17-04-13
Late lessons from early warnings •
Begin jaren 50: Nederlandse tabaksindustrie bekend met de gezondheidsrisico's van roken – om financiële redenen jarenlang verzwegen. – ''De overheid hield liever zolang mogelijk de ogen gesloten omdat ook zij financieel voordeel behaalde, namelijk door de hoge accijns op tabak.”
•
• • •
Pas 1981: overheid besluit publiek te waarschuwen voor gezondheidsgevaren van roken Sinds 1990: rookverbod in overheidsgebouwen Sinds 2004: in openbaar vervoer en werkplek Sinds 2008: rookvrije werkplek ook in horeca
“Dus de Nederlanders begingen een wetenschappelijke misdaad door te stellen: No evidence of harm equals evidence of no harm." (Geen bewijs voor schade betekent bewijs voor geen schade.) 'Jullie hebben een probleem met jullie Gezondheidsraad'
1
17-04-13
BioIniHaHve Report
Wetenschap
update 2012
-‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐
Effecten op genen en eiwiPen DNA-‐schade DNA stress-‐response Effecten op het immuunsysteem Neurologische -‐ en gedragsinvloeden Hersentumoren Borstkanker Kinderleukemie/Alzheimer MelatonineproducXe
‘Epidemiologische studie over 15 jaar’: Wetenschap Kanker bij militairen die beroepsmaHg veel blootgesteld werden aan straling vs. nauwelijks/niet
Szmigielski, S. (1996). Cancer morbidity in subjects occupaXonally exposed to high frequency (radiofrequency and microwave) electromagneXc radiaXon. The Science of the Total Environment, 180, 9-‐17.
2
17-04-13
‘Epidemiologische studie over 15 jaar’: Wetenschap Kanker bij militairen die beroepsmaHg veel blootgesteld werden aan straling vs. nauwelijks/niet
Szmigielski, S. (1996). Cancer morbidity in subjects occupaXonally exposed to high frequency (radiofrequency and microwave) electromagneXc radiaXon. The Science of the Total Environment, 180, 9-‐17.
Wetenschap
Effect zendmasten op kinderen Kinderen die vlakbij (radio) zendmasten woonden in Skrunda, Letland, hadden: bewegings-‐, geheugen-‐ en aandachtsproblemen die niet gevonden werden bij andere kinderen die in vergelijkbare gebieden woonden zonder de stralingsbelasXng. (Kolodynski & Kolodynska, 1996)
3
17-04-13
Wie betaalt bepaalt?
Wetenschap
4
17-04-13
Wie betaalt bepaalt?
Wetenschap
Wetenschap
Analyse van 59 wetenschappelijke publicaties over 10 jaar (gevolgen van de mobiele telefonie op de gezondheid) naar financieringsbron 100% 90% 80% 70%
Geen effect Neutraal Effect
60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Industrie
Gemengd
Publiek/overheid
Huss A & al, Source of Funding and Results of Studies of Health Effects of Mobile Phone Use: Systematic Review of Experimental Studies, Environ Health Perspective, 15 Sept 2006
5
17-04-13
Wetenschap
Onderzoek mobiele telefoons en biologische effecten wel effect
geen effect
industrie-‐ gefinancierd
26 (32%)
56 (68%)
anders gefinancierd
87 (71%)
35 (29%)
totaal
113 (55%)
91 (45%)
Professor Henry Lai, November 13 2004 x-‐square = 29.55 (p<0.001)
Overheden/Artsen
Frankrijk kiest bedrade verbindingen in scholen vanwege gezondheidsrisico's
2008: NaHonale Bibliotheek van Frankrijk en Openbare Bibliotheken: Verwijderen Wi-‐Fi vanwege gezondheidsrisico’s en maken alle netwerken bedraad. hPp://www.next-‐up.org/pdf/FranceNaXonalLibraryGivesUpWiFi07042008.pdf and hPp://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-‐35451555_ITM
18 maart 2013, Frankrijk: Het voorzorgprincipe betreffende WiFi in scholen is (in de Assemblée NaXonale) vastgelegd. Dat houdt in dat zoveel mogelijk bedrade verbindingen toegepast moeten worden om kinderen te beschermen tegen de invloed van straling.
6
17-04-13
Overheden/Artsen
4 september 2008 (522 afgevaardigden voor, 16 tegen) Het Europees Parlement, 21. is diep onder de indruk van het internaXonale rapport Bio-‐ IniHaHve over elektromagneXsche straling, dat een synthese is van meer dan 1500 studies ter zake en waarin in de conclusies gewezen wordt op de gezondheidsgevaren van de stralingen van mobiele telefonie, zoals gsm's, UMTS-‐Wifi-‐Wimax-‐Bluetooth en draagbare telefoons met een vast basisstaXon (DECT-‐telefoons); 22. stelt vast dat de limieten voor blootstelling van de bevolking aan elektromagneHsche velden verouderd zijn... hPp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-‐//EP//TEXT+TA+P6-‐TA-‐2008-‐0410+0+DOC+XML+V0//NL
Rapport van de Raad van Europa (2011) …van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens 6 mei 2011: rapport ‘gevaren voor de volksgezondheid van elektromagnetische velden’. - roept op tot verlaging van de blootstellingslimieten -‐ raadt aan alle draadloze apparatuur uit klaslokalen te verwijderen -‐ wil dat speciale maatregelen getroffen worden om elektrogevoelige personen te beschermen
De geadviseerde blootstellingslimiet is 0,2 Volt per meter. Dit betekent geen WiFi en DECT in huis of in school!
7
17-04-13
Wetenschappers/Artsen
Artsen en wetenschappers verzoeken striktere regels en/of een tijdelijk verbod op draadloze technologie Vienna ResoluHon 1998 Salzburg ResoluHon 2000 DeclaraHon of Alcalá 2002 Catania ResoluHon 2002 Freiburger Appeal 2002 Bamberger Appeal 2004 Maintaler Appeal 2004 Coburger Appeal 2005 Oberammergauer Appeal 2005 Haibacher Appeal 2005 Pfarrkirchener Appeal 2005 Freienbacher Appeal 2005 Lichtenfelser Appeal 2005 Hofer Appeal 2005 Helsinki Appeal 2005 Parish Kirchner Appeal 2005 Saarlander Appeal 2005 Stockacher Appeal 2005 Benevento ResoluHon 2006
Allgäuer Appeal 2006 WiMax Appeal 2006 Schlüchterner appeal BioiniHaHve Group 2007 Brussels Appeal 2007 Venice ResoluHon 2008 Berlin Appeal 2008 Paris Appeal 2009 London ResoluHon 2009 Porto Alegre ResoluHon 2009 European Parliament EMF ResoluHon 2009 Dutch Appeal 2009 Int’l Appeal of Würzburg 2010 Copenhagen ResoluHon 2010 Seletun Consensus Statement 2010 ArtsenorganisaHe (ÖAK) 2012 Ärztekammer 2012 BioiniHaHve Group 2012
Verzekeraars
Verzekeraars AlXjd als eerste van de parXj om risico’s te erkennen…
8
17-04-13
Verzekeraars
Verzekeringsmaatschappijen trekken als eerste aan de bel! Engeland: Lloyds of London
Nov. 2010: Rapport ''Electro-‐MagneXc Fields From Mobile Phones: Recent Developments‘’. Lloyds trekt vergelijking tussen ElektromagneXsche Velden en (de aansprakelijkheid voor) asbest: Risico niet in te schaPen. Onverzekerbaar.
Oostenrijk: AUVA Uit eigen onderzoek: effecten EEG & eiwitsynthese
Verzekeraars
AUVA: onderzoek verzekeraar Dubbelblind Effect op EEG Vanaf 5 min na inschakeling Tot 60 min na uitschakeling
Daarvoor al 20x gerepliceerd door anderen
Conclusie: “Onverzekerbaar”
9
17-04-13
75 jaar !
Asbest
Verzekeraars
1900: asbest wordt uitgevonden 1918: sommige grote verzekeringsmaatschappijen weigeren om asbestwerkers te verzekeren 1924: publicatie over asbest-longfibrose 1932: Amsterdamse arbeidsinspectie waarschuwt voor de gevaren van asbestvezels 1936: erkenning van asbestose als beroepsziekte 1951: Nederland verklaart asbest als kankerverwekkend 1970: asbest in MAK-lijst als kankerverwekkend 1993: asbest is verboden te gebruiken in Nederland heden: In Azië en Afrika wordt asbest nog volop geproduceerd en gebruikt!
Nederland
De situatie in Nederland Overheid en (tele)communicaXe
zie Zembla 2004 (of samenvaxng van 2,14 minuten/30MB) Straling hoeveelheid van vandaag kan niet gezond zijn (minuut 4.46 -‐ 6.22): hPps://www.youtube.com/watch?v=uTI1O4NuZKk&feature=relmfu
De Nederlandse overheid is haantje-‐de-‐ voorste als het gaat om het heffen van miljarden euro’s voor bijvoorbeeld de UMTS-‐zendlicenHes, maar gees niet thuis als het gaat om de gevaren…
10
17-04-13
Industrie 1 Euro per abonnement per dag 4 miljard abonnementen Grootste industrie ter wereld
Handleiding mobiele telefoons
11
17-04-13
Handleiding I-‐pads Het piekvermogen van de iPad is vele malen hoger dan die van je mobiele telefoon. Denk je dat het geen kwaad kan als je je kind ermee laat spelen? Iedereen doet het toch? Zelfs de handleiding van Apple waarschuwt dat als je er niet exact zo mee omgaat als in de handleiding staat, de stralingsblootstelling boven de door de overheid toegestane maxima uitkomt. Maar ja, wie leest de handleiding met al die kleine lePertjes nog? En wie weet dat de maxima van de overheid volgens vele onazankelijke onderzoeken al veel te hoog liggen… (Bos, 2013)
Handleiding I-‐pads If you are sXll concerned about exposure to RF energy, you can further limit your exposure by limiXng the amount of Xme using iPad Wi-‐Fi + 3G in wireless mode, since Xme is a factor in how much exposure a person receives, and by placing more distance between your body and iPad Wi-‐Fi + 3G, since exposure level drops off dramaXcally with distance. manuals.info.apple.com/en_US/iPad_Important_Product_InformaXon_Guide.pdf
The manual warns that if a user does not handle the iPad exactly as instructed, the radiaHon level will exceed governments' exposure limits. Children are targeted for the markeXng of such devices, but the safety warning is buried inside an online manual. Without awareness of the warning, parents let children handle the iPads as below. The iPad is o{en placed on the children's laps, against their reproducXve organs, or in their hands which are touching the antennas. Instead of treaXng the iPads as radiofrequency transmiPers and receivers as declared in the user manual, parents and children treat them as toys.
12
17-04-13
Hoe zit dat dan met stralingsnormen? Nederlandse en internaHonale maximum norm 20.000.000 microWa< per vierkante meter = 80 Volt per meter Thermisch: zak zout water, 1 graad Celcius opwarming =2 meter afstand van antenne zendmast =Mobieltje aan hoofd Jjdens bellen Op straat: 10 tot 1000 microWa< per vierkante meter – De normen zijn dus extreem hoog, maar worden nog steeds overschreden als je je mobiel aan je oor houdt… Vandaar de handleidingen… (slides 22-‐24).
Stralingsnormen
13
17-04-13
Top-‐10 Directe gezondheidseffecten (korte termijn) Sinds 1997 is er een enorme toename van het aantal meldingen van 'somaXsch onverklaarde lichamelijke klachten' in Nederland:
Slaapproblemen Geheugen-‐ en concentraXeproblemen Duf hoofd Hoofdpijn Duizelig / draaiduizelig Griepgevoel in hoofd Huiduitslag Oorsuizingen (Xnnitus) ‘Strakke band om het hoofd’ Kramp in nekspieren en onderbenen, RSI
Top-‐10 Indirecte gezondheidseffecten (langere termijn) Chronische vermoeidheid Depressiviteit Darmklachten BloeddrukvariaXes Gejaagdheid, agressiviteit Spier-‐ en gewrichtspijnen Ontregeling hormoon-‐ en immuunsysteem Diabetes –type 2 Hartritme stoornissen
14
17-04-13
Oplossingen?! • Wees je bewust van de risico’s • Neem klachten serieus, test of straling de oorzaak is door: • Gebruik mobiele telefoon zo min mogelijk (en bij gebruik: op de speaker of met air-‐tube oortjes) • Werk bekabeld (dect en wifi weg) – Draadtelefoon (of evt. eco-‐dect) – Internet via kabel (of evt. eco-‐wifi)
• Xbox en Wii geven ook straling – beperk gebruik • Neem geen slimme meter • Houd voldoende afstand tot apparatuur (wekker, laptop, tablet) – leg deze zaken niet op schoot of bij je hoofd…
15
