Liesbeth Mevissen
www.bsl.nl
EMDR bij mensen met een verstandelijke beperking en/of autisme Liesbeth Mevissen, klinisch psycholoog, EMDR supervisor 27 september 2013
[email protected]
verstandelijk beperkt, autistisch ..trauma??..behandelen??….
Inhoud presentatie
EMDR bij Verstandelijke Beperkerking (VB) EMDR bij Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) 3 x trauma en EMDR bij VB/ASS in beeld
Wat is een VB? Algemeen: aantasting vermogen tot leren en onafhankelijk functioneren DSM-5:
•
Beperkte adaptieve vaardigheden op drie domeinen: -Conceptueel (taalgebruik en taalbegrip, lezen, schrijven, rekenen redeneren, kennis, geheugen) -Sociaal (empathie, sociaal inzicht, communicatie, vriendschappen aangaan en onderhouden) -Praktische zelfredzaamheid (zelfzorg, verantwoordelijkheden mbt wonen, school/werk, vrije tijd, omgang met geld)
•
Ontstaan in verloop van ontwikkeling van kind tot volwassene
•
IQ ongeveer 70 of lager:
Niveau’s VB Zwakbegaafd Licht (85%) Matig (10%) Ernstig (3-4%) Zeer ernstig (1-2%)
IQ 71 - 85
Ontw. leeft.
51 - 70
6½ -12 jr
36 - 50
4
- 6½ jr
21 - 35
2
- 4 jr
≤ 20
0
- 2 jr
EMDR bij jongen met LVB 11jr Totaal IQ=61, cluster 3 school Diagnose: autisme Uit huis geplaatst arts meldt aan voor EMDR na medicatiecontrole (risperdal): *is thuis driftig en agressief, bezoek alleen onder begeleiding *durft niet meer thuis te slapen: hoort stemmetjes die aanzetten tot agressie *traumatische gebeurtenissen in voorgeschiedenis Zijn doel: 3 nachten thuis zonder stemmetjes
Video EMDR bij R Behandeling van één van de traumatische herinneringen Gebruik van kinderprotocol; geen aanpassingen nodig Afleidende taak: buzzers en koptelefoon
EMDR R
Na behandeling met EMDR Binnen 6 weken: zonder problemen thuis slapen Nog eens 6 weken later: medicatie volledig afgebouwd Diagnose aangepast: er is geen sprake van ASS (PTSS is over het hoofd gezien).
VB EMDR protocol ki & jeugd zwakbegaafd
licht 6;6-12jr
matig 4-6;6jr
ernstig diep 2-4jr <2jr
(12jr-18jr) 9-12jr
6-8jr 4-5jr 1-3jr
Schatting prevalentie •Mensen met lichte verstandelijke beperkingen (IQ 50-85): 1,3 miljoen Nederlanders 10-40% 50-70% 30- 40%
van de totale populatie in de GGZ van de totale populatie in forensisch psychiatrische instellingen van de LVB-jongeren heeft een psychiatrische stoornis
•Mensen met ernstige verstandelijke beperkingen (IQ <50): 60.000 Nederlanders
psychiatrische stoornissen komen 2 tot 4x zo vaak voor
VB & comorbiditeit • Genetische syndromen (Down, Prader Willie, Fragiele X, Marshall Smith…) • Fysieke/motorische/communicatieve beperkingen • Autisme spectrum stoornissen (ASS) • Epilepsie • ….. VBBeperkte capaciteit werkgeheugen
EMDR-protocol & afleidende taak afstemmen op individuele mogelijkheden en beperkingen
VB en ASS • VB: ontwikkeling is vertraagd en stopt eerder (ontwikkelingstekort; harmonieus) • ASS: ontwikkeling verloopt ánders (ontwikkelingsstoornis; disharmonisch; pervasief) *sociale interactie *communicatie *rigiditeit in gedrag, belangstelling en activiteiten ±50% van de mensen met ASS heeft ook een VB
EMDR bij zwakbegaafde man met ASS 54 jaar IQ 76 Klachten bij aanmelding: *huilbuien; verdrietig en eenzaam sinds dood van vader 6jr geleden *vaak terugdenken aan ingrijpende gebeurtenissen *piekert veel *achterdochtig *snel van slag *verbale agressie
Levensverhaal • • • • • •
Welgesteld gezin Als peuter al ernstige gedragsproblemen Met 3 jr diagnose autisme.. genegeerd Op zijn 5e jr uit huis geplaatst Hele leven in instellingen 3 A4-tjes ingrijpende gebeurtenissen
Evaluatie
Traumatische herinneringen die zijn behandeld: • dood vader • vader brengt me naar internaat • 1e jr in psychiatrie tussen stervende oude mannen
Evaluatie G
Herinnering aan isoleercel
Behandeling van traumatische herinnering: een jaar lang in isoleercel lange sets en hardop laten praten, afleidende taak : koptelefoon en trillers
EMDR G
Effect EMDR
Klachtenlijst (SCL-90) • Depressiviteit ↓ • Angst ↓
VB en psychopathologie • Prevalentie psychiatrische stoornissen 2 à 4 x hoger dan normale populatie • Hele range van stoornissen symptomen vaak a-specifiek ↓ te vaak niet gezien (toegeschreven aan VB) ↓ te vaak niet behandeld
Verhoogde kwetsbaarheid • • • • •
Beperkt inzicht Hechtingsproces moeizaam Slechte stressregulatie Gevoel van “anders zijn” (negatief zelfbeeld) Extra afhankelijkheid van omgeving/belangrijke anderen • Minder mogelijkheden tot vermijden • Beperkte communicatieve vaardigheden (moeilijk om ervaringen te delen)
Specifieke risico’s • Gemakkelijk slachtoffer (pesten, mishandeling en misbruik ) • Meer gezondheidsproblemen (medische onderzoeken, ziekenhuisopnamen) • Uithuisplaatsing • Agressie in woon-school-werkomgeving • Separatie • Voedingsdwang • Ingrijpende gebeurtenissen die iedereen overkomen kunnen al overweldigend zijn
Kunnen we zijn tandartsangst met EMDR verminderen? • Jongen, 5 jaar oud; • Genetische afwijking: tetrasomie 18p • Ontwikkelingsleeftijd 12 tot 14 maanden; spasticiteit; ernstige voedingsproblemen; excessief braken; sondevoeding • Een geschiedenis van pijnlijke, overweldigende medische ingrepen • Vaak ziek met frequent braken; steeds opnieuw medische controles en behandelingen
Verhalenmethode • video
Observaties in dagelijks leven na 4 sessies • • • •
Vaker koppig en boos Kan zich beter concentreren Meer interesse in omgeving Meer wederkerigheid in contact, communiceert meer • Kruipt uit zichzelf bij ouders op schoot; ontroostbaar bij afscheid nemen • Verdraagt harde geluiden • Laat haren kammen en nagels knippen toe
Observaties in dagelijks leven na 8 sessies Laat oren schoonmaken toe Medische onderzoeken en behandelingen “boven verwachting goed” (“hoe zal hij het doen?” ipv angst dat ‘t mis gaat)
Hechtingsgedrag: ontroostbaar bij afscheid nemen, uit zichzelf knuffelen Taalbegrip neemt toe, voert opdrachten uit
Voor en na behandeling met EMDR • video
EMDR en VB
EMDR en autisme
Dank voor jullie aandacht! Contact:
[email protected]
