonden gelet op de hoge kostprijs. Enkel indien men problemen verwacht en elke betwisting omtrent de geldigheid van de vergadering wil vermijden, verdient het aanbeveling met een aangetekend schrijven te werken. 40 In beginsel geldt er geen aanwezigheidsquorum voor de Algemene Vergadering behalve in de gevallen bij wet bepaald: te weten statutenwijzigingen, inclusief ontbinding (artikel 8 en 20 V&S-wet). 41 Dit is de wettelijke regel van artikel 7 V&S-wet waarvan statutair kan worden afgeweken. 42 Dit is het quorum bepaald door de artikel 8 V&S-wet 43 In het “oude” artikel 8 VZW-wet ging het om een quorum van 2/3 van de leden dat “aanwezig” moest zijn. In theorie is dat een strengere vereiste omdat ze de vertegenwoordiging schijnt uit te sluiten. Nochtans zag de rechtsleer geen bezwaar tegen het behalen van het quorum middels vertegenwoordiging. Artikel 6 “oude” VZW-wet en “nieuwe” V&S-wet bepalen immers het algemeen principe van de mogelijkheid tot vertegenwoordiging door een ander Werkend Lid op de algemene vergadering. 44 In het "oude" artikel 8 VZW-wet moest de beslissing van de tweede vergadering die het quorum niet haalde worden gehomologeerd. Deze homologatieprocedure is door de Wet van 2 mei 2002 afgeschaft. 45 In het “oude” artikel 8 VZW-wet ging het om een meerderheid van 2/3 “der stemmen”. Dit suggereert dat de onthoudingen/blanco en ongeldige stemmen in het “oude” artikel 8 VZW-wet niet meetellen in het totaal (noemer=totaal der stemmen) ten opzichte waarvan deze meerderheid van 2/3 (=teller) wordt berekend. Volgens het “nieuwe” artikel 8 V&S-wet schijnen de onthoudingen/blanco’s en ongeldige stemmen echter “negatief” mee te tellen. Dit betekent niet dat zij worden geacht tegenstemmen te zijn, maar enkel dat ze wel meetellen in het to-

Marleen Denef


- 26 -

doel of de doeleinden waarvoor de vereniging is opgericht, vereist ze een meerderheid van 4/546 van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde Werkende Leden. 3.

Leden die niet op de vergadering aanwezig kunnen zijn, kunnen door andere Leden47 [eventueel: of door een derde die geen Werkend Lid is48] worden vertegenwoordigd. Elk Lid kan maximum [bv. 2 volmachten] dragen.

4.

De stemming kan gebeuren door afroeping, door handopsteking of, indien gevraagd door [bv. minstens 1/3] van de Werkende Leden die aanwezig of vertegenwoordigd zijn, door geheime stemming.

5.

Bij staking van stemmen [kiezen: wordt het voorstel geacht verworpen te zijn OF zal de stem van de Voorzitter doorslaggevend zijn].

6.

Er worden notulen opgesteld en bewaard in een notulenregister dat ter inzage zal zijn van de Werkende Leden die hun inzagerecht zullen uitoefenen overeenkomstig de in artikel 9 van het K.B. van 27 juni 2003 vastgelegde modaliteiten49.

ARTIKEL 5. BESTUUR EN VERTEGENWOORDIGING ART. 5. Sectie 1. Samenstelling Raad van Bestuur 1.

De VZW wordt bestuurd door een Raad van Bestuur50 samengesteld uit ten minste drie en ten hoogste [aantal: bv. vijf] bestuurders, al dan niet leden van de VZW. Het aantal bestuurders moet in elk geval steeds lager zijn dan het aantal personen dat Werkend Lid is van de vereniging51. Wanneer de VZW slechts het wettelijk bepaald minimum van drie Werkende Leden heeft, mag de Raad van Bestuur slechts uit twee bestuurders bestaan. De dag waarop een vierde Werkende Lid wordt aanvaard, zal een (Buiten)gewone Algemene Vergadering overgaan tot de benoeming van een derde bestuurder.

2.

De bestuurders worden benoemd door een Algemene Vergadering, bij gewone meerderheid van stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden voor een termijn van [bv. vier]52 jaar. Hun opdracht eindigt bij de sluiting van de jaarvergadering. Bestuurders zijn [kies: al of niet X keer] herbenoembaar.

°

taal (noemer=totaal van de aanwezige of vertegenwoordigde leden) ten opzichte waarvan deze meerderheid van 2/3 van de stemmen (=teller) wordt berekend. 46 Dit is een versoepeling t.o.v. het “oude” artikel 8 VZW-wet dat de unanimiteit vereiste. Merk op dat een statutenwijziging die enkel de "activiteiten" wijzigt en niet de "doeleinden" strict genomen met een 2/3 meerderheid kan worden goedgekeurd. 47 Dit is het algemeen beginsel dat ook geldt bij stilzwijgen van de statuten. De mogelijkheid tot vertegenwoordiging kan ook worden uitgesloten. 48 Bewaren de statuten daaromtrent het stilzwijgen dan is de vertegenwoordiging door derden niet-leden uitgesloten (artikel 6, tweede lid V&S-wet). 49 K.B. van 26 juni 2003 op de openbaarmaking van akten en stukken van verenigingen zonder winstoogmerk en van private stichtingen, B.S., 27 juni 2003, vierde editie. 50 De "oude" VZW-wet sprak van "raad van beheer" en "beheerder". Met de Wet van 2 mei 2002 worden deze begrippen vervangen door "Raad van Bestuur" en "bestuurder". 51 Artikel 13 V&S-wet. 52 Anders dan voor de N.V. (artikel 518, §3 W.Venn.) geldt er geen wettelijke maximumtermijn van zes jaar voor de bestuurders van een vereniging.

Marleen Denef


- 27 -

3.

De Raad van Bestuur53 verkiest onder haar leden een voorzitter, secretaris en penningmeester die de taken zullen vervullen die horen bij deze functie zoals omschreven in deze statuten en ter gelegenheid van hun verkiezing.

4.

De bestuurders kunnen te allen tijde worden ontslagen door de Algemene Vergadering die daarover beslist bij gewone meerderheid54 van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden55. Ieder lid van de Raad van Bestuur kan zelf ook ontslag nemen door schriftelijke kennisgeving aan [bv. de Voorzitter van de Raad van Bestuur]. Een bestuurder is verplicht na zijn ontslag zijn opdracht verder te vervullen totdat redelijkerwijze in zijn vervanging kan worden voorzien56.

5.

De bestuurders oefenen in beginsel hun mandaat kosteloos57 uit. De kosten die zij maken in het kader van de uitoefening van hun bestuursmandaat worden vergoed.

ART. 5. Sectie 2. Raad van Bestuur: vergaderingen, beraadslaging en beslissing 1.

De Raad van Bestuur vergadert na oproeping door de voorzitter zo dikwijls als het belang van de VZW het vereist, alsook58 [bv. binnen 14 dagen na een daartoe strekkend verzoek van twee bestuurders of van de dagelijkse bestuurder OF ….].

2.

De raad wordt voorgezeten door de voorzitter of, bij diens afwezigheid, [bv. door de ondervoorzitter of door de oudste in jaren van de aanwezige bestuurders]. De vergadering wordt gehouden op de zetel van de VZW of in elke andere plaats in België, aangewezen in de oproepingsbrief.

3.

De Raad van Bestuur kan slechts beraadslagen en besluiten, wanneer ten minste [de meerderheid van zijn leden aanwezig59 is op de vergadering]60. De besluiten worden genomen [bij eenvoudige meerderheid van stemmen van de aanwezige leden]61. Bij staking van stemmen, [kiezen: wordt het voorstel geacht verworpen te zijn OF heeft de voorzitter dan wel de bestuurder die de vergadering voorzit, doorslaggevende stem].

4.

Er worden notulen opgesteld en ondertekend door de [bv. de voorzitter en de secretaris OF alle aanwezige bestuurders] bewaard in een notulenregister dat ter inzage zal zijn

53 Dit is een bevoegdheid die ook statutair aan de algemene vergadering kan worden toegewezen, zie hoger artikel 4, sectie 3 van deze modelstatuten. 54 Zoals hoger ook toegelicht, kan van deze meerderheid worden afgeweken. 55 Zie daarover hoger meer bij de clausules over de werking van de algemene vergadering. 56 Anders dan in het vennootschapsrecht (artikel 519 W.Venn.) is er in de V&S-wet geen uitdrukkelijk bepaling die toelaat om bij voortijdige vacature een bestuurder te laten aanduiden door de overblijvende bestuurders. 57 Er is geen bezwaar om de bestuurders van een VZW een bezoldiging toe te kennen. Dit heeft uiteraard gevolgen op het punt van de fiscaliteit en de RSZ. 58 Om te vermijden dat de voorzitter terzake te veel “macht” zou krijgen. 59 Over de mogelijkheid voor bestuurders om zich te laten vertegenwoordigen op een vergadering bestaat onenigheid. Vooral het feit dat het bestuursmandaat geacht wordt te zijn verleend op basis van de “persoonlijke verdiensten” van de bestuurder (zgn. “intuitu personae”) zorgt voor discussie. Het is aangewezen dit voor te behouden voor uitzonderlijke gevallen en dan nog enkel voor zover de statuten het uitdrukkelijk toelaten. 60 Dit is de regel die geldt behalve wanneer de statuten anders bepalen. 61 Dit is de regel die geldt behalve wanneer de statuten anders bepalen.

Marleen Denef


- 28 -

van de Werkende Leden die hun inzagerecht zullen uitoefenen overeenkomstig de in artikel 9 van het K.B. van 27 juni 2003 vastgelegde modaliteiten62. 5.

In uitzonderlijke gevallen, wanneer de dringende noodzakelijkheid en het belang van de VZW zulks vereisen, kunnen de besluiten van de Raad van Bestuur worden genomen bij eenparig schriftelijk akkoord van de bestuurders. Daartoe is vereist dat er vooraf een unaniem akkoord is onder de bestuurders om tot schriftelijke besluitvorming over te gaan. Schriftelijke besluitvorming veronderstelt in elk geval dat er een beraadslaging plaatsvond per email, video- of telefoon- conferentie.

ART. 5. Sectie 3. Tegenstrijdig belang63 1.

Indien een bestuurder, rechtstreeks of onrechtstreeks, een belang van vermogensrechtelijke aard heeft dat strijdig is met een beslissing of een verrichting die tot de bevoegdheid behoort van de Raad van Bestuur, moet hij dit meedelen aan de andere bestuurders vóór dat de Raad van Bestuur een besluit neemt.

2.

De bestuurder met het tegenstrijdig belang, verwijdert zich uit de vergadering en onthoudt zich van de beraadslaging en de stemming over de aanlegenheid waarop het betrekking heeft.

3.

Voormelde procedure is niet toepasselijk op gebruikelijke verrichtingen die plaatshebben onder de voorwaarden en tegen de zekerheden die op de markt gewoonlijk gelden voor soortgelijke verrichtingen.

ART. 5. Sectie 4. Intern bestuur – Beperkingen 1.

De Raad van Bestuur is bevoegd om alle handelingen van intern bestuur te verrichten die nodig of dienstig zijn tot verwezenlijking van het doel van de VZW, met uitzondering van die handelingen waarvoor volgens artikel 4 V&S-wet de Algemene Vergadering exclusief bevoegd is.

2.

Onverminderd de verplichtingen die voortvloeien uit collegiaal bestuur, met name overleg en toezicht, kunnen de bestuurders de bestuurstaken onder elkaar verdelen. Zodanige verdeling van taken kan aan derden niet worden tegengeworpen, zelfs niet na-

62 K.B. van 26 juni 2003 op de openbaarmaking van akten en stukken van verenigingen zonder winstoogmerk en van private stichtingen, B.S., 27 juni 2003, vierde editie. 63 De V&S-wet bevat geen regeling omtrent bestuurders met een “tegenstrijdig belang”. Volgens sommige rechtsleer impliceert dit laatste dat de bestuurder met het tegenstrijdig belang niet deelneemt aan beraadslaging, noch stemming (ERNST, Ph., Belangenconflicten in naamloze vennootschappen, Antwerpen, Intersentia, 1997, p. 340, nr. 375; LINDEMANS, J., Verenigingen zonder winstoogmerk, in A.P.R., p. 218, nr. 508-6). Andere rechtsleer ziet geen bezwaar om wel deel te nemen aan beraadslaging en stemming (VAN GERVEN, D., Handboek Verenigingen, o.c., p. 181, nr. 194). Deze laatste visie zet de poort echter open voor misbruiken, zoals constructies van "onevenredige contractuele prestaties", zie daarover DENEF, M., VZW en stichting naar Belgisch recht, o.c., p. 513, nr. 684. De wetgever heeft in elk geval een kans gemist om hier een beschermingsmechanisme in de V&S-wet in te bouwen. Voor de stichting heeft hij een aanzet gegeven (artikel 28, 8° V&S-wet), al had het verhelderend gewerkt van in de wet een algemene regel op te nemen. Voor de “echte” VZW’s kan artikel 5, sectie 3 van de modelstatuten dus een zinvolle invulling van de wettelijke lacune zijn.

Marleen Denef


- 29 -

dat ze zijn openbaar gemaakt64. Niet-naleving ervan brengt wel de interne aansprakelijkheid van de betrokken bestuurder(s) in het gedrang. 3.

De Raad van Bestuur kan een deel van zijn bestuursbevoegdheden delegeren65 aan één of meerdere derden niet-bestuurders66, zonder dat deze overdracht evenwel betrekking kan hebben op het algemeen beleid van de VZW of de algemene bestuursbevoegdheid van de Raad van Bestuur.

4.

De bestuurders kunnen niet zonder toestemming van de Algemene Vergadering beslissingen nemen die verband houden met [naar keuze, bv.: de aan- of verkoop van onroerende goederen van de VZW en/of de vestiging van een hypotheek.... ] Deze bevoegdheidsbeperkingen kunnen niet worden tegengeworpen aan derden, zelfs niet nadat ze openbaar zijn gemaakt. Niet-naleving ervan brengt wel de interne aansprakelijkheid van de betrokken bestuurder(s) in het gedrang.

ART. 5. Sectie 5. Externe vertegenwoordigingsmacht 1.

De Raad van Bestuur vertegenwoordigt als college de VZW in alle handelingen in en buiten rechte67. Hij vertegenwoordigt de vereniging door de meerderheid van zijn leden.

2.

Onverminderd de algemene vertegenwoordigingsbevoegdheid van de Raad van Bestuur als college, wordt de VZW in en buiten rechte eveneens vertegenwoordigd door de [kiezen: [één bestuurder, die alleen handelt OF twee/drie/… bestuurders die gezamenlijk handelen] of [één persoon al dan niet68 bestuurder, die alleen handelt OF twee/drie/… personen al dan niet bestuurders die gezamenlijk handelen]

64 Dit is een belangrijke vernieuwing ten opzichte van het "oude" VZW-recht. De wetgever heeft zich daarvoor gebaseerd op het zgn. "Prokura"-systeem zoals van toepassing sinds 1973 op de naamloze vennootschap. Zie de artikelen 522 en 526 W.Venn. 65 Delegatie van bevoegdheid impliceert dat de Raad van Bestuur zijn bevoegdheid terzake ook behoudt zodat men met “concurrente” bevoegdheden (en eventuele risico’s op tegenstrijdige beslissingen) te maken kan krijgen. 66 Anders dan bij de taakverdeling onder bestuurders onderling die niet-tegenwerpelijk is, zal de delegatie van bevoegdheid aan derden niet-bestuurders vallen onder het gemeenrechtelijk regime van de lastgeving met de tegenwerpelijkheid van de grenzen van de opdracht aan derden als gevolg. 67 Het Prokura-leerstuk zal het persoonlijk optreden in rechte (dus geen toepassing van het mandaat ad litem) in beginsel aanzienlijk moeten vergemakkelijken aangezien het impliceert dat er geen interne bestuursbeslissing voor het optreden moet worden voorgelegd. Het volstaat dat het vertegenwoordigingsbevoegde orgaan optreedt (of ondertekent) en zijn bevoegdheid staaft met een geldig (gepubliceerd uittreksel) van benoemingsbesluit zónder dat het zijn optreden ten aanzien van derden moet staven met een voorafgaande interne bestuursbeslissing. Deze specifieke toepassing van het Prokura-systeem bij optreden in rechte van rechtspersonen wordt al toegepast voor de NV en de BVBA, althans voor de gewone hoven en rechtbanken en door de Raad van State. Het Arbitragehof houdt er voorlopig nog een eigen zienswijze op na. Over dit alles: DENEF, M., "Het optreden in rechte van een VZW: een stand van zaken", in De VZW naar huidig en komend recht, Brussel, Larcier, 2000, (p. 25 e.v., in het bijzonder p. 71-74. 68 In het vennootschapsrecht is de mogelijkheid tot aanstelling van derden niet-bestuurders als "vertegenwoordigingsorgaan" op vlak van het bestuur niet weerhouden. Het aanstellen van een derde, niet-bestuurder, als vertegenwoordigingsorgaan heeft immers als gevolg dat beperkingen aan diens vertegenwoordigingsbevoegdheid niet tegenwerpelijk zijn aan derden. Vanuit het standpunt van de VZW bekeken kan dit belangrijke risico's inhouden van toerekening van handelingen aangegaan in naam en voor rekening van de VZW door een derde-vertegenwoordigingsorgaan met overschrijding van de bevoegdheidsgrenzen: in beginsel zal de VZW gehouden zijn tot naleving. Vanuit dit standpunt is het "veiliger" van derden niet-bestuurders eerder in te schakelen als gedelegeerden van de Raad van Bestuur die een beperkt mandaat krijgen waarvan de grenzen conform het gemeen lastgevingsrecht wel tegenwerpelijk zijn.

Marleen Denef


- 30 -

1.

In afwijking van artikel 13 V&S-wet, kunnen de vertegenwoordigingsorganen niet zonder toestemming van de Algemene Vergadering rechtshandelingen stellen die verband houden met de vertegenwoordiging van de VZW bij [naar keuze, bv.: de aan- of verkoop van onroerende goederen van de VZW en/of de vestiging van een hypotheek.... ] Deze bevoegdheidsbeperkingen kunnen niet worden tegengeworpen aan derden69, zelfs niet nadat ze openbaar zijn gemaakt. Niet-naleving ervan brengt wel de interne aansprakelijkheid van de betrokken vertegenwoordigers in het gedrang.

2.

De Raad van Bestuur of de bestuurders die de VZW vertegenwoordigen kunnen gevolmachtigden van de VZW aanstellen. Alleen bijzondere en beperkte volmachten voor bepaalde of een reeks bepaalde rechtshandelingen zijn geoorloofd. De gevolmachtigden verbinden de VZW binnen de perken van de hun verleende volmacht waarvan de grenzen wel tegenwerpelijk zijn aan derden overeenkomstig wat geldt inzake lastgeving.

ART. 5. Sectie 6. Bekendmakingsvereisten De benoeming van de leden van de Raad van Bestuur en hun ambtsbeëindiging wordt openbaar gemaakt door neerlegging in het verenigingsdossier ter griffie van de rechtbank van koophandel70, en van een uittreksel daarvan bestemd om in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad71te worden bekendgemaakt. Uit die stukken moet in ieder geval blijken of de personen die de VZW vertegenwoordigen, de VZW ieder afzonderlijk72, gezamenlijk73, dan wel als college74 verbinden alsook de omvang van hun bevoegdheden.

ARTIKEL 6. DAGELIJKS BESTUUR 1.

Het dagelijks bestuur van de VZW op intern vlak alsook de externe vertegenwoordiging wat betreft dat dagelijks bestuur kan door [Raad van Bestuur OF Algemene Vergadering]75 worden opgedragen aan één of meer personen76.

69 Artikel 13 V&S-wet bewaart daarover het stilzwijgen, maar algemeen wordt aangenomen dat dit gaat om een vergetelheid van de wetgever die zich terzake zonder twijfel heeft geïnspireerd op de vertegenwoordigingsregeling bij de N.V. (artikel 522, §2 W.Venn.). Elk vertegenwoordigingsorgaan mag dus door derden steeds geacht worden algemeen vertegenwoordigingsbevoegd te zijn. In dezelfde zin: DENEF, M. en DESCHRIJVER, D., "Juridische vormgeving en fiscaliteit van de VZW ná de Wet van 2 mei 2002", A.F.T. 2003, (p.184), p. 187, nr. 7; VAN GERVEN, D., Handboek verenigingen, o.c., p. 184, nr. 200. 70 Dit was vroeger niet vereist. 71 Dit was vroeger ook reeds vereist zonder specifieke vormvoorschriften. Het uittreksel "nieuwe stijl" van ambtsbeëindiging van de bestuurders (net zoals van de personen aan wie het dagelijks bestuur wordt opgedragen, van de personen gemachtigd om de vereniging te vertegenwoordigen en van de commissarissen) de gegevens bedoeld in artikel 9 V&S-wet: 1) naam, voornaam, woonplaats, geboortedatum en geboorteplaats of, ingeval het rechtspersonen betreft, hun naam, rechtsvorm, BTW-nummer en maatschappelijke zetel; 2) de omvang van hun bevoegdheden en de wijze waarop zij die uitoefenen, ofwel alleen, ofwel gezamenlijk, ofwel als college (zie daarover verder in de modelstatuten). 72 Zogenaamde "éénhandtekeningsclausule". 73 Zogenaamde "meerhandtekeningsclausule". 74 De traditionele regel van het "collegiaal" handelen veronderstelt dat een meerderheid van de bestuurders handelt. 75 Aangezien de wet deze bevoegdheid niet exclusief voorbehoudt aan één van beide organen, kan statutair vrij gekozen worden. Indien niets wordt bepaald, moet men er m.i. van uitgaan dat de Raad van Bestuur bevoegd zal zijn gelet op zijn residuaire bevoegdheid conform artikel 13 V&S-wet en gelet op het feit dat het dagelijks bestuur geacht mag worden een onderdeel te zijn van dat bestuur. 76 Wettelijk is er geen beschermde titel voorzien. Het is wel mogelijk om statutair een specifieke titel mee te geven naargelang het gaat om een persoon die al bestuurder is of niet, bijvoorbeeld door toevoeging van volgende clausule " Indien deze persoon tevens bestuurder is wordt hij afgevaardigd (OF gedelegeerd) bestuurder genoemd. Indien deze persoon een nietbestuurder is, al dan niet lid, wordt hij directeur genoemd.".

Marleen Denef


- 31 -

2.

Indien van deze mogelijkheid gebruik wordt gemaakt, moet worden gespecifieerd of deze personen alleen of gezamenlijk of als college kunnen handelen en dit zowel wat het intern dagelijks bestuur als de externe vertegenwoordigingsmacht voor dat dagelijks bestuur betreft.

3.

In afwijking van artikel 13bis V&S-wet, kunnen de personen belast met het dagelijks bestuur niet zonder toestemming van [kies: één/twee/enz. bestuurder(s) OF de Algemene Vergadering] beslissingen nemen [en/of] rechtshandelingen stellen die verband houden met de vertegenwoordiging van de VZW in het kader van het dagelijks bestuur bij transacties [naar keuze, bv.: die 10.000 EUR te boven gaan.... ] Deze bevoegdheidsbeperkingen kunnen niet worden tegengeworpen aan derden, zelfs niet nadat ze openbaar zijn gemaakt. Niet-naleving ervan brengt wel de interne aansprakelijkheid van de betrokken vertegenwoordigers in het gedrang.

4.

Bij gebrek aan wettelijke omschrijving van wat het "dagelijks bestuur" omvat77, worden tot daden van dagelijks bestuur gerekend alle handelingen die dag aan dag moeten worden verricht om de normale gang van zaken van de VZW te verzekeren en die, hetzij wegens hun minder belang, hetzij wegens de noodzakelijkheid een onverwijlde beslissing te nemen, het optreden van de Raad van Bestuur niet vereisen of niet wenselijk maken78.

5.

De benoeming van de personen belast met het dagelijks bestuur en hun ambtsbeëindiging wordt openbaar gemaakt door neerlegging in het verenigingsdossier ter griffie van de rechtbank van koophandel79, en van een uittreksel daarvan bestemd om in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad80 te worden bekendgemaakt. Uit die stukken moet in ieder geval blijken of de personen die de VZW vertegenwoordigen inzake dagelijks bestuur, de VZW ieder afzonderlijk81, gezamenlijk82, dan wel als college83 verbinden.

ARTIKEL 7. AANSPRAKELIJKHEID84 VAN DE BESTUURDER EN DAGELIJKS BESTUURDER85 1.

De bestuurders en dagelijks bestuurders zijn niet persoonlijk verbonden door de verbintenissen van de VZW.

° Men kan ook abstractie maken van dit onderscheid en gewoon bepalen: "Deze persoon zal de dagelijks bestuurder worden genoemd". 77 In geval van discussie over de vraag of een bepaalde handeling wel behoort tot het dagelijks bestuur, zal het de rechter zijn die in concreto nagaat wat het dagelijks bestuur van een welbepaalde VZW juist omvat. 78 Naar de invulling door Cass. 21 februari 2000, T.R.V. 2000, 283. Het betreft dus in beginsel rechtshandelingen die niet mogen worden vereenzelvigd met materiële uitvoerende handelingen zoals bijvoorbeeld verkoop, voorstellingen, transport,… 79 Dit was vroeger niet vereist. 80 Dit was vroeger ook reeds vereist zonder specifieke vormvoorschriften. Voor de vermeldingen in het uittreksel, zie hoger. 81 Zogenaamde "éénhandtekeningsclausule". 82 Zogenaamde "meerhandtekeningsclausule". 83 De traditionele regel van het "collegiaal" handelen veronderstelt dat een meerderheid van de bestuurders handelt. 84 De schrapping van artikel 14, tweede zin “oude” VZW-wet mag niet worden begrepen als het wegvallen van de eventuele aansprakelijkheid van bestuurders t.a.v. de VZW (intern) of t.a.v. derden (extern). Bij wijze van geheugensteuntje kan het geen kwaad deze ten onrechte geschrapte regel van gemeen aansprakelijkheidsrecht in de statuten te formuleren. 85 Naargelang de titel die werd gekozen kan hier een andere term worden gebezigd.

Marleen Denef

2.


- 32 -

Tegenover de VZW en tegenover derden is hun verantwoordelijkheid beperkt tot de vervulling van de hun gegeven opdracht overeenkomstig het gemeen recht, het bepaalde in de wet en in de statuten en zijn ze aansprakelijk86 voor de tekortkomingen in hun (dagelijks) bestuur.

ARTIKEL 8. TOEZICHT DOOR EEN COMMISSARIS 1.

Zolang de VZW voor het laatst afgesloten boekjaar de drempelbedragen vermeld in artikel 17, §5 V&S-wet niet overschrijdt, is de VZW niet verplicht een commissaris te benoemen.

2.

Zodra de VZW de drempelbedragen overschrijdt, wordt de controle op de financiele toestand, op de jaarrekening en op de regelmatigheid van de verrichtingen hierin weer te geven, aan een commissaris opgedragen, te benoemen door de algemene vergadering onder de leden van het Instituut der Bedrijfsrevisoren voor een termijn van [bv. drie87] jaar. Deze bepaalt ook de bezoldiging van de commissaris.

ARTIKEL 9. FINANCIERING EN BOEKHOUDING ART. 9. Eerste lid. Financiering 1.

De vereniging zal onder meer worden gefinancierd door subsidies, toelagen, giften, bijdragen, schenkingen, legaten en andere voorzieningen in laatste wilsbeschikkingen en testamenten, gegeven zowel om de algemene doeleinden van de vereniging te ondersteunen als ter ondersteuning van een specifiek project.

2.

Daarnaast kan de vereniging fondsen verwerven op elke andere wijze die niet in strijd is met de wet.

ART. 9. Tweede lid. Boekhouding 1.

Het boekjaar begint op 1 januari en eindigt op 31 december88.

2.

De boekhouding wordt gevoerd overeenkomstig het bepaalde in artikel 17 V&Swet en de daarop toepasselijke uitvoeringsbesluiten89.

3.

De jaarrekening wordt neergelegd in het dossier gehouden op de griffie van de rechtbank van koophandel overeenkomstig het bepaalde in artikel 26novies V&Swet. Voor zover van toepassing wordt de jaarrekening tevens neergelegd bij de Na-

86 Anders dan artikel 528 W.Venn. bepaalt VZW-wet noch V&S-wet een hoofdelijke aansprakelijkheid tussen bestuurders. Deze kan echter wel statutair worden opgenomen of in een overeenkomst met derden worden bepaald. 87 Anders dan de Venn.W. (artikel 135) bepaalt de V&S-wet geen maximumtermijn. 88 Men kan het boekjaar vrij bepalen, maar alleen al om fiscale redenen lijkt het kalenderjaar aangewezen. 89 Tot op heden is enkel het boekhoudK.B. voor "kleine" VZW's (zie artikel 17, §3 V&S-wet) gepubliceerd: K.B. van 26 juni 2003 betreffende de vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen zonder winstoogmerk, stichtingen internationale en verenigingen zonder winstoogmerk, B.S., 11 juli 2003, tweede editie.

Marleen Denef


- 33 -

tionale Bank overeenkomstig het bepaalde in artikel 17, §6 V&S-wet en de desbetreffende uitvoeringsbesluiten. 4.

De Raad van Bestuur legt de jaarrekening van het voorafgaande boekjaar alsook een voorstel van begroting ter goedkeuring voor aan de jaarlijkse Algemene Vergadering.

ARTIKEL 10. ONTBINDING 1.

De Algemene Vergadering zal worden samengeroepen ter bespreking van voorstellen m.b.t. de ontbinding voorgelegd door de Raad van Bestuur of door minimum 1/5 van alle leden. De samenroeping en agendering vinden plaats overeenkomstig het bepaalde in artikel 4, sectie 4 van deze statuten.

2.

De beraadslaging en beslissing over de ontbinding respecteert het quorum en de meerderheid gesteld in artikel 4, sectie 5 van deze statuten. Vanaf de beslissing tot ontbinding vermeldt de VZW steeds dat zij "VZW in vereffening" is overeenkomstig artikel 23 V&S-wet.

3.

Ingeval het voorstel tot ontbinding wordt goedgekeurd, benoemt de Algemene Vergadering [bv. één/twee/enzomeer..] vereffenaar(s) waarvan zij de opdracht zullen omschrijven.

4.

Ingeval van ontbinding en vereffening, beslist [kies: de Raad van Bestuur OF de buitengewone Algemene Vergadering OF een andere instantie buiten de VZW] over de bestemming van het vermogen van de VZW dat moet worden toegekend aan [bv. een andere vereniging zonder winstoogmerk met een gelijkaardig of verwant doel, werkzaam in België]90.

5.

Alle beslissingen betreffende de ontbinding, de vereffeningsvoorwaarden, de benoeming en de ambtsbeëindiging van de vereffenaars, de afsluiting van de vereffening en de bestemming van het actief worden neergelegd ter griffie en bekendgemaakt in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad overeenkomstig het bepaalde in artikel 23 en 26novies van de V&S-wet en de uitvoeringsbesluiten daaromtrent.

4. SANCTIES BIJ ONJUISTE WIJZIGING OF NIET-AANPASSING AAN HET NIEUWE RECHT - Nietigheid: enkel bij ontbreken naam, adres of doel (artikel 3bis juncto 2, 2° + 4° V&Swet) - Ongeldigheid besluitvorming: bv. oproepingstermijn van minstens 8 dagen (artikel 6 V&Swet) - Niet tegenwerpelijkheid van bevoegdheidsbeperkingen: artikel 13 – 13bis V&S-wet

90 Merk op dat de vroeger door een minderheid weerhouden visie als zou het netto-actief verdeeld mogen worden onder de leden van de vereniging, door de Wet van 2 mei 2002 niet langer kan verdedigd worden. Artikel 2, 9° V&S-wet bepaalt dat de statuten de bestemming van het vermogen van de vereniging moeten bepalen bij ontbinding, "welk vermogen tot een belangenloze doelstelling moet worden aangewend".

Marleen Denef


- 34 -

- Mogelijke bestuursaansprakelijkheid: niet-neerlegging jaarrekening het eerste jaar - Opschorting vordering eisende VZW: artikel 26 V&S-wet (niet neerlegging jaarrekening) - Gerechtelijke ontbinding: artikel 18 V&S-wet

III. OPENBAARMAKING "NIEUWE STAATSBLAD 1. HET VERENIGINGSDOSSIER OP (ARTIKEL 26NOVIES, §1 V&S-WET)

STIJL": HET VERENIGINGSDOSSIER EN HET

BELGISCH

DE GRIFFIE VAN DE RECHTBANK VAN KOOPHANDEL

1.

Waar ? griffie rechtbank van koophandel in het arrondissement waar VZW zetel heeft

2.

Wat ? alle documenten opgesomd in artikel 26novies V&S-wet (i.h.b.: statuten + gecoordineerde versie)

3.

Eerste keer ? inschrijving in het rechtspersonenregister (toekenning van ondernemingsnummer volgens Wet 16 januari 2003)

4.

Hoe ? Overeenkomstig artikel 5, §2 (vorm document) en artikel 6 (manier van overmaken aan de griffie) K.B. 26 juni 2003

5.

Betaling ? gratis

2. DE BIJLAGEN BIJ HET BELGISCH STAATSBLAD (ARTIKEL 26NOVIES, §2 V&S-WET) 1.

Wanneer ? tegelijk met neerlegging ter griffie uittreksel voor publicatie

2.

Wat ? Artikel 26novies, §2 V&S-wet

3.

Hoe ? Overeenkomstig artikel 5, §3-7 K.B. 26 juni 2003 op voorgedrukt formulier dat verkrijgbaar is op de griffies of kan worden gedownload via www.fgov.be

4.

Betaling ? vooraf per cheque op naam of bij postassignatie, volgens forfaitair tarief

5.

Publicatie ? via doorzending door de griffier (artikel 7 K.B. 26 juni 2003)

3. VANAF WANNEER IS DE 26NOVIES, §3 V&S-WET)

STATUTENWIJZIGING VAN TOEPASSING: EXTERN

? (ARTIKEL

1.

in beginsel: vanaf dag van publicatie in B.S.

2.

nuance: handelingen verricht vóór de éénendertigste dag volgend op bekendmaking, niet tegenwerpelijk aan derden die aantonen dat ze er onmogelijk kennis van konden hebben

Marleen Denef


- 35 -

3.

uitz.: VZW bewijst dat derden er reeds kennis van hadden voor publicatie

4.

uitz.: derden kunnen ervoor opteren zich reeds te beroepen op nog niet gepubliceerde statuten

* * *

Leuven, 15 augustus 2003 Nog vragen achteraf: mail naar [[email protected]] of [[email protected]]

Marleen Denef


- 36 -

Bijlage 1 Lijst van wetten, KB's en MB's tot wijziging en uitvoering van de VZW-wet van 27 juni 1921 1. Wet van 2 mei 2002 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen, B.S., 11 december 2002 (tweede publicatie, zie bijlage) 2. Wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering van het handelsregister, tot oprichting van erkende ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen, B.S., 5 februari 2003 (zie in het bijzonder artt. 32, 69 en 87) 3. K.B. van 15 mei 2003 tot bepaling van de inwerkingtreding van sommige bepalingen van de wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering van het handelsregister, tot oprichting van erkende ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen, B.S., 19 mei 2003 4. K.B. van 2 april 2003 tot vaststelling van de termijnen voor de inwerkingtreding van de bepalingen van de wet van 27 juni 1921 waarbij aan de verenigingen zonder winstgevend doel en aan de instellingen van openbaar nut rechtspersoonlijkheid wordt verleend, zoals gewijzigd bij de wet van 2 mei 2002 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen en bij de wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering van het handelsregister, tot oprichting van erkende ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen, B.S., 6 juni 2003 (zie bijlage) 5. K.B. van 26 juni 2003 op de openbaarmaking van akten en stukken van verenigingen zonder winstoogmerk en van private stichtingen, B.S., 27 juni 2003, vierde editie (zie bijlage) 6. K.B. van 26 juni 2003 betreffende de vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen zonder winstoogmerk, stichtingen internationale en verenigingen zonder winstoogmerk, B.S., 11 juli 2003, tweede editie 7. M.B. van 30 juni 2003 betreffende de bekendmakingskosten van akten en stukken, van vennootschappen, ondernemingen, verenigingen en stichtingen, B.S., 1 juli 2003, tweede editie

TIP: wanneer U een wet, K.B. of M.B. wenst af te printen vanop de website van het Belgisch Staatsblad, kies dan voor de weergave "beeld", dan krijgt U een overzichtelijke afdruk in twee kolommen en twee talen.

Marleen Denef


- 37 -

Bijlage 2 Officieus gecoördineerde VZW-wet van 27 juni 1921 zoals gewijzigd door de Wet van 2 mei 2003 en de Wet van 18 januari 2003

Marleen Denef. Cursus opgesteld door. Postdoctoraal onderzoeker K.U.Leuven Advocaat te Leuven Specialist Verenigings- en nonprofit recht

Recommend Documents