M o d e r at o Centrum
v o o r d a g b e h a n d e l i n g va n a n g s t s to o r n i s s e n , d e p r e s s i e e n m i d d e l e n m i s b r u i k i n f o r m at i e b r o c h u r e
M o d e r at o Centrum
v o o r d a g b e h a n d e l i n g va n a n g s t s to o r n i s s e n , d e p r e s s i e e n m i d d e l e n m i s b r u i k i n f o r m at i e b r o c h u r e
Dagcentrum Moderato Kroonmolenstraat 40 9100 Sint-Niklaas postadres: Dalstraat 84 9100 Sint-Niklaas T: 03 780 38 96 T consultatie: 03 780 38 34 (Da Capo) F: 03 776 44 99 E:
[email protected] W: www.hieronymus.be
Woord vooraf p. 5
Woord vooraf
Beste Welkom op het dagcentrum Moderato. Een behandeling op het dagcentrum betekent voor iedereen iets anders. Voor de ene is dit een eerste contact met de geestelijke gezondheidszorg, voor de andere is een dagbehandeling een vervolg op een ambulante therapie of een dag-nachtbehandeling.
p. 7
Therapeutische werking: visie
p. 11
Therapeutische werking: fasering en aanbod
In deze brochure willen wij jou wegwijs maken in de therapeutische werking en het dagelijks leven op het dagcentrum. Dit biedt jou echter slechts een structuur, die je verder in de loop van de behandeling zal aanvullen met eigen ervaringen.
p. 23
Therapeutisch klimaat
Niet alleen voor jou, maar ook voor je omgeving heeft jouw behandeling een betekenis. En wellicht geeft iedereen er een andere betekenis aan. Daarom kan het zinvol zijn om deze brochure ook door hen te laten lezen.
p. 31
Het afdelingsleven
Misschien hebben jij, een familielid of iemand uit je omgeving na het lezen van deze brochure nog vragen, geef ons dan gerust een seintje. Wij wensen jou en jouw familie en omgeving veel succes toe. Hopelijk vinden jullie op-nieuw een evenwicht en perspectieven voor de toekomst.
p. 35
Praktische informatie
p. 41
Het behandelend team
Het team.
Moder ato
Therapeutische werking: visie ZORGPROGRAMMA ‘ANGST EN DEPRESSIE PLUS’ ZORGPROGRAMMA ‘MIDDELENMISBRUIK PLUS’
Voor wie zijn deze zorgprogramma’s bedoeld?
Therapeutische werking: visie Voor wie zijn deze zorgprogramma’s bedoeld? Wat willen we samen bereiken? Hoe doen wij dit? Wat is onze aanpak?
Voor jou, als je iemand bent die al langere tijd vastloopt in verschillende problemen en er maar niet in slaagt om verandering te brengen in je depressieve- en/of angstklachten of in je problematisch middelenmisbruik. Je hebt het gevoel dat je emoties ontregeld zijn. Mensen uit je omgeving lijken niet om te kunnen met jouw reactie of reageren ongepast op jouw grote nood. Je bent ten einde raad en probeert de dag door te komen. Dit leidt vaak tot (destructief) gedrag dat enkel op korte termijn helpt: • sommigen gaan ondoordacht en impulsief gedrag stellen om van de last af te komen: automutilatie (zelfverwonding), verdovende middelen, emotioneel eten, … • anderen zijn erop bedacht om last te voorkomen, te vermijden: jezelf isoleren, confrontaties uit de weg gaan, dag/nacht ritme omgooien, je anders voordoen, …. Een grote emotionele kwetsbaarheid en een gebrek aan ondersteuning en/of kracht zorgen ervoor dat je hele persoon komt vast te zitten: • je zelfbeeld is verstoord, je ervaart een gebrek aan zelfvertrouwen, grote leegte, ... • je relaties met anderen verlopen chaotisch, afstandelijk en/of brengen veel angst met zich mee • je denken is verstoord door piekeren, onrealistische verwachtingen, zwart/wit denken, wantrouwen, dissociatie, ...
7
Je ervaart een grote onzekerheid over hoe jij je leven wilt leiden. Al te vaak reageer je automatisch, zonder na te gaan of een reactie gepast is in de huidige situatie. Hoe hard je ook probeert uit de put te geraken, hij lijkt alsmaar dieper te worden. Je vecht maar wordt moe, zo moe.
Wat willen we samen bereiken? Fundamentele aanvaarding van je eigen beleving: impulsen en spanningen leren verdragen, leren beheersen van crisissituaties en emoties, je ‘automatische piloot’ uitzetten en nieuwe manieren leren in omgaan met jezelf en anderen, je sterke kanten ontdekken en verder uitbouwen, keuzes maken in denken en doen. Dit alles zorgt er voor dat jij je beter gaat voelen en dat je betere relaties kan ontwikkelen.
dat DGT niet alleen werkt aan problemen, maar aan alle persoonskenmerken die bijdragen tot een vastgelopen situatie. Deze individuele aanpak vraagt van jou (je omgeving en de begeleiding) een grote toewijding (commitment). Dit wil zeggen: een bereidheid tot verandering (van binnenuit), maken van directe afspraken, poging tot daadwerkelijke gedragsverandering, bereidheid om alle problemen en gevoelens bespreekbaar te maken en bereidheid om adviezen op te volgen. Naast een individueel en een groepsaanbod in het dagcentrum bieden wij telefonische permanentie (24u/24u). De verpleging van de opnamedienst biedt ondersteuning in het toepassen van nieuwe vaardigheden in je persoonlijke context.
Hoe doen wij dit? Wat is onze aanpak? Ons zorgprogramma gaat uit van de principes van Dialectische Gedragstherapie (DGT), ontwikkeld door Prof. M. Linehan aan de universiteit van Washington. Deze visie werd naar de afdeling vertaald door LMC van den Bosch. Het uitgangspunt noemt men de bio-sociale theorie. Deze manier van kijken naar persoonlijke problemen vertrekt vanuit de zelfsturende kracht die elke mens bezit. Biologische kwetsbaarheid, een invaliderende houding van jezelf en je omgeving en/of traumatische ervaringen kunnen persoonlijke groei echter verstoren. Hierdoor wordt een persoon beperkt in zijn mogelijkheden om verantwoordelijkheid op te nemen naar zichzelf en naar anderen. In het programma word je aangespoord om deze verantwoordelijkheid zoveel als mogelijk opnieuw op te nemen. Je bent spilfiguur in je eigen behandeling. Je leert vaardigheden aan om anders om te gaan met jezelf en met anderen. De begeleiding helpt jou om nieuwe vaardigheden uit te proberen, om over belemmeringen heen te komen en om gemotiveerd te blijven. We doen een beroep op je ‘wijze geest’ om te doen wat helpend is en we richten je aandacht op gezonde krachtbronnen in je leven. We spreken van een zorgprogramma angst/depressie of middelen ‘plus’ om8
9
Therapeutische werking: fasering en aanbod
Gedurende de behandeling maak je deel uit van een groep mensen met gelijkaardige problemen. Het programma verloopt in 4 fasen: • • • •
Therapeutische werking: fasering en aanbod Fase 0: intakegesprek Fase 1: behandeloriënatie Fase 2: behandeling Fase 3: nabehandeling
Fase 0: intakegesprek - 2x afspraak van ± 1 uur. Fase 1: behandeloriëntatie - duurt in principe 3 weken, kan in samenspraak met behandelend team één maal verlengd worden. Fase 2: behandeling - omvat max. 2x3 modules van 6 weken, tussen de modules in is 1 week rusttijd voorzien. Fase 3: nabehandeling - omvat max. 4 periodes van 3 maanden.
Fase 0: intakegesprek Tijdens dit gesprek maak je kennis met de opnamecoördinator van het ziekenhuis en het afdelingshoofd. Deze laatste zal je op de hoogte brengen over verdere behandelmogelijkheden binnen onze setting. Je krijgt deze infobundel over onze werking. Op basis van deze informatie kan je een gerichte hulpvraag stellen die bekeken wordt in het team. Als team willen we samen met jou nagaan of je begrijpt wat het betekent om te kiezen voor behandeling en of dit echt is wat je wilt.
Fase 1: behandeloriëntatie Vanaf de eerste dag van je behandeling wordt gevraagd 4 weken geen gebruik te maken van niet voorgeschreven medicatie, alcohol noch andere drugs 11
en er gebeurt een urinecontrole voor het opsporen van verdovende middelen. Tijdens deze fase kunnen ook labo-onderzoeken, EKG- en EEG-afname en een internistische raadpleging gebeuren. In deze eerste fase wordt er gewerkt aan de afstemming tussen jou, jouw familie en de behandelaars. We proberen overeenstemming te bereiken over wat het eigenlijke probleem is waaraan gewerkt zal worden, over de doelen die nagestreefd zullen worden en over de manier van werken.
Individueel luik In deze fase wordt toegewerkt naar een behandelcontract. Dit is een gezamenlijke overeenkomst over de problemen en doelen waaraan gewerkt moet worden. Dit contract omvat: • Afdelingsafspraken. • Je KOP-plan (Klachten, Omstandigheden, Persoonlijkheidskenmerken). In het KOP-plan vind je een probleemsamenhang, kracht- en steunbronnen, jouw algemene doelstellingen en de behandeldoelen op korte termijn. Jouw groepsbegeleid(st)er en psycholoog helpen je bij de uitwerking hiervan. • Je crisisplan. Dit is een stappenplan die jou helpt om effectief te leren omgaan met spanningen en crisismomenten.
Therapeutisch groepsaanbod Van de eerste dag maak je deel uit van één van de vier groepen in het dagcentrum. Afhankelijk van je hulpvraag en/of persoonlijke noden sluit je aan bij een vaardigheids1- of een ervaringsgroep2. Je start met vaardigheidstrai1 De vaardigheidsgerichte (V1 en V2) groepen richten zich tot mensen voor wie het aangewezen is om hun probleemoplossende vaardigheden te vergroten. De focus ligt meer op het individu. Een realistisch beeld vormen van jouw mogelijkheden en beperkingen, deze aanvaarden en een plaats geven in jouw leven zijn belangrijke aandachtspunten. Door één dag in de week thuis te zijn kan je meteen op je eigen terrein met een aantal doelstellingen aan de slag. Structuur, zelfzorg en je draagkracht versterken zijn belangrijke doelstellingen. De V-groepen 4 dagen (V1 niet op woensdag en V2 niet op vrijdag). 2 De ervaringsgerichte (E1 en E2) groepen richten zich tot mensen voor wie het aangewezen is om in het bijzijn van andere groepsleden kritisch stil te staan bij hun typische manieren van omgaan met zichzelf en omgaan met anderen. Via de groep komen mensen tot bepaalde inzichten, ze worden geconfronteerd, ze kunnen experimenteren met nieuwe vaardigheden. De focus ligt op bewustwording en verandering. Voldoende draagkracht en introspectief vermogen (kunnen reflecteren)
12
ningen: crisisvaardigheden en een introductie kernoplettendheidsvaardigheden. De sessies psycho-informatie over de bio-sociale theorie geven jou een beeld over de samenhang tussen je persoonlijkheidskenmerken, omstandigheden en je klachten. Bij DGT wordt gebruik gemaakt van gedragsanalyses. Het is een instrument dat je leert met aandacht en oordeelvrij stil te staan bij probleemgedrag: • Wat waren uitlokkende factoren en wat maakt mij daar zo kwetsbaar voor? • Wat waren de gevolgen hiervan en op welke manier kan ik daar in de toekomst anders mee omgaan? • Op welke manier kan ik tot herstel komen? Specifieke vaktherapieën (Muziek, ActiePunt en Creatieve therapie) bieden jou de mogelijkheid nieuwe vaardigheden, inzichten en omgangsvormen eigen te maken. Je krijgt informatie van ervaringsdeskundigen (medepatiënten uit fase 3) en je maakt kennis met de sociale dienst en de dienst zingeving.
Hoe verder? Deze fase duurt minimum 3 weken. In een gezamenlijke teamvergadering bespreken we met jou wat je verdere traject kan zijn. Er zijn verschillende mogelijkheden, afhankelijk van het engagement (de samenwerkingsovereenkomst) dat jij wilt aangaan. Keuzeopties: • Je kiest voor verdere behandeling in fase 2 en je gaat een engagement aan voor het volledige therapieprogramma de komende 6 weken. Samen met je groepsbegeleid(st)er en psycholoog werk je verder aan het behandelplan. • Jijzelf of het team kan besluiten om fase 1 éénmalig te verlengen wanneer blijkt dat je nog niet klaar bent om te starten in fase 2. Je hebt bv. nog veel rust nodig, je medicatie staat nog niet op punt of je hebt nog niet de kans gehad aan alle vaardigheidstrainingen in fase 1 deel te nemen • Je kiest voor ontslag, ambulante behandeling, een ander ziekenhuis of voor behandeling op een andere afdeling binnen ons ziekenhuis. zijn noodzakelijk. De E-groepen worden 5 dagen in de week verwacht in het dagcentrum.
13
Fase 2: behandeling De behandelfase van beide zorgprogramma’s voorziet 3 modules van telkens 6 weken engagement voor een trainingspakket. Zo kan je gedurende het volledige behandeltraject de drie trainingen volgen: kernoplettendheid, emotieregulatie en sociale vaardigheid. Na elke 6 weken beslis jij zelf om je engagement te verlengen voor een nieuwe module. Je kan overstappen naar fase 2 wanneer je bereid bent een behandelprogramma te volgen en de inzet die hiervoor nodig is kunt opbrengen.
Individueel luik Het KOP-behandelplan is de rode draad doorheen je behandeling. Dit behandelplan wordt in fase 2 verder uitgewerkt. Het werken aan je persoonlijke doelstellingen en de resultaten hiervan evalueren we samen op een teambespreking. Deze vindt plaats om de 6 weken. Je brengt je evaluatie en je voorstel voor verdere behandeling of ontslag. Bij de voorbereiding hiervan kun je rekenen op de hulp van je groepsbegeleid(st)er. Individuele-, partner- en gezinsgesprekken zijn mogelijk op vraag of indicatie van het team. Je kan gedurende de hele behandeling gesprekken aanvragen bij je behandelend geneesheer, de sociale dienst (info zie verder) en/of de dienst zingeving. Ook voor de organisatie van individuele tijdsbesteding kan je begeleiding vragen.
Coaching en telefonische consultatie In het behandelprogramma leer je op een nieuwe, effectieve manier met moeilijkheden en lastige emoties om te gaan. Zoals bij elk leren, verloopt dit proces met vallen en opstaan. Wanneer je merkt dat je de neiging hebt om in oud, niet effectief gedrag te hervallen, kun je ALTIJD een beroep doen op coaching door één van de teamleden.
Buiten de werkuren staat de verpleging van Da Capo in voor de ‘telefonische consultatie’. Via het nummer 03/780 38 34 bereik je Da Capo (ook ’s nachts en tijdens de weekends!). Aarzel niet om van dit aanbod gebruik te maken. Op momenten dat je zelf het overzicht even kwijt bent, kan een goeie coaching het verschil maken tussen ontsporen en een gepaste reactie vinden op de situatie.
Therapeutisch groepsaanbod • • • • • • • • • • •
aandachtsoefeningen psycho-informatie vaardigheidstrainingen validatiegroep doelenbespreking vaktherapieën open aanbod mindfulness verdieping zingeving huishoudelijke therapie: kook en ontbijt weekopening en -evaluatie
Aandachtsoefeningen We oefenen met het bewust richten van je aandacht. Misschien ken je de ervaring dat je aandacht met jou een loopje neemt. Je wordt meegesleept door gedachten, lichamelijke gewaarwordingen of emoties. Het is daarom van belang te leren je aandacht zelf te kunnen richten zodat je je vrijer en bewuster kan voelen. De oefeningen brengen je terug in het hier-en-nu, bij de ervaringen van het moment. Psycho-informatiegroep Middelenmisbruik Je krijgt productinformatie en de gevolgen van misbruik van middelen worden toegelicht. Verder besteden we aandacht aan hervalpreventie en we staan in de groep stil bij ons gebruik, de gevolgen ervan voor jou en jouw omgeving en hoe ermee om te gaan.
Tijdens de werkuren spreek je iemand van de eigen begeleiding aan. 14
15
Angst en depressie Het psycho-informatief pakket van 2x8 weken is bedoeld om de symptomen, de oorzaken en de behandelingsmogelijkheden, bij enerzijds depressie en anderzijds angst, beter te leren kennen en te begrijpen. De bedoeling is dat je daardoor in staat bent om je therapie vol te houden, dat klachten verminderen, dat je kan accepteren dat er een gevoeligheid hieromtrent bij jou aanwezig is en dat je door dit alles een grotere tevredenheid kan ontwikkelen in je eigen leven. Vaardigheidstrainingen Kernoplettendheidsvaardigheden De kernoplettendheidsvaardigheden zijn basisvaardigheden in het omgaan met heftige emoties, negatieve gedachten, impulsief gedrag en de omgang met anderen. Je leert bewust je aandacht richten, daarmee vergroot je de controle van je denken, voelen en handelen. Het doel van de vaardigheden is dat je meer in evenwicht komt en controle gaat ervaren door bewuster te zijn van jezelf en de werkelijkheid rondom jou. Emotieregulatie Wanneer mensen in de knoop liggen met zichzelf zien we veelal twee mogelijke manieren van reageren op emotioneel vlak. Er zijn mensen die zich laten overspoelen door hun emoties en er zijn mensen die zich afsluiten voor hun emoties. Het doel van deze training is om weer controle te krijgen over zichzelf en op een goede manier te kunnen omgaan met hun gevoelens. Ons uitgangspunt is dat elke emotie zinvol is. We moeten dus niet van de emoties zien af te geraken, maar we moeten trachten te begrijpen waarom we ze zo ervaren. Sociale vaardigheden Sociaal vaardig reageren doe je door te doen wat effectief is in sociale relaties. We leren onderscheid maken tussen verschillende belangen die spelen in een sociale situatie en om prioriteiten te stellen. We werken op drie terreinen: De kans vergroten dat je de gewenste verandering bekomt, relaties aan16
gaan, behouden en verbeteren en je zelfrespect verbeteren of behouden. Validatiegroep (ervaringsgroepen 1 en 2) Dit is een groepsgesprek waarin je leert jezelf en anderen erkenning te geven, elkaars beleving fundamenteel leert aanvaarden. Dit helpt om je blik te verruimen en een aanvaardende houding aan te nemen naar onszelf en anderen. In deze gesprekken kunnen allerlei thema’s aan bod komen: oefenen in het omgaan met jezelf, met anderen en met moeilijke situaties, jouw problemen, gebeurtenissen en ervaringen in de groep of buiten het dagcentrum, … Doelenbespreking (vaardigheidsgroepen 1 en 2) Wekelijks bespreken we een aantal persoonlijke doelen die er op termijn kunnen voor zorgen dat lasten verminderen en/of steunbronnen vergroten. Door het overlopen van vragen samen met de andere groepsleden gaan we na of je doel goed gepland is, concreet genoeg is, haalbaar is op dit moment, of je hulp daarbij nodig hebt van anderen, ... We beginnen de sessie met de evaluatie van de voorbije week. Hoe is het verlopen, wat is goed gegaan, wat niet, hoe kan je volgende keer met deze hindernissen omgaan, wat was het effect op anderen in je omgeving, ... Na de evaluatie plan je een nieuw doel tegen de volgende sessie. Vaktherapieën In de vaktherapieën kan je meer zicht krijgen op je gedrag, je interacties met anderen, je emoties en denkpatronen. Je kan, in samenwerking met de therapeut, doelen stellen die je helpen in je acceptatie- en veranderingsproces. Aan deze doelen wordt gewerkt binnen de specifieke context van creatieve therapie, expressie- en muziektherapie en psychomotorische therapie. DGT-vak In deze therapie worden er oefeningen gegeven op de theorie die je krijgt in de vaardigheidstrainingen met doel de theorie beter te begrijpen en toe te passen. De oefeningen kunnen bestaan uit rollenspel, beeldende opdrachten, schrijfopdrachten en spel. Beeldende therapie In beeldende therapie wordt er gewerkt met beeldende materialen zoals 17
collages, pastelkrijt, tekenen, klei, verf,… Hierbij is niet het resultaat (eindproduct) van belang maar het proces: durven stil staan bij jezelf, emotie-expressie, durven/leren uiten en spreken over je gedachten en gevoelens, enz. Er wordt gewerkt met individuele en groepsopdrachten. Creatief en taakgericht werken kan voor jou een belangrijke ontdekkende, ondersteunende en ontspannende waarde hebben. We werken met thema’s die leven in de groep en met persoonlijke groeidoelen en verwerking. ActiePunt In het ActiePunt doe je via diverse materialen en technieken aan zelfobservatie. Op zoek naar je werkhouding, je mogelijkheden en grenzen, frustratieniveau, sterktes, je relatie tot anderen, … Het doel is te oefenen met de principes van de vaardigheidstrainingen om te komen tot acceptatie en een begin te maken met alternatief gedrag en nieuwe denkpistes. Muziektherapie In muziektherapie gaan we via het medium muziek op zoek naar onszelf en de ander. Het is een ervaringsgerichte groepsactiviteit waarbij we samen muziek beleven op verschillende manieren. We gaan actief musiceren in gestructureerde spelsituaties, vrije improvisaties, zang en maken ook ruimte om samen muziek te beluisteren en erover te reflecteren.
18
groep ga je verder aan de slag met fundamentele aanvaarding van beleving, leren dragen van impulsen en spanningen, uitzetten van je automatische piloot in denken en doen, en train je de attitude om volle aandacht te geven aan wat belangrijk is. Deze basishouding vergroot de kans om in zelfzorg dat te doen wat echt helpend is. Zingeving Tijdens je opname kan het gebeuren dat allerlei vragen naar boven komen. Vragen zoals: Waarom overkomt mij dit? Wat is de zin van dit alles? Hoe moet het nu verder? Zal alles wel goed komen? Waar vind ik houvast? Met andere woorden dat je je afvraagt wat de zin en de betekenis is van wat je overkomt. We zouden dit zinvragen kunnen noemen. Vragen waar geen eenduidig antwoord op te geven is. Misschien ervaar je je eigen geloofs- of levensovertuiging hierbij als een houvast. Of juist niet. Misschien helpt jouw geloofs- of levensovertuiging in je omgaan met je ziek zijn. Of misschien niet. In deze samenkomsten willen we aan de hand van allerlei thema’s met elkaar in gesprek gaan. Daarbij hebben we aandacht en respect voor ieders overtuiging. Het is een samenkomst waarin we met elkaar spreken over wat ons ten diepste beroert en kracht geeft. Voor meer informatie kan je terecht bij de begeleiding of rechtstreeks bij Mieke Van Steelandt, dienst zingeving. Zij is op werkdagen bereikbaar tussen 8.30 uur en 16.30 uur. Ook voor een individueel gesprek kan je steeds terecht op deze dienst.
Open aanbod Uit de verschillende ateliers van het Open Aanbod kan je een keuze maken voor de invulling van de vrije momenten in jullie weekschema. Het gamma bestaat uit: houtbewerking, handambachtelijke activiteiten, creatief atelier, fitness en groepssport, zwemmen, cultuuratelier, muziekatelier, het activiteitencentrum ‘De Witte Hoeve’. Je kan een vaktherapeut aanspreken voor het helpen maken van keuzes en het inplannen van de verschillende ateliers in je persoonlijk rooster.
Aandacht voor de rol als ouder Binnen ons psychiatrisch centrum willen we aandacht besteden aan de mens in zijn totaliteit. Vanuit deze visie bieden we ondersteuning aan bij het uitoefenen van andere rollen dan die van patiënt. Daarom geven we u de mogelijkheid om een gesprek te hebben over de kinderen met als doel u, waar nodig, te kunnen ondersteunen in uw ouderrol.
Mindfulness verdieping Deze training vormt het vervolg op de kernoplettendheidsvaardigheden. In
Huishoudelijke therapie: kook en ontbijt Eenmaal per week kook je samen met de groep en heb je een gezamenlijk 19
ontbijt. Jullie bepalen zelf wat jullie klaarmaken, gaan zelf boodschappen doen, koken, eten en doen samen de vaat. In deze activiteit komen heel wat aspecten aan bod: leren onderhandelen, opkomen voor je mening, budgetteren, afspraken maken, werk verdelen, samenwerken, leren koken, het gezellig maken, tafelen, … Weekopening en weekevaluatie Even terugkijken, stilstaan bij wat nu is en vooruit kijken… De nieuwe manier van in het leven staan en het omgaan met moeilijkheden, kan in de weekends en in de eigen omgeving geoefend en getoetst worden. Deze belangrijke stappen vragen de nodige voorbereiding en reflectie. Dit gebeurt in groep en onder begeleiding van je groepsbegeleiding.
Hoe verder in fase 2? Elke 6 weken is er een teamvergadering waarin zowel jij als de mensen van het team de kans nemen om stil te staan bij je behandeling. We maken samen een evaluatie en we bespreken wat je verdere traject kan zijn. Er zijn verschillende mogelijkheden, afhankelijk van het engagement dat jij verder wilt aangaan. Keuzeopties: • Indien je maximale behandeltermijn (2x3 modules) op Moderato nog niet is overschreden, kan je kiezen voor verdere behandeling in fase 2 en je engagement verlengen voor de komende 6 weken. • Je kiest voor ontslag, ambulante behandeling, een ander ziekenhuis, of behandeling in een andere afdeling binnen ons ziekenhuis.
Je kan ook net als in fase 2 een beroep doen op de telefonische 24u/24u permanentie.
Individueel luik Het KOP-behandelplan is nog steeds de rode draad doorheen je terugkomprogramma. Je kan tijdens je terugkomdag een gesprek aanvragen bij je behandelend geneesheer, psycholoog, verpleging, de sociale dienst en/of de dienst zingeving.
Therapeutisch groepsaanbod Je sluit aan in de nazorggroep op Da Capo. De dag start met aandachtsoefening. Vervolgens is er de consultatiegroep met coaching op vraag. In de namiddag is er een sessie ‘vrijetijdsbesteding’ en voor een aantal deelnemers ook nog een infosessie aan nieuwe patiënten.
Hoe verder? Na een periode van 3 maanden zal er samen met jou, tijdens een teamvergadering, besproken worden wat je verder traject kan zijn. Afhankelijk van jouw doelstellingen en de samenwerkingsovereenkomst die jij kan en wil aangaan zal jouw nabehandeling verlengd worden met 3 maanden.
Fase 3: nabehandeling Indien wenselijk engageer jij je voor nazorg in een terugkomprogramma van 1 dag per week. Gedurende maximaal 4x3 maanden richten we samen alle aandacht naar buiten. Jij bent bezig het geleerde toe te passen in je eigen omgeving, daarbij ondersteund door je groepsbegeleid(st)er en je individuele therapeut. 20
21
Therapeutisch klimaat Communicatie en omgaan met informatie
Therapeutisch klimaat
Als team van Moderato willen we ten zeerste benadrukken dat we streven naar een klimaat waarin de communicatie gekenmerkt wordt door openheid en overleg. We waarderen het wanneer patiënten en familieleden zelf hun tevredenheid, twijfels of irritaties bespreekbaar stellen. Het team geeft geen informatie aan derden zonder je toestemming. Een uitzondering is je huisarts en je verwijzer, tenzij je daar uitdrukkelijk bezwaar tegen maakt. Dit kan je melden bij je inschrijving. In het kader van een zo volledig mogelijke gegevensverzameling nemen wij, mits je instemming, contact met vorige behandelaar(s). Alle teamleden (geneesheren, afdelingshoofd, groepsbegeleiding, sociale dienst, therapeuten) waarmee je tijdens je behandeling in contact komt zijn gebonden aan het beroepsgeheim. Van jou verwachten we dat je persoonlijke gegevens over anderen die je tijdens je behandeling verneemt, respectvol behandelt en niet doorvertelt. Je familie of vertrouwenspersoon kan tijdens je behandeling contact opnemen met iemand van het team. Het team verbindt er zich toe geen inhoudelijke informatie vrij te geven zonder jouw toestemming.
Communicatie en omgaan met informatie Therapie-interfererend gedrag
Therapie- interfererend gedrag Therapie interfererend gedrag is elk gedrag dat de therapeutische relatie, het therapeutische klimaat of het commitment naar behandeling verstoort of op de helling zet. De ene verstoring is veel ernstiger dan de anderen, vandaar dat we een onderscheid maken in drie categorieën van gedrag.
23
Grensoverschrijdend gedrag Dit is gedrag dat de persoonlijke grens van de begeleider/therapeut/medepatiënt overschrijdt. Deze probeert jou aan te geven wat het bij hem teweegbrengt in een taal die aanzet tot nadenken over… en hij stelt jou vervolgens de vraag of je er iets aan zou kunnen veranderen. Voorbeelden: • je kwetst iemand door wat je zegt of doet • je zegt dingen die indruisen tegen waarden en normen van de andere • je komt in de persoonlijke ruimte (privacy grens) van iemand • je zegt iets dat de ander hindert om te doen wat belangrijk is voor hem/ haar. • ... Hopelijk komen jullie er zo samen uit!
Therapiebelemmerend gedrag Voor de afgrenzing van dit begrip vertrekken we vanuit de biosociale theorie. Therapiebelemmerend gedrag betekent dat je: • niet vaardig/effectief omgaat met je emotionele kwetsbaarheid • jezelf of iemand anders invalideert/ondermijnt. Het gaat dus om gedrag dat bij de problematiek hoort en waaraan iets gedaan moet worden. Voorbeelden: • drank/drugsgebruik • automutilatie • verbale agressie • je isoleren, wegblijven van het dagcentrum, … • emotioneel eten/overmatige bewegingsdrang • … Wanneer je therapiebelemmerend gedrag stelt, wordt meteen gereageerd. In onze boodschap willen we naar voor brengen dat we je gedrag kunnen 24
begrijpen maar niet kunnen tolereren. Er wordt van jou verwacht dat je een gedragsanalyse maakt. Hiervoor stap je tijdelijk uit het therapieprogramma en krijg je de gelegenheid om je af te zonderen om aan deze taak te werken. Uitgangspunt is dat het gestelde gedrag niet effectief was en dat je kunt putten uit de vaardigheidstrainingen om een beter geschikt alternatief te vinden. Het is je eigen verantwoordelijkheid om consultatie te vragen bij de analyse. Naast het maken van een analyse wordt ook verwacht dat je gedrag stelt om herstel te bewerkstelligen (we nemen geen genoegen met intenties, je moet concreet gedrag stellen). De analyses en het herstel worden door de groep en de groepsbegeleiding kritisch doorgelicht, ten laatste op de dagafsluiting. Hierna kan je ofwel terug aansluiten ofwel worden van jou nog enkele toevoegingen verwacht. Indien nodig wordt een bezinningsperiode ingevoerd waarbij je enkele dagen niet aanwezig bent in het dagcentrum. Wanneer nadien niet voldoende commitment aan de waarden en doelen van het programma blijkt, komen we onvermijdelijk bij de vraag of het programma wel geschikt is. Er kan besloten worden het contract stop te zetten. Een nieuw commitment met het team is mogelijk. De samenwerking wordt hernieuwd in fase 1.
Therapievernietigend gedrag Therapievernietigend gedrag gaat over gedrag dat vernietigend is naar de setting en de behandeling toe. Voorbeelden: • drugs- of alcoholgebruik binnen het ziekenhuis • fysieke agressie • verhandelen van middelen • … Dit vraagt om onmiddellijke stopzetting van het contract. Een nieuwe aanvraag voor opname is mogelijk. De wachttijd wordt bepaald in de individuele heropnamevoorwaarden. Afhankelijk van het gedrag dat vernietigd is naar de setting varieert dit van 1 tot 3 maanden of kan het betekenen dat je enkel nog een crisisopname kunt krijgen. Ook 3 opéénvolgende afwezigheden voor een therapieonderdeel vallen on25
der vernietigend gedrag. De regel stelt dat je niet 3 x achter elkaar een zelfde programmaonderdeel mag missen omdat je anders de aansluiting op het programma kwijt bent. Je houdt zelf in een agenda bij wanneer je afwezig was (dit geldt ook voor individuele gesprekken in het ziekenhuis!). Na de 1ste afwezigheid word je herinnerd aan je commitment en de gevolgen.
Familie en vertrouwenspersoon Iedereen leeft in verschillende omgevingen. Het dagcentrum is één van deze contexten, je gezin, familie, vriendenkring, werksituatie, buurt, … zijn er andere. Het dagcentrum is maar een tijdelijke context. Het zijn vooral de andere contexten waar jij in de toekomst mee verder moet. Daarom vinden wij het belangrijk om de mensen die voor jou belangrijk zijn te betrekken bij je behandeling. Reeds tijdens fase 1 nodigen wij iemand uit je omgeving uit voor een gesprek. In dit gesprek hebben we vooral aandacht voor een wederzijdse kennismaking en de kijk van het familielid/de vertrouwenspersoon op jou en jouw problemen. In het verdere verloop van je behandeling kunnen er nog gesprekken plaatsvinden als dit zinvol is. Dit kan op vraag van het team, maar ook van jou of van een familielid of vertrouwenspersoon. Alleszins gebeurt het altijd in overleg met jou en de betrokkenen. Indien je hiertegen bezwaar hebt, kan je dit bespreken met het afdelingshoofd of de behandelend geneesheer.
Crisisopname Doen er zich tijdens de behandeling verwikkelingen voor dan kan je een beroep doen op een kortdurende hospitalisatie in een afdeling van het ziekenhuis. De combinatie van dagbehandeling en hospitalisatie kan maximum voor drie weken. Je behandelprogramma loopt in deze periode verder in het dagcentrum.
Individuele contacten Zoals je al kon merken werken wij op het dagcentrum voornamelijk in groepsverband. Daarnaast voorzien we ook individuele contacten: 26
• • • • • • • • •
Individuele gesprekken met groepsbegeleid(st)er Individuele psychotherapie Partner- en of gezinsgesprekken Individuele begeleiding tijdbesteding Sociale dienst Individuele begeleiding bij de vaktherapieën Behandelend geneesheer Afdelingshoofd Dienst zingeving
Afspraken met de sociale dienst of geneesheer maak je via je groepsbegeleiding. Je houdt zelf een agenda bij zodat je niet 3x aanéénsluitend afwezig bent voor eenzelfde therapieonderdeel.
Sociale dienst Jij en je familie kunnen op ons een beroep doen indien u dit wenst. Als patiënt maakt u bij voorkeur een afspraak. Familie kan ons het gemakkelijkst contacteren via telefoon of mail. Vragen omtrent uw sociale, financiële en administratieve situatie vormen de kern van ons takenpakket. Enkele voorbeelden: • Je maakt je zorgen of je de juiste instanties verwittigd hebt bij opname (werkgever, mutualiteit, school, vakbond, enzovoort). • Je hebt vragen omtrent de kostprijs van uw verblijf en/of omtrent je financiële situatie in het algemeen. • Je vraagt je af hoe een tussenkomst te bekomen van de hospitalisatieverzekering. • Je hebt vragen omtrent een juridisch probleem. • Je wil in de toekomst je heroriënteren of herintegreren op de arbeidsmarkt. • Je hebt problemen op de woonmarkt. • Je wenst info omtrent opleidingsmogelijkheden, zelfhulpgroepen, vrijwilligerswerk. Een belangrijk principe in de behandeling is dat mensen zelf het stuur van hun eigen leven blijven vasthouden. Wij bieden hulp en ondersteuning om voor27
opgestelde doelen te bereiken. Daarvoor maken wij intern deel uit van een team van behandelaars. Daarnaast delen wij de zorg met instanties buiten het psychiatrisch centrum. Naar elkaar doorverwijzen, elkaar op de hoogte houden en met elkaar overleggen, vormen hierin belangrijke taken voor sociale dienst. Wij willen hiermee de continuïteit van de zorg garanderen na ontslag. Contact en info Arlette Berckmoes maatschappelijk assistente T: 03 780 38 87 of 03 776 00 41 bp 541 E:
[email protected] Myriam van de Velde Sociaal verpleegkundige T: 03 780 38 91of 03 776 00 41 bp 545
[email protected]
Ontslag Het beëindigen van de behandeling gebeurt in overleg tussen jou, je behandelend geneesheer en het team. Het stopzetten van de behandeling zonder wederzijds akkoord, houdt in dat bij een heraanmelding een nieuwe intakeprocedure plaatsvindt. Een goed voorbereid ontslag verhoogt de kans op succes. Indien zinvol betrekken we hierbij ook jouw familie of vertrouwenspersoon. Dit gebeurt natuurlijk in samenspraak met jou. Voor velen is na het beëindigen van de behandeling op het dagcentrum verdere ambulante zorg nodig. Wij gaan samen met jou op zoek naar geschikte nazorg en maken al concrete afspraken. Bij eventuele moeilijkheden kan het team beslissen tot een voortijdig ontslag. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer je je onttrekt aan het behandelingsgebeuren, bij agressief gedrag, middelenmisbruik, onwettige afwezigheden, ... (therapiebelemmerend gedrag, zie therapeutisch klimaat).
28
29
Patientenraad Waarom een patiëntenraad? De bedoeling van de patiëntenraad is dat patiënten hun mening kwijt kunnen over het reilen en zeilen op de afdeling en ideeën kunnen formuleren die kunnen leiden tot een nog betere kwaliteit van zorg op Moderato. Via de patiëntenraad kunnen patiënten meer inspraak krijgen over de werking van Moderato en kunnen zij de belangen van patiënten helpen behartigen.
Wat kan er allemaal besproken worden op de patiëntenraad? Alles wat patiënten aanbelangt.
Patiëntenraad Waarom een patiëntenraad? Wat kan er allemaal gesproken worden? Wie kan deelnemen?
Wie kan deelnemen aan de patiëntenraad? Iedereen van de patiënten die interesse heeft om deel te nemen: je bent van harte welkom! Ideaal is dat er minstens van elke groep iemand aanwezig kan zijn. De vergadering wordt voorgezeten door één van de patiënten. Er zit niemand bij van het personeel van Moderato. Marjolein Deceulaer, stafmedewerker herstel, is wel aanwezig ter ondersteuning. Je kan naar de patiëntenraad komen omdat je zelf iets hebt dat je daar wilt bespreken, maar je kunt ook komen om te luisteren, mee te denken, ...
Hoe vaak komt de raad samen, duur en locatie? Wat gebeurt er met de voorstellen, ideeën? 31
Hoe vaak komt de patiëntenraad samen, hoe lang duurt de patiëntenraad en waar gaat deze door? De patiëntenraad komt ongeveer één keer per vier/zes weken samen. De duur van de vergadering hangt af van het aantal agendapunten, maar meestal duurt de vergadering 1 uur tot 1,5 uur. De vergadering gaat boven door, in de kapel.
Wat gebeurt er met de voorstellen, ideeën die komen uit de patiëntenraad? Wanneer de patiëntenraad tot een aantal voorstellen of vragen of ideeën komt, worden deze doorgegeven aan het team. Dit kan ofwel via Karel doorgespeeld worden, ofwel kunnen mensen uit de patiëntenraad deze voorstellen komen toelichten op een vergadering met het team.
32
33
Het
afdelingsleven
Dagindeling • • • • • • • •
08.30 - 08.55 uur 09.00 - 09.45 uur 09.45 - 10.05 uur 10.00 - 11.45 uur 11.45 - 13.00 uur 13.00 - 14.40 uur 14.40 - 15.00 uur 15.00 - 15.30 uur
dagopening - aandachtsoefening therapieprogramma pauze therapieprogramma middagmaal en pauze therapieprogramma pauze dagslot
Huisregels Aanwezigheid
Het afdelingsleven Dagindeling Huisregels
Een therapiedag start om 8.30 uur en duurt min. 7 uur, dus tot 15.30 uur. Je aanwezigheid is niet alleen wettelijk bepaald, maar is tevens een vorm van respect naar de andere groepsleden. Tijdens een therapiedag heb je in principe geen uitgang. Je aanwezigheid is geregistreerd en moet op elk moment van de dag kunnen aangetoond worden. Dit betekent dat je het terrein van het Psychiatrisch Centrum niet verlaat. Indien dit toch noodzakelijk is, vraag je altijd eerst toestemming aan de groepsbegeleiding. Het is noodzakelijk dat je op de afgesproken tijdstippen deelneemt aan de therapieën. Zowel voor jezelf als voor de groep is het belangrijk deze uren te respecteren. Wanneer je om één of andere reden toch niet (tijdig) aanwezig kan zijn, bespreek je dit eerst met je groepsbegeleidster. In geval van ziekte neem je vóór 9 uur contact op met de groepsbegeleiding. Naar analogie van het werk dient elke afwezigheid vooraf aangevraagd of 35
gewettigd met doktersbriefje/familiaal verlof. Externe consulten en afspraken worden steeds na de therapie-uren gepland. Indien dit niet mogelijk is, wordt hiervoor verlof aangevraagd of dien je je afwezigheid te wettigen met attest. Afwezigheid van meer dan twee weken leidt automatisch tot administratief ontslag. Ook bij onverwachte afwezigheid, om welke redenen dan ook, vragen we om vóór 9 uur contact op te nemen aub. Tijdens je behandeling is het in principe mogelijk vakantie of vrije dagen te nemen. Hiertoe dien je vooraf een aanvraagformulier in te vullen. Je vraagt dit formulier aan je groepsbegeleider(ster). Je hebt recht op 8 werkdagen (V1 en V2) of 10 werkdagen (E1 en E2) afwezigheid binnen een periode van 6 maanden. Men kan maximaal 2 weken aaneensluitend afwezig zijn van therapie. Verlof in het buitenland vereist toestemming van de medisch adviseur.
Middelengebruik
GSM en telefoneren GSM toestellen staan tijdens de therapie uit. In dringende gevallen ben je bereikbaar via het rechtstreekse nummer van het dagcentrum (03 780 38 96) of het algemene nummer van het Psychiatrisch Centrum (03 776 00 41 - toestel 721).
Bezoek op het dagcentrum Er zijn geen bezoekuren op het dagcentrum. Voor of na gesprekken met familie of vertrouwenspersoon is het door hen betreden van de leefruimte niet toegestaan. Er is een wachtruimte voorzien op de eerste verdieping.
Roken In Moderato geldt algemeen ROOKVERBOD. Roken is enkel buiten toegestaan. Gebruik buiten de asbakken!
Het gebruik van alcohol, (smart)drugs, energiedranken of onder invloed zijn op de campus, is verboden. Bij inbreuk op deze regel kan je verzocht worden het dagcentrum te verlaten. De behandelend arts schrijft in principe geen verslavende medicatie voor. Het gebruik van medicatie die niet door de behandelend geneesheer van het dagcentrum werd voorgeschreven kan alleen in samenspraak met de behandelend geneesheer. Dit geldt eveneens voor homeopathische middelen.
Fysieke en verbale agressie Agressie of dreiging met agressie is in het dagcentrum niet toegestaan. Naargelang de omstandigheden kan dit leiden tot onmiddellijk ontslag.
36
37
Praktische informatie Medicatie De behandelde arts van Moderato schrijft indien nodig, je medicatie voor. De centrale apotheek van het Psychiatrisch Centrum levert de medicatie. Het forfaitair bedrag voor medicatie op je maandelijkse factuur verrekent de kosten. De geneesmiddelen worden enkel afgeleverd voor de dagen waarop u ook effectief in het ziekenhuis aanwezig bent. Dit betekent dat u zelf dient in te staan voor de medicatie in weekends en eventueel op andere vrije dagen. Uw arts zorgt voor het nodige voorschrift. Eén maal per week kan je de medicatie afhalen bij je groepsbegeleid(st)er. Dit gebeurt op dinsdag. Het gebruik van medicatie blijft je eigen verantwoordelijkheid. Heb je echter moeilijkheden met correcte inname van je medicatie, dan kan je hierover andere afspraken maken.
Praktische informatie Medicatie - Betaling - Aansprakelijkheid Onderhoud en hygiëne - Maaltijden - Koffie en thee Fietsen / Auto’s - Persoonlijke bezittingen
Betaling Over de betaling van je opname op het dagcentrum vind je informatie in de algemene brochure van het Psychiatrisch Centrum. Let wel aangezien een opname op het dagcentrum een daghospitalisatie is, moet je geen rekening houden met: ‘persoonlijk aandeel hospitalisatie’, ‘kamersupplement’ en ‘overige kosten’. In bepaalde gevallen kan je via het ziekenfonds genieten van tegemoetkomingen n.a.v. je opname. Ook sommige hospitalisatieverzekeringen betalen een daghospitalisatie terug. Voor meer informatie hierover en met al je vragen over betalingen en facturen kan je terecht bij de sociale dienst.
Samenwerkingsoverleg Klachten 39
Aansprakelijkheid Een psychiatrische behandeling ontslaat je niet van eigen verantwoordelijkheid. Iedereen is verantwoordelijk voor de schade die hij aanricht. Moderato is niet verantwoordelijk voor beschadiging of het verloren gaan van eigendommen.
Onderhoud en hygiëne Samenleven in een beperkte ruimte brengt meestal een tijdelijke wanorde met zich mee. Op verscheidene manieren proberen we de leefruimte op het dagcentrum zo aangenaam mogelijk te maken. Jij kan hieraan bijdragen door je eigen spullen op te ruimen en deel te nemen aan de taken die jouw groep heeft. De afspraken hierover vind je in het mapje van de groep en in de keuken.
Maaltijden Een warme maaltijd, geserveerd in het restaurant, is inbegrepen in de dagprijs. Mits je dit de vrijdag voordien meldt kan je ook een broodje bestellen. Wens je op bepaalde dagen geen maaltijd dan meld je dit ten laatste de dag voordien aan het afdelingshoofd. Het menu hangt telkens een week op voorhand op het prikbord. Indien nodig kan de keuken ook een dieetmaaltijd voorzien. Je bespreekt dit vooraf met je behandelend geneesheer.
Fietsen / auto’s Fietsen en brommers kunnen terecht op de parking van Moderato. Als je met de auto komt, moet je parking zoeken op de openbare parkings van de stad of in de omliggende straten. Hou er rekening mee dat je op sommige plaatsen moet betalen of je parkeerschijf moet plaatsen. U kan, voor de prijs van 35 euro een “werkabonnement” aankopen (is 1 maand geldig) bij de dienst mobiliteit van het stadhuis. Meer informatie daarover is te verkrijgen bij de sociale dienst.
Persoonlijke bezittingen en waardevolle voorwerpen Het dagcentrum is overdag altijd open. Laat dus geen waardevolle voorwerpen rondslingeren. Om je persoonlijk materiaal tijdens de therapie-uren veilig op te bergen kan je gebruik maken van een persoonlijk kastje. Tegen een waarborg van 10,00 euro kan je een sleutel bekomen bij het afdelingshoofd. Bij het einde van je opname lever je de sleutel terug in en krijg je de waarborg terug.
Klachten Voor eventuele klachten i.v.m. je opname kan je steeds terecht bij het afdelingshoofd of de afdelingsgeneesheer. Je kan ook een beroep doen op de externe ombudsman (dinsdagvoormiddag spreekuur aan de receptie).
Koffie en thee Tijdens de pauzes kan je koffie, thee en water nemen in de keuken. Je kan eigen frisdranken meebrengen en bewaren in de koelkast.
40
41
Het behandelend team
Het behandelend team Dokters
Dr. M. Claes
psychiater afdelingsgeneesheer
Dr. B. Serbruyns
psychiater afdelingsgeneesheer
Karel Van Remortel
psychiatrisch verpleegkundige diensthoofd
Anne Van Broeck
psychiatrisch verpleegkundige groepsbegeleidster
Bram Van Hoyweghen
psychiatrisch verpleegkundige groepsbegeleider
Lut Wauters
psychiatrisch verpleegkundige groepsbegeleidster
Jidy Manssens
gegradueerde psychologie groepsbegeleidster
An Desloover
klinisch psycholoog psychotherapeut
Kathleen Nieulandt
klinisch psycholoog psychotherapeut
Arlette Berckmoes
maatschappelijk werkster sociale dienst
Leontien Van Handenhove
psychiatrisch/sociaal verpleegkundige sociale dienst
Verpleegkundigen Therapeuten
43
44
Myriam Van de Velde
sociaal verpleegkundige sociale dienst
Annie De Jong
ergotherapeut
Mieke Van de Poel
muziektherapeut
Katrien Bruneel
creatief therapeut
Mieke Van Steelandt
stafmedewerker zingeving
Niki De Prijcker
psychiatrisch verpleegkundige
Karin Van Remoortere
logistiek medewerker
Dagcentrum Moderato Kroonmolenstraat 40 9100 Sint-Niklaas postadres: Dalstraat 84 9100 Sint-Niklaas T: 03 780 38 96 T consultatie: 03 780 38 34 (Da Capo) F: 03 776 44 99 E:
[email protected] W: www.hieronymus.be
Layout: Carine Ongena
