Licht verstandelijke beperking Praktische tips voor herkennen voor professionals
Begrijp je wat ik
bedoel?
Kinderen en jongeren zijn er bij gebaat wanneer vroegtijdig wordt herkend of er sprake is van een licht verstandelijke beperking. Vitree biedt jeugdzorg aan alle kinderen en jongeren met en zonder een licht verstandelijke beperking. Deze folder geeft tips vanuit de praktijk, over
Meesters in verbergen
het herkennen van een licht verstandelijke
Kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking zijn vaak meesters in
beperking en er mee om te gaan.
het verbergen van hun beperking(en). Ze zullen niet snel toegeven en accepteren dat ze langzaam leren of niet echt handig zijn in sociale situaties. Vaak ook verbloemen zij hun beperking door maar snel aan te geven dat iets begrepen is of door te zeggen dat ze een opdracht heel goed aankunnen. Zij moeten daardoor voortdurend op hun tenen lopen en dat brengt stress met zich mee.
Waarom is het belangrijk de verstandelijke beperking te herkennen? Moeilijk lerend of licht verstandelijke beperking
Kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking hebben er baat bij
Bijna iedereen kent wel een voorbeeld: kinderen, jongeren of volwassen mensen die
een van de onderliggende factoren bij problematisch gedrag.
moeilijk kunnen leren. Die telkens opnieuw uitleg nodig hebben en die je dingen moet voordoen voordat ze begrijpen wat je bedoelt. Die ook in de sociale omgang hun beperkingen hebben.
wanneer de omgeving op de hoogte is van hun mogelijkheden. Overvraging is vaak
• Als kinderen en jongeren langdurig boven hun niveau worden aangesproken,
wordt het voor hen onmogelijk te voldoen aan de eigen verwachtingen
(onrealistisch zelfbeeld en wensen) en die van de omgeving.
Een extra moeilijkheid kan zijn dat psychiatrische problematiek (zoals autisme, ADHD,
• Kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking hebben vaak
angsten of depressie) een rol speelt. Dit kan zo op de voorgrond treden, dat je de
moeite om hulp te accepteren. Zij willen het zelf kunnen en hebben
aanwezigheid van een licht verstandelijke beperking gemakkelijk over het hoofd ziet.
de neiging het te verbergen wanneer zij iets niet aan kunnen.
Vroeger sprak men over ‘zwakzinnigen, geestelijk gehandicapten of verstandelijk gehandicapten’. Nu is de algemeen gangbare term ‘een licht verstandelijke beperking’.
2
3
Praktische tips voor het herkennen Soms is er geen achtergrondinformatie beschikbaar. Hoe kunt u een indruk krijgen van de eventuele licht verstandelijke beperking?
1.
Informeer naar de schoolopleiding
4.
• Is speciaal onderwijs gevolgd?
Laat wat schrijven • Laat wat opschrijven. Bijvoorbeeld persoonsgegevens zoals naam, adres,
(speciaal basisonderwijs, MLK / ZMLK, praktijkonderwijs)
geboortedatum en plaats.Vaak heeft men daar moeite mee of probeert
• Is het vervolgonderwijs niet afgemaakt?
men dit te ontwijken, bang om schrijffouten te maken of om te zeggen het
• Zijn er veel verschillende scholen bezocht?
niet te kunnen of niet te weten.
• Is er sprake van veelvuldige doublures?
5.
2.
Informeer naar sociale contacten • Kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking hebben
Taal en begrijpen • Let op het taalgebruik.
Vaak worden uitdrukkingen verkeerd gebruikt of zijn er andere
– naast een beperkt netwerk – vaak moeite met het aangaan van sociale
opvallende fouten in het taalgebruik, waaruit blijkt dat iemand niet precies
contacten. Soms zeggen ze bijvoorbeeld veel vrienden te hebben, maar
begrijpt wat de woorden eigenlijk betekenen.
kunnen desgevraagd geen namen noemen.
(bijvoorbeeld ‘de appel valt niet ver van de boom’).
• Zijn er nog andere sociale contacten naast de familiecontacten en
contacten met personen binnen de woonvorm?
• Zijn er vriendschappen met leeftijdgenoten?
• Hoe maakt iemand contact als hij/zij als nieuweling ergens komt wonen?
6.
• Ook kunt u vragen naar de betekenis van spreekwoorden of gezegdes • Let ook op zaken als het niet begrijpen van grapjes. Observeer gedrag
• Stelt iemand veelvuldig dezelfde vragen?
Laat wat rekensommen maken
• Kan iemand niet terugvertellen wat u heeft uitgelegd?
• Laat wat optel- en aftreksommen maken.
• Heeft iemand moeite met klokkijken?
Eenvoudige rekensommen boven het tiental lukken al vaak niet.
• Duurt het langer dan normaal voordat iemand reageert op uw vragen?
Vermenigvuldigen en delen is meestal te moeilijk.
• Is er sprake van traagheid?
3.
• Een aanwijzing kan zijn het moeite hebben met het accuraat teruggeven
van wisselgeld.
4
5
Praktische tips voor de omgang U heeft te maken met een jongere met een licht verstandelijke beperking. Waar kunt u op letten in de omgang: Communicatie
Bejegening
• Gebruik korte zinnen.
• Neem het kind of jongere serieus in zijn doen en laten.
• Gebruik niet meer dan één boodschap, vraag of opdracht in een zin.
• Probeer goed te luisteren.
• Gebruik eenvoudige woorden, maar maak geen kinderlijke zinnen.
• Geef aan op welke wijze het kind of de jongere regie heeft, laat hem/haar
• Geef de tijd om een vraag te beantwoorden.
• Check of uw boodschap, vraag of opdracht begrepen is.
• Ga mee naar moeilijke situaties om zaken uit te leggen, voor te doen en
Niet simpel vragen of iemand iets begrepen heeft, maar laat terugvertellen
wat is gevraagd of uitgelegd, of vraag wàt er begrepen is.
• Maak bij ‘ingewikkelde’ opdrachten een stappenplan. Maak bij taken die
meepraten en meebeslissen over zaken die hun leven en wonen aangaan. naderhand nog eens te verduidelijken.
• Bespreek zaken concreet en rond ze in het gesprek ook af.
meerdere handelingen inhouden (kamer op orde houden) een eenvoudige
• Leg nooit meer dan 2 à 3 keuzes voor.
stap-voor-stap instructie.
• Wees duidelijk over wat kan en niet kan in de woonsituatie van de persoon of
• Geef bij conflicten, ergernis en overlast aanwijzingen voor ander gedrag.
in de situatie waarin men op dat moment verblijft.
Bespreek hoe dit gedrag eigen gemaakt kan worden.
• Geef ondersteuning bij het in stand houden van contacten met belangrijke
personen uit het netwerk (familie, vrienden, kennissen).
Wanneer schakel je een deskundige in? • Als het kind of de jongere in kwestie zichtbaar hinder heeft van zijn/haar gedrag
Houding • Wees consequent en voorspelbaar in uw gedrag. • Wees duidelijk in wat u verwacht. • Wees ondersteunend en bied extra hulp.
en beperkingen.
• Als de bekende manier om met probleemgedrag om te gaan niet het gewenst
effect lijkt te hebben.
• Voel u betrokken, maar laat u niet meeslepen in alle problematiek. • Informeer bij tijdsafspraken – een dag - van te voren of men nog weet van
de afspraak.
6
7
Contact Wilt u advies of heeft u vragen over herkenning, omgang en bejegening van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking? Neem contact op met de medewerkers van Vitree.
Adresgegevens Vitree Regiokantoor West-Overijssel Hilbert van Dijkstraat 13 Postbus 49 – 8260 AA Kampen T 038-3372337 Regiokantoor Flevoland De Morinel 8 8251 HW Dronten T 038-3372337 Regiokantoor Almere Het Ruim 2 1319 AX Almere T 036-5481010
Vitree p/a postbus 49 8260 AA Kampen telefoon 038 3372337 fax 038 3329247
[email protected] www.vitree.nl Uitgave:Vitree mei 2010
Jeugd- en Opvoedhulp
