Lees de rubriek van het bestuur! pagina 19. Reünie 2015 pagina 21. Algemene Ledenvergadering pagina 22

Lees de rubriek van het bestuur!

pagina 19



Reünie 2015

pagina 21

Algemene Ledenvergadering

pagina 22

Aanmelden defilé Nederlandse Veteranendag

pagina 23



Nieuwsbrief 13e jaargang nr. 48 - februari 2015

Colofon De doelstelling van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Miltairen 1945-1962 is het bevorderen van de onderlinge contacten tussen de militairen, die in de periode 1945-1962 in de Nederlandse Krijgsmacht hebben gediend in het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Het in de ruimste zin van het woord behartigen van de belangen van die militairen en hun families. Het herdenken van hen die gevallen zijn bij de vervulling van hun plicht, evenals van hen die, ten gevolge van, ongevallen of ziekten tijdens militaire dienst zijn overleden. De Vereniging Nederlands NieuwGuinea Militairen is aangesloten bij het Veteranenplatform. Beschermheer, tevens adviseur: Luitenant-generaal C.J.M. de Veer b.d.,

Voorheen Inspecteur-generaal der Krijgsmacht en der Veteranen. Algemeen adviseur: Kolonel L. Habraken b.d. Voorheen directeur van het Veteraneninstituut. Lid van verdienste: J. Peperkamp Ereleden:

A.S. Poortvliet H.P. Willemsen D. Willemsen-Hens Bestuur: C. Aarts, voorzitter (Rijen), C. Drost, secretaris (Koog a/d Zaan), H. Vos, 2e secretaris (Kerkdriel), J.H. van Hensbergen, penningmeester (Arnhem), C. van Vliet, organisatie Reünie (Winkel), A. Dielemans, organisatie Nieuwjaarsreceptie (Roosendaal), A.J. Bouterse, voorzitter Sociale commissie (Schagen) Contact Secretariaat: C. Drost Brouwersveld 2, 1541PG Koog a/d Zaan, tel. 075-6160779, mob. 06-22332531 E-mail: [email protected] Website: www.vnngm.nl Redactie Nieuwsbrief: J.H. van Hensbergen Ravelstraat 4, 6815 HB Arnhem, telefoon 06 53199548 E-mail: [email protected] Copyright: Tegen overname van artikelen bestaat in principe geen bezwaar, mits hier vantevoren toestemming voor is verleend en duidelijk in de uitgave wordt vermeld. Geplaatste foto’s komen uit privé collecties tenzij anders vermeld. De inhoud geeft niet noodzakelijkerwijs de mening van bestuur en/of redactie weer. Bestuur en/of redactie kunnen daarom niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de geplaatste artikelen. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te weigeren of te redigeren.

Sluitingsdatum kopij Nieuwsbrief nummer 49: 15 mei 2015

Van de voorzitter Op onze Nieuwjaarsreceptie van 18 januari heb ik de aanwezigen in ‘The Black Horse’ in Roosendaal het allerbeste mogen wensen voor het nieuwe jaar met daarbij een goede gezondheid voor henzelf en hun dierbaren. Deze wens, ook al zijn we inmiddels al weer aardig verder in het jaar, wil ik ook nog uitspreken naar iedereen die ik toen niet ontmoet heb. Leeftijd, lichamelijk ongemak of toch nog druk met andere zaken zijn mogelijk redenen dat het aantal bezoekers op de nieuwjaars-receptie elk jaar minder wordt. Maar we blijven vol optimisme doorgaan. Madjoe! Op 22 januari hebben de Bond van Wapenbroeders de VOMI de FIM en de VNNGM ook een Nieuwjaarsreceptie gehouden. Deze ‘traditie’ bestaat inmiddels enkele jaren. Elke vereniging nodigt vertegenwoordigers uit van stichtingen, instellingen of verenigingen die belangrijk zijn of een extra bijdrage hebben geleverd aan het algemeen belang van en voor veteranen. Dit jaar was de VNNGM leidend. Dat betekende dat ondergetekende de ‘bofkont’ was die de toespraak mocht houden. Ik heb toen, namens de besturen van de FIM, VOMI Nederland, de Bond van Wapenbroeders en onze vereniging, iedereen het beste gewenst voor het nieuwe jaar. Daarna voor hen, en nu ook voor u, nog even teruggekeken naar het voorbije jaar. Terug naar een stukje verleden. 200 jaar Koninklijke Landmacht. Ook de Koninklijke Marechaussee bestond 200 jaar evenals ons Koninkrijk. Het Veteranen Platform heeft zijn 25-jarig bestaan gevierd en het was 70 jaar geleden dat Operatie Market Garden begon. Het Veteranenloket is op 11 juni geopend en de ‘Nuldelijnsondersteuning’ groeide verder. En de nestor van de Nederlandse veteranen Luitenant-generaal Ted Meines is op 25 september bij Koninklijk besluit bevorderd van Luitenant-generaal titulair naar Luitenant-generaal effectief. Op 28 juni voor de 10e keer de Nederlandse Veteranendag gevierd. Een succesvolle dag met toch voor Nieuw-Guinea veteranen een zwart randje. In het verlengde daarvan heb ik aan de aanwezigen in mijn toespraak de situatie geschetst zoals die heden ten dage nog bestaat op West Papua. Hoe Papoea’s, worden verguisd, vertrapt, gevangen gezet, verdwijnen of vermoord. Terug naar het heden. De activiteiten voor dit jaar zijn onze reüniedagen, de algemene ledenvergadering en de herdenking bij het Papuamonument. U leest hierover in onze nieuwsbrieven. Ik wens u een actief en belevingsvol jaar toe. Met vriendelijke groet van uw voorzitter, Cees Aarts

Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door het vfonds

1

Inhoudsopgave Verhalen uit ons Nieuw-Guinea verleden

Gerard van Houtum. De krijgsgevangenen van Merauke

pag. 03 t/m 05

Wie herkent zich nog

pag. 06 t/m 07

Ziekenverzorger Leo van der Loo

pag. 08 t/m 10

Johan Beumer

pag. 11 t/m 16

Van het bestuur

2

pag. 03 t/m 17

pag. 19 t/m 25

Voor uw agenda

pag. 19 t/m 20

Reünie 2015

pag. 21

Agenda Algemene Ledenvergadering 2015

pag. 22

Aanmeldformulier Nederlandse Veteranendag

pag. 23

Nuldelijnsondersteuning Veteranen

pag. 24

Koninklijke onderscheidingen

pag. 25

Berichten van Sobats

pag. 26 t/m 29

Boekenrubriek

pag. 30 t/m 31

Persbericht

pag. 31

Musea

pag. 32

Gerard van Houtum De Krijgsgevangene van Merauke Geschreven door Ed van Tuijl Eersel – Ruim drieënvijftig jaar na datum wil Gerard van Houtum zijn verhaal nog wel een keer vertellen. Het verhaal dat in Nederland de landelijke dagbladen haalde. Het verhaal van de dag dat hij krijgsgevangene werd gemaakt.

1

Een oefening weliswaar. Maar door een sergeant én een eerste luitenant zó fanatiek uitgevoerd, dat het een zaak werd die in Nederland door het Hoog Militair Gerechtshof werd behandeld. Met in de beklaagdenbank de luitenant In eerste instantie werd deze voor de krijgsraad in Hollandia al veroordeeld tot een maand voorwaardelijke gevangenisstraf. Voor het gerechtshof werd het uiteindelijk een voorwaardelijke gevangenisstraf van twee weken met een proeftijd van een jaar en 200 gulden boete. “Op die bewuste dag in juli moesten wij in kleine groepjes patrouille lopen en proberen een cordon te doorbreken”, steekt Gerard van wal. “Ik was met sergeant Robertsen. Omdat we niet teveel op wilden vallen, besloten we elk een andere kant op te gaan. Eenmaal in Boetie, een kampong aan het strand, zag ik vanuit een klein strandhutje ineens de loop van een geweer op me gericht. Ik was de klos. Werd gevangen genomen. Trouwens ook vrij hardhandig geboeid. Natuurlijk speelde ik het spel zo goed mogelijk mee. Ik liet enkel los wat je als krijgsgevangene mocht vertellen. Mijn legernummer en mijn geweernummer noemde ik. Dat laatste ken ik nog altijd uit mijn hoofd, 12421011.” De Brabander, in Merauke een van de mannen van het Ost peloton, veronderstelde dat hiermee de zaak was afgedaan. “Mooi niet want toen begonnen die twee héél fanatiek te doen”, herinnert hij zich nog als de dag van gisteren. “Praten, ik moest praten. Moest veel meer gegevens vertellen. Maar ik dacht bij mezelf, bekijk het maar. Meer laat ik niet los. “Geef mij ‘m maar vijf minuten voor mezelf, ik krijg hem wel aan de praat”, hoorde ik de sergeant op een gegeven moment roepen. Maar ook de luitenant bleef zich er nadrukkelijk mee bemoeien. Eerst zand in mijn gezicht. Toen lieten ze mijn oor vollopen. Ik kan je vertellen, dat was niet prettig. Toen een bajonet rakelings langs mijn gezicht. Helemaal van de gekke was het toen een van hen drie keer een brandende sigaret op mijn arm duwde. Drie behoorlijke brandplekken. En ik werd met die bajonet ook flink geraakt. Aanvankelijk voelde ik dat niet eens zo maar later, in de ziekenboeg, bleek dat ik behoorlijk bloedde.” Gerard werd het nu behoorlijk zat. Dat liet hij de twee ook duidelijk weten.

3

Maar die kregen steeds meer gekke ideeën. Van Houtum: ”Man, die waren gewoon zichzelf niet meer. Het werd nu serieus gevaarlijk. Ik blijf zeggen dat sergeant Robertson, die intussen getuige was, mij min of meer heeft gered. Toen die twee met nog gekkere ideeën op de proppen kwamen, trok Robertson zijn revolver en sommeerde dat ze onmiddellijk met het zogenaamde verhoor moesten stoppen.” Terug in de kazerne brachten ze het slachtoffer naar de ziekenboeg waar de arts meteen furieus reageerde. “Je moet een klacht indienen”, hield hij Gerard voor. Maar die stoere bink uit de Kempen wou het er maar bij laten. “Niks ervan, vervolgde de arts. Dan breng ik zelf een rapport uit”, en hij deed prompt aangifte van mishandeling. De volgende morgen moest Van Houtum bij kaptein Snoeck verschijnen. De zaak kreeg een behoorlijke staart. Het juridische vervolg ging een beetje langs het slachtoffer heen. Die draaide weer braaf zijn diensten bij het Ost peloton. Maar de krantenknipsels uit die tijd spreken boekdelen. Koppen als “Soldaat met sigaret gefolterd.” Het loog er allemaal niet om. Aanvankelijk ontkende de luitenant dat hij erbij geweest was. De sergeant kreeg tien dagen streng arrest aan zijn broek. Over zijn verdere tijd in Merauke vertelt Geard. “Repatten ging overigens ook niet helemaal naar wens. We moesten twee maanden extra dienen. Van Biak weer gewoon terug naar Merauke. Maar ach, verder was het een boeiende tijd. We hadden heus wel lol. Niet al te beste spullen, trouwens. Mijn wapen was een simpel karabijntje. En de afsluiter van het geschut op het voetbalveld op de kazerne was inderdaad al maanden stuk. Draaide je de loop te ver omhoog dan viel het projectiel er pardoes uit. Net als iedereen gruwden we van die marine kaas. We zijn zelfs een keer in hongerstaking gegaan. Kwam de Ouwe kijken. Prompt moest Mohr, verantwoordelijk voor het eten, op komen draven. Ik hoor Snoeck nog zeggen. “Mohr, hoe durf je ze die troep te voeren.” Terug in Holland was het zaak om zo snel mogelijk te gaan bouwen aan je maatschappelijke carrière. Ook Gerard van Houtum nam zich voor zijn omge-

4

ving niet al te veel meer lastig te vallen met zijn Nieuw-Guinea verhalen. Al dacht hij zijn hele leven regelmatig terug aan het avontuur in Boetie. “Die impact was veel groter dan ik ooit voor mogelijk had gehouden.” Hij vond en trouwde zijn grote liefde Els. Samen kregen ze vier kinderen en genieten ze van acht schatten van kleinkinderen. Jammer genoeg werd Gerard een aantal jaren geleden getroffen door een herseninfarct. Sindsdien zit hij gekluisterd aan de rolstoel. Maar het is een doordouwer. Hij blijft zoveel mogelijk de positieve kant van het leven voorop stellen. “Ik heb uitvalsverschijnselen. Dat is vreselijk lastig. Ik kan gewoon niet alles meer. Maar mijn geheugen is prima gebleven”, noemt hij meteen weer een lichtpuntje. Wat hij erg mist is contact met zijn sobats uit Merauke. De jaarlijkse reünie zou hij dolgraag bezoeken. Maar dat lukt gewoon niet. “Toch”, zo besluit hij ook nu weer positief, “Kom ik de dag wel door”. Repetities van het zangkoor zal ik niet overslaan. Tweemaal per week de dagopvang. Ach, je moet er het beste van maken.” In Memoriam Gerard van Houtum

Kort nadat we met Gerard over zijn bijzondere belevenissen in Nieuw-Guinea hadden gesproken, bereikte ons het droevige bericht dat hij vrij plotseling was overleden. Zijn vrouw Els liet ons desgevraagd weten dat het zeker de wens van Gerard was, dat zijn verhaal in de Nieuwsbrief zou verschijnen. In de korte tijd dat we met hem spraken viel het ons al op dat hij een zeer positief ingestelde man was. Vier jaar geleden veranderde een hersenbloeding zijn leven. Hij moest leren leven met beperkingen. Maar hij koesterde de dingen die hij nog wel kon. Genoot van zijn kleinkinderen en zijn zangkoor. Hij volgde alles wat met Nieuw-Guinea te maken had met grote belangstelling. Keek altijd uit naar de volgende Nieuwsbrief van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen. Een stille wens was om nog eens een keer de reünie in ’t Harde bij te wonen. Jammer genoeg zal die wens voor Gerard niet meer in vervulling kunnen gaan.

5

Wie herkent zich nog door Harie Dols Munstergeleen- Harie Dols uit Munstergeleen heeft ‘m al vaak bekeken. Die foto van dat peloton Nieuw-Guinea gangers. 2 Wie herkent zich op deze plaat? Waar is de foto gemaakt? Het zijn prangende vragen. De hoogste tijd, vond Harie, om hem maar eens in de Nieuwsbrief te plaatsen. Het verhaal eromheen te vertellen en hopen op zoveel mogelijk reacties.

“Ik zit zelf op de onderste rij, derde van links, met bril”, zo steekt hij van wal. “Deze groep is vertrokken op 17 februari 1961. Via IJsland, Alaska en Tokio naar Biak. De bekende noord route. Daar werden we over Nieuw-Guinea verdeeld. Ik kwam met, ik dacht zes of zeven jongens, terecht in Merauke. Een paar van hen kan ik me nog herinneren. Ben van Doorn, Martin Schepers, Maik de Bruijn en Pijnenburg. Van de anderen weet ik de naam niet meer. Ik ken ze nog wel van gezicht. Het is en blijft een mooie foto. Velen zullen zichzelf herkennen.” “Waar de foto gemaakt is, weet ik niet precies meer”, vervolgt de Limburger. “Het kan zijn in de Frederik Hendrik kazerne in Venlo waar ik opgekomen ben. Of in de kazerne in Roermond. Of is het toch in Oirschot, vlak voordat we naar Nieuw-Guinea vertrokken? Het is in ieder geval de lichting 1960-5. Na een maandje dienst te hebben gedraaid kwam kaptein Timmermans ons vertellen dat hij manschappen nodig had voor Nieuw-Guinea. Er konden zich vrijwilligers opgeven. Maar als die er niet genoeg waren dan zou de rest worden aangewezen. Hij had er in totaal zo’n veertig nodig. Ik weet nog dat hij later op de kamer kwam om jongens aan te wijzen. Die vonden dat bepaald niet leuk. Ik had me ondertussen met een man of tien vrijwillig aangemeld.

6

We zouden maar voor een jaartje gaan, zo was ons beloofd. Dus al met al zouden we daardoor twee maanden korter dienen. Thuis vroeg ik mijn ouders wat ze er van vonden. Vader vond het goed maar mijn moeder maakte me duidelijk dat ze liever zag dat ik mijn dienst in Holland zou afmaken. Wat zich eigenlijk in Nieuw-Guinea afspeelde wisten ik en ook mijn ouders niet. Trouwens, op de kazerne werd je ook al helemaal niets verteld.” Overigens heeft Harie nog een foto die hij graag wil laten zien. Eentje die laat zien hoe de baroes in Merauke werden ontgroend. Hierbij vertelt hij “Aangekomen in Merauke kwam ik, met ongeveer veertig soldaten in een grote barak te liggen. Om de twee maanden kwam er een nieuwe groep van een man of acht. Die nieuwelingen hadden in het begin niet veel te vertellen. Als er een baroe bij was met een grote mond dan kwam hij in aanmerking voor de ontgroening. Daarvoor werd een grote tafel gebruikt. We verzamelde groenen en witte blanco. De baroe werd helemaal ontkleed op de tafel gelegd en ingesmeerd met blanco. Naderhand gingen paar jongens wel mee met het slachtoffer naar het badhok om de blanco er weer af te krijgen. Nog niet eens zo’n makkelijk karwei. Zelf ontkwam ik ook niet aan de ontgroening. Ik kreeg een opdracht van een ouwe stomp. Toen ik die niet uitvoerde kwam ik op de tafel te liggen voor mijn smeerbeurt. Later kwam kaptein Snoeck erachter en werd het ontgroenen verboden. Op de foto van deze ontgroening zit ik linksonder met bril. Na een half jaartje waren de nieuwe kamers klaar en kwamen we met twaalf jongens op een kamer te liggen. Dat was toch een stuk prettiger dan in die grote barak. Overigens stelde die belofte van twee maanden korter dienen niks voor. Want na tien maanden werd ons doodleuk meegedeeld dat we, vanwege de situatie, twee maanden langer moesten dienen. Toen die om waren werd het langer dienen voor onbepaalde tijd. Maar uiteindelijk kon onze lichting in juni 1962 toch naar huis terug. Al met al heb ik daar toch een leuke tijd meegemaakt”, besluit hij. Wie Harie wat meer informatie wil verschaffen over de twee foto’s die kan hem mailen, bellen of schrijven. Mailen naar [email protected] Bellen naar 0464521156 Schrijven naar Harie Dols, Gouverneur Houbenlaan 38 6151ES Munstergeleen

7

Ziekenverzorger Leo van der Loo “Mijn tijd in Nieuw-Guinea? Boeiend en een beetje spannend.” Geschreven door Ed van Tuijl 3

Purmerend – Leo van der Loo, hospik, of netjes gezegd, ziekenverzorger in Merauke, vat zijn tijd in Nieuw-Guinea kort en krachtig samen. “Boeiend en best wel een beetje spannend. Ik was er van november 1960 tot en met september 1961. Niet de grote infiltraties van 1962 meegemaakt. Maar ook in onze periode infiltreerden de ploppers al in het binnenland. Dat was het spannende aan een boeiende periode.” We hebben Leo (74) in zijn woonplaats Purmerend opgezocht omdat we gewoon iets willen weten van het leven van een hospik in de tropen. In hun stijlvol ingericht appartement aan de Melbournestraat worden we gastvrij ontvangen door onze hoofdpersoon en zijn vrouw. Met een enorm winkelcentrum op steenworp afstand. Voor pensionado’s ongetwijfeld een van de mooiste plekjes in deze Noord-Hollandse gemeente. “Hoe komen jullie aan mijn adres?” is zijn eerste vraag. Als we uitleggen dat we zijn naam hebben geplukt van de lijst van Merauke-gangers die Henk Vignu heeft samengesteld, blijft de verbazing op zijn gezicht. “Nooit geweten van die lijst. Sterker nog, in de meer dan vijftig jaar die na mijn terugkomst nu verstreken zijn, heb ik eigenlijk nooit meer iets vernomen van de jongens van toen.” Als we hem bijpraten over de vereniging van Nieuw-Guinea-gangers, over de jaarlijkse reünie en over al die andere bijeenkomsten, over de Nieuwsbrief en de prachtige foto’s op de site, zegt hij spijtig: ”Jammer, dat heb ik dan gemist. Niet meegekregen. Maar eerlijk gezegd, ik ben ook nooit actief op zoek gegaan. Eén keer ontving ik iets over een bijeenkomst Maar daar ben ik niet op ingegaan. Dus, toegegeven, het heeft ook een beetje aan mezelf gelegen.” Overigens komen we op een bijzonder moment. Want Leo had net zijn NieuwGuinea verleden afgesloten. “Ik vond het wel mooi geweest. Maar belangrijker nog, mijn tienjarige kleinzoon was bijzonder geïnteresseerd in de uitzending van opa. Ik had ineens een erfgenaam voor mijn Merauke herinneringen. Dus heb ik hem alle spullen gegeven. De souvenirs die ik had meegebracht. Mijn fotoalbum. Allemaal naar de kleinzoon. Die vindt het prachtig. Wil er alles over weten. En juist nu staan jullie op de stoep en heb ik dus het album maar weer even teruggehaald.” Een afgesloten periode of niet, Leo van der Loo wil best weer in zijn geheugen graven. En hoe langer we terugblikken, hoe leuker hij het begint te vinden. Voor anderhalf uur is hij weer even terug bij de D compagnie. Bij het verschrikkelijk slechte eten. Die beruchte Marine kaas. Bij de koelie die de ziekenboeg schoonhield en waar hij een warme band mee opbouwde. Bij het probleem om financieel de maand door te komen. En even weer na te genieten van dat heerlijke maar o zo gloeiend hete rijstgerecht met pindasaus en boontjes, verpakt in bananenbladeren dat Ma vanuit een golfplaten hokje tegenover de kazerne aan de man bracht. “Joh, de vlammen sloegen uit je mond.”

8

Waar we het zeker over willen hebben is die foltermethode waarmee de hospikken onze ringpier bestreden. Wie heeft het niet beleefd. Met je ringpier naar de ziekenboeg. Daar stonden de heren ziekenverzorgers je dan op te wachten met zo’n grote bruine fles vol alcohol of ander ondefinieerbaar spul. Met een sadistische grijns en een flinke dot watten werd de brandende vloeistof op je edele delen gedrapeerd. Joekerend, de benen wijd uit elkaar kwam je als een zeeman de ziekenboeg uitgewaggeld. “Nee hoor. Het was geen alcohol. Het was gewoon jodium. En let wel, wij verdunden dat spul van twaalf procent terug naar drie procent. Anders waren jullie niet waggelend maar schreeuwend als speenvarkens naar je kamer terug gegaan.” Er verschijnt een brede grijns op zijn gezicht als hij het beeld weer voor zich ziet. “Maar geloof me, het was het enige probate middel tegen ringpier.” Leo van der Loo komt na zijn rekrutentijd in Amersfoort waar ze hem vormen tot een ziekenverzorger. Aanvullend een opleiding over tropische ziektes in Neerijnen en hij kan op het vliegtuig om via de Noord in Biak aan te komen. Na vier dagen brengt de Kroonduif hem naar Merauke. “We hadden een vrij zelfstandig leven”, vervolgt hij zijn verhaal. “Elke ochtend de dokter helpen bij het spreekuur. Verbanden leggen, zalfjes smeren, dat soort werk. Ook toezien dat de zouttabletten en malariapillen trouw geslikt werden. Steeds heel alert op beginnende infecties. Dat kon in de tropen gevaarlijke gevolgen hebben. Ik heb een sergeant geholpen die een zeer ernstige vorm van acne had. Een vies werkje, dat kan ik je wel vertellen. En ja, ik heb een sobat geholpen die door een slang gebeten was. We gingen als hospik ook altijd met de patrouilles mee. We hadden ons eigen onderkomen. Maar dat betekende niet dat je geen contact met de andere jongens van de D compagnie had. We deden net zo hard mee met de feestjes. Met sommige jongens kreeg je een hechte band. Bijvoorbeeld als er een zijn been had gebroken. Die verzorgde je dan een periode

9

waardoor je zo’n knaap een stuk beter leerde kennen.” Een hele goede band kreeg Leo met Jonas Ooe. De Papoea die voor een prikje de ziekenboeg schoonhield. Net als al die andere koelies, door de missie voorzien van de prachtigste namen. Maar op een heel ander vlak speelden de hospikken, dus ook Leo, een belangrijke rol binnen de D-compagnie. Als er weer eens eentje op bezoek was geweest bij een van de meiden van Vette Nel. Zeg maar de plaatselijke hoerenmadam. “Ik ben heel wat keren uit mijn bed gehaald om zo’n jongen te helpen. Dan stond hij te smeken of ik hem wilde ontsmetten. Benauwd als hij was voor de gevolgen van zijn uitspatting. Tegen betaling van een kleine vergoeding deed ik dat uiteraard. Maar ik heb nog wel eens gefoeterd waarom de boosdoener zo nodig midden in de nacht geholpen wilde worden.” Als we afscheid nemen van Leo van der Loo schiet hem nog een voorval te binnen dat hij met kaptein Snoeck beleefde. “Ik had, een beetje balorig, als ouwe stomp mijn petje zo veranderd dat er bandjes aan zaten waarmee ik dat petje onder mijn kin kon vastbinden. De Ouwe had het gezien en op het eerstvolgende appel was ik de klos. Ik moest een gat in de grond graven, daar mijn petje in leggen en het vervolgens in brand steken. Einde petje. Met Snoeck beleefde je altijd wel wat.” Terug in Holland had Leo van der Loo een werkzaam leven in de boekbinderij en 25 jaar bij de Gemeente Universiteit van Amsterdam. Ook daar in de boeken. Nu geniet hij van zijn pensioen en zijn hobby, vissen. Dat laatste kan vanaf zijn balkon. Er zwemt van alles langs. Zelfs zeelt, snoek en dikke aal. We schreven het al. Een van de mooiste woonplekken van Purmerend!

10

Johan Beumer Johan Beumer die al veel verhalen voor ons blad leverde had besloten om zijn pen neer te leggen. Hij is daarop terug gekomen en schrijft nog twee laatste verhalen over Sorong – Doom – Jefman, in deze en de 4 volgende Nieuwsbrief. De redactie is daar erg blij mee en hoopt dat het anderen zal stimuleren ook hun verhaal te vertellen. Ben je niet zo’n schrijver, neem contact op en we maken samen van je verhaal een artikel voor het blad. Redactie, Jaap van Hensbergen. SORONG DOOM en JEFMAN Toen en nu

Johan Beumer (re) met Tonny Damen voor de kantine van de Remu kazerne in 1961

Impressie van de meest westelijke stad van de Vogelkop Sorong is de plaats in Nieuw-Guinea (nu Papua Barat) waar ik als Nederlands KL-militair (radio- telegrafist) na een zeereis van vijf weken (o.a. via Willemstad en Hawaï ), van november 1960 tot de zomer 1961 deel uit maakte van de Echo compagnie, gelegerd in de Remu –kazerne. Samen met de Alfa, Foxtrot en Staf -en Verzorgings compagnie. In deze kazerne was ook de staf van ons 6e bataljon Infanterie ondergebracht. Onderstaand verhaaltje is niet direct geschreven met de militaire blik van ons verblijf daar. Daarover is door collega’s al genoeg en vaak in leuke artikelen in de nieuwsbrief geschreven. In dit stukje belicht ik de zaken wat mee vanuit de geografische en economische kant van Sorong; afgewisseld met een enkele anekdote van mij als radio telegrafist. Johan Beumer Sorong – haven (2006)

Wanneer je het over het stadje Sorong hebt, denken de daar gelegerde jongens van de hierboven genoemde compagnieën vaak onwillekeurig aan ‘olie’.

11

Sorong Haven 2006

De aardolie-industrie is immers een zeer belangrijke factor in het bestaan van dit stadje en zijn bewoners. Daarom goed eerst iets te vertellen over de exploratie van aardolie in het concessie gebied in het olieveld Klamono. (ca. 50 km van Sorong).

Vóór het einde van de Tweede Wereldoorlog was er rondom Sorong niet veel meer te vinden dan moeras en oerwoud toch werd er al vanaf 1908 olie gewonnen in de omgeving van Sorong. De Nederlands Nieuw-Guinee Petroleum Maatschappij werd in 1936 werd opgericht en kon haar olie – exploratie na WO2 hervatten. Sorong werd als basis voor alle operaties gekozen omdat de stad aan een grote baai ligt, waar grote schepen gemakkelijk kunnen binnenkomen. Een pijpleiding verbond Klamono met Sorong - vaste wal, en voor het leuke sommetje van fl. 10.000.000, was er 1954 met grote inspanning, van Sorong naar het wingebied een weg aangelegd. Toen het olieveld Klamono na 1955 dreigde op te drogen, ontwikkelde men ook de olievelden in Wasian en Mogoi , verderop in de Vogelkop en de olie werd via een pijpleiding naar Temboeni getransporteerd en vandaar met olieoliecoasters verder. De Shell dochter, de Nederlandse Nieuw Guinee Petroleum Maatschappij ( NNPGM) vestigde na WO2 zijn hoofdkantoor in het z.g. Remuland van Sorong -vaste wal. Er verrezen opslagloodsen, reparatiewerkplaatsen, olietanks, een haven met drijvende dok, kranen, kantoren, enz,enz. Alles, ook de bouwmaterialen, moest van buiten, o.a. uit Nederland, worden aangevoerd. De raffinage van olie vond plaats buiten Nieuw Guinea. Sorong – toen

Remu werd een stadsdeel van Sorong. Voor de arbeiders uit andere delen van Nieuw Guinea en Indonesië werd door de NNPGM een aantal wooncomplexen in Remu gebouwd en wel de kampongs Foto gemaakt in 2006 maar het had ook 1960 kunnen zijn Klademak I, II, en III. plus een wijk voor lager en administratief personeel en nog een wooncomplex voor Papoea’s en Chinese arbeiders. Sorong - Olie was een gemeenschap op zich en de NNPGM had niet alleen woningen voor haar personeel laten bouwen, maar zorgde bijvoorbeeld ook voor een klein en goed geoutilleerd

12

ziekenhuis waar kleine operaties verricht konden worden, scholen en andere voorzieningen. Wat de gevolgen waren van de exploratie van olie in die tijd (en misschien ook nu nog in de 21e eeuw) voor de Papoea – bevolking, vertel ik in de volgende Nieuwsbrief.. Sorong ligt aan de noordwestkust aan de Straat Sele van de Grote of Stille Oceaan, aan de westzijde van het schiereiland Vogelkop en nu in de Indonesische provincie Papua Barat ( West Papoea). Ook de Radja Ampat eilanden en enkele kleinere eilandgroepen behoren momenteel tot deze Indonesische provincie. De naam ‘Sorong ‘komt waarschijnlijk uit een Biaks dialect en betekent zo iets als ‘diepe zee’. Sorong bestond/bestaat uit twee delen, ‘Sorong Doom’’ en ‘Sorong vaste wal’ of ook wel ‘Sorong Olie’ genoemd. Het eilandje Doom ligt ongeveer één zeemijl uit de kust, tegenover Sorong-vaste wal. Sorong-vaste wal telde eind jaren vijftig ongeveer 7600 inwoners, van wie 3000 Papoea’s, 3700 Aziaten en zo’n 900 Europeanen. Sorong – Doom telde toen ongeveer 1700 bewoners. Taak van de Landmacht was een statische verdediging van Sorong, het havengebied en het vliegveld op het eiland Jefman. Deze verdediging zo nodig samen met een peloton Mariniers dat ook in de Remu- kazerne gelegerd was. Sorong-stad had destijds door de olie, goed gevulde winkels o.a. NiGiMy, elektrische centrales met grote capaciteit en ook goed voorziene Chinese toko’s alsook een Gouvernementsziekenhuis met 60 bedden. Er waren Diensten v.d. Landbouw, Visserij en Boswezen; van Verkeer en Energie; een havenkantoor met havenmeester; post en telegraafkantoor en voor Jefman nog een luchthavenmeester, weerkundig station, artsen, apotheek Lido, enz., enz. .Bij onze kazerne lag nog een politieopleiding school (voor Papoea’s). Vanuit dezelfde ‘olie’ was er op westerse leest gestoeld lager onderwijs en ook een 3-jarige Mulo. Ook de Zending en de Missie lieten zich niet onbetuigd en stichtten er ook lagere scholen en een vervolgschool voor jongens en meisjes. Er waren lagere scholen voor Maleis-sprekende kinderen. De NNPGM had ook nog een bedrijfsschool (ambachtsschool). Kerkjes waren er zowel van rooms katholieke als van protestantse signatuur. Met die grote invloed van de oliewinning op het dagelijks leven was er voor de niet – autochtonen voldoende ontspanning, voetballen, zwemmen, zeilen, een tennisbaan, een hockeyveld. Filmvoorstellingen zowel op Doom als aan de vaste wal, er was een bibliotheek en voor het NNPGM personeel was er de sociëteit ‘De Vogelkop’. Op zaterdagavond speelde af en toe een dansorkestje in de soos en soms waren er toneelvoorstellingen. Een pasangrahan op Doom met 14 plaatsen, onder meer bestemd voor ambtenaren op dienstreis. De NNPGM beschikte zelf over eigen logeergelegenheid voor haar employees. (Opgemerkt moet wel worden dat in 1960, toen wij daar aankwamen, er al een flinke terugloop was in activiteiten en de oliemaatschappij zich meer en meer terugtrok en zijn Europese personeel terugstuurde naar Europa). Verder was er een Hotel, met de naam Paradise in Kota Baru, enkele bioscopen (ook in Remu), eethuisjes van Chinese oorsprong, cafétjes, eettentjes langs de weg en natuurlijk de kroeg van Berends(en) in Remu.

13

Defensie had al een Katholiek Militair Tehuis in Sorong gebouwd, gelegen aan de haven, waar wij dankbaar gebruik van maakten. Zeeverbindingen door de schepen van de KPM (Koninklijke Pakketvaart Maatschappij) waren er naar Hollandia, en Singapore en wat minder frequent ook naar Fak-Fak, Kaimana en Merauke. De Rotterdamse Lloyd en de Stoomvaart Maatschappij Nederland zorgden - in wisselwerking - voor het vervoer, eenmaal per maand, van en naar Europa (Nederland. De oliemaatschappij onderhield kustverbindingen naar kleinere kustplaatsen met eigen coasters. De haven had een eigen ‘oliesteiger ‘ voor tankers. De luchtverbinding verliep voor het merendeel door De Kroonduif, een dochtermaatschappij van de KLM. Een DC6 vloog regelmatig van Sorong via Manokwari naar Biak v.v. Vertrek en aankomst vanaf de landingsstrip op het eilandje Jefman. In het warme en regenachtige gebied viel in midden jaren ‘50/begin ‘60, ongeveer 4000 mm per jaar in ca. 220 regendagen, afhankelijk van de moesson en in de maanden mei/juni/juli een extra slok regenwater. Een persoonlijk anekdote over mijn telegrafistenleven in die Remu kazerne.

Als radiotelegrafist was ik dagelijks aanwezig, als we tenminste niet op oefening waren, op het radiostation op de verbindingsheuvel, boven de kazerne. Eens in de week/twee weken had ik de zogenaamde berichtendienst. Berichtendienst hield in dat ik de binnengekomen en de door ons gedecodeerde berichten moest verspreiden onder de verschillende diensten in de kazerne. Dat ging in speciaal tenue, wit marine baadje, korte kakibroek en beige kniekousen. Uiteraard kwam ik dan ook terecht bij onze bataljonscommandant Lt. kolonel L.C.G.F. Onvlee. Nadat ik de berichten had overhandigd was mijn laatste vraag aan hem “Nog iets van uw orders”. Meestal alleen zijn antwoord “Wilt u (!) nog wel even de klok aan de muur gelijk zetten, want als de vijand komt zijn wij misschien te laat om actie te ondernemen. Als telegrafisten moesten wij ‘s morgens vroeg de exacte tijd peilen (via Hawaii) en onze horloges daarmee gelijk zetten. Op een stoel geklommen, de tijd bijgesteld en dan werd er verder geen woord meer gewisseld en ik kon gaan. De binnengekomen berichten waren in vele gevallen ook bestemd voor het Marinierspeloton dat ook in onze kazerne gelegerd was. Deze moest ik afgeven aan ene Kaptein der Mariniers met de fraaie naam: Donker Curtius. Na afgifte, ook daar na de kreet “nog iets van uw orders”, zei deze officier vaak “ga nog even zitten” en dan vroeg hij over mijn diensttijd, vermaak je nogal, heb je goede dienstkameraden, krijg je post van je ouders, je verkering, van je familie en kennissen in Nederland en meer van dergelijke vragen. Eventjes een moment van onder elkaar, van gelijkwaardigheid, maar het gaf een duidelijk verschil in benadering aan naar “ondergeschikten”. Doom – toen.

Doom een zeemijl uit de kust gelegen, tegenover Sorong vaste wal. Van oudsher was Doom de zetel van het bestuur en het was ooit ook de standplaats van de resident van West Nieuw-Guinea. Het eilandje Doom heeft een oppervlakte van ca. 45 ha. en in 20 minuten loop je het eiland rond, al was en is een fiets daar een handig vervoermiddel. Om het ½ uur op de dag tussen 07.00 en 22.00 uur vertrok een veerdienst van Sorong vaste wal naar Doom v.v. Op Doom woonden in die tijd ongeveer 1700 bewoners.

14

Doom had toen een aardig zwemstrandje annex eethuisje, waar mijn dienstkameraden Tonny Damen, Eef ten Dam, Rob Helbes en ik allemaal van de Echo compagnie in onze vrije tijd meestal op een zondag) ook dankbaar gebruik van maakten. Lekker in het lauwe zeewater zwemmen en goedkoop een hap uit de keuken van het eettentje nemen. We konden dan ongemerkt ook aan ons “kleurenschema” – het bruine kleurtje- werken. Er was een tennisbaan en een slecht voetbalveldje. Eind 1955 was er nog een kinderspeelplaats bij het strandje op Doom geopend, waar gezinnen met kinderen vaak gebruik van maakten. De Dienst Sociale Zaken van het gouvernement had er een goede bibliotheek ingericht en in de marine tijd vertoonde een filmoperateur films in een daarvoor omheinde en overdekte ruimte. Toegangsprijs fl. 0,50 maar dan wel je eigen stoel meenemen.

Sorong – Doom 1960 Sorong-Doom- Jefman – toen.

Sorong vaste wal had vóór onze aankomst, wel een vliegveld, maar dat was al vele jaren in onbruik geraakt. Kleine vliegtuigen als bv. een DC – 6 van ‘Kroonduif’ en andere kleinere vliegtuigen moesten voor een vlucht van en naar Sorong gebruik maken van een vliegstrip op het eilandje Jefman voor de kust van Sorong (25-30 km vanaf Sorong-vaste wal). Passagiers en ook wij werden per vaartuig van en naar de vaste wal gebracht. Voor de verdediging van dit belangrijke object zorgden bij toerbeurt, eens in de drie maanden, de Alfa, Echo of Foxtrot compagnie uit Sorong. Een betrekkelijk korte vliegstrip in de lengte over het eilandje met de verkeerstoren en enkele bijbehorende diensten als een weerstation een aantal legeringsbarakken voorzien van een keuken(tje) een eetzaaltje en een paar stoeltjes onder de palmen bij de aanlegsteiger waar een biertje of iets anders gedronken kon worden. Ook was er nog een bijna ongebruikte vlieghangar en een “quonset” voor de telefonisten /telegrafisten. Quonset is een golfplaten

15

gebouwtje met ronde boog. Jefman leek, als je je ogen dichtdeed op een zwoele warme middag, op een tropisch Bounty eilandje met wuivende palmen en enkele strandjes tussen de rotsen o.a. bij Kaap Smink (de Jappensteiger). Bij eb lopend naar een naburig nog kleiner eilandje. Zwemmen was natuurlijk een fijn vermaak en soms huurde je een kano en roeide je een eindje de zee op. De aankomst en het vertrek van vliegtuigen doorbrak enkele keren per week de sleur van alledag. Het vliegtuig van de “Kroonduif” bracht ook “de post “ (voor ons als eersten van de hele hap in Sorong) mee. Alle goederen, maar ook het personenverkeer van en naar Sorong, ging uiteraard met een LCA of LCPR. Elke dag vers brood en groente uit Sorong. Soms ‘s avonds een filmvoorstelling in de verlaten vlieghangar en wij als toeschouwers, gezeten op de grote vliegtuigtrappen, samen met Papoea-families uit de kleine kampong, vaak met een kind in de slendang gewikkeld, kijkend naar echte mannenfilms, met knokken schieten en meer van dat moois en soms voor de zoveelste keer de film, the Bridge of the River Kwai met Alec Guinness e.a.(die hadden wij ook al op de ‘Groote Beer ‘gezien) De Papoea’s moeten met grote ogen naar deze ‘wonderen van beschaving’ gekeken hebben. wordt vervolgd in de volgende uitgave van de Nieuwsbrief Foto’s

Mijn hartelijk dank aan sobat Frans De Bree en zijn vrouw Joke uit Dordrecht voor de toestemming om hun vakantie foto’s, gemaakt in 2006, te mogen gebruiken om al mijn verhaaltjes wat te verlevendigen. Terima kashi, Frans Johan Beumer – Delden

Frans de Bree en zijn echtgenote op het pad langs de rotsen

16

Hop and Go Bed en Breakfast

Wij bieden prachtige kamers en een heerlijk ontbijt in huiselijke sfeer.

Hop en Go is de ideale plek om te overnachten tijdens uw fiets of wandeltocht in het prachtige natuurrijke waddengebied. Informeer naar de mogelijkheden! Wij heten u van harte welkom.

Joop & Gre Hop

Goede reis en tot ziens. Hearrwei 17 9073 GA Marrum (FRL) www.hopandgo.nl

Tel: 0518-411725 Mob: 06-50600015 E-mail: [email protected]

17

Investeren in vrede: belangrijk voor iedereen! Het vfonds zet zich o.a. in voor de erkenning en waardering van geüniformeerden die namens de Nederlandse overheid waar ook ter wereld actief zijn of waren. Tijdens missies en operationele inzet raken sommige militairen en politiemedewerkers zwaar beschadigd. Ondersteüning is dan van groot belang. Vindt ü vrede en vrijheid ook zo belangrijk? Wilt ü hier zelf ook een steentje aan bijdragen?

Neem voor meer informatie contact op met: Maaike van der Steen, controller E-mail: [email protected] Tel: 073 - 613 91 00 Uw bijdrage is van harte welkom! Triodos Bank: NL64 TRIO 0197 642 691 o.v.v.: vfonds gift

Doneer aan het vfonds via: • éénmalige of periodieke gift • nalatenschap of legaat na overlijden U künt ook middels SMS doneren: • Eenmalig: sms BEVRIJDING naar 4333 en doneer eenmalig € 1,• Maandelijks: sms VFONDS AAN naar 4333 doneer maandelijks € 3,-. Dit bedrag wordt van uw bankrekening afgeschreven. U kunt dit stoppen met sms-bericht VFONDS STOP naar 4333.

Bijdragen van de Nationale Postcode Loterij, de BankGiro Loterij en de Lotto maken het werk van het vfonds mede mogelijk.

18

www.vfonds.nl

Van het bestuur WIJ GEDENKEN

Met eerbied en in gepaste stilte brengen we een laatste eresaluut aan: Th. Sanders

6921 AN

Duiven

H. Spee

5151 HP

Drunen

M.J. Houwing

9404 SW

Assen

J.A. Raatjes

9718 SE

Groningen

J. Frissen

2914 AM

Nieuwerkerk a/d IJssel

H. van Dijk

9801 EN

Zuidhorn

G. van Houtum

5521 BR

Eersel

R.J. Hakkenberg

3911 DA

Rhenen

J. Kappert

8316 JH

Marknesse

A.W. van de Klooster

4288

Bedar

Spanje

A. Willemsen

2350

Vosselaar

België

Wij heten onze nieuwe leden welkom

M.W. Rijkers

Scheperstraat 2

5445 AV

Landhorst

Voor uw agenda • 22 en 23 april 2015 Reünie Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 2015

Lkol. Tonnet kazerne in “t Harde

Met een optreden van Tante Lien Zie pagina 21 van deze Nieuwsbrief voor meer informatie informatie m.b.t. het bijwonen van de jaarlijkse reünie • 4 mei 2015 -Dodenherdenking in o.a. Amsterdam en Wageningen

19

• 5 mei 2015 Bevrijdingsdefilé Wageningen.

U kunt zich opgeven als deelnemer aan het defilé op 5 mei in Wageningen, hetzij als defilant of (indien slecht ter been) voor meerijden op een voertuig. Deelname z.s.m. opgeven (en daarbij tevens vermelden of u per trein dan wel per auto naar Wageningen komt) Dit i.v.m. aanvraag. NS vrij vervoer bewijzen dan wel parkeerkaart voor de auto bij: Ad Bouterse, Lindenlaan 110, 1741 TX Schagen. Tel.: 0224-215621 of 06-53374836; e-mail: [email protected] Evenals vorige jaren is de detachementcommandant Dick Breeuwer. • 27 mei 2015 Algemene leden vergadering.

Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962

Kumpulan Bronbeek Arnhem. Nadere informatie op pagina 22 van deze Nieuwsbrief • 27 juni 2015 Nederlandse Veteranendag in Den Haag

Op zaterdag 27 juni 2015 wordt weer (en dit keer voor de 11e keer) de jaarlijkse Nederlandse Veteranendag georganiseerd. Op de morgen van de dag is er de gebruikelijke bijeenkomst in de Ridderzaal voor hoogwaardigheidsbekleders en genodigden, die gevolgd wordt door de Medailleparade op het Binnenhof. De gehele dag vinden er activiteiten plaats op het Malieveld en kan men verschillende stands bezoeken. Als VNNGM zullen wij dit jaar weer een tent bemannen, waarvoor wij ook enige leden/ vrijwilligers vragen. Vroeg in de middag zal dan het defilé geformeerd worden waaraan ons detachement zal deelnemen onder commando van Dick Breeuwer. De organisatie eist strikte opvolging van het protocol betreffende deelnemers en defilanten. Indien u wilt deelnemen aan het defilé of als toeschouwer op de tribune het defilé wilt volgen dan dient u zich te melden bij: Ad Bouterse, Lindenlaan 110, 1741TX Schagen. Tel.: 0224-21521 of 06-53374836 of per e-mail: [email protected] • 01 oktober 2015 Herdenking bij het Papua monument



Landgoed Bronbeek in Arnhem

Op één oktober 2015 zal deze herdenking weer plaatsvinden. Informatie: Jaap van Hensbergen Ravelstraat 4 6815 HB Arnhem Per mail: [email protected] Nadere informatie in een volgende Nieuwsbrief

20

REUNIE 2015

Luitenant kolonel Tonnet kazerne t’Harde Eperweg 149, 8084 HE ’t HARDE

Woensdag 22 april 2015 en donderdag 23 april 2015 e

Woensdag 22 april ontvangen we het 6 Infanterie Bataljon lichtingen 1959-1962 Donderdag 23 april alle overige militairen die in Nieuw-Guinea zijn geweest Een dag om oude maten weer te ontmoeten en bij te praten Deze keer optreden van o.a. Wieteke van Dort Natuurlijk ook weer een voortreffelijke Indische maaltijd Inschrijving uiterlijk 3 april 2015 Uw betaling is uw inschrijving!

Overschrijven € 15,00 per persoon naar: REKENING NL40 INGB 0000 9254 56 Gebruik de juiste naam t.w.: VER NIEUW-GUINEA MILITAIREN 1945-1962 Na betaling va de reünie 2015 ontvangt u in april uw toegangsbewijs Inlichting over de reünie

Cor van Vliet 06 40 1415 21 of 0224 751413. [email protected] Inlichtingen over de betaling

Jaap van Hensbergen 06 53 1995 48. [email protected] Toegang voor leden van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 met introducé 21

AGENDA Algemene Ledenvergadering 2015 Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen Woensdag 27 mei KUMPULAN BRONBEEK Velperweg 147 6824 MB Arnhem AANVANG 11.00 UUR

AGENDA 1. Opening door de voorzitter 2. Vaststelling agenda 3. Mededelingen bestuur 4. Ingekomen stukken 5. Verslag Algemene Ledenvergadering 15 mei 2014* 6. Jaarverslag over het jaar 2014* 7. Financieel verslag over het jaar 2014* 8. Bevindingen kascommissie. Benoeming kascommissie. 9. Bestuurssamenstelling** 10. Bestuursbesluit Morgenster vlag 11. Mededelingen over de Veteranendag in Den Haag. 12. Eventueel nagekomen agendapunten 13. Rondvraag en sluiting. 14. Leggen bloemstuk bij het Papoea monument 15. Borrel en lunch. 16. Gelegenheid tot bezoeken Museum Bronbeek * Ad. Agendapunten 5, 6 en 7 Wilt u de jaarstukken ontvangen neem dan even contact op met de secretaris. C.Drost, Brouwersveld 2, 1541 PG Koog a/d Zaan, tel: 075-6160779 of +31(0)622332531 De stukken worden u dan enige dagen voor de vergadering gestuurd. ** Ad. Agendapunt 9 Volgens rooster is aftredend Jaap van Hensbergen. Het bestuur stelt de vergadering voor om hem voor een nieuwe periode te benoemen. • Lunch ALV U kunt deelnemen aan de lunch als u uiterlijk 15 mei 2015 een bedrag van € 17,00 heeft overgemaakt. U ontvangt dan tijdig een lunch bon. Tegen afgifte van deze bon op 15 mei kunt u dan deelnemen aan de lunch. Rekening: NL40 INGB 0000 9254 56 t.n.v. Ver Nieuw-Guinea Militairen (beslist deze naam gebruiken) Vermelden ALV 2015 Bestuur Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945 - 1962 22

NEDERLANDSE VETERANENDAG 2015

AANMELDFORMULIER

Voor de leden van Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 Deelname NEDERLANDSE VETERANENDAG op zaterdag 27 juni 2015 Naam: Adres: Postcode:

Plaats:

Email: Telefoon: 1. Defilé O Ja, Ik wil lopend deelnemen aan het defilé O Ja, ik kom met partner/begeleider 2 Tribuneplaats bestemd voor minder valide veteranen O Nee, ik ben niet in staat lopend deel te nemen aan het defilé O Ja, Ik wil een tribuneplaats voor mindervaliden O Ja, tevens een tribuneplaats voor mijn partner/begeleider O Ja, ik wil een rolstoelplaats (geldt alleen voor veteranen) O Ja, met partner/begeleider 3 Opstapkaart voor voertuigen in het defilé (uitsluitend voor minder valide veteranen) Voor minder valide veteranen is er een beperkte mogelijkheid om mee te rijden op de historische voertuigen in het defilé (zonder partner). Eventuele toewijzing vindt plaats in volgorde van aanmelding en op basis van beschikbaarheid: in geval, van toewijzing krijgt u een op naam gestelde opstapkaart via de vereniging. O Ja, ik ben minder valide en wil graag in aanmerking komen voor een opstapkaart 4 Treinkaarten in relatie tot hierboven benoemd 1 (lopend defilé), 2 (tribuneplaats) en/of 3 (opstapkaart voertuigen) O Ik verzoek 1 NS-dagkaart (voor mijzelf) O Ik verzoek 2 NS-dagkaarten (voor mijzelf en voor mijn partner/begeleider) Ad Bouterse

Lindenlaan 110, 1741 TX Schagen. Tel.: 0224-215621 of 06-53374836 e-mail: [email protected] 23

De nuldelijnsondersteuning veteranen is een project uitgevoerd door het Veteranen Platform ism de VOC en wordt gefinancierd door het vfonds

NULDELIJNSONDERSTEUNING VETERANEN Het veteranenplatform is in 2012 met steun van het vfonds een ambitieus project gestart onder de naam “versterking van de nuldelijnsondersteuning veteranen. Doel is een landelijk dekkend netwerk van kameraadschappelijke steun van, voor en door veteranen. De vrijwillige nuldelijnshelpers veteranen kunnen op verantwoorde en laagdrempelige manier veteranen met een hulpvraag ondersteunen en zo nodig de weg wijzen naar professionele hulp. In de uitvoeringsbepalingen van de Veteranenwet wordt aan het Veteranen Platform een coördinerende rol voor de nuldelijnsondersteuning toebedeeld. Kameraadschappelijke ondersteuning is geen nieuw verschijnsel bij militairen en veteranen, maar met het project kan deze ondersteuning meer gestructureerd gebeuren, wat te goede komt aan vele veteranen. Het bestuur heeft zoals bekend in 2014 besloten om deel te nemen aan het project Nuldelijnsondersteuning Veteranen. Het bestuur heeft hiervoor het Convenant Nuldelijnsondersteuning Veteranen Platform ondertekend. Kwaliteit van de nuldelijnsondersteuning staat voorop en daarom worden er voor de nuldelijnshelper en de potentiele nuldelijnshelper, trainingen van de Basis aangeboden. Het Veteranenplatform heeft gevraagd nuldelijnshelpers te werven om opgeleid te worden. Het doel is, laagdrempelige opvang aan veteranen en relaties met een hulpvraag, ook voor onze vereniging sympathiek. Wij vragen daarom wilt u ook opgeleid worden tot nuldelijnshelper? Is dit het geval neem dan contact op met:

Ad Bouterse (voorzitter Sociale commissie) Telefoon: 0224 215621 of 0653374836 Mail: [email protected] Zie ook website Veteranenplatform

24

Koninklijke onderscheidingen Het heeft Zijne Majesteit de Koning behaagd

Marcel Boogaard lid van de vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen is Koninklijk onderscheiden. Marcel Boogaard uit Vlissingen werd benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. De versierselen werden hem opgespeld door de locoburgemeester van Vlissingen. Marcel is ook lid van VOMI en secretaris van de afdeling Zeeland van deze vereniging. Hij kreeg de onderscheiding voor de jarenlange inzet voor Zeeuwse veteranen. Maar ook als drijvende kracht achter het veteranencafé en de kegelclub in zijn woonplaats. Van harte proficiat. Bestuur van de VNNGM Foto Merijn Sitsen

25

Berichten van Sobats Ik zoek een tropenhoed Ik ben op zoek naar de tropenhoed die wij droegen in Nieuw-Guinea Heb al veel pogingen gedaan maar het is nog steeds niet gelukt. Een vergoeding heb ik er in overleg wel voor over. H.J.M.van Wijnhoven Circusroos 61 5803 CG Venray Telefoon: 0478 582553 Mail: [email protected]

Veteranen ingezet in dienst van de Vrede Expositie in Historiekamer

Voorstraat 34 7772 AD Hardenberg

In samenwerking met de Historische Vereniging van Hardenberg gaat de Stichting Veteranen Hardenberg een expositie houden in 2015. De Historische Vereniging gaat zich vooral richten op de laatste Wereldoorlog en de St. Veteranen in het bijzonder op alle missies die daarna plaats vonden naar diverse onrustige gebieden, overal ter wereld. Alle veteranen in de gemeente Hardenberg en ook ex- inwoners die ooit op een missie waren uitgezonden, worden verzocht om foto`s en eventueel documentatie materiaal af te staan. Heel graag ook foto`s waarop je zelf staat afgebeeld in het land waar je naar uitgezonden bent geweest. Die foto`s worden gedigitaliseerd en op A4 formaat afgedrukt. Daarna worden ze op grote publicatieborden uitgestald in de historiekamer. Aan alle missies die er geweest zijn wordt aandacht besteed. De opening van de expositie is van begin april 2015 en duurt tot oktober 2015 De toegang is vrij

Informatie: Gerrit van Faassen Zwaluwstraat 44, 7771 AT, Hardenberg e-mail: [email protected]. De initiatiefnemers: [email protected] • Turflaan 9, 7776 BJ, Slagharen • T: 0653584771 [email protected] • Schoutenhof 55, 7773 CC, Hardenberg • T: 0523-231440 [email protected] • Coevorderweg 143, 7781 De Krim • T: 0523- 682194 [email protected] • Hondsroos 12, 7701 NN Dedemsvaart • T: 0523- 613574

26

Uitnodiging

Den Haag/Huis ter Heide, februari 2015 Aan de Veteranen Verenigingen in Nederland, Kruisweg voor veteranen op Goede Vrijdag, 3 april in Roermond

Op Goede Vrijdag 3 april 2015 om 15.00 uur organiseren het Nationaal Katholiek Thuisfront en de RK Geestelijke Verzorging van het Ministerie van Defensie voor militairen, veteranen en hun gezinnen weer een Kruisweg in het Kruiswegpark in Roermond. Het is inmiddels een traditie geworden om op Goede Vrijdag in het Roermondse Kruiswegpark een kruisweg voor veteranen te organiseren. Dit jaar vindt al weer de achtste editie er van plaats. De tocht start op vrijdag 3 april om 15.00 uur in de Kapel in ’t Zand, Parklaan 3 in Roermond en is behalve voor alle militairen, veteranen, hun achterban en overige belangstellenden natuurlijk ook voor de parochianen van Roermond toegankelijk. De Kruisweg duurt ongeveer één uur. Hoofdkrijgsmachtaalmoezenier, diaken Jules Post, zal de tocht openen door het aansteken van een uitzendkaars in de naastgelegen kapel In ‘t Zand. Van daaruit zal de wandeling langs de staties beginnen. De wandeling wordt afgesloten met het leggen van bloemen bij het kruis in het park, waarbij tevens allen die voor het werk aan recht, orde en vrede het leven hebben moeten laten herdacht worden. Na afloop is er, in het tegenover het park gelegen Café/restaurant Parkzicht, gelegenheid tot ontmoeting, onder het genot van een kopje koffie of thee. Bij slecht weer zal de Kruisweg in de Kapel worden gehouden. Als u wilt deelnemen dan graag voor 27 maart a.s. een bericht met hoeveel personen u komt, dit in verband met de catering: Dit kan via e-mail [email protected] of telefonisch 06 54796857.

27

Ruud en Ans Hes weer naar Papoea Nieuw-Guinea In oktober verleden jaar zijn Ruud en Ans Hes weer naar Papoea Nieuw-Guinea geweest. Een bestemming waarnaar zij, al sinds 1995 vele malen, naar toe reisden. Op hun reizen verenigen zij het nuttige met het aangename. Zij zetten zich al jaren in voor de plaatselijke bevolking. Deze keer werd dat weer gedaan door uitdelen van wol en breinaalden en ook de hier zo populaire loom elastiekjes. De ruim 6000 meegenomen elastiekjes waren op de zondagschool een groot succes. Veel Nederlanders zullen zich afvragen waarom wol en dus ook breinaalden naar voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Voor degenen die het weten is dat geen vraag want in delen van het tropische paradijs Nieuw-Guinea, kan het ook behoorlijk koud zijn. En om iets van wol te kunnen aantrekken is dan heel aangenaam. De Papoea vrouwen leerden indertijd het breien van de missie en zending en die vaardigheid is overgedragen. Als er dus wol voorhanden is kan er weer worden gebreid. En voor die wol wordt dus gezorgd door Ruud en Ans Hes. Op de foto’s is er iets te zien van de breiactiviteiten in de verre land. De Papoea dames komen samen in clubjes om daar kleding en sjaals van de wol te maken. Die clubjes hebben zeker ook een sociale functie want tijdens het breien wordt er van alles uitgewisseld. Bijvoorbeeld gezondheid is dan een bekend thema. Dit jaar waren Ruud en Ans onder meer afgereisd om het jubileum van broeder Jan Sjerps uit Spanbroek te kunnen bijwonen. Hij vertrok vijftig jaar geleden naar Nieuw-Guinea. En hij is voor Ruud en Ans het contact die de pakketten wol en breinaalden maar ook de pakketten snoep en kleine cadeautjes voor de kinderen verzamelt en uitdeelt. De pakketten worden bij Ruud en Ans in Heerhugowaard gemaakt. De inhoud aan wol en brienaalden verzamelen zij op allerlei manieren in hun omgeving. Bijdragen in geld worden omgezet door wol en naalden te kopen. Scholen werken er aan mee om veel pakketten mee te kunnen nemen. Het is zeker niet de laatste keer dat Ruud en Ans naar het ons zo bekende, geweldige eiland gaan en dus blijven ze materiaal inzamelen. Als u ook een bijdrage wilt leveren neem dan contact op met Ruud Hes Ruud Hes, Spirealaan 12, Heerhugowaard

28

SPOORZICHT in Doetinchem Stichting veteranen Oost Nederland Terborgseweg 79, 7001 GP [email protected] www.svon.nl Er was eens.... Zo beginnen de meeste sprookjes, maar sprookjes worden zelden werkelijkheid. Er zijn echter uitzonderingen en het navolgende is er een van. Cor Keijzer, Unifil-veteraan en zeer betrokken bij alles wat met veteranen te maken heeft, besloot op Veteranendag 2012 de stoute schoenen aan te trekken en klampten in zijn gemeente Doetinchem wethouder Peter Drempt aan voor een luisterend oor. Cor gaf zijn ongenoegen weer over het feit dat Doetinchem en directe omgeving nog geen accommodatie voor veteranen had. Het resultaat van een gesprek met wethouder Peter Drempt was de oprichting van de Stichting Veteranen Oost-Nederland in december 2012. De gemeente Doetinchem wilde het pand aan de Terborgseweg 79 te Doetinchem, wel aan de stichting verhuren. Het sprookje kreeg haar vervolg op 7 januari 2013 met de overdracht van de sleutel, waarna op 20 april 2013 de officiële feestelijke opening werd verricht door de toenmalige burgemeester Herman Kaiser (nu burgemeester van Arnhem), onder de belangstelling van circa 150 personen. Echter, om een sprookje in vervulling zien gaan moet er veel werk verzet worden. Het pand geschikt maken als accommodatie voor veteranen en een bestuur formeren. Er werd in eerste instantie gestreefd naar naamsbekendheid. Het bestuur bestaat op dit moment uit vijf leden bestaat, Sytze Ferwerda (voorzitter), Sander Boer (secretaris), Wim van Beek (penningmeester), Dick van Wijk (PR en communicatie) en Cor Keijzer. De accommodatie is drie dagen per week open en er worden verschillende activiteiten verzorgd. Er worden onder andere wandelsessies georganiseerd, lezingen gehouden, bingo avonden gepland. Tevens zijn er bijeenkomsten van de NUV en hebben we regelmatig een gezellige buitenlandse maaltijd. Al met al is er een solide en gezonde basis ontstaan, waarop het bestuur verder kan bouwen. Intussen is de accommodatie, beter bekend als Spoorzicht, een welkom ontmoetingscentrum geworden, waar onder het genot van een vers kopje koffie of thee, bijgepraat kan worden. De Gemeente Doetinchem en omliggende gemeenten hebben alle mogelijke samenwerking toegezegd. Voor een stichting blijft echter het een noodzaak, om constant bezig te zijn met het genereren van inkomsten. Door zelfwerkzaamheid, onder andere door verkoop militairia, inzameling van oud-ijzer en –papier worden er wat stuivers bij elkaar geschraapt. Donoren, gemeenten, sponsoren en gulle gevers blijven echter een bittere noodzaak en zijn dus van harte welkom. Het doel is tenslotte om voor veel veteranen, dit sprookje ook een happy end te geven. Benieuwd, u bent van harte welkom in ons veteranen ontmoetingscentrum voor een bak koffie!

29

Boeken rubriek Killed in Action Mark Schouwink

Wat gebeurt er met je als je te horen krijgt dat je zoon is gesneuveld in Afghanistan? 18 april 2008: Mark Schouwink, een jonge soldaat op vredesmissie, sneuvelt in Uruzgan. Zijn ouders Gerard en Gisela hebben na dat vreselijke bericht vrijwel direct contact met Marks maten in Afghanistan. Door brieven, verslagen en dagboekfragmenten wordt duidelijk hoe Gerard en Gisela, maar ook de collega’s van Mark, die nog een aantal maanden in Uruzgan blijven, met dit verlies omgaan en welke rol Defensie speelt in de nazorg voor de nabestaanden. Killed in Action is het aangrijpende verslag van de gebeurtenissen rond en na die achttiende april, opgetekend door de ouders van Mark. Het is een hommage aan hun zoon en Defensie, maar ook een met liefde geschreven boek over verlies, respect en vriendschap. Uitgever: Kaft Media, ISBN 978-94-91061-39-4 De opbrengst van dit boek gaat naar Stichting Hulphond Nederland ten behoeve van het project Veteranenhond. (www.hulphond.nl) Brieven naar de groene hel

Henk Krijnen

De schrijven werd in de tachtiger jaren van de vorige eeuw voor een oliemaatschappij uitgezonden naar voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Zijn vriendin, nu zijn vrouw, werkte als tropenarts bij het Victoriameer in Tanzania. Het boek gaat over ontwikkelingsproblematiek, gezondheidszorg, contrasten tussen bedrijfsleven en ontwikkelingshulp en het onderhouden van een latrelatie. Het is een beeldend verhaal, vlot geschreven en verteld in de sociaal economische context van toen. Als u het boek besteld via onderstaande website en onder opmerking in het bestelformulier Papoea Steunfonds vermeld ontvangst SPS een deel van de opbrengst’ www.sps.nl en www.brievennaardegroenehel.nl

30

Nieuw Guinea Torn 58/59 Auteur Henk Oudes (1939) volgde een opleiding tot gezelschilder. Na zijn diensttijd in Nieuw Guinea deed hij verschillende losse cursussen, waaronder het weer, taal, kunst schilderen, muziek, en tekenen. Later begon hij met schrijven.

Dit is het verhaal van een marinier, uitgezonden naar Nieuw-Guinea. Vanuit de daar ontstane behoefte om thuis te verellen van de belevenissen die niet of nauwelijks tot ‘thuis’ doordrongen. Aantal pagina’s 366 ISBN: 9789048433278 Uitgeverij: Free Musketiers, 2713 JA Zoetermeer +31(0)79 320 35 90 www.freemusketeers.nl Paradijsvogels en kroonduiven Indische Nederlanders in voormalig Nieuw-Guinea Tjaal Aeckerlin 2010 KIT Publishers Amsterdam ISBN 978 94 6022 049 4

Persbericht Stichting Manusia Papua wordt opgeheven Eenentwintig (schoonwater) projecten in de Vogelkop en een kraamkliniek in de Baliemvallei zijn gerealiseerd. Voor duizenden Papoea’s is daardoor hun leven een stukje beter geworden. En nu wordt, na vijftien jaar, Stichting Manusia Papua opgeheven. Nieuw-Guineaveteraan Henk Hoogink; oprichter en voorzitter van Manusia Papua, geeft aan dat er gemengde gevoelens zijn bij het opheffen van de stichting. Enerzijds is er het besef dat alles eindig is, dus ook de houdbaarheid van een stichting en dat anderzijds de positie van de Papoebevolking nog steeds dramatisch is. Gelukkig zijn er andere Papuastichtingen, waar Manusia Papua mee heeft samen gewerkt, die doorgaan en aansprekende projecten hebben. Als veteranen Papoea’s willen (blijven) steunen, dan is op www. papoeahuis. nl. informatie over deze stichtingen en projecten in te winnen. Op www. stichtingmanusiapapua.nl staat een rapportage van de gerealiseerde projecten waar in totaal zo’n € 280.000 aan is besteed. Met dank aan al die donateurs en sponsors die daarvoor hebben gezorgd en het vertrouwen in onze stichting dat daarmee is gegeven! Henk Hoogink blijft zich inzetten voor Papoea’s, door de contacten in Papua te onderhouden en beschikbaar te zijn als intermediair/adviseur. In Nederland blijft Henk betrokken bij activiteiten voor Papua en is hij beschikbaar voor presentaties. 31

Musea Ontdek de wereld van de Krijgsmacht in het Nationaal Militair Museum

Verlengde Paltzerweg 1 3768 MX Soest www.nmm.nl

Museum Bronbeek

Velperweg 147 6824 MB Arnhem Openingstijden dagelijks 10.00 – 17.00 uur Behalve maandag : Gratis toegang met veteranenpas, Defensiepas, Reservistenpas en Museumjaarkaart

Vaste tentoonstelling in museum Bronbeek “Het verhaal van Indië”

In de tentoonstelling OORLOG! Van Indië tot Indonesië 1945-1950 belicht museum Bronbeek de periode waarin op aan de gewelddadige wijze een eind kwam Nederlandse koloniale overheersing van Nederlands-Indië 19 februari 2015 tot 3 januari 2016

32

COMMISSIE SOCIALE ZORG Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 voorzitter

Ad Bouterse 0224-215621

Lindenlaan 110, 1741TX Schagen [email protected]

secretaris

Gijs Elders 035-5383830

Wakkerendijk 18, 3755DC Eemnes [email protected]

Friesland & Groningen

Peter Beers 0517-413506

Welgelegen 36, 8861XR Harlingen [email protected]

Drente

Gorrit van Berkum De Muijnhorn 14, 8431BJ Oosterwolde 0516-850186 [email protected]

Overijssel

Wouter Wanrooy Pr Beatrixlaan 25, 7437CA Bathmen 0570-543072 [email protected]

Gelderland-oost Jaap Visser 026-3114123

de Rosmolen 25E, 6932 NA Westervoort [email protected]

Gelderland-west Kees Hermens 024-3564001

Karnstraat 3, 6532TX Nijmegen [email protected]

Utrecht/’t Gooi

Gijs Elders 035-5383830

Wakkerendijk 18, 3755DC Eemnes [email protected]

Noord Holland

Jan van Gils 020-4972654

Wilhelminalaan 38, 1161TX Zwanenburg [email protected]

Zuid Holland

Alex Muller 070- 3019477

De Tol 365, 2266 EG Leidschendam [email protected]

Sjaak Koomen 0252-215981

Vinkenlaan 6, 2172 JV Sassenheim

Zeeland

Adri Poortvliet 0118-463259

Henri Dunantstr. 32, 4388NK Oost Souburg [email protected]

Noord Brabant

Jan Wouters 073-6212997

Com. de Quaylaan 290, 5224CZ Den Bosch [email protected]

Limburg

John Snackers 045-5252557

Groesweg 26, 6451GG Schinveld [email protected]

Merapi Tour & Travel

Dé Indonesië reisspecialist

Merapi maakt reizen naar het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea weer gemakkelijk! Merapi Tour & Travel is de Indonesië specialist en biedt onder andere reismogelijkheden naar Papua. Enkele keren per jaar organiseren we groepsreizen naar o.m. Biak, Jayapura en de Baliemvallei, maar het hele jaar door kunt u bij ons terecht voor individuele reizen. Op verzoek stellen wij ook graag reizen samen voor kleinere groepen.

Graag verzorgen wij uw rootsreis met familie op de door u gewenste plaatsen. Desgewenst met verlenging in de Baliemvallei of het prachtige Raja Ampat! Vraag geheel vrijblijvend om een reisvoorstel.

Merapi Tour & Travel Prinses Irenestraat 58 6611 BK Overasselt 088-8111999 www.merapi.nl Email: [email protected]