Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?
Maaike Veldhuizen • Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts • Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige en stafmedewerkster palliatieve zorg.
“Doodgaan behoort tot het zeer weinige dat niet zou mogen, toch wordt het veel gedaan” Uit gedicht Rafels: Jan Eijkelboom (1926-2008)
Socrates drinkt zijn eigen gifbeker 399 vcr Jacques Louis David
INHOUD • Video Ad • Palliatieve zorg: – Wat is het, voor wie en waar? • Versterven • Morfine facts en fabels • Palliatieve sedatie • Pauze • Euthanasie • Rol van wilsverklaringen • Vragen
Palliatieve zorg
Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden d.m.v. signalering en behandeling van problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.
“leven toevoegen aan de dagen, geen dagen toevoegen aan het leven”
Voor wie • Kanker • Hart- en vaatziekten • Longziekten als COPD • Nierfalen • Neurologische aandoening, bijv. beroerte, ziekte van parkinson ,dementie, multiple sclerose • “ouderdom”
Palliatieve zorg versus Palliatief terminale zorg
Waar sterven we? • 1/3 ZH • 1/3 thuis • 1/3 VpVz huis
Palliatieve zorg: waar en door wie? Complementaire zorg
Consulenten palliatieve zorg vrijwilligers
Verpleegkundige Huisarts
k
Patient en naasten
fysiothera pie
Dietiste
Specialisten ziekenhuis Psycholoog Thuiszorg
Dominee, pastor , geestelijk verzorgende Huishoudelij ke hulp
Onze regio
• http://www.quartztransmur • IKCnet.nl • 3-2 a.s. Oncologie en Palliatieve markt Elkerliek zh • Arts palliatieve zorg Elkerliek ziekenhuis.
Versterven
versterven Het verschijnsel, dat een patiënt onbewust als onderdeel van het normale stervensproces geleidelijk minder gaat eten en drinken en uiteindelijk overlijdt Andere mogelijkheden van versterven: • Stoppen van bijv. sondevoeding, infusen • Per acuut bewust stoppen met eten en drinken
Morfine:
Een goed en onmisbaar middel tegen pijn en benauwdheid in de palliatieve zorg
Fabels over morfine: • Van morfine heb je steeds meer nodig • Morfine werkt verslavend • Morfine werkt levensbekortend • Als je een morfinepompje krijgt is het snel afgelopen • Van morfine word je suf • Morfine heeft veel bijwerkingen
Palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie
Het verlagen van het bewustzijn (“in slaap brengen”) in de laatste levensfase ( < 1 week) met het doel ernstig lijden te bestrijden dat niet op een andere acceptabele wijze te verlichten is.
Palliatieve sedatie is al eeuwenoud normaal medisch handelen in een moderne richtlijn
Ziekbed prins Maurits,1625 Jacques de Gheyn
Euthanasie
Euthanasie • Euthanasie is het opzettelijk levensbeëindigend handelen door toediening van bepaalde middelen door een arts op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt zelf bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden. • Euthanasie is strafbaar, behalve wanneer de arts aan alle wettelijk vastgelegde zorgvuldigheidseisen heeft voldaan en er melding van heeft gemaakt.
Zorgvuldigheidseisen • • • • • •
Wilsbekwaam Patiënt op de hoogte van diagnose en prognose Vrijwillig Geen opwelling, dus duurzaam Ondraaglijk en uitzichtloos lijden Geen andere mogelijkheden dit lijden te bestrijden. • Onafhankelijke beoordeling 2e arts • (gewenst : een wilsverklaring) • Goede uitvoering
It takes two to tango
• Heb ik recht op euthanasie? • Als ik een wilsverklaring heb opgesteld, is er dan een garantie op euthanasie? • Kan mijn familie voor mij euthanasie vragen als ik dit zelf niet meer kan?
Euthanasie en palliatieve sedatie
• Het zijn twee totaal verschillende zaken! • Palliatieve sedatie is geen alternatief voor euthanasie! • Praat er een vroeg stadium over met de behandelend arts. • “Recht op” is er niet.
Euthanasie en Palliatieve sedatie: aantallen euthanasie
Palliatieve sedatie
1995
2.4%
19%
2001
2.5%
20%
2005
1.7%
25%
wat is géén euthanasie? 1. Het niet instellen of staken van een medisch zinloze behandeling
Wat is géén euthanasie? 1. Het niet instellen of staken van een medisch zinloze behandeling 2. Het weigeren van een behandeling door de patiënt 3. Pijn en symptoombestrijding. “palliatieve zorg”
Wilsverklaringen
Wilsverklaringen
• Niet behandelverklaringen • Euthanasieverklaring
Wilsverklaring en dan?
• Schrijf niet alleen een wilsverklaring, praat erover met uw arts(en) en uw naasten!
Wilsverklaring en dan? ik trok een streep tot hier nooit ga ik verder dan tot hier Toen ik verder ging trok ik een nieuwe streep, en nog een streep De zon scheen en overal zag ik mensen haastig en ernstig, en iedereen trok een streep en ging verder Toon Tellegen
• Een wilsverklaring heeft maar beperkte houdbaarheid; evalueer deze tijdig en pas aan!
Voor een goed levenseinde:durf vooruit te kijken; voor een goed leven: geniet van vandaag!
“Doodgaan behoort tot het zeer weinige dat niet zou mogen, toch wordt het veel gedaan” Uit gedicht Rafels: Jan Eijkelboom (1926-2008)
Met dank voor uw belangstelling wens ik u een:
