Jaar verslag 2014 KopGroep Bibliotheken
www.kopgroepbibliotheken.nl @kopgroepbieb facebook.com/kopgroepbibliotheken
VOORWOORD In 2014 hebben we flink de handen uit de mouwen gestoken, want er gebeurde veel op diverse terreinen. In januari gingen de onbemande vestigingen in de gemeente Hollands Kroon van start. Deze reorganisatie kostte arbeidsplaatsen en dwong ons tot een ander niveau van dienstverlening. In Den Helder kreeg de bouw van de nieuwe centrale bibliotheek steeds meer vorm, de bibliotheek van Texel vierde feest vanwege het 50-jarige bestaan, terwijl in de gemeente Schagen een grote bezuinigingsoperatie werd aangekondigd. Voor onze klanten waren deze berichten soms verwarrend. KopGroep Bibliotheken heeft een regiofunctie en vier verschillende gemeenten als opdrachtgever. Dat betekent dat niet (meer) overal hetzelfde kan worden aangeboden. Het is voor ons een uitdaging om hier vorm aan te geven en dit te vertalen naar onze klanten. Daarom was 2014 vooral een jaar waarin we nieuwe kansen aangrepen. Op Texel ging de succesvolle pilot ‘Bibliotheek voor Ondernemers’ van start, we professionaliseerden ons verder op het gebied van mediawijsheid en ontwikkelden plannen om van de nieuwe centrale bibliotheek ‘de huiskamer van de stad’ te maken. We vierden uitgebreid de 60ste Kinderboekenweek, kregen bekende schrijvers als Kees van Kooten, Midas Dekkers en Jelle Brandt Corstius op bezoek en haalden zelfs het landelijke nieuws met de start van de campagne Nederland Leest. Kortom: een intensief jaar voor KopGroep Bibliotheken!
Mannes Westra, directeur
3
Dienstverlening Onbemande vestigingen Hollands Kroon van start In januari 2014 ging de gereorganiseerde dienstverlening van start in de gemeente Hollands Kroon. In opdracht van de gemeenteraad werden de bibliotheken in Anna Paulowna, Nieuwe Niedorp en Wieringerwerf getransformeerd tot onbemande vestigingen met zelfbediening. De bibliotheek van Anna Paulowna verhuisde naar een kleiner pand aan de Molengang, de vestiging in Nieuwe Niedorp werd compacter gemaakt en ook de bibliotheek van Wieringerwerf werd kleiner in oppervlakte. Klanten moesten uiteraard wennen aan deze nieuwe opzet, maar door het inzetten van vrijwillige toezichthouders -onder leiding van een coördinator- konden veel bezoekers geholpen worden om hun weg te vinden in de onbemande bibliotheken. De collectie in de onbemande bibliotheken is kleiner, maar klanten kunnen online uit de complete catalogus van KopGroep Bibliotheken bestellen. De ruimere openingstijden wordt door veel klanten gewaardeerd. Helaas heeft de reorganisatie ook leden gekost: 3,58% van de volwassen leden uit Hollands Kroon heeft het abonnement in 2014 opgezegd. De gemeente Hollands Kroon heeft ervoor gekozen om de jeugdbus in te zetten als dienstverlening voor kinderen tot 12 jaar. Dat betekende dat de jeugdafdelingen uit bovengenoemde vestigingen verdwenen.
Kinderen van De Sluis en De Regenboog uit Anna Paulowna mochten jeugdbus 2 als eerste uitproberen
4
Tweede jeugdbus rijdt door Noordkop De jeugdbus was oorspronkelijk bedoeld als aanvulling op de bestaande dienstverlening en specifiek bestemd voor kleine kernen zonder bibliotheek. Eén jeugdbus was te weinig om de bezuinigingen in Hollands Kroon op te vangen, daarom werd een tweede in gebruik genomen. Jeugdbus 2 is een kleinere versie van de eerste, maar net zo’n opvallende verschijning op de weg. Monique Dozy ontwierp ook van deze bus de buitenkant, die zich laat lezen als een groot stripboek vol tekeningen en figuurtjes. De rijdende jeugdbibliotheken komen volgens een driewekelijks rooster naar alle basisscholen in de gemeente Hollands Kroon en de andere kleine kernen in de Noordkop. Ze staan dan een dag of dagdeel voor de deur, zodat alle groepen van de school gebruik kunnen maken van de collectie. Ook ouders met peuters zijn welkom. Stalling bussen In het voorjaar van 2014 heeft KopGroep Bibliotheken een stalling annex magazijnruimte in gebruik genomen in Anna Paulowna. Op industrieterrein Kruiswijk zijn twee units ingericht ten behoeve van de stalling van de twee jeugdbussen. Boven is ruimte voor de achtergrondcollectie van de bussen. Daarnaast is er een ruimte ingericht voor een collectie voor volwassenen. Uit deze voorraad worden de onbemande bibliotheken voorzien van wisselcollecties.
Een historisch moment: de eerste paal voor de nieuwe centrale bibliotheek
Bibliotheek Wieringerwerf in Cultuurschuur De onbemande bibliotheek van Wieringerwerf verhuisde in september naar de overkant van het Loggersplein. Daar werd een prachtige locatie betrokken op de begane grond van de Cultuurschuur, in het voormalige gemeentehuis van Wieringermeer. De Cultuurschuur heeft ruim 25 huurders en is in een paar maanden tijd al uitgegroeid tot een bruisend cultureel centrum met vele bezoekers. KopGroep Bibliotheken spint garen bij deze nieuwe locatie en zag vanaf september het ledenaantal in Wieringerwerf weer licht groeien. Eerste paal School 7 start nieuwbouw Opdrachtgever Woningstichting Den Helder en aannemersbedrijf Dozy zijn de eerste maanden van 2014 bezig geweest met voorbereidende werkzaamheden in School 7. Uiteindelijk kon 24 september het officiële startsein worden gegeven voor de bouw van de nieuwe centrale bibliotheek. Bibliotheekdirecteur Mannes Westra draaide hiervoor als ‘eerste paal’ een mortelschroefpaal in de grond. In totaal werden er 170 palen van 12 meter lang aangebracht om te voorkomen dat het oude schoolgebouw instort door de bouwwerkzaamheden. De combinatie van nieuwbouw met het renoveren van de ruim honderd jaar oude school maakt het project arbeidsintensief. De bouwkundige oplevering van het door Drost + van Veen ontworpen gebouw is naar verwachting eind 2015.
Leescafé bibliotheek Schagen Eind december is de exploitatie van het Leescafé in bibliotheek Schagen gestopt. Het bleek helaas niet mogelijk om deze voorziening kostendekkend te exploiteren met medewerkers van Noorderkwartier. Uiteraard kunnen de klanten gewoon gebruik blijven maken van de faciliteiten. Er wordt in 2015 waarschijnlijk een doorstart gemaakt met behulp van vrijwilligers van de stichting Wonen Plus Welzijn. Ondernemers actief in bibliotheek Op Texel startte in januari de pilot ‘Bibliotheek voor Ondernemers’. De bedoeling is (startende) zelfstandige ondernemers de kans te geven zich bij te spijkeren, onder andere op het gebied van ICT. Er kwam een programma met lezingen, workshops, een ‘open inloop’ voor vragen over specifieke onderwerpen en de mogelijkheid om te netwerken met andere ondernemers. Het doel is dat ondernemers in een ontspannen sfeer aan hun netwerk kunnen bouwen en hun ideeën en eventuele problemen kunnen delen. Dit draagt bij aan een goed economisch ondernemersklimaat. Strategisch marketeer in dienst In september heeft KopGroep Bibliotheken, samen met bibliotheek Kennemerwaard, een strategisch marketeer in dienst genomen. Op deze manier kunnen er gezamenlijk marketinginspanningen gedaan worden, kan er professioneel marktonderzoek plaatsvinden en kan er een nog betere aansluiting gevonden worden op de wensen en behoeften van de klanten (leden en niet-leden) en stakeholders (gemeenten en samenwerkingspartners).
Ruime openingstijden voor de Cultuurschuur in Wieringerwerf
5
Mediawijsheid
educatie
Uitleen e-books van start Begin 2014 werd landelijk het nieuwe e-bookplatform voor bibliotheekleden gelanceerd. Deze e-books zijn voor leden van een openbare bibliotheek gratis te downloaden op tablet, smartphone, laptop of e-reader. De e-books zijn zodanig beveiligd dat ze na drie weken automatisch verwijderd worden van de (mobiele) apparaten. Bij de start waren 5.000 titels beschikbaar (ongeveer een kwart van het aanbod in Nederland) maar dat aantal is gedurende het jaar sterk gestegen. KopGroep Bibliotheken is blij met deze uitbreiding van haar dienstverlening. In 2014 werden in ons werkgebied 7522 e-books uitgeleend.
De afdeling educatie heeft in 2014 meer dan 450 activiteiten uitgevoerd uit het programma-aanbod Doe de Bieb voor het basisonderwijs. Daarnaast maken 360 leerkrachten gebruik van een Klasse!Pas. KopGroep Bibliotheken organiseert niet alleen activiteiten voor kinderen, ook aan leerkrachten en pedagogisch medewerkers van de voorschoolse opvang werden trainingen en cursussen gegeven. Zo werd een groep leerkrachten opgeleid tot leescoördinator, was er in samenwerking met Triade een inspiratieworkshop rond de Kinderboekenweek en werden in de aanloop naar de Nationale Voorleesdagen praktische workshops georganiseerd voor pedagogisch medewerkers. Daarnaast zette KopGroep Bibliotheken haar expertise in op diverse ouderavonden. In samenwerking met de Onderwijsbegeleidingsdienst en OSG Texel werden voorlichtingsbijeenkomsten over dyslexie georganiseerd voor ouders en kinderen.
Workshops e-books Om de klanten te helpen bij het downloaden van e-books werden in diverse vestigingen korte workshops gegeven. Deze workshops waren een vervolg op de succesvolle tablettour waarbij het publiek werd voorgelicht over verschillende soorten tablets en de digitale mogelijkheden van het apparaat. KopGroep Bibliotheken ziet het als een belangrijke taak om burgers mediawijzer te maken. Tabletcafé en Digibar Met groot succes werd in het Leescafé van Schagen wekelijks een Digibar georganiseerd en op Texel maandelijks een Tabletcafé. Het principe van beide activiteiten is hetzelfde: de beste tips en trucs rond tablets delen met anderen en daar zelf ook wijzer van worden. In een informele sfeer wisselen bezoekers ervaringen, nieuwtjes, apps en spelletjes uit.
6
Feest tijdens Kinderboekenweek De Kinderboekenweek bestond 60 jaar en dat werd uitgebreid gevierd. Het thema was heel toepasselijk: Feest! Er werden veel activiteiten georganiseerd. Zo werden de leerlingen van groep 3 en 4 uitgedaagd om een digitaal prentenboek te maken. Zij konden een prijs winnen: een bezoek van een échte schrijver in de klas. De St. Aloysiusschool in Schagen maakte het beste prentenboek over Fee Fleur en won daarmee een bezoek van jeugdauteur Marianne Witte.
Feest in alle bibliotheken tijdens de Kinderboekenweek
Rondje Cultuur: een jaarlijks succes Tijdens Rondje Cultuur bezochten ruim vierhonderd derdeklassers uit het voortgezet onderwijs de culturele instellingen in Den Helder. Zo maken zij op actieve wijze kennis met de diverse facetten van kunst en cultuur. In de bibliotheek volgden de leerlingen van Scholen aan Zee workshops ‘illustreren’. Beroepsillustratoren Juliette de Wit en Jan Lieffering lieten zien hoe zij werken en vervolgens gingen de leerlingen zelf aan de slag. De leerlingen van het lyceum kregen een minicollege van schrijver Ernest van der Kwast.
Texel 50 jaar jong Bibliotheek Texel bestond in 2014 precies 50 jaar en dat werd gevierd met tal van activiteiten. Niemand minder dan Kees van Kooten verzorgde in maart de aftrap van het jubileumjaar. De populaire schrijver kwam speciaal hiervoor naar het eiland. In oktober werd tijdens de Kinderboekenweek feest gevierd met Tosca Menten. Deze kinderboekenschrijfster is een van de bekendste Nederlandse jeugdauteurs. Het jubileumjaar werd afgesloten met een groot Boekenbal waar zo’n achttien Texelse schrijvers, dichters en columnisten zich presenteerden.
Voorlezen maakt van kleine kinderen grote lezers Kinderen vinden het heerlijk om te worden voorgelezen. Voorlezen is leuk en gezellig, maar ook heel belangrijk voor de taalontwikkeling van jonge kinderen. Daarom stimuleert KopGroep Bibliotheken het voorlezen aan kinderen die zelf nog niet kunnen lezen. In alle bemande bibliotheken wordt in de even weken voorgelezen aan peuters en kleuters. Daarnaast wordt ruime aandacht besteed aan de Nationale Voorleesdagen, een landelijke campagne die het voorlezen aan jonge kinderen promoot. De Voorleesdagen werden voorafgegaan door diverse workshops voor pedagogisch medewerkers van de kinderopvang. Het bekroonde prentenboek Krrr…okodil! van Catherine Rayner werd in diverse kleuterklassen en bibliotheken voorgelezen en daarnaast organiseerde KopGroep Bibliotheken meerdere voorstellingen rond dit boek in Schagen, Den Helder en op Texel.
Start Nederland Leest in Schagen KopGroep Bibliotheken kwam landelijk in het nieuws met de start van Nederland Leest. Schrijver Maarten ’t Hart vloog 1 november vanuit zijn woonplaats met een helikopter naar de ijsbaan in Schagen. Daar werd hij ontvangen door bibliotheekdirecteur Mannes Westra en burgemeester Marjan van Kampen, die het eerste gesigneerde exemplaar van de speciale heruitgave van zijn boek Een vlucht
ROC-cursisten bijgeschoold Bibliotheekprofessionals gaven in Den Helder en Schagen gastlessen aan derdejaars cursisten van de opleidingen Pedagogisch medewerker en Onderwijsassistent over: ‘boeken voor jonge kinderen in relatie tot de taalontwikkeling’.
regenwulpen in ontvangst nam. Dieuwertje Blok leest voor De spannende weken voor vijf december werden extra feestelijk omdat Dieuwertje Blok, de presentatrice van het Sinterklaasjournaal, in november Sinterklaasverhalen kwam voorlezen in de centrale bibliotheek van Den Helder. Het optreden was speciaal bedoeld voor vaders en kinderen als onderdeel van de campagne Vaders voor Lezen. Mannen lezen over het algemeen minder voor dan vrouwen en komen ook minder vaak in de bibliotheek. Om vaders bewust te maken van de belangrijke rol die zij op dit gebied spelen, werden ze opgeroepen om meer en vaker voor te lezen.
Lezen en literatuur KopGroep Bibliotheken organiseerde in 2014 een gevarieerd programma van (literaire) lezingen, workshops en andere activiteiten. Zo kwamen onder meer de schrijfsters Judith Koelemeijer en Andrea Vreede op bezoek, waren er boekpresentaties, kunstlezingen, reislezingen en presentaties rond lokale historische onderwerpen. Er vonden workshops plaats om mensen op weg te helpen bij genealogisch onderzoek, maar ook bij het zoeken naar werk en in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen was er een cultuurdebat op Texel. In totaal werden ruim 150 activiteiten georganiseerd, waarbij werd samengewerkt met diverse partners. Het programma werd bekend gemaakt via de pers, de website en de maandelijkse digitale nieuwsbrief. Enkele hoogtepunten worden hierna uitgelicht:
Maarten ’t Hart kwam met een helikopter naar Schagen
7
KOPGROEP BIBLIOTHEKEN Managementteam dhr. Mannes Westra, directeur/bestuurder mevr. Hanneke van Ouwerkerk, manager back-office mevr. Jacinta Krimp, manager front-office Raad van Toezicht dhr. Martin van der Jagt, voorzitter mevr. Arja Kapitein mevr. Annie Kloosterboer Locaties Anna Paulowna, Callantsoog, Den Helder Centrale, Hippolytushoef, Julianadorp, Middenmeer, Nieuw Den Helder, Nieuwe Niedorp, Schagen, de Schooten, Texel, Tuitjenhorn, Wieringerwaard, Wieringerwerf en ’t Zand. Opdrachtgevers Gemeente Den Helder, Gemeente Hollands Kroon, Gemeente Schagen, Gemeente Texel.
8
IN CIJFERS 2014
2013
163.629
164.459
Leden totaal
39.050
37.973
Jeugdleden
20.657
19.791
Volwassen leden
18.393
18.182
278.857
276.601
1.069.572
1.264.320
Bezoekers fysiek
672.693
614.205
Bezoekers website
224.734
218.826
13.822
13.175
Aantal FTE
34
40,5
Aantal medewerkers
85
100
190
220
Inwoners werkgebied
Collectie Uitleningen
Ontvangers nieuwsbrief
Aantal vrijwilligers
Baten
Begroting 2014
Exploitatie 2014
Exploitatie 2013
€ 549.590
€ 499.465
€ 582.305
€ 3.710.095
€ 3.644.608
€ 4.087.980
€ 113.066
€ 349.473
€ 394.748
€ 4.372.751
€ 4.493.546
€ 5.065.033
€ 881.738
€ 695.013
€ 995.333
Personeel
€ 1.947.257
€ 1.950.000
€ 2.179.324
Media en overige lasten
€ 1.503.586
€ 1.591.372
€ 1.840.212
€ 4.332.581
€ 4.236.385
€ 5.014.869
Bijdrage leners Subsidies Overige baten Totaal Baten
Lasten Huisvesting
Totaal Lasten
9
IN BEELD
10
11
Colofon
Tekst : Managementteam Eindredactie : Anita Ruder Ontwerp & uitvoering : Grafisch Centrum Eelan Fotografie : KopGroep Bibliotheken
