Leesniveaus op

Leesniveaus op www.mediasmarties.nl Welk leesniveau kan het beste gebruikt worden om kinderen aan te spreken op de website van Mediasmarties? Tutor: Jaqueline Storm Eerste begeleider: Robert Slagt Tweede begeleider: Lida Veen Redactie en Mediaproductie 14 augustus 2012

Afstudeeronderzoek - herkansing Door: Annelies de Wit

2

Voorwoord Dit rapport is een herkanst afstudeeronderzoek, gemaakt in opdracht van Mediasmarties. Voordat ik dit onderzoek begon, liep ik zes maanden stage bij deze organisatie. Voor én tijdens mijn stage was Mediasmarties al druk bezig een aanpak te ontwikkelen om kinderen beter te bereiken. Na allerlei opties afgewogen te hebben, werd besloten kinderen op www.mediasmarties.nl aan te spreken door de teksten op de website begrijpelijker te maken voor de kinderen. Dit besluit resulteerde in dit afstudeeronderzoek. Tijdens het uitwerken van dit onderzoek heb ik veel steun gehad van mijn collega‟s van Mediasmarties. Graag wil ik bijzondere dank uitbrengen naar kinderclub De Snuffelpaal in Arnhem en basisschool De Kranepoort in Gouderak die beide een onmisbaar aandeel hebben gehad in dit onderzoek. Ik wens u veel plezier met het lezen van deze afstudeerscriptie. (Augustus, 2012).

3

4

Samenvatting Mediasmarties Mediasmarties biedt een website aan met een database. In deze database staan bijna 1200 recensies van kindermediaproducten (een tv-programma, film, game, website of applicatie) voor kinderen van 1,5 tot 12 jaar. Hierin staan een beschrijving van een kindermediaproduct en een leeftijdsadvies: bij welke leeftijd past het kindermediaproduct het beste? De recensies worden op onafhankelijke en identieke wijze beschreven. Het leeftijdsadvies in deze recensies maakt www.mediasmarties.nl tot een unieke website in Nederland.

Mediasmarties voor kinderen van 6 - 12 jaar Op dit moment zijn de recensies op volwassenen gericht. De teksten in recensies zijn lange en bevatten veel vakwoorden. Mediasmarties wil graag kinderen tussen 6 en 12 jaar ook aanspreken. Hoe lang mogen de teksten in recensies zijn en op welk leesniveau moeten de teksten geschreven worden?

Het onderzoek De kinderen van 6 tot 12 jaar zijn verdeeld in twee groepen: 6, 7 en 8 jaar en 9, 10 en 11 jaar. Na onderzoek blijkt dat 6-jarigen (leesniveau AVI-M3 en AVI-E3) de recensies nog niet vlot kunnen lezen en begrijpen. Deze kinderen kunnen beter nog via de ouders bereikt worden. Voor 7-jarigen met een gemiddeld leesniveau is de inhoud van de recensie te complex om te begrijpen. Mediasmarties kan er dus beter voor kiezen alleen de 8-jarigen van deze eerste groep kinderen aan te spreken. Voor de 8-jarigen kunnen de recensies het beste in leesniveau AVI-M4 geschreven worden.

Hoewel 8-jarigen wel de teksten vlot kunnen lezen, is het voor Mediasmarties noodzakelijk onderzoek te doen of de kinderen van 8 jaar geïnteresseerd zijn in de teksten op de website. Tijdens het onderzoek werd opgemerkt dat deze kinderen weinig concentratie hebben om rustig op www.mediasmarties.nl rond te kijken.

9- tot 12-jarigen zijn ervaren lezers en kunnen een hoger leesniveau aan. Voor deze leeftijdsgroep wordt aan Mediasmarties geadviseerd de teksten op leesniveau AVI-M7 te schrijven. Leesniveau AVI-E6 kan ook gebruikt worden als Mediasmarties lezers met een lager leesniveau van deze groep kinderen wil aanspreken.

Vormgeving Mediasmarties Teksten voor kinderen worden ingedeeld in drie of vier alinea‟s: 1. Waar gaat dit kindermediaproduct over? 2. Wie spelen er in dit tv-programma/deze film? (Alleen voor recensie van tv-programma en film.) 3. Voor wie is dit kindermediaproduct? 4. Extra‟s (weetjes en een eventueel filmpje) De alinea‟s worden van elkaar gescheiden door gekleurde lijnen. Bij onderdeel één en twee worden afbeeldingen geplaatst.

5

Summary Mediasmarties Mediasmarties offers a website with a database. This database contains almost 1200 reviews of children's media products (TV-programme, movies, games, websites or applications) for children aged 1,5 to 12 years. A review is a description of the children media product and a children's media age advice: at what age the children's media product fits best? The age advice makes Mediasmarties to a unique site in the Netherlands. Mediasmarties for children 6 – 12 years At this moment the reviews are aimed at adults. The reviews have long texts with many difficult words. Mediasmarties also want to appeal the reviews to children between 6 and 12 years. The texts must then adapted to the reading level of these children. Which reading level can be used the best?

The research The children from 6 to 12 years are divided into two groups: 6, 7 and 8 year olds and 9, 10 and 11 year olds. The research shows that the reading level of 6 year olds (AVI-M3) is too low. They are still working on the technical part of reading so they can‟t understand the reviews of Mediasmarties. These children may be better achieved through the parents. Children of 7 years with a low reading level are also not ready to understand the text. The reading level of 7 year olds with an average reading level (AVI-M4) and 8 year olds is sufficient to read the text on Mediasmarties. To Mediasmarties is advised to write text on reading level AVI-M4 or AVI-E3 for these children. Although 8 year olds called the texts easy to read, it is necessary for Mediasmarties to do research to the concentration of these children. During the research it was noted that these children have little concentration to look around on www.mediasmarties.nl.

9-, 10- and 11 year olds are experienced readers and can read all difficulties. Even with the text understanding, they have much experience. For this age group is advised to write text on reading level AVI-M7. If Mediasmarties wants to appeal readers with a lower reading level, reading level AVI-E6 is also recommended.

Design Mediasmarties Texts for children are divided into three or four parts: 1. What is this children's media product about? 2. Who plays in this TV-programme/movie? (Only for TV and film.) 3. Who is this children's media product meant? 4. Extras (facts and a movie)

The paragraphs are separated by coloured lines. In part one and two are images placed. But the children said that they want to see even more pictures in the reviews.

6

Inhoud Samenvatting

5

Summary

6

1. Inleiding

9

Deskresearch 2. Methoden en technieken: deskresearch

13

2.1 Inleiding

13

2.2 Probleemstelling

13

2.3 Doelstelling

13

2.4 Onderzoeksgroep en –periode

13

2.5 Onderzoeksontwerp

14

3. De opdrachtgever: Mediasmarties

17

3.1 Inleiding

17

3.2 Mediasmarties

17

3.3 Mediasmarties Academie

21

3.4 Kinderen van 6 tot 12 jaar op www.mediasmarties.nl

23

3.5 Conclusie

25

4. Doelgroep: kinderen van 6 -12 jaar

27

4.1 Inleiding

27

4.2 Demografie en opleidingsniveau

27

4.3 Kinderen op internet:

28

4.3.1 Do‟s en don‟ts voor kinderwebsites

28

4.3.2 Lezen kinderen graag recensies (online)?

28

4.4 Conclusie

29

5. Andere websites voor kinderen

31

5.1 Inleiding

31

5.2 Taalgebruik en vormgeving op andere websites

31

5.3 Conclusie

32

Fieldresearch 6. Methoden en technieken: fieldresearch

35

6.1 Inleiding

35

6.2 Wat houden leesniveaus in?

35

6.3 Herschreven proefrecensies en opstelling vragenlijsten

35

7. Leesniveaus voor kinderen van 6 – 12 jaar

41

7.1 Inleiding

41

7.2 Hoe worden leesniveaus gemeten?

41

7.3 Leesontwikkeling van kinderen tussen 6 en 12 jaar

41

7.4 Leesplezier en afbeeldingen

44

7.5 Teksten op internet en teksten op papier

45

7.6 Conclusie

45

7

8. Huidige recensies van Mediasmarties

49

8.1 Inleiding

49

8.2 Wat staat er in een recensie?

49

9. Proefrecensies

53

9.1 Inleiding

53

9.2 Verantwoording van de proefrecensies

53

9.3 Vragenlijsten

55

10. Resultaten praktijkonderzoek bij kinderen

57

10.1 Inleiding

57

10.2 Technisch lezen

57

10.3 Begrijpend lezen

58

10.4 Gewenst leesniveau

60

10.5 Leeftijdsadvies

61

10.6 Vormgeving

62

10.7 Conclusie

63

Conclusie 11. Conclusie

65

11.1 Inleiding

65

11.2 Wat was het probleem ook alweer?

65

11.3 Welk leesniveau kan het beste gebruikt worden in de recensies?

65

11.4 Vormgeving van recensies

66

12. Handleiding voor recensenten

67

12.1 Inleiding

67

12.2 Wat staat er in de huidige handleiding

67

12.3 Recensenten over de huidige en nieuwe handleiding

67

12.4 De nieuwe handleiding

68

13. Evaluatie 69

8

13.1 Inleiding

69

13.2 Wat ging er goed en minder goed?

69

13.3 Validiteit

69

13.4 Generaliseerbaarheid

69

13.5 Mogelijkheden voor vervolgonderzoek

70

Literatuurlijst

71

Bijlage I: Database en zoekmachine Mediasmarties

75

Bijlage II: Recensie van www.mediasmarties.nl

77

Bijlage III: Mediasmarties Academie

78

Bijlage IV: Vragenlijst Mediasmarties Academie

80

Bijlage V: Proefrecensies eerder onderzoek

83

Bijlage VI: Jongens en meisjes van 6 tot 12 jaar in Nederland

85

Bijlage VII: Voorbeeldtekst tussendoel 10

87

Bijlage VIII: Vragenlijsten fieldresearch

88

Bijlage IX: De ideale recensie naar aanleiding van dit onderzoek

100

Bijlage X: Handleiding recensie website

101

Bijlage XI: Vragen en antwoorden recensenten

104

Bijlage XII: Plan van aanpak

106

1. Inleiding “Ik denk dat kinderen nu juist meer lezen en schrijven dan ooit. Maar het gebeurt op een manier die we ons nooit hadden kunnen voorstellen: via het beeldscherm. Dat contact is niet per definitie oppervlakkig.” Francine Oomen, veelvoudig geprezen jeugdschrijfster, deed deze uitspraak al in 2005. Ook de uitleg van een game, een tekst op Wikipedia of een ondertiteling van een film zijn teksten die gelezen worden door kinderen. Mediasmarties, een online gids met dat leeftijdsadviezen geeft over kindermediaproducten (een tvprogramma, film, game, website, applicatie voor kinderen), weet als geen ander dat een beeldscherm niet alleen negatieve invloeden heeft op kinderen. In de recensies die Mediasmarties publiceert, worden juist de leerelementen van een kindermediaproduct benadrukt. Mediasmarties heeft in 2 jaar een database van bijna 1200 recensies over kindermediaproducten opgebouwd. Het leeftijdsadvies in deze recensies geeft aan welke kindermediaproduct het beste bij een bepaalde leeftijd past. Als Mediasmarties over kindermediaproducten schrijft, wil het ook de kinderen zelf bereiken. Kinderen van 6 tot 12 jaar moeten zelf in de database kunnen zoeken en informatie kunnen lezen over hun favoriete film, tv-programma, game, website of applicatie. Kinderen in deze leeftijdsgroep kiezen (vaak) zelf welk tv-programma ze kijken of naar welke website ze surfen. Daarom wil Mediasmarties, de website die advies geeft over kindermediaproducten, juist voor deze kinderen begrijpelijk en toegankelijk zijn. De teksten en vormgeving op www.mediasmarties.nl zijn op dit moment namelijk bestemd voor volwassenen. Teksten zijn lang, staan vol vakwoorden en bevatten weinig beeld. Hoe moeten de teksten geschreven worden, om kinderen van 6 tot 12 jaar te bereiken? Om toegankelijker te worden voor kinderen, zijn de leesniveaus bestudeerd die op basisscholen en bibliotheken gebruikt worden. Daarnaast zijn andere kindvriendelijke websites geanalyseerd. Dit onderzoek heeft geresulteerd in herschreven proefrecensies in verschillende leesniveaus en een nieuw jasje voor deze proefrecensies. De proefrecensies zijn op de computer voorgelegd aan kinderen die hun mening daarover mochten geven. Welk leesniveau vonden zij het fijnst om te lezen? Het begrip van de proefrecensies is getest en er zijn vragen gesteld over de vormgeving van de proefrecensies. Uit dit praktijkonderzoek zijn twee gewenste leesniveaus gerold die in de toekomst op de website van Mediasmarties gebruikt kunnen. Daarnaast is er een advies gevormd over de vormgeving van recensies op de website.

9

Dit onderzoeksverslag is verdeeld in drie delen: 1. Deskresearch: er wordt informatie verzameld waardoor de proefrecensies voor de fieldresearch ontwikkeld kunnen worden. a.

Allereerst een verslag van Mediasmarties met de plus- en minpunten van de website. De pluspunten kunnen dan terugkomen in de proefrecensies en de minpunten kunnen verbeterd of weggelaten worden.

b.

Vervolgens een analyse van de doelgroep waarbij informatie is verzameld over de wensen en voorkeuren van de kinderen. Met deze voorkeuren is rekening gehouden tijdens de ontwikkeling van de proefrecensies.

c.

Hierna zijn andere kindvriendelijke websites geanalyseerd. Welke aspecten van andere websites kunnen overgenomen worden voor de proefrecensies?

2. Fieldresearch: a.

De fieldresearch begint met een overzicht van de leesniveaus voor kinderen van 6

b.

Daarna een hoofdstuk met een analyse van de huidige recensies van

tot 12 jaar. Dit overzicht is gebruikt bij het schrijven van de proefrecensies. Mediasmarties en een hoofdstuk met een uitleg over de herschreven proefrecensies. Deze hoofdstukken zorgen ervoor dat de oude recensies en proefrecensies met elkaar vergeleken kunnen worden. c.

Als laatste de resultaten van het praktijkonderzoek bij de kinderen.

3. Conclusies In dit deel zijn de resultaten op een rij gezet en conclusies getrokken. Er wordt antwoord gegeven op de probleemstelling van dit onderzoek en er worden adviezen gegeven aan Mediasmarties.

10

11

12

2. Methoden & technieken: deskresearch 2.1

Inleiding

De website van Mediasmarties biedt een database aan met recensies van kindermediaproducten. Bij de oprichting van Mediasmarties schreef de organisatie deze recensies alleen voor ouders, leerkrachten en professionals. Nadat de website een jaar online was, besloot Mediasmarties om ook kinderen van 6 tot 12 jaar rechtstreeks te willen bereiken. Kinderen van deze leeftijd jaar maken steeds vaker hun eigen media-keuzes. (Mediasmarties, 2011 en Mediaopvoeding, z.j.). Ze kiezen zelf naar welke websites ze surfen en pakken zelf de afstandsbediening om naar hun favoriete tvprogramma te zappen. Daarnaast leren kinderen van deze leeftijd zelfstandig lezen. Mediasmarties wil deze twee ontwikkelingen samen nemen en hen bij de hand nemen zodat ook zij www.mediasmarties.nl zelfstandig kunnen gebruiken. De recensies met het leeftijdsadvies 6 tot 12 jaar, worden aangepast aan de leesniveaus van de kinderen die gebruikt worden op scholen en bibliotheken. Met dit onderzoek is achterhaald op welke leesniveaus de recensies voor kinderen in de toekomst het beste geschreven kunnen worden. Daarnaast is een advies opgesteld over de vormgeving van recensies op Mediasmarties. Hoe kan de vormgeving van recensies aangepast worden naar de wensen van kinderen? In dit hoofdstuk is beschreven hoe het eerste deel van dit onderzoek, de deskresearch, tot stand is gekomen.

2.2

Probleemstelling

Op welke manier moeten het taalgebruik en de basale vormgevingselementen van de recensies van kindermediaproducten voor kinderen van 6 tot 12 jaar op www.mediasmarties.nl aantrekkelijk worden gemaakt zodat deze zelfstandig door de doelgroep meer worden gelezen?

2.3

Doelstelling

Met dit onderzoek is inzicht gebracht in het leesproces van kinderen en de waardering van de schrijfstijl en vormgeving van recensies op www.mediasmarties.nl onder kinderen van 6 tot 12 jaar. Op basis van de onderzoeksresultaten is een handleiding voor de recensenten van Mediasmarties ontwikkeld. In deze handleiding staan de instructies over de leesniveaus die voortaan gebruikt worden voor de recensies voor kinderen. Daarnaast is een advies over de vormgeving van recensies voor Mediasmarties ontwikkeld.

2.4

Onderzoeksgroep en -periode

Dit onderzoek vond plaats vanaf maart 2012 tot en met mei 2012. De fieldresearch vond plaats op een kinderclub in Arnhem en een basisschool in Gouderak. In Arnhem deden 18 kinderen mee met het onderzoek. In Gouderak deden 36 kinderen mee met het onderzoek.

13

2.5

Onderzoeksontwerp

Het onderzoek is verdeeld in drie delen: eerst de deskresearch, daarna de fieldresearch en als laatste de conclusies. De deskresearch bestaat uit het verzamelen van informatie over Mediasmarties, de doelgroep, en de vormgeving van websites voor kinderen. Deze informatie is noodzakelijk om te beginnen met de fieldresearch. Bij de fieldresearch zijn de proefrecensies herschreven op verschillende leesniveaus. Hieraan vooraf is een overzicht gemaakt met de kenmerken van alle leesniveaus. Hierna zijn de proefrecensies ontwikkeld en voorgelegd aan kinderen. Het begrip van de proefrecensies is getoetst. In de volgende alinea‟s is het verloop van de deskresearch gedetailleerd uitgeschreven. Het verloop van de fieldresearch is op pagina 35 te vinden. Mediasmarties Allereerst wordt Mediasmarties, de opdrachtgever van dit onderzoek, voorgesteld. Wat is Mediasmarties en hoe werkt www.mediasmarties.nl? Wie schrijven de recensies van Mediasmarties en op welke wijze wordt dat gedaan? In het hoofdstuk over Mediasmarties is ook gekeken naar kinderen als bezoekers van www.mediasmarties.nl. Wat vinden kinderen van de website van Mediasmarties? Zijn kinderen wel geïnteresseerd in een website als www.mediasmarties.nl? Mediasmarties heeft in het verleden al een aantal basisscholen bezocht om te presenteren aan kinderen over de organisatie. Vaak werden deze presentaties gecombineerd met een onderzoek over de mening van kinderen over www.mediasmarties.nl. De resultaten van deze onderzoeken zijn in het hoofdstuk over Mediasmarties op een rijtje gezet zodat deze gebruikt kunnen worden bij het maken van proefrecensies. Kinderen van 6 tot 12 jaar Vervolgens is er onderzoek gedaan naar kinderen van 6- tot 12 jaar, de kinderen die Mediasmarties wil bereiken door de teksten op de website aan te passen. Hoe zijn deze kinderen over Nederland verdeeld? Welke achtergrond hebben ze? Is er evenwicht tussen jongens en meisjes? Deze informatie is verzameld zodat er diverse groepen kinderen gezocht konden worden om de proefrecensies te testen. Andere websites voor kinderen Welke leesniveaus gebruiken andere websites voor kinderen? Dit is nagegaan door het programma P-CLIB versie 3.0. Dit programma berekent het leesniveau van een tekst. Daarnaast wordt er gekeken naar vormgeving. Hoe zien deze websites eruit qua stijl (zinslengte, lengte van alinea‟s, beeld-/tekstverhouding)? En wat kan Mediasmarties nog meer leren van andere kinderwebsites? De websites die zijn bestudeerd, staan ook in de database van Mediasmarties. Van ieder leeftijdsadvies is een website uitgekozen (zie bulletpoints op de volgende pagina). De websites gaan over een mediasoort, zoals een tv-programma. Op deze manier zijn de teksten op de websites

14

enigszins vergelijkbaar met de teksten op Mediasmarties die ook over mediasoorten gaan. Deze websites zijn ook nog eens bekend bij kinderen om dat ze over bekende mediaproducten gaan. De websites die bestudeerd zijn: www.schooltv.nl/hbb (De website van het tv-programma Huisje Boompje Beestje, Mediasmarties leeftijdsadvies: 6+ jaar) www.zapp.nl (Mediasmarties leeftijdsadvies: 7+ jaar) www.hetklokhuis.nl (Mediasmarties leeftijdsadvies: 8+ jaar) www.jeugdjournaal.nl (Mediasmarties leeftijdsadvies: 9+ jaar) www.meidenmagazine.nl (Mediasmarties leeftijdsadvies: 10+ jaar) kids.kennisnet.nl: De website van kennisnet voor de bovenbouw. (Mediasmarties leeftijdsadvies: 11+ jaar) De leesniveaus en de vormgevingselementen die veel gebruikt worden op de websites, zijn op een rijtje gezet. Het wil uiteraard niet zeggen dat deze elementen daadwerkelijk in de smaak vallen bij de kinderen. De elementen zijn naast ander onderzoek over de websitevoorkeuren van kinderen gelegd. Deze websitevoorkeuren zijn te vinden in §4.3.1. De elementen van de websites die niet overeenkomen met de websitevoorkeuren van kinderen, zijn uiteraard niet meegenomen bij de ontwikkeling van proefrecensies. Het einde van de deskresearch In de volgende 3 hoofdstukken is een verslag de deskresearch te lezen. Vervolgens wordt de methode van de fieldresearch en de fieldresearch zelf beschreven.

15

16

3. De opdrachtgever: Mediasmarties 3.1

Inleiding

In dit hoofdstuk is de opdrachtgever in kaart gebracht. Het ontstaan van Mediasmarties, de doelgroep van Mediasmarties en de totstandkoming van een recensie worden toegelicht. Hierna is gekeken naar kinderen van 6 tot 12 jaar als doelgroep van www.mediasmarties.nl. Wat vinden zij van de recensies op de website? Wat zouden zij anders willen aan de recensies?

3.2

Mediasmarties

In september 2009 ontwikkelde het Ministerie van Onderwijs en het Ministerie van Jeugd en Gezin een opdracht. De opdracht luidde: „ontwikkel een geschiktheidsinformatiesysteem over audiovisuele mediaproducten voor kinderen (1,5 tot 12 jaar)‟. De opdracht werd gegeven in de vorm van een pilot. Dit betekent dat het Ministerie drie jaar de tijd gaf (tot najaar 2012) om deze opdracht te vervullen. De penvoerder van deze opdracht was het NICAM, bekend van Kijkwijzer. Na onderzoek bleek dat er vooral onder ouders, leerkrachten en professionals behoefte is aan informatie over de kwaliteit en geschiktheid van audiovisuele mediaproducten voor kinderen. Toen werd Mediasmarties geboren. Cathy Spierenburg, programmamanager van Mediasmarties, ontwikkelde een online database met allerlei recensies van kindermediaproducten, gekoppeld aan de leeftijd van kinderen. Deze recensies zijn gericht op de ouders, leerkrachten en professionals. De database is sinds november 2010 voor iedereen gratis toegankelijk via www.mediasmarties.nl. Mediasmarties wil in deze drie jaar naamsbekendheid opbouwen, de aandacht voor verantwoord mediagebruik vergroten, het gebruik van het systeem introduceren en de maatschappelijke discussie over geschiktheid van kindermedia ondersteunen. Doelgroep Mediasmarties is bedoeld voor ouders, kinderen (6 tot 12 jaar), opvoeders, grootouders, mensen werkzaam in de kinderopvang, scholen, bibliotheken, ouderorganisaties, andere centra voor jeugd en gezin, stakeholders en het buitenland.

Afbeelding 1: homepage Mediasmarties

Database Mediasmarties biedt een website aan (www.mediasmarties.nl) waarop een database beschikbaar is met beschrijvingen (recensies) van audiovisuele kindermediaproducten. De kindermediaproducten zijn tv-programma‟s, films, games, websites en applicaties. Sinds mei 2012 heeft Mediasmarties gekozen om ook boeken en uitjes (bijvoorbeeld een musical) in de database op te nemen.

17

Een bezoeker kan in deze database rondkijken door gebruik te maken van de zoekmachine. (Zie afbeelding 2, rechter afbeelding.) In deze zoekfunctie kan er geselecteerd worden op leeftijd, thema en soort mediaproduct. Als bijvoorbeeld een ouder van een 6-jarig kind de website bezoekt, is het de bedoeling dat deze ouder in de zoekfuncties de leeftijd „6 jaar‟ aanklikt. Dan worden alle kindermediaproducten met het leeftijdsadvies 6 jaar en jonger in de resultaten weergegeven. Om een recensie te lezen moet er op een vak geklikt worden. (Zie afbeelding 2, rechter afbeelding.) Er kan ook uitgebreider gezocht worden in de database. Er kan gezocht worden op bijvoorbeeld thema, soort gameconsole, televisiezender of soort website. De bezoeker kan een kindermediaproduct opzoeken naar de interesses van het kind of naar het soort gameconsole dat ze in huis hebben. Op afbeelding 2 is de zoekmachine in de database te zien. De rechter afbeelding is de uitgebreide zoekmachine. Deze afbeeldingen zijn groter te zien in bijlage I op pagina 75.

Afbeelding 2: de zoekfunctie op de website

Recensies Mediasmarties biedt bijna 1200 recensies aan op de website. Deze recensies hebben een vaste structuur. Op afbeelding 4 op de volgende pagina is een recensie te zien. In deze recensie hebben alle onderdelen een nummer gekregen die hieronder worden uitgelegd. In bijlage II op pagina 77 is een vergrote versie van de recensie te zien. 1. Een beeld van het kindermediaproduct: een

Afbeelding 3: beeldvergroting

vierkante afbeelding van het kindermediaproduct. Dit is bijvoorbeeld een momentopname van een game of film. Op dit beeld kan geklikt worden waardoor er een venster geopend wordt in de website met de een vergrote versie van de het beeld (zie afbeelding 3); 2. Titel en leeftijdsadvies: naast het beeld staat de titel van het kindermediaproduct en het bijbehorende leeftijdsadvies;

18

3. Rating: een bezoeker kan zijn mening geven over het kindermediaproduct door te klikken op de sterren. 4. Kernzin: in één zin wordt kort het kindermediaproduct beschreven. De kernzin van de film „Wickie en de schat van de goden 3D‟ (zie afbeelding 4) is: „Als zijn vader wordt ontvoerd, wordt Wickie aangewezen als de nieuwe leider van de Vikingen. Hij moet bewijzen dat hij een echte Viking is en zijn vader kan bevrijden.‟ 5. Het delen van de recensie met anderen: door op het logo van

Afbeelding 4: de recensie van Wickie en de schat van de goden 3D

Facebook, Twitter, Hyves of de envelop te klikken kan de bezoeker de recensie delen met anderen.

1

2

6. Link: de groene knop onder het 3

gekleurde vlak is een Afbeelding 5: trailer kijken

link naar een trailer 4

van een film of naar de website waar de 6

recensie over gaat. Een trailer wordt op de

7

website van

5

Mediasmarties afgespeeld in een apart venster (zie afbeelding 5). Een link naar een 8

website opent in een nieuw internetvenster. De tekst van een recensie bevat: 7. Korte feiten: de korte feiten bestaan uit ongeveer drie punten over het mediaproduct. Bij recensies over films en tvprogramma‟s wordt bijvoorbeeld de

9

duur van het programma of film vermeldt, het Kijkwijzer-advies vermeldt en de datum wanneer de film in de bioscoop is of het tvprogramma wordt uitgezonden.

10

De korte feiten van de film „Wickie en de schat van de goden 3D‟ zijn: „Duur: 96 min. Vorm: Bioscoopfilm. Kijkwijzer: 6. In de bioscoop: Vanaf 23 mei 2012‟ ;

11

8. Inhoudsbeschrijving: In twee of drie alinea‟s wordt beschreven wat er in een tv-programma, film, game,

12

applicatie of op een website gebeurd. De technische handelingen van een kindermediaproduct worden uitgebreid

19

omschreven. Bijvoorbeeld de handelingen die het kind moet doen om de game te spelen (Hoeveel handelingen moeten er tegelijk uitgevoerd worden?) en de gebruiksvriendelijkheid van een website (Zijn de knoppen op een website duidelijk aanwezig?); 9. Leeftijdsadvies: Na de inhoudsbeschrijving van een kindermediaproduct, wordt het leeftijdsadvies gegeven. Functies en elementen van een mediaproduct worden gekoppeld aan de ontwikkeling en vaardigheden van het kind. Het leeftijdsadvies hangt dus af van de technische handelingen van een mediaproduct. Welke handelingen kan een kind op welke leeftijd? Daarnaast hangt het leeftijdsadvies af van de voorkeuren van het kind. Een jong kind houdt bijvoorbeeld van fictieve en gekleurde poppen terwijl een ouder kind liever naar echte mensen kijkt. „Wickie en de schat van de goden‟ is geschikt voor kinderen van 8 jaar en ouder omdat een slavenmeisje in de film een ontwikkeld karakter is, kinderen van 8 jaar zich kunnen identificeren met Wickie en 8-jarigen –net als Wickie in de film- veel bezig zijn met relaties en vriendschappen; 10. Bijzonderheden: dit kopje staat niet in iedere recensie. Meestal staan er bijzonderheden in recensies van films. Hierin staat bijvoorbeeld of en welke bekende Nederlanders de stemmen hebben ingesproken van een (animatie)film. Ook is er in dit kopje een trailer van de film ingevoegd. Meestal is dit hetzelfde filmpje als het filmpje waar de groene knop naar verwijst (zie punt 6); 11. Trefwoorden: de trefwoorden zijn kernwoorden van de recensie. Bijvoorbeeld „3D‟, „bioscoop‟ en „nagesynchroniseerd‟. Bezoekers kunnen op deze links klikken als zij bijvoorbeeld nog een recensie willen lezen van een 3D-film. 12. Reactie: alle bezoekers kunnen een reactie op de recensie geven. Leesniveau van recensies Een aantal recensies van Mediasmarties zijn onderzocht op leesniveau, woordkeuze, zinslengte en alinealengte. De recensies over de volgende kindermediaproducten zijn geanalyseerd: Tv-programma Spangas; Website Studio 100; Website Hoe Overleef Ik; Film Ice Age; Tv-programma Phineas & Ferb; Tv-programma Wie Is De Mol; Game Super Mario 3D; Website Efteling; Game Spy Fox. In tabel 1 op de volgende pagina is een weergave te zien van de tekstkenmerken van de huidige recensies.

20

Tabel 1: tekstkenmerken recensies van Mediasmarties Leesniveau Woordkeuze

Spangas Studio 100 PLUS PLUS Moeilijk (5,1) Redelijk moeilijk (4,8) 16 19

Zinslengte in woorden Alinealengte 12 zinnen in zinnen Alinealengte in 6 regels regels

HOI PLUS Moeilijk (5,2)

Ice Age P&F AVI M7 PLUS Redelijk moeilijk Moeilijk (4,6) (5)

WIDM PLUS Moeilijk (5,2)

SM 3D Efteling AVI E7 PLUS Moeilijk (4,7) Moeilijk (4,9)

Spy Fox PLUS Moeilijk (5)

Totaal PLUS Moeilijk (5)

19

19

11

15

17

14

13

16

13 zinnen

14 zinnen

25 zinnen

20 zinnen

28 zinnen

20 zinnen

20 zinnen

39 zinnen

21 zinnen

5 regels

14 regels

12 regels

6 regels

9 regels

8 regels

14 regels

10 regels

9 regels

De recensies op Mediasmarties zijn (grotendeels)

Tabel 2: gemiddeld leesniveau per leeftijd

geschreven op leesniveau AVI-PLUS. AVI-PLUS is het

AVI

Leeftijd en groep

hoogste leesniveau voor kinderen. Voor kinderen vanaf 6 jaar

M3

6 jaar – midden groep 3

(met gemiddeld AVI-M3, zie tabel 2) is dit niveau veel te hoog.

E3

7 jaar – eind groep 3

Er wordt veel gebruik gemaakt van lange woorden en er staan

M4


veel moeilijke woorden („auditieve ondersteuning‟, „dynamisch‟

E4


en „fictieve taal‟) in de teksten. De zinnen zijn lang: gemiddeld

M5


16 woorden.

E5


M6


E6


M7


E7


PLUS

11 jaar/12 jaar – midden en

De lengte van alinea‟s in recensies verschilt per recensie. Gemiddeld is een alinea 9 regels lang, maar er zijn ook recensies met alinea‟s van gemiddeld 14 regels (recensie van Hoe Overleef Ik). Dit zijn erg lange alinea‟s voor kinderen.

eind groep 8

Voor kinderen van 6 tot 12 jaar is het niveau van de recensies veel te hoog. Door de moeilijke woorden, de lange zinnen en de vele regels per alinea zijn recensies alleen leesbaar voor volwassenen. Om de recensies leesbaar voor kinderen te maken, zullen de zinnen en alinea‟s korter moeten en zal het leesniveau omlaag moeten.

3.3

Mediasmarties Academie

Recensies worden geschreven door studenten. Zij doen dit

Afbeelding 6: colleges online academie

als bijbaan naast hun studie. De studenten moeten wel een opleiding volgen die te maken heeft met opvoeding en kinderen. De meeste recensenten zijn dan ook PABOstudenten. Voordat de studenten deze recensies mogen schrijven, volgen ze de colleges van de online academie van Mediasmarties. De colleges gaan over de mediaontwikkeling van kinderen. Hier in staat bijvoorbeeld welke voorkeuren een kind heeft op een bepaalde leeftijd. De student bestudeert artikelen, bekijkt filmpjes over de ontwikkeling van kinderen en legt daarna een online examen af. Als de student geslaagd is voor het examen, is diegene bevoegd recensies voor Mediasmarties te schrijven en mag de student zich een Mediasmarties recensent noemen. In bijlage III op pagina 78 zijn screenshots geplaatst van de Mediasmarties Academie.

21

Van schrijven tot de eindredactie Bij het schrijven van een recensie worden de volgende stappen ondernomen: 1. De recensent bekijkt de film/het tv-programma, bezoekt de website of

Afbeelding 7: voorbeeldvragen vragenlijst online academie

speelt het spelletje. 2. De recensent vult de vragenlijst (ongeveer 150 gesloten vragen met twee antwoordmogelijkheden) over het kindermediaproduct in op de online academie. (Zie voorbeeldvragen bij afbeelding 7 en bijlage IV op pagina 80.) De vragenlijst is niet toegankelijk voor bezoekers van www.mediasmarties.nl. 3. Als alle vragen zijn beantwoord, berekent de online academie automatisch het leeftijdsadvies. 4. De recensent checkt of het gegeven leeftijdsadvies daadwerkelijk bij het kindermediaproduct hoort. 5. Na het beantwoorden van de vragen in de vragenlijst, schrijft de recensent de recensie in de vorm van een stuk tekst. Deze tekst komt online en kan dan gelezen worden door de bezoekers van www.mediasmarties.nl. In de academie zijn handleidingen beschikbaar (als PDF te downloaden) waarin aanwijzingen staan hoe de recensie geschreven moet worden. 6. De recensent stuurt via de online academie de handleiding op naar Mediasmarties. Medewerkers kijken de recensie na op juistheid en volledigheid en zetten het daarna online. Afbeelding 8: een profiel op Mediasmarties Profiel Naast de database waar bezoekers in kunnen bladeren, kunnen ouders, kinderen en leerkrachten een profiel aanmaken. De ouder, leerkracht of het kind zelf kan een individueel „mediamenu‟ samenstellen (zie afbeelding 8). Hierop is te zien wat het kind deze week gaat kijken of spelen in die week. Website voor ouders Speciaal voor ouders is er een apart websiteonderdeel aangemaakt; de ouderwebsite (www.mediasmarties.nl/voor-ouders). Hierop staat een uitleg over de mediaontwikkeling van kinderen. Dit is het belangrijkste gedeelte van de ouderwebsite. In deze uitleg is per leeftijd uitgelegd wat het kind doormaakt in de mediawereld. Bijvoorbeeld dat een kind in de eerste jaren vooral fictieve taal fijn vindt om te horen en felle kleuren fijn vindt om naar te kijken. Op de ouderwebsite worden ook regelmatig nieuwsberichten geplaatst.

22

3.4

Kinderen van 6 tot 12 jaar op www.mediasmarties.nl

De precieze bezoekersaantallen van kinderen op www.mediasmarties.nl zijn niet bekend. Wel worden er reacties onder recensies geplaatst waaruit blijkt dat er kinderen aanwezig zijn op de website. Uit bezoeken van Mediasmarties aan basisscholen blijkt dat kinderen meestal Mediasmarties niet kennen. Na een bezoek aan de website, waren zij wel positief over de website. (Mediasmarties, 2011). Database

Afbeelding 9: database Mediasmarties

Mediasmarties deed in 2011 en 2012 onderzoek onder kinderen over de tevredenheid van de website en met name over de recensies die hierop staan. Dit onderzoek is uitgevoerd onder kinderen van 8, 9 en 10 jaar. Uit deze onderzoeken blijkt dat de pagina met de database niet kindvriendelijk is. Als ze de pagina zien, lijken ze radeloos, weten ze niet precies waar ze op moeten klikken en wat ze kunnen verwachten van de database (zie afbeelding 9). Ze gaan met hun muis over de kindermediaproducten (de vakken in het midden van de pagina met de afbeelding en titel van het kindermediaproduct) maar klikken hier niet op. Ze begrijpen namelijk niet dat als er op een vak geklikt wordt, er een nieuwe pagina verschijnt met een recensie over het kindermediaproduct. De zoekfunctie is wel gebruiksvriendelijk voor kinderen van 9 en 10 jaar. Er kan in de zoekmachine geselecteerd worden op thema, leeftijdsadvies en mediasoort. Een andere manier van zoeken is de blauwe balk (zie afbeelding 9) bovenaan de pagina waarin een trefwoord, bijvoorbeeld de titel van een kindermediaproduct, ingetypt kan worden. Kinderen van 8, 9 en 10 jaar, zijn vaardig genoeg om de zoekfunctie te gebruiken. Maar als de zoekfunctie een resultaat geeft, moet er weer op een vak geklikt worden. Dit doen kinderen vooralsnog niet. De database van Mediasmarties is dus voor kinderen niet gebruiksvriendelijk genoeg.

Afbeelding 10: afleidende kleuren en afbeeldingen

Recensie Als kinderen een recensie op de computer zien, valt hun oog eerst op de plaatjes. De felle kleuren en afbeeldingen springen direct in het oog. De vakken rechts op de pagina (zie afbeelding 10) verkleuren als de muis

23

eroverheen gaat omdat het links zijn naar andere recensies. Dit is voor kinderen afleidend. De tekst van de recensies (linksonder op afbeelding 10) valt bijna niet op. Hierdoor scrollen kinderen ook niet naar beneden. Afbeelding 11: lange en moeilijke teksten

Moeilijke woorden en lange teksten Uit ditzelfde onderzoek uit 2011 en 2012 blijkt dat de recensies voor kinderen te veel moeilijke woorden en te lange teksten hebben. Bij afbeelding 11 is een recensie te zien over de tv-serie „Hoe overleef ik…?‟ met een lange tekst. Onderaan deze afbeelding is voorbeeldzin geplaatst met te moeilijke woorden voor kinderen. Goede lezers zien in deze teksten wel een uitdaging, maar gemiddelde lezers en lezers met een lager niveau zijn niet gemotiveerd om de teksten van recensies verder te lezen. Proefrecensies getest Er zijn tijdens een ander onderzoek in 2011 twee proefrecensies ontwikkeld met een andere vormgeving en

“In de serie wordt veel gebruik gemaakt van

andere teksten dan de huidige recensies. De

fictieve beelden, doordat Rosa veel fantasie

proefrecensies zin getest bij kinderen van 9 en 10 jaar.

heeft en die gedachten aan de kijker zichtbaar

Bij proefrecensie 1 is gebruik gemaakt van korte alinea‟s

worden gemaakt.”

en een meer kindvriendelijke tekst. Bij proefrecensie 2 is dezelfde tekst als de eerste proefrecensie gebruik en zijn er plaatjes toegevoegd bij de persoonsbeschrijvingen. Beide proefrecensies zijn weergegeven bij afbeelding 12a en 12b. De vergrote versies staan in bijlage V op pagina 83. Afbeelding 12a: proefrecensie 1

Afbeelding 12b: proefrecensie 2

In beide proefrecensies staan links naar een YouTube-filmpje die verwijzen naar een pagina buiten www.mediasmarties.nl. Kinderen klikken hier niet op. Als het kind de opdracht krijgt om op de link te klikken en het filmpje te kijken, vindt hij/zij het wel leuk. Als Mediasmarties wil dat de filmpjes in de

24

recensies bekeken worden door kinderen, moet het filmpje dus echt in de recensie zelf geplaatst worden. In tabel 3 en 4 zijn de meningen van kinderen over de proefrecensies overzichtelijk gemaakt. Tabel 3: mening kinderen over de tekst van proefrecensies 1 en 2 Onderdeel

Goed/minder goed

Toelichting

Eerste indruk

Minder goed

De teksten zijn net goed of eigenlijk net iets te lang. Het mag wel wat korter!

Korte feiten

Goed

De beoordelingssterren vinden kinderen leuk. De korte feiten zijn ook goed.

Waar gaat het over?

Goed

Leuk en spannend geschreven. Het mag misschien nog korter. De vraag aan het eind is leuk, daar worden ze nieuwsgierig van.

Weetjes

Goed

De weetjes zijn erg gewaardeerd.

Waarom zou ik dit kijken? Minder goed

Kinderen vinden dit niet zo interessant.

Mediasmarties adviseert

Kinderen zouden dit aan hun ouders laten lezen.

Goed

Volgens de kinderen zijn de teksten in de proefrecensies 1 en 2 te lang. De korte feiten, inhoudsbeschrijving, weetjes en leeftijdsadvies zijn goed beoordeeld door kinderen. Deze onderdelen van de proefrecensies van dit eerdere onderzoek, mogen blijven in de recensies van Mediasmarties. Deze onderdelen komen ook terug in de proefrecensies van dit onderzoek. Uit het onderzoek van 2011 en 2012 blijkt dat kinderen het leuk vinden als het kopje met de inhoudsbeschrijving (“Waar gaat deze film over?”) afgesloten wordt met een vraag die de nieuwsgierigheid opwekt. (Bijvoorbeeld: “Zal Simba ooit terugkeren en koning worden?”). Ook dit is in de proefrecensies van dit onderzoek gedaan. Tabel 4: mening kinderen over vormgeving in proefrecensies 1 en 2 Onderdeel

Goed/minder goed Toelichting

Kleuren Mediasmarties

Goed

Achtergrondkleur Mediasmarties Minder goed

De kleuren zijn mooi Er mag nog een achtergrondkleur. Bijvoorbeeld geel.

Plaatjes (versie 3)

Goed

Er mogen zelfs nog meer plaatjes op. Vooral de plaatjes van de hoofdpersonen zijn goed.

Filmpjes in de tekst (versie 3)

Minder goed

De filmpjes zijn in dit geval buiten www.mediasmarties.nl geplaatst. Kinderen klikken er niet uit zichzelf op.

Filmpjes en plaatjes zijn erg gewaardeerd in de recensies. In de proefrecensies staat daarom in ieder geval één afbeelding naast de inhoudsbeschrijving en wordt in iedere proefrecensie over een film een YouTube filmpje ingevoegd.

25

3.5

Conclusie

De gebruiksvriendelijkheid van www.mediasmarties.nl is voor kinderen onvoldoende. Kinderen begrijpen niet wat ze op de website kunnen vinden en waar ze precies op moeten klikken als ze de database zien. De huidige recensies van Mediasmarties zijn te moeilijk (leesniveau AVI-PLUS, het hoogste leesniveau) geschreven voor kinderen. Kinderen geven ook aan dat de teksten in recensies te lang zijn en er meer plaatjes en filmpjes in de recensies mogen komen. Uit onderzoek van de organisatie blijkt dat kinderen ook graag weetjes over het kindermediaproduct lezen. De herschreven proefrecensies bevatten kortere teksten op het leesniveau van kinderen. In de proefrecensies over films zijn persoonsbeschrijvingen met afbeeldingen van de personen toegevoegd. In iedere proefrecensie over een film is een YouTube filmpje met de trailer ingevoegd. In iedere proefrecensie staan ook een aantal weetjes.

26

4. Doelgroep: kinderen van 6 - 12 jaar 4.1

Inleiding

Voor een relevant praktijkonderzoek is bekeken hoe de doelgroep van dit onderzoek er precies uitziet. In dit hoofdstuk is de woonplaats, achtergrond, het opleidingsniveau en het internetgedrag van 6- tot 12-jarige kinderen beschreven. Onder het internetgedrag valt de tijd die zij achter de computer doorbrengen en welke „in‟s‟ en „outs‟ er voor kinderwebsites zijn. Aan de hand van deze informatie zijn groepen kinderen opgezocht voor de fieldresearch. De groepen kinderen zijn op deze manier zo divers mogelijk zodat dit onderzoek relevant is voor Mediasmarties.

4.2

Demografie en opleidingsniveau

Er zijn in Nederland bijna 1,2 miljoen kinderen 6 tot 12 jaar oud. Van iedere leeftijd zijn er ongeveer 200.000 kinderen. Jongens en meisjes zijn hiervan nagenoeg evenredig verdeeld. (Zie tabel 11 in bijlage VI op pagina 85.) (CBS, 2011). Het merendeel van deze kinderen is autochtoon, gevolgd door niet-westerse allochtonen en daarna westerse allochtonen (zie grafiek 1). In Nederland wonen vooral Marokkaanse- en Turkse nietwesterse allochtone kinderen. De groep westerse allochtone kinderen is in de grafiek als één groep weergegeven omdat deze bestaat uit veel kleine groepen. (CBS, 2011). Grafiek 1: verdeling nationaliteiten in Nederland van kinderen van 6 – 12 jaar

77%

Autochtoon

7% 3%

Westers allochtoon Turks

4%

Marokkaans

2%

Surinaams

1%

Ned. Antillen/Aruba Overig nietwesters

6% Bron: CBS, 2011

Westerse en niet-westerse allochtone kinderen wonen vooral in de grote steden. Het gaat vooral om de steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Autochtone kinderen wonen meer verdeeld over Nederland. (Zie bijlage VI op pagina 85.) (Cito, 2011). Intelligentie van kinderen Het opleidingsniveau van kinderen wordt in groep 8 getoetst door de CITO-toets. Uit resultaten van een onderzoek van CITO (zie bijlage VI op pagina 85) blijkt dat autochtone kinderen op alle gebieden (rekenen, studievaardigheden en taal) beter scoren dan westerseen niet-westerse allochtone kinderen. Westerse allochtone kinderen scoren iets lager dan autochtone kinderen. Niet-westerse

27

allochtone kinderen scoren op alle gebieden (rekenen, studievaardigheden en taal) duidelijk lager. (CITO, 2010). Naar aanleiding van deze gegevens over de achtergronden en het opleidingsniveau van de kinderen, is tijdens de fieldresearch een basisschool in een dorp bezocht en een kinderclub in een stad. Op de basisschool in het dorp zaten voornamelijk autochtone kinderen en de kinderen van de kinderclub in de stad hadden vrijwel allemaal een autochtone achtergrond.

4.3

Tabel 5: internetactiviteiten kinderen

Kinderen op internet

Kinderen van 6 tot 12 jaar doen graag spelletjes op internet, kijken filmpjes (op YouTube) en surfen graag op sociale media (zie tabel 5). Van de sociale media zijn YouTube en Hyves het meest populair. Oudere kinderen geven wel aan steeds minder met Hyves te doen. (Now It‟s Our Time, 2012). 4.3. 1

Do’s en don’ts voor kinderwebsites

Remco Pijpers deed onderzoek (Klik en Klaar, 2008)

Bron: Now It‟s Our Time, 2012

naar verschillende websites die toentertijd bij kinderen tussen 8 en 12 populair waren. De voor dit onderzoek meest relevante conclusies die hieruit getrokken kunnen worden zijn:

Afbeelding 13: links op de website van Disney XD

Verschillende lettertypes en kleurencombinaties zien er vrolijk uit, maar teksten moeten wel leesbaar blijven; Filmpjes moeten duidelijke bedieningsknoppen hebben; Een link moet duidelijk zijn over zijn vervolgpagina (zie afbeelding 13); Een klein lettertype wordt niet gelezen. Het gebruik van kapitalen (hoofdletters) maakt een tekst minder goed leesbaar. Het beste is om een schreefloos lettertype te gebruiken. De

Het is voor kinderen onduidelijk dat de knop „Op TV‟ naar de programmering van Disney XD gaat.

letters mogen ook groot zijn; Maak geen of weinig gebruik van Engelse woorden; Kinderen scrollen wel, maar raken afgeleid als ze lang moeten scrollen. 4.3.2

Lezen kinderen graag recensies?

In de voorgaande jaren heeft Mediasmarties verschillende basisscholen bezocht. Dan lieten kinderen blijken Mediasmarties en de website www.mediasmarties.nl leuk en interessant te vinden. Uit eerdere onderzoeken bleek dat kinderen de kopjes met de inhoudsbeschrijving, persoonsbeschrijvingen van hoofdpersonen in een film of tv-programma, weetjes en filmpjes het leukst vinden. Kinderen gaven tijdens de onderzoeken aan dat ze het leuk vinden om te lezen over kindermediaproducten. De proefrecensies die in 2011 door Mediasmarties zijn ontwikkeld, werden gewaardeerd door kinderen.

28

Alleen zouden de teksten nog wel korter moeten en mag er meer (bewegend) beeld in de recensies voorkomen. (Zie hoofdstuk 3.4). (Mediasmarties, 2011).

4.4

Conclusie

In Nederland zijn bijna 1,2 miljoen kinderen 6 tot 12 jaar. Autochtone kinderen wonen verdeeld over heel Nederland. Westerse en niet-westerse allochtone kinderen wonen vooral in de grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Het intelligentie niveau (op gebied van rekenen, studievaardigheden en taal) van de autochtone kinderen is hoger dan het niveau van de westerseen niet-westerse kinderen. Op basis van deze gegevens zijn de groepen kinderen gezocht die meededen met de fieldresearch. Er hebben 18 kinderen met een allochtone achtergrond uit Arnhem meegedaan en 36 kinderen uit Gouderak met vrijwel allemaal een autochtone achtergrond. De onderzoeksgroep is dus divers waardoor het onderzoek relevant is voor Mediasmarties. Teksten op websites voor kinderen hebben het liefst een schreefloze en grote letters. Knoppen moeten duidelijk zijn over de vervolgpagina. Deze gegevens zijn gebruikt bij het schrijven van de proefrecensies van dit onderzoek. Uit eerder onderzoek van Mediasmarties (Mediasmarties, 2011). blijkt dat kinderen het leuk vinden om over kindermediaproducten te lezen. Het is voor Mediasmarties raadzaam om over dit onderwerp nog wel verder onderzoek naar te doen.

29

30

5. Andere websites voor kinderen 5.1

Inleiding

Op welke manier worden kinderen op andere websites aangesproken? Gebeurt dat door middel van afbeeldingen, filmpjes, korte of lange teksten? En welk leesniveau wordt in de teksten toegepast? Door deze vragen te beantwoorden, is gekeken welke aspecten Mediasmarties kan overnemen voor de proefrecensies. Dit heeft vooral toegevoegde waarde voor de vormgeving die in de proefrecensies gebruikt wordt. Met deze gegevens over andere kinderwebsites kan er gekeken worden wat Mediasmarties van deze websites kan leren en overnemen. De websites die bestudeerd zijn: www.schooltv.nl/hbb (De website van het tv-programma Huisje Boompje Beestje, Mediasmarties leeftijdsadvies: 6+ jaar) www.zapp.nl (De website van de tv-zender Z@pp, Mediasmarties leeftijdsadvies: 7+ jaar) www.hetklokhuis.nl (De website van tv-programma Het Klokhuis, Mediasmarties leeftijdsadvies: 8+ jaar) www.jeugdjournaal.nl (De website van het Jeugdjournaal, Mediasmarties leeftijdsadvies: 9+ jaar) www.meidenmagazine.nl (De website van het jeugdmagazine Meiden Magazine, Mediasmarties leeftijdsadvies: 10+ jaar) kids.kennisnet.nl (De website van kennisnet voor de bovenbouw. (Mediasmarties leeftijdsadvies: 11+ jaar) De hoeveelheid afbeeldingen, het aantal filmpjes, de lengte van de teksten en de leesniveaus van de bestudeerde websites worden vergeleken met de do‟s en don‟ts van kinderwebsites die in hoofdstuk 4.3.1 staan. Mochten de eigenschappen van de andere websites in strijd zijn met de do‟s en don‟ts, worden ze natuurlijk niet overgenomen en gebruikt in de proefrecensies.

5.2

Taalgebruik en vormgeving op andere websites

Op iedere website is gekeken naar het taalgebruik en de vormgeving. In de volgende tabel is te lezen hoe andere websites voor kinderen eruit zien. Tabel 6: Vormgeving en leesniveaus van andere websites HBB

Zapp

Klokhuis

Jeugdjournaal

Meiden magazine Kennisnet

(6 jaar)

(7 jaar)

(8 jaar)

(9 jaar)

(10 jaar)

(11 jaar)

Leesniveau

AVI-M4

AVI-E7

AVI-E6

AVI-M7

AVI-E6

AVI-PLUS

Moeilijke woorden

Nee

Ja

Ja

Soms

Engelse woorden Ja

Beeld/tekst

Weinig

50/50

Meer tekst

Meer tekst dan

Meer tekst dan

dan beeld

beeld

beeld

Ja

Ja

Ja

Ja

woorden

50/50

Tekstblokken?

Ja

Ja

Letters

Gemiddeld

Titel groot, letters Klein Gemiddeld

Gemiddeld

Gemiddeld

Redelijk groot

Ja

Ja

Ja

Ja

Schreefloze letters? Ja

Ja

31

Taalgebruik op andere websites voor kinderen De teksten op de andere websites voor kinderen zijn op een hoog leesniveau geschreven. Het leesniveau komt dus duidelijk niet overeen met de leeftijd van de doelgroep. Op www.zapp.nl zijn teksten in leesniveau AVI-E7 (voor 10-jarigen) geschreven terwijl de website voor 7-jarige kinderen is. Het leesniveau is dus veel te hoog. Er komen wel op bijna iedere website veel complexe woorden zoals meerlettergrepige- en leenwoorden (bijvoorbeeld „cute‟ op www.meidenmagazine.nl en „recordtijd‟ op www.jeugdjournaal.nl) voor. Schijnbaar zijn een aantal simpele Engelse woorden geaccepteerd. Mediasmarties kan dus bijvoorbeeld het woord „games‟ ook gebruiken. Op de website van het Jeugdjournaal en Huisje, Boompje, Beestje worden moeilijke woorden soms uitgelegd. Dit is ook voor Mediasmarties een oplossing als moeilijke woorden in recensies onvermijdelijk zijn. Op andere websites is qua taalgebruik dus geen rekening gehouden met het leesniveau van de kinderen. Voor Mediasmarties zal juist uit dit onderzoek blijken welk leesniveau in de recensies gebruikt kan worden. Vormgeving op andere websites voor kinderen

Afbeelding 14: verschillende lettergroottes

De kinderwebsites hebben allerlei populaire interactieve gedeeltes

Zapp: kleine letters

voor kinderen zoals een eigen game maken in Game studio (Het Klokhuis) en reageren stellingen (Het Jeugdjournaal). Mediasmarties kan via de recensies alleen interactiviteit stimuleren door een vraag bij de recensies te plaatsen waar kinderen via de reacties op kunnen

HBB: grote titel, gemiddelde letters

reageren. Wellicht kan Mediasmarties in de toekomst de interactiviteit voor kinderen optimaliseren door kinderen bijvoorbeeld hun eigen recensie over een kindermediaproduct op de website te laten schrijven. Bij alle bestudeerde websites is de tekst verdeeld in tekstblokken.

Kennisnet: redelijk grote letters

Tekstblokken blijken ook prettig te zijn bij het lezen van webpagina‟s. (IAM, z.j.). Op vrijwel alle bestudeerde website wordt een schreefloos lettertype gebruikt. Tussen de websites zijn wel veel verschillen qua lettergroottes (zie afbeelding 14). De titels zijn vaak opvallend (vetgedrukt) aanwezig terwijl de teksten zelf vaak redelijk klein zijn. Uit de do´s en don´ts voor kinderwebsites (Pijpers R., 2008). blijkt dat een klein lettertype niet wordt gelezen. Het beste is om een schreefloze en redelijk grote letters te gebruiken. Dit wordt ook gedaan in de proefrecensies. Ook zijn de onderdelen in de proefrecensies ingedeeld in tekstblokken.

5.3

Conclusie

De teksten van de proefrecensies zijn ingedeeld in tekstblokken. De letters van de proefrecensies zijn groter dan het huidige lettertype op www.mediasmarties.nl om de leesbaarheid voor kinderen te bevorderen. Het ideale leesniveau dat in de recensies gebruikt moet worden, zal blijken uit de fieldresearch. Onvermijdelijke moeilijke woorden in de proefrecensies worden, net als op de website van het Jeugdjournaal, uitgelegd. Er mogen ook een aantal simpele Engelse woorden voorkomen. Om via de recensies interactiviteit met kinderen te stimuleren, wordt bij iedere proefrecensie een vraag gesteld over het kindermediaproduct zodat kinderen kunnen reageren onder een recensie.

32

Uit eerder onderzoek van Mediasmarties (Mediasmarties, 2011). blijkt dat kinderen graag veel afbeeldingen en filmpjes in de recensies zien. In de proefrecensies is dus minstens één afbeeldin en één filmpje toegevoegd.

33

Van deskresearch naar fieldresearch Met de afronding van de deskresearch is er informatie verzameld over de plus- en minpunten van Mediasmarties voor kinderen, over de kinderen van 6 tot 12 jaar en de manier waarop andere websites kinderen aanspreken. Met deze informatie kunnen de proefrecensies qua vormgeving , bijvoorbeeld het beeldgebruik, ontwikkeld worden. Daarnaast is door de deskresearch de indeling van de proefrecensies ontwikkeld. In het tweede deel van dit onderzoek wordt de fieldresearch beschreven. De fieldresearch draait vooral over de ontwikkeling van de proefrecensies. Welke leesniveaus zijn er gebruikt in de proefrecensies en hoe reageerden de kinderen op de proefrecensies? De fieldresearch bevat de volgende onderdelen: 1. Allereerst de verantwoording van de keuzes die bij de fieldresearch zijn gemaakt. Bijvoorbeeld hoeveel proefrecensies zijn geschreven en welke kinderen hebben meegedaan met de fieldresearch. 2. Vervolgens een overzicht van de leesniveaus die gebruikt worden op scholen en bibliotheken. Dit overzicht met kenmerken van ieder leesniveau is een hulpmiddel bij het schrijven van de proefrecensies. 3. Hierna is beschreven hoe de huidige recensies van Mediasmarties en hoe de proefrecensies voor dit onderzoek eruit zien. Er is duidelijk te zien welke verschillen er zijn met de huidige recensies. 4. Als laatste wordt er verslag gegeven van de resultaten van het praktijkonderzoek bij kinderen.

34

6. Methoden & technieken: fieldresearch 6.1

Inleiding

Met deze fieldresarch is toegewerkt naar de proefrecensies die aan de kinderen in Gouderak en Arnhem zijn voorgelegd. De onderdelen van de fieldresearch die op de vorige pagina zijn beschreven, worden in dit hoofdstuk gedetailleerd uitgelegd.

6.2

Wat houden de leesniveaus in?

De moeilijkheidsgraad van teksten voor kinderen wordt bepaald aan de hand van AVI-niveaus. In het hoofdstuk over deze AVI-niveaus is het leesproces van kinderen onder de loep genomen. Welk AVI-niveau hebben kinderen in welke groep? En wat houdt elk AVI-niveau in? Het is een overzicht met onderdelen die bij ieder AVI-niveau worden geleerd. Bijvoorbeeld dat kinderen in groep 4 met leesniveau AVI-M4 tweelettergrepige woorden vlot kunnen lezen maar nog moeite hebben met drielettergrepige woorden. Dit overzicht over leesniveaus is de basis van het verdere verloop van het onderzoek. De proefrecensies zijn geschreven aan de hand van dit overzicht. Als er een proefrecensie op leesniveau AVI-M4 geschreven wordt, mogen er in de tekst tweelettergrepige woorden voorkomen, maar mogen er maar weinig drielettergrepige woorden gebruikt worden.

6.3

Herschreven proefrecensies en opstelling vragenlijsten

Hoeveel proefrecensies zijn er geschreven? Aan de hand van alle verworven informatie tijdens de deskresearch en aan de hand van het overzicht van de leesniveaus, worden de proefrecensies geschreven. Hieraan vooraf is de groep 6- tot 12jarigen in tweeën gesplitst. Dit is gedaan omdat kinderen een leesontwikkeling doormaken en het verschil tussen leesniveau van een 6-jarige en het leesniveau van een 12-jarige te groot is. Eén leesniveau voor de 6- tot 12-jarigen is dus te weinig. Gemiddeld heeft een kind in op 9-jarige leeftijd, in groep 6, alle leesmoeilijkheden onder de knie. Vanaf dat moment kan een kind dus eigenlijk alle teksten lezen en begrijpen. (CITO,2011). Een 6jarige, in groep 3, is net begonnen met lezen en kan dit nog niet. Daarom zijn de 6- tot 12-jarigen in twee groepen gehakt: de 6-, 7- en 8-jarigen en de 9-, 10-, en 11-jarigen. De proefrecensies worden geschreven op de leesniveaus AVI-E3, AVI-M4 en AVI-M5 voor de eerste leeftijdsgroep en leesniveaus AVI-E6, AVI-M7 en AVI-PLUS voor de tweede leeftijdsgroep. In schema 1 op de volgende pagina is te zien hoe de verdeling van proefrecensies eruit ziet.

35

Schema 1: indeling proefrecensies

Van iedere leeftijd lezen drie kinderen drie verschillende proefrecensies. Er zijn drie kinderen van 6 jaar die proefrecensies op leesniveaus AVI-E3, AVI-M4 en AVI-M5 lezen. Daarnaast zijn er drie kinderen van 7 jaar die proefrecensies op leesniveaus AVI-E3, AVI-M4 en AVI-M5 lezen, enzovoorts. In totaal komt dit neer op minimaal 18 kinderen per onderzoeksgroep. De groep kinderen in Arnhem bestaat uit 18 kinderen en de groep kinderen in Gouderak bestaat uit 36 (18 x 2 = 36) kinderen. Zoals in hoofdstuk 3.2 is beschreven, heeft de website van Mediasmarties sinds mei 2012 ook boeken en uitjes in de database opgenomen. Omdat deze wijziging pas aan het eind van dit onderzoek is aangebracht, zijn er geen proefrecensies van boeken en applicaties geschreven, maar alleen proefrecensies van tv-programma‟s, films, games, applicaties en websites. Ieder kind heeft een recensie gelezen over een verschillend kindermediaproduct. Fieldresearch: hoe zijn de proefrecensies en vragenlijsten geschreven? De proefrecensies zijn geschreven door Annelies de Wit die al eerder recensies voor Mediasmarties heeft geschreven. De teksten van de proefrecensies zijn door het programma P-CLIB v3.0 gecontroleerd zodat teksten daadwerkelijk allemaal verschillende leesniveaus hebben. Iedere proefrecensie is ingevoerd in het CMS van www.mediasmarties.nl zodat deze meteen op de computer aan de kinderen gepresenteerd konden worden. De proefrecensies zijn ook in een nieuw jasje gestoken naar aanleiding van de verkregen informatie over vormgeving van kinderwebsites. Bij afbeelding 15 op de volgende pagina is een de huidige recensie (links) voor volwassenen en de proefrecensie voor kinderen (rechts) over de website van Dolfje Weerwolfje te zien.

36

Afbeelding 15: huidige recensie en proefrecensie geschreven in leesniveau AVI-M4

Vragenlijsten Nadat de proefrecensies geschreven zijn, is per proefrecensie een vragenlijst opgesteld. De vragenlijst werd ingevuld nadat de kinderen de proefrecensie op de computer gelezen hadden. Met de vragenlijst is getest of het kind de proefrecensie daadwerkelijk begrepen heeft. Als het kind de vragen fout beantwoord heeft, en de proefrecensie dus niet begrijpt, is het leesniveau van de proefrecensie te hoog voor het kind. Iedere vragenlijst bestaat uit vijf vragen. De eerste twee vragen gaan over de proefrecensie zelf. Met deze vragen wordt het begrip van de tekst getoetst. Om het begrip van een tekst te toetsen, zijn verschillende mogelijkheden. (Branden van der, 2010). De mogelijkheden voor het toetsen van begrip in de proefrecensies zijn: Vragen beantwoorden over de tekst; Van iedere alinea of van de hele tekst kernzinnen maken. In de vragenlijst over een proefrecensie is eerst gevraagd om een kernzin van de proefrecensie te maken. De tweede vraag is een inhoudsvraag over de tekst. Hierna wordt er nog een vraag gesteld over de moeilijkheidsgraad van de tekst. Was de tekst te makkelijk, te moeilijk of goed? De vierde vraag is een vraag over het leeftijdsadvies dat Mediasmarties geeft in de recensies. Voor iedere proefrecensie is een andere vraag gesteld over het leeftijdsadvies. Omdat een kind drie verschillende proefrecensies leest, zijn er drie open vragen gesteld: Is het stukje „voor wie is deze game/website/film‟ duidelijk en helder? Vind je de informatie interessant en leuk? Voor wie denk je dat deze informatie is? Als laatste is er een vraag gesteld over de vormgeving. Moeten er meer plaatjes en filmpjes in de proefrecensie gevoegd worden of is de proefrecensie er op dat moment uit ziet goed? Ook dit is een open vraag.

37

Waar worden de proefrecensies getoetst? De proefrecensies zijn gelezen door twee verschillende groepen: 18 allochtone kinderen in Arnhem en 36 kinderen in Gouderak met vrijwel allemaal een autochtone achtergrond. Op deze manier is de onderzoeksgroep gevarieerd en is dit onderzoek relevant voor Mediasmarties. Autochtone kinderen en westers-allochtone kinderen scoren op de CITO-toets hoger dan nietwesterse allochtonen. (Zie bijlage VI op pagina 85.) (CITO, 2010). Door het onderzoek onder twee verschillende groepen te houden, namelijk een groep autochtone kinderen en een groep allochtone kinderen, is rekening gehouden met de intelligentieverschillen (en dus verschillen in leesniveaus) van kinderen. Op deze manier is er een bredere onderzoeksgroep bereikt waardoor het onderzoek meer representatief is voor Mediasmarties. Om deze aanpak te controleren, is op iedere vragenlijst die een kind kreeg om zijn of haar leesniveau gevraagd. Deze verdeling van leesniveaus van kinderen zijn in de volgende kopjes te zien. Kinderclub De Snuffelpaal, Arnhem Op de kinderclub hebben 18 kinderen meegedaan aan het onderzoek. Van iedere leeftijd hebben drie kinderen meegedaan. Het waren allemaal kinderen met een buitenlandse, niet-westerse afkomst. De kinderen van de kinderclub hadden zowel een ondergemiddeld als een bovengemiddeld leesniveau. De verdeling van de leesniveaus van deze kinderen is als volgt:

Grafieken 2a en 2b: verdeling leesniveaus op kinderclub De Snuffelpaal Kinderen 6 – 9 jaar

M6

Kinderen 9 – 12 jaar

M3

M5 PLUS

E5

E5

E3 E7

M5

E6

M4 E4

M7

Basisschool De Kranepoort, Gouderak Op deze basisschool hebben 36 kinderen meegedaan aan het onderzoek. Van iedere leeftijd hebben zes kinderen meegedaan. Ook zij zijn achter de computer gezet en hebben de antwoorden van de vragen met pen en papier beantwoord. Het leesniveau van de kinderen op deze school is over het algemeen hoog: veel kinderen van 9 tot 12 jaar lazen teksten op niveau AVI-Plus. Zelfs een aantal kinderen uit groep 6 lezen al teksten op leesniveau AVI-Plus.

38

De verdeling van de leesniveaus van deze kinderen is als volgt: Grafieken 3a en 3b: verdeling leesniveaus op basisschool De Kranepoort Kinderen 6 – 9 jaar

Kinderen 9 – 12 jaar

Het onderzoek bij kinderen Een kind kreeg ieder drie proefrecensies te lezen over verschillende mediaproducten, geschreven op verschillende leesniveaus. Deze indeling is te zien in schema 1 (zie pagina 36). De proefrecensies zijn op de computer via www.mediasmarties.nl aangeboden. De kinderen beantwoordden de vragen met pen en papier. Aan de hand van de vragenlijsten is bekeken welk leesniveau het beste per leeftijdsgroep (6- tot en met 8-jarigen en 9- tot en met 11-jarigen) gebruikt kan worden. Als de vragen fout beantwoord worden, is de tekst schijnbaar op een te hoog leesniveau geschreven. Handleiding voor recensenten De geadviseerde leesniveaus en vormgevingsadviezen die uit dit onderzoek volgen, zijn verwerkt in een nieuwe handleiding voor de recensenten van Mediasmarties. Recensenten schrijven de recensies die op de website gepubliceerd worden. Op dit moment bestaan er al handleidingen voor de recensenten. Deze handleidingen worden vernieuwd. In het hoofdstuk „Handleiding voor recensenten‟ is beschreven hoe de huidige handleiding eruit ziet en welke keuzes er zijn gemaakt bij het ontwikkelen van de nieuwe handleiding. Aan recensenten zijn een aantal vragen gesteld over de huidige handleiding en er is een opzet van de nieuwe handleiding naar hen toegestuurd. Zij gaven aan of de nieuwe versie duidelijk is of dat er nog dingen verbeterd kunnen worden.

39

40

7. Leesniveaus voor kinderen van 6 – 12 jaar 7.1

Inleiding

Teksten voor kinderen zijn voor iedere leeftijd anders geschreven. Een kind uit groep 8, leest –uiteraard- op een hoger niveau dan een kind uit groep 4. In dit hoofdstuk is een overzicht gemaakt van het leesproces van kinderen. Welke tekstkenmerken horen bij welk leesniveau? Aan de hand van dit overzicht zijn op een gemakkelijke manier de proefrecensies geschreven. Naast de tekstkenmerken wordt ook kort gekeken naar vormgevingskenmerken per leesniveau. Een tekst met een hoog leesniveau zal minder afbeeldingen bevatten dan een tekst met een laag leesniveau. Ook deze resultaten zijn gebruikt bij het schrijven van de proefrecensies.

7.2

Hoe worden leesniveaus gemeten?

In 1977 begon het Katholiek Pedagogisch Centrum het project AVI. AVI staat voor Analyse van Individualiseringsvormen. Door het AVI-niveau wordt de moeilijkheidsgraad van teksten bepaald. Dit gebeurt door allerlei ingewikkelde formules. Deze formules zijn in 2008 vernieuwd. Hierdoor zijn er ook nieuwe AVI-niveaus ontwikkeld. (Wikipedia, 2012). Nieuwe AVI-niveaus Het nieuwe AVI-niveau bestaat uit twee delen: CLIT en CLIB. Bij CLIT (technisch lezen) wordt het leesniveau berekend aan de hand van de woordlengte en zinslengte. CLIB vertegenwoordigt het tekstbegrip van een tekst. Het tekstbegrip wordt bepaald door de gemiddelde woordlengte in letters, frequente woorden en de gemiddelde zinslengte.

Tabel 7: leesniveau per leeftijd en groep

(CITO, 2012). Op school leren kinderen allerlei

AVI

Leeftijd en groep

leesstrategieën om teksten beter te begrijpen.

M3


(Onderwijs maak je samen, 2009).

E3


M4


De nieuwe AVI-niveaus zijn gekoppeld aan de groepen.

E4


Er is hierbij rekening gehouden met de

M5


gemiddelde leerling in de desbetreffende groep. Er zijn

E5


uiteraard altijd leerlingen met een hoger of lager

M6


leesniveau. Het AVI-niveau bestaat uit een letter („M‟ of

E6


M7


E7


PLUS

11 jaar/12 jaar – midden en

„E‟) en een cijfer. „M‟ staat voor „midden‟ en „E‟ staat voor „eind‟. Bijvoorbeeld niveau AVI-E3 betekent dat de tekst bedoeld is voor een gemiddelde leerling die in het

eind groep 8

einde van groep 3 zit. In tabel 7 is en duidelijk overzicht te zien van de AVI-niveaus die bij de leeftijden en groepen horen. (CITO, 2012).

7.3

Leesontwikkeling van kinderen tussen 6 en 12 jaar

In tabel 8 en tabel 9 op de volgende pagina is te zien welke tekstkenmerken bij de leesniveaus horen.

41

Tabel 8: tekstkenmerken AVI-M3 tot en met AVI-E5 Aantal zinnen per regel

M3

E3

M4

E4

M5

E5

1

1

1, zinnen mogen

Maakt niet uit

Maakt niet uit

Maakt niet uit

betekenisvol worden afgebroken Aantal woorden per zin

6

7

8

9

10

10/11

Gemiddeld antal letters

3

3

3

4

4

4/5

Geen

Geen

Geen

Bijv. „avonturen‟ en Bijv. „liniaal‟,

Bijv. „chauffeur,

„kinderachtig‟

„precies‟ en

„bureau, „horloge‟.

Leenwoorden

„directeur‟.

zonder lastige

Leenwoorden

per woord Leesmoeilijkheden

afwijkingen Hoofdletters

Geen

Hoofdletters

Allebei

Allebei

Allebei

Allebei

1

1- en

1 en 2.

1 en 2.

Alle woorden

Alle woorden

veelvoorkomende

Veelvoorkomende

Veelvoorkomende

zonder lees-

zonder

2-lettergrepige

3-lettergrepige

3- en meerletter-

moeilijkheden

leesmoeilijkheden.

woorden

woorden

grepige woorden.

Nevenschik-

Nevenschikkend

Nevenschikkend

Alles

Alles

Alles

kend en

en samengesteld

en onder-

en leestekens Aantal lettergrepen per woord

Soorten zinnen

samen-

schikkend

gesteld

Tabel 9: tekstkenmerken AVI-M6 tot en met AVI-Plus M6

E6

M7

E7

Plus

Aantal woorden per zin

11

11/12

12/13

13/14

14+

Aantal letters per woord

4/5

4/5

5

5

5+

Leesmoeilijkheden

Alle woorden

Alle woorden

Alle woorden

Alle woorden

Alle woorden

mogen voorkomen

mogen voorkomen

mogen voorkomen

mogen voorkomen

mogen voorkomen

3- en meerletter-

3- en meerletter-

3- en meerletter-

3- en meerletter-

grepig

grepig

grepig

grepig

Aantal lettergrepen per woord 3- en meerlettergrepig

In bovenstaande tabellen is te zien dat vanaf leesniveau AVI-M6 eigenlijk alle leesmoeilijkheden voor mogen komen. In de leesniveaus AVI-M3 tot en met AVI-E5 komen nog veel verschillen voor. Leesniveau AVI-M3 is te laag om te gebruiken voor de recensies op www.mediasmarties.nl omdat met dat leesniveau alleen woorden met één lettergreep mogen voorkomen en er nog geen hoofdletters gebruikt mogen worden. De mogelijkheden van dit leesniveau zijn dus te beperkt voor de recensies van Mediasmarties. Er zijn dus geen proefrecensies op leesniveau AVI-M3 geschreven. In proefrecensies vanaf leesniveau AVI-E4 zijn de zinnen achter elkaar geschreven. Bij proefrecensies op leesniveau AVI-E3 en AVI-M4 begint iedere zin op een nieuwe regel. In de volgende paragrafen is per groep expliciet uitgelegd welke leesniveaus en tekstkenmerken voorkomen.

42

7.3.1

Groep 3: kinderen van 6 en 7 jaar

Tussendoelen Tussendoelen zijn doelen die de juf of meester aanhoudt bij de leesontwikkeling van de leerlingen. Aan het eind van groep 3 moet een kind gemiddeld technisch vlot kunnen lezen. Groep 3 wordt verdeeld over verschillende tussendoelen. Tussendoel 8, 9 en 10 worden in groep 3 aangehouden: 

Tussendoel 8: kinderen kunnen letters benoemen en klankzuivere woorden schrijven. Een klankzuiver woord is bijvoorbeeld „zeep‟, „poes‟ en „stok‟;



Tussendoel 9: kinderen herkennen woorden steeds meer automatisch en kunnen tweelettergrepige woorden ook lezen;



Tussendoel 10: kinderen begrijpen eenvoudige verhalen en eenvoudige informatieve teksten (zie een voorbeeld in bijlage VII, pagina 87). (Aarnhoutse en Verhoeven, 2004).

Tussendoel 8 wordt aangehouden aan het begin van groep 3. Alleen het benoemen van klankzuivere woorden geeft te weinig mogelijkheden voor het schrijven van recensies op Mediasmarties. Eind groep 3 (AVI-E3): niet-klankzuivere woorden In januari van groep 3 gaat de klankzuivere-periode (begin groep 3) over in een niet-klankzuivereperiode. Niet-klankzuivere woorden zijn woorden die niet geschreven worden zoals ze uitgesproken worden. Voorbeelden hiervan zijn „hond‟ (je zegt: „hont‟), „geven‟ (je zegt „geeven‟) en „beer‟ (je zegt „bir‟). Kinderen leren in groep 3 nog niet de letters c, q, x en y. 7.3.2


In groep 4 leren kinderen lettercombinaties (bijvoorbeeld –uw, spr-, ver- en ge-) snel herkennen. Ook leren kinderen woorden uit andere talen („chips‟, „hobby‟) en de overige letters c, q, x en y. Vanaf groep 4 krijgen kinderen het vak „begrijpend lezen‟. Er worden nog steeds nieuwe woorden geleerd, maar er wordt ook aandacht besteedt aan het begrip van de woorden. Kinderen leren in groep 4 de inhoud van het verhaal goed te begrijpen. Een kind moet de recensies op www.mediasmarties.nl goed begrijpen. Het begrip van de proefrecensies zal tijdens de fieldresearch getest worden. Hieruit zal blijken of 7-jarigen de proefrecensies voldoende begrijpen. Als 7-jarigen de tekst nog niet voldoende begrijpen, zal het voor Mediasmarties het beste zijn de groep 6- en 7-jarigen weg te laten uit de doelgroep. 7.3.3


Kinderen leren langere zinnen lezen. Ook leren kinderen in groep 5 woorden als „plastic‟, „sticker‟ en „niveau‟. Deze moeilijkere woorden mogen dus in de proefrecensies op leesniveau AVI-M5 en AVI-E5 voorkomen. 7.3.4


Na groep 6 kunnen alle woordtypen voorkomen. Kinderen hebben dus kennisgemaakt met alle woordtypen. In groep 6 ligt de nadruk meer op het tekstbegrip. Bij het schrijven van de proefrecensies wordt op het gebruik van de samengestelde zinnen gelet. Kinderen uit groep 6

43

hebben nog moeite om dit soort zinnen te gebruiken. In de proefrecensies voor groep 6 zullen dus weinig tot geen samengestelde zinnen voorkomen. 7.3.5


In groep 7 worden de zinnen nog langer. Kinderen leren samengestelde zinnen goed begrijpen en kunnen dus vanaf deze leesniveaus (AVI-M7 en AVI-E7) voorkomen in de proefrecensies. 7.3.6


Kinderen in groep 8 worden klaargemaakt om naar het middelbaar onderwijs te gaan. Bij dit leesniveau (AVI-PLUS) mogen alle soorten zinnen (nevenschikkende-, onderschikkende- en samengestelde zinnen) voorkomen. Ook alle woordtypen mogen voorkomen. Bij het schrijven van de proefrecensies hoeft bij dit AVI-niveau geen rekening meer gehouden te worden met leesmoeilijkheden.

7.4

Leesplezier en afbeeldingen

Vormgeving per groep Tabel 10: vormgevingselementen per groep Groep 3

Lettertype

Groep 4

Groep 5

Groep 6

Groep 7/8

(6 – 7 jaar) (7 – 8 jaar)

(8 – 9 jaar)

(9 – 10 jaar)

(10 – 12 jaar)

Groot

Kleine letters mogen



Illustraties en ruime

Minder witruimte minder

Niet/sober geïllustreerd

Relatief groot

Vormgeving Rustig

(Boeken)

geïllustreerd lay-out

illustraties

Het lettertype mag vanaf groep 5 klein zijn. Toch is er in de proefrecensies gekozen voor relatief grote letters omdat dit de leesbaarheid op websites bevorderd. (Pijpers R., 2008). Oudere kinderen kunnen teksten geconcentreerd lezen met weinig illustraties. (Wat een taal!, 2007). Deze informatie is echter wel gebaseerd op teksten die van papier gelezen zijn. Voor de eenheid van de proefrecensies is daarom gekozen voor minstens één afbeelding in de tekst en een afbeelding bij het leeftijdsadvies. De lettergrootte is bij iedere proefrecensie hetzelfde: redelijk groot. Leesplezier Zowel CITO (CITO, z.j.) als kinderboekenschrijvers (Twillert, van, 2008) benadrukken dat het leesplezier niet vergeten mag worden. Om het leesplezier niet te belemmeren, mag een kind best een tekst boven of onder zijn/haar niveau lezen. (CITO, z.j.). Voor Mediasmarties wordt de groep 6- tot 12-jarigen in twee groepen gedeeld. Voor iedere groep is één leesniveau geadviseerd. Het is volgens CITO dus niet erg dat al deze kinderen recensies op een hoger of lager leesniveau lezen dan ze zelf hebben. Illustraties Naast de auteur speelt ook de illustrator een belangrijke rol. Zeker in prentenboeken en strips. Daarnaast leren kinderen woorden of verhalen sneller begrijpen door –onder andere- illustraties en

44

afbeeldingen. (Verhoeven en Aarnhoutse, 2004). Uit een onderzoek blijkt wel dat de afbeeldingen dan wel zo realistisch mogelijk moeten zijn en een zinvolle toevoeging aan de tekst moeten zijn, willen ze een bijdrage leveren aan het tekstbegrip. (Wildhagen, 2011). In de proefrecensies is daarom een afbeelding toegevoegd. Deze afbeelding is een screenshot van de film, het tv-programma, de website of de applicatie. In de tekst van de proefrecensie is, om het tekstbegrip te bevorderen, uitgelegd wat er op de afbeelding te zien is.

7.5

Teksten op internet en teksten op papier

Kinderen lezen weinig of helemaal niet op internet. Ze scannen of zijn geneigd een website op eigen houtje te verkennen voordat ze een uitleg lezen. Teksten moeten daarom in ieder geval kort zijn en er mogen weinig tot geen moeilijke woorden voorkomen. (Pijpers, R., 2008). Er zijn een aantal verschillen tussen teksten op internet en teksten op papier: Lezen van een beeldscherm is minder prettig. Het lezen van een beeldscherm (en de tekst daadwerkelijk goed door laten dringen) kost ongeveer 25% meer tijd dan het lezen van diezelfde tekst op papier (IAM, z.j.). Teksten op beeldschermen worden gescand. Het lezen van een beeldscherm gebeurt meer filmisch. (Coillie, van, J, 2007: 65). De teksten van de proefrecensies moeten dus kort zijn; Op beeldscherm wordt er meer gebruik gemaakt van opsommingen en tussenkopjes. De weetjes in de proefrecensies worden daarom weergegeven in bulletpoints; Teksten op internet worden meestal in blokken aangeboden. Een tekstblokje mag liever niet langer dan 150 à 200 woorden zijn. De proefrecensies worden ook ingedeeld in tekstblokken.

7.6

Conclusie

In tabel 8 en 9 zijn de tekstkenmerken van alle leesniveaus overzichtelijk gemaakt. Leesniveau AVI-M3 zal niet gebruikt kunnen worden op Mediasmarties. Als proefrecensies op leesniveau AVI-M3 geschreven worden, mogen er alleen eenlettergrepige woorden en geen hoofdletters voorkomen. De mogelijkheden van leesniveau AVI-M3 zijn te beperkt voor de teksten van de recensies. De proefrecensies zijn daarom in de leesniveaus AVI-E3, AVI-M4, AVI-M5, AVI-E6, AVI-M7 en AVIPLUS geschreven. In de proefrecensies is gekozen voor één afbeelding bij de inhoudsbeschrijving. In de inhoudsbeschrijving wordt uitgelegd wat er op de afbeelding te zien is. In het leeftijdsadvies in de proefrecensies wordt nog een afbeelding geplaatst. De proefrecensies worden in tekstblokken gepresenteerd en er wordt bij de weetjes gebruik gemaakt van opsommingen omdat dat de leesbaarheid bevorderd.

45

Een recensie die nu op www.mediasmarties.nl staat

A

B

C

D

46

Een proefrecensie

1

2

3 4

5

6

7

8

47

48

8. Huidige recensies van Mediasmarties 8.1

Inleiding

Op dit moment (juli 2012) staan er bijna 1200 recensies van tv-programma‟s, films, websites, games en applicaties op www.mediasmarties.nl. In dit hoofdstuk is beschreven hoe een recensie van een film of tv-programma, website of game er precies uitziet. Door de onderdelen van een recensie nog eens duidelijk op een rij te zetten, kan er duidelijk bekeken worden welke verschillen er zijn met de proefrecensies.

8.2

Wat staat er in een recensie?

Een recensie op Mediasmarties bestaat uit een aantal vaste onderdelen (zie pagina 46). Een recensie begint met een aantal korte feiten, gevolgd door de beschrijving van het gerecenseerde kindermediaproduct, het leeftijdsadvies en soms de bijzonderheden. Hieronder is de inhoud van een recensie beschreven. Wat staat er in de korte feiten van een website en wat staat er in de inhoudsbeschrijving over een game? Recensie van een tv-programma of film A. Korte feiten Een recensie van een tv-programma of film begint bij de korte feiten. Voor een tv-programma betekent dit: 

Duur van het tv-programma;



Zender waarop het tv-programma wordt uitgezonden;



Kijkwijzer-advies;



Mogelijkheid om het tv-programma terug te kijken. Voor een film betekent dit:



Duur van een film;



De vorm (film op tv of bioscoopfilm);



Kijkwijzer-advies;



Datum vanaf wanneer de film in de bioscoop draait.

Afbeelding 16: de korte feiten van recensie over de film Sneeuwwitje

In de recensie van de film Sneeuwwitje zijn vier korte feiten opgenomen: de duur van de film, de vorm, het Kijkwijzer-advies en de datum wanneer Sneeuwwitje in de bioscoop draait. B. Beschrijving inhoud Na de feiten volgt de beschrijving van het tv-programma of de film. In een recensie van een tvprogramma wordt beschreven hoe een aflevering eruit ziet. In een tv-programma komen meestal bepaalde elementen iedere aflevering terug. Het tv-programma Basta! wordt bijvoorbeeld iedere

49

aflevering gepresenteerd vanaf een school in Amsterdam. Daar kunnen kinderen aan presentator Iven vragen stellen. Vervolgens gaat Iven op zoek naar antwoorden op deze vragen. Deze terugkerende elementen worden beschreven in de recensie. Daarnaast worden er voorbeelden gegeven van een tv-programma. In Basta! worden voorbeeldvragen die in het tv-programma gesteld worden, beschreven. In een recensie over een film is de beschrijving van een verhaallijn belangrijk. Wat is het probleem in de film en wat gebeurt er allemaal om dit probleem op te lossen? Daarnaast worden er in een recensie van een film de karakters beschreven. In de recensie van K3 en het magische medaillon staat beschreven dat de karakters geen ontwikkeling doormaken. C. Leeftijdsadvies Na de beschrijving van de inhoud, volgt het leeftijdsadvies. In dit leeftijdsadvies wordt beschreven welke leeftijd past bij het tv-programma of de film. Het tv-programma Basta! past het beste bij kinderen vanaf 10 jaar omdat deze kinderen de thema‟s in het tv-programma leerzaam vinden. De film K3 en het magische medaillon past het beste bij kinderen vanaf 6 jaar omdat deze kinderen het verhaal zelfstandig kunnen volgen. D. Bijzonderheden Als laatste staan er in recensies over tv-programma‟s of films vaak nog bijzonderheden. In dit kopje staat bijvoorbeeld beschreven wie de stemmen hebben ingesproken van een animatiefilm. Ook is er in dit kopje een YouTube-filmpje van de trailer ingevoegd. Recensie van een game A. Korte feiten Ook een recensie van een game begint met een aantal korte feiten. Dit is het PEGI-advies1, de producent van de game, het type console (bijvoorbeeld Nintendo DS of Xbox) en een vermelding of de game Engelstalig is. B. Beschrijving inhoud In de beschrijving van de inhoud is het doel van de game het belangrijkst. Hierna is de manier waarop dat doel behaald kan worden, beschreven. Ook is beschreven welke handelingen het kind moet verrichten en of het kind het spel snel onder de knie kan hebben. In de WII-game Just Dance 3 moeten danspasjes geleerd worden. In de recensie staat dat de pasjes in het begin nog lastig kunnen zijn. In de inhoudsbeschrijving staat ook of er een duidelijke uitleg in het spel aanwezig is. C. Leeftijdsadvies

Afbeelding 17: Leeftijdsadvies WII-game Just Dance 3

Hierna volgt een leeftijdsadvies. In het leeftijdsadvies wordt beschreven bij welke leeftijd de game past. Het spel Just Dance 3

1

Instantie die een leeftijd koppelt aan een game naar aanleiding van de hoeveelheid geweld, het

taalgebruik, angstige elementen, seks, drugs, discriminatie, gokspellen en of het een online game is

50

past bij kinderen vanaf tien jaar omdat de pasjes nog erg moeilijk kunnen zijn. Dit leeftijdsadvies hangt dus af van de motoriek en behendigheid van het kind (zie afbeelding 17). Recensie van een website A. Beschrijving inhoud De recensie van een website heeft geen korte

Afbeelding 18: eerste deel inhoudsbeschrijving Disney XD

feiten omdat die er ook niet zijn voor een website. De recensie over een website begint dus met de inhoudsbeschrijving. Dit betekent dat omschreven wordt of de website bij een tv-programma of film hoort, wat er allemaal te doen is op de website en hoe gebruiksvriendelijk de website is voor kinderen. In de inhoudsbeschrijving van de website Disney XD staat welke knoppen er allemaal zijn en wat er allemaal te doen is op de website (zie afbeelding 18). B. Leeftijdsadvies Vervolgens wordt in het leeftijdsadvies beschreven waarom de website past bij welke leeftijd. Hierbij is rekening gehouden met de gebruiksvriendelijkheid van de website, het aantal reclame op de website en vooral de aanwezigheid van spelletjes. Als er spelletjes op de website staan, hangt de het leeftijdsadvies ook af van moeilijkheidsgraad van deze spelletjes. De website van Disney XD past het beste bij kinderen vanaf 7 jaar omdat deze kinderen de korte teksten op de website kunnen lezen.

8.3

Conclusie

Recensies van Mediasmarties hebben een vaste structuur. Eerst de korte feiten, vervolgens de inhoudsbeschrijving, hierna het leeftijdsadvies en tot slot de bijzonderheden. Uit eerder onderzoek van Mediasmarties (Mediasmarties, 2011) blijkt dat kinderen de korte feiten handig vinden. De proefrecensies bevatten ongeveer dezelfde inhoud als de huidige recensies op Mediasmarties: de korte feiten, de inhoudsbeschrijving, het leeftijdsadvies en de bijzonderheden. Deze inhoud wordt op het leesniveau van kinderen aangepast. Complexe woorden zoals „auditieve ondersteuning‟ worden vervangen door „een vertelstem‟. Naar aanleiding van andere resultaten van dit onderzoek (zie hoofdstuk 3.4) worden ook een aantal kopjes toegevoegd aan de proefrecensies zoals weetjes en persoonsbeschrijvingen.

51

52

9. Proefrecensies 9.1

Inleiding

Op pagina 46 en 47 staan een huidige recensie en een proefrecensie. In het vorige hoofdstuk staat wat er in de onderdelen van de huidige recensie is beschreven. In dit hoofdstuk worden de keuzes van de proefrecensies toegelicht. Alle onderdelen van de proefrecensie (zie pagina 47) hebben een nummer gekregen. In dit hoofdstuk staat van ieder onderdeel beschreven welke keuzes er gemaakt zijn.

9.2

Verantwoording van de proefrecensies

1. Kernzin

Afbeelding 19: De kernzin van de game Huis Anubis

In het blauwe vlak staat de kernzin van een kindermediaproduct. In de kernzin staat een korte samenvatting of introductiezin van het kindermediaproduct. De kernzin is aangepast op het leesniveau waarop de proefrecensie is geschreven. 2. Externe link De groene knop bovenaan de recensie is de externe link. De knop kan verwijzen naar een andere website (bijvoorbeeld naar de website van uitzending gemist) of opent op de pagina zelf een venster met een filmpje. De tekst die in de huidige recensie op deze knop staat, is een korte tekst van ongeveer twee of drie woorden die weergeeft waar de link naartoe gaat. Bijvoorbeeld „Trailer Rango‟ of ‟13 in de oorlog gemist‟. Voor kinderen is deze tekst te onduidelijk. Een link moet duidelijk zijn over de vervolgpagina. (Pijpers R., 2008). In de proefrecensies zijn deze teksten daarom vervangen door „Klik

Afbeelding 20: de link van de film Lover of Loser

hier om de trailer van de film Rango te kijken‟ en „Klik hier om 13 in de oorlog te kijken‟. 3. Waar gaat dit over? In de huidige recensies voor volwassenen heeft dit onderdeel „Beschrijving inhoud‟ als titel. Deze titel is vervangen door “Waar gaat deze film/dit tv-programma/deze game/deze website over?” In de proefrecensies is dit onderdeel ook een stuk korter dan de huidige recensies. De zinnen zijn korter en de tekst is ingedeeld in korte alinea‟s. In een korte tekst is uitgelegd waar de film, het tv-programma, de game of website over gaat. Deze tekst is vergelijkbaar met de inhoudsbeschrijving van de huidige recensies. De inhoudsbeschrijving is beschreven aan de hand van de handleiding die in de Mediasmarties Academie staat. De elementen die volgens Mediasmarties in een recensie moeten staan, staan in deze handleiding.

53

Voor de jongere doelgroep (6- tot 9-jarigen) worden games benoemd met „spelletjes‟. Voor de oudere doelgroep (9- tot 12-jarigen) worden dit gewoon games genoemd. Kinderen uit groep 3 kunnen het Engelse woord „games‟ nog niet lezen. Bij deze alinea is een ook afbeelding toegevoegd. Uit eerder onderzoek van Mediasmarties (zie hoofdstuk 3.4) blijkt dat afbeeldingen in recensies zeer gewaardeerd zijn. In de tekst is verwezen naar de afbeelding. Er is uitgelegd wat er op de afbeelding te zien is. Een afbeelding heeft een bijdrage aan het tekstbegrip. Door illustraties en afbeeldingen wordt een tekst sneller begrepen. (Zie hoofdstuk 7.4.) (Verhoeven en Aarnhoutse, 2004). Afbeelding 20: de inhoudsbeschrijving van de game Spongebob Cartoon Creator

4. Wie spelen er in dit tv-programma/deze film?

Afbeelding 21: voor de recensie van tv-

In de proefrecensies over films (Rango en Lover of

programma Kick Buttowski is wel gekozen

Loser) zijn de hoofdpersonen beschreven. In de

persoonsbeschrijvingen toe te voegen

recensies over tv-programma‟s staan deze persoonsbeschrijvingen meestal niet. Er is hiervoor gekozen omdat er vaak maar één of twee hoofdpersonen in het tv-programma voorkomen. Deze personen kunnen dan ook beschreven worden in het kopje “Waar gaat dit tv-programma over?” waarbij op de afbeelding deze persoon of twee personen te zien zijn. Als er in de inhoudsbeschrijving geen plek voor is, kunnen vooralsnog persoonsbeschrijvingen toegevoegd worden. (Zie afbeelding 21). In films komen meerdere personen voor die ieder een eigen karakter en verhaallijn hebben. Deze worden in de persoonsbeschrijving omschreven. Per persoon staat er een afbeelding van de persoon met een beschrijving van één tot vier zinnen. 5. Voor wie is dit tv-programma/deze film, deze game of deze website? In deze tekst wordt uitgelegd voor wie dit tv-

Afbeelding 22: het leeftijdsadvies van de

programma/deze film, deze game of deze website bestemd

game Lego Stripmaker

is. Begrippen als „camerastand‟ en „auditieve ondersteuning‟, zoals in de huidige recensies van

54

Mediasmarties voorkomen, zijn niet gebruikt. Er is vooral ingegaan op het begrip. Waarom zou een kind van een bepaalde leeftijd deze film, game of website begrijpen? Bij welke leeftijd past een kindermediaproduct als er moeilijke woorden, personen die vlug praten in de film of ingewikkelde spelletjes op de website voorkomen? Ook is er ingegaan op humor, verhaallijn en karakters. Mediasmarties vindt deze drie elementen belangrijk bij recensies van 6 tot 12 jaar. Bij dit kopje in de proefrecensie is een ronde afbeelding met het een getal toegevoegd. Dit getal is het leeftijdsadvies (zie afbeelding 22). Dit getal heeft de functie in één oogopslag te zien welk leeftijdsadvies het kindermediaproduct heeft. 6. Wist je dat?/Extra

Afbeelding 23: Extra van applicatie How To Draw

Weetjes vinden kinderen leuk om te lezen. Het is een waardevolle toevoeging aan de recensies, blijkt uit eerder onderzoek van Mediasmarties.(Mediasmarties, 2011). (Zie §3.4). Onder de weetjes staat soms ook een filmpje. Voor een film is dit uiteraard een trailer. Voor een game kan dit een stukje film over de game zijn. Voor de jongere doelgroep (6- tot en met 8-jarigen) wordt de titel “Wist je dat?” gebruikt. Voor de oudere doelgroep (9- tot en met 11-jarigen) wordt de titel „Extra‟ gebruikt. De beste titel voor deze alinea is „Extra‟ omdat het zowel weetjes als filmpjes bevat, maar kinderen uit groep 3 kennen de letter „x‟ nog niet. 7. Vraag Aan het eind van de proefrecensie is een vraag gesteld die een reactie van kinderen kan opwekken. Kinderen kunnen antwoord geven op deze vraag door een reactie te geven onderaan de recensie. Mediasmarties wil graag interactiviteit met de kinderen. Op deze manier wordt geprobeerd de interactiviteit te stimuleren. In dit onderzoek is niet getest of kinderen daadwerkelijk reageren op deze vraag. Er is alleen getest of kinderen de vraag begrijpen. Afbeelding 24: vraag over game Spongebob Cartoon Creator

9.3

Vragenlijsten over de proefrecensies

Bij het lezen van een proefrecensie vulde een kind de vragenlijst in. Deze lijsten zijn te vinden in bijlage VIII op pagina 88. De vragen zijn tot stand gekomen op de manier die in §6.3 is beschreven: 1. Waar gaat deze film/dit tv-programma, website of game over? Of hoe werkt dit spelletje of deze website? Schrijf dit op in één of twee zinnen. 2. Een begripsvraag die per tekst verschilt. 3. Vind je de tekst te makkelijk, te moeilijk of precies goed? 4. Een vraag over het leeftijdsadvies die per tekst verschilt (zie §6.3) 5. Hoe vind je de tekst eruit zien? Het gaat alleen om de kleuren, de plaatjes en het filmpje. Probeer goed uit teleggen waarom je dit cijfer geeft.

55

56

10. Resultaten fieldresearch 10.1

Inleiding

In dit hoofdstuk is de fieldresearch uitgewerkt. De resultaten die in dit hoofdstuk worden weergegeven zijn van kinderclub De Snuffelpaal in Arnhem en basisschool De Kranepoort in Gouderak. Het leesniveau en concentratievermogen van de kinderen van kinderclub De Snuffelpaal is lager dan dat van de kinderen op de basisschool De Kranepoort. De resultaten van de groepen zijn samengevoegd om een zo‟n representatief mogelijk beeld te vormen voor dit onderzoek. De twee verschillende groepen kinderen hebben de herschreven proefrecensies op computers gelezen en de vragen beantwoord. In dit hoofdstuk worden de antwoorden die kinderen gegeven hebben behandeld. In het eerste deel van het hoofdstuk zijn de onderzoeksresultaten over het begrip van de teksten beschreven. Daarna is beschreven welk leesniveau kinderen aan hebben gegeven als meest prettig leesbaar. Vervolgens is de mening over het leeftijdsadvies in kaart gebracht. Als laatste is de vormgeving aan de beurt. Wat mag er nog veranderd worden aan de vormgeving van de proefrecensies?

10.2

Technisch lezen

6-, 7- en 8-jarigen Het technisch leesniveau is het vermogen om de letters te kunnen ontcijferen in woorden. Het gaat er dan nog niet om of zij woorden ook echt begrijpen. Van alle kinderen die deelnamen aan de fieldresearch, hebben kinderen met leesniveau AVI-E3 het meest moeite om de proefrecensies te lezen. Zij hebben hulp nodig bij het lezen van twee- en drielettergrepige woorden. Kinderen met leesniveau AVI-E3 zijn –gemiddeld gezien- de kinderen van 6 á 7 jaar. Er zijn uiteraard ook kinderen van 6 en 7 jaar met een bovengemiddeld leesniveau. Zij lezen de proefrecensies wel vlotter maar nog niet feilloos. Mediasmarties gaat uit van het gemiddelde leesniveau van kinderen. Uit de fieldresearch blijkt dus dat 6-jarigen te jong zijn om via de recensies op de website aan te spreken. 6-jarigen kunnen beter via de ouders aangesproken worden. Het technisch leesniveau van 7-jarigen met gemiddeld leesniveau AVI-M4 is voldoende om de proefrecensies van Mediasmarties te lezen. Kinderen van 8 jaar lezen de proefrecensies met gemak. Zij kunnen ook de drielettergrepige woorden lezen. Zowel 7- als 8-jarigen zijn dus op het gebied van technisch lezen bekwaam genoeg om de proefrecensies van Mediasmarties te lezen. 9- tot 12-jarigen Deze leeftijdsgroep kent alle leesmoeilijkheden al. Het verschil in deze leeftijden zit in de moeilijkheidsgraad van de samengestelde zinnen. 9-jarigen kunnen nog moeite hebben met lange, samengestelde zinnen. 11-jargen kunnen deze samengestelde zinnen met gemak lezen. Tijdens de fieldresearch kwam niet naar voren dat 9-jarigen moeite hebben met het lezen van de

57

proefrecensies. Zij konden ook de proefrecensies met leesniveau AVI-M7 en AVI-PLUS technisch goed lezen. De leeftijdsgroep 9- tot 12-jarigen kan dus qua technisch lezen alle leesmoeilijkheden aan.

10.3

Begrijpend lezen

6- tot 9-jarigen De jongere kinderen van 6 en 7 jaar

Afbeelding 25: de inhoudsbeschrijving en begripsvraag van proefrecensie Z@ppsport

begrijpen de proefrecensies niet goed, zo blijkt uit de fieldreserach. De kinderen herkennen soms het tvprogramma, de game of de website waar de proefrecensie over gaat, maar begrijpen de inhoud van de proefrecensie niet. Op de vraag „Wat kun je allemaal doen op deze website?‟ over de proefrecensie van de website van Z@ppspport, geven kinderen als antwoord: „Z@ppsport‟. Zij geven dus het onderwerp van de proefrecensie als antwoord op deze vraag. Een ander veelvoorkomend antwoord op dezelfde vraag is bijvoorbeeld „Voetbal en judo‟. Dit zijn de voorbeelden die in de tekst worden genoemd. De kinderen begrijpen niet dat je over nog veel meer sporten kunt lezen op de website van Z@ppsport (zie afbeelding 25). Hoewel dit een nadeel is voor dit onderzoek, kan hier wel van geleerd worden dat voorbeelden door kinderen worden onthouden. Bovendien vonden kinderen de voorbeelden in de proefrecensies leuk om te lezen. Mediasmarties moet dus zeker voorbeelden in de recensies (blijven) zetten. De 6-jarigen hebben het technisch lezen nog niet voldoende onder de knie, en 7-jarigen begrijpen de proefrecensies inhoudelijk nog niet goed. De 6- en 7-jarigen beantwoordden alle begripsvragen meer dan de helft een fout (zie grafiek 4a en 4b). Grafiek 4a: antwoorden op begripsvragen 6-jarigen

Grafiek 4b: antwoorden op begripsvragen 7-jarigen

Uit deze resultaten blijkt dat Mediasmarties er beter voor kan kiezen de 6- en 7-jarigen via de ouders aan te spreken omdat zij nog niet voldoende begrip hebben voor de recensies van Mediasmarties.

58

Aanbevolen leesniveau voor 8-jarigen De antwoorden die 8-jarigen hebben gegeven op begripsvragen over de proefrecensies, staan in grafiek 5 hieronder. Grafiek 5: antwoorden begripsvragen van 8-jarigen

Uit deze resultaten blijkt dat 8-jarigen de proefrecensies met leesniveau AVI-E3 en AVI-M4 het beste begrijpen. Met proefrecensies op leesniveau AVI-M5 hebben zij iets meer moeite. Als Mediasmarties de 8-jarigen wil aanspreken via de recensies, kunnen deze het beste op leesniveau AVI-E3 of AVI-M4 geschreven worden. 8-jarigen kunnen de teksten dan wel goed lezen en begrijpen, maar het is nog de vraag of 8jarigen de concentratie hebben om zelfstandig recensies te lezen. Het is noodzakelijk voor Mediasmarties om dit nog te onderzoeken. 9- tot en met 11-jarigen In tegenstelling tot de jonge kinderen van 6, 7 en 8 jaar, begrijpen deze kinderen wel dat er meer dan één informatie-element in een proefrecensie zit. Bijvoorbeeld dat de tekst over de film Lover of loser niet alleen over Eva gaat, maar ook over Ricardo die haar in de val probeert te

Grafiek 6: antwoorden begripsvragen kinderen 9 – 12 jaar

lokken én over Mees waar Eva verliefd op is. De begripsvragen beantwoordden de 9- tot 12-

AVI E6

jarigen ook een stuk beter dan de jongere kinderen van 6 tot 9 jaar. De vragen over de

Goed

AVI M7

Fout

proefrecensies met leesniveau AVI-M7 worden het vaakst goed beantwoord (zie grafiek 6). Zowel kinderen op kinderclub De Snuffelpaal

AVI Plus 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Bij dit resultaat geldt wel: als Mediasmarties ook kinderen van 9 tot 12 jaar die meer moeite hebben met lezen, wil bereiken met de recensies, wordt vooralsnog leesniveau AVI-E6 geadviseerd.

59

10.4

Gewenst leesniveau

Grafiek 7: gewenst leesniveau van kinderen 6 – 8 jaar

6- tot 9-jarigen De vraag op de vragenlijst over de

AVI-E3

proefrecensies luidde: „vind je deze

Te makkelijk

tekst te makkelijk, te moeilijk of precies

AVI-M4

Goed goed Precies

goed?‟ Deze vraag kwam anders bij kinderen overkomt dan die bedoeld

Te moeilijk

AVI-M5

was. De meeste kinderen konden de antwoorden „te makkelijk‟ en „goed‟

0%

20%

40%

60%

80%

100%

namelijk niet goed kunnen onderscheiden. Daarnaast gaven kinderen bij het beantwoorden van deze vraag aan dat ze de proefrecensies technisch wel kunnen lezen. Zij gaven niet aan dat zij de proefrecensies misschien niet begrijpen. Dit is af te leiden door de antwoorden van de kinderen te vergelijken met het aantal goede antwoorden van de begripsvragen. Kinderen gaven namelijk aan veel teksten „precies goed‟ of „te makkelijk‟ te vinden terwijl zij veel begripsvragen onjuist beantwoordden. De kinderen van 6, 7 en 8 jaar dachten dus dat zij de vraag goed begrepen, maar dit was niet zo. Zij kunnen het verschil tussen de drie antwoorden niet goed ontdekken. Als een proefrecensie te moeilijk was, konden zij dit wel aangeven. Bij het analyseren van de resultaten over het meest gewenste leesniveau is daarom alleen gekeken welke proefrecensies volgens de kinderen te moeilijk waren. Zowel de kinderen van kinderclub De Snuffelpaal als de kinderen van basisschool De Kranepoort gaven de proefrecensies met leesniveau AVI-E3 het minst aan als „te moeilijk‟. 9- tot 12-jarigen Diezelfde vraag over de

Grafiek 8: gewenst leesniveau van kinderen 9 – 12 jaar

moeilijkheidsgraad van de tekst werd door de 9- tot 12-jarige

AVI-E6

kinderen van basisschool de Kranepoort wel begrepen. De vraag luidde: “Vind je deze tekst

Te makkelijk

AVI-M7

Precies Goed goed

te makkelijk, te moeilijk of precies goed?” Deze kinderen begrepen het verschil tussen „te makkelijk‟ en „precies goed‟ wel. Zij hebben vaker het antwoord „precies

Te moeilijk AVI-Plus

0%

20%

40%

60%

80%

100%

goed‟ gegeven op deze vraag dan de kinderen van kinderclub De Snuffelpaal. Kinderen van kinderclub De Snuffelpaal hebben deze vraag niet goed begrepen. Zij konden, net als de jonge kinderen, de tekst wel technisch lezen, maar uit de onderzoeksresultaten bleek dat ook zij de tekst niet goed begrijpen. De antwoorden van deze vraag waren in strijd met de antwoorden van de begripsvragen.

60

Als de resultaten van de kinderclub en de basisschool worden samengevoegd en ook nu alleen wordt gekeken naar de proefrecensies die als „te moeilijk‟ werden aangegeven, zijn de leesniveaus AVI-E6 en AVI-M7 het meest gewenste leesniveau voor 9- tot 12-jarigen.

10.5

Leeftijdsadvies

In deze paragraaf worden de vragen over de tekst met het leeftijdsadvies behandeld. Kinderen hebben drie vragen beantwoordt over het leeftijdsadvies: „Voor wie is het stukje tekst met het leeftijdsadvies bedoeld‟, „Vind je dit stukje tekst leuk?‟ en „Snap je dit stukje tekst?‟ Voor wie is het leeftijdsadvies in de proefrecensie bedoeld? Deze vraag is gesteld aan alle kinderen tussen 6 en 12 jaar. De kinderen begrepen de vraag niet goed. Na een uitgebreide mondelinge uitleg over de vraag, gaven zij als antwoord dat dit stukje tekst over het leeftijdsadvies bedoeld is voor kinderen met het

Afbeelding 26: veel kinderen dachten dat het

leeftijdsadvies dat in de proefrecensie staat (zie grafiek 9). De proefrecensie over de website Beugel is volgens deze kinderen dus bedoeld voor kinderen van 10 jaar. Het

stukje tekst met het leeftijdsadvies van de website Beugel bedoeld was voor 10-jarigen omdat dit ook het leeftijdsadvies is.

leeftijdsadvies van deze website is ook 10 jaar. De kinderen begrepen dus niet dat het leeftijdsadvies een advies is over het kindermediaproduct maar dat de tekst zelf ook bedoeld kan zijn voor oudere kinderen, jongere kinderen of ouders. De vraag is dus niet begrepen door kinderen (zie grafiek 9 en 10). Grafiek 9: voor wie is het leeftijdsadvies

Grafiek 10: voor wie is het leeftijdsadvies bedoeld?

bedoeld? (antwoorden kinderen 6 – 8 jaar)

(antwoorden kinderen 9 – 12 jaar)

Omdat deze vraag over het leeftijdsadvies in de proefrecensies niet goed begrepen is door kinderen, zijn de resultaten van deze vraag niet representatief voor dit onderzoek. Vind je de tekst over het leeftijdsadvies leuk om te lezen?

Grafiek 11: vind je het leeftijdsadvies leuk? Antwoorden van alle kinderen (6 – 12 jaar)

Zowel kinderen van kinderclub De Snuffelpaal als kinderen van basisschool De Kranepoort gaven aan de

31%

Ja Nee

55%

Een beetje

15%

61

tekst over het leeftijdsadvies in ieder geval een beetje leuk te vinden. Ongeveer 30% van de kinderen vindt de tekst leuk en ongeveer 15% vind de tekst met het leeftijdsadvies helemaal niet leuk (zie grafiek 11). Waarschijnlijk vinden kinderen deze tekst niet leuk omdat zij niet begrepen wat ze ermee moesten. Mediasmarties moet dit duidelijker maken voor kinderen als het leeftijdsadvies in de recensies voor kinderen komt. Snap je dit stukje tekst?

Grafiek 12: snap je het leeftijdsadvies?

Meer dan 80% van alle kinderen van de onderzoeksgroepen

Antwoorden van alle kinderen (6 – 12 jaar)

geven aan dat zij dit stukje tekst met het leeftijdsadvies snappen (zie grafiek 12). Deze kinderen geven waarschijnlijk aan de tekst technisch gezien wel te begrijpen (ze kunnen de woorden lezen en uitspreken) maar begrijpen niet echt wat er in de tekst verteld wordt. Hierdoor is het antwoord op deze vraag ook niet representatief voor het onderzoek. Conclusies over het leeftijdsadvies in recensies De antwoorden van de vragen over het leeftijdsadvies leveren geen duidelijke resultaten op. Het is raadzaam voor Mediasmarties om een onderzoek te starten over het geven van een leeftijdsadvies in recensies voor kinderen. Uit de fieldresearch bleek: de kinderen begrepen niet waarom het leeftijdsadvies in de recensies staat. Hiermee begrepen ze meteen niet waar Mediasmarties voor bedoeld is: een leeftijdsadvies over kindermediaproducten geven. Wellicht moet het leeftijdsadvies op een hele andere manier getoond worden aan kinderen. De vraag die ook opkomt is: moet het leeftijdsadvies dan alleen worden gericht op volwassenen? Want ouders vinden het leeftijdsadvies juist het belangrijkste en interessantste van de recensies, zo blijkt uit eerder onderzoek van Mediasmarties. (Mediasmarties, 2011). Afbeelding 27: van Ivana (10) mag

10.6

Vormgeving

Over de vormgeving van de recensies op Mediasmarties geven de kinderen van zowel de kinderclub als de basisschool een eenduidig antwoord: gebruik meer plaatjes en meer filmpjes in de recensies. Zo zegt Robin (11): “Het is wel goed, maar meer plaatjes gebruiken maakt het duidelijker.” Bij de recensies waar al filmpjes bij staan, bijvoorbeeld voor jongere kinderen de recensie van de film Rango, en voor oudere kinderen de recensie van de game How to Draw, zijn de meningen verdeeld. Jonge kinderen willen vaak nog een filmpje erbij zien. Oudere kinderen zijn met één filmpje wel tevreden. Zo zegt Ivana (10) over de game How to Draw: “Ik vind hem goed, want er staat een filmpje bij. Misschien kan er nog wel een plaatje bij.”

62

nog wel een plaatje extra in de recensie van de game How To Draw

De proefrecensies over films met persoonsbeschrijvingen hebben meer afbeeldingen dan de andere recensies omdat bij iedere persoonsbeschrijving een aparte afbeelding staat. Meijs (9) zegt over de filmrecensie Lover of Loser: “Helemaal onderaan moeten meer plaatjes.” Andere kinderen zijn over de afbeeldingen in de recensies met persoonsbeschrijvingen wel tevreden. Kinderen vinden een plaatje van het kindermediaproduct handig als zij de recensie lezen. Filmpjes zijn erg populair. Bij recensies voor kinderen moet dus, als dat mogelijk is, altijd een filmpje toegevoegd worden. Mochten er geen filmpjes beschikbaar zijn over het kindermediaproduct, is het beter om onderaan de recensie nog een afbeelding toe te voegen. In het eerste gedeelte van de Mediasmarties proefrecensies wordt onder het kopje “Waar gaat dit over?”, een afbeelding geplaatst. In de tekst van het kopje wordt verwezen naar deze afbeelding. In de proefrecensie over de film Rango staat bijvoorbeeld: “Daarom wordt Rango agent van de stad Terra. Dit kun je zien op het plaatje.” Uit de fieldresearch blijkt dat kinderen daadwerkelijk naar de afbeelding kijken nadat ze deze zin hebben gelezen. Dit bevordert het begrip van de tekst. Een aantal oudere kinderen heeft gezien dat als zij op de groene knop klikken, er een trailer of filmpje bekeken kan worden. Zij gaven aan dat er wel genoeg filmpjes in de recensie staan. De groene knop die naar een andere website of een filmpje leidt, valt bijna geen van de kinderen op. Dit filmpje kan dus ook in de tekst zelf gevoegd worden. Als de externe link leidt naar een website (bijvoorbeeld www.uitzendinggemist.nl) kan deze link ook beter in de tekst staan. Deze link moet dan wel een duidelijke uitleg hebben over zijn vervolgpagina. Tekstblokken De proefrecensies zijn ingedeeld in tekstblokken. De tekstblokken worden onderscheiden door een gekleurde lijn. De kinderen lezen de recensie hierdoor in delen. Ze stoppen even met lezen als ze bij een gekleurde lijn zijn. Dit kan een voordeel zijn omdat de tekst een duidelijke indeling heeft, maar het kan er ook voor zorgen dat kinderen al stoppen met lezen na het eerste tekstblok. Kinderen denken misschien dat zij na het eerste tekstblok de belangrijkste informatie hebben gehad. Voor Mediasmarties is het belangrijk dat de recensie leesbaarder wordt door de tekstblokken. Dit voordeel staat boven het eerdergenoemde nadeel.

10.7

Conclusie

Geadviseerde leesniveaus Kinderen van 6 jaar hebben weinig begrip voor de proefrecensies. Ze kunnen de woorden redelijk uitspreken en lezen, maar kunnen het verhaal nog niet zelfstandig lezen en begrijpen nog niet wat er inhoudelijk staat. 7-jarige kinderen kunnen dit al iets beter, maar ook zij begrijpen de proefrecensies nog niet goed genoeg. Daarom wordt aan Mediasmarties geadviseerd de kinderen van 6 en 7 jaar nog via de ouders aan te spreken. 8-jarige kinderen kunnen de proefrecensies op leesniveaus AVIE3 en AVI-M4 lezen en begrijpen. Proefrecensies van AVI-M5 lijkt nog net iets te moeilijk voor hen. Oudere kinderen van 9 tot 12 jaar begrijpen de proefrecensies wel. Voor deze leeftijdsgroep kunnen proefrecensies het beste in de leesniveaus AVI-E6 of AVI-M7 geschreven worden. Voor beide adviezen geldt: als Mediasmarties ook de moeilijke lezers wil aanspreken, kan het beste

63

voor de 8-jarige leesniveau AVI-E3 en voor de 9- tot 12-jarigen leesniveau AVI-E6 gebruikt worden. Vormgeving In iedere proefrecensie is één afbeelding geplaatst naast het kopje “Waar gaat dit over?” In de proefrecensies over films en een aantal tv-programma‟s zijn ook bij de persoonsbeschrijvingen afbeeldingen geplaatst. Duidelijk is dat een recensie voor kinderen op Mediasmarties deze afbeeldingen altijd moet bevatten. In de tekst naast de afbeelding moet verwezen worden naar de afbeelding: er moet uitgelegd worden wat er op de afbeelding te zien is. Dit bevordert de leesbaarheid van de recensie. Een proefrecensie is verdeeld in tekstblokken door gekleurde lijnen tussen de onderdelen te plaatsen. De kinderen lezen een recensie hierdoor in stappen. Dit bevordert de leesbaarheid, maar kan voor Mediasmarties ook nadelig zijn omdat kinderen denken dat zij na het eerst tekstblok, de inhoudsbeschrijving, de belangrijkste informatie hebben gehad. Mediasmarties kan de recensies voor kinderen wel beter in tekstblokken aanbieden omdat dit de leesbaarheid bevorderd. Dit voordeel staat boven het eerdergenoemde nadeel. In bijlage IX op pagina 100 is de „ideale‟ recensie voor kinderen van 9 tot en met 11 jaar geplaatst. De resultaten van dit onderzoek zijn toegepast op deze recensie. De recensie is geschreven op leesniveau AVI-M7. In de recensie is ook een filmpje toegevoegd.

64

11. Conclusie 11.1

Inleiding

De conclusies zijn getrokken uit resultaten van de desk- en fieldresearch. In dit hoofdstuk wordt eerst de probleemstelling herhaald en volgt daarna een antwoord op de probleemstelling. De beantwoording op de probleemstelling wordt in twee delen gesplitst. Allereerst wordt bekeken welk leesniveau het beste gebruikt kan worden voor de recensies voor kinderen op www.mediasmarties.nl. Daarna volgen de conclusies over de vormgeving van de website.

11.2

Wat was het probleem ook alweer?

Mediasmarties biedt op dit moment een website aan met teksten die op het leesniveau van volwassenen worden geschreven. Mediasmarties wil graag de teksten van recensies met het leeftijdsadvies 6 tot 12 jaar aanpassen op het leesniveau van kinderen met dezelfde leeftijd. Om aan de wensen van kinderen te voldoen, is ook gekeken worden naar de vormgeving van de recensie. De probleemstelling van dit onderzoek luidt: op welke manier moet het taalgebruik en de basale vormgevingselementen van de recensies van mediaproducties voor kinderen van 6 tot 12 jaar op www.mediasmarties.nl aantrekkelijk worden gemaakt zodat deze zelfstandig door de doelgroep meer worden gelezen?

11.3

Welk leesniveau kan het beste gebruikt worden in de recensies?

Kinderen van 6 jaar kunnen de teksten op de leesniveaus AVI-E3, AVI-M4 en AVI-M5 nog niet goed lezen omdat zij nog teveel moeite hebben met twee- en drielettergrepige woorden. Kinderen van 7 jaar kunnen de recensies op leesniveau AVI-E3 en AVI-M4 technisch gezien wel goed lezen maar begrijpen de teksten nog niet voldoende. Daarom is het voor Mediasmarties beter om de 6- en 7jarigen niet rechtstreeks aan te spreken via de recensies. De 6- en 7-jarigen kunnen beter nog via hun ouders aangesproken worden. Het leesniveau van 8-jarigen is –uiteraard- een stuk hoger dan het leesniveau van 6- en 7-jarigen. De 8-jarigen kunnen de proefrecensies vlot lezen én goed begrijpen. Voor kinderen van deze leeftijd kunnen de recensies het beste op leesniveau AVI-E3 of AVI-M4 geschreven worden. Het is wel noodzakelijk voor Mediasmarties om te onderzoeken of 8-jarigen wel de concentratie hebben om recensies zelfstandig te lezen. Een aantal 8-jarige kinderen van de onderzoeksgroep had duidelijk moeite om de teksten geconcentreerd te lezen. Voor de leeftijdsgroep 9- tot en met 11-jarigen kan het beste AVI-E6 of AVI-M7 gebruikt worden. Voor lezers van deze leeftijd die nog wat moeite hebben met lezen, kan Mediasmarties de recensies het beste op leesniveau AVI-E6 schrijven.

65

11.4

Vormgeving van recensies

In de proefrecensies is gebruik gemaakt van een afbeelding bij het eerste gedeelte: “Waar gaat dit over?” Bij de proefrecensies over een film zijn ook afbeeldingen bij de persoonsbeschrijvingen geplaatst. De recensies voor kinderen op www.mediasmarties.nl moeten in de toekomst op zijn minst hetzelfde aantal afbeeldingen bevatten en mogen eventueel nog meer afbeeldingen bevatten. Deze extra afbeeldingen kunnen bijvoorbeeld bij de weetjes in de recensies geplaatst worden. In het kopje “Waar gaat dit over?” wordt verwezen naar de afbeelding die erbij staat. Kinderen vanaf 8 jaar kijken daadwerkelijk naar het plaatje als zij deze tekst lezen. Deze verwijzing in de tekst naar het plaatje is dus een goede manier om het begrip van de tekst en het leesplezier te verhogen. De proefrecensies die geen filmpje in de tekst bevatten, moeten zeker nog een filmpje krijgen. Kinderen kijken graag naar filmpjes. Zij gaven ook duidelijk aan dat een filmpje niet mag ontbreken. Als er geen filmpje over het kindermediaproduct beschikbaar is, moet er een plaatje onderaan de recensie toegevoegd worden. Een externe link in de recensies moet duidelijk zijn over zijn vervolgpagina. In de proefrecensies is gebruik gemaakt van tekstblokken door een gekleurde lijn tussen de onderdelen te plaatsen. Uit het onderzoek blijkt dat door deze indeling kinderen de tekst daadwerkelijk in delen ziet. Dit kan een nadeel zijn omdat ze soms denken na het eerste tekstblok de belangrijkste informatie hebben gehad. Maar door de recensie in tekstblokken te verdelen, wordt de recensie leesbaarder. Dit is voor Mediasmarties het belangrijkst.

66

12. Handleiding voor recensenten 12.1

Inleiding

In de Mediasmarties Academie worden recensenten opgeleid tot een Mediasmarties-recensent. Ze volgen hiervoor online colleges en bekijken filmpjes over de ontwikkeling en interesses van het kind. Als de recensenten examen hebben gedaan, mogen zij zich Mediasmarties-recensent noemen. Om een recensie te schrijven, moeten zij eerst de film of het tv-programma kijken, de game spelen of de website bezoeken. Vervolgens vullen zij de vragenlijst in van ongeveer 150 gesloten vragen. Deze vragenlijst staan in de online academie. Het programma in de academie rekent vervolgens het leeftijdsadvies uit. Dan controleert de recensent of deze leeftijd daadwerkelijk het beste bij het kindermediaproduct past. Hierna pakt de recensent de recensiehandleiding erbij die via de Mediasmarties Academie te downloaden is, en schrijft de recensietekst die gepubliceerd wordt op de website. In de recensiehandleiding staat precies wat er beschreven moet worden over het kindermediaproduct. Naar aanleiding van dit onderzoek is een nieuwe indeling van recensies voor kinderen van 8 tot 12 jaar bedacht. Als Mediasmarties ervoor kiest om deze nieuwe indeling te gebruiken, moet er ook een nieuwe handleiding ontwikkeld worden voor de recensenten. Voor deze ontwikkeling zijn vragen gesteld aan de recensenten die al enige tijd recensies voor Mediasmarties schrijven. Vervolgens zijn er een handleidingen ontworpen die gebruikt kunnen worden door Mediasmarties. De nieuwe handleidingen zijn aan dit onderzoeksverslag toegevoegd.

12.2

Wat staat er in de huidige handleiding?

Er zijn vier handleidingen in de Mediasmarties Academie beschikbaar: een handleiding voor recensies over een tv-programma of film, website, game of applicatie. Voor ieder mediasoort is dus een aparte handleiding ontwikkeld. In de handleiding staat per onderdeel van de recensie (eerst de kernzin, vervolgens de inhoudsbeschrijving, enz.) uitgelegd wat er in de recensie moet staan. Voor een tv-programma moeten andere dingen in de recensie beschreven worden dan voor een game. Deze dingen staan in de huidige handleiding en worden ook beschreven in de nieuwe handleiding. Het zijn immers de onderdelen die volgens Mediasmarties in de recensies moet staan. Om een impressie te krijgen van de huidige handleidingen van Mediasmarties, staat in bijlage X op pagina 101 de handleiding voor een recensie over een website.

12.3

Recensenten over de huidige en nieuwe handleiding

Studenten zijn tevreden over de huidige handleiding. In deze handleiding staan veel voorbeelden. Ook in de nieuwe handleiding mogen voorbeelden niet ontbreken. Andere elementen die al in de huidige handleiding staan (manier van beschrijven, lengte van recensie, enz.) moeten ook duidelijk beschreven blijven. Dit is in de huidige handleiding al goed gedaan en is dus overgenomen.

67

In de nieuwe handleiding staat ook een gedeelte over de regels van leesniveaus AVI-E3 / AVI-M4 en AVI-E6 / AVI-M7. In dit gedeelte zijn de grammaticale regels goed beschreven. Bijvoorbeeld de regels over een nevenschikkende en samengestelde zin, die bij teksten op leesniveau AVI-E6 / AVIM7 nog niet teveel mogen voorkomen, moeten een duidelijke uitleg bevatten. De vragen die gesteld zijn aan de recensenten en de antwoorden hierop, zijn te vinden in bijlage XI op pagina 104.

12.4

De nieuwe handleiding

De nieuwe handleiding is ingedeeld in twee delen: een gedeelte voor de 8-jarigen en een gedeelte voor de 9- tot 12-jarigen. Deze zijn apart genomen omdat voor de 8-jarigen leesniveau AVI-E3 / AVIM4 wordt gehanteerd, en voor de 9- tot 12-jarigen leesniveau AVI-E6 / AVI-M7 wordt gehanteerd. Daarnaast is, net als in de huidige handleiding, per onderdeel van een recensie uitgelegd wat erin moet staan. In de nieuwe handleiding staan ook voorbeelden van de onderdelen.

68

13. Evaluatie 13.1

Inleiding

Wat ging er goed en wat ging er minder goed tijdens dit onderzoek? In dit hoofdstuk zijn de validiteit en generaliseerbaarheid van dit onderzoek omschreven. In het onderzoeksverslag staat een aantal keer dat Mediasmarties een onderwerp of probleem nog zou moeten onderzoeken. Deze mogelijkheden voor vervolgonderzoek zijn in dit hoofdstuk nog eens op een rijtje gezet.

13.2

Wat ging er goed en minder goed?

Deskresearch Het opzoeken van theoretische informatie ging goed en snel. De informatie over leesniveaus werd makkelijk en snel ontvangen via CITO. De analyse van recensies op www.mediasmarties.nl en andere kinderwebsites liep iets minder vlot. Dit kwam omdat het programma P-CLIB v3.0 via veel omwegen verkregen moest worden. Uiteindelijk lukte dit gelukkig nog wel. Hierdoor ging de deskresearch goed. Fieldresearch De fieldresearch bestaat uit twee delen. In het ene deel is onderzocht hoe de handleiding eruit moest zien volgens recensenten. Recensenten reageerden vlug op de vragen die ik stuurde, waardoor deze klus snel geklaard was. De fieldresearch bij kinderen verliep iets minder vlot. Het vinden van groepen kinderen was moeilijk. Veel basisscholen waren niet bereid deel te nemen aan het onderzoek omdat het einde van het schooljaar in zicht kwam en basisscholen al regelmatig gevraagd waren mee te doen aan een onderzoek. Gelukkig waren een kinderclub (vergelijkbaar met een naschoolse opvang) in Arnhem en een basisschool in Gouderak wel bereid om mee te doen.

13.3

Validiteit

Mediasmarties wil het liefst alle kinderen van 6 tot 12 jaar aanspreken. Om het onderzoek representatief te houden, is er onderzoek gedaan onder twee verschillende groepen kinderen. De eerste groep bestaat uit allochtone/ niet-westerse kinderen die uit Arnhem, een grote stad, komen. De tweede groep bestaat vooral uit autochtone kinderen uit het dorp Gouderak. Hierdoor is de onderzoeksgroep divers en zijn dus de onderzoeksresultaten representatief voor Mediasmarties.

13.4

Generaliseerbaarheid

De resultaten over het geadviseerde leesniveau kunnen ook voor andere kinderwebsites gebruikt worden. Het advies over de vormgeving van recensies is bedoeld voor Mediasmarties zelf. Mediasmarties heeft een persoonlijke vormgeving en inhoud waardoor dit advies alleen voor www.mediasmarties.nl gebruikt kan worden.

69

13.5

Mogelijkheden voor vervolgonderzoek

Kinderen aanspreken Voorafgaand aan dit onderzoek is besloten dat kinderen het beste aangesproken kunnen worden via de recensies die al op www.mediasmarties.nl staan. Dit besluit past het beste bij de huidige (financiële) situatie van Mediasmarties. Maar is dit echt de beste manier om kinderen aan te spreken? Misschien kan Mediasmarties beter een grote game of applicatie ontwikkelen om kinderen te bereiken. Als Mediasmarties de mogelijkheden heeft, zou dit een noodzakelijk vervolgonderzoek zijn voor de organisatie.

Ouders en de recensies voor kinderen Als de recensies voor kinderen van 8 tot 12 jaar worden aangepast, wat vinden ouders daar dan van? Toen de proefrecensie van Rango na dit onderzoek nog even online stond, reageerde volwassene Jan op 10 juni 2012: “Ik vind het uiterlijk van deze recensie niet zo mooi. Het komt namelijk niet overeen met de rest van de recensies. Mis ook meer informatie omtrent het leeftijdsadvies.” Uiteraard is het verstandig als Mediasmarties onderzoekt of er volwassenen zijn die het met Jan eens zijn. Inhoud van recensies Ander mogelijk vervolgonderzoek kan gaan over de inhoud van recensies. Tijdens dit onderzoek is hier al rekening gehouden met de resultaten van eerder onderzoek van Mediasmarties. In de proefrecensies zijn filmpjes, plaatjes en weetjes toegevoegd. Na dit onderzoek blijkt dat kinderen graag nog meer filmpjes en plaatjes in de recensies willen zien. Wellicht willen kinderen nog meer andere dingen zien in de recensies of willen zij meer interactiviteit op de website. Doel van Mediasmarties Daarnaast moet nog onderzocht worden hoe Mediasmarties aan kinderen kan overdragen waar de website voor is: een leeftijdsadvies geven over kindermediaproducten. Hiervoor moet goed nagedacht worden over de plek van het leeftijdsadvies in de recensies. Uit de praktijkonderzoek bleek dat kinderen niet begrijpen waar het leeftijdsadvies voor is. Zij begrepen dus ook niet waar Mediasmarties voor is. Mediasmarties kan twee dingen doen: een manier bedenken om het doel van het leeftijdsadvies aan kinderen uitleggen of het leeftijdsadvies alleen, via een apart tekstblok in de recensies, aan ouders te richten. Gebruiksvriendelijkheid voor kinderen Daarnaast moet er een onderzoek komen over de gebruiksvriendelijkheid van www.mediasmarties.nl voor kinderen. Uit eerder onderzoek van Mediasmarties blijkt dat kinderen vaak de weg niet weten in de database. Ze begrijpen wel hoe de zoekmachine werkt, maar weten vervolgens niet wat zij met de zoekmachineresultaten kunnen doen. Op welke manier kan Mediasmarties ervoor zorgen dat kinderen zelfstandig op de website van Mediasmarties kunnen surfen?

70

Literatuurlijst 

Aarnhoutse, C. en Verhoeven, L. (Zesde druk). Tussendoelen beginnende geletterdheid. Assen. Uitgeverij van Gorcum.

 Bacchini, S. Dekkers, R. Hofstede, D. Markesteijn, C. Meijer, H. Pullens, T. (derde druk). Bussum. Uitgeverij Coutinho. 

Bel, M. de, Raevels, F. van. (z.j). Spikkel en Spekkie: Het Bat van de Gemaskerde Rat. Geraadpleegd op: 3 juni 2012, van: http://www.abimouitgeverij.com/jeugdboeken_prentenboeken/index.php?pg=detail&bkid=370

 Bijl van der, P. (2010/2011). MIM Schrijfgids. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: intra.mim.hva.nl.  Branden van der, K. (2010). Handboek taalbeleid basisonderwijs. Leuven. Uitgeverij Acco.  CBS Statline (25 mei 2011). Bevolking; leeftijd, herkomstgroepering, geslacht en regio, 1 januari. Geraadpleegd op 3 februari 2012, van: http://bit.ly/JSM7Kx  CBS Statline (2 mei 2011). Bevolking naar regio en leeftijd. Geraadpleegd op: 15 januari 2011, van: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=03759NED&D1=0&D2=712&D3=1-4&D4=l&HDR=T&STB=G2,G1,G3&VW=T  CBS Statline (23 december 2011). Bevolking per maand; leeftijd, geslacht, herkomst, generatie. Geraadpleegd op: 3 februari 2011, van: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=71090NED&D1=0&D2=1-2&D3=712&D4=0&D5=0&D6=l&VW=T  CBS (2011). Jaarboek onderwijs in cijfers. [rapport]. Centraal bureau voor de statistiek. Geraadpleegd op 4 februari 2012, van: http://www.cbs.nl/nlNL/menu/themas/onderwijs/publicaties/publicaties/archief/2011/2011-f162-pub.htm  CITO. (z.j.). Hoe vindt uw kind een passend boek om te lezen? Nieuwe AVI-niveaus. Arnhem. 

Christian, J. (2011). Het kippetje dat de zee wilde zien. Geraadpleegd op: 3 juni 2011, van: http://www.kluitman.nl/index.php?tab=boeken&actie=info&tag=nieuw&link=&serie=&i=978905932 7412#tab=boek



Christian, J. (2011). Kukel krijgt een broertje. Geraadpleegd op: 3 juni 2011, van: http://www.kluitman.nl/index.php?tab=boeken&actie=info&tag=7plus&link=7%20jaar%20en%20o uder&serie=De%20kippetjes&i=9789059327436#tab=boek

 Coillie, J. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten; Hoe werken (met) kinderen jeugdboeken? Den Haag. Biblion.  Digischool (z.j.) Samengestelde zin. Geraadpleegd op 3 maart, van: http://wp.digischool.nl/nederlands/home/samengestelde-zin-hoofdzin-bijzin/  Evers, G. (2011). Tekstkenmerken op een wat hoger niveau. [handleiding]. Cito.  Filipiak, P. (juni 2005). Begrijpend lezen; leren lezen met leesstrategieën. JSW. P. 12 – 16  Geldermans, A. (2010). Onderwijs-ABC voor dummy‟s. J/M voor ouders. 1 september 2010, p. 48  Geuze, S. (21 april 2010). Avi Start tot Plus, Ontwikkelen Avi-abacadabra oud en nieuw. Nederlands Dagblad, p. 21

71

 Hogeschool van Amsterdam, IAM (z.j.). Webteksten schrijven [rapport]. http://intra.iam.hva.nl/content/0910/verdieping1/interactieve_content//intro-enmateriaal/webschrijvenprintversie.doc  Huizenga, H. (2011). Aanvankelijk en technisch lezen. Houten. Noordhoff uitgevers.  Josso, J. Karelse, A. Moggré, R. (2007). Wat een taal!; Praktijk en didactiek van het taalonderwijs op de basisschool. Baarn. HB uitgevers.  Kreutzer, P. Hoek van Dijke, N. Smolders, P. Jong de, M. (2012). “Samen doen, samen zijn”; De jeugd van 2012. [rapport]. Now it‟s our time.  Livingstone, S. Haddon, L. Görzig, A. en Olafsson, K. (September 2011). EU kids online [rapport]. Geraadpleegd op: 3 februari 2010, van: http://www2.lse.ac.uk/media@lse/research/EUKidsOnline/EU%20Kids%20II%20(200911)/EUKidsOnlineIIReports/Final%20report.pdf  Louw de, T. (2012). Organon-pil van het onderwijs. Brabants Dagblad. Regio, p. (onbekend)  Mediasmarties (2012). Mediasmarties Academie. Geraadpleegd op: 23 februari 2012, van: www.mediasmarties.nl/academie  Mediasmarties (2012) Wat is Mediasmarties? Geraadpleegd op: 23 februari 2012, van: www.mediasmarties.nl.  Meijboom, M. (augustus 2011). Belangrijkste bevindingen school Hilversum. [syllabus]. Mediasmarties  Mulderij, J. ([email protected], 19 maart 2012). Re: Vraag over nieuwe AVI-niveau‟s. 

NIB (z.j.). Tom gaat op vakantie. Geraadpleegd op: 3 juni 2012, van: http://www.nib.nl/materialen/rew/avi3/bos.htm



Onderwijs maak je samen. (16 september 2009). Begrijpend lezen; leren lezen met leesstrategieën. Geraadpleegd op: 4 augustus 2012, van: http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/thema/taal-lezen/begrijpend-lezen-leren-lezen-metleesstrategieen/

 Peters, M. (2009-2012). Hoe zijn de groepen op de basisscholen georganiseerd? Geraadpleegd op: 23 februari 2011, van: http://www.anababa.nl/school/basisschool/onderwijs/groepen  Pijpers, R. (mei 2008). Klik en Klaar. [rapport]. Stichting Mijn Kind Online.  SKPO-Novum. (z.j.). „ Zo leren kinderen spellen‟. Geraadpleegd op: 23 februari, van: http://portal.skpo-novum.nl/scholen/tmaxend/ouders/Documents/uitleg%20ouders%20ZLKLS.pdf  Taalvorming en Taaldrukken (z.j.). Rondelen zijn ook aan regels verbonden. Geraadpleegd op: 5 mei 2012, van: http://www.taalvormingentaaldrukken.nl/AR/AR0228.htm  Twillert van, M. (21 november 2008). Het kinderboek in een keurslijf; schrijvers verfoeien AVIsysteem om leesniveau te meten. NRC Handelsblad, Binnenland, p. 3.  Uitgeverij Kluitman (z.j.) Alles over oud en nieuw AVI. Geraadpleegd op: 1 maart 2012, van: http://www.kluitman.nl/index.php?tab=onderwijs&actie=avi#tab=nieuwavi  Verhoeven, N. (2004). Wat is onderzoek?; Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger e

onderwijs (2 druk). Den Haag: Boom Lemma Uitgevers. 

Vervliet, J. (z.j.). AVI-leestoetsen. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.hollebeekscholen.be/avi-leesniveau.htm.

 VLACC (maart 2012). Afsprakenbundel Jeugdontsluiting. [Rapport].  Webdesign en meer. (z.j.). Webteksten. Geraadpleegd op: 4 april, 2012, van: http://www.webdesign-en-meer.nl/achtergronden/webteksten.pdf

72

 Wikipedia (10 januari 2012). Aanvankelijk lezen en spellen. Geraadpleegd op: 23 februari, van: http://nl.wikipedia.org/wiki/Aanvankelijk_lezen_en_spellen  Wikipedia (21 september 2010). Bovenbouw. Geraadpleegd op: 3 maart 2012, van: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bovenbouw_(onderwijs)  Wikipedia (21 september 2010). Middenbouw. Geraadpleegd op: 3 maart, 2012, van: http://nl.wikipedia.org/wiki/Middenbouw  Wikipedia (4 mei 2012). Onderbouw. Geraadpleegd op: 3 maart 2012, van: http://nl.wikipedia.org/wiki/Onderbouw 

Wijs, de Anja. (augustus 2010). AVI gaat veranderen. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.CITO.nl



Wildhagen, I. (augustus 2011). Kijk, ik kan lezen! Zijn illustraties van invloed op het tekstbegrip van beginnende lezeres? [Masterscriptie]. Geraadpleegd op: 4 augustus 2012, van: http://www.kenniscentrumbegrijpendlezen.nl/publicaties/~/media/6F2ACB65C2D44069866AB222 AC190F0E.ashx



Zwijsen Ouders. (3 september 2009). Alles over AVI-niveaus. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.zwijsenouders.nl/Artikel/Alles-over-AVIniveaus.htm



Zwijsen Ouders. (16 oktober 2008). Begrijpend leren lezen (vanaf groep 3). Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.zwijsenouders.nl/Artikel/Begrijpend-leren-lezen-vanaf-groep-3.htm.



Zwijsen Ouders. (18 augustus 2009). Technisch leren lezen in groep 3. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.zwijsenouders.nl/Artikel/Technisch-leren-lezen-in-groep-3.htm.

73

74

Bijlage I: Database en zoekmachine Mediasmarties

75

76

Bijlage II: recensie van www.mediasmarties.nl

1. Beeld van de productie 2. Titel en leeftijdsadvies 3. Rating, bezoeker kan stemmen 4. Korte beschrijving van het mediaproduct 5. Link naar andere website 6. Korte feiten 2. 7. Beschrijving van de inhoud 8. Mogelijkheid recensie te delen via sociale media of via e-mail 9. Onderbouwd leeftijdsadvies 10. Bijzonderheden 11. Trailer of ander filmpje 12. ‘Tags’ ofwel trefwoorden 13. Mogelijkheid tot reageren 14. Gerelateerde of andere interessante mediaproducten

77

Bijlage III: Mediasmarties Academie

78

Colleges Mediasmarties Academie

79

Bijlage IV: vragenlijst academie Vragen over een film of tv-programma

80

Vragen over een game

81

Vragen over een website

82

Bijlage V: Proefrecensies eerder onderzoek Proefrecensie 1

83

Proefrecensie 2

84

Bijlage VI: jongens en meisjes 6 – 12 jaar in Nederland Tabel 11: aantal kinderen in Nederland van zes tot twaalf jaar (CBS, 23 december 2011) Mannen

Vrouwen

Totaal

6 jaar

96.522

92.215

188.737

7 jaar

99.056

94.826

193.882

8 jaar

102.648

98.046

200.694

9 jaar

102.888

98.014

200.902

10 jaar

104.005

99.746

203.751

11 jaar

105.661

101.119

206.780

Totaal

610.780

583.966

1.194.746

Kaart 1: aantal autochtonen in de leeftijd van 5 tot 10 jaar naar woonplaats

Kaart 2: aantal niet-westerse allochtonen in de leeftijd van 5 tot 10 jaar naar woonplaats

CBS Statline (25 mei 2011). Bevolking; leeftijd,

CBS Statline (25 mei 2011). Bevolking; leeftijd,

herkomstgroepering,

herkomstgroepering,

geslacht en regio, 1 januari.

geslacht en regio, 1 januari.

85

Kaart 3: aantal westerse allochtonen in de leeftijd van 5 tot 10 jaar naar woonplaats

CBS Statline (25 mei 2011) Bevolking; leeftijd, herkomstgroepering, geslacht en regio, 1 januari.

Tabel 12: resultaten CITO-toets naar achtergrond en woonplaats (CITO en CBS, 2010)

86

Bijlage VII: voorbeeldtekst tussendoel 10 Tom gaat op vakantie. De school is uit. Tom rent snel naar huis toe. Weet jij ook waarom? Tom gaat weg met papa en mama. Ze gaan naar een huis toe. Een huis in een groot bos. Tom is een week vrij van school. Ze gaan met de auto. Zijn we er snel, vraagt Tom. Over een uur zijn we er, zegt pa. Na een uur ziet Tom het huis. Het bos is groot en mooi. Dat wordt een week met veel pret. (Bron: www.nib.nl)

87

Bijlage VIII: vragenlijsten fieldresearch vragenlijsten 6- tot en met 8-jarigen Versie 1 Naam:_____________________________________ Leeftijd: __________________________________ Groep: ____________________________________ Op welk AVI-niveau lees je nu? ________________

A. Website: Uitdokteren 1. Wat kun je allemaal doen op deze website? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Voor wie is de website Uitdokteren gemaakt? _________________________________________________________________________ 3. De tekst op de pagina over Uitdokteren vind ik…. (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees de tekst tussen de oranje en roze lijn nog een keer. 4. Voor wie denk je dat dit stukje tekst is? ________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ B. Tv: Kick Buttowski 1. Waar gaat dit tv-programma over? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

2. Kick doet stoere stunts. Waarom mogen zijn ouders dat niet weten?

88

____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 3. De tekst op de pagina over Kick Buttowski vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees de tekst tussen de oranje en roze lijn nog een keer. 4. Vind je dit stukje tekst leuk? (kleur het rondje in) O Ja

O Nee

O Een beetje

5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ C. Spelletje: Spongebob 1. Wat kun je doen met dit spelletje. Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Kun je je filmpje altijd opslaan? Of moet je hier eerst iets voor doen? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 3. De tekst op de pagina over Spongebob vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk O Te moeilijk

O Precies goed

Lees de tekst tussen de oranje en roze lijn nog een keer. 4. Snap je dit stukje tekst? ________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

89

Versie 2

Naam:_______________________________________ Leeftijd: ____________________________________ Groep: _____________________________________ Op welk AVI-niveau lees je nu? _________________

A. Website: Dolfje Weerwolfje 1. Wat kun je allemaal doen op deze website? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Wat kun je doen als je een profiel hebt? _________________________________________________________________________ 3. De tekst op de pagina over Dolfje Weerwolfje vind ik…. (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst tussen de oranje en roze lijn nog een keer. 4. Voor wie denk je dat dit stukje tekst is? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de tekst eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ B. Tv: Testkees 1. Waar gaat dit tv-programma over? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Lost Testkees alle problemen zelf op? Of heeft hij hulp? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

3. De tekst op de pagina over Testkees vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk

90

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst tussen de oranje en roze lijn nog een keer. 4. Vind je dit stukje tekst leuk? (kleur het rondje in) O Ja

O Nee

O Een beetje

5. Hoe vind je de tekst eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ C. Spelletje: Nintendogs 1. Wat kun je doen met dit spelletje? Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Moet je Nintendogs iedere dag spelen? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 3. De tekst op de pagina over Nintendogs vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst tussen de oranje en roze lijn nog een keer. 4. Snap je dit stukje tekst? ________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de tekst eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

91

Versie 3

Naam:_____________________________________ Leeftijd: ___________________________________ Groep: _____________________________________ Op welk AVI-niveau lees je nu? _________________

A. Website: Z@ppsport 1. Wat kun je allemaal doen op deze website? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Waar moet je op klikken als je informatie wilt over de sport basketbal? _________________________________________________________________________ 3. De tekst op de pagina over Z@ppsport vind ik…. (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst tussen de oranje en roze lijn nog een keer. 4. Voor wie denk je dat dit stukje tekst is? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de tekst eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ B. Film: Rango 1. Waar gaat deze film over? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Waarom wordt Rango agent van Terra? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

92

3. De tekst op de pagina over Rango vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst tussen de roze en groene lijn nog een keer. 4. Vind je dit stukje tekst leuk? (kleur het rondje in) O Ja

O Nee

O Een beetje

5. Hoe vind je de tekst eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ C. Spelletje: Lego Stripmaker 1. Wat kun je doen met dit spelletje? Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Hoe moet je de poppetjes in je strip zetten? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 3. De tekst op de pagina over Lego Stripmaker vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst tussen de oranje en roze lijn nog een keer. 4. Snap je dit stukje tekst? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de tekst eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

93

Vragenlijsten 9- tot en met 11-jarigen Versie 1

Naam:_____________________________________ Leeftijd: ___________________________________ Groep: ____________________________________ Op welk AVI-niveau lees je nu? ________________

A. Website: Beugel 1. Wat kun je allemaal doen op deze website? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Stel dat je wilt weten hoe je gebit eruit ziet. Waar moet je dan op klikken? _________________________________________________________________________ 3. De tekst op de pagina over Beugel vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is deze website?’ (tussen de oranje en roze lijn) nog een keer. 4. Voor wie denk je dat dit stukje tekst is? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ B. Film: Lover of Loser 1. Wat gebeurt er in deze film? Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Probeert Ricardo Eva te helpen of probeert hij haar in de val te lokken? ____________________________________________________________________________ ______

94

3. De tekst op de pagina over de film Lover of Loser …(kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is deze film?’ (tussen de roze en groene lijn) nog een keer. 4. Vind je dit stukje tekst leuk? (kleur het rondje in) O Ja

O Nee

O Een beetje

5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ C. Game: How to Draw 1. Wat kun je doen met deze game? Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Moet je zelf teken op je mobiel of tablet of op een eigen vel papier? _________________________________________________________________________ 3. De tekst op de pagina over How to Draw vind ik… O Te makkelijk O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is deze game?’ (tussen de oranje en roze lijn) nog een keer. 4. Snap je dit stukje tekst? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

95

Versie 2


A. Website: Avastars 1. Wat kun je allemaal doen op deze website? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Moet je een Avastar profiel aanmaken om de spelletjes te spelen? _________________________________________________________________________ 3. De tekst op de pagina over Avastars vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is deze website?’ (tussen de oranje en roze lijn) nog een keer. 4. Voor wie denk je dat dit stukje tekst is? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ B. TV: 13 in de oorlog 1. Wat gebeurt er in deze film? Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Wie zijn de twee hoofdpersonen in dit tv-programma? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

3. De tekst op de pagina over het tv-programma 13 in de oorlog vind ik…(kleur het rondje in)

96

O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is dit tv-programma?’ (tussen de oranje en roze lijn) nog een keer. 4. Vind je dit stukje tekst leuk? (kleur het rondje in) O Ja

O Nee

O Een beetje

5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ C. Game: Zoo Tycoon 1. Wat kun je doen met deze game? Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Welke doelen kun je allemaal hebben in dit spelletje? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 3. De tekst op de pagina over Zoo Tycoon vind ik… O Te makkelijk O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is deze game?’ (tussen de oranje en roze lijn) nog eens. 4. Snap je dit stukje tekst? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Het gaat alleen om de plaatjes, kleuren en filmpjes. Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

97

Versie 3


A. Website: Pixton 1. Wat kun je allemaal doen op deze website? Schrijf dit op in één of twee zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Hoe krijg je toestemming van een van je ouders? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 3. De tekst op de pagina over Pixton vind ik… (kleur het rondje in) O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is deze website?’ (tussen de oranje en roze lijn) nog een keer. 4. Voor wie denk je dat dit stukje tekst is? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ B. TV: Gek op jou 1. Wat gebeurt er in dit tv-programma? Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Gaan de jongen en het meisje in het tv-programma altijd op date? Of kan een jongen of meisje ook nee zeggen tegen de date?

98

____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 3. De tekst op de pagina over het tv-programma Gek op jou! vind ik… O Te makkelijk

O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is dit tv-programma?’ (tussen de oranje en roze lijn) nog een keer. 4. Vind je dit stukje tekst leuk? (kleur het rondje in) O Ja

O Nee

O Een beetje

5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of is het goed zo? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ C. Game: Huis Anubis – De wraak van de Sfinx 1. Wat kun je doen met deze game? Schrijf dit op in 1 of 2 zinnen. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 2. Kun je hulp inschakelen als je even niet meer weet hoe je verder moet? Zo ja; hoe moet dat dan? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________ 3. De tekst op de pagina over de game van Huis Anubis vind ik… O Te makkelijk O Te moeilijk

O Precies goed

Lees het stukje tekst onder ‘Voor wie is deze game?’ (tussen de oranje en roze lijn) nog een keer. 4. Snap je dit stukje tekst? _________________________________________________________________________ 5. Hoe vind je de pagina eruit zien? Vind je dat er meer plaatjes mogen? Of meer filmpjes? Of vind je het goed eruit zien? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________

99

Bijlage IX: de ideale recensie naar aanleiding van dit onderzoek

100

Bijlage X: handleiding recensie website Opbouw recensie website De opbouw van een recensie bestaat uit een aantal vaste onderdelen. Ouders lezen in de publieksomgeving alleen de geschreven tekst en hebben geen inzicht in de ingevulde vragenlijst. Het is daarom belangrijk om in een korte samenvatting de belangrijkste punten te noemen en uit te leggen waarom de website geschikt is vanaf een bepaalde leeftijd. Bij een website is het van belang om te realiseren dat een kind soms op weg moet worden geholpen door een ouder en dat het daarna zelfstandig kan spelen, dat maakt een website niet direct ongeschikt. Kernzin In een korte kernachtige zin geef je een indruk van de productie. Deze zin staat op de homepage van Mediasmarties in de fotocarrousel en op de productiedetailpagina in het blauwe vak. Voorbeelden van kernzinnen: Tina Op de website van het welbekende meidentijdschrift vind je strips, recepten, weetjes over beroemdheden en quizzen. Het achterhuis online Duik in het leven van Anne Frank en kom alles te weten hoe het met haar ging in de Tweede Wereldoorlog. Zo?! Zit Dat De website bij dit gelijknamige tijdschrift is een schatkamer aan allerlei weetjes. Recensie De recensie van een website recensie bestaat uit twee of drie alinea’s. 1e Alinea Algemene beschrijving van de website, binnenkomst en beschrijving buttons en omgeving. Is het een platte website of een ontdekkamer? Indien van belang, kun je dat hier noemen. Bijvoorbeeld als de website is vormgegeven als huiskamer waarin de gebruiker zich bevindt. Vermeld hier ook van wie of wat de website afkomstig is, bv. dat de website bij een televisiezender hoort. Beschrijf de vormgeving (druk of rustig? Duidelijke omkadering vakken, overzichtelijk?), uitstraling (felle of donkere kleuren?) en inhoud van de website (welke belangrijkste onderwerpen?). 2e Alinea. Hierin noem je de activiteiten. Geef aan of deze moeilijk/makkelijk zijn. Beschrijf of er tekstuitleg is bij de spellen. Indien er veel activiteiten zijn, geef je een indruk. Geef aan wat een kind moet kunnen om de spellen/activiteiten te kunnen doen. Ga in deze alinea in op de gebruiksvriendelijkheid van de website (knoppen, auditieve ondersteuning, gebruik tekst, muisaanwijzer, taalgebruik). Hier kun je ook de communicatie en interactie van de website noemen (forum, chatfunctie, eigen profiel enz.). 3e Alinea

101

Het geschiktheidadvies valt veelal samen met 2e alinea. Welke elementen zorgen ervoor dat de website geschikt is voor een bepaalde leeftijd? Beschrijf ook of het één omgeving is, of er reclame is (welke soort reclame?), een webwinkel etc. Pak hierbij het profiel van een kind en match het mediaproduct. Een conclusie kan zijn dat de website met hulp van een ouder gespeeld kan worden vanaf een bepaalde leeftijd. Voorbeeldrecensie website Zo?! Zit dat Kernzin De website bij dit gelijknamige tijdschrift is een schatkamer aan allerlei weetjes. Beschrijving inhoud De website van ZoZitDat is een schatkamer aan weetjes. De website is afkomstig van het tijdschrift Zo?! Zit Dat!. Dit tijdschrift is een weetjesblad voor kinderen van 9 tot 15 jaar. Je kan op de website een vraag opsturen, abonnee worden van het tijdschrift en zelf leren om proefjes te doen. De website bevat een quiz, proefjes en weetjes. De meeste tekst is beschreven in een klein lettertype. Sommige weetjes zijn ondersteund met een filmpje van Youtube, deze zijn soms in het Engels, ondertiteling is er niet altijd. De proefjes zijn alleen omschreven door middel van tekstuele uitleg, ook verder op de website wordt alleen gebruik gemaakt van tekstuele uitleg. De website bevat onderdelen waar een ouder aan te pas komt, zoals het afsluiten van een abonnement. De site bevat reclame met links voor het afsluiten van een dergelijk abonnement (onderaan de pagina en aan de boven- en rechterzijde). Je kunt als gebruiker op een andere website terechtkomen, namelijk de Hyves van Zo?!ZitDat! via de knop ‘blad’. Leeftijdsadvies De gebruiker moet goed kunnen lezen om bijvoorbeeld de schriftelijke instructies (bij de proefjes) te kunnen begrijpen. Daar sluit de leeftijd vanaf negen jaar het beste bij aan, omdat het leesniveau van deze kinderen in zo verre ontwikkeld is dat zij ingewikkeldere instructies kunnen lezen. Verder zijn kinderen vanaf negen jaar beter in het opzoeken van informatie en meer geïnteresseerd, ze kunnen op de website dus gerichter zoeken naar de weetjes over een bepaald onderwerp. Recensie 6 - 12 jaar Aan de opbouw van een recensie voor producties voor kinderen van 6 tot 12 jaar gelden in principe dezelfde regels, maar de volgende punten moeten worden verwerkt: Bij producties voor oudere kinderen zijn elementen zoals, karakters, humor en wat je er van kunt lerenbelangrijker. Bekijk goed of de gebruiker uitgebreide schriftelijke teksten of instructies moet kunnen lezen en hoe gebruiksvriendelijk de navigatie werkt. Let ook op of de website een forum, webwinkel of chatfunctie aanbiedt en of de gebruiker zich moet registreren. Let ook op reclame/advertenties: is de website een veilige omgeving? Naast de normale recensie willen we graag ook een kinderrecensie. Dit betekent dat je de geschreven recensie in een ander format giet. Beschrijf in ongeveer 15 bulletpoints de belangrijkste elementen uit de productie. De kinderrecensie kun je aanleveren door de tekst onder de ‘gewone’ beoordeling te plakken inde academie. Voorbeeld: Website van ‘Willem Wever’

102

Deze website hoort bij het televisieprogramma ‘Willem Wever’ Op de site staan antwoorden op vragen van kinderen Lees leuke weetjes over alle vragen die in het programma voorbij komen Je kunt een eigen profiel aanmaken Er zijn 21 verschillende games die je kunt spelen Lees meer over Ewout, de presentator van het programma Win een Willem Wever pakket door de prijsvraag te beantwoorden Stem op vragen met de stemmachine zodat jouw vraag op TV komt Stuur je eigen Willem Wever vraag in, die misschien op TV komt Leer hoe je leuke proefjes zelf thuis kunt doen Bekijk gemiste uitzendingen van Willem Wever terug

103

Bijlage XI: vragen en antwoorden recensenten Vragen aan medewerkers Mediasmarties Moet de handleiding dezelfde structuur hebben als de huidige handleiding? (Wieteke) “Dit hoeft niet. Het belangrijkste is dat de studenten begrijpen wat ze in een recensie moeten zetten. Je mag zelf ook een nieuwe handleiding ontwerpen. Als deze maar duidelijk is.”

Vragen aan recensenten In de toekomst moeten waarschijnlijk de recensies met een leeftijdsadvies van 6 – 12 jaar in een specifiek AVI-niveau geschreven worden. In de nieuwe handleiding staan dus specifieke regels van dit niveau zodat jij de tekst duidelijk kan schrijven. Het AVI-niveau (in dit geval AVIM4) wordt bijvoorbeeld op de volgende manier beschreven: 

Een zin per regel, maar zinnen mogen betekenisvol afgebroken worden en beginnen op de volgende regel;



Hoofdletters en leestekens mogen voorkomen;



Gemiddeld acht woorden per zin;



Nevenschikkende en onderschikkende zinnen mogen voorkomen;



Voornamelijk een- en tweelettergrepige woorden;



Drielettergrepige woorden zonder leesmoeilijkheden.

Zijn dit voldoende aanwijzingen voor jou om een tekst te schrijven? Zijn er dingen die missen? Vind je de manier waarop de huidige handleiding is geschreven goed? Zou je dingen anders willen zien? Zijn er onderdelen die je mist in de handleiding of de recensies?

Antwoorden Eefje Meijer – [email protected] Het is op zich wel duidelijk voor mij, al weet ik niet precies wat je met 1.a. bedoelt. En zou er dan nog informatie komen over hoe lang de recensie bijvoorbeeld dient te worden, en wat je o.a. moet beschrijven (karakter, gebeurtenis, etc.)? Verder zou het wel helder zijn.

Shirley Velis – [email protected] Dit zijn in principe wel voldoende dingen om mee aan de slag te gaan. Zelf zou ik het dan wel erg fijn vinden om een voorbeeld te zien, zodat je daar naar kunt kijken.

104

De huidige handleiding vind ik goed geschreven. Er staat duidelijk in welke punten er in de recensie moeten staan en ook het voorbeeld vind ik erg handig.

Marijn Hageman – [email protected] De AVI-aanwijzingen zijn goed en er zijn geen dingen die missen. Misschien zou er af en toe een nieuw voorbeeld gegeven kunnen worden zodat wij up to date blijven.

Robin de Vries – [email protected] Ik vind de specifieke regels heel duidelijk. Ik zou zo gelijk weten hoe ik mijn tekst zou moeten schrijven en waar ik op zou moeten letten. Ik had alleen een beetje moeite met de 'd' regel, de nevengeschikte en ondergeschikte zinnen. Misschien is het handig hier een andere beschrijving voor te zoeken. Bij de beschrijving 'nevengeschikt' gaat er bij mij één wenkbrauw omhoog staan om eerlijk te zijn. ;)

Ik neem trouwens aan dat dit voor de kinderrecensies geldt? Of gaat dit gelden voor alle recensies? (ook die voor de ouders en leerkrachten)

Over de huidige handleiding heb ik over het humorgedeelte iets op te merken. Het valt mij namelijk ook dat de onderdelen 'rijm, satire' en 'tongebrekers' (door mij) nooit gebruikt worden. Ik ben ook nog nooit een recensie tegengekomen die deze elementen wel bevatte. Dit kan natuurlijk toeval zijn hoor, maar het valt me wel op.

105

Bijlage XII: plan van aanpak Student Naam student: Annelies de Wit

Profiel: RMP

Studentnummer: 545703

Groep: RV403B

E-mailadres: [email protected] Telefoonnummer: 06-21193025

Gegevens opdrachtgever: Bedrijf: Mediasmarties Naam begeleider vanuit het bedrijf: Cathy Spierenburg Functie: Programmamanager Probleemsituatie: Opdrachtgever Mediasmarties is een website voor ouders, kinderen (anderhalf tot en met elf jaar), opvoeders, grootouders, mensen werkzaam in de kinderopvang, scholen en centra voor jeugd en gezin. Mediasmarties is ontstaan door een opdracht van de overheid: ‘ontwikkel een geschiktheidsinformatiesysteem over audiovisuele kindermediaproducten’. Deze opdracht heeft geleid tot een website met een database van beschrijvingen van allerlei kindermediaproducten (zoals websites, games, tv-programma’s, films en applicaties). www.mediasmarties.nl is sinds november 2010 online. De website is inmiddels uitgegroeid tot een database met meer dan 900 beschrijvingen van kindermediaproducten.

Beschrijving van een kindermediaproduct In een beschrijving staat de inhoud van het kindermediaproduct (hierna ‘recenie’ genoemd) en een leeftijdsadvies. Het leeftijdsadvies is het belangrijkste element van Mediasmarties. Het advies is door middel van elementen van een mediaproduct (bijvoorbeeld dubbelklikken op een website) gekoppeld aan de ontwikkeling van het kind. Op deze manier kan het kind dus optimaal leren of gebruik maken van een kindermediaproduct.

Op www.mediasmarties.nl is een uitgebreide zoekfunctie aangemaakt. Bezoekers kunnen via thema, leeftijd of soort mediaproduct (film, tv-programma, game of website) selecteren wat bij het kind past.

Schrijvers van recensies De recensies van Mediasmarties worden geschreven door PABO-studenten (vanaf het derde jaar) of anderen die gerelateerd zijn met kinderen en media. De schrijvers volgen hiervoor via de academie van Mediasmarties een speciaal opgezette online cursus. Zij vullen allereerst een online vragenlijst in. Het programma rekent dan automatisch uit welk leeftijdsadvies hierbij hoort. De student controleert dit advies hierna aan de hand van schema’s die op de Mediasmarties academie staat. In deze schema’s

106

staat precies op welke leeftijd het kind bijvoorbeeld een bepaalde handeling kan of een bepaalde verhaallijn begrijpt. Hierna schrijft de student een recensie met een inhoudsbeschrijving en een onderbouwd leeftijdsadvies. De student schrijft dit aan de hand van een handleiding die op de Mediasmarties Academie staat. Er is beschreven welke elementen van belang zijn en ten minste in de recensie moeten staan. De eindredactie wordt gedaan door Mediasmarties-medewerkers voordat de recensie online gaat.

Aanleiding tot het onderzoek Gedurende de eerste periode nadat de website online was gegaan, heeft Mediasmarties zich vooral op het aantal recensies van kindermediaproducten in de database gericht. Inmiddels is dat aantal voldoende (meer dan 900) en heeft de website ongeveer 10.000 unieke bezoekers per maand. Mediasmarties wordt –blijkt uit een aantal onderzoeken van het bedrijf zelf- vooral bezocht door ouders van jonge kinderen.

Het bedrijf wil nu verder kijken en zich richten op de bruikbaarheid van de recensies. Er wordt gekeken of ouders en kinderen iets aan de recensies hebben en of ze het echt interessant en aantrekkelijk vinden. Daarnaast wordt gekeken of de website ook aantrekkelijker voor kinderen kan worden gemaakt.

Nieuwe aanpak van Mediasmarties Er is door Mediasmarties al onderzoek gedaan naar de website onder ouders en kinderen. Beide doelgroepen gaven aan de website belangrijk en interessant te vinden, maar de recensies niet aantrekkelijk om te lezen.

Daarop besloot Mediasmarties recensies op een andere manier te willen beschrijven. Bij de nieuwe aanpak wil Mediasmarties onderscheid maken tussen enerzijds jonge kinderen (anderhalf tot zes jaar) en anderzijds oudere kinderen (zes tot en met elf jaar).

Mediasmarties wil de jonge kinderen via de ouders aanspreken. Ouders bepalen voor jongere kinderen (meestal) nog wat ze kijken of spelen. Daarom worden de recensies voor jonge kinderen geschreven zoals ouders (met jonge kinderen) dat aantrekkelijk vinden.

Het onderzoek De kinderen van zes tot en met elf jaar bepalen (meestal) zelf welke kindermediaproducten zij bekijken of spelen. Daarom kiest Mediasmarties er voor om deze kinderen rechtstreeks aan te spreken. Er moet gekeken worden naar vormgeving en taalgebruik van recensies op de website.

Mediasmarties heeft al een aantal onderzoeken onder de kinderen van zes tot en met elf jaar uitgevoerd. Deze gingen vooral over vormgeving. Ook is er tijdens deze onderzoeken gekeken naar welke elementen van een recensie kinderen graag lezen. Kinderen vinden vooral weetjes over kindermediaproducten leuk. Ook vinden ze het leeftijdsadvies fijn om te lezen en houden ze van filmpjes en plaatjes.

107

Het taalgebruik dat voor deze kinderen het beste gebruikt kan worden, is nog niet onderzocht. Dit aspect vormt het belangrijkste en grootste gedeelte van mijn onderzoek.

Het onderzoek resulteert in een nieuwe handleiding voor de Mediasmarties Academie. Hierin staan de elementen die al in de huidige handleiding staan (of delen hiervan, dit moet blijken uit onderzoek) en een instructie voor het taalgebruik dat voor de recensies gebruikt moeten worden.

Probleemstelling Op welke manier moet het taalgebruik en de basale vormgevingselementen van de recensies van mediaproducties voor kinderen van zes tot en met elf jaar op www.mediasmarties.nl aantrekkelijk worden gemaakt zodat deze meer worden gelezen? Doelstelling (het WAAROM van het onderzoek)

Onderzoek doen naar de waardering van de schrijfstijl en vormgeving van recensies op www.mediasmarties.nl onder kinderen van zes tot en met elf jaar en op basis hiervan een schrijfhandleiding/stijlboek voor de Mediasmarties-academie en een advies over de vormgeving voor Mediasmarties ontwikkelen. Deelvragen Dit zijn de grote vragen waarin je de probleemstelling uitsplitst. De deelvragen zelf kun je eventueel weer onderverdelen in kleinere onderzoeksvragen. Minstens één deelvraag gaat over theoretische verdieping en bij alle deelvragen wordt, waar mogelijk, de internationale theorie en/of praktijk betrokken. De antwoorden op alle deelvragen bij elkaar moeten het antwoord vormen op de probleemstelling.

Deelvraag 1: Hoe worden teksten voor kinderen opgesteld? 1. Hoe verloopt de leesontwikkeling van kinderen? (Kan hiervan een meer handzame groepsindeling gemaakt worden?) 2. Op basis van welke criteria wordt de moeilijkheidsgraad van een tekst bepaald? (Inzicht brengen in AVI-niveaus.) 3. Lezen kinderen van zes tot en met elf jaar graag (film)recensies? En zo ja: in welke vorm en stijl?

Deelvraag 2: Op welke manier worden kinderen van zes tot en met elf jaar nu aangesproken op www.mediasmarties.nl? 1.

Welke instructies worden gegeven in de academie van Mediasmarties?

2.

Hoe ziet een recensie eruit? (Lengte, taalgebruik, aantal alinea’s)

3.

Wat vinden de kinderen tussen zes en en met elf jaar goed en slecht aan de huidige recensies?

Deelvraag 3: Op welke manier worden kinderen van zes tot en met elf jaar op andere websites aangesproken?

108

1.

Welke leesniveaus worden op websites voor kinderen tussen zes en en met elf jaar gebruikt?

2.

Hoe ziet een tekst op (concurrerende) websites eruit qua vormgeving? (Zinslengte, lengte van alinea’s, beeld-/tekstverhouding.)

3.

Resultaat: elke elementen zijn overkoepelend en kunnen gebruikt worden voor het schrijven van de proefrecensies?

Deelvraag 4: Hoe moet de handleiding voor studenten eruit komen te zien? 1.

Welke onderdelen moet de handleiding (ten minste) bevatten?

2.

Op welke manier moet de handleiding beschreven worden?

Deelvraag 5: Hoe willen kinderen aangesproken worden op www.mediasmarties.nl? 1.

Welke bouwstenen –die al genoemd zijn- vinden kinderen prettig bij het lezen van teksten?

2.

Zijn er aspecten van teksten die kinderen fijn vinden, en die nog niet genoemd zijn?

3.

Hoe willen kinderen qua vormgeving aangesproken worden? (zinslengte, lengte van alinea’s, beeld-/tekstverhouding)

Matrix deelvragen/methode van onderzoek Deskresearch

Fieldresearch

Internationale component

Deelvraag 1

x

Deelvraag 2

x

Deelvraag 3

x

Kwantitafief

Kwalitatief

onderzoek

onderzoek x

Deelvraag 4

x

Deelvraag 5

x

Verantwoording methode van onderzoek Deskresearch Allereerst begin ik met deskresearch. Ik verzamel informatie en onderzoeken over leesniveaus, schrijfstijlen van teksten voor kinderen. Daarnaast analyseer ik (online) teksten en beschrijf ik opvallende elementen van teksten. Ik bekijk ook alvast goed welke elementen de huidige recensies moeten hebben volgens Mediasmarties. Deelvraag één Deelvraag één beantwoord ik door onderzoeken over leesniveaus en teksten voor kinderen te zoeken. Ik zoek dit ook op internationaal niveau. Ik gebruik ook onderzoeken van landen waarbij het niveau van kinderen vergelijkbaar is met het niveau van Nederlandse kinderen.

In deze deelvraag komt ook naar voren welke leeftijdsgroepen er in te delen zijn. Er zal niet voor iedere leeftijd apart een handleiding geschreven worden. Dit zou voor de PABO-studenten te verwarrend en te veel werk zijn. Daarom bekijk ik of dit praktischer kan en welke leeftijdsgroepen (bijvoorbeeld zes tot

109

tien jaar en tien tot en met elf jaar) er in te delen zijn. Zo kan ik per leeftijdsgroep een handleiding schrijven. Om de leeftijdsgroepen in te delen, kijk ik naar vergelijkbare indelingen bij bijvoorbeeld films en games.

Deelvraag twee Deelvraag twee beantwoord ik door een aantal recensies op Mediasmarties te analyseren. Ik gebruik hiervoor per leeftijd drie recensies: een recensie van een game, film en website. Om de vraag te beantwoorden welke elementen kinderen wel of juist niet interessant vinden, gebruik ik onderzoeksresultaten van Mediasmarties.

Deelvraag drie Deelvraag drie beantwoord ik door websites te analyseren. Ik analyseer drie (enigszins met Mediasmarties vergelijkbare) websites voor kinderen van zes tot en met acht jaar en drie websites voor kinderen van negen tot en met elf jaar.

In deelvraag één heb ik al onderzocht uit welke elementen teksten bestaan. Ik analyseer hoe deze elementen in de volgende websites voor kinderen van zes tot negen jaar gebruikt worden: www.sinterklaasjournaal.nl (Mediasmarties leeftijdsadvies: 6+ jaar) www.zapp.nl (Mediasmarties leeftijdsadvies: 7+ jaar) www.hetklokhuis.nl (Mediasmarties leeftijdsadvies: 8+ jaar)

En voor de kinderen van tien tot en met elf jaar: www.eo.tv/checkpoint (Mediasmarties leeftijdsadvies: 9+ jaar) hoeoverleefik.avro.nl (Mediasmarties leeftijdsadvies: 10+ jaar) kids.kennisnet.nl/flash/#/thema/bovenbouw_home/ (De website van kennisnet voor de bovenbouw. Mediasmarties leeftijdsadvies: 11+ jaar) Elementen die (redelijk) vaak voorkomen, gebruik ik om de proefrecensies (zie ‘proefrecensies’ op pagina zes) te schrijven.

Een apart deel van deze deelvraag is de vormgeving. Ik bekijk hoe lang de zinnen zijn, hoe groot de alinea’s zijn en hoe de beeld-/tekstverhouding is.

Deelvraag vier Hierna beantwoord ik deelvraag vier door in gesprek te gaan met Cathy Spierenburg, de programmamanager en Wieteke Jongbloed, de contentmanager van Mediasmarties. Ik bespreek op dat moment in het kort mijn bevindingen tot dan toe met hen en vraag op welke manier de handleiding eruit moet zien. Ik doe hiervoor een aantal suggesties. Op deze manier weet ik op welke dingen ik speciaal moet letten als ik de kinderen interview.

‘Proefrecensies’ schrijven Op basis van al deze informatie schrijf ik per leeftijd drie proefrecensies per categorie (website, tv-

110

programma/film, game). In het schema hieronder kunt u een voorbeeld zien voor een achtjarige. Per leeftijd worden er dus negen proefteksten ontwikkeld. Eén kind beoordeeld drie proefteksten. Voor de leeftijden zes tot en met elf jaar zijn dit in totaal 36 proefteksten.

Deelvraag vijf Vormgeving De teksten worden online aangeboden in de vormgeving van www.mediasmarties.nl. Wel worden er naar aanleiding van de eerdere onderzoeken van Mediasmarties en het onderzoek op andere websites (zie deelvraag drie) een aantal elementen veranderd. Dit kunnen bijvoorbeeld meer afbeeldingen of filmpjes zijn. Www.mediasmarties.nl heeft vanwege financiële redenen een beperkt aantal mogelijkheden om de website een andere vormgeving te geven. Omdat ik de teksten via de website aanbiedt, kan ik meteen kijken welke mogelijkheden het wél heeft.

Basisscholen Mijn doel is om drie basisscholen te bezoeken. Het moeten drie verschillende scholen zijn. Het gaat om een grote stadsschool (met veelal allochtone leerlingen), een provinciale school (gemengd allochtoon/autochtoon) en een plattelandsschool (veelal autochtone leerlingen).

Onderzoek op de basisscholen Ik vraag aan de kinderen allereerst wat hun favoriete mediaproduct is: internet, televisie/films of games. Dit vanwege de persoonlijke voorkeur van kinderen: als zij www.mediasmarties.nl bezoeken, zullen zij alleen op de links klikken die hen interesseren. Daarna geef ik hen een vragenlijst met een link naar de drie proefteksten.

De teksten laat ik door een vragenlijst per tekst beoordelen. De kinderen lezen de teksten achter de computer en vullen de vragenlijst met de hand in.

Vragenlijst In de vragenlijst stel ik allereerst vragen over de inhoud van de beschrijving. Ik bekijk of kinderen wel begrijpen wat er in de tekst beschreven staat. Ook stel ik een vraag over het leeftijdsadvies in de

111

recensie. Aan dit alles besteed ik drie vragen. Hiernaast vraag ik of ze de teksten te makkelijk of juist te moeilijk vinden. Ik stel ze ook een vraag over de vormgeving.

In totaal zijn er vijf vragen per tekst: twee over de inhoudsbeschrijving, één over het leeftijdsadvies, één over de moeilijkheidsgraad van de tekst en één over de vormgeving. Een kind moet dus in totaal vijftien vragen invullen verdeeld over drie teksten.

Eindproduct Het onderzoek resulteert eigenlijk in twee eindproducten. Allereerst de handleiding voor PABOstudenten en daarnaast een kort advies over de vormgeving op de website. Concept hoofdstukindeling (zie intranet voor voorbeeld)

1.

Titelblad

2.

Voorwoord

3.

Management samenvatting

4.

Samenvatting in het Engels

5.

Inhoudsopgave

6.

Inleiding o Aanleiding van het onderzoek o Doelstelling o Probleemstelling o Opbouw van het rapport

7.

Doelgroep o Hoe veel kinderen zijn zes tot en met elf jaar in Nederland? o Nationaliteit o Opleidingsniveau naar herkomst o Opleidingsniveau naar regio o Internetgedrag

8.

Methoden en technieken o Aanleiding tot het onderzoek o Probleemstelling o Doelstelling o Populatie en steekproef o Meetinstrumenten o Dataverzamelingsmethode o Analysemethode

9.

Mediasmarties o Wat is Mediasmarties? o Waarom bestaat Mediasmarties? o Voor wie is Mediasmarties?

112

o Wat is de missie en het doel van Mediasmarties? 10. Deelvraag 1: uit welke bouwstenen bestaan teksten die geschreven zijn voor kinderen? o Hoe wordt de moeilijkheidsgraad van teksten bepaald? o AVI- en CILT-niveaus o Verloop leesontwikkeling van kinderen o Buitenlandse onderzoeken o Leeftijdsgroepen 11. Deelvraag 2: op welke manier worden kinderen van zes tot en met elf jaar nu aangesproken op www.mediasmarties.nl? o Verantwoording keuze van recensies die geanalyseerd worden o Analyse recensies naar aanleiding van uitkomsten deelvraag 1 o Welke instructies worden gegeven op de academie van Mediasmarties? o Welke elementen moeten recensies –volgens Mediasmarties- op zijn minst bevatten? o Wat vinden kinderen van zes tot en met elf jaar wel of juist niet aantrekkelijk aan de huidige recensies? o Resultaten 12. Deelvraag 3: op welke manier worden kinderen van zes tot en met elf jaar op websites aangesproken? o Verantwoording keuze websites o Analyse van teksten: welke leesniveaus worden op websites over het algemeen op websites voor kinderen van zes tot en met elf jaar gebruikt? o Hoe zien de teksten eruit qua vormgeving? o Resultaten: overkoepelend elementen 13. Deelvraag 4: hoe moet de handleiding voor studenten eruit komen te zien? o Interview met Cathy Spierenburg o Interview met Wieteke Jongbloed o Resultaten interviews 14. Ontwikkeling van proefteksten o Overzicht resultaten deskresearch en interviews o Ontwikkeling 36 proefteksten 15. Deelvraag 5: hoe willen kinderen aangesproken worden op www.mediasmarties.nl? o Verloop van dataverzameling en respons o Resultaten van kwalitatief onderzoek 16. Conclusie o Herhaling centrale vraagstelling en doelstelling o Koppeling van de resultaten aan de vraagstelling o Antwoord op de centrale vraagstelling o Overige conclusies 17. Handleiding voor de Mediasmarties Academie o Taalniveau dat aangehouden moet worden

113

o Elementen die in de recensies moeten staan 18. Evaluatie o Wat ging er niet goed tijdens het onderzoeksproces en waarom? o Validiteit en generaliseerbaarheid van het onderzoek o Mogelijkheden voor vervolgonderzoek 19. Literatuurlijst 20. Bijlagen O Afstudeervoorstel o Deelvragen o Volledige vragenlijsten o Minder relevante tabellen o Uitgeschreven interviews

Vorm beroepsproduct (bijv. advies, rapport, weblog, dummy, marketingplan, reportage) Het beroepsproduct is een handleiding voor de Mediasmarties academie. Deze moet online beschikbaar gesteld worden. Per leeftijd moeten korte regels en tips gemaakt worden. Deze regels en tips moeten puntsgewijs genoteerd worden. Als er woorden vermeden moeten worden in de teksten, moeten deze ook beschreven worden.

Het is mogelijk dat er meerdere handleidingen gemaakt moeten worden vanwege de leeftijdsverschillen (en dus verschillen in niveaus).

De handleiding wordt gebruikt door de studenten die het college in de academie hebben gevolgd. Ook wordt de handleiding gebruikt door de medewerkers van Mediasmarties.

Hiernaast is er een kort advies over de vormgeving van de recensies. Tijdsplanning (minimaal: enquêtemomenten/ interviewmomenten, voorleggen concept-hoofdstuk of onderdeel aan docent, afstudeermoment) 18 januari: inleveren plan van aanpak voor eerste feedback 7 februari tot 7 maart: uiterlijke goedkeuring plan van aanpak 7 maart tot 10 maart: interviewmomenten met medewerkers Mediasmarties 15 maart: afronding deelvraag 1 en 2 30 maart: afronding deelvragen 3 en 4 3 april: deskresearch afgerond eerste proeftekst uitgewerkt  voorleggen aan Mediasmarties 10 april: proefteksten afmaken begin basisscholen vragen tot medewerking 10 april tot 1 mei: basisscholen bezoeken 5 mei: uitwerken resultaten en conclusies maken 10 mei: afronding deelvraag 5 en conclusie  voorleggen aan docent en Mediasmarties

114

17 mei: handleiding maken, advies schrijven, samenvattingen maken  voorleggen aan Mediasmarties 20 mei: afrondingen 21 tot 27 mei: ruimte voor onvoorziene taken 28 mei tot 3 juni: Eindredactie en inleveren scriptie

Afspraken over de begeleiding Welke afspraken wil je maken over de begeleiding tijdens het afstudeertraject? -

Ten minste één keer per twee weken (mail)contact over de voortgang van de scriptie;

-

Betrokkenheid;

-

Eén keer per maand een afspraak maken.

Bronnen (literatuurlijst) (in MIC-huisstijl) CBS. (2 mei 2011). Bevolking naar region en leeftijd. Geraadpleegd op: 15 januari 2011, van: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=03759NED&D1=0&D2=712&D3=1-4&D4=l&HDR=T&STB=G2,G1,G3&VW=T Bijl, van der Paul. (2010/2011). MIM Schrijfgids. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: intra.mim.hva.nl. Mediasmarties. (2011). Mediasmarties. Geraadpleegd op: 15 januari 2011, van: www.mediasmarties.nl Zwijsen Ouders. (3 september 2009). Alles over AVI-niveaus. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.zwijsenouders.nl/Artikel/Alles-over-AVIniveaus.htm Zwijsen Ouders. (18 augustus 2009). Technisch leren lezen in groep 3. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.zwijsenouders.nl/Artikel/Technisch-leren-lezen-in-groep3.htm. Zwijsen Ouders. (16 oktober 2008). Begrijpend leren lezen (vanaf groep 3). Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.zwijsenouders.nl/Artikel/Begrijpend-lerenlezen-vanaf-groep-3.htm. Vervliet, J. (z.j.). AVI-leestoetsen. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.hollebeekscholen.be/avi-leesniveau.htm. Wijs, de Anja. (augustus 2010). AVI gaat veranderen. Geraadpleegd op: 16 januari 2011, van: www.CITO.nl CITO. (z.j.). Hoe vindt uw kind een passend boek om te lezen? Nieuwe AVI-niveaus. Arnhem.

115

Leesniveaus op

Recommend Documents