Kwaliteit, toezicht en handhaving in de kinderopvang Brochure voor houders van kindercentra en gastouderbureaus
Kwaliteit, toezicht en handhaving in de kinderopvang Brochure voor houders van kindercentra en gastouderbureaus
Inhoud
COLOFON
© Sj-tekst, Amsterdam 2006
Inleiding
5
Auteur
Sj-tekst, schriftelijke bedrijfscommunicatie
Wat hebben kwaliteit, toezicht en handhaving met elkaar te maken?
7
Brandsma Tekstbureau
Swammerdamstraat 51
Basiskwaliteitseisen
7
1091 RR Amsterdam
Eisen in de wet en beleidsregels
7
[email protected]
Gemeentelijk register van kinderopvang
7
Toezicht en handhaving
7
Coördinatie Anja Schrik, projectmedewerker kinderopvang GGD Nederland
Exemplaren van deze brochure kunt u bestellen door overmaking van ? 7,- per gewenst exemplaar op
Wanneer voldoet uw kinderopvang aan de kwaliteitseisen?
9
Eindredactie
Fortisrekening 810216299 onder vermelding van GGD
Het toetsingskader dagopvang en buitenschoolse opvang
9
Corrie Baris, Communicatie GGD Nederland
Nederland Brochure Kinderopvang 2006.
Het toetsingskader gastouderopvang
10
Verschil Wet kinderopvang en de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang
10
Vormgeving
De brochure ‘Kwaliteit, toezicht en handhaving in de
AC+M, Maarssen
kinderopvang; brochure voor houders van kindercentra
Wat houdt het toezicht door de GGD in?
en gastouderbureaus’ is een publicatie van GGD Nederland
De werkwijze van de inspecteur
11
Fotografie
en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Hiervoor
Inspectierapport
11
Hollandse Hoogte
is subsidie ontvangen van het ministerie van Sociale Zaken
Verschillende soorten inspecties
12
en Werkgelegenheid.
Inspectie gastouderbureaus
13
Afwijken van de kwaliteitseisen is mogelijk
13
11
De inhoud van deze brochure is totstandgekomen in samenwerking met de begeleidingscommissie van het
Wat betekent handhaving voor u?
15
GGD Nederland project ‘Protocollering en versterking
Een onvoldoende score, en dan?
15
toezicht kinderopvang’ met vertegenwoordiging van
Gemeentebeleid bij overtredingen
15
Een klacht over toezicht of handhaving?
17
Meer informatie op internet
19
NIZW, MOgroep, de Branchevereniging Ondernemers in de Kinderopvang, ABVAKABO FNV, GGD Nederland, SZW, VNG en BOinK. Op deze brochure rusten auteursrechten. Overname en vermenigvuldiging van informatie uit deze brochure alleen met toestemming van de uitgever en met bronvermelding. ISBN 90-75986-06-8 NUR 752
Inleiding
4
5 Deze brochure Kwaliteit, toezicht en handhaving in de
beschrijving van de kwaliteitseisen in de Wet kinderopvang
kinderopvang is bedoeld voor houders van een kindercentrum
en wat dat voor uw bedrijfsvoering betekent. Alles wat u
(een kinderdagverblijf of buitenschoolse opvang) of van
moet weten over de inspectie door de toezichthouder vindt
een gastouderbureau. Ook komt deze brochure van pas
u in het volgende deel. Aansluitend wordt beschreven wat
bij het opzetten van een van deze opvangvormen.
de verantwoordelijkheden van de gemeente zijn en hoe de gemeente de Wet kinderopvang handhaaft. In het laatste
Sinds 1 januari 2005 is de Wet kinderopvang van kracht.
deel staat beschreven waar u terecht kunt met een klacht
In deze wet en de bijbehorende beleidsregels staan onder
over het toezicht of de handhaving. Ten slotte volgen
meer de basiskwaliteitseisen waaraan kinderopvang moet
bronnen voor aanvullende informatie.
voldoen en waar u zich dus aan moet houden. In deze brochure kunt u lezen wat dat in de praktijk voor u betekent.
Als houder van een kindercentrum of gastouderbureau
Aan de orde komen vragen als: Wat zijn de kwaliteitseisen?
krijgt u ook te maken met tal van andere toezichthouders,
Wie houdt er toezicht op dat u zich houdt aan de Wet
bijvoorbeeld de arbeidsinspectie, bouw en woningtoezicht
kinderopvang en de bijbehorende beleidsregels? Wat doet
en de Voedsel en Waren Autoriteit. Die vormen van toezicht
de toezichthouder en waarom? Wat gebeurt er wanneer u
komen in deze brochure niet aan de orde. De brochure
niet aan de kwaliteitseisen voldoet?
gaat specifiek over het toezicht door de GGD op de kwaliteitseisen in de Wet kinderopvang en de bijbehorende
De brochure start met een uitleg over de relatie tussen kwaliteit, toezicht en handhaving. Daarna volgt een
beleidsregels.
Wat hebben kwaliteit, toezicht en handhaving met elkaar te maken?
6
7 Kwaliteit in de kinderopvang, het toezicht daarop en
Eisen in de wet en beleidsregels
het handhaven van de Wet kinderopvang zijn onlos-
Naast de wettelijke eisen, hebben de brancheorganisaties
makelijk met elkaar verbonden. Wie een wet maakt
en de Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang
om de kwaliteit in de kinderopvang te bewaken,
(BOinK) zelf ook nog nadere kwaliteitsregels gesteld: het
moet ook het toezicht op het naleven ervan verz o rgen
Convenant kwaliteit kinderopvang. Dat hebben ze op
en de handhaving van die wet regelen.
14 oktober 2004 ondertekend. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft dit convenant vertaald
Ouders die gebruikmaken van de kinderopvang vertrouwen
in beleidsregels: de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang.
hun kinderen in cruciale jaren van hun ontwikkeling toe
In deze beleidsregels zijn een aantal globale eisen uit de
aan een kinderdagverblijf of gastouders. Het spreekt voor
wet nader uitgewerkt. De eisen betreffen onder andere
zich dat het belangrijk is dat die kinderen in alle opzichten
het pedagogisch beleidsplan, de groepsgrootte, de leidster-
goed worden opgevangen. Of het nu gaat om veilige
kindratio en de verblijfsruimten. De beleidsregels gelden
speelplaatsen, gezond eten of een pedagogische benadering,
voor dagopvang, buitenschoolse opvang en (innovatieve)
alle facetten van opvang moeten van goede kwaliteit zijn.
gastouderopvang. Overigens vinden de convenantpartijen
Dan kunnen kinderen zich goed ontwikkelen.
de afgesproken eisen geen eind-, maar juist een vertrekpunt; zij zullen samen met andere partijen, zoals overheid
Basiskwaliteitseisen
en ouders, de kwaliteitseisen steeds verder ontwikkelen.
Voorheen schreef elke gemeente op basis van de Welzijnswet gedetailleerd voor aan welke eisen u als houder
Gemeentelijk register van kinderopvang
van een kindercentrum of gastouderbureau moest voldoen.
Elk nieuw kindercentrum of gastouderbureau moet zich
Met het van kracht worden van de Wet kinderopvang op
bij de gemeente melden en wordt dan opgenomen in het
1 januari 2005 is dat echter veranderd. Er zijn nu landelijk
register van de gemeente. De Wet kinderopvang stelt die
uniforme eisen gesteld aan de kwaliteit die kindercentra
registratie verplicht. Ouders krijgen bovendien alleen een
en gastouderbureaus leveren. De voornaamste eis is dat
eventuele tegemoetkoming in de kosten wanneer de
een houder verantwoorde kinderopvang moet aanbieden.
kinderopvang die ze gebruiken in het gemeentelijke register
Daaronder wordt verstaan opvang die bijdraagt aan een
staat. Na de registratie van een kinderc e n t rum of gastouder-
goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige
bureau volgt het toezicht door de GGD.
en gezonde omgeving. In de wet staat daarnaast nog een aantal concrete eisen voor onder andere veiligheids- en
Toezicht en handhaving
gezondheidsbeleid, ouderinspraak en de voertaal. Wat veilig-
De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op
heid en gezondheid betreft, stelt de wet geen gedetailleerde
de kwaliteit in de kinderopvang en het handhaven van de
eisen; wel is het nu volgens de wet de verantwoordelijkheid
Wet kinderopvang. Zij schakelen inspecteurs van de GGD
van de houder dat hij zelf risico’s inventariseert en passende
in om het toezicht uit te voeren. Die inspecteurs toetsen
oplossingen kiest. Een aantal nieuwe eisen in de wet gaat
dus of een kindercentrum of gastouderbureau aan de
over inspraak van ouders. In ‘Wanneer voldoet uw kinder-
eisen voldoet. Zo niet, dan neemt de gemeente maatregelen.
opvang aan de kwaliteitseisen’ op pagina 9 komen de
Dat kan variëren van een brief of nadere controle tot
kwaliteitseisen uitgebreid aan de orde.
onmiddellijke sluiting van de opvang.
1
Overal waar ‘hij’ staat, kunt u ook ‘zij’ lezen; vanwege de leesbaarheid wordt alleen de mannelijke vorm gebruikt.
2
De Branchevereniging Ondernemers in de Kinderopvang en de Maatschappelijk Ondernemers Groep (MOgroep)
Wanneer voldoet uw kinderopvang aan de kwaliteitseisen?
8
9 Wanneer vindt inspectie door de GGD plaats? Allereerst komt
Volgens de Wet kinderopvang en de Beleidsregels
immers nog niet voor zichzelf opkomen. Daarom is het
er jaarlijks een inspecteur van de GGD bij uw organisatie
kwaliteit kinderopvang bent u als houder van een
belangrijk om ouders actief te betrekken bij het beleid van
langs. Dat is wettelijk verplicht. Daarnaast kan een inspecteur
kindercentrum of gastouderbureau verplicht te zorg e n
uw kindercentrum of gastouderbureau; u bent verplicht
contact met een houder opnemen of langskomen, wanneer
voor verantwoorde kinderopvang. Verantwoorde
een oudercommissie in te stellen. Dat is overigens ook in
daarvoor een aanleiding is. Dat kan zijn wanneer iemand een
kinderopvang is opvang die bijdraagt aan een goede
uw eigen belang: de inspraak van ouders werkt kwaliteits-
nieuw kinderopvangcentrum start of wanneer er klachten
en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige
verhogend, want ouders willen graag het beste voor hun
van bijvoorbeeld ouders zijn. De kosten van het toezicht
en gezonde omgeving. De kwaliteitseisen beschrijven
kinderen.
hoeft een houder niet zelf te betalen; die zijn voor rekening
wat een goede en gezonde ontwikkeling is en wat
van de overheid.
een veilige en gezonde omgeving inhoudt.
Personeel Ouders willen erop kunnen vertrouwen dat hun kinderen
De inspecteurs werken volgens landelijke richtlijnen, die in de
Alle wettelijke eisen zijn als toetsbare criteria beschreven in
door professioneel personeel worden opgevangen, zodat
B e l e i d s regels werkwijze toezichthouder staan. De inspecteur
de toetsingskaders. De toezichthouders gebruiken de toet-
hun kinderen zich goed kunnen ontwikkelen. Daarom moet
onderzoekt eerst of er sprake is van kinderopvang volgens
singskaders voor het toezicht. Voor u als houder van een
het personeel een passende opleiding en diploma’s hebben,
de criteria daarvoor in de Wet kinderopvang. Daarna gaat
kindercentrum of gastouderbureau zijn de toetsingskaders
en een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG).
hij na of u uw kindercentrum of gastouderbureau conform
in feite een soort checklist. Houdt u zich daaraan, dan weet
de voorschriften in de wet en de beleidsregels exploiteert.
u dat uw kinderopvang aan de basiskwaliteitseisen voldoet.
In ‘Wat houdt het toezicht door de GGD in’ op pagina 11 komen alle facetten van het toezicht aan de orde.
Veiligheid en gezondheid Een kindercentrum moet voldoende veilig en een gezonde
Het toetsingskader dagopvang en buitenschoolse opvang
omgeving voor kinderen zijn. U moet daarom een risico-
Er zijn drie toetsingskaders: voor de dagopvang, de buiten-
inventarisatie maken die aansluit bij uw praktijk, de leeftijd
De kwaliteitseisen en de manier waarop toezicht wordt gehou-
schoolse opvang en de gastouderopvang. De wet erkent
van de op te vangen kinderen en uw accommodatie. Zo krijgt
den zijn landelijk hetzelfde. Hoe de gemeenten de wet hand-
namelijk alleen deze vormen van opvang. GGD Nederland
u inzicht in de risico’s die de kinderen in uw kindercentrum
haven, kan echter per gemeente verschillen. Vraagt u bij uw
heeft de toetsingskaders ontwikkeld in opdracht van het
lopen en kunt u zo nodig passende maatregelen treffen
gemeente na hoe het beleid van uw gemeente in dit opzicht is.
ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de
om de risico’s te beperken. Die maatregelen beschrijft u in
Voldoet een kindercentrum of gastouderbureau niet aan de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
het plan van aanpak, dat een onderdeel is van de risico-
kwaliteitseisen, dan kunnen gemeenten kiezen uit diverse sanc-
inventarisatie. In het plan van aanpak staat wat u binnen
tiemogelijkheden. Meer over handhaving door de gemeente
De toetsingskaders zijn ingedeeld naar domeinen. De toet-
welke termijn doet. Voor het onderwerp veiligheid bestaat
staat in ‘Wat betekent handhaving voor u?’ op pagina 15.
singskaders dagopvang en buitenschoolse opvang hebben
een model risico-inventarisatie, ontwikkeld door de Stichting
de volgende domeinen:
Consument en Veiligheid. Voor gezondheid heeft het
• ouders;
Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid een model gemaakt.
• personeel; • veiligheid en gezondheid;
Accommodatie en inrichting
• accommodatie en inrichting;
Een geschikte omgeving is noodzakelijk voor kinderen om
• groepsgrootte en leidster-kindratio;
zich goed te kunnen ontwikkelen. De accommodatie voor
• pedagogisch beleid en praktijk;
kinderopvang moet ingericht zijn om te kunnen spelen en
• klachten.
rusten. Er moet voldoende ruimte zijn voor het aantal
Per domein wordt kort de essentie van de kwaliteitseis
kinderen. Zo moet er in de dagopvang per kind minimaal
aangegeven en waarom deze eis belangrijk is. In het
3,5 vierkante meter bruto oppervlak in de groepsruimte
toetsingskader vindt u de voorwaarden waaraan u moet
beschikbaar zijn en moet er een afzonderlijke slaapruimte
voldoen voor al deze domeinen.
voor baby’s zijn. Bij de inrichting moet rekening gehouden worden met de leeftijd van de kinderen. Voor de buiten-
Ouders
schoolse opvang geldt dat de kinderen opgevangen word e n
Ouders behartigen de belangen van hun kinderen. Die kunnen
in een ruimte die voldoende mogelijkheden biedt voor
Wat houdt het toezicht door de GGD in?
10
11 naschoolse bezigheden van kinderen. Buiten spelen is
Klachten
Op verschillende momenten kunt u met een inspecteur
een zo volledig mogelijk beeld van de situatie in een
belangrijk voor de gezondheid en de ontwikkeling van
Bij kwaliteit hoort ook dat ouders een klacht over de kinder-
van de GGD te maken krijgen. Dat kan zijn bij de
kindercentrum of gastouderbureau te krijgen. Omdat de
kinderen. Er is dan ook een verplichting tot het hebben van
opvang kunnen indienen en dat een houder van een kinder-
jaarlijkse inspectie, maar ook wanneer u een nieuw
kinderen niet gehoord kunnen worden, spreekt de inspecteur
een buitenspeelruimte.
centrum correct met die klacht omgaat, conform de Wet
kindercentrum start, wanneer u uw kindercentrum
met de ouders; zij vertegenwoordigen de kinderen.
klachtrecht cliënten zorgsector. De GGD houdt hierop toezicht.
of gastouderbureau wilt uitbreiden of wanneer er
Groepsgrootte en leidster-kindratio
klachten zijn.
Na het lezen van relevante documenten verzamelt de
Voor kinderen is een vertrouwde omgeving belangrijk.
Het toetsingskader gastouderopvang
Daarom moet de kinderopvang als basis vaste groepen
Het toetsingskader gastouderopvang (inclusief innovatieve
Inspecteurs volgen in het hele land dezelfde methode,
of gastouderbureau. Hij bezoekt dan de ruimtes en kan
kinderen hebben met per groep een eigen ruimte.
kinderopvang) heeft als domeinen:
maar afhankelijk van de situatie in een kindercentrum of bij
vragen stellen aan medewerkers. Zo komt hij meer te
Maar wanneer een kindercentrum daarvoor kiest, is een
• ouders;
een gastouderbureau kan het verloop van het toezicht per
weten over het reilen en zeilen en kan hij zien of er in de
opendeurenbeleid ook mogelijk. Verder moeten er duidelijke
• personeel;
o rganisatie verschillen. Een inspecteur doet bijvoorbeeld een
praktijk ook gehandeld wordt zoals opgeschreven is.
regels zijn voor het maximale aantal kinderen dat door één
• veiligheid en gezondheid;
steekproef om te kijken of de diploma’s van medewerkers
leidster mag worden opvangen. Daarmee is de kwaliteit
• pedagogisch beleid en praktijk;
van een kindercentrum in orde zijn. Zo ja, dan is de inspecteur
De inspecteur sluit de fase van informatie verzamelen af
gewaarborgd en worden risico’s zo veel mogelijk beperkt.
• klachten.
klaar en krijgt het kindercentrum op dat punt een voldoende.
met een interview met de coördinator. Meestal vindt dat
Zo nee, dan vergroot de inspecteur de steekproef.
aan het eind van een bezoek aan het kindercentrum of
Ook moet duidelijk zijn in welke stamgroep een kind zit en
inspecteur informatie door onderzoek in een kindercentrum
welke leidsters bij welke groep horen. Het pedagogisch
De invulling van deze domeinen is voor gastouders in prin-
Gemeenten en toezichthouders kunnen specifieke afspraken
gastouderbureau plaats. In het gesprek zal de inspecteur:
beleidsplan vermeldt de werkwijze, de maximale omvang
cipe hetzelfde als in het toetsingskader voor dagopvang en
maken over het toezicht, maar moeten zich altijd houden
• refereren aan het vorige rapport;
en de leeftijdsopbouw van de stamgroep.
buitenschoolse opvang. Wel zijn er enkele verschillen,
aan de regels hiervoor in de Wet kinderopvang en de
• om verduidelijking vragen;
omdat het om een ander niveau van toezicht gaat. Een
Beleidsregels werkwijze toezichthouder.
• zijn bevindingen bespreken.
Pedagogisch beleid en praktijk
gastouderbureau vangt zelf geen kinderen op, maar is wel
Het pedagogisch beleid is de basis van verantwoorde
verantwoordelijk voor de kwaliteit van opvang door ouders.
De werkwijze van de inspecteur
Inspectierapport
kinderopvang, want hoe medewerkers met kinderen
Het gastouderbureau moet er bijvoorbeeld voor zorgen dat
Meestal vraagt een inspecteur u van tevoren om documen-
Na het verzamelen van de informatie, de observatie in de
omgaan is immers het belangrijkste. Daarom moet elk
in iedere woning waar gastouderopvang plaatsvindt een
ten op te sturen of klaar te leggen op de locatie. Dat zijn
praktijk en het interview met de coördinator schrijft de
kindercentrum een pedagogisch beleidsplan hebben.
risico-inventarisatie is gemaakt. Onder verantwoordelijkheid
allereerst documenten die hij volgens de Wet kinderopvang
inspecteur een inspectierapport. Hierin legt hij zijn bevin-
Daarmee is voor ouders en personeel inzichtelijk hoe de
van het gastouderbureau wordt de risico-inventarisatie uit-
moet beoordelen, bijvoorbeeld het reglement van de
dingen vast in oordelen en beschrijft wat hij gezien heeft
leidsters met de kinderen omgaan en waarom zij dat op
gevoerd door het gastouderbureau of door de gastouder.
oudercommissie, het pedagogisch beleidsplan en de risico-
en hoe hij tot dat oordeel is gekomen. Het rapport wordt
die manier doen. In dat plan moet staan hoe de vier
Verder formuleert het gastouderbureau criteria voor de
inventarisatie. Daarnaast kan het gaan om documenten die
afgesloten met een beschouwing, afspraken met de kinder-
competenties uit de Wet kinderopvang gestalte krijgen in
kwaliteit van de gastouders en bezoekt een medewerker
de inspecteur informatie verschaffen over onderwerpen
opvang en een advies aan de gemeente. Het rapport geeft
de kinderopvang. Die competenties zijn:
van het bureau jaarlijks de gastouders.
waarover hij een oordeel moet vellen, bijvoorbeeld een
altijd de situatie weer van het moment van inspectie.
informatiefolder voor ouders of een website. De inspecteur
Binnen zes weken na afronding van het onderzoek stuurt
behandelt alle informatie strikt vertrouwelijk.
de inspecteur het ontwerprapport aan de houder.
• sociaal-emotionele veiligheid; • sociale competenties;
Verschil Wet kinderopvang en de Beleidsregels
• persoonlijke competenties;
kwaliteit kinderopvang
• overdracht van normen en waarden.
De basiskwaliteitseisen zijn geformuleerd in de Wet kinderop-
De inspecteur vraagt u, als basis van de inspectie, een vragen-
leggen over het ontwerprapport. Uw reactie kan aanleiding
Het pedagogisch beleidsplan is een belangrijke toetssteen voor
vang en de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang. Het verschil
lijst in te vullen. De antwoorden kunnen dan een indicatie
zijn om het rapport bij te stellen als er fouten zijn gemaakt
ouders als het gaat om kwaliteit. De GGD-inspecteur toetst
tussen die twee is dat de wet bindend is, maar de beleidsregels
geven voor verder onderzoek. Dankzij dat voorwerk kan het
of het zo te laten als dat niet het geval is.
het pedagogisch beleidsplan op een aantal voorwaarden,
niet. Een houder mag van een beleidsregel afwijken. Hij moet
toezicht sneller verlopen. Bij het verzamelen van informatie
Worden de inspecteur en u het eventueel over bepaalde
onder meer: zijn de vier competenties er in uitgewerkt, is
dan wel kunnen aantonen dat hij met het afwijken van een
h o o rt ook een interview met (een lid van) de oudercommissie.
punten niet eens, dan kunt u binnen twee weken uw
dat in overleg met de oudercommissie gebeurd en wordt
beleidsregel net zulke goede (of nog betere) kwaliteit biedt
Dat heeft in eerste instantie de vorm van een schriftelijke
zienswijze aan het rapport toevoegen.
hier in de praktijk naar gehandeld? De inspecteur onderzoekt
als wanneer hij zich precies zou houden aan de beleidsregel.
De inspecteur zal vervolgens contact opnemen om te over-
vragenlijst. Heeft de inspecteur dan nog vragen, dan zoekt hij
Na deze procedure van hoor- en wederhoor stelt de inspec-
ook of de leidsters het plan kennen en in praktijk brengen.
elektronisch of telefonisch contact met de oudercommissie.
teur binnen twee weken het rapport vast en stuurt u twee
Dat doet hij onder andere door met leidsters te praten en
Gaat het om een ingewikkelde kwestie, dan kan een
exemplaren, waarvan één voor de oudercommissie is.
door een bezoek te brengen aan een of meer groepen.
gesprek noodzakelijk zijn. De inspecteur doet dat om
De gemeente onvangt één exemplaar. De inspecteur of de
12
13 gemeente maakt het rapport dan openbaar. U moet overigens
Dit onderzoek is verder hetzelfde als het reguliere onder-
aan een bepaald aspect van de kinderopvang te besteden,
teur zal houders van gastouderbureaus expliciet vragen hoe
zelf het rapport ter inzage leggen voor ouders en personeel.
zoek. Het enige verschil – en vandaar de andere naam – is
bijvoorbeeld het binnenmilieu. Waarschijnlijk willen ze dan
zij er toezicht op houden dat gastouders maximaal vier dan
dat het binnen drie maanden na het begin van de exploitatie
ook extra toezicht voor dat aspect. De GGD krijgt dan
wel zes kinderen opvangen. Hoewel er diverse organisatori-
moet plaatsvinden.
bijvoorbeeld de opdracht om alle kindercentra in een jaar
sche modellen van gastouderopvang zijn, is het toetsings-
extra te toetsen op de risico-inventarisatie gezondheid,
kader gastouderopvang voor alle modellen hetzelfde.
Verschillende soorten inspecties Er zijn diverse aanleidingen tot de volgende verschillende soorten inspectie:
Nader onderzoek
en dan speciaal op het aandachtspunt binnenmilieu.
• na de melding van een nieuw te starten
Nader onderzoek kan plaatsvinden als de kwaliteitsver-
Een beperkt periodiek onderzoek is dus gericht op een deel
Afwijken van de kwaliteitseisen is mogelijk
beteringen naar aanleiding van eerder geconstateerde
van de items uit het toetsingskader en niet op het hele
In de beleidsregels staat niet voor alle punten precies hoe
• na de start van de exploitatie: periodieke inspectie;
tekortkomingen niet gerealiseerd zijn binnen de termijn
toetsingskader. Maar het onderzoek kan nooit over andere
u als houder dat punt in de praktijk moet vormgeven.
• bij geconstateerde tekortkomingen: nader onderzoek;
die daarvoor in het inspectierapport is genoemd.
onderwerpen gaan dan die in het toetsingskader staan.
Misschien kunt u goed beargumenteren waarom u een
• bij een signaal: inspectie na signaal;
Reguliere inspectie
Inspectie gastouderbureaus
kinderopvang voorschrijven. Dat hoeft geen probleem te
• op basis van gemeentelijk beleid: beperkt periodiek
De reguliere inspectie is de meest voorkomende inspectie-
Het toezicht op gastouderbureaus verloopt in grote lijnen
zijn, zolang u kunt aantonen dat u met uw keuze gelijk-
vorm. Die vindt jaarlijks plaats. Tijdens deze inspectie verzamelt
hetzelfde als op kindercentra, maar het niveau van toezicht
waardige of betere kinderopvang biedt en daarmee het
de inspecteur informatie, ordent deze en geeft oordelen
is anders. Het verschil is dat bij gastouderbureaus wordt
doel van die beleidsregel in de praktijk realiseert.
Inspectie na melding
over alle inspectie-items die bij een specifieke opvangvorm
beoordeeld hoe de houder van een bureau garandeert dat
De inspecteur zal over dit punt met u in gesprek gaan om
Hebt u een nieuw kindercentrum of een nieuw gastouder-
horen. De inspecteur legt zijn oordeel vast in een inspectie-
de opvang bij de gastouders voldoet aan de kwaliteitseisen.
zo uw argumenten te horen. Uiteindelijk geeft de inspec-
bureau bij de gemeente gemeld, dan geeft de gemeente
rapport dat na hoor en wederhoor openbaar is.
De inspecteur onderzoekt of er selectiecriteria voor gastouders
teur een oordeel over de vraag of u voldoende inzichtelijk
zijn, welke ondersteuning gastouders krijgen en hoe het
hebt kunnen maken of u dezelfde of betere kwaliteit levert
werken met een risico-inventarisatie vorm krijgt. De inspec-
als de beleidsregel beoogt.
kinderopvangvorm: inspectie na melding;
• jaarlijks: reguliere inspectie;
onderzoek.
kwaliteitseis anders invult dan de Beleidsregels kwaliteit
deze melding door aan de toezichthouder. De GGD komt binnen acht weken na de melding en voor de opening
Inspectie na signaal
langs voor inspectie. De inspecteur stelt allereerst vast of er
Onder andere gemeenten, ouders, buurtgenoten of andere
sprake is van kinder- of gastouderopvang in de zin van de
toezichthouders kunnen melden dat een kindercentrum of
wet. Is dat het geval, dan onderzoekt hij of op dit moment
gastouderbureau niet voldoet aan de kwaliteitseisen of dat
kan worden aangenomen dat u aan de kwaliteitseisen zult
er iets anders mis is. De toezichthouder gaat na zo’n signaal
Hoe de inspecteur te werk gaat; een voorbeeld
voldoen op het moment dat u daadwerkelijk kinderen gaat
in principe als volgt te werk:
Om u een indruk te geven hoe de inspecteur te werk gaat, beschrijven we hoe de inspecteur uw kindercentrum
opvangen. Zo ja, dan kan de nieuwe kinderopvang beginnen.
• hij verkent de klacht en maakt onderscheid tussen klachten
beoordeelt als het gaat om het opvangen van kinderen in een veilige en gezonde omgeving:
Het gevolg van dit onderzoek kan echter ook zijn dat de
die bij de kinderopvang zelf thuis horen (bijvoorbeeld
exploitatie wordt tegengehouden wanneer u de zaken
klachten over het handelen van de groepsleiding of over
(nog) niet op orde heeft. De tweede, reguliere inspectie
de financiën) en klachten die binnen de kwaliteitseisen
vindt dan plaats binnen drie maanden na de opening van
in de Wet kinderopvang en de beleidsregels vallen en
• komen de risico’s overeen met de praktijk, dan krijgt dit punt de beoordeling ‘voldoende’;
waarmee de toezichthouder aan de slag kan;
• komen de risico’s niet overeen met de praktijk, dan breidt de inspecteur de steekproef uit. Aan de hand hiervan
de nieuwe kinderopvang.
• de toezichthouder leest het vorige inspectierapport en gaat Periodieke inspectie Nadat het kindercentrum of het gastouderbureau van start
na of daarin iets staat dat verband houdt met de klacht; • de toezichthouder neemt een besluit:
• de inspecteur bekijkt de risico-inventarisatie, kijkt of alles erin staat, of u op papier de risico’s juist hebt ingeschat en of uw maatregelen bij die risico’s passen. Op grond van de papieren check bepaalt de inspecteur waarnaar hij gaat kijken in de praktijk;
beoordeelt hij of het gaat om enkele fouten of een patroon van afwijkingen; • is er sprake van slechts enkele fouten, dan bespreekt de inspecteur dit met de eindverantwoordelijke. De inspecteur beschrijft elke fout in de rapportage. De beoordeling is ‘voldoende’;
gegaan is, volgt binnen drie maanden na de start het jaarlijkse
- om een inspectiebezoek af te leggen;
• is er een patroon van fouten, dan volgt de beoordeling ‘onvoldoende’;
of periodieke onderzoek. Op dat moment moet de kinder-
- om nadere informatie in te winnen;
• heeft u een meningsverschil over de inschatting van een risico met de inspecteur en kunt u aantonen dat u een
opvang aan alle kwaliteitseisen voldoen. Er zijn twee uit-
- om de reguliere inspectie naar voren te halen;
bewuste keuze maakt waarvan u de consequenties overziet en waarvoor draagvlak is, dan volgt de beoordeling
zonderingen: het pedagogisch beleidsplan en het reglement
- om de klacht te betrekken bij het volgende
‘voldoende’ en een beschrijving van het meningsverschil.
van de oudercommissie moeten uiterlijk binnen zes maanden
inspectiebezoek.
na de melding vastgesteld worden. Zijn beide bij het eerste
De inspecteur neemt waar en geeft een oordeel. Verder schrijft de inspecteur een beschouwing en adviseert hij de gemeente over vervolgstappen. De gemeente bepaalt na het verschijnen van het rapport hoe zwaar ze een bepaalde
periodiek onderzoek nog niet af, dan geeft de inspecteur bij
Beperkt periodiek onderzoek
het inspectieonderzoek daarover nog geen negatief oordeel.
Gemeenten kunnen afspreken om een jaar extra aandacht
overtreding vindt en wat dat betekent voor de handhaving.
Wat betekent handhaving voor u?
14
15 De gemeente is verantwoordelijk voor de handhaving
Blijft een eigenaar van kinderopvang ook na waarschuwingen
van de Wet kinderopvang. Zij moet er dus voor
en meer controles in gebreke bij het voldoen aan de
zorgen dat houders van kinderopvang de wet- en
kwaliteitseisen, dan hebben gemeenten diverse sanctie-
regelgeving naleven en treedt op als dat niet gebeurt .
mogelijkheden, variërend van een waarschuwingsbrief tot
Hoe een gemeente de wet handhaaft, kan per
sluiting van de kinderopvang.
gemeente verschillen. Gemeentebeleid bij overtredingen De gemeente wijst ambtenaren van de GGD aan als toe-
In het handhavingsbeleid kan de gemeente vastleggen
zichthouder en meldt dat in een lokaal verspreid dagblad,
hoe ze omgaat met overtredingen van de Wet kinderop-
nieuwsblad of huis-aan-huisblad. Daarnaast is elke gemeente
vang. Dan weten houders, inspecteurs en ouders precies
verplicht een gemeentelijk register aan te leggen van
waar ze aan toe zijn. Vraagt u bij uw gemeente na hoe
kinderopvangvormen. De gemeenten rapporteren jaarlijks
het gemeentelijke handhavingsbeleid eruitziet en waar
over het toezicht op de kinderopvang aan de gemeenteraad
u informatie daarover kunt vinden.
en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De gemeente staat ook zelf weer onder toezicht, namelijk
Soms handhaving door de GGD
van de Inspectie voor Werk en Inkomen (IWI). IWI rappor-
In uitzonderlijke gevallen kan ook de GGD handhaven,
teert op haar beurt aan de minister.
door het geven van een schriftelijk bevel. Dat kan alleen als de inspecteur vindt dat de kwaliteit van de kinderopvang
Een onvoldoende score, en dan?
bij een kindercentrum of gastouderbureau zo tekortschiet,
Scoort een houder onvoldoende op de kwaliteitseisen in de
dat het nemen van maatregelen eigenlijk geen uitstel kan
Wet kinderopvang en de beleidsregels, dan zal de gemeente
vergen. In een bevel beschrijft de inspecteur onder andere:
of de GGD of een combinatie van beide vaak allereerst met
• op welke punten een houder niet of onvoldoende
de houder proberen afspraken te maken over verbeteringen. Hebben die afspraken geen effect, dan bepaalt de gemeente welke maatregelen ze tegen een houder neemt. Ze doet dat op basis van het rapport met daarin het advies van de inspecteur en het gemeentelijke handhavingsbeleid.
voldoet aan de voorschriften; • de maatregelen die een houder moet nemen in verband met de geconstateerde overtredingen; • de termijn waarbinnen de houder de maatregelen moet nemen en hoe dit vervolgens wordt gecontroleerd.
Een klacht over toezicht of handhaving?
16
17 Het kan voorkomen dat u een klacht hebt over het
Wil een houder een klacht indienen over het handhaven
toezicht door de inspecteur of over de handhaving
door een gemeente, dan kan dat meestal via een gemeen-
door de gemeente. Dan kunt u bij de GGD en de
telijke klachtenprocedure of een gemeentelijke ombudsman.
gemeente terecht. De klachtenprocedures kunnen
Vraagt u bij uw gemeente na hoe het beleid in dit opzicht
per GGD en per gemeente verschillen.
is. Een klacht kan meestal alleen worden ingediend tegen feitelijk handelen van de gemeente. Neemt de gemeente
Een houder kan een klacht indienen over het gedrag van de
een besluit over handhavingmaatregelen dan kunt u tegen
inspecteur. Dat kan bij uw regionale of lokale GGD. De klacht
dat besluit bezwaar aantekenen, en daarna eventueel in
wordt dan behandeld volgens de klachtenpro c e d u re van die
beroep bij de administratieve rechter. Totdat die rechter
GGD. De procedure kunt u bij uw GGD opvragen. Een klacht
anders beslist, blijft overigens wel het besluit van de
indienen over het inspectierapport op zich is niet mogelijk.
gemeente gelden. U moet zich daar dan aan houden.
Meer informatie op internet
18
19 Tal van organisaties zijn betrokken bij het beleid en
digitaal beschikbaar via www.ggdkennisnet.nl/27392.
de uitvoering betreffende het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang. Via onderstaand overzicht krijgt
Inspectie Werk en Inkomen
u snel inzage waar u meer achtergrondinformatie
www.iwiweb.nl is de site van de Inspectie Werk en Inkomen
kunt vinden.
(IWI). Deze instantie houdt toezicht en oordeelt onafhankelijk over de uitvoering van de sociale zekerheid.
ABVAKABO FNV www.abvakabofnv.nl is de site van de ABVAKABO FNV.
Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid
Deze bevat onder meer nieuws en een handige vraag- en
Het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid ontwikkelt
antwoord rubriek over de kinderopvang.
richtlijnen. Zie www.ggdkennisnet.nl/lchv onder het kopje ‘Kindercentra’ voor documenten op dit terrein.
BOinK www.boink.info is de site van de belangenvereniging van
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
ouders in de kinderopvang. De site geeft informatie vanuit
Bij zoeken met het trefwoord kinderopvang op www.szw.nl
het oogpunt van ouders.
wordt een overzicht gegeven van overheidsdocumenten op het terrein van de kinderopvang. De Wet kinderopvang is
Consument en Veiligheid
beschikbaar via www.wetten.overheid.nl. Voor vragen over
www.veiligheid.nl is de site van Consument en Veiligheid.
de Wet kinderopvang kunt u contact opnemen met het
Iedere kinderopvangorganisatie moet een risico-inventarisatie
ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid via
veiligheid en gezondheid uitvoeren. Deze website biedt hier
telefoon 0800-9051.
informatie over. Ook kunt u via deze website de methoden Veiligheidsmanagement, methode voor de kinderdag-
MOgroep
verblijven, Veiligheidsmanagement, methode voor de buiten-
www.mogroep.nl is de site van de MOgroep,
schoolse opvang, en Veiligheidsmanagement, methode
de brancheorganisatie voor Welzijn & Maatschappelijke
voor gastouderbureaus downloaden.
Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang.
De Branchevereniging Ondernemers in de Kinderopvang
NIZW
www.kinderopvang.nl is de site van de Branchevereniging
Het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn
Ondernemers in de Kinderopvang. Deze vereniging behartigt
(www.nizw.nl) heeft een speciale website over de jeugd:
de belangen van Nederlandse ondernemers die professionele
www.nizwjeugd.nl. Deze site bevat een onderdeel met
opvang bieden aan kinderen in de leeftijd van 0 tot en met
informatie over de kinderopvang.
12 jaar. Op de site vindt u onder meer beknopte informatie over de Wet kinderopvang.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten www.vng.nl is de site van de Vereniging van Nederlandse
GGD Nederland
Gemeenten. U klikt door naar jeugd, onderwijs en cultuur,
www.ggd.nl is de website van GGD Nederland. GGD
en gaat vervolgens via ‘jeugd’ naar ‘kinderopvang’. U vindt
Kennisnet (www.ggdkennisnet.nl), de portal voor de open-
hier onder andere de handreiking voor gemeenten
bare gezondheidszorg, bevat onder meer veel achtergrond-
Kwaliteit handhaven in de kinderopvang. Op weg naar een
informatie over het toezicht op de kwaliteit van de kinder-
transparant handhavingsbeleid. Ook bij ‘Veelgestelde vragen’
opvang. De beleidsregels kwaliteit kinderopvang en de
vindt u vragen en uitgebreide antwoorden over kwaliteit in
toetsingskaders voor de verschillende opvangvormen zijn
de kinderopvang.
20
