KONINKLIJKE POSTZEGELCLUB VAN DE WESTHOEK NIEUWPOORT MAANDBLAD FILATELIE Juni 2014
Geachte leden, De volgende algemene vergadering gaat door op zondag 1 juni 2014 in de ontbijtzaal van het Hotel Cosmopolite (Verdieping –1) vanaf 10 uur. Dit is andermaal de laatste algemene vergadering voor het hoogseizoen. We verwachten u talrijk!! Breng eens een vriend of kennis mee. Het bestuur
EVEN UW AANDACHT Zoals u ondertussen wel weet is de junivergadering deze waarop de prijzen van de wedstrijden uitgereikt worden en een prachtige tombola wordt georganiseerd. Het zal ook dit jaar de moeite zijn. In dit maandblad wat meer nieuws over de zeer interessante tentoonstelling te Ieper op 12 en 13 juli. Zeker gaan bekijken, het is een stuk geschiedenis van ons land dat aan bod komt. Verder een bijdrage over de spoorwegpostkantoren die ondertussen afgeschaft zijn. Om in de huidige hype te blijven een korte beschrijving van een boek over de Congolezen in ons leger tijdens WO I. Tenslotte een woordje uitleg over het Prins Mauritspark, vroeger Keunepark. Dit in verband met de MyStamp die we vorig jaar uitgegeven hebben n.a.v. onze postzegelbeurs.
Voorzitter: Etienne MOONS Tarwestraat, 15 Secretaris- Schatbewaarder: Oscar LINGIER
8400 OOSTENDE Jozef Cardijnlaan 69
Lokaal: Hotel Cosmopolite Koning Albert I laan, 141
8620 NIEUWPOORT 8620 NIEUWPOORT- BAD
Bankrekening: IBAN : BE17 3840 0148 7521 BIC : BBRUBEBB op naam van POSTZEGELCLUB VAN DE WESTHOEK
8620 NIEUWPOORT
BTW nummer: BE 0679027.774 Redactie maandblad: de voorzitter (E-mail:
[email protected]) Website: http://www.pzcwesthoek.be
Maandblad nr. 522 of nr. 6 van jaargang 2014. Verschijnt 10 maal per jaar, de 25ste van elke maand (NIET in juli en augustus). De Koninklijke Postzegelclub van de Westhoek is aangesloten bij de Koninklijke Landsbond van Belgische Postzegelkringen onder het nummer 908 en sinds 1968 aangesloten bij de Verstandhouding van West-Vlaamse Postzegelkringen.
Clubnieuws Prijswinnaars van mei 2014 1. 2. 3. 4. 5.
Versluys Romain Bracke Marcel Bracke Marcel Klerdan Jo Vanmarcke Norbert en al van winnaars van kleinere prijzen
Prijzen voor de tombola van juni 2014 1. 438/45 ----------------------------------- Cataloguswaarde : € 45,00 2. 1096/1101 -----------------------------------------“ ------------ : € 27,50 3. Blok 80 ----------------------------------------------“ ------------- : € 20,00 4. Blok 108 --------------------------------------------“ ------------- : € 14,00 5. Blok 104 --------------------------------------------“ ------------- : € 11,50 6. 3212 -------------- ----------------------------------“ ------------ : € 08,00 7. 2996/3000 -----------------------------------------“ ------------ : € 07,40 8. 2660/62 --------------------------------------------“ ------------ : € 05,75 9. 3174/78---------------------------------------------“ ------------ : € 05,50 10.2592/95 --------------------------------------------“ ------------ : € 05,25 en tal van kleinere prijzen.
Extra prijzen voor de vergadering van juni Zoals de traditie het wil is de vergadering van juni altijd iets speciaals. Bij het begin van het hoogseizoen sluiten wij onze activiteiten af gedurende twee maand. Dit doen we dan met een uitreiking van de prijzen voor de deelnemers aan onze clubwedstrijd Bank ING. De bank heeft ook dit jaar voor prachtige prijzen gezorgd. Bovendien hebben we, naast de 10 hoofdprijzen van de clubtombola, steeds DRIE speciale prijzen en dat zijn ditmaal TWEE ZILVEREN POSTZEGELS en de hoofdprijs : een mooie aquarel van Rita Reunbrouck. Maar er vielen ons nog een aantal verrassingen te beurt. Vanwege Noël Roels ontvingen we een mooie aquarel van de hand van zijn echtgenote voor de tombola. Denis Dhont bracht twee zilveren zegels , enkele insteekboeken en enkele filatelistische brochures en een mooie koffer mee voor de tombola. En misschien vallen er nog meer prijzen uit de lucht?? Waarvoor aan iedere schenker een oprechte dank.
Data van de volgende vergaderingen in 2014 - 2015 7 september – 5 oktober – 2 november – 7 december – 4 januari 2015 – 1 februari 2015. We zullen in het bestuur nog overleggen wat we met 2 november doen.
Nieuwe ‘MyStamp’ in de reeks ‘Monumenten Nieuwpoort’ Voor onze postzegelbeurs zijn we nu toe aan een zevende ‘MyStamp’ in de reeks ‘Monumenten van Nieuwpoort’. Wij stellen de vroegere sluizen, bewaakt door de Compagnie des Sappeurs-Pontonniers, voor als monument. Zo willen we ons steentje bijdragen tot de viering van 100 jaar W.O. I. Hij zal te koop aangeboden tijdens de postzegelbeurs aan de prijs van 2 euro per exemplaar.
3
Afhalen nieuwigheden en bestellingen Met de vakantie voor de boeg vragen wij onze leden dringend hun nieuwigheden en bestellingen te willen afhalen en de kosten te vereffenen. Het is voor de beide diensten niet prettig om het voorgeschoten geld zo lang te moeten missen.
Postzegeltentoonstelling in IEPER op 12 en 13 juli 2014 “De postdienst in woelige tijden” is het thema van deze uitzonderlijke tentoonstelling te Ieper in het Vleeshuis, vlakbij de Hallen van Ieper op de Grote Markt. Hierbij een overzicht van de tentoonstelling : Deel I : Onbezet België 1. Het front tussen Nieuwpoort en Diksmuide Piet Van San - 1 vlak 2. Het front tussen Diksmuide en Ieper Piet Van San - 1 vlak 3. De strijd om Ieper Roger Callens - 1 vlak 4. Duitse aanwezigheid rond Ieper 1914-1918 Dirk Huyghebaert - 1 vlak 5. De frontlijn van Ieper tot Armentières Piet Van San - 2 vlakken 6. Poperinge Piet Van San - 1 vlak 7. De postkantoren van het Achterland Piet Van San - 1 vlak 8. De post van de kleine gemeenten waar geen postkantoor gevestigd was Piet Van San - 1 vlak 9. Unieke foto's uit Onbezet België Piet Van San - 1 vlak 10. Het gebruik van paspoorten in Onbezet – België Piet Van San en Henk Slabbinck - 1 vlak 11. Gevleugeld Wiel Patrick Maselis - 1 vlak 12. Spoorwegen en Buurtspoorwegen in Onbezet België Piet Van San -1 vlak 13. Telegraafdiensten in Onbezet België Piet Van San en Henk Slabbinck - 1 vlak 14. Bijzondere posttarieven in Onbezet België Piet Van San - 1 vlak 15. Onvoldoende gefrankeerde briefwisseling in Onbezet België Piet Van San - 1 vlak 16. Boy scouts in 1914 – 18 Jan Cosyns - 1 vlak 17. De post van en naar Belgische hospitalen in de frontstreek Piet Van San - 1 vlak Deel ll: Censuur en beperkingen op de briefwisseling 18. Financieel verkeer in de eerste oorlogsmaanden Patrick Burin - 1 vlak 19. Censuur in de eerste oorlogsmaanden Jacques Hemelaers - 2 vlakken 20. Vroegste smokkelpost in de eerste oorlogsmaanden Jacques Hemelaers - 1 vlak 21. Smokkelpost Jacques Hemelaers - 2 vlakken 22. Overzicht van de Belgische censuur tussen 1915 – 1918 Arílle Tassin - 6 vlakken 23. De postcodes voor de Belgische militairen Arille Tassin en Leon Plovie - 3 vlakken 24. Belgische censuur in Onbezet België Piet Van San - 1 vlak 25. Buitenlandse censuur op briefwisseling voor België Piet Van San - 1 vlak 26. Krijgsgevangenenpost Jan Van Gansberghe - 1 vlak Deel lll : Belgen en Frankrijk 27. Het postkantoor van Le Havre - Sainte-Adresse Piet Van San - 1 vlak 28. Belgen in de Franse 'Hôpitaux Complémentaires' Arille Tassin - 1 vlak 29. De opleidingskampen van het Belgisch Leger in Frankrijk Arílle Tassin - 1 vlak 30. De Belgische Legerposterijen in Frankrijk Arille Tassin - 1 vlak 31. Studie van de aantekenstrookjes van de Belgische legerposterijen Piet Van San - 1 vlak 32 Asiles des soldats invalides belges Arille Tassin - 1 vlak 33 Le foyer de soldat Arille Tassin - 1 vlak 34. Affiches i.v.m. gevangenen en gekwetsten Arille Tassin - 1 vlak 35. De Fransen (D.A.B.) in Onbezet België André Van Dooren - 2 vlakken Deel IV : België en Nederland 36. Het postkantoor van de Belgische enclave in Baarle Hertog Piet Van San - 1 vlak 37. Belgische geïnterneerden in Nederland Kees Vermeulen - 1 vlak 38. De postverbinding met Nederland Kees Vermeulen - 1 vlak Deel V : Belgen en Engelsen 39. Le Bureau de Correspondance Belge in London
Jacques Hemelaers - 1 vlak
4 40. Het Belgische dorp Elisabethville Birthley en The National Projectile Factory in Birtley Jacques Hemelaers - 2 vlakken 41. Engelse troepen in Vlaanderen Reg Harrison - Piet Van San - 1 vlak (uit het tijdschrift van de Studiekring WO I & II)
Welgeteld 53 vlakken over de oorlogspost tijdens WO I in al zijn facetten. De moeite waard om de verplaatsing te doen naar Ieper. De tentoonstelling is te bezichtigen : - op 12 juli van 11 uur tot 17u30 doorlopend - op 13 juli van 11 uur tot 16 uur doorlopend.
Onze Nationale Postzegel- en Ruilbeurs – 20 september 2014 Op 20 september 2014 gaat onze 7e Nationale Postzegel- en Ruilbeurs door in de zaal Iseland van de Stedelijke Vismijn te Nieuwpoort en dit van 9 tot 17 uur. Postzegels – Brieven – Maximafilie – Marcofilie –Munten – Briefkaarten
Gratis toegang - Parking – Doorlopend cafetaria Voor nadere inlichtingen: Secretariaat : Oscar Lingier Jozef Cardijnlaan 69
8620 Nieuwpoort Tel : 058/233742 (na 19 uur)
Tafels aan € 6,00 (lengte 2m) mits vooraf storten van het verschuldigd bedrag op rek. nr. IBAN BE17 3840 0148 7521 BIC BBRUBEBB van Postzegelclub v. d. Westhoek Nieuwpoort De leden die een stand wensen wordt gevraagd hun aanvraag niet uit te stellen want de plaatsen worden met het jaar schaarser.
De ruilboekjes De Dienst Ruilboekjes is goed en wel van start gegaan met al meteen een redelijk succes. Volgende maand zullen er nieuwe ruilboekjes ter beschikking zijn van de leden. In de ruiboekjes zijn ook regelmatig postgave zegels te vinden aan schappelijke prijzen. Meestal zijn het losse zegels uit reeksen die kunnen dienen om een minder goed exemplaar te vervangen. Toch zijn er ook volledige reeksen te vinden in de boekjes. Wie zoekt die vindt is ook hier het alom gekende devies.
Brabantphil ‘14 Noteer in uw agenda. Nationaal Kampioenschap Filatelie 2014 te Aarschot van 3 tot 5 oktober 2014 in de Stadsfeestzaal, Demervallei 14 te Aarschot. Organisatie : Comité Brabant-Brussel van de KLBP. Voorverkoop van de speciale uitgiften : Treinen – De kleine Robbe – ‘De Groote Oorlog’. Info : www.brabantphil14.be.
Goed verlof toegewenst Na de junivergadering op 01-06-2014 leggen wij er twee maanden de riem af. Tijd om eens rustig te genieten van een deugddoende vakantie. Het bestuur wenst u allen een mooie verloftijd met veel zon en aangename belevenissen. Wij zien elkaar dan terug op 7 september 2014.
5
Filatelistisch nieuws Nieuwe postzegeluitgiften
07.07.2014 100 jaar Panamakanaal
07.07.2014 200 jaar Adolphe Sax
07.07.2014 Waalse mijnen
De achterkant van het zegelblaadje “Kuifje en zijn vrienden” Misschien heeft u het zegelblaadje nog niet gekocht of is de achterkant aan uw aandacht ontsnapt. Schaf u de zegels aan en/of bekijk de achterkant. U krijgt een korting van € 6,50 op het toegangsticket voor het Hergé-Museum te Louvain-laNeuve en dit tot 31.12.32014. U betaalt € 3,00 i.p.v. € 9,50 entreegeld. ‘Het moderne gebouw, helemaal ontworpen in de geest van de klare lijn van de grootmeester biedt een schitterend overzicht van zijn hele œuvre. Een paradijs voor Kuifjekenners en fans van de gekuifde reporter’ (Philanews 2-2014).
Het weten waard
1888 ENSOR SCHILDERT “DE INTREDE VAN CHRISTUS IN BRUSSEL ]ames Ensor (1860-1949) werd geboren in Oostende. Zijn vader was Engelsman. Hij studeerde bij Portaels, maar had van bij het begin zijn eigen stijl. Tot 18 8 6 schilderde hij vooral portretten en interieurs in sombere kleuren, daarna werden zijn kleuren heviger, zijn stijl meer impressionistisch en ging hij meer stillevens en maskers schilderen. Zijn werk had iets macabers en weerspiegelde vaak de worsteling van de mens met zijn omgeving, zoals in 'De intrede van Christus' dat hij in 1888 schilderde. Vele werken van Ensor werden geïnspireerd door het carnaval van Oostende en de zee. Ensor maakte ook tekeningen, karikaturen en etsen en componeerde ook een aantal muziekstukken. Hij wordt gezien als een van de voornaamste vertegenwoordigers van het symbolisme.
6
De Spoorwegpostkantoren van eertijds door Etienne Moons
Alhoewel een groot aantal van onze filatelisten en verzamelaars regelmatige of toevallige gebruikers van onze postkantoren zijn en velen onder hen vertrouwelijk met hun brievenbesteller omgaan, weten weinigen onder hen iets af van het bestaan van de spoorwegpostkantoren en het prijzenswaardig nachtelijk werk dat er werd verricht. WAT WAS DAN EIGENLIJK EEN SPOORWEGPOSTKANTOOR ? Wel, het gaat hier om één of twee spoorwegwagens van het “reizigerstype”, herbouwd voor de sortering en het vervoer van koerier en dagbladen. Op bepaalde lijnen werden ze ingeschakeld in gewone treinen en op andere lijnen vormden ze een zelfstandige posttrein. Bij de toenmalige Regie der Posterijen bestond ieder spoorwegpostkantoor uit een brigade die, inzake belangrijkheid een postkantoor B evenaart. Laat ons na deze korte inleiding nagaan hoe deze kantoren tot stand kwamen, wat hun taak was, hoe ze uitgerust waren en evolueerden in de loop van hun honderdjarig bestaan. HISTORIEK De oprichting van de spoorwegpostkantoren heeft de invoering van spoortractie met stoomlocomotieven van nabij gevolgd. In 1835 viel aan ons land de eer te beurt, om als eerste op het Europese vasteland, een dergelijke spoorverbinding in te huldigen op het traject Brussel-Mechelen. Sinds 7 december 1837 regelde een ministerieel besluit de betrekkingen tussen de diensten van de posterijen en de spoorwegen in verband met het vervoer van poststukken per konvooi. Op 15 september 1840 reed het eerste spoorwegpostkantoor van Europa op de lijn BrusselAntwerpen. Het betrof een eerste proef, weldra gevolgd door andere. Dan volgden achtereenvolgens Brussel-Tubeke in 1841, Brussel-Bergen in 1842, Bergen-Quiévrain in 1843, later kwamen Gent-Moeskroen en Luik-Verviers. Naar gelang de uitbreiding van het spoorwegnet werden nieuwe spoorwegpostkantoren opgericht en in 1850 waren in ons land dergelijke kantoren op talrijke spoorweglijnen in dienst. Het Koninklijk Besluit van 30 januari 1850 regelde definitief de oprichting van de spoorwegpostkantoren, en voorzag in de uitbreiding tot alle belangrijke spoorweglijnen van het land. Tot 1981 fungeerden twaalf brigades met een globaal effectief van ongeveer 300 agenten, bedienden en postmannen. TAAK VAN DE SPOORWEGPOSTKANTOREN De taak van deze kantoren bestond hoofdzakelijk uit de sortering en het vervoer van dringende postststukken met als doel de uitreiking van deze stukken, de volgende morgen te verzekeren. ‘ s Avonds tussen 22 uur en middernacht brachten ze de briefwisseling van de provinciale sorteercentra naar Brussel waar de gesorteerde stukken aan Brussel X en aan de andere spoorwegpostkantoren in het station Brussel-Zuid werden bezorgd. Ze vertrokken vervolgens te Brussel-Zuid tussen half één en twee uur 's nachts en namen de zendingen mee die niet met de laatste avondtreinen konden verzonden Binnenzicht in een treinpostkantoor worden. Gedurende het traject werd de sortering uitgevoerd van de briefwisseling die te Brussel en op de verschillende stopplaatsen werd ontvangen.
7 Ieder nachtelijk spoorwegpostkantoor maakte één of meerdere postzendingen klaar, bestemd voor de uitreikingskantoren behorend tot de sorteercentra die ze op hun reisweg bedienden. De gevormde zendingen werden vervolgens overgemaakt aan de besteldiensten per auto of aan de treinen die vanuit de stopplaats van het spoorwegpostkantoor vertrokken (gewoonlijk tussen 3 u. 30 en 5 u. 30) teneinde de eerste uitreiking van de kantoren behorend tot het plaatselijk sorteercentrum te bevoorraden. Dergelijke organisatie maakte het inderdaad mogelijk de kranten, waarvan de aflevering bij de Posterijen meestal de uiterste grens van de verzendingsmogelijkheden benaderde, snel ter plaatse te brengen. UITRUSTING Vóór de ingebruikneming van zelfstandige posttreinen bestond het wagenpark uit 33 postwagens waarvan tweeëntwintig in omloop. De elf andere wagens vormden het reservemateriaal bestemd om het onmisbaar onderhoud en de herstellingen, zonder de dienstuitvoering te belemmeren, toe te laten. Op te merken valt, dat deze wagens ongeveer 1.100.000 km per jaar aflegden. In de loop der jaren waren er uiteindelijk 17 getrokken postwagens en 8 zelfstandige stellen van twee wagens in dienst. EVOLUTIE In 1958, gezien de noodzaak een aantal verouderde wagens te vervangen, werd een belangrijke stap gezet bij de uitbouw van de dienst der spoorwegpostkantoren. De Regie der Posterijen oordeelde te moeten inpikken op de voordelen geboden door de elektrificatie van het spoorwegnet. In het kader van het tienjarig investeringsplan voor de mechanisatie en uitrusting van de kantoren, stelde men de verwerving van zelfstandige postwagens in het vooruitzicht gezien alle tot spoorwegpostkantoor omgevormde wagens tot dan toe steeds gehecht werden aan de gewone treinstellen. Men beoogde in dit geval de omvorming van dubbele stellen van het type 1935 samengesteld uit twee gekoppelde doorgangsrijtuigen en voorzien van een stuurinrichting aan beide uiteinden. Eén wagen moest dienen als sorteringskantoor en de andere voor de opstapeling van de postzakken. Deze autonome treinstellen boden het voordeel te kunnen rijden op trajecten en volgens uurregelingen aangepast aan de postale noden. Daarenboven kon hun uitrusting derwijze bestudeerd worden dat het werk, in optimale voorwaarden en met de grootste veiligheid, in deze rijtuigen kon gebeuren. Op 20 november 1959 werden de besprekingen met het oog op de aankoop en verbouwing van 8 stellen van het vereiste type, tussen de Regie der Posterijen en de Nationale Maatschappij van Belgische Spoorwegen aangevat, gevolgd door grondige technische studies. Op 3 oktober 1962 werd tot een test op de lijn Brussel-Charleroi overgegaan. Het resultaat was positief waardoor de leveringstermijn, op grond van het aanvaarde model, kon worden vastgelegd. Om budgettaire redenen werd de verwerving van de 8 stellen evenwel gespreid over meerdere jaren. Uiteindelijk werd op 5 maart 1968 de eerste autonome postspoorverbinding op de lijn BrusselLuxemburg ingehuldigd met bediening van de sorteercentra van Namen en Libramont. Deze keuze was begrijpelijk gezien de provincie Luxemburg het verst van het land verwijderd ligt en de verspreiding van de lokaliteiten er de minst snelle aanvoer van de postzendingen toelaat. Bovendien verlengde de posttrein zijn traject tot Luxemburg zodat het mogelijk werd onze postrelaties met dit bevriende land, waarvan de economie zo nauw aan de onze verbonden is, te verbeteren. Daar bleef het echter niet bij. Weldra werden andere zelfstandige spoorwegpostkantoren voor de sectoren van Namen, Gent, Brugge en Oostende ingeschakeld. VERDERE EVOLUTIE Maar de glans der naoorlogse gouden jaren verbleekte bij de aanvang van het nieuw decennium in 1970, tijdstip waarop economische moeilijkheden opdoken, zich geleidelijk uitbreidend tot het uitbreken van de economische crisis, begin 1974.
8 Daarenboven werden in de loop van de vijftiger en zestiger jaren, met het oog op de verbetering van de infrastructuur van onze gewone sorteercentra, belangrijke investeringen gedaan. Getuige daarvan het nieuw sorteercentrum van Brussel X dat in 1958 in gebruik genomen werd. Later volgden verdere vernieuwingen of aanpassingen te Luik, Gent, Antwerpen, Kortrijk, Hasselt, enz. De verdere rationalisering van onze sorteercentra ging gepaard met de geleidelijke elektrificatie van een groot deel van het spoorwegnet, wat een snellere verzending van de poststukken, met gewone treinen, ook op latere uren, in de hand werkte. Deze nieuwe mogelijkheden hebben het vervoer van de koerier doortastend gewijzigd en geleidelijk het belang van de spoorwegpostkantoren verminderd. Daarenboven veroorzaakte de toename van de economische crisis belangrijke budgettaire beperkingen die de geplande projecten, met het oog op de vervanging van verouderde postspoorwagens door nieuwe zelfstandige treinstellen, in het gedrang brachten. Jaren verliepen en de studies volgden zich op, de vereiste maatregelen, ingevolge de veroudering van het rollend materiaal moesten worden genomen en de keuze ging tussen de vernieuwing van de spoorwegwagens of de geleidelijke afschaffing van de spoorwegpostkantoren. Het gebrek aan kredieten der laatste jaren liet geen keuze toe en met ingang van 1 januari 1981 werd de geleidelijke afschaffing van deze kantoren geprogrammeerd. Deze beslissing leidde - in de loop van 1981- tot de afschaffing van de spoorwegkantoren van de sectoren Charleroi, Bergen, Doornik, Kortrijk en Antwerpen. Voor het vervoer van de kranten en de nachtelijke koerier naar de betrokken gewesten werden in vervanging rondritten met vrachtwagens ingelegd, die te Brussel X omstreeks 1 uur vertrokken. Deze nieuwe werkwijze maakt het mogelijk, na aanpassing van de werkregeling in de provinciale sorteercentra, de sortering en uitreiking van de postzendingen in de provincie even snel te laten verlopen als ten tijde van de spoorwegpostkantoren. Er reden nog spoorwegpostkantoren naar Luxemburg, Namen, Luik, Autonome posttrein, laatste model, voor het voormalige sorteercentrum Gent X Hasselt, Gent en Oostende, d.w.z. op de langste afstanden van ons klein landje, maar men moet er rekening mede houden, dat ook deze onder invloed van de evoluerende omstandigheden in hun bestaan bedreigd zijn. Inderdaad, in 2003 besliste bpost te stoppen met het gebruik van posttreinen.
Ambulant Arlon-Bruxelles 15 Fevr 1873
25 jaar Autonome posttreinen - Spoor Expo Gent 1993
9
“Congo aan den Yser” door Griet Brosens (uit het Tijdschrift van de Studiekring WO I & II) Minstens 32 Congolezen dienden tijdens de Eerste Wereldoorlog in het Belgische leger. Historica Griet Brosens vertelt hun onthutsend verhaal in 'Congo aan den Yser'. Hoe kwamen die Congolese soldaten naar hier en waarom? En hoe belandden ze in het leger? Overleefden ze de Grote Oorlog? De meeste Congolezen die meevochten in WOI kwamen in België aan als boy of matroos. Als boy arriveerden ze samen met Belgen die terugkeerden naar hier en hun boy behielden. Zelf een overtocht bekostigen was zo goed als onmogelijk. Behalve dan als men zich liet aanwerven als matroos bij de CMBC, de Compagnie Maritime Belge du Congo die vanaf 1895 afvaarten voor passagiers, cargo en post organiseerde met de legendarische Congoboten. Toen Congo een kolonie werd, kwamen begaafde scholieren hier wel eens studeren. Joseph Droeven was een geval apart. Vader Florent, een Limburger, trok als wapenmaker naar Congo, werd verliefd op een Congolees meisje en bracht bij een terugkeer naar België de jonge Joseph mee. Die zou later de eerste zwarte in het Belgisch leger worden. Zijn komst maakte nogal ophef want stel je voor dat het nu best kon dat een zwarte korporaal ook blanken zou bevelen. Maar Joseph was de erkende zoon van een Belg en dus ook Belg. Meer nog: toen in 1913 de algemene dienstplicht werd ingevoerd, moest hij zelfs bij het leger. Congolezen waren geen Belgische burgers, wel onderdanen. En die mochten niet stemmen, niet in het leger gaan. Alles veranderde toen de oorlog uitbrak. Nog een geval apart geval was Paul Panda Fernana die opgroeide in de gegoede Belgische familie Derscheid en kon afstuderen als landbouwingenieur. Hij werd na de slag om Namen krijgsgevangene gemaakt en bleef dat vier jaar. In 1929 keerde hij terug naar Congo en overleed er een jaar later. Bolle vi den oest Veel van de tweeëndertig Congolezen werkten vóór de oorlog als portier of als verkoper van de populaire carabouya, een bonbon die in het Brussels werd aangeprezen als 'Bolle vi de vallin, bolle vi den oest. Alleman moo leive. Wit en zwet. Carabouya'. Velen woonden in het centrum van Brussel, soms in dezelfde straat en in hetzelfde pand. Historica Brosens volgt de toekomstige Congolese soldaten tijdens de oorlog grotendeels chronologisch. Ruwweg gaat het dan om de bewegingsoorlog met onder meer de slag bij Namen, de slag bij Antwerpen en ten slotte de aftocht naar de lJzer en de loopgravenoorlog die vier jaar zou duren. Zich aanmelden als vrijwilliger gebeurde om heel wat redenen, maar meestal ging het om de soldij, de gratis kledij, de drie maaltijden per dag. Groepsdruk was er zeker ook, en misschien de zin naar avontuur. In het beste geval, zo schrijft Brosens werd het 'vier jaar ellende, angst, ontbering, pijn en gruwel'. Niet slechter behandeld Slechts negen van de tweeëndertig belandden in de Westhoek. Anderen werden ziek, gevangen genomen door de Duitsers, kregen een opleiding, deserteerden, sneuvelden. De overgrote meerderheid kreeg longaandoeningen. Eigenlijk leidden ze het leven van de doorsnee Belgische soldaat. Gaf de modder van de lJzer iedereen dezelfde kleur? Er werd niet meer of minder van hen verwacht dan van de blanke Belgen. Uit archieven blijkt nergens dat ze slechter behandeld werden, zo schrijft Brosens, integendeel. Sommigen kregen een voorkeursbehandeling om de winter uit te zitten in de ziekenboeg. Anderen mochten, in volle oorlog, naar Congo terugkeren. Antoine Manglunki die niet meer geschikt was voor frontdienst werd de persoonlijke chauffeur van een generaal. Maar na de oorlog waren de zwarte oud-strijders weer de 'onderontwikkelden'. Griet Brosens brengt ons geen saai stuk geschiedenis. Wel de soms pakkende verhalen van een groep Congolezen die hun geboorteland aan de oevers van de Congostroom - meestal zonder het zelf te willen - verlieten voor een meer dan onbekende toekomst. Vaak plaatst ze zich in de geest van de Congolese soldaten, verwoordt ze hun gedachten, geeft ze een gezicht. Een droge historicus zal misschien zeggen dat zoiets niet kan. Hoe dan ook het maakt 'Congo aan den Yser', ook door de talrijke illustraties, des te leesbaarder. Griet Brosens, 'Congo aan den Yser', Uitgeverij Manteau, 304p., Aanbevolen prijs 22,50 euro, ISBN 978 90 O2 25196 2 N. v.d.r.: Dit is niet bedoeld als reclame voor het boek doch een interessante bijdrage over een aspect van WO I.
10 Uit ‘Elck zegg’het voorts – Nieuwpoortse archiefkrant Jrg 2 nr 1 – november 2009
VAN KEUNEPARK TOT PRINS MAURITSPARK De groene bufferzone tussen de havengeul en de bebouwing langs de Albert l-laan is nu een groene wandelzone. ln de jaren '50 was het een ideale stortplaats om het gebaggerde slibmateriaal uit de havengeul te deponeren. De grond was te onstabiel om te bebouwen. De idee om in dat gebied met een oppervlakte van ca 12 ha een park aan te leggen werd gerealiseerd in de jaren zeventig en kwam pas veel later in verscheidene fasen tot stand. Rondom een 5,4 ha grote zone met grasperken, doorsneden met 2 km lange wandelwegen, werden aanplantingen aangebracht met inheemse boomsoorten en struiken. Het geheel werd voorzien van een fraaie omheining om de beplanting te beschermen. Het oorspronkelijke beschikbare gebied was uitgegroeid tot een parkzone van 25 ha. Hier en daar plaatste men een 20-tal rustbanken zodat de zone uitbreidde tot een aangename verpozingplaats zowel voor de vele wandelaars als van de ontelbare “dunekeuntjes”. Zo besliste het schepencollege dit park de heel specifieke benaming “Keunepark” te geven. Halfweg de jaren negentig werden dan over een oppervlakte van 1,2 ha achttien verschillende tuintjes aangelegd door het departement voor leefmilieu en infrastructuur, waarbij ruim aandacht besteed werd aan de ontwikkeling en het behoud van spontane vegetaties - de zogenaamde “ideeëntuintjes”. leder tuintje straalt een eigen sfeer uit. Alle tuinen zijn d.m.v. een wandelpad met elkaar verbonden. Langs het pad vind je zithoeken, ligweiden, beplanting en vijvers die voor de nodige afwisseling zorgen in de wandeling. Alvorens men het park verlaat ziet men een driemeter hoog driedelig bronzen beeld op een strak geometrische arduinen sokkel. Van op een der rustbanken kan men het beeld in al zijn facetten bewonderen. De centrale figuur is Prins Maurits, opperbevelhebber van het Staatse leger. Zijn houding is fier en vastberaden. Hij houdt een rol perkament in de hand. Hij wordt licht symmetrisch geflankeerd door twee andere figuren die, op hun beurt, een meer voorwaartse beweging maken en elk een symbolische betekenis hebben. Opvallend is dat de ontwerper, Frank Neirynck (°Gent 1954), geen van de figuren van wapens voorzien heeft. Hij wilde bewust niet het geweld van de veldslag beklemtonen, maar wel het strategische inzichten de politieke gevolgen. Zelfs de vlag wijst niet naar een triomfantelijke overwinning. Het werd een geweldloos monument van een gewelddadige veldslag...
Een herdenkingsplaat meldt dat het op 1 juli 2000 officieel onthuld werd door E. Roëll, ambassadeur van het Koninkrijk der Nederlanden en ir. R. Crabbe, burgemeester van Nieuwpoort ter herinnering aan de Slag bij Nieuwpoort op 2 juli 1600. Deze gebeurtenis waarbij Nieuwpoort en omgeving betrokken was in een opmerkelijke veldslag tussen de legers van Maurits van Nassau (Staatse) en van aartshertog Albrecht (Paapse) werd gewonnen door Maurits en 400 jaar later feestelijk te Nieuwpoort herdacht. Van dan af kreeg het voormalige Keunepark een meer eervolle benaming en werd het omgedoopt tot het “Prins Mauritspark”. F. Lox
11
Filatelistische manifestaties 31 mei 2014 EEKLO Grote Ruil- en Verkoopbeurs op de campus van O.L.V. ten Doorn (inrit via Dullaert) te 9900 Eeklo. Open van 9 tot 16.30 uur. Toegang gratis. Parking in de school. Cafetaria aanwezig. Info : Delcourt Robert, Tieltsesteenweg 78 te 9900 Eeklo tel: 09/3778186. 21 juni 2014 ROKSEM Maandelijkse Ruilbeurs in zaal Centrum, Brugsesteenweg 89 te Roksem. Open van 8 tot 12 uur. Gratis inkom. Bar met versnaperingen. Info : Stefaan Borgoo 0474 468438 of
[email protected] of Eddy Desmedt tel : 050/813360 of
[email protected]. 22 juni 2014 BELSELE ste 35 Internationale Postzegel- en Poststukkenbeurs in Sportcentrum ‘De Klavers’, Sint Andriesstraat 1 te 9111 Belsele. Open van 9 tot 16 uur. Toegang gratis. Info : De Commines Adrien Tel : 03/766 0069 29 juni 2014 OOSTENDE e 6 Nationale Postzegelbeurs in de zaal PAX, Schilderstraat 5 te 8400 Oostende. Organisatie : Kon. Postzegelkring Oostende. Open van 9 tot 17 uur. Gratis Toegang. Cafetaria voorhanden. Inlichtingen : Robert Lisabeth tel : 059/503109 of
[email protected] 12 – 13 juli 2014 IEPER Postzegeltentoonstelling ‘De Postdienst in woelige tijden – 1914-1918’ georganiseerd door de Belgische Academie voor Filatelie en de Royal Philatelic Society London in het Vleeshuis, Neermarkt te Ieper. Open zaterdag van 11 tot 17.30 uur (doorlopend), zondag van 11 tot 16 (doorlopend). Toegang gratis. Parking op marktplein voorhanden. 7 september 2014 TIELT 14de “Postzegelbeurs” in de EUROPAHAL , Maczekplein te 8700 Tielt. (op 400 meter van centrum stad met grote gratis parking). Open van 9 tot 17 uur. Toegang gratis. Doorlopend cafetaria. Inrichters: K.V.B.P. TIELT - Bolleire Frans 051 / 40 59 23 email:
[email protected] 13 september 2014 TORHOUT 3de Grote Ruilbeurs in Campus Houtland, Rijselstraat 110 te Torhout. Open van 9 tot 16 uur. Gratis toegang. Ruime parking. Cafetaria. Info : Desloovere Daniel 050/221482 of
[email protected] 20 september 2014 NIEUWPOORT 7e Nationale Postzegel- en Ruilbeurs georganiseerd door de Koninklijke Postzegelclub van de Westhoek, Zaal Iseland, Stedelijke Vismijn, Kaai 8620 Nieuwpoort. Open van 9 to 17 uur. Speciale Mystamp in de reeks ‘Monumenten te Nieuwpoort’ is voorzien. Toegang gratis. Parking voorhanden. Lift aanwezig. Doorlopend cafetaria aanwezig. Info : O. Lingier tel : 058/233742 na 19 uur. 25 oktober 2014 AVELGEM 19e Ruilbeurs in OC Spikkerelle, Scheldelaan 6 te Avelgem. Open van 8u30 tot 17 uur. Gratis toegang. Cafetaria voorzien. Ruime parking achter de kerk. Info : Philac Avelgem Tel : 0497/120083
VEILING juni 2014 Lotnr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48
Lot 46 68/70 71/73 92/99 129/31 135/49 150/63 187 in blok van 4 190/210 190/210 221/33 276/88A 317/24 351/52 356/62 436 436 447 in bl.v.4 m.V 1 456/AB 457A met V 472 V2 481/83 488/95 518 V1 547/55 A 613/14 m.613 V1 647/52 in blok van 4 674/89 A in blok v. 4 699/700 in blok 10 701/09 in blok van 4 701/24 724 R/T 725/27 in blok v. 12 798/06 in blok van 6 806 V 3 814/22 814/22 823/25 827/31 834/40 842/44 847 A in blok van 9 848 in paar 860/62 863/67 868/75 876/78 880/91
Status xx xx xx ʘ
xx ʘ ʘ
xx xx xx xx xx xx ʘ
xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx x xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx x xx xx/x x xx xx xx xx/x x x xx ʘ
Instel 15 8.40 7.50 70 20 60 400 6.50 100 120 80 25 120 50 100 12.50 19 5 5.80 6 2.50 4.60 17 18 10 2.50 5.80 60 2.50 8 7 7.20 5.50 14.50 3 18 9.30 4 11 7 6.50 80 12.40 13 12 7.50 10.50 55
Lotnr 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96
Gebruikte notaties : XX = Postfris, X = met plakker, ◎ = Gestempeld,
Lot 892/97 898/99 918/23 918/23 939 V 2 990 V 1 1028 V 3 fosfor 1067 V 2 fosfor 1205/11 1627/35 1789/94 1853/54 + 3251/53 1918/20 met V 1934 V 1978/82 2001/03 2031/33 2039/42 + 2592/95 2039/42 2141/44 2340/43 + 2561/65 2357/59 2387/89 2406/07 +2454/55 2432/34 +2439/42 2443/51 2465/73 3636/60 BL 4 BL 6 A BL 7 met V 1 BL 7 BL 8 BL 9 BL 10/10A BL 27/28 BL 29 BL 31 BL 32 Varia 6 blokken BL 66 Zwit.1174/77+1161/ Mon. 851/2+1163/4 Oostenr. BL 10 Frank1695/8+1706/9 Frank1492/4+1692/4 Duits.600/3+816/8 Varia 100 zegels
= Op omslag
Status xx xx xx ʘ
xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx/x xx/x xx ʘ
xx/x xx/x xx ʘ
xx xx xx/x ʘ
xx xx xx xx xx xx xx ʘ
Instel 33 100 27 3 15 2.50 2.50 3 2.50 2.50 2.50 2.90 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.60 2.70 2.50 2.90 16 32 13 40 8.75 3.90 3.10 7.90 90 16 35 12 4 4.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50 2.50
