LB2020. Economische dimensie. Consument - Verstandig kopen

LB2020

Economische dimensie

Consument Verstandig kopen

MK Publishing Fokkerstraat 39, 3905 KV Veenendaal Telefoon: (0318) 52 42 92 E-mail: [email protected] Internet: www.mkpublishing.nl Illustrator: Dian Ponsteen

Delta Press is een merknaam van MK Publishing Eerste druk, 2016 © MK Publishing, Veenendaal ISBN 978-94-6271-626-1 Dit werk, en al zijn delen inbegrepen, is auteursrechtelijk beschermd. Ieder gebruik buiten de beperkte mogelijkheden die de auteurswet toelaat, is zonder toestemming van de uitgever ontoelaatbaar, illegaal en dus strafbaar.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

Inhoud 1 Zelftest 5 2 Informatie 6 2.1 Hoe koop jij? 6 2.2 Waar, wat en wanneer koop jij? 7 2.3 Advies bij kopen 8 2.4 Verstandig kopen is meer dan geld alleen 9 3 Basisvragen - ontwikkelen 10 4 Verdiepingsvragen - ontwikkelen 12 5 Portfolio - instructie 16

Voorwoord De methodesite van LB2020 Op de methodesite van LB2020 staan de thema’s per dimensie gegroepeerd. Per thema vind je hier de portfolioformulieren, links naar internetsites en filmpjes die nodig zijn om de verschillende vragen en opdrachten te kunnen uitwerken. Je herkent dit aan het interneticoon in de kantlijn. Als in de kantlijn een vraagteken staat, kun je via de methodesite extra hulp vinden bij het uitwerken van een vraag.

Inloggen op de methodesite van LB2020 Op de website van MK Publishing kun je je registreren als gebruiker en inloggen op de methodesite. Eenmaal ingelogd kun je rechtstreeks naar de methodesite van LB2020 of het thema waarin je werkt via onderstaande links en QR-codes. Registreren methodesites: http://www.mkpublishing.nl/methodesites

Inloggen methodesite LB2020: http://www.mkpublishing.nl/methodesite-LB2020

Directe link naar het thema op de methodesite: http://www.mkpublishing.nl/Verstandig-kopen

Inhoud

Opbouw van een thema Je gaat zo aan de slag met een van de thema’s van loopbaan & burgerschap uit de methode LB2020. Elk thema heeft een vaste opbouw.

Starter Je begint het thema met een Starter. Met een tekst, stelling, filmpje of cartoon wordt je aandacht getrokken naar het thema. Zelftest Met de Zelftest onderzoek je wat jouw positie is ten opzichte van het thema. Wat is jouw ervaring met dit onderwerp en wat weet je er al van? In de Zelftest ga je vanuit je eigen ervaring/leefwereld verder focussen op het onderwerp. Informatie Met een eenvoudige basistekst worden hoofdvragen van een thema beantwoord. Je doet kennis op over het onderwerp en je krijgt antwoorden op vragen die zijn opgeroepen tijdens de Starter en de Zelftest. Basisvragen Aan de hand van Basisvragen werk je de theorie door, doe je kennis op over het onderwerp en controleer je of je het thema begrijpt. De antwoorden op de Basisvragen zijn terug te vinden in de tekst. Verdiepingsvragen Met de Verdiepingsvragen en -opdrachten breid je je kennis over het onderwerp uit. De vragen en opdrachten zijn gericht op je ervaring als burger en beroepsbeoefenaar, je eigen leefsituatie en je persoonlijke mening. Portfolio - instructie Hier vind je een korte instructie over het gebruik van het portfolioformulier. Elk portfolioformulier bevat verschillende opdrachten en voor elk thema is er een portfolioformulier. Het portfolioformulier kun je downloaden van de methodesite en kun je digitaal invullen. Portfolio - aantonen Met het maken van de opdrachten in het portfolioformulier toon je als student je ontwikkeling aan. Je werkt zelfstandig een of meer opdrachten uit en laat deze beoordelen door de docent. Zo kun je per thema werken aan het verzamelen van bewijsmateriaal. Bewaar het bewijsmateriaal en de beoordelingen in een fysiek of digitaal portfolio. De auteurs

4

LB2020 Economische dimensie

De beste keus? Vaak weet je als consument niet meer wat de beste keus is. Dit is ook niet zo gek, want door al die reclames en de grote keus is het lastig om overzicht te houden. Hoe zit het bij jou?

1

Zelftest 1 Hoe vaak ga jij winkelen zonder dat je iets speciaals nodig hebt? 2 a Heb jij wel eens iets gekocht wat je niet nodig hebt? Zo ja, wat heb je gekocht? b Weet je nog wat je ervoor hebt betaald? c Waarom gebruik je het artikel niet? 3 Noteer in de eerste kolom van de tabel artikelen/diensten die je onlangs hebt gekocht. Geef aan of je blij bent met de aankoop of dat je er spijt van hebt. Blij met de aankoop Schoenen Kapper

5

Consument - Verstandig kopen

Spijt van de aankoop

2

Informatie 2.1 Hoe koop jij? Verstandig kopen Als je verstandig koopt dan koop je ‘met het koppie’. Bekijk het filmpje ’Kopen met het koppie’. Als je verstandig koopt, neem je de tijd en beslis je in stappen: 1 Je bent je bewust van iets wat je wilt kopen (telefoon, vakantie, scooter). 2 Je verzamelt informatie (reclame, beoordelingen van kopers, internetsites, familie, vrienden). 3 Je denkt na over alle keuzes die er zijn (prijs, kwaliteit, gemakkelijk in gebruik, uiterlijk). 4 Je maakt je keus en je koopt, of je besluit nog even te wachten met kopen. 5 Je gebruikt het product en je komt er achter of je keuze verstandig is geweest. Maar we zijn niet altijd verstandig of we nemen niet altijd de tijd. Lees verder over runshoppen, funshoppen en de invloed van reclame.

Runshoppen Op dinsdag heb je weinig tijd om boodschappen te doen, maar je wilt wel eten. Je kiest een winkel die dichtbij is en die alles heeft wat je nodig hebt. Je vergelijkt niet uitgebreid alle producten, maar je pakt wat je nodig hebt en wat jou wel lekker lijkt. Dit noem je runshoppen. Het moet makkelijk en snel.

Funshoppen Op zaterdag heb je alle tijd. Je spreekt af met een vriend of vriendin om te gaan shoppen. Op je gemak in allerlei winkels kijken. Het gaat er niet om dat je iets koopt, soms koop je niets. Een andere keer kom je met tassen vol thuis. Dit heet funshoppen.

Hoe koop jij?

6


Impulsaankopen Een impulsaankoop doen, is iets kopen wat je van tevoren niet van plan was. Je kunt thuiskomen met leuke, nuttige koopjes. Het kan ook zijn dat je later denkt: “wel leuk, maar wat moet ik er eigenlijk mee?”

Invloed van reclame Reclame geeft informatie. Maar reclamemakers proberen ons vooral te verleiden om hun product te kopen. We worden verleid met aanbiedingen en stickers met korting. Reclamemakers weten dat we lang niet altijd met ons verstand kopen. Zij weten dat we spullen kopen die we niet echt nodig hebben. Soms omdat we willen hebben wat een ander heeft. Soms omdat we gewoon zin hebben om iets te kopen. Kopen om het kopen kan zo ver gaan dat het een verslaving wordt. In Nederland zijn naar schatting 300.000 mensen koopverslaafd.

Budgetteren Budgetteren is eerst kijken hoeveel geld je kunt besteden en dan pas kopen. Als je dit niet doet, kom je misschien rood te staan. Rood staan is geld lenen van de bank en je weet: Geld lenen, kost geld. Vergelijk het belang van budgetteren met stap 4 van verstandig kopen: je maakt je keus en je koopt, of je besluit nog even te wachten met kopen.

2.2 Waar, wat en wanneer koop jij? Je kunt kopen bij kramen en op markten. Je kunt kopen op internet. Je kunt kopen in winkels die steeds langer open zijn. En je kunt kiezen uit nieuw of tweedehands. Overal en altijd kunnen kopen, wordt de 24/7 economie genoemd. Zeven dagen per week kun je dag en nacht tanken, een vakantie boeken of een hamburger eten.

Kopen op internet Kopen op internet kan altijd en bijna overal. Hoe weet je of een webshop betrouwbaar is? Bekijk het filmpje ‘Online shoppen? Eerst checken dan kopen!’

Tweedehands artikelen In kringloopwinkels, op marktplaats, rommelmarkten en kofferbakmarkten worden tweedehands artikelen verkocht. Deze winkels en markten zijn allemaal erg populair. Voor een deel komt dit door de crisis, maar het is ook gewoon leuk. Helemaal hip ben je met vintage. Vintage is een sjieke naam voor tweedehands artikelen. Eerst alleen voor kleding, ondertussen ook voor schoenen, tassen en meubels. Vintage zijn spullen van vroeger die nu weer in de mode zijn. Ze hebben een goede kwaliteit, maar zijn een stuk goedkoper dan ze vroeger waren.

Het nieuwe winkelen De meeste mensen willen overal en altijd kunnen kopen. Daarnaast willen we persoonlijke aandacht. Altijd kunnen kiezen uit kopen op internet en direct contact met een verkoper in de winkel wordt ‘Het nieuwe winkelen’ genoemd.

7


2.3 Advies bij kopen Advies maakt het kiezen bij kopen gemakkelijker. Advies komt van: • Consumentenorganisaties. Een van de bekendste is de Consumentenbond. Zij test producten van verschillende merken en vergelijkt de prijs. Als je lid bent van de Consumentenbond krijg je 11 x per jaar de Consumentengids in je brievenbus en op je tablet. In deze gids lees je de uitslagen van de testen en je krijgt volop tips. • Consumentenprogramma’s op televisie zoals Kassa en Radar. • Sites die advies geven op internet. • Verkopers in winkels of op de markt. • Familie en vrienden.

Onafhankelijk advies? Onafhankelijk advies krijg je van mensen of organisaties: • die deskundig zijn, ze weten veel van het product, en • voor wie het niet uitmaakt welke keus jij maakt, ze letten alleen op jouw belang. Onafhankelijk advies betekent dat de producent van Nivea zich niet mag bemoeien met het testen van hun eigen crème en Samsung zich niet mag bemoeien met het testen van hun eigen telefoon. Het testen gebeurt door een onafhankelijke organisatie, zoals de Consumentenbond. Afhankelijk advies krijg je van mensen die uitgaan van hun eigen ervaring. Jouw broer is bijvoorbeeld heel blij met zijn telefoon en zegt: “Joh, je moet dezelfde nemen als ik heb, die is echt goed!” Afhankelijk advies kun je ook krijgen van een verkoper die jou de jas wil verkopen waar hij het meeste op verdient.

Wat kost onafhankelijk advies? Een organisatie die onafhankelijk advies geeft, heeft natuurlijk wel geld nodig. Geld krijgen zij op verschillende manieren: • De klant betaalt voor het advies. Een voorbeeld: Mensen willen een huis kopen en hebben een hypotheek nodig. Zij gaan hiervoor naar een bank. Bij een bank is vaak alleen het eerste gesprek gratis. Voor de volgende gesprekken betaal je. • De organisatie heeft leden die contributie betalen. Een voorbeeld: als je lid bent van de Consumentenbond betaal je contributie. • De organisatie krijgt subsidie van de overheid. Een voorbeeld: omroepverenigingen zoals de VARA (Kassa) en de AVROTROS (Radar) krijgen subsidie. Bij advies van verkopers moet je je afvragen: Is deze verkoper deskundig? Let deze verkoper alleen op mijn belang?

• •

Tip Zoek altijd uit hoeveel een advies kost, voordat je het advies vraagt!

8


2.4 Verstandig kopen is meer dan geld alleen Gezondheid Ongezond eten kopen omdat het goedkoop is, is niet verstandig. Bovendien is ongezond eten vaak helemaal niet zo goedkoop. Gezond eten hoeft niet duur te zijn. Biologisch eten is meestal duurder. Je kunt ervoor kiezen om wat minder te eten van een biologische kip, in plaats van heel veel plofkip.

Fairtrade Voor het maken van kleding is katoen nodig. Katoen wordt verbouwd in ontwikkelingslanden. Fairtrade streeft ernaar dat de katoenboeren een eerlijk inkomen krijgen en redelijke werkomstandigheden. Dit betekent dat onze kleding een klein beetje duurder is. Hetzelfde geldt voor het verbouwen van cacao en koffie.

Milieubewust Milieu betekent omgeving. Je bent milieubewust als je zuinig bent op je omgeving. Je draagt hieraan bij door wat vaker op de fiets te stappen en plastic tasjes opnieuw te gebruiken. Ook kun je kijken of je artikelen tweedehands kunt kopen. Voor alle drie de voorbeelden geldt: Goed voor het milieu en goed voor je portemonnee.

Tip Verstandig kopen betekent vooral: zelf opletten en zelf nadenken bij wat je koopt.

Verstandig kopen is meer dan geld alleen

9


3

Basisvragen - ontwikkelen 1 Advies om verstandig te kunnen kopen is altijd gratis.

ja/nee

2 De Consumentenbond is een vereniging, daar kun je lid van worden.

ja/nee

3 Runshoppen betekent dat je heel snel boodschappen doet en daardoor minder geld uitgeeft.

ja/nee

4 Wanneer je iets wilt kopen, kun je op verschillende manieren informatie over kwaliteit krijgen. Je raadpleegt zogenaamde informatiebronnen, zoals: • beoordelingen van kopers (reviews) • Consumentenbond • familie • Kassa-tv • Radar-tv • reclame • vrienden. Welke bronnen geven onafhankelijke informatie en welke bronnen geven afhankelijke informatie? Plaats de zeven informatiebronnen in het juiste vak. Onafhankelijke informatie

Afhankelijke informatie

5 Een verstandig koopproces bestaat uit vijf stappen. Zet de fases in de juiste volgorde. 1 Bewust worden van wat je wilt kopen 2 Het product in gebruik nemen 3 Informatie verzamelen 4 Een keuze maken 5 Nadenken over de mogelijkheden a 1-3-4-5-2 b 1-3-5-4-2 c 3-1-5-4-2 d 3-1-4-5-2

10


6 Je koopt een broek, maar je draagt hem niet. Verstandig kopen betekent ook dat je moet kunnen rekenen. Bekijk de advertentie.

a Heb je geld gespaard? Zo ja hoeveel? b Leg uit waarom jij vindt dat je geld hebt bespaard. c Heb je te veel geld uitgegeven? Zo ja, hoeveel? d Leg uit waarom jij vindt dat je te veel geld hebt uitgegeven.

11


4

Verdiepingsvragen - ontwikkelen 1 De Reclame Code Commissie (RCC) controleert elke reclame en kijkt of deze aan de regels uit de reclamecode voldoet. Ga naar de methodesite van LB2020 en open de link naar de website Reclame Code Commissie. a Hoeveel leden heeft de RCC? b Zit er ook iemand namens de consumenten in de RCC? Zie punt 4 in onderstaande lijst. (Merk op dat de formulering anders is, niet namens, maar op voordracht) Bron: www.reclamecode.nl/consument, Leden Reclame Code Commissie Klachten over reclame worden behandeld door de Reclame Code Commissie bestaande uit: 1 een lid namens de organisaties van adverteerders die in de Stichting Reclame Code deelnemen 2 een lid namens de organisatie van communicatieadviesbureaus die in de Stichting Reclame Code deelneemt 3 een lid namens de organisaties van media die in de Stichting Reclame Code deelnemen 4 een lid benoemd op voordracht van de Benoemingscommissie Consumentenleden en 5 een lid, de voorzitter 2 Mensen doen het liefst waar ze zin in hebben, ook al weten ze dat het verstandig zou zijn om het niet te doen. In mooie woorden: het korte-termijn-belang en het lange-termijn-belang. Dit zien we niet alleen in koopgedrag. Je hebt bijvoorbeeld meer zin om te gamen met je vrienden, dan om huiswerk te maken. Dit is je korte-termijn-belang. Je lange-termijn-belang is het halen van je diploma en daarvoor is het verstandig je huiswerk wel te maken. a Geef zelf een voorbeeld dat met geld te maken heeft. Korte-termijn-belang: Lange-termijn-belang:

12


Geef zelf een voorbeeld dat te maken heeft met ‘Verstandig kopen is meer dan geld alleen’. Om je op weg te helpen een voorbeeld bij gezondheid: • Korte-termijn-belang: Lekker veel kip kopen, jammer dan dat het een plofkip is. • Lange-termijn-belang: Je krijgt zelf de medicijnen binnen die de plofkip heeft gekregen om zo snel te kunnen groeien. Op de lange termijn kan dit slecht zijn voor je gezondheid. b Kies eerst een onderwerp. Je kunt kiezen uit gezondheid, fairtrade en milieubewust. c Bedenk nu een voorbeeld van een aankoop die daarbij past. Korte-termijn-belang: 3 In de tekst is kopen verdeeld in: • kopen wat we echt nodig hebben; • kopen omdat we willen hebben wat anderen hebben; • kopen om het kopen. De vraag is wat we in onze consumptiemaatschappij nodig hebben. Volgens Maslow is wat we nodig hebben onder te brengen in vijf niveaus: 1 Lichamelijke behoeften zoals rust en slaap, eten en drinken, beweging, een dak boven je hoofd en kleding die beschermt tegen het weer. Dit zijn basisbehoeften. 2 Behoefte aan veiligheid en bescherming zoals een baan en inkomen, sociale verzekeringen, gezelligheid. 3 Sociale behoeften, zoals erbij willen horen met bijvoorbeeld kleding, een auto en uitgaan. 4 Behoefte aan waardering en erkenning van de groep waar je bij hoort. Je wilt bij de groep horen met je kleding (dit is nr. 3 de sociale behoefte), maar niet precies hetzelfde dragen als je vriend of vriendin (dit is nr. 4 de behoefte aan erkenning). Dit geeft je status in de groep. 5 Behoefte jezelf te ontwikkelen en jezelf te zijn door bijvoorbeeld een cursus te volgen, blij te zijn met weinig, het beste uit jezelf een kans te geven.

13


a Hieronder zie je een tabel met vijf vakken voor de vijf niveaus. 1 Noteer in elk vak in de tweede kolom een voorbeeld van iets dat jij koopt. Denk goed na of je aankoop bij 1, 2, 3, 4 of 5 hoort. 2 Geef daarna aan wat je van je aankoop vindt. Zet een kruisje in de tabel bij verstandig of onverstandig. 1 Basisbehoeften: Elke donderdag op school € 7,25 voor een broodje kroket en een cola. Eten en drinken is een basisbehoefte. 2 Behoefte aan veiligheid: Een reis- en annuleringsverzekering sluiten. 3 Sociale behoeften: Auto-accessoires die elke jongen die meetelt heeft. Een skinny spijkerbroek, of juist een andere zodra deze uit de mode zijn. 4 Behoefte aan waardering: (net iets) duurder, meer of apartere spullen dan de andere groepsleden. 5 Behoefte aan ontwikkeling: Geld besteden aan bijvoorbeeld een tijdschrift, een game, een cursus, anders dan voor vermaak. Jouw aankopen 1 Basisbehoeften 2 Behoefte aan veiligheid 3 Sociale behoeften 4 Behoefte aan waardering 5 Behoefte aan ontwikkeling

14


Verstandig

Onverstandig

b Vraag als je dit leuk vindt ook aan iemand die jou goed kent de tabel in te vullen. Bespreek de verschillen. Jouw aankopen

Verstanding

Onverstandig

1 Basisbehoeften 2 Behoefte aan veiligheid 3 Sociale behoeften 4 Behoefte aan waardering 5 Behoefte aan ontwikkeling

4 Een Duitse kunstenares heeft een oplossing bedacht voor kleding die we kopen en niet dragen. Bekijk het filmpje ‘Miskoop!’. a Wat is de naam/ het label van haar kledingmerk? Op welke manier zou jij haar idee kunnen toepassen? • Toepassen betekent niet dat het kleding moet zijn. Het kunnen bijvoorbeeld ook kappersspullen of auto-onderdelen zijn. Het gaat om nieuwe spullen die jij niet gebruikt. Kies jouw eigen product. • Je hoeft ook niet met een kraampje op de markt te gaan staan. Je kunt wat je niet gebruikt bijvoorbeeld ook geven aan een goed doel, of verkopen aan een kringloopwinkel. Bedenk jouw eigen manier. b Mijn product: c Mijn manier: d Bespreek jouw idee in je groep en misschien kun je er met elkaar en je docent ook echt iets mee doen!

15


5 Elk mens en elk bedrijf heeft wel spullen die niet meer worden gebruikt. Het zijn vaak artikelen die nog wel goed zijn. a Marktplaats is de meest bekende site voor tweedehands spullen, maar er zijn er meer. Zoek een site op waar tweedehands spullen worden aangeboden die met jouw beroep te maken hebben. Voor autotechniek bijvoorbeeld een site voor tweedehands autobanden. Voor de kinderopvang bijvoorbeeld een site voor tweedehands meubels voor kindercentra. Noteer het www-adres van de site: Voorbeelden van sites voor tweedehands autobanden: http://www.bandenmarkt.nl/ en http://www.tweedebands.nl/ Voorbeelden van sites voor tweedehands kinderopvang meubilair: Kinderopvang meubilair in Someren | Tweedehands.nl http://www. tweedehands.nl/kind-baby/kinderartikelen-babyartikelen/kindermeubelskamers/kinderopvang-meubilair-211000604.html en Faillissementsveiling - Kinderopvang Triodus te Koop Aangeboden op ... , http://zaken.tweedehands.net/winkel-transacties/faillissements. Ga naar de website van LB2020, open de link naar de site van Consuwijzer en doe de shopscan. b Voer het adres in van de site die je voor de tweedehands spullen hebt gekozen en doe de scan. Bewaar de uitslag in je portfolio. Wat is de uitkomst? Is de site veilig?

5

Portfolio - instructie 1 2 3 4

16

Ga naar het thema ‘Verstandig kopen’ op de methodesite van LB2020. Download het portfolioformulier ‘Verstandig kopen’. Maak de opdrachten en laat deze opdrachten beoordelen. Bewaar de beoordeelde opdrachten in jouw portfoliomap.


LB2020. Economische dimensie. Consument - Verstandig kopen

Recommend Documents