1
Pagina Inhoud: 2 Inhoud 3 Voorwoord. 4 Zaken van huishoudelijke aard. 5 Jaarverslag vogelwerkgroep ’t Hökske over 2013. 10 Herinneringen aan Maan Wijnhoven en Henk Maessen. 11 B.M.P. Aantal broedlocaties in de Castenrayse vennen. 14 Huiszwaluwtelling 2013. 16 Verslag nestkasten bij visvijver “de Steeg” in Grubbenvorst. 18 Verslag nestkasten op de “Gelderheide”. 20 Verslag weidevogelbescherming 22 De Merel.. 23 Resultaat Patrijstellingen. 25 Verslag watervogeltellingen. 28 Oeverzwaluwen. 29 B.M.P. Elsbeemden. 32 Rare vogels. 33 Aalscholverkolonie Mariapeel. 34 De Bosuilen. 35 Broedresultaat project Steenuilen 2013. 36 Broedvogel inventarisatie Mariapeel. 39 Verslag van het weekend op Texel. 42 Project Grote gele kwikstaart. 42 Verslag Kerkuil vogelwerkgroep. 44 Ontwikkeling plas Diepeling 43 Ledenlijst
“Mariapeel” De plaats waar door onze leden veel tijd wordt doorgebracht
2
Voorwoord.
2013, het jaar van uitersten.
We zitten al een tijdje in 2014 maar 2013 ligt nog vers in ons geheugen. Een mooi vogeljaar maar ook een bewogen jaar wat wij als vereniging met gemengde gevoelens af hebben gesloten. Binnen enkele maanden hebben wij afscheid moeten nemen van Maan Wijnhoven en Henk Maessen. Henk als mede oprichter van onze werkgroep is al deze jaren vol overgave met zijn passie bezig geweest, vogels. Maan kwam later bij de club maar was direct prominent aanwezig. Maan, geïnteresseerd in de natuur in het algemeen en bij de vogels waren het de uilen. Beide mannen wil ik bedanken voor hun inzet, ik zal jullie missen. Naast deze moeilijke tijden waren er gelukkig ook tijden van plezier en mooie ervaringen. Het vogelweekend op het prachtige Texel waar wij met z’n allen weer veel plezier hebben gehad en vele vogels hebben gezien zoals de velduil. Maar ook de jaarlijkse BBQ bij huize Berta en Toon Selten was weer een gezellige avond. Natuurlijk zijn er weer talrijke activiteiten geweest in 2013, de excursies naar de Hamert brachten zelfs mensen van uit het midden van het land naar hier. De lezing door Lambert Cox over de slechtvalk zorgde er voor dat de zaal in de Sevewaeg tot de nok gevuld was. Door de mooie beelden van de slechtvalk en ook van de ijsvogel was de avond sneller voorbij dan wij in de gaten hadden. Een groot succes dus. Het wederom organiseren van een fotowedstrijd voor de jeugd leverde weer de nodige mooie foto’s. Iets waar de jury goed voor moest gaan zitten om er een winnaar uit te halen. Ook in 2013 zijn wij verder gegaan met onze vaste activiteiten. Het, door het slechte weer, teleurstellende weidevogelseizoen en het uilenbroedseizoen staan mij nog goed bij. Ik hoop van harte dat 2014 een goed jaar word voor deze vogelgroepen die het al zwaar genoeg hebben. Verdere verslagen, over de andere projecten, kun je in dit door ons zelf gedrukte jaarboek genoeg lezen. Ik zeg speciaal zelfgedrukt omdat wij door sponsoring nu in het bezit zijn van een kleurenprinter. Want als er nog iets is wat in 2013 prima verliep was het de sponsoring van onze werkgroep. Door het jaarboek heen zult u verschillende advertenties zien van onze sponsoren. Eentje wil ik even naar voren halen, wat niet wil zeggen dat de andere onbelangrijker zijn. In tegendeel, omdat wij geen subsidie krijgen zijn wij volledig afhankelijk van contributie en sponsoring. Ik wil dan ook alle sponsoren van harte bedanken voor hun bijdrage in geld of materiaal. Supermarkt Jan Linders heeft elk jaar een club of vereniging die zij uitropen tot het Goed Doel van jaar. Wij waren blij verrast dat wij door Jan Linders Horst werden uitgeroepen. In samenwerking met JL hebben wij allerlei activiteiten gehad zoals het timmeren van nestkasten, het organiseren van een fotowedstrijd en een kennis quiz. Als dank mochten wij een groot bedrag ontvangen dat was bijeengebracht door o.a. de verkoop van recept kalenders. Van dit bedrag hebben wij dus de printer maar ook een handige telescoopladder aangeschaft. Ik wil namens de volledige vogelwerkgroep al onze sponsoren nogmaals hartelijk danken en ik hoop dat wij in 2014 weer op hen mogen rekenen. Natuur beschermen en beheren doe je niet alleen en daarom werken wij samen met andere groeperingen zoals de Groengroep in Sevenum en ook sinds 2013 het Landschap Horst aan de Maas. Via de Groengroep hebben wij meegewerkt aan het realiseren van het compensatiegebied voor de aanleg van de Greenportlane. Hiervoor hebben wij meegewerkt aan de Zeesweg in Sevenum bij het opnieuw inrichten van het gebied. Maar ook hebben wij een vijftal steenuilen kasten opgehangen ter compensatie van het wegvallen van natuurlijke nestplaatsen. Via het Landschap Horst aan de Maas hebben wij samen met de visclub ’t Bliekske een zwaluwwand aangelegd aan de rand van de visvijver in de Kasteelse bossen in Horst. Hier hopen wij dat er de oeverzwaluw gaat broeden en misschien wel de ijsvogel. Zoals ik dit voorwoord al begon: het jaar 2013 was er een van uitersten. Ik ben benieuwd wat 2014 in petto heeft. Met vriendelijke groeten, Ton Hagens 3
Zaken van huishoudelijke aard. Bestuurssamenstelling Ton Hagens voorzitter. André Seijkens vicevoorzitter en notulist Toon Selten secretaris en penningmeester Hans Peter Uebelgünn 2e Secretaris Geert Lamers 2e Penningmeester. Rooster van aftreden: 2014 André Seijkens en Toon Selten 2015 Ton Hagens 2016 Hans Peter Uebelgünn en Geert Lamers
Secretariaat
Vogelwerkgroep ’t Hökske t.a.v. A. Selten Boswachtersweg 5 5975 ND Sevenum Tel: 077-4671594 Mobiel 06-22000927 E.mail:
[email protected] www.vogelwerkgroephokske.nl
Penningmeester:
Rabo Maashorst Rek. Nr. Nl 37 RABO 0358 8014 19 T.n.v. Vogelwerkgroep ‘t Hökske Boswachtersweg 5 5975 ND Sevenum
Volwassenen € 25,00 per jaar Meerdere gezinsleden € 5,00 per jaar Jeugdleden € 2,50 per jaar Jeugdleden zijn zij die op 1 januari van het boekjaar de leeftijd van 17 jaar nog niet bereikt hebben De contributie dient overgemaakt te worden voor april van het betreffende jaar Contributie:
Geslaagde prooioverdracht (duif) van ouder naar jonge Slechtvalk
4
Foto Debbie Simmers
Jaarverslag vogelwerkgroep “’t Hökske” over 2013. 1 Inleiding. Het jaar 2013 zal voor onze werkgroep de geschiedenis in gaan als een van hoogtepunten en diepe dalen. Als hoogtepunten kunnen we o.a. noemen onze financiële positie die er dit jaar flink op vooruit gegaan is door enkele meevallers, maar vooral omdat we door Jan Linders winkelketen, die dit jaar 50 jaar bestond, door het filiaal in Horst uitgekozen waren tot “Goede doel”. Dit heeft ons geen windeieren gelegd waardoor we ons enkele dingen konden aanschaffen waar we anders waarschijnlijk voorlopig niet aan toe waren gekomen. Ook zijn we dit jaar lid geworden van de stichting “Landschap Horst a/d Maas.” We behoren tot de werkgroep Natuur en cultuur. Hierdoor is het ook mogelijk projecten aan te vragen, welke geheel of gedeeltelijk door de stichting gefinancierd worden. Dit heeft al geleid tot het aanleggen van een Oeverzwaluwwand bij de visvijver in Horst. Overhandigen 1ste cheque Foto André Seijkens Hier staat tegenover dat we door het overlijden van Maan Wijnhoven en Henk Maessen afscheid hebben moeten nemen van twee zeer actieve en geliefde leden in onze werkgroep. Bij al onze werkzaamheden en bijeenkomsten missen wij deze twee leden zeer. Henk was tevens medeoprichter van onze werkgroep. Ook de natuur liet ons met name in het voorjaar in de steek. Er werd gesproken over het koudste voorjaar sinds 100 jaar. Dit miste zijn uitwerking op de vogelstand niet. Het broedseizoen begon ± 3 weken later als normaal. Ook het aantal groot gebrachte jongen was daardoor veel minder. Dit kwam het beste tot uitdrukking bij het nestkastenproject en de weidevogelbescherming. Maar ook de uilen hadden een slecht jaar, al zal dit niet direct met de temperatuur te maken hebben gehad. 2 Het bestuur. Op de jaarvergadering waren aftredend en herkiesbaar de vicevoorzitter André Seijkens en de 2de penningmeester Geert Lamers. Bovendien stelde Ralf Bovee zich ook kandidaat voor het bestuur. Na schriftelijke stemming werden André Seijkens en Geert Lamers herkozen. In de loop van het jaar hebben er zich geen functiewisselingen in het bestuur voorgedaan. Zodoende bestond het bestuur uit: Ton Hagens als voorzitter. André Seijkens als vicevoorzitter en notulist in de laatste functie bijgestaan door Mart van Enckevort. Toon Selten secretaris en penningmeester. Hans Peter Uebelgünn 2e Secretaris. Geert Lamers 2e Penningmeester.
5
3 Het ledenbestand. Ook dit jaar hebben zich enkele nieuwe leden aangemeld. De nieuwe leden zijn: Mien Wijnhoven Jos Billekens Walter Jansen Ook konden we weer een jeugdlid bijschrijven n.l.: Bjorn Allards. Door hun overlijden moeten we missen Maan Wijnhoven Henk Maessen Zodoende bestaat onze Vogelwerkgroep nu uit 30 seniorleden, 8 jeugdleden en 4 donateurs. 4. In het kader bescherming en inventarisatie hebben de volgende personen met behulp van verschillende leden de volgende projecten gecoördineerd: Broedvogel monitoring (B.M.P.): Mart Rutten, Jan en Mariet Peters, John Raedts, Hans-Peter Uebelgünn en Geert Lamers. Deze laatste twee waren tevens District coördinatoren voor Sovon in Noord Limburg. Per 1 januari 2014 is Geert Lamers hiermee gestopt en is opgevolgd door Jan Peeters. Bosuilen : Door het overlijden van Maan Wijnhoven is dit overgenomen door André Seijkens met hulp van Geert Lamers en Jos Billekens. Steenuilen: Ton Hagens met assistentie van Marcel Hendriks en Geert Lamers. Kerkuilen: Ralf Bovee met assistentie van André Seijkens en Jos Billekens. Nestkasten div. vogels op Gelderheide: Koos Hermens met assistentie van Toon Selten. Nestkasten bij visvijver Grubbenvorst: Mart van Enckevort met hulp van Ben Cox Aalscholverkolonie Mariapeel André Seijkens en Geert Lamers. Weidevogel bescherming: Toon Selten. Dit jaar tevens de Patrijstellingen. Watervogeltelling op de Maas: Toon Selten. Trekvogeltellingen: Hans-Peter Uebelgünn, Geert Lamers. Resultaten trektelling op internet zetten is van Henk Maessen overgenomen door Jan Peters Grote gele kwikstaart Jan Peters. Huiszwaluwen tellingen Hans Peter Uebelgünn. Nachtzwaluw telling Schadijkerheide is van Henk Maessen overgenomen door Ben Cox en André Seijkens. Altlas project van Sovon. Om te komen tot een nieuwe broedvogelatlas worden vanuit onze vogelwerkgroep 2 atlasblokken van 25km² in kaart gebracht. Dit wordt uitgevoerd door Jan en Mariet Peeters en Marcel Hendriks en John Raedts. Coördinator is Jan Peeters. Er is meegedaan aan de landelijke Klapekstertellingen op 27 januari en 21 december. De website werd verzorgd door Geert Lamers. De gegevens van diverse projecten komen vrijwel allemaal bij Sovon vogelonderzoek Nederland terecht, waarna het CBS er ook gebruik van maakt. Ze worden in enkele gevallen ook door gegeven aan Landschapsbeheer Nederland het NIOO te Heteren en waar het hun terreinen betreft, aan Staatsbosbeheer.
Klapekster biddend
Foto Debby Simmers
5. In het kader Educatie en P.R. hebben de volgende activiteiten plaats gevonden: In het vroege voorjaar hebben we een opfriscursus vogels herkennen gehouden voor leden en donateurs.
6
Elke week is er een artikel in het Klökske van Sevenum verschenen. Dit werd door verschillende leden gemaakt. Deze artikelen werden ook naar een groot aantal belangstellenden doorgemaild. Omdat we als “ Goede doel” gekozen waren door het personeel van Jan Linders hebben we ons daar op 30 maart gepresenteerd met een stand. Op 25 maart is er een lezing geweest over de Slechtvalk, welke druk bezocht was. 22 mei was er een nestkastcontrole voor de jeugd. 26 mei hebben we in het kader van “Lentedierendag”met een stand gestaan in museum de Locht te Melderslo. Slechtvalk Foto Debbie Simmers Op verzoek van IPC dier hebben Jan Peeters en Mart Rutten een aantal studenten uit Almere enkele dagen rondgeleid in ’t Ham. Voor onze stand hebben we 2 Banners aangeschaft met onze doelstellingen daarop vermeld. 6. Excursies . De Boottocht welke we elk jaar houden gezamenlijk met IVN Helden en IVN Bakel is afgelopen jaar niet doorgegaan wegens gebrek aan belangstelling. In het kader van de landelijke vogelweek hebben we op 5 mei een excursie georganiseerd naar de Hamert hieraan hebben ± 40 deelnemers deelgenomen tot uit het midden van het land. Van 26 tot en met 29 april hebben we ons jaarlijks weekend gehad deze keer op Texel. Dit jaar georganiseerd door Koos Hermens en Toon Selten. 22 december hebben we voor de jeugd een excursie gehad naar het voormalig Floriade terrein. 26 December was onze traditionele Kerstwandeling in de Mariapeel. Daarnaast zijn door kleine groepjes leden diverse kleine Sperweruil Foto Marcel Hendrix excursies onderling geregeld, om in bepaalde gebieden de vogels te gaan bekijken zoals onder andere naar de Sperweruil in Zwolle. 7 Overige activiteiten In het voorjaar is er door een aantal leden onderzoek gedaan naar plaatsen waar zich Steenuilen kunnen ophouden. Door in de avonduren verschillende plaatsen per fiets te bezoeken om zo vast te stellen waar ze deze horen roepen. Tevens hebben alle bezitters van Steenuilenkasten een invulformulier gehad waardoor het gemakkelijker werd te inventariseren. In het kader van de goede doel actie van Jan Linders hebben we op 11 mei nestkastjes getimmerd met de jeugd. Dit hebben we 28 september nog eens herhaald 7
Foto André Seijkens
Om de jeugd meer te interesseren voor vogels is er ook dit jaar weer een fotowedstrijd georganiseerd voor de jeugd. Dit ging dit jaar in samenwerking met Jan Linders Horst vanwege de actie welke ook de prijzen beschikbaar stelde. Deze werden gewonnen door. Desi Jentjens, Evi Nellissen en Ilse Nellissen In de maand november is in hetzelfde kader een vogel quiz georganiseerd zowel voor volwassenen als kinderen. In het kader van compensatie voor het project Klavertje vier en De Prijswinnaars van de quiz met de nieuwe manager Foto André Seijkens Greenportlane is er door de provincie een gebied aangewezen in de buurt van de Zeesweg in Sevenum welke door de Groengroep op 11 mei is ingericht met hulp van onze werkgroep. In dat kader zijn door onze VWG 5 Steenuilenkasten en 5 Kerkuilenkasten opgehangen in de ruime omgeving van dat gebied. Deze zullen door ons gemonitoord worden. Voor de kasten hebben we een vergoeding ontvangen. Ook voor de monitoring ontvangen we een jaarlijkse vergoeding. Deze gelden zullen aan de Steenuilen en Kerkuilenprojecten besteed worden. Door stichting het Landschap Horst a/d Maas ons eveneens gevraag een aantal Steenuilenkasten op te hangen in de omgeving van Meterik als compensatie voor uitbreiding de Afhang. Dit is door de stichting gefinancierd. Bovendien zijn er op verzoek van particulieren ook op div. plaatsen, Kerkuilenkasten en Steenuilenkasten vervaardigd en opgehangen. De stichting Landschap Horst a/d Maas heeft ook het maken van een Oeverzwaluwwand bij de visvijver in de “Kasteelse bossen” gefinancierd. Deze gaat onze werkgroep onderhouden en inventariseren. Ook de Groengroep heeft een Oeverzwaluwwand aangelegd. Men heeft ons verzocht hier ook de inventarisatie van te doen. Van de gemeente Horst a/d Maas is toestemming verkregen om het eiland in het retentiebekken aan de St. Jorisweg op te schonen zodat er misschien weer stellopers gaan broeden. Op 15 juni was de jaarlijkse barbecue bij de familie Selten. In de namiddag was er voor de jeugd een barbecue voorafgegaan door een speurtocht naar vogelsoorten in de Heesbeemd . In het voorjaar en najaar zijn er Retentie bekken bij Californië aan de st. Jorisweg meestal twee keer per week of meer, trektellingen uitgevoerd in de Mariapeel. Op zaterdag 5 oktober is ook weer deelgenomen aan Eurobirdwatch. 30 november zijn een aantal leden weer naar de Sovondag in de Reebok te Ede geweest. De fam. Maessen had tijdens het afscheid van Henk, een bijdrage voor de VWG gevraagd in plaats van bloemen, omdat zij dachten dat Henk dat zo zou willen. Als werkgroep waren we van mening dat dit geld voor een passende herinnering aan Henk besteed moest worden. 8
Op aangeven van de fam. Maessen zijn daarvoor op de natuurbegraafplaats in Blerick een nestkastje en een voerplaats, geplaatst op de plek waar Henk’s as begraven is.
8. Vergaderingen. Dit jaar hebben we weer elke maand onze bijeenkomsten in de Sevewaeg gehad behalve in de maand augustus in verband met de vakantie. Deze waren zoals gewoonlijk op de eerste maandag van de maand, behalve in April in verband met 2e Paasdag. Deze was naar de 2e maandag verplaatst. Deze Middelste bonte specht laat zich de Op 14 januari en op 9 september zijn er pindacake goed smaken Foto Debbie Simmers bestuursvergaderingen geweest. Op 27 februari vond de openingsavond voor het weidevogelseizoen van het IKL plaats. 6 Maart is er ten huize Selten voor de weidevogelbeschermers en vrijwilligers een vergadering geweest als aanloop naar het weidevogelseizoen. 11 mei heeft aan afvaardiging van het bestuur de opendag van onze sponsor Vivara in Vierlingsbeek bezocht. De vergaderingen van de Milieufederatie op 3 april en 20 november zijn ook door afgevaardigden van onze werkgroep bijgewoond. 9. Tot slot een woord van dank. Aan het eind van dit bewogen jaar kunnen we stellen dat er ondanks de perikelen toch veel tot stand is gekomen. We willen op de eerste plaats onze leden hiervoor bedanken. En dan niet alleen de leden die met een of ander project hier genoemd zijn in dit verslag. Ook andere leden die niet met name genoemd zijn hebben ondersteuning gegeven aan de projecten en werkzaamheden soms ongezien op de achtergrond. Hierbij wil ik ook de mensen bedanken die geen lid zijn van de vogelwerkgroep maar ons al jaren helpen, ik denk daarbij onder andere ook aan de vrijwilligers van de weidevogelbescherming. Maar ook de partners van onze leden moeten nogal eens ooit hun plannen aanpassen. Zonder hun steun zou het een stuk moeilijker zijn om onze werkzaamheden uit te voeren. Dat we steeds meer begrip van uit de samenleving voor ons werk krijgen blijkt ook wel uit de jaarlijkse sponsoring van onze donateurs en van div. bedrijven. Ik noem o.a. Vivara Natuurbeschermingsproducten Vierlingsbeek, Innovista accountants en adviespartners Horst, en foto Rooymans, foto en verrekijkerspecialist te Budel, Tuhman dakbedekkingen Venray en Dinnissen constructiebedrijf Sevenum. Het feit dat we dit jaar als “Goede doel” zijn gekozen door Supermarkt Jan Linders te Horst is een teken van waardering. Al deze mensen en zaken hartelijk bedankt voor uw bijdrage. Ook Horeca de Sevewaeg waar we altijd gastvrij worden ontvangen met onze bijeenkomsten cursussen enz. willen we hiervoor bedanken. We kijken vooruit naar een nieuw jaar vol uitdagingen en mogelijkheden. Toon Selten, Secretaris.
9
Herinneringen aan Maan Wijnhoven en Henk Maessen. Zoals in het jaarverslag en voorwoord al is aangegeven hebben we dit jaar afscheid moeten nemen van Maan Wijnhoven en Henk Maessen. Twee prominente leden binnen onze Vogelwerkgroep. Henk een van de oprichters en Maan die er een aantal jaren later bijkwam. Beide waren zeer actief binnen de groep en hadden de leiding over verschillende projecten. Zo had Maan de leiding over de Bosuilen en hielp hij met de Kerkuilen. Ook was hij actief bij de weidevogelbescherming en hielp hij andere bij diverse projecten. Henk heeft jarenlang broedvogelmonitoring in ’t Ham verricht, hielp Mat Rutten met BMP, telde de Nachtzwaluwen op de Schadijkse heide, deed weidevogelbescherming en hij hielp eveneens anderen bij verschillende projecten. Henk heeft ook nog een tijdje als bestuurslid gefungeerd. Naast het werk dat ze voor de Vogelwerkgroep verrichten waren het beide bovenal prettige collega’s. Met Maan kon men urenlang discussiëren. Vooral op het jaarlijkse weekend gebeurde dit dikwijls tot in de late (vroege) uurtjes. Maan en zijn zorgen over de toekomst van onze aardbol stak hij dan niet onder stoelen of banken. Maar was ook altijd op feestjes zoals bijvoorbeeld de jaarlijkse barbecue van de partij, dan was hij eveneens meestal de laatste die naar huis ging. Op de maandelijkse bijeenkomsten was Maan ook diegene die het laatste arriveerde. Als Maan er was konden we beginnen. Dat zijn momenten die we nu missen.
Foto Mart van Enckevort
Henk stond vooral bekend om zijn stunts die hij soms uithaalde bij het bekijken van vogels. Omdat zijn ogen altijd naar boven waren gericht kwam hij nogal eens een aanraking met een boom of struikelde over een slagboom. Toen Henk 50 jaar werd hebben we daar nog een videofilm over gemaakt, waarbij broer Theo de rol van Henk had. Henk kon er zelf ook hartelijk om lachen als hij er tussen werd genomen iets wat regelmatig voorkwam. Op het afscheid bij zowel Maan als Henk waren enkele honderden aanwezigen. Dit geeft wel aan dat ze bij zeer velen geliefd waren. We kunnen het als een eer beschouwen met deze mensen samengewerkt te mogen hebben. We verliezen in Maan en Henk niet alleen twee leden en daarmee een grote deskundigheid, maar bovenal een paar gezellige kameraden die we op veel momenten zullen missen. Toon Selten
10
Foto Hans van der Beele
B.M.P. aantal broedlocaties in de Castenrayse vennen Castenrayse vennen. Natuurgebied de Castenrayse Vennen is gelegen nabij Castenray. Dit gebied is ongeveer 70 hectare groot. Samen met het gebied Castenrayse Broek zijn dit 2 laaggelegen gebieden waar ook nog het dal van de Lollebeek doorheen loopt. Doordat vroeger het grond- en regenwater niet goed kon weglopen heeft zich hier een veenlaag gevormd. Voor de begrazing zijn Schotse Hooglanders in dit gebied ingezet, en tot nu toe met succes. Regelmatig worden er kalfjes geboren. Door het BMP-project zijn er de laatste jaren veel gegevens verzameld. Hieruit is gebleken dat het met sommige vogelsoorten niet goed gaat. Maar ook zijn er soorten waar het een paar jaar slecht mee gegaan is en nu weer goed gaat zoals b.v. Grasmus. Ook de wielewaal is enkele jaren weg geweest en nu weer terug. Matkop Foto Debbie Simmers Er zijn ook een aantal soorten die niet elk jaar als broedvogel worden waargenomen zoals de Waterral en de Roodborsttapuit. De oorzaak hiervoor is vooralsnog onbekend. Gelukkig komen er ook nieuwe soorten bij zoals dit jaar de Watersnip. Dit is een nieuwe broedvogel voor het gebied. De algemenere soorten in dit gebied zijn de Roodborst, Merel en de Tjiftjaf. Wintergasten die je hier kunt aantreffen zijn o.a. de Koperwiek, Kramsvogel en de Sijs. Zomergasten zijn o.a. de Bonte Vliegenvanger en de Gekraagde Roodstaart. Doortrekkers worden ook gesignaleerd zoals bijvoorbeeld de Visarend, de Rode Wouw en de Draaihals. Als kers op de taart is er in de voorbije jaren 3 maal een Roodpootvalk waargenomen en 1 maal een Grauwe Kiekendief. In totaal zijn er ongeveer 130 soorten waargenomen, zowel zomer- en wintergasten als doortrekkers. Verder komen er in het gebied ook veel groene en bruine kikkers voor en 's zomers kan men ook veel last hebben van muggen. Bij de bijzondere planten komen o.a. de slangewortel, wateraardbei en het koningsvaren voor. De broedvogelinventarisatie in Castenrayse vennen wordt gedaan door Mart Rutten waarbij Henk Maessen hem dikwijls vergezelde Henk bedankt voor je gezelschap en hulp. Roodpoot valk
11
Soort Grauwe gans Nijlgans Wilde eend Sperwer Buizerd Fazant Waterhoen Meerkoet Watersnip Holenduif Houtduif Turkse tortel Koekoek Bosuil Groene specht Zwarte specht Grote bonte specht Kleine bonte specht Boompieper Graspieper Witte kwikstaart Winterkoning Heggenmus Roodborst Gekraagde roodstaart Roodborsttapuit Merel Zanglijster Grote lijster Bosrietzanger Kleine karekiet Grasmus Tuinfluiter Zwartkop Tjiftjaf Fitis Goudhaan Staartmees Matkop Kuifmees Zwarte mees Pimpelmees Koolmees Boomklever Boomkruiper
Euringnr: 1610 1700 1860 2690 2870 3940 4240 4290 5190 6680 6700 6840 7240 7610 8560 8630 8760 8870 10090 10110 10201 10660 10840 10990 11220 11390 11870 12000 12020 12500 12510 12750 12760 12770 13110 13120 13140 14370 14420 14540 14610 14620 14620 14790 14870
2011 2 0 3 0 2 2 0 0 0 5 12 0 3 0 4 4 6 3 9 0 2 16 5 14 2 0 15 13 6 0 7 7 24 28 23 15 3 5 3 4 2 11 17 7 12 12
2012 6 2 2 1 2 3 1 0 0 7 8 4 3 1 4 2 7 3 9 5 3
9 9 8 3 3 20 10 5 1 3 20 13 25 20 17 2 4 4 4 2 20 18 7 14
2013 2 2 3 1 2 3 1 1 1 7 7 4 3 1 5 2 7 4 9 5 2 12 7 11 4 2 28 10 5 4 5 18 14 22 25 31 8 2 4 5 3 22 22 9 16
Soort Wielewaal Gaai Ekster Kauw Zwarte kraai Spreeuw Vink Groenling Putter Kneu Goudvink Appelvink Geelgors
Euringnr: 2011 15080 0 15390 0 15490 0 15600 0 15671 6 15820 0 16360 15 16490 2 16530 0 16600 1 17100 2 17170 2 18570 5
2012 2 4 4 7 6 8 24 3 0 1 4 1 8
2013 2 4 5 9 5 10 21 3 2 1 4 5 8 Casterayse vennen Paardenweitje. Foto Geert Lamers.
Henk Maessen met vogelvriend van het eerste uur Robbert Vernooy, die elkaar voor de eerste keer ontmoeten in de Castenrayse vennen. Foto Geert Lamers.
13
Huiszwaluw tellingen De resultaten van de diverse tellingen door onze leden en vrijwilligers uitgevoerd. Kolonie Sevenum Kronenberg Meterik Melderslo Castenray Evertsoord Tienray Wilbertoord Helenaveen Griendsveen
2005 27 16 17 6 53 0
2006 38 16 34 9 43 1
2007 34 14 46 15 52 ng 4 16
2008 23 43 37 18 55 2 2 16
2009 23 32 48 16 59 2 2 17 26
2010 32 36 50 14 58 0 6 ng 57 31
2011 22 38 52 28 61 0 6 ng 44 31
2012 18 41 45 28 66 0 8 ng 57 37
2013 29 40 58 26 76 0 8 ng 67 48
Omdat op diverse plaatsen de Huiszwaluwen erg teruglopen, wat meestal het gevolg is van geen juiste daken, soms in combinatie met het niet voorradig zijn van bouwmateriaal. Daarom wordt soms naar vervangende mogelijkheden gezocht in de vorm van een huiszwaluwtil. Dat deze aan verschillende eisen moet voldoen wil men hiermee succes hebben, is de laatste jaren wel gebleken. Hieronder een aantal voorwaarden. Voorwaarden voor plaatsing van een huiszwaluwtil Een huiszwaluwtil biedt nestgelegenheid voor huiszwaluwen, zoals een nestkast. In het Duits en in het Nederlands is verschillende informatie beschikbaar over huiszwaluwtillen. De bronnen spreken elkaar soms tegen. Hieronder zijn elf punten waar een huiszwaluwtil aan moet voldoen op een rijtje gezet. Bestaande tillen kunnen op deze punten worden gecheckt om te kijken of constructie en locatie goed zijn. Een succesvolle til geplaatst in Havelte Drenthe
1. Huiszwaluwen vestigen zich doorgaans binnen 350 meter (max. 11 km) van de geboortekolonie. Plaats de huiszwaluwtil bij voorkeur in de directe omgeving van een bestaande kolonie. 2. De til moet op een logische plek worden geplaatst. De til moet bv. niet worden geplaatst in een volgebouwde wijk waar geen voedsel en nestmateriaal te vinden is. 3. Modder voor nestmateriaal moet bij voorkeur binnen 200 (max. 500) meter afstand aanwezig zijn, de modder moet nat zijn of nat worden gehouden aan het begin van het broedseizoen als de zwaluwen de nesten bouwen. 4. De huiszwaluw zoekt voedsel tot 450 meter rond de kolonie, vaak boven water of in de windluwte van grote gebouwen of een bomenrij. 5. De huiszwaluwtil moet goed vrijstaan om zo voldoende aanvliegmogelijkheden rondom te til te hebben. Dus niet te dicht op bomen of gebouwen. Geen obstakels, zoals bomen, vlaggenmasten en gebouwen in een straal van 6 meter rond de huiszwaluwtil. 6. Indien de til in de openbare ruimte komt te staan: wordt het door de omwonenden geaccepteerd? 14
1. De huiszwaluw houdt van hoogte. Zorg dat de til op minimaal 4,2 meter, maar bij voorkeur op 5 à 6 meter hoogte komt te staan. 2. De kap van de til moet voldoende groot zijn, minimaal 2,2 x 2,2 meter. 3. De overstek is bij voorkeur wit gekleurd, voldoende diep tegen regeninslag en geïsoleerd tegen zomerse oververhitting. 4. Kunstnesten (hele, halve of zg. casco’s) trekken huiszwaluwen aan. Soms worden ze gebruikt om in te broeden, vaak maakt de huiszwaluw er zelf nesten naast. Zorg dat de til niet volledig is bezet met kunstnesten. 5. Bedenk dat de til onderhouden Huiszwaluwen verzamelen bouwmateriaal foto Geert Lamers moet worden en dat bezette nesten om het jaar schoon gemaakt moeten worden (i.v.m. parasieten). Jip Louwe Kooimans Vogelbescherming Nederland.
Huiszwaluw druk bezig met de bouw
15
foto Debbie Simmers
Verslag nestkasten bij de visvijver “De Steeg” in Grubbenvorst. Nadat we in 2012 contact hadden gekregen met visvereniging HSV ’t Voorntje in Grubbenvorst, door de aanwezigheid van twee Kwakken die daar een tijdlang verbleven, kwam van hun het verzoek om daar een aantal nestkasten op te hangen. In het voorjaar van 2013 hebben we daarom daar 15 nestkastjes opgehangen waaronder een met een open voorkant voor de Grauwe vliegenvanger. Deze is er niet in gekomen, maar wel werden er twee bezet door Zwarte mezen wat zeer bijzonder is omdat er tegenwoordig maar weinig broedgevallen van bekend zijn. Op het terrein bevinden zich ook geen naaldbomen waar deze soort meestal in verblijft. Wel ligt in de directe nabijheid het natuurgebied Kaldenbroek waar wel veel naaldbomen aanwezig zijn. Van de 15 nestkasten zijn er 14 gebruikt; 6 door Koolmezen, 5 door Pimpelmezen en zoals gezegd 2 door Zwarte mezen en een door een bonte vliegenvanger. Dit heeft geresulteerd in 47 uitgevlogen jongen van de koolmees, 51 uitgevlogen jongen van de Pimpelmees en 18 uitgevlogen jongen van de Zwarte mees en 6 van de Bonte vliegenvanger. De leden van HSV ’t Voorntje waren zeer verheugd over dit resultaat en hebben verzocht om dit jaar nog een paar kasten meer op te hangen. Coördinator Mart van Enckevort. Jonge Bonte vliegenvanger Foto Mart v Enckevort
Pimpelmees
Foto Bebbie Simmers
16
Onderstaand de verschillende mogelijkheden van ons bedrijf: 1. Bourgondisch happen 2. Gezellig stappen 3. Sfeervol ontmoeten 4. Spetterend feesten 5. Sevewaeg op locatie 6. Sportief vermaken 7. Buiten vertoeven
De plaats waar we als Vogelwerkgroep altijd gastvrij worden ontvangen voor onze bijeenkomsten, cursussen en lezingen.
17
Verslag nestkasten op de “Gelderheide”. Het voorjaar was in 2013 zeer lang koud. Onze eerste controle was op 5 april precies dezelfde datum als in 2012. Waren er echter toen al 50 kastjes met nestbouw en al 18 kastjes met eieren. Dit jaar waren er nog maar 2 met nestbouw. Ook constateerden we dat er een 5 tal nestkastjes was verdwenen. Deze waren zo te zien met grof geweld van de bomen gerukt, gezien er van enkele de achterplank op de boom was achter gebleven. Een nestkast was daarbij zo beschadigd dat ze deze maar onder de boom hadden laten liggen. Blijkbaar is een plank van en paar euro om er zelf een kastje van maken te veel gevraagd. Ook bij de tweede controle op 16 april waren er nog maar 40 kastjes met nestbouw. Pas op de derde controle op 1 mei hadden we de eerste kastjes met eieren. Vanaf toen is het broedseizoen pas goed van start gegaan. Dat was dus ± 3 weken later als voorgaande jaren. De kastjes zijn, al was het dus later, zeer goed gebruikt geweest. Doordat ze zo laat zijn begonnen is het seizoen ook langer doorgelopen op 17 juli hadden we onze 8ste en laatste controle. Dit betrof alleen nog 2de broedsels. Er zijn waarschijnlijk door het late tijdstip, maar een 3 tal paartjes die een tweede broedpoging gedaan hebben. Hiervan is er slechts een tot een goed einde gebracht. Opvallend was dit jaar het grote aantal Bonte vliegenvangers maar liefst 17 paartjes heeft gebroed dat is bijna ¼ van alle gebruikte nestkastjes. De 4 nestkastjes die we dit jaar voorzien Koolmees Foto Debbie Simmers hadden van een geheel plexiglas zijkant met daarvoor een deurtje dat men ervoor kon doen, waardoor men kon kijken naar de broedende vogel waren een groot succes. Deze waren kort langs het wandelpad opgehangen, zodat iedereen er gemakkelijk bij kon. Dat deze ook goed bezocht werden door wandelaars kon men op de grond goed zien. Het gras was daar net zo plat gelopen als op het pad. De vogels hebben zich er niets van aangetrokken. Sterker nog de enigste vogel die een tweede broedsel tot een goed einde bracht zat in een zo’n kastje. Opvallend was wel dat tegen onze verwachting in de deurtjes voor het plexiglas altijd weer netjes gesloten waren. We hebben net als voorgaand jaar ook weer op woensdagmiddag 22 mei de jeugd in de gelegenheid gesteld om met ons mee een controle mee te maken. Waarschijnlijk door het slechte weer was het animo hiervoor in tegenstelling tot vorig jaar niet groot. Van de 74 nestkastjes zijn er 70 daadwerkelijk Nestkastcontrole kinderen Foto Mart van Enckevort gebruikt, dat heeft tot resultaat geleid dat er : 78 Jonge Koolmezen zijn uitgevlogen uit 8 nesten is gem. 4,3 per nest 202 Jonge Pimpelmezen zijn uitgevlogen uit 26 nesten is gem. 8,2 per nest 22 Jonge Boomklevers zijn uitgevlogen uit 4 nesten is gem. 5.5 per nest 105 Jonge Bonte vliegenvangers zijn uitgevlogen uit 17 nesten is gem. 6.17 per nest 18
Dat zijn in totaal toch nog 407 jongen die zijn uitgevlogen. Over het algemeen ligt het gemiddeld aantal jongen echter lager dan gewoonlijk. Vooral bij de Koolmees is dit het geval. Wellicht heeft het ook met het voedselaanbod te maken gehad, dat door het koude voorjaar minder was. We hebben zelfs nesten met verlaten jongen aangetroffen. Volgend jaar hopen we op meer succes. Coördinator Koos Hermens
Grauwe vliegenvanger
Koolmees op het nest
Foto
André Seijkens
Bonte vliegenvanger
19
Foto Debbie Simmers
Foto Debbie Simmers
Verslag weidevogelbescherming. 2013 had een voorjaar dat als een van de koudste van de laatste 100 jaar de boeken in gaat. Dit had ook effect op de weidevogels. Zoals op veel plaatsen begon het seizoen veel later als normaal. We hebben wel eerder gecontroleerd maar de weidevogels waren er gewoon niet. Toen ze kwamen was dat nog maar mondjesmaat. Het was toen niet alleen koud maar ook erg droog wat als gevolg had dat de nattere gronden keihard geworden waren en de vogels er niet voldoende in konden voor het voedsel. Dit heeft volgens ons een aantal vogels doen besluiten om verder door te trekken naar bijvoorbeeld veenweide gebieden en andere polders die door de hogere waterstand wel toegankelijk waren. We denken dat ook het lage aantal Wulpen hier debet aan is. Maar ook van de andere weidevogels hebben we er nog al wat minder gehad dan normaal. Enkele gebieden waar we al jaren weidevogels hadden, waren nu zelfs verlaten. Wel hebben we nog laat in het seizoen op enkele plaatsen groepen Kieviten gezien van ± 20 stuks die daar op Nest Kleine plevier Foto André Seijkens weilanden verbleven, maar daar alleen maar foerageerden. Misschien omdat ze zo laat waren zijn ze niet meer tot broeden overgegaan. We troffen die bij elke controle op dezelfde plekken aan, zowel in Sevenum als in Horst. Het broedseizoen is wel langer doorgegaan als normaal. Onze laatste controle was 20 juni en toen hadden we nog 2 nesten met net uitgekomen jongen op het nest. Ook is het ons opgevallen dat we weinig halfwas Kieviten gezien hebben. Wellicht is er door het koude weer te weinig voedselaanbod geweest en we zijn bang dat er weinig kuikens volwassen zijn geworden, waardoor het maar de vraag is of die paar die het wel gehaald hebben voldoende zijn om de ouderdomssterfte op te vangen. We hadden dit jaar wel enkele opmerkelijke vondsten voor ons gebied namelijk 2 kleine plevieren en 2 gele kwikstaarten. Ook zagen we diverse Tapuiten maar een broedgeval Kleine plevier
Foto Debbie Simmers
hebben we nog niet gezien. We hopen maar dat het volgend jaar weer een beter jaar wordt. Coördinator Toon Selten.
Grutto
20
Foto Marcel Hendriks
Soort Fazant Gele kwikstaart Grauwe gans Grutto Kievit Kleine plevier Patrijs Roodborsttapuit Scholekster Veld leeuwerik Wilde eend Witte kwikstaart Wulp Totaal
Tapuit
Totaal 1 2 2 1 77 2 4 1 7 1 2 1 3 104
Bekend 1 2 2 1 77 2 4 1 7 1 2 1 3 104
Uit 1 2 2 1 71 2 4 1 7 1 2 1 2 97
Niet uit % uit 100 100 100 100 6 92,2 100 100 100 100 100 100 100 1 66,6 7 96.8
Foto Hans Peter Uebelgünn
Wulp
Pred.
Werk
Verl.
3
2
1
1 4
2
1
Onb.
Foto Geert Lamers
Overzicht van de laatste jaren. De vet gedrukte cijfers zijn van de meest bekende weidevogels . Let op de achteruitgang daarvan. Jaar Soort Bosrietzanger Fazant Geelgors Gele kwikstaart Graspieper Grauwe gans Grutto Kievit Kleine karekiet Kleine plevier Kuifeend Kwartel Meerkoet Nijlgans Patrijs Roodborsttapuit Scholekster Veldleeuwerik Waterhoen Wilde eend Watersnip Witte kwikstaart Wulp Totalen
07 totaal 0 4 2 0 2 1 6 155 1 0 0 0 1 0 3 4 14 3 4 10 0 3 5 218
07 uit 0 4 2 0 2 1 6 110 1 0 0 0 1 0 3 4 12 3 4 10 0 3 5 171
08 totaal 1 1 1 1 0 1 3 129 4 0 0 0 1 2 4 4 6 1 4 14 0 3 5 188
08 uit 1 1 1 1 0 1 3 94 4 0 0 0 1 2 4 4 6 1 4 14 0 3 5 151
09 totaal 0 3 0 2 0 1 1 157 3 0 0 0 6 1 0 4 9 1 3 10 1 6 2 207
09 uit 0 3 0 2 0 0 1 111 3 0 0 0 6 1 0 4 8 1 3 10 1 6 0 187
21
10 totaal 0 1 0 1 0 0 4 164 0 1 0 0 2 0 8 5 12 0 1 7 0 3 5 216
10 uit 0 1 0 1 0 0 4 142 0 1 0 0 2 0 8 5 9 0 1 7 0 3 5 191
11 totaal 0 1 0 1 0 1 3 92 0 0 1 8 2 0 2 0 7 0 0 5 0 0 4 119
11 uit 0 1 0 1 0 1 3 88 0 0 1 ? 2 0 2 0 7 0 0 5 0 0 4 114
12 totaal 0 1 0 0 0 0 1 113 0 0 0 0 0 0 1 0 12 1 0 3 0 0 6 138
12 uit 0 1 0 0 0 0 1 92 0 0 0 0 0 0 1 0 10 1 0 3 0 0 2 111
13 totaal 0 1 0 2 0 2 1 77 0 2 0 0 0 0 4 1 7 1 0 2 0 1 3 104
13 Uit 0 1 0 2 0 2 1 71 0 2 0 0 0 0 4 1 7 1 0 2 0 1 3 97
De Merel. In de lente beginnen de coniferen in onze tuin weer volop te leven. De lichtere topjes van de coniferen geven aan hoeveel er nieuw is aangegroeid. De muggen die de winter er in hebben doorgebracht, komen eruit en hele zwermen zijn dan aan het dansen in de zon, die weer in kracht toegenomen is. De Merels doen het tegenovergestelde van de muggen, ze kruipen weer in de conieren. Ze moeten een goed beschut plekje hebben om hun nestje te bouwen. Dagen achtereen vliegen ze heen en weer om nestmateriaal te verzamelen. Als het nestje klaar is komen de eieren en enkele weken later worden dit jonge vogels. Jawel onze merel heeft jonkies! Het is een prachtig gezicht om te zien hoe de Merel wormen verzamelt voor haar kroost. Zo gauw ze bij het nest is, komen de roze bekjes over de rand en weg zijn de wormpjes. Voordat de merel wegvliegt om nieuwe wormpjes te halen, neemt ze de ontlasting van de kinderen weer mee. Nu zult u denken, stront voor dank, maar nee hoor. Op deze manier blijft het nest schoon en verraden ze hun aanwezigheid niet. De jongen groeien gestaag door naar de volwassenheid en groeien en groeien maar. Soms gebeurt het weleens dat een dergelijk vogeltje vlak voor het uitvliegen uit het nest valt. Heel vaak vallen deze ten prooi aan een kat of een Ekster, maar soms biedt een mensenhand redding en zet het vogeltje weer terug in het nestje. Als de jongen uitvliegen blijven de ouders nog een poosje in de buurt. Als er gevaar dreigt, proberen ze hun kroost soms met gevaar voor eigen leven te beschermen. Ook slepen de ouders ze de wormen nog achterna! Wat een geduld en wat een werk heeft dit spannetje Merels verzet om de Nestje Mereleitjes jonkies groot te krijgen. Wat een angst hebben ze doorstaan toen er een uit het nestje viel of toen een kat in de buurt was. Zouden de jonge Merels dit wel begrepen en gewaardeerd hebben? Aan de merel moest ik denken toen bij ons de eerste van de kinderen aanstalten maakte om de ouderlijke woning te verlaten. Maar je moet ze loslaten, net als de Merel, misschien mag je ze dan nog een beetje begeleiden. Maar al snel zijn hun vleugels sterk genoeg om zelf te vliegen. U moet ook niet vergeten dat ze het recht hebben om fouten te maken. Maar een echte oplossing voor zoiets heb ik niet, want dit is per mens anders en zeker niet eenvoudig. Jan eenvoud.
Merel Foto Debbie Simmers
22
Resultaat patrijstellingen Dit jaar hebben we naar aanleiding van het door Sovon vogelonderzoek, 2013 uitgeroepen “Jaar van de Patrijs” aandacht besteed aan de Patrijs omdat de aantallen van 500.000 paar in 50 jaar zijn teruggelopen naar 10.000 paar. We hebben toen een oproep geplaatst om indien men in de voormalige gemeente Sevenum Patrijzen zag dit door te geven aan de vogelwerkgroep. Gelukkig hebben verschillende mensen gehoor gegeven aan deze oproep. Niet alleen vrijwilligers van onze werkgroep maar ook burgers en enkele boeren. Het gebied van de voormalige gemeente Sevenum werd daarbij niet zo strikt genomen. Globaal kan men zeggen dat dit gebied begrenst werd door de A67 in het zuiden, tot de spoorlijn Patrijs man Foto Debbie Simmers Venlo Eindhoven in het noorden, en Tradeport in het oosten, tot de Mariapeel in het westen. Er is dus een stuk Sevenum richting Grubbenvorst niet meegeteld en een stuk America erbij. Dit is gedaan omdat dit globaal het gebied is waar we in Sevenum ook aan weidevogelbescherming doen. Het valt ons helemaal niet tegen wat er nog aan Patrijzen is waargenomen. Er waren natuurlijk meldingen bij die ongeveer op dezelfde plaats werden waargenomen maar die zijn tegen elkaar weggestreept. We komen zodoende in het getelde gebied, op 23 paartjes Daarnaast werden nog een drietal paartjes gemeld die buiten dit gebied vallen. Wat ons wel opgevallen is dat we maar van 4 paartjes een melding kregen dat ze met kuikens zijn gezien. Misschien heeft het koude voorjaar hier iets mee te maken, dat weten we niet. We denken ook dat het slechte weidevogelseizoen hieraan debet is. Zeker is wel dat er tijdens kou veel kuikens verloren gaan omdat er dan weinig insecten zijn. Maar omdat er zo weinig brede en ruige akkerranden zijn, zijn er ook weinig (on)kruiden waarin de insecten zich ophouden. En insecten zijn onontbeerlijk voor de opgroei van kuikens van zowel weidevogels als akkerrand vogels. Een beter akkerranden- en bermenbeheer is dus noodzakelijk wil men hier verbetering in brengen. Toon Selten. Ook deze vogel profiteert van een beter akkerranden beheer. Wie beweert er dat vrouwelijke vogels minder mooi zouden zijn ? Foto Debbie Simmers
23
Verslag Watervogeltellingen. Een van onze doelstellingen is “Inventarisatie”. Hieronder vallen diverse tellingen en monitoring projecten waarvan het verslag je elders in dit jaarboekje kunt terug vinden. Een van deze inventarisaties betreft de maandelijkse watervogeltellingen langs de Maas. Dit gebeurt niet elke maand, maar vanaf september tot en met april. Dat zijn vooral de maanden wanneer ons land bezocht wordt door veel watervogels die de barre omstandigheden van hun broedgebieden in het hoge noorden ontvluchten. Nederland is met zijn vele water zijn grote grasen akkerlanden een ideaal land om hier te overwinteren. De grootste groepen daarvan zoeken de grotere wateren op. Waar met name de ganzen en zwanen de nacht op doorbrengen om Grauwe gans Foto Debbie Simmers daarna overdag te gaan fourageren in de omgeving. Met name in het noorden van Nederland verblijven er dan honderdduizenden op en langs het IJsselmeer, Markermeer en de Friese meren. Maar ook op en rond de grote rivieren. Om een indruk te krijgen hoeveel en waar deze zich bevinden is over geheel Nederland een meetnet georganiseerd die maandelijks inventariseert wat er op deze wateren en directe omgeving zich bevindt. Naast deze maandelijkse tellingen worden er een paar keer per jaar slaapplaatstellingen voor ganzen en zwanen georganiseerd. Dit gebeurd ’s morgens vroeg bij zonsopgang als de vogels van de slaapplaats naar de foerageergebieden vertrekken die dikwijls wat verder in het binnenland gelegen zijn. De tellingen op en rond het water gebeuren per boot, auto te voet of met de fiets. Voor grote wateroppervlaktes zoals bijvoorbeeld de Waddenzee en IJsselmeer wordt ook wel gebruik gemaakt van een vliegtuig. Wij maken gebruik van auto en gaan gedeeltes te voet. Soms mogen we eventjes gebruik maken van het veerpontje bij Tante Jet in Blitterswijk. Soms is de veerbaas van Lottum behulpzaam Foto André Seijkens Om het gehele traject met een boot te doen moeten we nog wat sparen. Het gedeelte dat ons is toegewezen om te controleren is van het veer te Lottum tot het GelreNiers kanaal bij de Hamert en vandaar weer tot de brug te Well. Dat betreft niet alleen de rivier maar ook de uiterwaarden.
24
Er wordt verwacht dat we alle vogels die met water en de directe omgeving te maken hebben tellen. Dat zijn hoofdzakelijk ganzen zwanen en eenden maar ook alle rallen als Meerkoeten Waterhoentjes enz. Alle stellopers plevieren, reigers aalscholvers en de div. soorten futen tellen ook mee. Bovendien moeten we de weidevogels in de uiterwaarden tellen. In ons project zijn ook de bijzondere roofvogels opgenomen. Om zelf ook een indruk te hebben welke andere soorten er verder nog voorkomen worden deze ook door ons genoteerd maar niet geteld. Dat is interessant om te zien wanneer ze Een gewone verschijning tijdens de telling Foto Debbie Simmers weer voor het eerst zijn waargenomen en wanneer ze weer zijn verdwenen, of wanneer ze hier hebben overwinterd. Dit kan van jaar tot jaar nogal eens verschillen.
Hieronder de aantallen van de beide trajecten samen. Soort Aalscholver Blauwe kiekendief Blauwe reiger Boerengans Boerenzwaluw Boomklever Boomkruiper Brandgans Brilduiker Buizerd Dodaars Ekster Fazant Fuut Gaai Geelgors Glanskop Goudplevier Goudvink Graspieper Grauwe gans Groene specht Groenling Grote bonte specht Grote Canadese gans Grote lijster Grote zaagbek Grote zilverreiger Havik
Jan.
Febr.
Maart
April
Sept.
Okt.
Nov.
Dec.
Totaal
13
19 2 1 15
9
5 1 2 19 X X X 1
5
35
3
6
10 17 X
6 22
1 16
3 2
X 2 X X 2 X
X
95 3 27 123 X X X 154 36 X 41 X X 14 X X X 16 X X 6688 X X X 4 X 4 16 X
2 17
2 15
X 150 16 X 12 X
X X X
2 X 2 X 1 X
1 9 X 9 X X 7 X X
X
X
X
X 2 X X 3 X
X X X X
2 9 X 14 X X 1 X X
16 X 1690 X X X
715 X X
1
360 X X X 2 X 3 1 X
130 X X 2
367
259
327
X 2840 X
X X
1 14 25
Soort Heggenmus Holenduif Houtduif Hybride gans Huismus Indische gans Kauw Keep Kievit Knobbelzwaan Kokmeeuw Kolgans Koolmees Koperwiek Krakeend Kramsvogel Kuifeend Kuifmees Mandarijneend Matkop Meerkoet Merel Nijlgans Ooievaar Patrijs Pimpelmees Putter Rietgans Toendra Ringmus Roek Roodborst Roodborsttapuit Scholekster Sijs Slobeend Smient Soepeend Sperwer Spreeuw Staartmees Stormmeeuw Tafeleend Tjiftjaf Torenvalk Turkse tortel Veldleeuwerik Vink Waterhoen Wilde eend
Jan.
X X X 1
Febr.
Maart
X X
X X X
X X
X X X
X 2
159 1880 X
10 215 X
X 12
X 5 X 3
5 X 30 X 10
X X 370 X
75 X 8
X X 22 X X
X X
April
Sept.
X X 1
X 1 X X 84 2 135 1675 X
Nov.
Dec.
Totaal
X X
X X
X X X
X
X X X 2 X 5 X X 823 9 1039 3899 X X 19 X 56 X 22 X 220 X 137 1 X X X 404 X X X X 12 X 4 1165 338 X X X 11 8 X X X X X 10 1674
X
X
X 2 X
44 7 21
50
415
238
X
X
290 113 X
10
9
21
4
X
2 X 228
38 10 X X
148 6 X
14
2 62 X 12 1 X
Okt.
12
8 X 15
10 X 7
9 X 65
5 X 16
21 X 4
X X
X X
X X
X
X
X
X
X X 12 X
X X 6
X
X X
X
X
X X
6
X 4 300 45 X X X 2 4
300 60 X X 1
265 37 X X
8 X
X X X 4 215
27
31
X
X
X
5 1
3 3 X
X X X X 2 255
36 X X
300 94
X X X X 2 156 26
X
X X
X
X X
50
112
184
X
X
80
X 2 622
Soort Winterkoning Wintertaling Witte kwikstaart Wulp Zanglijster Zilvermeeuw Zwarte kraai Totaal
Jan.
X 20
Febr.
38
Maart
April
56 X
X 20 X
6 X
X 8 X
3 X
366
862
2 X
1 X
X 1 X
4997
1717
2966
Sept.
Okt.
Totaal
20
1
2 X
7 X
X
1466
554
4338
17266
X 2
Foto Debbie Simmers
27
Dec.
X 161 X 2 X 24 X
Coördinator Toon Selten
Enkele Casarca’s tussen de ganzen
Nov.
Oeverzwaluwen. We hebben in het verleden geen apart project gehad voor Oeverzwaluwen. Wel hebben we in de gaten gehouden waar deze vogels broeden en als er gevaar was dat deze verloren zou gaan door afgraving werd de locatie door gegeven aan de AID en of de Groene brigade. In het voorjaar kregen we het verzoek om de Oeverzwaluwen aan de Maas te tellen in de buurt van kasteel Ooyen bij Blitterswijk. Dit werd door Ben Cox uitgevoerd en er werden 40 nesten geteld. De Oeverzwaluwen in het natuurontwikkelingsgebied, zandafgraving de Diepeling wordt al jaren in kaart gebracht door André Seijkens. Dit jaar werden er door hem 381 nesten geteld. Omdat we afgelopen jaar ons hebben aangesloten bij de stichting Landschap Horst a/d Maas, kunnen we daar ook projecten aanvragen om door de stichting geheel of gedeeltelijk Oeverzwaluwen te laten financieren. Er is door ons een Oeverzwaluwwand aangevraagd bij de visvijvers in de” Kasteelse” bossen in Horst. Dit is goedgekeurd en ook de visclub ging akkoord. Daarom is in het najaar daar een mooie Oeverzwaluwwand aangelegd. Door de Groengroep van Sevenum is ons advies gevraagd waar ze het beste in Sevenum een Oeverzwaluwwand konden aanleggen. Zij wilden deze ook in samenwerking met Landschap Horst a/d Maas laten aanleggen. Zij hebben tevens gevraagd of wij dan de inventarisatie op ons willen nemen. Wij hebben daarvoor enkele plaatsen aangewezen. Inmiddels is deze wand aangelegd, al is het door andere oorzaken op een andere plaats dan door ons was aangegeven. Omdat er nu verschillende wanden zijn lijkt het mij verstandig om van de Oeverzwaluwen een afzonderlijk project te maken. Toon Selten.
Aangelegde Oeverzwaluwwand Horst
Foto André Seijkens
Misschien gaat deze IJsvogel ook wel in de wand zitten Foto Bebbie Simmers
28
BMP Elsbeemden 2013 In 12 ochtend- en 2 avondrondes zijn de Elsbeemden dit jaar onderzocht op broedvogels. Het jaar 2013 staat in het teken van: Het koude voorjaar. De terugkeer van Wielewaal, Grauwe vliegenvanger en Zomertortel. Een jaar zonder territorium van o.a. Torenvalk, Blauwborst, Zwarte specht, Putter en Gekraagde roodstaart. Hoge aantal territoria van Boompieper en Spotvogel. Daling van het aantal Fitis, Tjiftjaf, Zwartkop en met name Roodborst. In hoeverre het rooien van de wilgen, het verwijderen van houtwallen langs de zandwegen invloed heeft op veranderende aantallen is niet duidelijk. Ook het langzaam maar zeker opdringen van het struikgewas ten koste van de rietvelden zal zeker doorwerken in soorten en aantallen. Het geplande kappen van populieren zal eveneens een rol gaan spelen bij de toekomstige cijfers van BMP Elsbeemden. Mooie poel in de Elsbeemden Foto Geert Lamers
Positief is de belangstelling van leden en gasten bij de tellingen van dit jaar. Onze dank hiervoor. Een vorm van PR voor de vereniging en (broed)vogels in zijn algemeenheid. Jan Peeters- John Raedts
Een van de meest voorkomende soorten De Tjiftjaf
Foto Debbie Simmers
29
BMP ELSBEEMDEN soort Dodaars Grauwe Gans Nijlgans Wilde Eend Havik Buizerd Torenvalk Boomvalk Patrijs Fazant Waterral Waterhoen Meerkoet Scholekster Kievit Houtsnip Holenduif Houtduif Turkse Tortel Zomertortel Koekoek Bosuil IJsvogel Groene Specht Zwarte Specht Grote Bonte Specht Kleine Bonte Specht Veldleeuwerik Boompieper Graspieper Witte Kwikstaart Winterkoning Heggenmus Roodborst Nachtegaal Blauwborst Gekraagde Roodstaart Roodborsttapuit Merel Zanglijster Grote Lijster Sprinkhaanzanger Rietzanger Bosrietzanger Kleine Karekiet Spotvogel
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
0 0 0 3 0 1 0 1 0 4 0 1 1 0 0 1 1 2 3 2 1 0 0 1 1 2 1 0 3 0 0 22 16 6 6 0 0 2 10 7 4 0 0 11 2 7
0 0 0 4 0 1 0 0 0 4 0 1 1 0 0 0 2 4 3 2 1 0 1 1 1 2 1 0 3 0 2 23 18 8 5 0 0 3 14 9 4 0 0 10 4 7
0 0 0 4 0 1 0 1 0 9 1 2 1 0 0 0 3 8 3 2 1 1 0 1 1 4 1 0 5 2 3 28 19 18 9 0 1 3 14 15 4 1 0 31 7 7
0 0 0 4 0 1 0 0 0 7 1 2 1 0 3 0 3 7 2 2 1 1 0 1 1 3 1 1 4 2 2 26 18 19 7 0 2 3 15 14 2 1 0 25 7 7
1 0 1 3 0 1 0 0 1 7 1 2 2 0 3 0 2 5 2 2 1 1 1 1 1 4 1 1 3 3 1 25 18 19 5 1 2 3 16 11 2 2 0 26 5 6
2 2 0 4 0 1 1 1 1 7 2 4 5 0 3 0 1 6 1 2 1 1 1 1 1 3 1 0 2 1 1 19 12 14 5 0 1 4 9 9 3 1 0 30 7 7
1 0 1 4 0 1 1 0 1 8 2 5 7 0 3 0 2 6 1 1 1 1 0 1 0 4 1 1 2 3 1 20 14 13 7 0 1 5 10 10 2 1 0 20 10 7
1 1 0 5 0 1 1 1 1 7 2 5 7 0 2 0 3 8 1 1 1 1 0 1 0 3 1 1 2 1 1 12 15 12 6 0 1 5 14 11 2 1 1 28 13 5
1 1 1 4 0 2 1 0 1 11 2 5 5 1 3 0 5 13 0 3 1 1 0 2 1 6 3 0 4 0 2 31 13 13 8 3 0 7 25 9 1 2 0 34 19 5
1 2 0 4 0 1 0 0 0 11 1 3 5 0 2 1 5 8 0 2 2 0 0 3 0 7 2 0 1 1 0 32 16 8 7 3 0 6 22 6 1 4 0 27 16 6
0 3 0 4 1 2 1 0 1 13 0 0 4 0 0 1 7 9 0 0 2 0 0 3 0 9 2 0 3 0 0 43 15 13 3 0 1 8 25 11 2 2 1 13 8 3
0 5 0 3 1 2 0 0 0 13 1 0 3 0 0 1 3 7 0 1 3 0 0 5 0 8 1 0 6 0 1 32 13 4 6 0 0 4 21 10 1 3 0 19 10 11
30
Soort Braamsluiper Grasmus Tuinfluiter Zwartkop Tjiftjaf Fitis Goudhaan Grauwe Vliegenvanger Staartmees Matkop Kuifmees Pimpelmees Koolmees Boomklever Boomkruiper Wielewaal Gaai Ekster Kauw Zwarte Kraai Spreeuw Ringmus Vink Groenling Putter Kneu Goudvink Geelgors Rietgors
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
0 25 21 18 26 5 1 2 4 4 0 14 10 0 3 1 1 0 0 2 7 1 12 2 0 0 0 3 1
0 23 18 15 26 5 1 2 5 5 0 14 11 0 5 1 2 0 0 3 8 1 15 2 1 0 0 3 1
0 19 18 21 30 9 1 3 7 5 0 14 13 0 7 1 3 0 0 4 13 1 21 2 1 0 1 3 5
0 20 18 20 28 11 1 3 6 4 1 15 13 0 7 1 4 0 0 4 15 0 20 2 2 0 1 3 5
0 21 20 19 29 9 1 2 5 4 1 14 11 1 7 0 3 0 0 3 15 0 21 1 1 1 1 3 5
0 10 18 19 28 8 1 1 3 4 0 9 12 0 4 1 2 0 0 3 10 0 11 1 2 1 0 3 7
0 9 11 17 27 7 1 1 4 5 0 10 10 0 7 1 2 0 0 4 12 0 13 1 1 1 0 2 7
1 10 10 16 28 5 1 1 5 5 1 12 11 0 8 0 2 0 0 4 14 0 14 0 1 0 0 3 9
0 12 18 32 30 10 2 1 5 4 1 13 14 1 10 1 4 0 0 5 21 0 18 0 1 1 0 5 9
0 24 27 30 38 9 0 2 7 6 0 10 16 1 11 0 3 0 0 5 11 0 16 1 2 1 1 9 7
1 26 15 34 30 15 0 0 4 4 0 10 16 1 13 0 3 1 2 2 12 0 20 1 1 0 2 14 4
0 23 16 24 24 11 0 1 5 3 0 12 15 1 11 1 4 1 1 5 9 0 15 1 0 0 2 12 3
31
Rare vogels. Wanneer het voorjaar is begonnen wordt alles weer actiever. De vogels halen wormen uit de grond voor hun pasgeboren kroost. Ja hun voedsel komt uit de grond, net als bij de menen met een groentetuin. Je ziet mensen heen en weer rijden met planken, spijkers, gaas een golfplaatje of ander bouwmateriaal. Ook de vogels vliegen hen en weer met allerlei bouwmaterialen, takjes, draadjes, haartjes, stukjes wol en mos. Er wordt gebouwd dat het een lieve lust is. Het gaas om de tuin of de schutting wordt nagekeken ter bescherming van ons eigen terrein. Ook vogels hebben een eigen terrein en een niet welkome gast wordt net als bij de mensen onmiddellijk verwijderd. Alleen doen vogels dit door middel van geluid, wat tot een prachtig concert kan leiden. Als mensen in dergelijke situaties geluid gebruiken is dat vaak niet zo mooi. Het kan zelfs zo zijn dat je er een paar nieuwe worden bijleert die niet zo fraai zijn. Mensen hebben ook verschillende types huizen, net als de vogels. Denk maar eens aan de weidevogels die op de grond broeden, of de Ooievaar die hoog in de lucht broedt. Je hebt mensen die buitenaf willen wonen en mensen die dicht bij elkaar wonen in een wijk. Zo heb je vogels die op een stil plekje willen broeden en vogels die in een kolonie broeden.
Grauwe vliegenvanger Foto Debbie Simmers
Foto Debbie Simmers
Ook zie je vaak mensen huizen gaan kijken die te huur of te koop staan. Soms is de zaak zo rond, maar het kan ook gebeuren dat het niets wordt. Dit gebeurt ook bij vogels. Er zijn nestkasten die vaak worden bekeken door een vogel maar het niet gaat bewonen. Als mensen opvliegerig of zenuwachtig zijn komen ze niet van de grond, vogels wel. Nu ik zo aan het uitvogelen ben, kom ik er pas achter wat een vreemde vogel ik ben. Maar zo is het eenvoudig. Jan Eenvoud.
32
Aalscholverkolonie Mariapeel Aangezien de Aalscholvers al vroeg in het jaar aan het nestelen gaan, februari/maart hadden zij weinig problemen met het koude en natte voorjaar van 2013. De eerste nesten zijn in februari weer opgemaakt, een Aalscholver gebruikt meerdere jaren het zelfde nest. Ook word een nest in het broedseizoen wel vaker voor meer broedsels gebruikt, dat is ook goed mogelijk. Het broedseizoen van de aalscholver is lang, van februari tot ongeveer augustus. Of het nest door een en het zelfde paar gebruikt word is moeilijk te zeggen. Ook dit jaar was het tellen van de nesten weer erg moeilijk, bomen en struiken rondom de kolonie worden als maar hoger en hoger. Het tellen van de nesten gebeurd vanaf de trekvogel telpost. Dit jaar hebben we ook geprobeerd te tellen vanaf de dijk aan de kant van de Soemeersingel, ook daar was niet veel meer te zien dan struiken, struiken en nog eens struiken. Wel hebben we kunnen zien dat de Aalscholvers op het nest zaten rondom in de sneeuw. Een besneeuwd nest met een Aalscholver erop valt goed op, we zouden het hele broedseizoen sneeuw moeten hebben. Maar dat is dan ook weer niet goed voor de andere vogels die in en rondom de Peel leven. Het aantal nesten/broedsels zal in 2013 liggen tussen de 50 en 60 stuks. Als we een goede winter krijgen met veel vorst kunnen we de kolonie een keer gaan bekijken vanaf het ijs. Zo kunnen we dan mooi onder de nesten door lopen/schaatsen, maar weten dan nog niet precies hoeveel broedsels er in 2013 zijn geweest. In de Mariapeel worden nog werkzaamheden verricht door Staatsbosbeheer, misschien hebben we dan in 2014 profijt van het werk van SBB. Hopen dat wij dan een beter zicht op de Aalscholvers hebben,en ze beter kunnen tellen. Geert Lamers en Andre Seijkens
Nesten tellen op het ijs in de Mariapeel
foto Geert lamers
33
Aalscholvers op het nest
foto Debbie Simmers
De Bosuilen Vanaf deze plaats wil ik Maan Wijnhoven bedanken, voor het werk wat hij namens de vogelwerkgroep gedaan heeft voor de Bosuilen en andere vogelsoorten. Maan was in het bijzonder betrokken bij de Bosuilen en de Kerkuilen. De Bosuilen kregen elk voorjaar een bezoekje van Maan, en andere geïnteresseerden. Als er bij de eerste controle nog eieren in de kast lagen, kregen de uilen Maan nog een keer op bezoek. Het tweede bezoek was altijd wel spannend, als er jonge uiltjes in de kast zitten is het goed op letten waar de ouders zijn. De ouders kunnen zomaar uit het niets op je af komen vliegen, zij beschermen hun jonge tegen indringers. Jonge uiltjes zijn altijd leuk, als Maan jonge uilen zag stond er een brede lach op zijn gezicht. Bij de controles van dit jaar viel het erg tegen wat er aan jonge uilen was. In de 8 kasten die we hebben hangen, hebben we maar 4 jonge bosuilen mogen tellen. 1 broedsel van 1 jong en een broedsel van 3 jonge, de 2 kasten waar de jonge uilen in zaten hangen ongeveer 500 meter van elkaar. Wij denken dat het aan het koude en natte voorjaar heeft gelegen, dat er zo weinig jongen zijn. Jonge Bosuil in goede handen Foto André Seijkens Als het nat en koud is, zijn er minder muizen en andere prooidieren voor de uilen. Komend jaar hopen we meer jonge uilen aan te treffen in de kasten. Maan was ook betrokken bij het maken van kerkuilenkasten,samen met zwager Jos Billekens. Samen hebben zij een aantal kerkuilenkasten gemaakt en op locatie opgehangen. Dit naar alle tevredenheid van de schuureigenaren in de regio Horst/Sevenum. Maan, namens de vogelwerkgroep, en de uilen hartelijk dank voor jou inzet. Andre Seijkens.
Maan in actie met Bosuilen controle
Foto Geert Lamers
34
Met assistentie
Foto André Seijkens
Broedresultaten project Steenuilen 2013
Steenuil mooi verstopt
Nadat Paul Wijnen zich heeft teruggetrokken uit het Steenuilen project, heeft Ton Hagens de leiding over dit project overgenomen, samen met Geert Lamers en Marcel Hendriks trekken zij de kar voort. Sevenum en omstreken hebben we verdeelt in 5 gebieden, liggend om Sevenum heen. Elk jaar tussen begin februari en maart wordt er een bepaald gebied bezocht en er word in de schemer, Foto Marc Plomp vroege avond met vrijwilligers een aantal rondes gefietst om naar steenuilen te zoeken. Bijzonder feit is dat er jeugdleden meegaan zowel naar het luisteren als wanneer we de nestkasten bezoeken. Hierbij wordt ‘t geluid van een Steenuil afgespeeld zodat de Steenuil reageert door te roepen. Deze gegevens worden gebruikt om de territoria in beeld te krijgen buiten de reeds bekende plekken waar de steenuil zich ophoudt.
Rond Horst zijn 4 territoria gevonden en in Sevenum oost 6 territoria. In het kader van de Greenport Lane heeft de VWG in het compensatie gebied vijf Steenuilen kasten mogen ophangen. Zo zijn er 2 vlak bij het compensatiegebied op gehangen, eentje bij een mooi natuurgebied, een is er naar Melderslo gegaan en er is een opgehangen in de Controleren van een kast van Stichting Landschap buurt van fruitbomen. Horst a/d Maas met de nieuwe ladder
In mei en juni zijn alle kasten bezocht om te kijken voor het broedresultaat. We kunnen stellen dat dit jaar weinig broedsel heeft opgeleverd, wat erg jammer is. Zo hebben we in Sevenum maar 6 jongen kunnen zien in 3 kasten en in een kast waren er nog 3 eieren die warm waren. In een schuur was nog een nest met 5 eieren en deze waren helaas koud. Waarschijnlijk is de reden dat het heel lang koud weer is geweest, en daardoor ook weer weinig eieren zijn gekomen. Van de vrijwilliger voor de weidevogels Jan Wijnen Dit is waar we op hopen Foto André Seijkens kregen we bericht dat in een kast die hij had geplaatst in Evertsoord 4 steenuiltjes waren groot gekomen. Marcel Hendriks Foto André Seijkens
35
Broedvogelinventarisatie Mariapeel . Dit jaar zijn Hans-Peter en ik begonnen met het inventariseren van de Mariapeel. We hebben het gebied in 2 gedeeltes ingedeeld en er word geteld op bijzondere broedvogels. Een lastige klus omdat het een groot maar ook een zeer moeilijk toegankelijk gebied is. Mijn verhaal gaat alleen over het noordelijke gebied. Het leuke van deze telling is dat je op plekken komt waar je anders nooit komt. We hebben letterlijk het hele gebied doorkruist en dan is het beter als je niet alleen bent. In mijn rondes zijn ook Velduil © Geert Lamers verschillende mensen van de club mee gelopen. 1 persoon is bijna alle rondes mee geweest waarvoor veel dank aan Andre Seijkens. Ook dank aan de andere die mee geholpen hebben met de telling. We hebben denk ik een middelmatige jaar gehad, dit kwam doordat het heel lang koud en nat was, dit had zeer veel invloed later op de roofvogels. 1 broedpaar (nest van een Sperwer gevonden), de Wespendieven deden het ook niet goed net zoals de boomvalk met 1 territorium. Later hoorde we van een ringer dat er wel een Bruine kiekendief heeft gebroed in de Mariapeel. Ook een waarneming van de Roerdomp was heel leuk en wat wel een goede resultaat op leverde was de telling van de Wielewaal, Gekraagde roodstaart, Blauwborst en Fluiters o.a. De uilen was wat minder, in het voorjaar verschillende keren ‘s avonds wezen luisteren maar helaas geen Bosuil eruit kunnen halen, terwijl ze er wel zitten. De Grauwe klauwier bleek er van vorig jaar ook niet meer te zijn terug gekomen. Ook heel leuk was een Velduil, deze was wel een trekker maar desondanks was de waarneming zeer gaaf. Ook 1 paartje Brandganzen met jongen is heel bijzonder om te mogen ontdekken. 11037 Mariapeel Hoofdteller:Mariapeel noord GLMS01, Geert Lamers Hoofdteller Mariapeel zuid HUBN00 Hanspeter Uebelgünn
Totaal getelde broedlocaties Euring 70 120 720 950 1520 1610 1661 1670
Soort Dodaars Geoorde Fuut Aalscholver Roerdomp Knobbelzwaan Grauwe Gans Grote Canadese Gans Brandgans
2013 11 0 48 1 3 32 7 1
Waterral in de Mariapeel
36
Foto Geert Lamers
Euring 1700 1820 1840 1910 1940 2030 2310 2600 2670 2690 2870 3100 3700 4070 5820 6870 7610 7780 8310 8560 8870 11060 11220 11370 11390 12360 13080 15080 16530 17170 18570
Soort Nijlgans Krakeend Wintertaling Zomertaling Slobeend Kuifeend Wespendief Bruine Kiekendief Havik Sperwer Buizerd Boomvalk Kwartel Waterral Kokmeeuw Zomertortel Bosuil Nachtzwaluw IJsvogel Groene Specht Kleine Bonte Specht Blauwborst Gekraagde Roodstaart Paapje Roodborsttapuit Sprinkhaanzanger Fluiter Wielewaal Putter Appelvink Geelgors
2013 5 12 1 2 6 2 1 1 1 2 1 1 2 20 113 3 1 5 1 8 12 43 37 1 41 21 12 19 4 1 17
Een Rode wouw zie je niet dagelijks in de Mariapeel foto Geert Lamers
Blauwborsten zijn er een heleboel Foto Debbie Simmers
De Mariapeel
37
Facultatieve soorten Euring 90 10090 10110 12020 12590 12750 13490 14420 14790 16490 16600 17100
Soort Fuut Boompieper Graspieper Grote Lijster Spotvogel Grasmus Bonte Vliegenvanger Matkop Boomklever Groenling Kneu Goudvink
2013 1 104 2 7 8 33 2 10 9 2 6 4
In het najaar is een Zwarte ooievaar in de Mariapeel wel een normale verschijning Foto Geert Lamers
Territoria Blauwborst in de Mariapeel zuid Geteld Door HansPeter Uebelgünn
Territoria Blauwborst in de Mariapeel noord Geteld door Geert Lamers.
38
Verslag van het weekend op Texel. Ook afgelopen jaar zijn een aantal leden van de Vogelwerkgroep, sommige met echtgenote weer op weekend geweest. In totaal 19 personen togen op 26 april richting Texel waar ze tot 29 april verbleven op Groepsaccomodatie “Bloem en Bos” welke gelegen was tussen Den Burg en De Koog. Texel is het grootste Waddeneiland en ook het enige wat behoort tot de provincie Noord Holland. Het is ongeveer 20 Onze huisvesting
km. lang en 8 km breed. Van oorsprong bestaat Texel uit 2 eilanden . Een gedeelte wat bestaat uit een stuwwal uit de ijstijd die vroeger vastzat aan het vaste land, maar door de Allerheiligenvloed in 1170 is losgeslagen van het vaste land. Het andere eiland is evenals de andere Waddeneilanden aanslibsel uit zee. Dit heette vroeger Eierland. Door meer aanslibsel groeiden ze aan elkaar vast waarna ze in 1630 door een zanddijk met elkaar werden verbonden. Door inpoldering is daarna het huidige Texel ontstaan. Dit alles heeft geresulteerd in een zeer gevarieerd Kluut Foto Marcel Hendriks landschap met naast duinen, weiden en akkerland ook een groot stuk naaldbos de Dennen genoemd. Texel is bekend als vogeleiland. Het bevat zeer veel natuurgebieden. Sommige zijn er van uit het verleden, maar veel zijn ook ontstaan nadat men de waddendijk in de 70er jaren op Deltahoogte heeft gebracht. Door de kleiafgraving zijn ondiepe poelen ontstaan, waar nu duizenden wadvogels gebruik van maken. Deels als hoogwatervluchtplaats bij vloed maar ook veel om te broeden. Dat laatste betreft dan vooral Kluten en diverse soorten sterns. Het leuke van deze gebieden is dat men ze goed vanuit de auto kan observeren. Bij slecht weer is de auto dan een mooie vogelkijkhut. Bovendien is het vrijwel ondoenlijk om per fiets al deze gebieden in een weekend te bezoeken en ook nog tijd hebben om te kijken. Aan de waddenkant liggen o.a. het Ottersaat, Dijkmanshuizen, de Zandkes, het Wagejot, de Bol. en vlak bij de Cocksdorp de Roggesloot. In het midden van het eiland ligt een flink natuurgebied Walenburg.
Grote sterns
Foto Hans-Peter Uebelgünn
Ook zijn er op Texel speciaal voor de vogels natuurgebieden gemaakt. Een van de laatste is Utopia, waar nu al door heel veel vogels gebruik van wordt gemaakt. In 2013 is bij de Robbenjager nabij de Cocksdorp nog een nieuw natuurgebied gecreëerd, dit moet zich nog verder ontwikkelen. Zeer bekend is ook langs de Noordzeekust aan de westzijde van het eiland, de Slufter Dit is een duindoorbraak uit het verleden waardoor de Noordzee ver landinwaarts kan. Vooral bij Noordwesterstorm en of springtij loop deze nog regelmatig onder. Verder zijn daar onder andere bekend de Muy, iets te zuiden van de Slufter, en helemaal in het zuiden de Mokbaai, de Geul, de Horsmeertjes enz.
39
Dit zijn allemaal gebieden die de natuur zelf heeft gevormd. Buitendijks liggen dan in het noordoostzijde nog de Schorren en helemaal in het noorden de Volharding. Dit zijn kwelders die soms nog overstromen.
Broedende Eiders in de Slufter
Foto Marc Plomp
Zoals op alle Waddeneilanden treft men hier heel veel stellopers aan en natuurlijk ganzen en andere watervogels, maar ook drie grote Lepelaars koloniën. We konden dus volop genieten. Dat gebeurde dan ook. De meeste vertrokken ’s morgens in alle vroegte, waarna de rest rond 10 uur de “ vroege vogels” opzocht en voorzag van Steppe kiekendief op de Hors Foto Marcel Hendriks verse koffie en peperkoek. ’s Avonds ging men op huis aan om te eten. Na het eten werd er door en aantal nog op uitgetrokken naar verschillende plaatsen in de buurt. Dat leverde soms nog verrassingen op. Zo werd op de eerste avond een Steppekiekendief gezien. Maar natuurlijk zag men de meeste soorten die men daar kan verwachten, want door de ligging op trekwegen van veel vogels, ziet men veel vogels die hier een tussenstop maken. Het voorjaar heeft daarbij het voordeel dat er al een aantal vogels zijn die hier komen om te broeden, en dat er nog een aantal zijn die hier wintergast waren en nog moeten vertrekken. Naast vogels zagen we ook veel bloemen omdat op Texel ook veel bollenteelt is. Weliswaar waren door het koude voorjaar veel bloemen wat later maar er stonden er ook al veel in bloei. Ook over de accommodatie hadden we niet te klagen. Het waren in feite twee groepsaccommodaties tegen elkaar welke ook als een accommodatie gebruikt kon worden. In de avonduren gezellig bij elkaar
40
Foto Jan Peeters
Speurend in de duinen
Foto Jan Peeters
Wij hadden er echter maar eentje nodig deze bestond uit een 2 pers. slaapkamer en een 3 pers. slaapkamer, een slaapzaal voor 15 pers. en een slaapzaal voor 16 pers. We hadden een zeer grote gezamenlijk zitruimte en een zeer professioneel ingerichte keuken. Op de terugweg zijn we nog een kijkje gaan nemen naar de Putten bij Petten waar veel steltlopers te zien zijn.
De Putten bij Petten Lekker achter de dijk uit de wind
foto Jan Peeters
Daarna gingen we nog even naar het Jan van den Boschpad in de Oostvaardersplassen, waarbij een aantal ook nog een kijkje hebben genomen in het nieuwe bezoekerscentrum met een mooie uitkijkpost boven. Al met al wederom een geslaagd weekend.
41
Project grote gele kwikstaart Eind 2009 zijn onder drie bruggen over de Groote Molenbeek nestkastjes geplaatst voor de grote gele kwikstaart die in die tijd met een opmars bezig was in het Noord-Limburgse. Rond 2000 is in diverse trajecten van deze beek de slingerende loop van vroeger weer hersteld en leek de nieuwe situatie een geschikte biotoop op te leveren voor deze sierlijke vogel. Ondanks regelmatige controles zijn in 4 jaar tijd geen territoria vastgesteld in dit meanderende molenbeekdal. Ook in het jaar 2013 geen broedgeval kunnen ontdekken in het doelgebied maar komende winter zullen de kastjes gecontroleerd en gereinigd worden en vol goede moed gaan we het 5de jaar in van dit project. Jan Peeters
Het voorkomen van Grote gele kwikstaart De huidige gegevens komen in de nieuwe broedvogelatlas
Deze kast is wel succesvol
Verslag kerkuil vogelwerkgroep. Na een strenge winter in 2011 met veel sneeuw waren er veel Kerkuilen gestorven. De winter van 2012 was wederom streng. Verder waren er onder andere weinig beukennootjes en andere zaden voor muizen aanwezig. Met een nat voorjaar en wederom vorst waren dit niet de ideale factoren voor een muizenpopulatie. Dit werd duidelijk tijdens de inventarisaties van Bosuilen. Er werden in het voorjaar van 2013 heel weinig broedsels van bosuilen in onze regio waargenomen. Hierbij viel het op dat er tevens weinig jongen aanwezig waren. Kerkuil Foto Marcel Hendriks Verder kwamen er vele meldingen van dode Kerkuilen langs wegen binnen. Wanneer er weinig voedsel aanwezig is gaan onder andere kerkuilen jagen langs de bermen van wegen en kunnen zo sneuvelen. Tijdens de nestkastcontroles in juni bleek al snel dat er weinig tot geen Kerkuilen aanwezig waren in onze regio. Zelfs ontbrak enig spoor van Kerkuilen op vele locaties. Geen enkele braakbal of veren van Kerkuil werden in vele nestkasten aangetroffen. 42
Bij een locatie in Sevenum was wel een Kerkuil aanwezig maar geen broedsel. Wel zaten op vele plaatsen Holenduiven of Kauwen in de nestkast. Blijkbaar waren er wederom veel Kerkuilen gestorven of mogelijk weggetrokken. Bij voedselschaarste trekken Kerkuilen in de winter weg naar meer voedselrijke gebieden. Hierbij kunnen grote afstanden worden afgelegd van meer dan 100 kilometer. Hieruit blijkt maar weer hoe belangrijk de inrichting van het buitengebied is en blijft voor vele rode lijst soorten. Daarnaast moeten er voldoende nestgelegenheden aanwezig blijven. Gezien de huidige ruimtelijke ontwikkelingen in onze regio waaronder Klavertje 4 blijft het erg belangrijk om als bewoner alert te blijven en mogelijk vrijwillig hulp aan te bieden voor het behoud van soorten planten, dieren of vogels. Als gevolg van de aanleg van de Greenportlane is er door onze vogelwerkgroep een uilenperceel aangelegd bij de Zeesweg in Sevenum in samenwerking met de Groengroep. Daarnaast zijn er op advies van onze vogelwerkgroep nestkasten van Kerkuil en Steenuil opgehangen in omringende geschikte biotopen voor betreffende uilensoorten in 2013. Wat betreft het uilenperceel zullen er jaarlijks stukken graanstroken worden ingezaaid en wordt een stuk weideperceel extensief beheerd. Dit om het verlies van foerageergebied van steenuil en kerkuil in de omgeving van de Dorperdijk en Trade Port Noord te compenseren. De komende jaren moeten we dit uilenperceel beheren. Op deze manier dragen we als vogelwerkgroep een steentje bij voor het behoud van bedreigde vogelsoorten. Helaas werden we dit jaar geconfronteerd met het plotselinge verlies van Maan als lid van de vogelwerkgroep. De laatste jaren was Maan erg actief betrokken bij het controleren van de nestkasten van kerkuil. Daarnaast was hij met Jos erg Maan met jonge Kerkuil belangrijk voor het realiseren en behoud van bestaande broedlocaties van Kerkuil door het plaatsen van nieuwe nestkasten of het verhangen van bestaande nestkasten. Hierbij zijn vele prachtige locaties gerealiseerd waarbij het maken van gaten in de stenen muur en het afwerken hiervan, van zeer hoge kwaliteit was. Zo zijn er door Maan, Jos en ondergetekende uiteindelijk 5 nieuwe nestkastlocaties gerealiseerd voor de Kerkuil waarbij een nestkast is opgehangen en waarbij aanpassingen aan het gebouw (bijvoorbeeld gat maken) zijn uitgevoerd. Dit in verband met de compensatie van de aanleg van de Greenportlane en aanleg uilenperceel. Door het verlies van Maan heeft de kerkuilenwerkgroep een enthousiaste en betrokken persoon verloren die een hart had voor de natuur in vele opzichten. Ook zijn handige aanpak en inzicht bij het ophangen van nestkasten zullen een groot gemis zijn voor het project. Een voldoende groot netwerk van vrijwilligers, die zich betrokken voelt Maan met werkzaamheden voor de ingang voor de nabije omgeving en inspanningen voor de van een Kerkuilenkast natuur wil verrichten, zal erg belangrijk worden voor het behoud van Rode lijst soorten. Op deze manier kunnen veel karakteristieke soorten geholpen worden. Ik wil verder vele personen bedanken voor hun hulp en in het bijzonder Maan Wijnhoven en Jos Billekens, Andre Seykens en Jan Peeters. Ralf Bovee 43
Jaarverslag 2013 van Natuurontwikkeling plas “ De Diepeling”. Ook in het jaar 2013 is er een zeer bijzondere vogel bij de grind afgraving gespot, het was er niet zomaar een! Het was een Visarend, die zat te rusten in een boom kort aan het water. Een Visarend word vaker vliegend waargenomen, dan rustend in een boom. De Visarend was in 2013 niet de enige nieuwe soort die gezien is bij de zandgroeve, er werden ook nog tien Bergeenden gezien op het water. Bergeenden leven meestal in gebieden langs de kust. Het zijn holenbroeders, ze gebruiken vaak oude konijnenholen om er hun eieren in te leggen. Verder is er in het hoger gelegen zand een nest gevonden van de Kleine plevier met 4 eieren. Om de volgende dag een foto te maken van het nest was ik Visarend bij de Diepeling Foto André Seijkens te laat, alle vier de eieren waren uit gekomen. Na veel zoek werk, heb ik nog wel 3 jonge Kleine plevieren zien lopen in het gebied. Het is mei, in het gebied heb ik nog geen Oeverzwaluw waargenomen in het stuk waar ze in 2012 gebroed hebben. Na wat speurwerk, zie ik dat ze helemaal aan de anderen kant van het water rond vliegen. Dus op naar de overkant, op 200 meter afstand is al te zien dat de zwaluwen flink aan het nestgaten maken zijn. Maar de Firma Teunisen is er grond aan het afgraven, richting de steile wand waar de zwaluwen ook aan het graven zijn. Na een telefoontje gepleegd te hebben met de Firma Teunisen, word er meteen gestopt met afgraven. De machinist begint nu zover mogelijk van de zwaluwen met afgraven. De 381 nesten die er gemaakt zijn, hebben het broed seizoen daar rustig af kunnen maken. Opmerkelijk waren weer de vele aalscholvers, futen, grauwe ganzen en wilde eenden, het hele jaar door op het water aanwezig. De Bosuil is er in 2013 niet in geslaagd, om de bosuilenkast te vinden in het bosgebied tussen de Lollebeek en het water van de zandgroeve. Het mooi gekleurd IJsvogeltje is in 2013 maar 1 keer in het gebied gezien, het was helemaal aan de andere kant van de plas waar ze anders broeden. Dichtbij de huizen die aan de rand van de groeven staan, is het waar ik hem/haar zag. Het is aan de andere kant van de steile wand waar ze voorheen broeden, misschien zoeken ze wel naar een nieuwe broedlocatie. Dus in het nieuwe jaar goed opletten waar ze zich ophouden. Bergeenden hebben mooie kuikens
Foto Debbie Simmers
In 2013, 2 nieuwe soorten bij de zand afgraving. Wat 2014 zal brengen is afwachten, maar het gebied word elk jaar mooier. Zeker nu ze de Lollebeek gaan laten meanderen en een stukje door het gebied laten stromen. Tot zover het verslag van 2013. Andre Seijkens. 44
Ledenlijst “t Hökske” Naam Wim Bloemendal Ralf Bovee Jos Billekens Mien Wijnhoven Ben Cox Geert Custers Mart van Enckevort Hanny Geven Ton Hagens Koos Hermens Marcel Hendriks Walter Jansen Geert Lamers G.M.H.Lenssen Kevin Meeuwissen Ria Nabben Wim Nabben Sandra Oosterwijk Nico ter Woord Jan Peeters Mariet Peeters Gerda Raedts Geert Raedts John Raedts Mart Rutten André Seijkens Toon Selten Debbie Simmers Hanspeter Uebelgünn Robbert Vernooij
Adres Soemeersingel 113 Van Vlattenstr. 34 Krouwelstraat 7 Krouwelstraat 7 Koekersestraat 29 Muurpeper 6 Bosschekampstr.39 Emmastraat 56 Van Mirlaerstr.11 St. Jozephplein 35 Molenberg 8 Schadijkerweg 33 Van Reiffenburgstr. 13 St.Jozephstraat 12 Vinkestraat 59 Ersweg 3 Ersweg 3 Bernhardstraat 8 Bernhardstraat 8 Wilhelminalaan 17 Wilhelminalaan 17 Bosschekampstr.51 Bosschekampstr.51 Mulderstraat 7 Eikenwal 10 Waterstraat 15 Boswachtersweg 5 Geyselberg 10 Dorperweiden 27 Oude Kapelstraat 2
Postcode 5759 RD 5975 SC 5975 PT 5975 PT 5975 SB 5803 LA 5975 AS 5912 CS 5961 SK 5455 GR 5975 DA 5964 NA 5975 XS 5961 GM 5961 XC 5975 Rm 5975 Rm 5864 AX 5864 AX 5993 AB 5993 AB 5975 AS 5975 AS 5975 VX 5963 HA 5961 XG 5975 ND 5856 BA 5975 BA 7044 AW
Plaats Helenaveen Sevenum Sevenum Sevenum Sevenum Venray Sevenum Venlo Horst Wilbertoord Sevenum Meterik Sevenum Horst Horst Sevenum Sevenum Meerlo Meerlo Maasbree Maasbree Sevenum Sevenum Sevenum Hegelsom Horst Sevenum Wellerlooi Sevenum Lengel
Jeugdleden Bjorn Allards Jennifer Hendriks Robin Hendriks Elke Raedts Lotte Raedts Peet Raedts Erwin Uebelgünn Wouter Uebelgünn
St. Annaweg 42 Molenberg 8 Molenberg 8 Mulderstraat 7 Mulderstraat 7 Mulderstraat 7 Dorperweiden 27 Dorperweiden 27
5961 PL 5975 DA 5975 DA 5975 VX 5975 VX 5975 VX 5975 BA 5975 BA
Horst Sevenum Sevenum Sevenum Sevenum Sevenum Sevenum Sevenum
45
Telefoon 0493-539766 077-3512055 077-4672852 077-4672852 077-4673836 0478-630747 077-4673776 077-3541855 077-3983297 0485-478795 077-4671146 077-3986399 077-3743113 077-3981006 077-3985530 077-4672295 077-4672295
077-4652696 077-4652696 077-4673716 077-4673716 077-4673734 077-3986062 077-4671594 077-4673049 0314-844932
Mobiel nummer 06-50472046 06-10615909 06-54314461 06-22482640 06-55325806 06-17371527 06-14391402 06-27510272 06-14740626 06-22967959 06-42256461
06-11110478 06-12842078 06-11203333
06-21687713 06-21514105 06-23448791 06-22000927 06-42630400 06-22583994 06-24478847
46
