10 goede redenen om naar Engeland te varen
Londen aan de Theems
Zonder Theems geen Londen. De rivier vormt de verbinding met de zee, en dus met de grote wereld, waar de Britten ooit hun imperium bouwden. Maar ook voor het vervoer binnen de stad is de rivier van groot belang geweest. Logisch dus dat veel beroemde attracties zich aan de oevers bevinden, van koninklijk paleis tot giga-reuzenrad. Tekst: Hans Bouman | Fotografie: Emile Luider
| 61
London
Foto boven: Op de nulmeridiaan bij het Royal Observatory in Greenwich kun je op twee halfronden tegelijk staan. Nederland ligt (een beetje tegen ons gevoel in) op het Oostelijk halfrond. Foto rechts: Achter de Tower Bridge beginnnen de Docklands. Sombere lucht op deze zomerdag? Niet zeuren, het had ook kunnen sneeuwen! Foto pagina’s 60 & 61: The London Eye, het gigareuzenrad aan de Theems.
62 |
1
Greenwich Waar de tijd woont
Nederland ligt niet op het westelijk, maar op het oostelijk halfrond. Wie het niet wil geloven moet maar naar Greenwich komen. Daar loopt – sinds hij in 1851 werd verzonnen – de nulmeridiaan die samen met de 180ste meridiaan de wereld in twee helften deelt. Dat dit ijkpunt voor alle plaatsbepalingen op aarde door Zuidoost-Londen loopt, heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat Groot-Brittannië halverwege de 19de eeuw de grootste wereldmacht was. Jaarlijks komen er vele duizenden internationale toeristen naar het Royal Observatory in Greenwich om even voor de foto in twee halfronden tegelijk te staan. En natuurlijk om te kijken hoe de tijd wordt gemaakt, want dat doen ze hier. Die tijd heet Greenwich Mean Time. Ooit werden alle tijdzones ter wereld herleid tot GMT, maar tegenwoordig wordt daarvoor de zogeheten Universal Time Coordinated (UTC) gebruikt. Ook de Britten zelf genieten nog maar vijf maanden per jaar van hun GMT. Van maart tot oktober zetten ze de klok een uur vooruit en laven zich aan langere dagen. Greenwich is overigens veel meer dan het Royal
Observatory. Het is een knus en charmant dorpin-de-stad, waar verder onder meer het National Maritime Museum en het Old Royal Naval College zijn te vinden: een reeks statige, barokke gebouwen waar ooit marineofficieren werden opgeleid, maar die sinds de jaren negentig een universiteit en een conservatorium huisvesten. Bewakingspersoneel heeft plaatsgemaakt voor musicerende studenten, wel zo aardig. Informatie: www.greenwichgateway.com (locale VVV); (Royal Observatory, National Maritime Museum e.a.), www.oldroyalnavalcollege.org. Hoe kom je er? Docklands Light Railway: halte Cutty Sark. Trein: vanaf stations Charing Cross, Waterloo East of London Bridge naar Greenwich Station. Boot: vanaf diverse pieren aan de Theems tussen Westminster en Tower Bridge naar Greenwich Pier.
2
Docklands London goes yuppie
Door de nepsneeuw van een reclamefilmpje ploegen wij ons naar de Docklands. Hier woonden ooit de echte Eastenders: eenvoudige arbeiders die meestal de kost verdienden in de haven. Want tot
ongeveer 1970 was Londen een belangrijke havenstad. De opkomst van de containervaart deed de Docklands echter de das om: de Theems is nu eenmaal niet diep genoeg voor grote containerschepen. Om het snel verloederende gebied nieuw leven in te blazen, werden ambitieuze bouwprojecten gestart: de ene chique kantoorflat na de andere verrees en de Docklands werden in rap tempo geyuppificeerd. Tegenwoordig bevinden zich in dit deel van Londen meer banken dan in de City, en ook de meeste kranten zijn er gevestigd. Een rit met de Docklands Light Railway door dit stukje hypermodern Londen is zeker de moeite. Naast nieuwbouw van glas, staal en beton – zoals het befaamde Canary Wharf, waar zich ook de hoogste wolkenkrabber van Groot-Brittannië bevindt – tref je in de Docklands gelukkig ook oude gebouwen die zijn opgeknapt. Bij St. Katharine Docks bijvoorbeeld, dat op wandelafstand van de Tower Bridge ligt. Dit was een van de eerste stukjes Docklands die werden opgeknapt, in de jaren zeventig, en omvat nu onder meer een luxe jachthaven. Het woord ‘knus’ gaat misschien net te ver, maar met zijn boetiekachtige winkeltjes, restaurants, terrassen, bruggetjes en tot deftige appartementen-
gebouwen gerenoveerde pakhuizen is dit een van de aantrekkelijkste delen van de Docklands. En het helpt natuurlijk dat zich in het hart een voormalig kruidenpakhuis bevindt, dat thans dienst doet als restaurant en pub: The Dickens Inn. Het etablissement stamt uit de 18de eeuw en ademt ook beslist die sfeer, maar eerlijk is eerlijk: een flink deel ervan is nep-oud, met dank aan de Luftwaffe die ooit stevig huis hield in St Katharine Docks. De Old Speckled Hen van de tap smaakt er niet minder authentiek om. Informatie: www.dockland.co.uk. Hoe kom je er? Metro: Circle/District line halte Tower Hill. Docklands Light Railway: halte Tower Gateway. Boot: vanaf Westminster Millennium Pier of Embankment Pier naar St. Katharine Pier.
3
Tower Bridge Helden, hoeren & domkoppen
Je zou denken dat hij eeuwenoud is, maar de Tower Bridge stamt uit 1894. Dat het ontwerp veel ouder oogt, komt doordat de brug niet te schril mocht afsteken tegen de nabijgelegen Tower. De stenen en granieten buitenkant is slechts façade: eigenlijk zijn de torens opgetrokken uit staal.
| 63
London
Foto boven: De Tower Bridge is naast oersymbool van Londen ook een verkeersader. Hooguit drie keer per etmaal gaat hij open. Foto rechts: Wie goed kijkt ziet vijf bruggen: de gloednieuwe Millennium Bridge, de weinig gebruikte Southwark Bridge, een spoorbrug, de London Bridge en de Tower Bridge.
64 |
Gedurende de eerste jaren van zijn bestaan ging de brug tientallen keren per dag open (het record staat op 64 keer in 24 uur), maar vanwege het drukke autoverkeer tegenwoordig nog maar een keer of drie per dag. Befaamde anekdote: in 1952 reed een dubbeldekker de brug op toen deze net open ging. De chauffeur trapte op het gas en wist zijn voertuig over de inmiddels een meter brede kloof te doen ‘vliegen’. Hij kreeg tien pond beloning wegens ‘heldhaftigheid’, maar menigeen vond dat de man beter een weekje op water en brood kon worden gezet wegens ultieme domheid. Een van de aardigste aspecten van het ontwerp van de Tower Bridge zijn de twee walkways die op een hoogte van 42 meter een mooi uitzicht bieden op de stad. Gedurende het grootste deel van de 20ste eeuw waren ze gesloten, omdat ze iets te populair waren bij prostituees en zelfmoordenaars. Dikke ramen maken zelfmoord tegenwoordig onmogelijk en naar meisjes van plezier hebben wij tijdens ons bezoek vergeefs uitgekeken. De Tower Bridge werd vrijwel onmiddellijk na zijn voltooiing samen met de Big Ben hét oersymbool van Londen, en dat is sindsdien zo gebleven. In 1967 kocht een rijke Amerikaan de nabijgelegen
London Bridge (die nodig aan vervanging toe was) omdat hij, naar het gerucht wil, in de veronderstelling was de Tower Bridge aan te schaffen. Het ding staat nu in Lake Havasu City in Arizona. Meer informatie: www.towerbridge.org.uk. Hoe kom je er? Metro: Circle/District line halte Tower Hill. Jubilee/Northern line halte London Bridge.
4
Tower of London ‘Houd de raven binnen!’
‘Hold the ravens in and keep the Tower from tumbling’, zong Kate Bush ooit in Oh England, My Lionheart. Misschien wel de beroemdste bewoners van dit door Willem de Veroveraar gebouwde kasteel zijn de raven. Ze zitten er al eeuwen. In de 17de eeuw wilde koning Charles II ze verwijderen omdat zijn astronoom er last van had. Maar toen hem de legende ter ore kwam dat Engeland en de Tower ten onder zou gaan als de raven het kasteel zouden verlaten, stuurde hij de astronoom naar Greenwich, om daar een nieuw Royal Observatory te bouwen. Bovendien vaardigde hij een wet uit dat er altijd minimaal zes raven in de Tower moesten wonen. En zo is het nog altijd.
Toen er tijdens de eerste maanden van de Tweede Wereldoorlog, als gevolg van stress door de bombardementen, nog maar één raaf in leven was – de legendarische Grip – greep Churchill persoonlijk in om hun aantal weer op orde te brengen. ‘Naast de zes raven die hier wegens koninklijk besluit wonen, hebben we er nog drie in reserve, just in case’, vertelt Chris, die als Yeoman Warder werkzaam is in de Tower. ‘Om ervoor te zorgen dat ze niet wegvliegen, knippen we elke vijf weken één van hun vleugels bij.’ Net als alle andere Warders – of Beefeaters, zoals hun bijnaam luidt – is Chris (43) oud-militair en woont hij met zijn gezin in Engelands beroemdste kasteel. ‘Het is mijn levensdroom om Raven Master te worden’, zegt hij. ‘Ik ben nu assistent-Raven Master. Het is prachtig werk om voor deze vogels te mogen zorgen. ’s Nachts doen we ze in een kooi, omdat ze niet kunnen vliegen zijn de raven een gemakkelijke prooi. Je zou verbaasd staat als je wist hoeveel vossen er tegenwoordig in Londen rondlopen!’ Meer informatie: www.hrp.org.uk/toweroflondon. Hoe kom je er? Metro: Circle/District line halte Tower Hill. Boot: vanaf diverse pieren aan de Theems tussen Westminster en Tower Bridge naar Tower Millennium Pier.
5
Millennium Bridge en omgeving Beauty and the Beast
In de film Harry Potter and the Half-Blood Prince wordt de Millennium Bridge door een groepje Voldemort-volgelingen vernietigd, maar gelukkig gebeurde dit digitaal zodat de Londenaren deze metalen voetgangersbrug geen dag hebben hoeven missen. Hij werd, zoals de naam al suggereert, in 2000 geopend en verbindt sindsdien de statige St. Paul’s Cathedral met de oude energiecentrale die thans het Tate Modern huisvest. Of zoals de locals zeggen: Beauty and the Beast. Ook voor de brug zelf hadden die locals trouwens een bijnaam: ‘the wobbly bridge’. En met reden, want het ding bleek na de opening flink te wiebelen. Architect Sir Norman Foster kreeg een flinke lading kritiek over zich heen, die niet afnam toen hij opmerkte dat het niet aan zijn brug lag, maar aan de manier waarop mensen er overheen liepen. Uiteindelijk werd de brug anderhalf jaar gesloten om aanpassingen te kunnen verrichten en sindsdien is het uit met het gewiebel. De brug heeft beslist bijgedragen aan de bereikbaarheid van zowel het Tate Modern als het aanpalende Shakespeare’s Globe Theatre: een natuurgetrouwe replica van
| 65
Travel Club vanaf
€
LONDEN
219 p.p.
Speciaal voor de lezers van REIZEN Magazine heeft Buro Britain een arrangement samengesteld, inclusief Hop-on Hop-off cruise over de Theems en een Visitor Oyster Card. U kunt naar keuze in het St. Giles Hotel of het Guoman Tower Hotel verblijven.
St. Giles Hotel***
Gelegen in het hartje van Londen op loopafstand van Trafalgar Square en Oxford Street. Dit hotel beschikt over een lounge, diverse restaurants, bar en draadloos internet. De kamers zijn voorzien van tv, radio, telefoon, kluisje en een thee & koffiezetapparaat.
Prijs p.p. op basis van verblijf in Hotel St. Giles
vervoer o.b.v. Stena Line KLM juli € 245 € 275 augustus € 229 € 259 1-5 sept & 19-30 dec € 219 € 259 6 sept-19 dec € 239 € 279 Dagelijks vertrek mogelijk. Kijk op reizen.nl voor info en de prijzen van het Guoman Tower Hotel.
Inclusief
• Vervoer naar Londen, naar keuze: Retour overtocht per Stenaline naar Harwich, incl. 2-per soonsbinnenhut en treinretour naar Liverpool Street Station of retourvlucht per KLM naar London Heathrow in de V-klasse (o.b.v. beschikbaarheid), incl. luchthaven belasting/ brandstoftoeslag € 125 p.p. • Verblijf in een 2-pk met bad/douche in Hotel St. Giles, inclusief ontbijt • 1 nacht bij Stena Line arrangement, 2 nachten bij KLM arrangement • ANWB Extra reisgids Londen, inclusief stadsplattegrond (1 per boeking) • Oyster Card t.w.v. € 26,50. OV-chipkaart geldig in de metro, bus en trein • Hop on Hop off cruise voor 1 dag onbeperkt gebruik van de boot over de Thames met stops bij de Westminster Pier, London Eye Pier, Tower Pier en Greenwich Pier. Niet inbegrepen: eventueel klasse-toeslag vlucht of alternatief type hut, maaltijden aan boord Stena Line, mogelijke toeslagen en last-minute kosten, ANWB administratiekosten €15 en bijdrage Calamiteitenfonds € 2,50 per boeking. 1.
Boeking & Informatie
Bij de ANWB Winkels, tel. 0900-9008070 (lokaal tarief) of via www.reizen.nl. Op alle arrangementen zijn de ANVR-reisvoorwaarden van toepassing.
het 17de-eeuwse theatergebouw waar Shakespeare zijn kunsten als acteur en toneelschrijver vertoonde. Het is grotendeels van hout en heeft het enige rieten dak dat sinds de Grote Brand van 1666 in Londen is gebouwd. Dit dak beschermt overigens alleen de toeschouwers tegen de regen: het toneel is ‘blootgesteld’ aan de open lucht. Het theaterseizoen loopt hier dan ook van mei tot september. De sfeer in het theater is intiem en de kwaliteit van de voorstelling doorgaans uitstekend. Tip: bij de kassa zijn kussens te huur. Doen! Anders is na het laatste bedrijf niet alleen de bank waarop je zit van hout Meer informatie: www.shakespeares-globe.org; www.tate.org.uk; http://info.arup.com/millenniumbridge; www.stpauls.co.uk. Hoe kom je er? Metro: Circle/District line halte Mansion House of Northers/Jubilee line halte London Bridge. In beide gevallen is het daarna nog circa tien minuten lopen. Boot: vanaf diverse pieren aan de Theems tussen Westminster en Tower Bridge naar Bankside Pier, direct bij het theater.
6
South Bank Lazing on a sunny afternoon
Vooral in het weekend en in vakantieperiodes is de zuidoever van de Theems, tussen Blackfriars Bridge en Westminster Bridge, de ideale plek om voor een wandeling, een beetje rond te hangen of iets te drinken op een van de terrassen. Natuurlijk, het South Bank Centre en het National Theatre zijn betonnen cultuurbunkers die van buiten geen enkele charme tonen, maar het mooie is dat de Londenaren zich daar niks van aantrekken. Zij gebruiken de oever waaraan de gebouwen zijn gelegen als plek om te musiceren, een living statue uit te hangen, jongleerkunsten te vertonen, de grootste zeepbellen ter wereld te blazen (zie het filmpje op www.reizen.nl), te schaken, te skateboarden, de mensheid te bekeren, de wereld te redden, te schilderen, te kijken en bekeken te worden. In de jaren tachtig was dit nog Cardboard City en hingen hier vooral daklozen rond, maar die tijd is voorbij. Tot de attracties van dit stukje zuidoever behoren onder meer de OXO Tower, vernoemd naar de OXO-bouillonblokjes die hier ooit werden gemaakt, een merknaam die nog altijd in de ramen van het gebouw aanwezig is. Hier bevinden zich
Foto’s boven: Vooral in de weekends en op zomerdagen is de South Bank levendig. Overal zijn staatartiesten. Links: De wereldkampioen bellenblazen.
| 67
London
Foto links: Op het hoogste punt in The London Eye sta je 150 meter hoog boven de stad. Foto rechts: Met 23 inpandige restaurants in The Houses of Parliament is het welbeschouwd vrij verbazingwekkend dat de Britse parlementariërs nog aan vergaderen toekomen.
onder meer een bar, een prijzig Harvey Nicholsrestaurant, een minder prijzige brasserie en een uitkijkplatform. Meer restaurants en cafés vind je next door in Gabriel’s Wharf. Meer informatie: www.southbankcentre.co.uk; www.nationaltheatre.org.uk; www.harveynichols. com (klik op ‘restaurants’ en ‘OXO Tower’); www.coinstreet.org (Gabriel’s Wharf en omgeving). Hoe kom je er? Metro: Jubilee/Northern/Bakerloo/Waterloo & City lines halte Waterloo. Ook de Underoundstations Embankment, Charing Cross en Westminster bevinden zich op wandelafstand. Boot: vanaf diverse locaties aan de rivier naar Festival Pier of London Eye Millennium Pier.
7
The London Eye Vlucht van 30 minuten
The London Eye, het giga-reuzenrad op de Zuid oever, werd in maart 2000 geopend als onderdeel van de vele Millennium-manifestaties in Londen. Aanvankelijk was het de bedoeling dat het maar een beperkte tijd zou blijven staan, net als de Eiffeltoren ooit in Parijs, maar de attractie bleek dermate populair dat er in 2006 een lease werd
68 |
verstrekt voor 25 jaar. Wanneer je op het hoogste punt bent, kijk je van 150 meter op Londen neer en kun je – als het zicht goed is – zelfs in de verte Windsor Castle zien liggen. Een ritje met The London Eye heet officieel een flight en duurt 30 minuten. Op drukke dagen is de tijd dat je ervoor in de rij staat helaas langer. Kaartjes vooraf reserveren op internet is dan ook een aanrader. Meer informatie: www.londoneye.com. Hoe kom je er? Metro: Jubilee/Northern/Bakerloo/ Waterloo & City lines, halte Waterloo. Ook de Metrostations Embankment, Charing Cross en Westminster bevinden zich op loopafstand. Boot: vanaf diverse locaties aan de rivier naar London Eye Millennium Pier.
8
Slapen aan de Theems A room with a view
Hotels genoeg in Londen, maar ze hebben niet allemaal hetzelfde uitzicht. Wat is er mooier dan ’s morgens je gordijnen open te schuiven en oog in oog te staan met de Big Ben en de Houses of Parliament? Je begrijpt het: dit is een gevalletje van ‘het kost iets, maar dan heb je ook wat’. In Londen
bieden onder meer het Swissôtel, het Marriott Country Hall, het Tower Hotel, het Hilton Docklands en het legendarische Savoy kamers met uitzicht op de Theems. Wij logeerden in het Park Plaza Riverbank Hotel en konden zo op ons gemak bekijken of de dames en heren parlementsleden wel op tijd op hun werk verschenen. De gebouwen van de Houses of Parliament bevatten overigens niet alleen de vergaderruimten voor het Hoger- en Lagerhuis, maar ook een onverwachte rijkdom aan andere faciliteiten. Zo zijn er 23 restaurants, acht bars, een sportzaal en een kapsalon. Er is zelfs een schietkamer. Eind jaren negentig kwam een aantal vrouwelijke parlementariërs met het voorstel deze ruimte om te bouwen tot crèche. Het voorstel werd met grote meerderheid van tafel geveegd. Enfin, wie weet dat zich bij de ingang van het Lagerhuis speciale haken bevinden waaraan de 647 parlementariërs hun zwaarden kunnen ophangen, is waarschijnlijk niet eens verbaasd. Meer informatie: www.parliament.uk of www.parkplazariverbank.com. Hoe kom je er? Houses of Parliament, metro Cirle/ Ditrict/Jubilee line, halte Westminster. Boot: vanaf diverse locaties naar Westminster Millennium Pier.
Park Plaza Riverside Hotel, metro: Victoria line, halte Vauxhall.
9
Kew Gardens De plantjes van kapitein Cook
Kew Gardens is niet alleen een van de belangrijkste botanische onderzoekscentra ter wereld, maar tevens een uitgestrekt en razend populair park. Londenaren mogen hier graag het stof, de uitlaatgassen en het lawaai van het stadsleven even vergeten en zich verpozen temidden van 33 duizend soorten planten, een reeks vijvers, een pagode, een verhoogde wandelroute tussen de boomtoppen en natuurlijk de nodige eet- en drinkgelegenheden. De tuinen zijn in de 18de eeuw aangelegd en verkregen al meteen de nodige faam toen kapitein Cook terugkeerde van zijn reizen door het Stille Zuidzeegebied en tal van onbekende planten met zich meebracht. De diverse, soms paleisachtige kassen die het park rijk is, verkeren niet allemaal in even goede staat, maar dat draagt juist bij aan de sfeer van het geheel. Dit is geen gelikt openluchtmuseum maar een kijkje in het Groot-Brittannië van
| 69
Met 33 duizend plantensoorten binnen de muren is Kew Gardens niet alleen een aangenaam parkgebied maar ook een belangrijk botanisch onderzoekscentrum.
vroeger: de tijd van de Victoriaanse ontdekkingsreizigers die hun leven waagden om wat zaadjes van exotische tropische planten mee te kunnen nemen naar hun mistige vaderland. Meer informatie: www.kew.org. Hoe kom je er? Metro: District en London Overground lines halte Kew Gardens (5 min. loopafstand). Trein: vanaf Waterloo Station naar Kew Bridge Station (loopafstand 10 minuten).
10
Hampton Court Palace Henry VIII en zijn vrouwen
Engeland is rijk aan koninklijke optrekjes, maar Hampton Court Palace wordt algemeen als het mooiste beschouwd. Het stamt uit 1516 en werd destijds gebouwd als woning voor kardinaal Thomas Wolsey, de rechterhand van koning Henry VIII. Wolsey was een ambitieus man die zichzelf graag verwende, en op een gegeven moment was Hampton Court een dermate riant en uitbundig paleis geworden dat zelfs Henry er jaloers op werd. Toen hij de kardinaal in een brief vroeg waarom hij zo’n majestueuze woning voor zichzelf had laten bouwen, antwoordde deze opportunistisch: ‘om te
70 |
tonen welk een nobel paleis een onderdaan zijn vorst kan aanbieden’. De koning was van dit antwoord niet onder de indruk. En toen Wolsey er vervolgens niet in slaagde om Henry’s scheiding er bij de paus doorheen te krijgen (hij wilde af van zijn eerste vrouw, Catharina van Aragon, omdat ze hem geen zoon kon schenken) viel de kardinaal definitief in ongenade en nam Henry zijn intrek in Hampton Court. Vandaag de dag doen ze er in het paleis alles aan om de sfeer ten tijde van de Tudor-dynastie te doen herleven. Op gezette tijden loop je er een een reïncarnatie van Henry en zijn nieuwe koningin, Anne Boleyn, tegen het lijf. Zo ook wij, Henry was net bezig aan een blijmoedige toespraak tot zijn onderdanen, waarin hij de lof zong over zijn nieuwe gemalin, en ook Anne was in een prima stemming. Blijkbaar wist ze nog niet hoe het verder met haar zou aflopen. Meer informatie: www.hrp.org.uk/hamptoncourtpalace. Hoe kom je er? Trein: van Waterloo Station naar Hampton Court Station. De reis duurt 35 minuten en het station bevindt zich op 200 meter van het paleis, aan de overzijde van de Theems.
