Kolozsi Tibor
Lili és anyja (Részlet) „Hirdetést olvastam. Holnap jövök. Ne vegyen fel mást." K á v a i I l l é s i m m á r n e g y e d s z e r o l v a s t a el a t á n y é r j a m e l l e t t k i t e r e g e t e t t táviratot. É p p e n e b é d e l t e k . I n g u j j r a v e t k ő z ö t t , m e r t h i á b a f ü g g ö n y ö z t é k el s ű r ű v á s z o n f ü g g ö n n y e l az ablakot, csak b e s z i v á r g o t t a h a r m i n c ö t f o k o s a u g u s z t u s i h ő s é g . N o m e g a forró h ú s l e v e s i s fűt. V a s k o s v e r e j t é k c s ö p p e k g y ö n g y ö z t e k a h o m l o k á n . M é g az a v a c a k i n g is h o g y a h á t á h o z tapad. N é h a h a t á r o z o t t a n i m p o n á l n a k n e k i a n u d i s t á k , h o g y v a n b e n n ü k e l é g b á t o r ság pucérra vetkőzni. K á v a i I l l é s n e k e z e k e t a g o n d o l a t a i t c s a k az é r t h e t i m e g , aki i s m e r i K á v a i I l l é s n é , s z ü l e t e t t P o l l á k o v i c h N e l l y n a g y s á g o s asszonyt. K á v a i n é u g y a n i s n e m c s a k h o g y n e m r o k o n s z n e v e z e t t a n u d i s t á k k a l , d e m é g az i l y e n i n g u j j a s j e l e n e t e k i s fölforralták a v é r é t . Micsoda szörnyű gusztus, h o g y valaki komoly, felnőtt ember létére így, neglizsében üljön asztalhoz m i n t v a l a m i k ö z ö n s é g e s n a p s z á m o s ! Igaz, a h u s z o n e g y é v e s h á z a s s á g m e g n y i r b á l t a e g y kicsit e g y k o r i P o l l á k o v i c h N e l l y k i s a s s z o n y e t i k e t t - i m á d ó i g é n y e i t , b e l e f á s u l t a h i á b a v a l ó z s ö r t ö l ő d é s b e , s m á r n e m i s t e t t s z e m r e h á n y á s t . M i n e k i s ! H o g y az a r e t t e n é s e m b e r m é g n e v e s s e n i s rajta? N e m , i n k á b b rá k e l l h a g y n i . H i s z e n m é g az a k i f o g á s s e m h a s z n á l t : „Illés, ü g y e l j e n m a g á r a l e g a l á b b a g y e r e k e k miatt!" — „A g y e r e k e k ? — n e v e t e t t a férfi.. — U g y a n , l e g a l á b b m e g s z o k j á k , h o g y m i n d i g ú g y t e g y e n e k , a h o g y l e g k é n y e l m e s e b b nekik." H a p e d i g m á r í g y áll a d o l o g , K á v a i n é — ö n m a g a i g a z o l á s a k é p p e n — t ü n t e t ő l é p é s r e szánta el m á s á t . R é g v o l t m á r ez is, ú g y tíz e s z t e n d e j e . A d o l o g ú g y állt, h o g y h á zasságuk első napiától kezdve, étkezésekkor mindig egymással szemben ültek a nagy ebéd l ő a s z t a l n á l . K é s ő b b , a h o g y j ö t t e k é s n ő t t e k a g y e r e k e k , — P i s t i m e g Lili, — ők az asztal k é t v é g é n k a p t a k h e l y e t : e g y i k az e g y i k n é l , m á s i k a m á s i k n á l . M e g b o n t h a t a t l a n v o l t ez a h á z i r e n d . N o s , e g y n a p o n m é g i s az történt, h o g y K á v a i n é az e b é d n é l n e m a m a g a h e l y é r e ü l t l e , h a n e m P i s t i é r e , é s a fiút p a r a n c s o l t a a m a g á é r a . Ettől k e z d v e í g y m ó d o s u l t a rend. Így l e g a l á b b n e m k e l l s z e m b e n é z n i e azzal a k ö z ö n s é g e s e m b e r r e l , aki k é p e s i n g u j j r a v e t k ő z v e a s z t a l h o z ülni, sőt — i s t e n b o c s á s s ! — n é h a m é g böffög is e b é d k ö z b e n . Ez m e g a sok bezabált fokhagymától van, — gondolta undorodva Kávainé, mert ő maga szívből utálta a f o k h a g y m á t . M i n e k i s t e r e m t e t t az i s t e n i l y e n k ö z ö n s é g e s , m i h a s z n a n ö v é n y e k e t ! Így ü l t e k m o s t i s az asztalnál. K á v a i n é h a n g t a l a n u l e m e l g e t t e a k a n a l a t , s csak o l y a n k o r v e t e t t e g y - e g y d ü h ö s p i l l a n t á s t férjére, h a az a s z o k o t t n á l i s h a n g o s a b b a n s z ü r c s ö l t e a l e v e s t . Ez m á r i g a z á n h a l m o z á s . É s h a K á v a i n é t e k i n t e t e t ö r t é n e t e s e n v a l a m i l y e n t e r m é s z e t i c s o d a f o l y t á n á t l é n y e g ü l t v o l n a v a l a m i szilárd a n y a g g á , h á t K á v a i Illés a z o n n y o m b a n l e f o r d u l t v o l n a a székről. C s o d á k a z o n b a n k ö z t u d o m á s ú l a g n i n c s e n e k , í g y h á t K á v a i n y u g o d t a n s z ü r c s ö l g e t e t t t o v á b b , s k i t u d j a h á n y a d s z o r s i m í t o t t a ki é s o l v a s t a el ú j r a az e l ő t t e f e k v ő t á v i r a t o t : „Hirdetést olvastam. Holnap jövök. Ne vegyen fel mást." S z e m e m o s o l y g o t t . K ö r ü l n é z e t t , m i n t h a azt v á r n á , h o g y v a l a k i a j e l e n l é v ő k k ö z ü l m o n d j o n v é l e m é n y t erről a táviratról. T e k i n t e t e f e l e s é g e faarcáról g y o r s a n átsiklott P i s tire, a z u t á n L i l i r e , d e s e n k i s e m f i g y e l t rá. N e m állta m e g , h a n g o s n e v e t é s s e l f e j e z t e ki e l é gedettségét: — P o m p á s fickó l e h e t ez, h a t á r o z o t t a n p o m p á s ! K á v a i n é é s Lili m é l y h a l l g a t á s b a b u r k o l ó d z o t t . Csak P i s t i v e t e t t e föl a fejét. — Kiről beszél, apukám? E g y k i s s z ü n e t e t tartott, d e a m i k o r látta, h o g y m á s t n e m i g e n é r d e k e l a dolog, k é r d e z e t l e n ü l i s t o v á b b folytatta'. — A z a l e g é r d e k e s e b b b e n n e , h o g y m é g a n e v é t s e m f i r k a n t o t t a i d e . Csak ú g y e e v s z e r ü e n : „ H o l n a p j ö v ö k . N e v e g y e n fel m á s t . " Érzi, k e d v e s e m , m i l y e n p i m a s z s á g v a n e b b e n a p á r szóban? „ N e v e g y e n fel m á s t . " S z i n t e p a r a n c s o l g a t n e k e m a k ö l v ö k . H a t á r o z o t t a n k e d v e s p i m a s z s á g , a f f é l e p a r a s z t g ő g . D e azért t e t s z i k a p i m a s z s á g a . M i t szól hozzá, kedvesem? K á v a i n é n e m b ú j h a t o t t k i a z e g y e n e s k é r d é s elől. K e d v e t l e n ü l f ö l v e t e t t e t e k i n t e t é t . — "íudja, k e d v e s e m , h o g y n e m i g e n é r d e k e l n e k az ü z l e t i dolgok. K ü l ö n ö s e n , h a i l y e n f a r a g a t l a n fráterről v a n szó.
— Faragatlan? Az lehet. D e v a n benne valami hogyis mondjam, valami, ami m e g fogja az e m b e r t . S ő t n e m c s a k m e g f o g j a , h a n e m e g y e n e s e n terrorizálja. V a l a m i o l y a n n a g y , dromedár kölyöknek képzelem, lehet úgy húsz-huszonöt éves, fekete szeme van, és úgy néz, h o g y az e m b e r l e g s z í v e s e b b e n elfordítja a fejét. E g y s z e r ű e n csak m e g p a r a n c s o l j a : n e v e g y e n fel m á s t ! É s é n , b e v a l l o m , m á r e l h a t á r o z t a m , t e l j e s í t e m a parancsát. H a n g o s a n n e v e t e t t , m é g a k e z e is r e b e g e t t b e l é , ú g y h o g y e g y k i s l e v e s a n a d r á g jára fröccsent. Z s e b k e n d ő j é v e l t ö r ö l g e t t e , h o g y e l t ű n t e s s e n é m i k é p p e n a foltot. P i s t i a „ p a r a n c s " szóra f ö l v i h o g o t t : — A p u k a é s a p a r a n c s t e l j e s í t é s , . . A z a g y a n ú m , h o g y h a m a r o s a n m e g b á n j a m é g ez a s z e r e n c s é t l e n , h o g y t e l j e s í t e t t é k a parancsát. — K ö l y ö k , t e k e z d e s z s z e m t e l e n len *, — m o r d u l t rá m o s o l y o g v a , m i k ö z b e n m é g m i n d i g a n a d r á g j á n m a r a d t l e v e s f o l t t a l v e s ö t t . B e n y á l a z t a a z s e b k e n d ő t , ú g y dörzsölte. — Már megint nem tud vigyázni a r J » — zsörtölődött Kávainé. — Olyan mint e g y gyerek, mint egy vásott gyerek. Pistiből kirobbant a nevetés. Alig t u visszatartani, hogy ki ne köpje a szájába löttyentett levest. S z e m e könnybelábadt. Zsebkendője után kapkodott. — V e l e d m e g m i történt? — n é z e t t r » c s o d á l k o z v a az a s s z o n y . — Tudja, a n y u k a , e l k é p z e l t e m a p u k á t m i n t v á s o t t g y e r e k e t , r ö v i d n a d r á g b a n , n a g y p o cakkal é s szivarral a szájában. M u s z á j n e v e t n e m . — N a g y o n is élénk a képzelőtehetséged, amikor n e m kellene. Igazán tanulhatnál a n n y i r e n d e t , h o g y az asztalnál i l l e d e l m e s e ^ v i s e l k e d j . N é z d Lilit, m i l y e n n y u g o d t a n k a nalazza a levest. A h i v a t k o z á s n e m é p p e n a l e g j o b b k o r jött. L i l i u g y a n i s é p p e n e b b e n a p i l l a n a t b a n t e t t e l e a k a n a l a t , é s e g y kicsit f é l r e t o l v a t á J t , az asztalra b o r u l t . N e m , Lili s o h a s e m szokott i l l e t l e n ü l v i s e l k e d n i . N y i l v á n v a l ó n a k látszott, h o g y v a l a m i n i n c s r e n d b e n n á l a . K á v a i n é e g y s z e r i b e n m e g f e l e d k e z e t t Pistiről, o d a s i e t e t t a l á n y h o z , k é t k e z é b e fogva, f ö l e m e l t e a fejét, é s a g g o d a l m a s a n t e k i n t e t t arcába. — Mi t ö r t é n t v e l e d , d r á g á m ? O l y a n f e h é r v a g y m i n t a fal. — B i z o n y o s a n , a h ő s é g , — v e t e t t e oda K á v a i Illés. L á t s z o t t rajta, h o g y n e m v e s z i v a l a m i k o m o l y a n e z t a rosszullétet. M e g g y ő z ő d é s e v o l t , h o g y Lili n é h a t ú l s á g o s a n a f f e k tál, n a g y d o l g o t csinál e g y k i s fejfájásból, s o l y a n r é m ü l t p i l l a n t á s o k a t v e t a n y j á r a , m i n t h a m á r i s a halál s z o r o n g a t n á k a r m a i között, s c s a k a n y j á t ó l v á r h a t n á a szabadulást. Ez i s a túlzó a n y a i k é n y e z t e t é s k ö v e t k e z m é n y e , — g o n d o l t a K á v a i . — Ü g y v i g y á z rá, h o g y m é g a szellő r e b b e n é s e s e érje, s a z t á n , h a j ö n e g y k i s n y á r i n á t h a , h á t v a l ó s á g g a l k é t s é g b e ejti. U n t a t t a , sőt d ü h í t e t t e ez a l a g y m a t a g é r z é k e n y s é g . H i s z e n Lili m á r t i z e n ö t é v e s , sőt n e m sokára t i z e n h a t lesz. M é g s e m v o l n a szabad i g y v a l ó s á g g a l k i s z a k í t a n i az életből. M e g k e l l e n e t a n u l n i a , h o g y n e m csak h a b o s k á v é é s k r é m p i t e v a n a v i l á g o n , h a n e m e g y é b is. M a h o l n a p férjhez k e l l adni, d e ki az ö r d ö g n e k k e l l i l y e n , ö r ö k k é az a n y j a s z o k n y á j á n ü l ő p e n é s z v i r á g . E g y k i s p i r o s p o z s g á s s z í n az a r c á n , e g y - e g y g á t l á s n é l k ü l k i r o b b a n ó k a c a g á s , e g y - e g y s u n y i s z e m h u n y o r í t á s , — e z v o n z z a a férfiakat. D e s e m m i e s e t r e s e m az i l y e n v i l á g f á j d a l m a s arc, s n e m ez a h i d e g s e m m i b e r é v e d ő t e k i n t e t . M é g m e g f o j t j a az a n y j a e b b e n a rideg, m i n d e n e k fölött á l l ó e l s z i g e t e l t s é g b e n é s e g y e d ü l v a l ó s á g b a n . — Bizonyosan a hőség, — mondta mégegyszer, mintegy nyomatékul. — Hiszen alig g y ő z i az e m b e r l e t ö r ö l n i m a g á r ó l a v e r e j t é k e t ! H o g y m e g p e c s é t e l j e e s z a v a i t , m i n d j á r t elő i s cibálta h a t a l m a s , s ö t é t k é k m i n t á s z s e b kendőjét, és nagy igyekezettel törölgette homlokát. — U n d o r í t ó , — g o n d o l t a K á v a i n é . — V a l ó s á g o s paraszt. É s h o g y v a l a k i i l y e n f ö l é n y e s e n , sőt c i n i k u s a n b e s z é l j e n , a m i k o r a t u l a j d o n l á n y á r ó l v a n szó, a m i k o r lerí e g é s z a r cáról a s á p a d t s á g , — h á t az i g a z á n j a v í t h a t a t l a n é r z é k e t l e n s é g r e v a l l . É p p e n k a p ó r a , V i c a l é p e t t a szobába, k e z é b e n a s z ó s z o s tállal é s a l e v e s h ú s s a l . „ R é g i " c s e l é d v o l t m á r a h á z n á l . V a n t á n e g y é v e is, h o g y beállt. E l ő d e i n e m i g e n b í r t á k k i k é t három hónapnál tovább, s mert n e m akartak megsavanyodni Kávainé és\Lili lánya köze lében, hát továbbálltak. D e Vica más! Vicát valósággal aranyba mintázták. N o , nem, ter mészetesen n e m fölkunkorodó szőke hajfürtjeire gondol, amelyeket rendszerint hajhálóval szokott megregulázni, h a n e m a kezére, a modorára, egész viselkedésére. Mert hát példának o k á é r t V i c a , a m i ó t a i t t szolgál, m é g s o h a n e m tört el s e m m i t . M e s é b e i l l ő e r é n y c s e l é d l á n y n á l ! A z a z h o g y m é g i s — m é g e l e i v e l t ö r t é n t — , az a k e c s e s k i s k r i s t á l y p o h á r . . . D e h á t h a j ó l m e g n é z z ü k a dolgot, t u l a j d o n k é p p e n az s e m az ő l e l k é n szárad. A z a s z e l e v e r d i P i s t i az oka. U g y a n h o g y is j u t o t t e s z é b e , h o g y é p p e n a z asztal l e g s z é l é r e t e g y e azt a p o h a r a t ! C s a k e g y k i s b i l l e n é s é s k é s z . H á t í g y v o l t . Ez i g a z á n s e m m i t s e m v o n l e V i c a é r d e m e i b ő l . M e g a z t á n m e g k e l l h a l l g a t n i V i c á t , a m i k o r n a g y s á g o s a s s z o n y á v a l beszél, — 11
z ö d
u n á
á r a
d t a
n v é r
á
v a g y akár L i l i v e l is. C s u p a m e g a l á z k o d ó k é s z s é g e s s é g , h o g y a z e m b e r n e k s z i n t e az az é r zése, h o g y n e m i s áll e l ő t t e ez a l á n y , h a n e m h é t r é t g ö r n y e d v e ö s s z e c s u k l i k m i n t v a l a m i l e g y e z ő , s csak az ú j a b b é s ú j a b b p a r a n c s o t várja. „Vica, rázza föl e g y kicsit ezt a p á r n á t a f e j e m alatt!", „Vica, u g o r j o n csak föl a p a d l á s r a e g y k i s dióért!", „Vica, m e n j e n el a m í derszalón&a a m e l l t a r t ó m é r t ! " — É s V i c a igazít, ugrik, m e g y , — a h o g y p a r a n c s o l j á k , a b b a n a m i n u t u m b a n . C s o d a - e hát, h a g a z d a s s z o n y a a c s e l é d e k m i n t a k é p é n e k tartja! M e r t arról aztán i g a z á n m i t s e m tud, h o g y e s t é n k é n t , k i n t a f é s z e r a l a t t A n d r á s , a k o c s i s m i l y e n jókat röhög, a m i k o r V i c a — h a t á r o z o t t s z í n é s z n ő i t e h e t s é g g e l — eljátssza n e k i a n a g y s á g o s a s z szony vagy a kisasszony egy-egy megszokott, kacagtató mozdulatát. D e m a r a d j u n k a t á r g y n á l ! E g y s z ó v a l , é p p e n k a p ó r a jött, hogy V i c a h o z t a a szószt é s a l e v e s h ú s t . M é g c s e n g e t n i s e m k e l l e t t érte. Lili m á r i g e n - i g e n s á p a d o z o t t az asztalnál. M é g K á v a i I l l é s n e k i s b e k e l l e t t v o l n a l á t n i a — h a csak e g y c s i p e t n y i apai j ó é r z é s i s l a kozik b e n n e —, h o g y ez m á r v a l a m i i g a z á n k o m o l y b e t e g s é g l e h e t . — Vica, t e g y e csak l e g y o r s a n a z o k a t a tálakat, a z t á n v e s s e m e g az á g y a t a k i s a s z s z o n y n a k . D e s i e s s e n , látja, m á r s z i n t e ö s s z e r o s k a d a d r á g á m . Jól rázza föl á p á r n á t F M i n d járt adhatja a l á z m é r ő t is. V i c a szó n é l k ü l m e n t . s m á r jött is vissza, é s s e g í t e t t b e t á m o g a t n i a s z é d e l g ő l á n y k á t . — T á m a s z k o d j o n csak rám, k i s a s s z o n y k á m . Ogy-úgy, csak bátran, n e m v a g y o k é n t e j s z í n h a b b ó l , h o g y összeessek. K á v a i n é is u t á n u k m e n t , u t ó v é g r e n e m h a g y h a t j a m a g á r a azt a s z e g é n y b e t e g l á n y kát. Ki tudja, m é g t á n t ü d ő g y u l l a d á s a lesz s z e g é n y k é m n e k ! A m ú l t k o r i s h a l l o t t i l y e n e s e tet. I g e n , i g e n . V e r m e s n é m e s é l t e , a z a v é n csoroszlya. Ott az u d v a r b a n l a k i k e g y ü g y v é d . A n n a k a f e l e s é g e e g y s z e r í g y d é l b e n e l s á p a d t az asztalnál, á g y n a k esett, é s e g y h é t m ú l v a t e m e t t é k . K á v a i n é n a k k ö n n y e k g y ű l t e k a s z e m é b e erre a g o n d o l a t r a . H o g y az ő L i l i k é j e m e g h a l h a t n a ? N e m , i l y e t n e m tesz v e l e az i s t e n . H i s z e n ez a k i s l á n y az e g y e t l e n ö r ö m e , a m i m é g m e g m a r a d t az é l e t b ő l . L e ü l t az á g v s z é l é r e é s k e z é b e v e t t e az ébresztőórát, m í g a l á z a t m é r t é k . Lili b e h u n y t s z e m m e l f e k ü d t . A r c a f e h é r s é g e s z i n t e e g y b e o l v a d t a p á r n á v a l . Csak k o r o m f e k e t e h a j k o r o n á j a e m e l k e d e t t k i e b b ő l a k e r e t b ő l . ( U g y a n k i t ő l ö r ö k ö l h e t t e e z t a f e k e t e hajat?S e n k i s i n c s a c s a l á d b a n , a k i n e k i l y e n haja volna.) K á v a i n é n é z t e ezt a f e k e t e k e r e t b e f o g l a l t s á p a d t arcot, a takaró alól k i d o m b o r o d ó m o z d u l a t l a n test k ö r v o n a l a i t , s e l m e r ü l t e n h a l l g a t t a a k e z é b e n tartott é b e r s z t ő ó r a e g y h a n g ú zakatolását. Irtózott m i n d e n b e t e g s é g t ő l , m é g a l e g á r t a t l a n a b b f e i f á j á s t ó l is, m e r t a halál u j j á t l á t t a b e n n e . N e m s z e r e t e t t a h a l á l r a g o n d o l n i , é s m é g i s m i n d i g a h a l á l r a gondolt. M e g m a g y a r á z h a t a t l a n v o l t e z az érzés. M i n d e n e r e j é v e l m e n e k ü l t v o l n a a haláltól, d e é p p e n e b b e n a t a s z í t á s b a n v o l t v a l a m i v o n z á s is. I s m e r e t s é g i k ö r é b e n n e m m ú l h a t o t t el t e m e t é s a n é l k ü l , h o g y ő n e m e n t v o l n a el. Irtózattal l é p e t t b e a h a l o t t a s szobába, m e g állt a r a v a t a l előtt, é s m e r e v e n n é z e t t e g y e n e s e n a h a l o t t arcába. B e l e k é p z e l t e az é l e t e t , g o n d o l a t b a n v i s s z a l o p t a a l e z á r t s z e m f é n y é t , s í z l e l g e t t e , k ó s t o l g a t t a azt a g o n d o l a t o t , h o g y e z az e m b e r l á t s z ó l a g itt v a n , d e v o l t a k é p p e n n i n c s t ö b b é . T o r k a összeszorult, s z e rűéből p a t a k z o t t a i k ö n n y , a l i g g y ő z t e t ö r ö l g e t n i k i s b a t i s z t - z s e b k e n d ő j é v e l . Ö n m a g á r a g o n dolt i l y e n k o r , csak ö n m a g á r a , é s a m a g a m ú l a n d ó s á g á t siratta. M i n t h a a h a l á l , csak k ü l ö n az ő ü g y e v o l n a . O l y a n e r ő s v o l t b e n n e ez a v o n z á s , h o g y n é h a — az u t c á n j á r v a — a m i k o r g y á s z d r a p é r i á t l á t o t t e g y h á z o n , n a g y o n erős v o l t b e n n e a k í s é r t é s , h o g y e g é s z e n i s m e r e t l e n h a l o t t a k h o z i s b e m e n j e n , o d a á l l jon a r a v a t a l h o z , s elsirassa őket, m i n t ö n m a g á n a k e g y - e g y t á v o z ó részét. Csak az a m á s i k é r z é s tartotta vissza, h o g y ő, P o l l á k o v i c h N e l l y , i g a z á n n e m v p g y ü l h e t el a k á r m i l y e n e m b e r e k k e l . Ezzel tartozik f a m í l i á j á n a k é s ö n m a g á n a k . Mert g o n d o l a t b a n m i n d i g csak P o l l á k o v i c h n a k t e k i n t e t t e m a g á t . A v i l á g e l ő t t u g y a n a K á v a i n e v e t v i s e l t e , e z e n a n é v e n írták ö s s z e n é p s z á m l á l á s k o r , e r r e a n é v r e é r k e z t e k l e v e l e i , d e m i n d e z c s a k k ü l s z í n , ö m a g a belül i g a z á n s o h a s e m v o l t K á v a i , csak P o l l á k o v i c h . S igazi é l e t e i s c s a k a d d i g tartott, a m í g e g y n a p o n v a l a m i é r t h e t e t l e n okból b e k ö l t ö z ö t t e b b e a házba, ÍCávai ü l é s h e z , a h a t a l m a s farakások, d e s z k a h a l m a z o k , g e r e n d á k , h o r o g f á k é s ostorfák k ö z é . A t t ó l k e z d v e a v a l ó s á g b a n m e g s z ű n t P o l l á k o v i c h N e l l y igazi é l e t e , s csak az á r n y é k a é l t t o v á b b . M e g s z ű n t e k a régi, o t t h o n i zsűrok, a m e l y e k r e Pollákovich-mama m i n d i g s a j á t k e z ű l e g k é s z í t e t t e a sajtoskiflit. Ez e l m a r a d h a t a t l a n v o l t . M é g m a i s s z á j á b a n érzi az ízét. D e n e m c s a k a zsúrok é s a s a i t o s k i f l i t ű n t e k el, h a n e m v e l ü k e g y ü t t e l m a r a d t a k a r é g i i s m e r ő s ö k , a r é g i b a r á t n ő k is. Á k i s K o v á c h E l l a m o s o l y g ó s , p u f ó k arca, p i s z e o r r o c s ka ja, r a g y o g ó s z ő k e h a j a m é g m o s t i s é l é n k e n é l e m l é k e z e t é b e n . M é g á l m o d i k I s n é h a róla, S á l m á b a n ő i s a r é g i N e l l y . Ü l n e k ö r e g a p a n a g y k e r t j é b e n , a l u g a s alatt, é s S z a b ó n é N o g á l l J a n k a r e g é n y e i t o l v a s g a t j á k . M e g a t ö b b i e k : G e l l é r t Zsuzsi, a k i n e k s z e m é b e n m i n -
d i g c s i n t a l a n f é n y v i l l o g o t t , s n a p o n t a g y o r s , s u t t o g ó h a n g o n m e s é l t e el, h o g y a n k o k e t t á l t B a n d i v a l , a s z o m s z é d ü g y v é d h e t y k e l e g é n y f i á v a l ; a c o p f o s M a l l á r y Berta, aki ö r ö k k é t ö l t ö t t c s o k o l á d é t m a j s z o l t , és m i n d i g v ö r ö s s z e k f ű é k e s k e d e t t a h a j á b a n , s a többiek, a k i k k e l m i n d e n c s ü t ö r t ö k ö n d é l u t á n k ö r ü l ü l t é k P o l l á k o v i c h - m a m a n a g y ebédlőasztalát, s a k a k a ó , k u g l ó f é s az e l m a r a d h a t a t l a n sajtoskifli m e l l e t t t á r s a s j á t é k k a l szórakoztak. M i n d e z — v o l t é s t u l a j d o n k é p p e n m é g m a is csak ez v a n . T u d o m á s u l v e s z i , h o g y ez a K á v a i I l l é s n a p p a l v a s t a g s z i v a r f ü s t b e b u r k o l ó z v a n y ú j t ó z i k el irodája k é n y e l m e s k a r o s s z é k é b e n , e b é d u t á n h a n g o s h o r k o l á s s a l alszik a p a m l a g o n , e s t e p e d i g m e g y a k e r e s k e d ő k e g y e s ü l e t é b e — ú j a b b a n a B a r o s s - s z ö v e t s é g b e — a m e g s z o k o t t ferbli-partira; t u d o m á s u l veszi, h o g y ö r e g a p a e g y k o r i k e r t j e h e l y e t t szürke, p o r o s g e r e n d á k é s f a r a k á s o k s z o m s z é d s á g á b a n k e l i é l n i e , s h a l l g a t n i a kell a f ö l - f ö l s i k í t ó fűrész f ü l s é r t ő zaját, — d e m i n d e z n e m számít; b e n n e , l e g b e l ü l — é s ez a f o n t o s — m é g m i n d i g é s ö r ö k k é csak a régi k ö r n y e z e t él. É s e b b e a k ö r n y e z e t b e p l á n t á l t a b e l e L i l i t is. ő r i z t e ettől a r i d e g k ö r n y e z e t t ő l , a m e l y b e saját h i b á j á n k í v ü l b e l e c s ö p p e n t . T i z e n ö t é v e s v o l t t é l e n . T ö b b m i n t t i z e n ö t é v e él itt a d e s z k á k é s farakások s z o m s z é d s á g á b a n , d e b á t r a n m o n d h a t ó , e g y á l t a l á n n e m i s m e r i ezt a h a t a l m a s u d v a r t . Ott, az iroda m ö g ö t t , az e g y m á s s a l s z e m b e n álló k é t h a t a l m a s fészer v o n a l á n túl, a m e r r e a d e s z k á k , lécek, s t a n g l i k é s g e r e n d á k h a l m a z a t o r n y o s u l , az istálló, a b o g n á r m ű h e l y é s a t r á g y a d o m b k ö r n y é k e s z i n te e g é s z e n i d e g e n , i s m e r e t l e n v i l á g Lili előtt. P i s t i m á s . P i s t i fiú. N e k i m á r g y e r m e k k o r á b a n i s s z a b a d v o l t n a p h o s s z a t a f a r a k á s o k k ö z t m á s z k á l n i a , f ö l k a p a s z k o d n i a fészer e m e l e tére, m e g m á s z n i a d e s z k a - é s g e r e n d a h e g y e k e t , b e k u k k a n t a n i az istállóba, b á m u l n i J á n o s t , az e g y k o r i b o g n á r t é s r a k o d ó m u n k á s t , a m i n t az új k e r é k t a l p a t faragja a törött h e l y é b e , é s a m i fő, s z a b a d v o l t H e k i , a b o z o n t o s k u t y a t á r s a s á g á b a n p a t k á n y r a v a d á s z n i a a t r á g y a d o m b é s az i s t á l l ó k ö r n y é k é n . D e Lili? Lilit m á r h á r o m é v e s korától k e z d v e n a p o n t a k i v e z e t t é k a parkba, h a szép i d ő volt, h a m e g n e m , h á t b e n t u n a t k o z o t t a s z o b á b a n , b a b á i k ö z ö t t t é r d e p e l v e , v a g y l e g j o b b e s e t b e n k i m e h e t e t t a k i s k ö r ü l k e r í t e t t , m i n d ö s s z e p á r l é p é s n y i „kert"-be, a m e l y e t K á v a i n é t e l e p í t e t t ide, h o g y e g y k i s „ha j o b b n i n c s " - o t t h o n t v a r á z s o l j o n l á n y á n a k a f a r a k á sok közé. N e m v o l t e b b e n a k e r t b e n e g y é b , c s a k s z é p e n g o n d o z o t t g y e p , é s k e r í t é s e m e n t é n n é h á n y v a d r i b i z l i - b o k o r , d e m é g .ez a k i s zöld folt i s k i v i r í t o t t a s i v á r k ö r n y e z e t b ő l , s n e m v o l t o l y a n v e v ő j e a f a t e l e p n e k , aki a k a p u n b e l é p v e , m e g n e b á m u l t a v o l n a a . v á ratlanul eléje táruló képet. Mintha e g y h a t a l m a s palettáról véletlenül, szinte csúfolódásk é p p e n l e c s ö p p e n t v o l n a e g y kis. z ö l d folt a n a g y s z ü r k e s é g k ö z e p é b e . Lili azóta m á r m e g n ő t t , m a h o l n a p m á r f é r j h e z m e g y (érre u g y a n n e m s z í v e s e n g o n dolt Kávainé, mert magának szerette volna megtartani mindörökké), de a kert m é g m e g volt, c s a k azzal a k ü l ö n b s é g g e l , h o g y g y e p h e l y e t t k é t k i s á g y á s b ü s z k é l k e d e t t b e n n e , s az á g y a s o k b a n á r v á c s k a , n e f e l e j t s é s g y ö n g y v i r á g . Lili m é g m a i s k i ü l i d e d é l u t á n o n k é n t , v é gigheveredve a nyugágyban. Nyugodtan pihenhet, mert a kiterebélyesedett vadribizli-bokrok e l r e j t i k a k í v á n c s i - t e k i n t e t e k elől. Igaz, m ú l n a k az é v e k . L i l i r ő l i s l e m á l n a k l a s s a n a k i s l á n y o s v o n á s o k , s m á r i s ok v e t e t l e n k e d i k e g y - k é t k i s s z a r k a l á b a s z e m e alján. Most, h o g y í g y l e h u n y t s z e m m e l , m o z d u l a t l a n u l f e k s z i k az á g y b a n , h ó n a a l a t t a l á z m é r ő v e l , e g y k i c s i t e l s i m u l t a k u g y a n e z e k a redők, d e á r n y é k ü k , o t t m a r a d t . . Kávainé valami feloldó simogatással szerette volna eltüntetni a múló időnek ezeket az á r u l ó n y o m a i t . H a l á n y á v a l v o l t , s z i n t e e g é s z e n m á s e m b e r n e k é r e z t e m a g á t . K i h u l l o t t b e l ő l e m i n d e n r i d e g s é g , k e l l e m e s , m e l e g h u l l á m áradt szét t e s t é b e n , s m i n d e n v á g y a az v o l t , h o g y m i n é l t e l j e s e b b e n k i f e j e z z e a b e l ő l e á r a d ó g y ö n g é d s é g e t . V o l t e b b e n az é r z é s b e n v a l a m i az ifjúkori, e l m u l a s z t o t t s z e r e l e m b ő l . A m i t ő l e g y k o r — n e m az ő h i b á j á b ó l — m e g f o s z t o t t a az urát, m o s t m i n d a z t s z á z s z o r o s a n s z e r e t t e v o l n a l á n y á n a k a j á n d é k o z n i . H a Lili g y e n g é l k e d e t t , m é g f o k o z o t t a b b e r ő v e l áradt k i b e l ő l e ez a g y e n g é d s é g . S i m o g a t t a , b a b u s g a t t a , . s z i n t e m é g s e l y p í t e t t i s hozzá, a m i t P i s t i t i t o k b a n t i s z t e l e t l e n ü l ú g y f e j e z e t t ki: „anyuka megint nyavalyog". — K i v e h e t j ü k , d r á g á m , a l á z m é r ő t , —: m o n d t a , m i u t á n e g y p i l l a n t á s t v e t e t t a k e z é b e n t a r t o t t ébresztőórára. T e k i n t e t e n y u g t a l a n u l s i k l o t t a h i g a n y o s z l o p r a : 36,7. N y o m a s i n c s láznak. M e g k ö n y n y e b b ü l é s t , d e u g y a n a k k o r b i z o n y o s f u r c s a c s a l ó d á s f é l é t i s érzett: M e g k ö n n y e b b ü l é s t azért, m e r t n i n c s k o m o l y a b b b a j , s v a l a m i f u r c s a c s a l ó d á s t azért, m e r t e z a l á z m e n t e s s é g e g y k i c s i t m e g f o s z t o t t a attól, h o g y s z é g y e n k e z é s n é l k ü l k i ö n t h e s s e e g é s z s z e r e l m e s a n y a i g y ö n g é d s é g é t : A z é r t v é g i g s i m í t o t t a h i d e g k e z é v e l a p á r n á b a s ü p p e d ő arcot — m i n t h a ellenőrizni akarná, n e m csalt-e a lázmérő —, é s babusgatva mondta: — Aludj, kislányom, nincs semmi baj. No, aludj szépen. v
A z u t á n s o k á i g ü l t m é g az á g y s z é l é n , s c s a k a k k o r e m e l k e d ő t ! föl ó v a t o s a n , a m i k o r a l á n y e g y e n l e t e s l é l e k z é s é b ő l m e g á l l a p í t o t t a , h o g y a l s z i k . V i s s z a m e n t az e b é d l ő b e , h o g y folytassa félbeszakított ebédjét. K á v a i és Pisti m á r n e m voltak ott. C s e n g e t e t t V i c á n a k , h o g y h o z h a t j a a szószt és a l e v e s h ú s t , a z u t á n — m í g a l á n y j ö t t — k e z é b e t e m e t t e a r c á t . Nagyon elhagyatottnak érezte magát .
3EZEREDY
LUJO
Vörös Péter
megy
a rétre . .
