colofon > ‘Laatste woord’ is een uitgave van het project Transportbesparing van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Tekst: Jos Lammers, Delft. Vormgeving: Hoogteyling BNO, Schiedam. Fotografie: Herman Zonderland, Delft. Druk: Graféno Rotterdam. Den Haag, juni 2007.
Contact en informatie Connekt Innovatieprogramma Duurzame Logistiek Kluyverweg 6 - 2629 HT Delft Postbus 48 - 2600 AA Delft T 015 - 251 65 65 F 015 - 251 65 99 E
[email protected] W www.duurzamelogistiek.nl
Meer informatie op www.duurzamelogistiek.nl.
dien onderdeel van ‘Duurzame Logistiek’, een innovatieprogramma van Verkeer en Waterstaat, ondergebracht bij Connekt.
Het project Transportbesparing is eind 2006 afgesloten. Overheidssteun voor transportbesparende initiatieven zijn sinds-
Transportbesparing … mooi meegenomen
Laatste woord
Het project is eind 2006 afgesloten.
pagina > 2
Transportbesparing... mooi meegenomen
pagina > 3
Laatste woord
Luisteren naar ondernemers “Natuurlijk moet het economisch kunnen, maar de consument, onze aandeelhouders en onze directie verwachten, nee eísen, van ons een zware inzet op verantwoord en zorgvuldig ondernemen. Zo efficiënt mogelijk transporteren hoort daarbij.” Dit zegt Peter Bergman, logistiek manager bij Douwe Egberts Nederland.
Minder behoefte aan het vervoeren van goederen is alleen te realiseren door aan te sluiten bij ideeën en initiatieven in de markt. Dat was dan ook de aanpak van het project Transportbesparing: luisteren naar ondernemers en zoeken naar aanknopingspunten tussen hun bedrijfsbelangen en het maatschappelijk nut van duurzame logistiek. Al eerder publiceerde het projectteam om die aanpak te benadrukken een serie interviews met ondernemers en managers over hun bedrijf, het ‘rondjes rijden door Nederland’ en verantwoord bedrijfsvoeren. Bij wijze van afscheid bij de afsluiting van het project: een nieuwe serie ontmoetingen, op compact formaat uitgevoerd.
Efficiënt omgaan met transport is ook erg praktisch. “Diesel wordt duurder en de chauffeur krijgt er ook elk jaar wat bij. Dus maak je het sommetje en wordt de vraag steeds interessanter: zit die vrachtwagen wel vol? De marges in onze bedrijfstak zijn niet zodanig dat je zegt ‘kom, ik geef een half miljoen onnodig aan transport uit’, ” zegt Jan-Paul van den Bos, directeur van Boal Alumnium in de Lier.
‘Efficiënt transporteren hoort bij verantwoord ondernemen’ > Peter Bergman van Douwe Egberts
‘Zit die vrachtwagen wel vol?’ > Jan-Paul van de Bos van Boal Aluminium
‘We móeten wel vernieuwen’ > Ton ten Haaf van Lights Interaction Agro
‘Vervoer kost meer dan je denkt’ > Marty Bailey van American Apparel
‘Innoveren kost tijd en geld’ > Rover van Mierlo van Schuitema
‘Consument kiest op basis van beeldvorming’ > Pieter Paul Verheggen van Motivaction
‘Met de concurrent in één auto: alleen maar winnaars’ > Van Dongen en Van Griethuijsen van Electrolux en Willem van Rijn
pagina > 4
pagina > 5
> Peter Bergman, logistiek manager Douwe Egberts:
‘‘Efficiënt transporteren hoort bij verantwoord ondernemen’’
“Uiteindelijk heeft zo’n samenwerking veel meer met visie te maken, dan met geld. Volle vrachtwagens, betrouwbare en efficiënte levering, een goed functionerend netwerk. Daar gaat het om. Of je daarmee nou 29 of 31 procent op je transport bespaart, vind ik niet zo belangrijk.” Dit zegt Peter Bergman, logistiek manager bij Douwe Egberts Nederland. Sinds een jaar brengt logistiek dienstverlener Van Heezik diepgevroren koffie van Douwe Egberts in één vrachtwagen met ijs van Masterfoods en bevroren brood en banket van Unipro Bakery naar de gezamenlijke klant. Scheelt per jaar zo’n 400.000 vrachtwagenkilometer, als er dan toch cijfers op tafel moeten komen. Maar belangrijker: de afnemer heeft betere service (één auto in plaats van drie voor de deur) en ‘het past bij onze rol als maatschappelijk verantwoord bedrijf’. ‘Het meest inspirerende logistieke concept’, oordeelde onlangs de jury van de Logimatch Award over het initiatief, bij de toekenning van deze jaarlijkse prijs voor een opvallende logistieke prestatie. Gelegenheid voor een gesprek.
pagina > 6
pagina > 7
> Peter Bergman, logistiek manager Douwe Egberts
Hoezo maatschappelijk verantwoord?
Beschikbaarheid voor de consument, daar
om zoiets te zeggen, maar grote bedrijven
Was de hulp vanuit de overheid ook onder-
Ondernemen gaat toch over geld?
draait het om. En niemand wil voorraden,
zijn zich steeds meer gaan richten op hun
deel van het succes?
>
dus zul je overal precies op tijd met de juis-
core business. De consument moet onze
Peter Bergman: “Wij zijn een groot
te hoeveelheid op de stoep moeten staan.
producten willen, daar gaat het om. We con-
bedrijf. Voor ons is maatschap-
Daar komt heel wat voor kijken en als je
curreren op het schap, niet in de vrachtwa-
>
pelijk verantwoord ondernemen zeker zo
daar verbeteringen in wilt, meer efficiency,
gen. Als morgen Nestlé wil meedoen en dus
ben we uiteindelijk zelfs niets gekregen van
belangrijk als lagere kosten of betere ser-
betere service, kom je met je eigen busi-
van dezelfde voordelen profiteert, hebben
wat ons was toegezegd. Formulier te laat
vice. Alle drie spelen een rol bij zo’n beslis-
ness niet verder. Dan moet je samenwerking
wij daar in principe geen probleem mee.
ingeleverd of zo. Het moet allemaal precies
sing om het vervoer te combineren, zonder
zoeken met anderen die hetzelfde doen. Dat
Integendeel, we willen de samenwerking
passen en dat is in de praktijk zelden het
dat je precieze gewichten toe kunt kennen.
hebben we dus gedaan. Eerst met elkaar het
graag verstevigen en uitbreiden.”
geval. Waar we wel veel aan hebben gehad,
Natuurlijk moet het economisch kunnen,
plan uitgewerkt en toen een tender uitge-
maar de consument, onze aandeelhouders
schreven voor een logistiek dienstverlener
en onze directie verwachten, nee eísen,
die het kon uitvoeren. Dat werkt.”
Hij aarzelt. “Ja en nee. Wat subsidie betreft: nee. Volgens mij heb-
is de hulp bij het vooraf doorrekenen van Maakt dat nog uit met wie?
de effecten, zoals de milieueffecten en de vrachtwagenkilometers per scenario. Dat is
zorgvuldig ondernemen. Zo efficiënt moge-
Waarom werkt het? Of wanneer zou het
>
het vriesvak ziet liggen in aanmer-
hebben. Die kun je inhuren, maar de kos-
lijk transporteren hoort daarbij.”
niet werken?
king, maar wel onder dezelfde condities en
ten zijn hoog en in zo’n pril stadium is dat
Is efficiënter vervoer van goederen bedrijfseconomisch eigenlijk wel een boei-
>
ende optie? Transport kost toch relatief weinig?
van ons een zware inzet op verantwoord en
“In feite komt iedereen die je in
toch een deskundigheid die we niet in huis
hetzelfde contract waar we nu ook mee wer-
lastig. Daar kan de overheid dus zeker een
“Misschien is het een gemeen-
ken. Dat is voor ons essentieel. De belang-
rol spelen: beschikbaar stellen van kennis
plaats, maar het is wel zo: het
rijkste succesfactoren van de samenwerking
en mensen bij elkaar brengen. De neiging
draait uiteindelijk om cultuur. Je moet
zijn een toekomstbestendig verrekenmodel
is toch om gewoon door te gaan met wat
dezelfde manier van probleem oplossen
en contract. Bij de start van zo’n project
je altijd al doet. Bij elkaar gaan zitten en
hebben. Want problemen komen er altijd.
maakt iedereen namelijk een plaatje van de
ideeën op tafel krijgen, dat is lastig en daar
“Voor deze markt is het zeker
Als dan de één een vechtmentaliteit heeft,
werkelijkheid en is men geneigd de afspra-
kun je zeker hulp bij gebruiken.”
een interessante optie. Tien
terwijl de ander wil overleggen en een com-
ken daarop af te stemmen. Maar die wer-
colli diepvries naar een supermarkt in
promis zoeken, dan red je het niet. Cultuur
kelijkheid verandert. Volumes veranderen,
Groningen brengen, is kostbaar, terwijl je
is ook de keuze dat concurrentie op het
artikelen worden gesaneerd, bedrijfsonder-
in de consumentenmarkt snel moet kunnen
schap thuishoort en niet in de logistiek.
delen overgenomen. Ons verrekenmodel en
reageren op een telkens wisselende vraag.
Tien jaar geleden was het echt onmogelijk
contract bieden daar de ruimte voor.”
>
pagina > 8
pagina > 9
> Jan-Paul van den Bos, directeur van Boal Alumnium:
“Diesel wordt duurder en de chauffeur krijgt er ook elk jaar wat bij. Dus maak je het sommetje en wordt de vraag steeds interessanter: zit die vrachtwagen wel vol? De marges in onze bedrijfstak zijn niet zodanig dat je zegt ‘kom, ik geef een half miljoen onnodig aan transport uit’.” Dit zegt Jan-Paul van den Bos, directeur van Boal Alumnium in de Lier. Jaarlijks gaat er 21.000 ton massief aluminium
‘Zit die vrachtwagen wel vol?’
het bedrijf in en komt er eenzelfde gewicht aan profielen en schroot weer uit. En vooral op die uitgaande stroom valt het nodige te besparen. “We vervoeren voornamelijk lucht”, zegt Van den Bos, terwijl hij een doormidden gezaagde aluminium goot voor tuinbouwkassen tegen het licht houdt. Fraai rondingen, zorgvuldig afgewerkte sleuven voor het glas. En verder: lucht.
pagina > 10
pagina > 11
> Jan-Paul van den Bos, directeur van Boal Alumnium
B
etere ritplanning is voor Boal
Zij bepalen de volgorde. Nu willen we dat
Aluminium bijzonder welkom. Van den Bos:
‘Transportbesparing in de metallurgische
Aluminium de aangewezen manier om
expeditie de profielen eruit trekt en dat zij
“Ik heb niks aan een theoretisch verhaal
industrie’, en beschikbaar gesteld voor de
efficiënter gebruik te maken van de vracht-
degenen zijn die zeggen ‘dinsdag moet ik
over systemen en besparingskansen. Dat
leden. Geen ‘rocket science’, zegt Jan-Paul
wagens die soms half leeg het land door rij-
Duitsland hebben, dus de donderdag daar-
sla ik na tien regels dicht. Ik heb wel iets
van den Bos. “Maar wel heel praktisch. Mijn
den. Door de grote hoeveelheid lucht die de
voor moeten die orders in productie’. Dat
aan een concreet advies: ‘als je dit veran-
mensen zijn in elk geval erg enthousiast.”
profielen bevatten, is laadvermogen nooit
vraagt enorm veel overleg en over de eigen
dert, bespaar je zoveel’. Heel precies, voor
Eind van het jaar hoopt Boal zijn systemen
een probleem. Halflege wagens wel. Klinkt
grenzen heen kijken.”
dit bedrijf. Nu kun je daar natuurlijk ook
en interne organisatie klaar te hebben
zelf een consultant voor inhuren, maar als
voor de beoogde efficiëntere uitlevering
Aansturing vanuit de directie, in
het enige dat je zeker weet is dat je een
aan de klant. Hoeveel dat moet opleve-
dit geval gesteund door een ini-
flinke rekening krijgt, doe je dat toch niet
ren? “Significant”, zegt Van den Bos glim-
zo snel.”
lachend. “Zet dat maar neer. Significant.”
simpel en is het ook, vindt Van den Bos. en een stuk van Duitsland. En overal liggen
>
afspraken. ‘Komt u dinsdagmorgen tussen
tiatief vanuit de brancheorganisatie, is bij
negen en tien’, dat komt het beste uit. Bij
zo’n omschakeling wat Van den Bos betreft
de volgende is dat juist de donderdag, maar
onmisbaar. “De ritplanner is niet de baas
dan wel na enen. Maar wij willen natuurlijk
van de productie en hij kan ook niet tegen
>
niet eerst naar Maastricht en dan door naar
verkoop zeggen dat ze eens wat andere
Transportbesparing namens de Vereniging
Groningen. Onze ritplanner wil zeggen:
afspraken met de klant moeten maken.
Nederlandse Metallurgische Industrie
‘Maandag doen we Limburg, dan wil ik alle
Maar als je met een goed advies in de hand
(VNMI) bij Boal en nog vier andere alu-
orders voor Limburg klaar hebben liggen en
zegt ‘we gaan met zijn allen dit eens hele-
miniumverwerkers zijn langs geweest,
bij alle klanten daar terecht kunnen’.”
maal doorlichten en kijken wat we kunnen
concluderen dat er in de bedrijfstak tot
besparen want we zijn gek als we dit laten
zo’n twintig procent op de transportkosten
liggen’, dan ontstaat er ruimte om dingen
te besparen moet zijn. Naast een betere
aan elkaar te vragen en samen met een
ritplanning, waar Boal momenteel de syste-
goed plan te komen.”
men voor ontwikkelt, is winst te behalen in
“Onze klanten zitten door heel Nederland
Over de eigen grenzen
>
Zo simpel als dat mag klinken, zo ingrijpend is de realisatie. Van
den Bos: “In feite praat je over een ingrij-
tie de profielen naar voren het bedrijf uit.
subsidie
v an
het
projec t
het combineren van lading met collega’s in Concreet advies
pende aanpassing in je bedrijfsvoering. Zie het maar zo: oorspronkelijk duwt produc-
De consultants die nu met
de branche en fysieke aanpassingen van product en transportmiddelen. De VNMI
>
De steun hierbij vanuit de bran-
heeft de uitkomsten van de bedrijfsonder-
cheorganisatie was voor Boal
zoeken bijeengebracht in een handleiding
pagina > 12
pagina > 13
> Ton ten Haaf van Lights Interaction Agro: Het prototype van de nieuwe lamp voor de glastuinbouw die Lights Interaction Agro ontwikkelde, weegt net iets meer dan drie kilo en de armaturen passen als een nestje in elkaar tijdens het vervoer. Zijn klassieke voorganger weegt veertien kilo en gaat in stapels de vrachtwagen in. “Dat scheelt nogal”, constateert Ton ten Haaf, vroeger
‘We moéten wel vernieuwen’
conceptontwikkelaar bij Philips Lighting, nu directeur van zijn eigen Lights Interaction Agro, gespecialiseerd in het ontwikkelen en leveren van verlichting voor de glastuinbouw. De nieuwe armatuur die zijn bedrijf met subsidie van het project Transportbesparing heeft ontwikkeld, heeft ruim de helft minder transportvolume. Dat is gunstig voor de kostprijs. “Maar veel belangrijker is dat de lichtopbrengst hoger is dankzij het gebruik van een sterkere lamp. Daardoor heeft een tuinder minder armaturen nodig. Lagere kosten dus, meer daglichtinval en een hogere teeltopbrengst. En daar draait het om.”
pagina > 14
pagina > 15
> Ton ten Haaf van Lights Interaction Agro
O
ntwikkelen van een nieuwe, efficiën-
Van Haaf veel aandacht heen moet. “Je kunt
die fase nog de nodige problemen. “Maar
tere lamp voor de glastuinbouw is
wel lekker sleutelen aan design en techniek,
die kunnen we aan.” Al begin volgend jaar
voor Lights Interaction Agro geen luxe. Ook
maar in mijn ervaring kun je niet vroeg
denkt hij het nieuwe product op de markt
niet met de hulp van het subsidieprogram-
genoeg beginnen met het organiseren van
te kunnen brengen. Een kweker heeft dan
ma. Ten Haaf: “We moéten wel. De markt
je productie. Maak zo snel mogelijk je eer-
veertig procent minder lampen nodig, hangt
vraagt om vernieuwingen, als je daar niet
ste prototype. Dan weet je in een vroeg
ze een stuk eenvoudiger op (‘drie kilo of
mee komt, haalt de concurrentie je links en
stadium waar je tegenaan loopt. Want je
veertien kilo, dat scheelt als je daar bovenin
rechts in.” Ontwikkelen van een nieuw pro-
kunt nog zoiets leuks bedenken, het moet
staat’) en realiseert twee procent meer teel-
duct, inclusief productie van prototypen,
wel gemaakt worden.” In het geval van de
topbrengst. Lights Interaction Agro heeft
testen en aanpassen, kost volgens Ten Haaf
nieuwe armatuur waren de belangrijkste
een nieuw en ‘zeer aantrekkelijk’ product
al snel een half miljoen euro. De subsidie
opgaven het vervangen van de zware bal-
in de markt en de sector bespaart ruim
Transportbesparing die het bedrijf daarbij
lasten van koper en ijzer, het mechanisme
driehonderdduizend vrachtwagenkilometer
ontving, zowel voor het onderzoeken van
dat voltage en stroom regelt, door lichte
bij het afleveren van de eerste vijf miljoen
de haalbaarheid als nu voor het testen in
en veel beter regelbare elektronica. Ook
exemplaren.
de praktijk, is daarbij ‘een welkom stukje
ontwikkelde Philips Lighting een lamp van
lastenverlichting’, maar levert ook ‘de
duizend Watt voor de armatuur, waar nu
nodige administratieve rompslomp’. Ten
vierhonderd tot zeshonderd Watt gebruike-
Haaf: “Als ik die stapel formulieren en vra-
lijk is.
gen zie, dan schrik ik. Maar aan de andere makkelijker investeren in de ontwikkeling
>
van de productie. Daar zitten de kosten én
houden, vroeg en kreeg Lights Interaction
de risico’s.”
Agro daarvoor eveneens subsidie. Voor die
kant: met die subsidie kunnen we net iets
Om ook de testfase van het product op de vereiste snelheid te
test hangt het bedrijf de nieuwe armatuur in Snel eerste prototype
een deel van de kassen van chrysantenteler Middelburg uit Maasdijk. En dan is het een
>
Bij productvernieuwingen is dat
kwestie van ‘volgen, meten en aanpassen’,
ook het onderdeel waar volgens
weet Ten Haaf. ‘Uiteraard’ verwacht hij in
pagina > 16
pagina > 17
> Marty Bailey van American Apparel:
‘Vervoer kost meer dan je denkt’
Bij American Apparel, producent van rechttoe rechtaan ‘Amerikaanse kleren’, geloven ze niet in het uiteenrafelen van bedrijfsafdelingen. “Vertical integration”, is het credo van directeur Marty Bailey, ooit als topman van Fruit of the Loom verantwoordelijk voor grootschalige verplaatsing van productie naar landen met lage lonen. Bij American Apparel zitten alle bedrijfsafdelingen in één gebouw. “Made in downtown LA”, staat er dan ook in de labels van de 210.000 stuks kleding die dagelijks het bedrijf verlaten. “De echte kosten van producten vervoeren zijn heel hoog”, zegt Bailey. Vragen en antwoorden via de mail.
pagina > 18
> Marty Bailey van American Apparel
die zeggen dat transportkosten slechts
>
één van de overwegingen zijn. Staat er
heid kunnen garanderen, waardoor we onze
een groter voordeel tegenover, en dat is al
klanten op een manier kunnen bedienen die
snel het geval, dan maakt het niet uit van
geen enkel bedrijf ons nadoet. Wij kunnen
hoever je iets haalt.
op maandag iets bedenken en het eindpro-
Hebben al die ondernemers het dan mis,
“Zicht op het hele proces! Dat betekent dat we kwaliteit en snel-
duct vrijdag in de winkel hebben. Hoeveel je
>
“Ondernemers die zo redeneren,
precies verdient door zo snel op de markt te
hebben het soms inderdaad mis.
kunnen reageren, is lastig te zeggen. Maar
Vooral als je je richt op de discount consu-
aan de andere kant, kijk naar onze resulta-
mentenmarkt, draait alles om de kosten.
ten.”
Daarom proberen zoveel bedrijven de plek te vinden waar hun productiekosten het
Doet u behalve de ‘verticale integratie’
laagst zijn. Het probleem is dat ze alleen
nog andere dingen om American Apparel
kijken naar de direct zichtbare kosten en de
transportefficiënter te maken?
kosten uit het oog verliezen waar je lastiger kosten, beschadigingen, kwaliteitsverlies,
>
retourzendingen en andere problemen die
andere delen van de wereld dichter bij de
samenhangen met het vervoeren van je pro-
markt te brengen. Niet heen en weer sturen
duct. Heel wat bedrijven hebben zichzelf op
dus, maar produceren waar je verkoopt.”
je vinger achter krijgt: de echte logistieke
die manier het faillissement in bespaard.” Wat is de belangrijkste winst voor American Apparel door juist alle bedrijfsactiviteiten op één plek bij elkaar brengen?
“Op dit moment niet. We overwegen wel om de productie ook in
pagina > 19
pagina > 20
pagina > 21
> Schuitema-directeur Rover van Mierlo:
‘Innoveren kost tijd en geld’
‘Goede kwaliteit voor een lage prijs’. Als Rover van Mierlo, directeur Logistiek Onderzoek & Ontwikkeling van supermarktbedrijf Schuitema (C1000), een bedrijfsmotto aan de muur zou prikken, is het dat. Zo min mogelijk transporteren is niet per se onderdeel van wat hij onder ‘goede kwaliteit’ verstaat. Soms zelfs integendeel. “Als iemand aan de andere kant van de wereld iets beter kan produceren, waarom niet. Breng het werk er maar naartoe, dat is toch juist prachtig. Maar het betekent wel dat je moet vervoeren, ja.” Wél onderdeel van kwaliteit is maatschappelijke verantwoordelijkheid en het gezamenlijk reduceren van economische kosten en maatschappelijke kosten. Juist in de logistiek zijn daar treffende combinaties van te vinden, vindt hij.
E
en voorbeeld: elke dag zijn voor
jaar geleden waren dat nog drie verschil-
Schuitema tweehonderd vrachtauto’s
lende typen vrachtauto’s: zonder koeling,
onderweg om vanuit zes regionale distribu-
gekoeld en voor het vervoer van diepvries-
tiecentra 470 winkels te bevoorraden. Tien
producten. Nu bestaat het wagenpark
pagina > 22
pagina > 23
> Schuitema-directeur Rover van Mierlo
alleen nog maar uit vrachtauto’s waarin alle
Minder vrachtauto’s op de weg, minder uit-
ken op korte termijn, in plaats van een visie
van vier verschillende overheidsorganisa-
drie deze vormen van vervoer gecombineerd
stoot van vervuilende stoffen én uiteindelijk
te hebben op de toekomst van het bedrijf en
ties die allemaal over logistieke innovatie
zijn in eigen compartimenten. De kosten per
lagere transportkosten. Het project haalde
daarin te durven investeren. Inderdaad, een
gaan. En allemaal vragen ze aan hun eigen
trailer zijn ruwweg vijftig procent hoger dan
menig redactionele kolom en ambtelijke
kruideniersmentaliteit.”
achterbannen: wat moeten we doen? Maar
van een standaarduitvoering. Van Mierlo:
nota die wilden melden hoe het óók kan.
“Maar het betekent één in plaats van drie
“Daar is het ook een uitstekend voorbeeld
keer per dag bij de achterdeur van de winkel
van”, vindt Van Mierlo nog steeds. “Het
staan. Minder tijdverlies dus voor het win-
project is alleen ter ziele. De boten varen
kelpersoneel en minder herrie en ronkende
nog wel, maar met andere producten naar
>
vrachtauto’s voor de omgeving. Het vraagt
Duitsland. Dat is eeuwig zonde, want het
een flinke investering, maar die verdienen
is een goed concept, waar we vier jaar lang
bijvoorbeeld heel veel geld in RFID, een
gebied. Dáár kunnen wij als Nederland de
we terug doordat we tijd winnen en met
geld en tijd in hebben geïnvesteerd.”
techniek om goederen radiografisch te kun-
beste ter wereld in worden. Zoals we nu
altijd volle vrachtwagens minder kilometers
dat moet je niet aan mij vragen, daar moet Radiografisch volgen van goederen
je als overheid zelf voor kiezen.” Als hij dan toch een beetje mee mag kiezen, heeft hij
Schuitema is een kruidenier,
ook daarvoor wel een motto: ‘Logistiek in
maar doet dat in de ogen van Van
de kleine ruimte’. Van Mierlo: “Efficiënte
Mierlo toch heel anders. “Wij investeren
goederenstromen in een klein, dichtbevolkt
nen volgen. Waarom? Omdat wij geloven in
watermanagement over de hele wereld
Reden van de mislukking? Van
de logistieke voordelen die dat uiteindelijk
verkopen, kun je dan ‘logistiek in de kleine
met een bedrijfseconomisch en maatschap-
>
Mierlo: “Centen. De vervoers-
gaat opleveren. Versere producten, minder
ruimte’ verkopen aan Mexico city, New York
pelijk rendement.”
kosten bleken iets hoger uit te vallen dan
lege vakken, efficiënter vervoer en uitein-
en elk ander grootstedelijk gebied. Maak
aanvankelijk gedacht. Niet veel, het ging
delijk lagere kosten. Ofwel: méér kwaliteit
als overheid zo’n keuze en elk concept dat
echt om centen. Waarop één van de brou-
waarvoor de consument mínder hoeft te
daarin past, kun je vervolgens steunen.
rijden. Het is dus een goede investering,
Uit de vaart
>
wers het heeft afgeblazen.” Het brengt Van
betalen. Daar kiezen we voor en daar zetten
Nu gaat het geld op aan een wildgroei van
Een ander voorbeeld klonk
Mierlo op een tweede bedrijfsmotto: ‘Durf
we dus ons geld op in.”
studies en van regelingen om bedrijven te
aanvankelijk minstens zo mooi:
te ondernemen’. “Innoveren kost tijd en
de ‘bierboot’, ook wel bekend onder de
geld”, licht hij toe. “Daar moet je als direc-
lokken. Maar als de ambities duidelijk zijn,
titel Distrivaart. Drie bierbrouwers en
tie de ruimte voor bieden en projectleiders
>
twee supermarktbedrijven, waaronder
moeten telkens kunnen aangeven dat het
Schuitema, zouden bier tussen de brouwers
een goed idee is en dat het uiteindelijk geld
gebruiken, bijvoorbeeld bij het ondersteu-
en waar we in geloven. Met een duidelijke
en de distributiecentra van de supermarkt-
gaat opleveren. Aan beide zaken ontbreekt
nen en stimuleren van innovaties uit het
visie, was zo’n project als Distrivaart heel
bedrijven niet langer over de weg maar gro-
het soms. Projectleiders schetsen onvol-
bedrijfsleven. “In de afgelopen maanden
anders gelopen. Daar ben ik van overtuigd.”
tendeels per binnenvaartschip vervoeren.
doende de perspectieven en directies den-
ben ik bij zeker vier bijeenkomsten geweest
Overigens zou ook de overheid
komen die directies vanzelf wel. We zijn een
wat Rover van Mierlo betreft wel
ondernemend volkje hoor. Het moet alleen
iets meer van een dergelijke aanpak kunnen
passen in een ontwikkeling die we kennen
pagina > 24
pagina > 25
> Pieter Paul Verheggen van Motivaction:
‘Consument kiest op basis van beeldvorming’
Hij stuurt vragenlijsten rond, voert lange gesprekken met consumentenpanels en snuffelt, als het zo uitkomt, in keukenkastjes. Pieter Paul Verheggen is ‘trendwatcher’ bij Motivaction. Het marktonderzoekbureau levert ‘ogen en oren op de wereld’ aan ondernemers en overheden die willen weten wat er speelt onder de mensen, zodat zij hun beleid daarop kunnen afstemmen. Minder transporteren bij het maken of verkopen van een product ‘speelt niet’, is zijn korte analyse. Tenminste niet als item bij grote groepen consumenten. “Wel is er een groeiende bezorgdheid over hoe we met de wereld omgaan en kiest de consument steeds duidelijker voor merken en bedrijven die beloven daar aandacht aan te besteden.” Een kijkje in het rond.
pagina > 26
pagina > 27
> Pieter Paul Verheggen van Motivaction
V
erheggen: “Belangrijke beslissingen,
Verheggen: “De wereld is ook klein in de zin
is een groeiend aantal mensen gevoelig
zoals de keuze van een levenspartner of
dat we producten van over de hele wereld
voor. Punt is wel hoe je die bekendheid als
het krijgen van kinderen, nemen mensen op
kennen en willen hebben. Daar doen men-
bedrijf verwerft. In ieder geval niet door
basis van emoties: dromen, ambities, ver-
sen niet moeilijk over. Bovendien is het
het met grote vlaggen op je gevel te zetten.
langens. Het is geen afgewogen, rationeel
transport voor de meesten een onzichtbare
Een bedrijf dat bekend wil staan om zijn
proces. Als consument is dat niet anders.
factor. Het zit zo verstopt. Daardoor is het
verantwoord ondernemerschap, zal dat in
De mens is geen homo economicus, maar
maatschappelijk op dit moment niet echt
zijn hele bedrijfsvoering moeten integreren.
een homo emoticus. Uit onze onderzoeken
relevant. Maar ook al is transport als onder-
De keuze om zo min mogelijk met goederen
komt telkens naar voren dat levenswaarden
werp op zich nog niet echt een item, zorg
heen en weer te slepen, hoort daar zeker
bepalend zijn bij de keuzes die consumen-
voor de wereld is dat wel. Een groeiende
bij. De meeste bedrijven die kiezen voor een
ten maken en één van die waarden is het
groep consumenten is zich bewust dat de
duurzame bedrijfsvoering, maken er richting
besef dat we de aarde niet als een sinaas-
aarde sterk verandert en vraagt ‘wat doe je
consument niet al te veel woorden aan vuil.
appel moeten uitknijpen. De wereld is klein
daaraan’?”
Ik denk dat ze daar gelijk in hebben. Laat
geworden: we kennen de dreigingen van slordig omgaan met het milieu.”
maar blijken waar je voor staat. Of laat dat Concrete voorbeelden
aan de hand van kleine, heel concrete dingen zien. Ik had van de week bijvoorbeeld
Bezorgd over de wereld
>
Die vraag stellen consumenten
een pvc-buis in mijn handen, met in kleine
overigens niet aan de hand van
lettertjes erop ‘100% gerecycled materiaal’
Volgens Pieter Paul Verheggen is
een specifiek product, maar aan de hand
en dan de naam van de fabrikant. Bij mij
er een kleine groep consumenten
van een merk of bedrijf. “Hier zie je het
blijft dat hangen.”
die zich van deze dreiging zeer bewust is
irrationele van consumentengedrag, maar
en daardoor open zou kunnen staan voor
ook de overdaad aan informatie die de
informatie over transportbesparing bij de
consument te verwerken krijgt. Mensen
>
aankoop van een artikel. Daarnaast is er
willen al die details eigenlijk niet weten en
zou op dit moment dat effect niet hebben,
een grotere en groeiende groep consumen-
kiezen op basis van het beeld dat ze van
meent Verheggen. “Maar dat kan verande-
ten die dat niet per se wil weten, maar wél
een merk of bedrijf hebben. Daarom loont
ren. Kinderarbeid was nog niet zo lang gele-
bezorgd is over de wereld.
het om als bedrijf bekend te staan als zorg-
den ook geen item. Nu komt geen producent
vuldig en verantwoord. Tenminste, daar
er meer mee weg.”
>
Zo’n
zelfde
sticker tje
met
‘Transportefficiënt geproduceerd’
pagina > 28
>
Van Dongen en Van Griethuijsen (l)
(r)
pagina > 29
pagina > 30
van Electrolux en Willem van Rijn: ‘We gaan niet met de concurrent in één auto’, was aanvankelijk de emotioneel gekleurde reactie van de directies van Electrolux en Willem van Rijn Huishoudelektro. Samen beleveren de twee verkooporganisaties van witgoed, met merknamen als Bosch, AEG en Zanussi, veertig procent van de Nederlandse markt. ‘Een klein wereldje’, waarin zij twee belangrijke spelers zijn én elkaars grootste concurrent. Toch brengen ze sinds
‘Met de concurrent in één auto: alleen maar winnaars’
februari 2006 elke dag met gecombineerd vervoer hun koelkasten, fornuizen en stofzuigers bij de winkelier. “Een samenwerking met alleen maar winnaars”, is aan het eind van de eerste maand de eensgezinde conclusie van John van Dongen en Markus van Griethuijsen, logistiek managers bij respectievelijk Electrolux en Willem van Rijn. “Maar Markus had net zo goed bij Electrolux kunnen werken. De bedrijfscultuur is vrijwel hetzelfde”, kenschetst Van Dongen één van de succesingrediënten.
pagina > 31
pagina > 32
pagina > 33
> Van Dongen en Van Griethuijsen van Electrolux en Willem van Rijn:
B
elangrijkste kenmerk van die bedrijfs-
overtuigde”, concludeert Van Dongen.
cultuur is de rol van service in de
accuraat en per stuk en onderscheiden zich
>
marktformule. Beide bedrijven leveren snel,
met een andere marktbenadering, dan cre-
ergens anders prijzen opvragen, moet het
“Aardig”, vindt Van Dongen de financi-
eer je alleen maar nieuwe concurrentie.”
natuurlijk wel kloppen.”
ele bijdrage die daarbij hoort, maar de loop
Markus van Griethuijsen: “Wij
Tweede factor in het succes is de rol van
hebben maar twee echte kosten-
DHL, min of meer toevallig de logistiek
hiermee van de in bulk leverende nieuwko-
posten: personeel en vervoer. Dat laatste is
dienstverlener van beide bedrijven. Van
mers op de markt. Om die service waar te
in onze branche duur en wordt alleen maar
Griethuijsen: “Niemand hoefde te switchen.
maken, heeft logistiek dienstverlener DHL
duurder. De chauffeurs willen er elk jaar wat
En nog veel belangrijker: geen enkele infor-
>
dagelijks zijn vijftig vrachtwagens voor
bij en de diesel gaat met dubbeltjes tegelijk
matie over orders en leveringen komt bij de
Electrolux en Willem van Rijn op de weg.
omhoog.” John van Dongen: “Om die reden
ander terecht.”
maar één keer storen in plaats van twee
niet willen. Dat is heel interessant.”
Regionale rijders die de goederen ophalen
hadden wij al eens eerder samenwerking
in Alphen aan den Rijn of Amsterdam en van-
onderzocht, met leveranciers van bruin-
daar bij winkeliers verspreid over Nederland
goed, tv’s en andere apparatuur. Dat werkte
>
bezorgen. Veelal voor beide leveranciers bij dezelfde winkeliers. Kijken wat er te besparen is
>
John van Dongen: “Twee jaar
nemers die eruit voortvloeiden vinden de beide projectleiders eigenlijk belangrijker.
ken ook hun klanten de voorde-
Van Griethuijsen: “Kennis is belangrijker
len van de samenwerking. “We komen nu
dan geld. We leren van elkaar, ook wat we
keer”, zegt Van Dongen. Verwarring was er ook. Van Griethijsen: “Bij wie moeten
verzamelt elke dag de opdrach-
we nu bestellen of wanneer komt de fusie,
niet. Simpel gezegd: bij hen is de logistiek
ten, combineert die tot de meest efficiënte
dat soort vragen...” Van Dongen: “Maar je
geautomatiseerd en bij ons gaat alles door
ritten en zet ’s avonds alles daarvoor klaar
hoort ook: ‘Dat jullie dat niet veel eerder
de handen. Onze producten kunnen niet op
in de magazijnen van de twee leveranciers.
gedaan hebben’.” Iedereen ziet volgens Van
een rolband. Dus als je dan toch iets samen
Koelkasten van de een en stofzuigers van
Griethuijsen en Van Dongen de voordelen,
wilt doen, kom je vanzelf bij de concurrentie
de ander, de routes zijn bepalend voor wat
ook voor de omgeving. Van Griethuijsen:
uit. Die werkt op dezelfde manier.”
’s morgens in welk magazijn staat, niet
“We rijden jaarlijks zo’n kwart miljoen kilo-
de leverancier. DHL regelt dat en verdeelt
meter minder en staan ’s morgens om acht
de voordelen. Van Dongen: “Dat geeft
uur met één in plaats van twee auto’s aan
ze natuurlijk ook heel veel macht.” Van
de rand van de stad.”
Even groot, dan kan het
vervoer. Kijken wat er te besparen zou zijn.” willen Van Dongen en Van Griethuijsen liever
>
noemen twee redenen waarom
aankloppen als blijkt dat het veel effi-
niet kwijt, behalve dat het ‘in de procenten
zo’n samenwerking juist tussen hen snel
ciënter uitpakt dan ze gedacht hadden.”
>
ligt’ en ‘zeker interessant’ is. Interessant
van de grond kwam. Van Dongen: “We zijn
Vertrouwen is dus nodig. Maar niet alleen.
werking tussen de twee verladers en vijf
genoeg voor de directies om hun emoties
allebei nagenoeg even groot en richten
“Onze gezamenlijke macht is met deze
andere soortgelijke projecten steun ont-
even opzij te schuiven en de twee mana-
ons op dezelfde markt. Dan kan het. Doe
samenwerking natuurlijk ook groter. Als
vangen vanuit het overheidsprogramma
gers de kans te geven. “Het rekensommetje
je zoiets met een kleinere speler of iemand
wij met onze veertig procent marktaandeel
Energiebesparing In Transport (EBIT).
Hoeveel dat precies was en in de praktijk is,
Van Griethijsen en Van Dongen
Griethuijen: “Ik denk niet dat ze komen
contacten met andere managers en onder-
Behalve de twee bedrijven, pluk-
De reden daarvoor is simpel: DHL
geleden kwam DHL met het voor-
stel een simulatie te maken van gezamenlijk
van het project is er niet door bepaald. De Veel eerder
Deze maatschappelijke winst is reden waarom de samen-
