Lijst van beroemde personen die Nijmegen hebben bezocht •
• • •
•
• • • • • •
•
• •
• • • • • • • •
•
•
•
Karel de Grote (ca. 742-814) bezoekt Nijmegen voor het eerst in 772 en op 30 maart 777 arriveert hij om hier het paasfeest te vieren. In 796 vertrekt hij van Nijmegen naar Aken. Ook in 808 viert hij het paasfeest in Nijmegen en brengt hij er een deel van de lente door. Karel de Kale (823-877), kleinzoon van Karel de Grote, bezoekt de burcht in 870. In 900 komt Karel III ‘de Eenvoudige’ (Carolus Simplex, 879-929), koning van West-Francië, van Aken naar Nijmegen. Keizerin Theophanu van het Heilige Roomse Rijk (Constantinopel ca. 960 – 991 Nijmegen) bezoekt Nijmegen als echtgenote van keizer Otto II regelmatig. Ze bevalt in 979 in het Nederrijkswald bij Groesbeek van een tweeling. Ze ligt begraven in Keulen. In 1002 verblijft Rooms-koning Hendrik II (972 of 978-1024) enkele dagen in Nijmegen. In 1018 verblijft hij er met keizerin Cunegonde in Nijmegen om het paasfeest te vieren. Er zijn ook vele hertogen en bisschoppen met wie zij een consilium houden. In 1026 is diens opvolger keizer Koenraad II (ca. 990-1039) in Nijmegen. In 1039 is keizer Hendrik III (1017-1056) in Nijmegen. In 1075 komt zijn zoon, keizer Hendrik IV (1050-1106). Frederik I (‘Barbarossa’, 1122-1190) laat de Valkhofburcht bouwen rond 1155. Hendrik VI van Hohenstaufen (1165-1197), Duits keizer, wordt in Nijmegen geboren als tweede zoon van Frederik I Barbarossa. Op 7 september 1273 is oud-bisschop en wetenschapper Albertus de Grote (Albertus Magnus, ca. 1200-1280) in Nijmegen voor de inwijding van de St. Stevenskerk. Een stukje rib van de in 1931 heilig verklaarde Albertus krijgt in 1995 een plaats in de St. Stevenskerk. Paul (1375), Herman (1378) en Johan (1385) van Limburg worden geboren in Nijmegen en groeien uit tot beroemde miniatuurschilders. Ze treden in dienst van de Franse hertog Jan van Berry. Regelmatig keren ze terug naar Nijmegen. Johannes Brugman (ca. 1400-1473), pater en redenaar, overleden te Nijmegen. Catharina van Bourbon, hertogin van Gelre (ca. 1440-1469), zet zich in voor het verheffen van de St. Stevenskerk tot kapittelkerk. Dat lukt dankzij haar nalatenschap in 1475. Catharina wordt begraven in de St. Stevenskerk. Karel de Stoute (1433-1477) valt de stad op 3 juli 1473 binnen. In 1494 belegert Rooms-koning Maximiliaan (1459-1519) Nijmegen. Keizer Karel V (1500-1558) neemt Nijmegen in 1546 in. Petrus Canisius (1521-1597), geboren in de Broerstraat te Nijmegen, belangrijk theoloog, filosoof en kerkleraar. Prins (later koning) Filips II (1527-1598) is van 16 tot 18 oktober 1549 in Nijmegen. Daarna vertrekt hij naar Middelaar. Jan Gregor van der Schardt (1530-ca. 1581), uit Nijmegen afkomstig beeldhouwer. Frederik Álvarez de Toledo (1537-1583), zoon van de hertog van Alva, komt op 5 juli 1568 in Nijmegen op doortocht naar Arnhem (enkele dag). Fernando Álvarez de Toledo (1507-1582), hertog van Alva, komt zes keer in de stad: op 8 juli 1568 komt hij met een gevolg van vierhonderd ruiters in de stad aan en verblijft hij in De Zwarte Adelaar aan de Grote Markt. Hij eet de volgende dag maaltijd in Het Roode Hart en trekt naar Arnhem. Op 1 augustus 1568 komt hij opnieuw en op 5 augustus 1570 weer, tot in elk geval de komst van Anna van Oostenrijk. In de winter van 1572 verblijft hij in de burcht op het Valkhof, vanaf 28 oktober (of iets eerder) tot 16 juli 1573, dit om de rebellerende Gelderse steden onder het gezag van de koning te brengen. Na afloop vertrekt hij via Arnhem naar Utrecht. Later komt hij nog in Nijmegen op 18 augustus 1573 op doortocht naar ’sHertogenbosch en op 4 november op doortocht naar Amsterdam. Op 14 of 15 augustus 1570 wordt Anna van Oostenrijk (1528-1590), de dochter van keizer Maximilianus en de vierde echtgenote van koning Filips II, in Nijmegen ontvangen door de hertog van Alva. In de tweede helft van 1591 trekt Alessandro Farnese (1545-1592), de prins van Parma, hertog van Gelre en Graaf van Zutphen zich terug in Nijmegen. Hij moet de stad op 21 oktober verlaten wegens de beschietingen door Prins Maurits. Prins Maurits (1567-1625) verovert de stad in 1591 en brengt Nijmegen terug onder Staats gezag. Op 12 februari 1592 komt hij weer in de stad. In juni 1602 passeert hij Nijmegen op weg naar de Maas. Op 30 december 1617 komt hij opnieuw en vervangt hij onder protest de stedelijke magistraat. Hij blijft zeker tot en met 2 januari 1618.
•
• • • • • • •
Vanaf 25 augustus 1624 verblijft prins Frederik Hendrik (1584-1647) enige dagen in en om de stad tot de 30 augustus. Op 25 augustus 1626 trekt hij nogmaals door de stad. Op 1 september 1630 bezoekt hij de stad weer op weg naar Emmerich. Op 11 november 1632 wederom, voor twee dagen. Op 27 juni 1633 komt prins Frederik Hendrik vanuit Arnhem. In februari 1632: koning van Bohemen Ferdinand II (1578-1637) verblijft enige dagen in Nijmegen. De keurvorst van Brandenburg, Frederik Willem I (1620-1688) en zijn gemalin bezoeken Nijmegen in 1647. In de jaren 1650-1665 schildert Aelbert Cuyp (1620-1691) Nijmegen en omgeving diverse malen. In 1661 komt de Markgraaf van Brandenburg, Christian Ernst (1644-1712), naar Nijmegen. Rond 1665 komt de hertog van Brunswijk-Lüneburg-Bevern, Ferdinand Albrecht I (16361687) naar de stad. Op 13 juli 1669 komt Cosimo de Medici (1642-1723), prins van Toscane, in Nijmegen aan. Hij slaapt in herberg Het Hert en vertrekt de volgende dag naar Kranenburg en Heijen. Zonnekoning Lodewijk XIV (1638-1715) komt op 12 juli 1672 naar Nijmegen en overnacht in het huis Waaijenstein, kort nadat hij de stad heeft veroverd.
Tijdens de Vrede van Nijmegen • Bernard Vaillant (Lille 1632-1698 Leiden), portretschilder, is hier in de jaren 1677-1679. • Sir Leoline Jenkins (1623-1685), gezant van de Engelse koning, komt op 16 januari 1676 aan en is hier in 1679. • Maarschalk Godefroy comte d’Estrades (1607-1686), ambassadeur van de Franse koning, is hier vanaf 28 juni 1676. • Charles Colbert (1625-1696), Franse minister, is hier in 1676. • Graaf Bengt Gabrielsson Oxenstierna (1623-1702), Zweedse gezant, is hier in augustus 1676. • Johan Paulin Olivenkrantz (1633-1705), Zweeds gezant, is hier in augustus 1676. • Werner Wilhelm Freiherr Blaspeil (ca. 1615-1681), de Brandenburgse gezant, komt hier aan in november 1676 en is hier in 1679. • Don Pedro Ronquillo, Spaans gezant, komt in december 1676, eerst incognito. • Johann Freiherr van Goëss, Bisschop van Gurk in Karinthië, ambassadeur van de Duitse keizer, komt in januari 1677 en is er nog in 1679. • Monseigneur Luigi Bevilaqua, titelpatriarch van Alexandrië, gezant van de paus, is hier vanaf 1 juli 1677. • John Berkeley (1602-1678), Baron of Stratton. • Laurence Hydem Earl of Rochester (1641-1711). • Franz Ulrich Graaf Kinsky (1634-1699), komt aan op 3 januari 1677. • Henri Gascard (1635-1701), de hofschilder van Lodewijk XIV, schildert in 1678 de ondertekening van het vredesverdrag tussen Frankrijk en Spanje. • Markies de la Frente, afgevaardigde van de Spaanse koning, is in 1679 in Nijmegen. • Theodor Athlet Heinrich Graf Strattman (overleden 1693), Duits ambassadeur, is hier in 1679. • Sir William Temple (1628-1699), Engelse gezant, is hier in 1679.
•
•
Kort na 3 augustus 1697 komt tsaar Peter I van Rusland (‘Peter de Grote’, 1672-1725) op bezoek. Op doortocht vanuit Pruisen is Nijmegen de eerste Nederlandse stad die hij bezoekt. Op 11 december 1716 verblijft hij hier weer. Op 17 augustus 1764 bezoekt Willem V (1748-1806), prins van Oranje-Nassau, de stad. Op 15 augustus 1766 bezoekt hij de stad opnieuw. De volgende dag trekt hij naar Arnhem. De huizen worden speciaal voor zijn bezoek mooi verlicht. De stad schaft voor het bezoek voor 600 gulden een stoel aan met een voetenbankje. De stoel, versierd met het wapen van Oranje-Nassau, staat nu in paleis ’t Loo. Op 27 september 1769 komt Willem V voor het eerst met zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen naar Nijmegen. Als stadhouder verblijft Willem V van 7 november 1786 tot en met 23 (of 24) september 1787 als laatste vorst in de Valkhofburcht
•
•
•
•
•
• • •
•
• •
te Nijmegen, samen met zijn vrouw. In deze tijd bezoeken zij regelmatig de diensten in de St. Stevenskerk en in de Waalse Kerk, die in de Commanderie van St. Jan is gevestigd. In de St. Stevenskerk nemen zij plaats in de Gedeputeerdenbank, die sinds hun bezoek Prinsenbank wordt genoemd. Op 10 september 1788 komt Willem V ’s avonds laat in de stad aan via de pont uit Lent. De bevolking verwelkomt hem door veel gebouwen te verlichten, het is echter te laat voor ereschoten. Na te hebben overnacht in het Valkhof inspecteert hij de volgende ochtend om 10.00 uur het infanterieregiment. Daarna wordt hij ontvangen op het stadhuis en kort voor de middag vertrekt hij met zijn gevolg naar Wageningen. Prins Lodewijk Napoleon (1778-1846) vertrekt op 9 januari 1806, na enige dagen in de stad te zijn verbleven, naar Utrecht om later de troon te bestijgen. Op 24 juli 1808 komt hij als koning over de Waal naar de stad en spelen alle klokken. De volgende dag bezichtigt hij de stad en vestingwerken en besluit hij de vesting op te heffen en enkele kerken aan de katholieken toe te wijzen. Op 8 februari 1809 komt hij andermaal, nu om de door de overstromingen getroffen stad een hart onder de riem te steken. Op 29 oktober 1811 brengen Napoleon Bonaparte (1769-1821) en zijn gemalin Marie Louise van Oostenrijk (1791-1847) een nacht door in een huis aan het Kelfkensbos. De volgende dag reizen ze verder naar Frankrijk. Keizer Alexander I van Rusland (1777-1825) heeft op 6 juli 1814 geluncht in een huis aan het Kelfkensbos. Vanuit Lent steekt de keizer over met de gierpont en komt hij de stad in, waar hij wordt ontvangen met een ereboog in de Burchtstraat. Dezelfde avond nog verlaat hij de stad. De kroonprins Willem II (1792-1849) overnacht op 24 augustus 1816 met zijn gemalin Anna Paulowna in een huis aan het Kelfkensbos. De volgende dag gaan zij naar paleis Het Loo. Op 10 september 1831 komt hij opnieuw naar Nijmegen. De stad is versierd met vlaggen en erebogen. Op 11 juni 1841 komt hij als koning Willem II in de stad en na een overnachting tekent hij een besluit tot aanleg van een grindweg naar Maastricht en vertrekt hij naar Venlo. Koning Willem I (1772-1843) logeert in 1818 en 1824 in een huis aan het Kelfkensbos. Op 15 juni 1818 komt hij met Prins Frederik vanaf de Waal stroomafwaarts de stad bezoeken. Na overnachting en inspectie van de vestingwerken vertrekt hij weer naar Het Loo. Op 11 oktober 1824 bezoekt hij de stad opnieuw, om de aanleg van fort Kraijenhoff en het garnizoen te bekijken. Ter gelegenheid van het bezoek wordt in het in aanbouw zijnde Arsenaal een steen met een gekroonde letter W aangebracht. De volgende dag vertrekt hij naar Maastricht. In december 1835 komt Karl Marx (1818-1883), Duits econoom en filosoof, in Nijmegen op bezoek. Zijn moeder, Henriëtte Presburg, komt hier vandaan. Æneas Mackay jr. (1839-1909), minister-president van 1888 tot 1890 en geboren in Nijmegen. Op 22 juli 1853 passeert Willem van Oranje-Nassau (1840-1879), de oudste zoon van Willem III, Nijmegen in een rondtocht door het land. Op 2 augustus rond 17.30 uur bereikt hij Nijmegen weer. Hij overnacht in Place Royale. Op 1 juli 1890 houden leden van het Leids studentencorps een parade, verwijzend naar de intocht van Karel V in 1546. Ter gelegenheid daarvan komt koningin-regentes Emma (1858-1934) met prinses Wilhelmina (1880-1962) naar Nijmegen. Op het Valkhof ontmoet ‘Karel V’ de koningin. Emma en Wilhelmina verblijven ook in Nijmegen vanaf 14 t/m 20 mei 1895. Het is geen officieel bezoek aan de stad, maar Nijmegen dient als verblijfplaats tijdens haar bezoek aan de provincie Noord-Brabant, waar geen geschikte logies werd gevonden. De koninginnen komen op 14 mei aan per trein om 20.33 uur. Ze overnachten in hotel Keizer Karel, aan het gelijknamige plein. De gehele eerste etage van het front (kamers 14-19) is door de koninginnen ingenomen. Alleen op 17 en 19 mei blijven de koninginnen in de stad zelf. Op 17 mei maakte Emma een rijtocht door de stad, via Molenstraat, Broer-, Burcht-, Hertog-, Van Welderen-, In de Betouwstraat, langs de singels naar Hees, door de Kloosterlaan, over de Graafse en Wolfskuilseweg, naar St. Anna, de Meerwijk en Berg en Dal, om terug te keren naar het hotel. Later op de dag bezoekt ze het R.K. Canisiusziekenhuis aan de Houtstraat van 15.30 tot 16.30 uur. Daarna bezoekt ze het protestantse Wilhelminaziekenhuis aan de Dr. Claes Noorduijnstraat. Ter gelegenheid van haar bezoek wordt de straat die naar het ziekenhuis leidt per 18 mei 1895 officieel Regentessestraat genoemd (omdat het rijtuig van de regentes het eerste is dat de straat berijdt). Op 19 mei wonen ze in de St. Stevenskerk de dienst bij. Joris Ivens (1898-1989), cineast, geboren in Nijmegen, wordt in 1989 ereburger van de stad. Anton van Duinkerken (Prof. W. Asselbergs, 1903-1968), letterkundige te Nijmegen.
•
• •
• • •
• • •
• • •
• •
• •
• • • • • • • • • • • • • • •
•
De katholieke kunstschilder Jan Toorop (1858-1928) bezoekt de stad in 1908 om een portret te maken van pater Nieuwbarn. In de herfst vestigt hij zich met zijn gezin in Nijmegen, waar hij tot in 1916 blijft wonen. Hij portretteert hier vele vooraanstaande katholieken en ontwerpt het apostelraam voor de St. Josephkerk (nu de Titus Brandsma Gedachteniskerk). Titus Brandsma (1882-1942), Carmeliet, priester, hoogleraar in Nijmegen en martelaar. Hij wordt eind 2005 gekozen tot Grootste Nijmegenaar aller tijden. Edward Schillebeeckx (1914-2009), een wereldberoemd modernistisch theoloog, is van 1958 tot en met 1983 hoogleraar dogmatiek aan de Katholieke Universiteit. Studenten van over de hele wereld komen naar Nijmegen om zijn colleges te volgen. Monseigneur Bluyssen (1926), geboren te Nijmegen, oud bisschop van Den Bosch. Koningin Wilhelmina opent op 27 oktober 1927 het Maas-Waalkanaal en op 16 juni 1936 de Waalbrug. Albert Schweitzer (1875-1965), Duits arts, filosoof en musicus, speelt in juni 1928 en op 25 april 1932 op het Königorgel in de St. Stevenskerk om geld in te zamelen voor zijn zendingspost in Lambarene (in het huidige Gabon). Dries van Agt (1931), oud minister-president, emeritus hoogleraar in Nijmegen. Prins Bernhard (1911-2004) opent het Goffertpark op 9 juli 1939. Generaal James M. Gavin (1907-1990), Amerikaans generaal en een van de bevrijders van Nijmegen van 7-20 september 1944. Hij komt op 18 september 1984 opnieuw naar Nijmegen om het monument De Oversteek te onthullen. Alex (1953) en Eddie (1955) van Halen, van de Amerikaanse band Van Halen, verhuizen op jonge leeftijd (na 1955) naar Nijmegen, waar ze tot 1962 wonen. Peter van Uhm (1955), Nederlands generaal, geboren te Nijmegen. Bernard Law Montgomery (1887-1976), een Britse veldmaarschalk naar wiens plannen op 20 september 1944 Nijmegen wordt bevrijd, bezoekt de stad op 19 en 20 augustus 1955. Hij wordt dan tot ereburger benoemd. Edith Piaf (1915-1963) treedt op 14 december 1962 op in de Stadsschouwburg. Diverse stedelijke en provinciale autoriteiten zijn bij het optreden aanwezig. De prinsen Bernhard, Pieter-Christiaan en Floris, zoons van prinses Margriet en Pieter van Vollenhove, worden respectievelijk op 25 december 1968, 22 maart 1972 en 10 april 1975 in Nijmegen geboren. Prinses Margarita en haar broer Jaime worden op 13 oktober 1973 in Nijmegen geboren als kinderen van prinses Irene van Oranje Nassau en van Carlos Hugo de Bourbon de Parme. De Amerikaanse actrice Jane Fonda (1937) komt op 18 januari 1975 naar Nijmegen voor een Vietnam-manifestatie in cultureel centrum De Lindenberg. Dit door toedoen van Jan Besselink. Gilbert Bécaud (1927-2001) treedt op 9 oktober 1978 op in De Vereeniging. Juliette Gréco (1927) treedt op 26 september 1979 op in De Vereeniging, met de Nederlandse première van haar nieuwe show. Randy Newman (1943) treedt op 20 november 1979 op in De Vereeniging. In de jaren ’80 treden in Diogenes diverse bands op die later beroemd worden, zoals The Police. The Kinks treden op 18 november 1980 op in De Vereeniging. Tina Turner (1939) speelt in het Goffertpark op 28 mei 1987 in haar Break Every Rule Tour. Nina Simone (1933-2003) woont van juni 1988 tot en met april 1991 in hotel Belvoir in Nijmegen. Mogelijk verhuist ze al eind 1990 naar Amsterdam. Paul Simon (1941) speelt op 18 juni 1989 in het Goffertpark met Ladysmith Black Mambazo. Van Morrison (1945) treedt zowel op 18 juni 1989 als op 8 juni 2008 in het Goffertpark op. Pink Floyd speelt op 10 juli 1989 in het Goffertpark. Eerder traden ze al op in Doornroosje. Op 18 augustus 1990 speelt David Bowie (1947) in het Goffertpark. 27 september 1992 treedt Dame Vera Lynn (1917) op in De Vereeniging. Leonard Cohen (1934), 23 mei 1993 in De Vereeniging. Ierse popgroep U2 op 3 augustus 1993 in het Goffertpark. The Rolling Stones op 13 en 14 juni 1995 en op 8 juni 2007 in het Goffertpark. Na afloop van het laatste concert signeren Keith Richards, Mick Jagger, Charlie Watts en Ron Wood het straatnaambordje van de Rolling Stonesstraat. Sinds 30 oktober 2007 hangt het in voorzieningenhart De Ster. 22 Oktober 2000: opening van Lux door de Franse actrice Catherine Deneuve (1943).
•
•
• • •
• •
•
Op 29 februari 2005 speelt het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding van de wereldberoemde Russische dirigent Valery Gergiev (1953) in De Vereeniging stukken van Tsjaikovski, Stravinsky en Rachmaninov. De Ethiopische atleet Haile Gebrselassie (1973), meervoudig olympisch en wereldkampioen, traint vanaf 1991 geregeld in de bossen rond Nijmegen. Hij doet meerdere malen mee aan de Zevenheuvelenloop en wint deze in 1994 en 2005. Op 29 september 2008 wordt hij in De Vereeniging gehuldigd als eregast bij het 25-jarig jubileum van de Zevenheuvelenloop. Op 1 juli 2003 treedt Coldplay op in het Goffertpark, later ook op 9 en 10 september 2009. Op 13 juni 2009 is oud-president van Zuid-Afrika Frederik Willem de Klerk (1936) in De Vereeniging in Nijmegen tijdens een jaarlijks benefietgala voor Kids Rights. Prins Philip, Duke of Edinburgh (1921) en de Amerikaanse opperbevelhebber generaal David Petraeus (1952) zijn met de Koningin bij de herdenking van de bevrijding van Nijmegen op 20 september 2009. Jacques Delors (1925) ontvangt op 15 maart 2010 de Vrede van Nijmegen Penning in de St. Stevenskerk. Andre Geim (1958), van 1994 tot 2001 universitair hoofddocent en sinds februari 2010 bijzonder hoogleraar Innovatieve materialen en Nanowetenschap aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is in 2010 een van de winnaars van de Nobelprijs voor de Natuurkunde. Hij is de tiende Nederlander die de prijs in ontvangst neemt. H.M. Koningin Beatrix (1938) en andere leden van het recente Koninklijk Huis doen de stad geregeld aan: o Prins Claus (1926-2002) loopt de Vierdaagse afstandsmarsen mee van 18 t/m 21 juli 1967. Een van zijn zoons merkte op dat het Vierdaagsekruisje ‘de enige onderscheiding is die hij echt verdiend heeft’. o H.M. Koningin Beatrix woont op 12 juni 1992 de opening van het nieuwe Gelderlandercomplex bij. o Op 5 september 1996 opent Prins Willem-Alexander (1967) een nieuwe afdeling van de chipsfabriek van Philips. o H.M. Koningin Beatrix is bij de viering van het 75-jarig bestaan van de universiteit op 9 oktober 1998. o H.M. Koningin Beatrix opent museum Het Valkhof op 14 september 1999. o H.M. Koningin Beatrix opent het FC Donders Centre for Cognitive Neuro-imaging aan de Kapittelweg op 1 oktober 2002. o Prinses Máxima bezoekt het Centrum voor Werk en Inkomen op 8 maart 2004 in het kader van Internationale Vrouwendag. o Prinses Máxima is in de Sancta Maria in Hees op 12 december 2006. o H.M. Koningin Beatrix opent het Huygensgebouw op 8 mei 2007. o H.M. Koningin Beatrix is aanwezig bij de herdenking van de bevrijding van Nijmegen op 20 september 2009.
