kopgroepbibliotheken

Jaar verslag 2013 KopGroep Bibliotheken

www.kopgroepbibliotheken.nl @kopgroepbieb facebook.com/kopgroepbibliotheken

VOORWOORD 2013 was tot nu toe het moeilijkste jaar in het betrekkelijk korte bestaan van KopGroep Bibliotheken. In 2012 kondigde de gemeente Hollands Kroon aan om vanaf 2014 fors op het bibliotheekbudget te korten en dus stond 2013 volledig in het teken van deze bezuiniging. Het was een heksentoer om met 60% minder subsidie een afgeslankte vorm van dienstverlening te ontwikkelen. Zo moest een aantal bemande vestigingen veranderen in een onbemande variant. Er is hard gewerkt om deze reorganisatie rond te kunnen krijgen. Voor de medewerkers van KopGroep Bibliotheken was 2013 hierdoor een jaar vol onzekerheden. Voor zestien medewerkers leidde de reorganisatie tot het einde van hun dienstverband per 31 december 2013. Vanwege de negatieve berichten over de bezuinigingen vroegen veel bibliotheekleden zich af of ze nog wel lid moesten blijven. Het voortbestaan van de bibliotheken in Hollands Kroon was immers onzeker. Helaas heeft een flink aantal mensen ook daadwerkelijk het lidmaatschap beëindigd. Onder deze opzeggers waren veel mensen die geen gebruik willen maken van een ‘onbemande’ vestiging. Daaruit blijkt dat een bibliotheek veel meer is dan alleen een uitleenpunt van boeken en andere materialen. We hebben ook een belangrijke culturele, ontmoetings- en adviesfunctie, die met het instellen van onbemande bibliotheken verloren gaat. Gelukkig zijn er uit andere gemeentes positieve ontwikkelingen te melden. De bibliotheek van Schagen verhuisde in februari naar Cultuurhuis Markt 18. Een gebeurtenis waar lang naar uitgekeken was. De opening van de bibliotheek ging gepaard met een flinke uitbreiding van de openingsuren. Blikvanger is het Leescafé in de grote glazen serre aan de Markt. In Den Helder werd door Woningstichting gestart met de verbouwing van School 7 tot nieuwe centrale bibliotheek. Het door de combinatie Drost + van Veen architecten / Mars Interieurarchitecten ontworpen gebouw moet een brug slaan tussen het winkelgebied en Willemsoord. Leesbevordering, met name voor kinderen, is een belangrijk speerpunt voor KopGroep Bibliotheken. Daarom rijdt er vanaf mei een vrolijk beschilderde jeugdbus -met twee verdiepingen- naar de basisscholen in de kleine kernen. Door sponsoring van de Rabobank en subsidie van de provincie Noord-Holland kon de bovenverdieping worden uitgerust met een multitouchtafel en iPads met innovatieve programma’s rond leesbevordering. Zonder financiële steun hadden we de jeugdbus nooit in deze vorm kunnen realiseren!

Mannes Westra, directeur/bestuurder

3

REORGANISATIE In augustus 2012 kregen wij van de gemeente Hollands Kroon te horen dat er vanaf 2013 een bezuiniging van 60% op het bestaande budget zou worden toegepast. Hoewel we door het aanspannen van een bezwaarprocedure hebben kunnen bewerkstelligen dat deze maatregel niet in 2013 zou ingaan, maar in 2014, was het onvermijdelijk om fors op de personeelskosten te korten. Er werd een reorganisatieplan gemaakt dat op 1 juli 2013 werd vastgesteld. De reorganisatie betrof met name de bibliotheken in de gemeente Hollands Kroon. Maar omdat bij gedwongen ontslag van medewerkers het afspiegelingsbeginsel op de gehele organisatie van KopGroep Bibliotheken moest worden toegepast, werden ook front-office medewerkers van vestigingen buiten de gemeente Hollands Kroon slachtoffer van de bezuinigingen. Ook in de back-office werden enkele functies geheel of gedeeltelijk opgeheven. Het uiteindelijke reorganisatieplan voorzag in een inkrimping van de totale personeelsformatie van 40,5 fte naar 32,14 fte (exclusief de invalformatie en opruimhulpen). Als gevolg hiervan werden zestien medewerkers geheel of gedeeltelijk ontslagen. Acht medewerkers van diverse vestigingen in Hollands Kroon raakten niet hun baan, maar wel hun werkplek kwijt en werden herplaatst. Bij de reorganisatie was de Regeling Sociaal Plan uit de CAO Openbare Bibliotheken van toepassing. Met alle voor ontslag voorgedragen medewerkers is een vaststellingsovereenkomst gesloten. Twee medewerkers

Lekker een krantje lezen in het Leescafé

4

hebben gekozen voor een coaching traject met begeleiding van werk naar werk. Alle andere medewerkers kozen voor een ontslagvergoeding. Bij het opstellen van het reorganisatieplan is nauw overleg geweest met de Ondernemingsraad. De OR heeft zich kritisch opgesteld ten aanzien van de forse inkrimping van de formatie. Maar de onvermijdelijkheid daarvan werd ook door de OR ingezien. De OR heeft enkele verbeteringen in het Sociaal Plan bepleit: verhoging van de vermenigvuldigingsfactor in de formule voor de ontslagvergoeding en doorbetaling van de pensioenpremie voor de medewerkers van 60 jaar en ouder voor een periode van drie jaar.

DIENSTVERLENING De bezuinigingen van de gemeente Hollands Kroon hebben grote consequenties voor het bibliotheekwerk. Met minder dan de helft aan subsidie werd KopGroep Bibliotheken gedwongen om de dienstverlening anders in te richten. Gezien het grote belang van taalontwikkeling en leesbevordering bij kinderen is het accent op peuters en basisschoolleerlingen gelegd. Bibliotheek Hippolytushoef ging vanaf juni 2013 verder als een ‘onbemande’ vestiging voor volwassen leden.

De bibliotheken van Anna Paulowna, Niedorp en Wieringerwerf volgden in januari 2014. Hiermee kan flink worden bespaard op personeelskosten. In de onbemande bibliotheken is geen personeel aanwezig; alles is gericht op zelfbediening. Het -enige- voordeel van deze manier van werken is verruiming van de openingstijden. Ook in de gemeente Schagen is het nodige veranderd. Door eerdere bezuinigingen in de voormalige gemeente Zijpe werd de bibliotheek van Callantsoog verplaatst van de Schoolstraat naar het Dorpsplein. Er is daar gekozen voor een nieuwe formule: de Plug-in. Dit is een minibibliotheek voor volwassenen met zelfbediening. Daarnaast ging de bibliotheek van ’t Zand in juni verder als ‘onbemande bibliotheek’ op een andere locatie in de Multitreffer. In maart werd in Schagen een nieuwe bibliotheek in Cultuurhuis Markt 18 geopend op een centrale plek, midden in het centrum. Vanuit het Leescafé hebben bezoekers een schitterend uitzicht over de Markt. Het Leescafé wordt door de bibliotheek geëxploiteerd met personeel van Noorderkwartier. Door een andere inzet van de personeelsbezetting konden de openingstijden van de bibliotheek flink worden verruimd met hetzelfde aantal mensen. De reacties van het publiek zijn erg positief en het ledenaantal is gestegen.

Er is een jeugdbus gekomen voor kinderen tot 12 jaar, die sinds mei is gaan rijden naar de kleine woonkernen in de Noordkop. Deze rijdende jeugdbibliotheek komt volgens een driewekelijks rooster naar basisscholen toe en staat dan een dag of dagdeel in de buurt. Alle groepen van de school kunnen zo gebruik maken van de bus. Ook ouders met peuters en kinderen na schooltijd zijn welkom. De jeugdbus vervangt de bibliobus en de jeugdafdelingen van de bibliotheken van Callantsoog en Wieringen. De bus heeft twee verdiepingen. De benedenverdieping is gevuld met jeugdboeken, tijdschriften en dvd’s. Op de bovenverdieping is ruimte waar kinderen zelfstandig of in groepsverband kunnen werken. Hier worden ook de educatieve programma’s voor het basisonderwijs uitgevoerd. De reguliere bibliobus reed nog tot eind 2013 naar Waarland, Petten en Schermer, maar is toen ook daar wegbezuinigd. In de andere gemeenten in de Noordkop was de bibliobus al eerder gestopt. Deze bus is ingeruild voor een tweede jeugdbus, die nodig is om de bezuinigingen in Hollands Kroon op te vangen. In oktober werd De Pauw geopend: een nieuwe Brede School in Wieringerwaard. Voor de kinderen is een kleine jeugdbibliotheek ingericht. Ook volwassen leners uit Wieringerwaard kunnen materialen in de jeugdbibliotheek ophalen en inleveren. De jeugdbibliotheek is gerealiseerd met zogenaamde ‘leefbaarheidsgelden voor kleine kernen’ die de gemeente Hollands Kroon nog beschikbaar had voor Wieringerwaard.

Met het programma ‘Boekbuster’ op de multitouchtafel in de jeugdbus vertellen kinderen iets over de boeken die ze gelezen hebben

5

Ondanks alle bezuinigingen heeft KopGroep Bibliotheken in 2013 opnieuw het kwaliteitscertificaat van de Stichting Certificering Openbare Bibliotheken in de wacht gesleept. Dit betekent dat de bibliotheek voldoet aan de door Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB) en Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) vastgestelde normen. De certificering geldt voor een periode van drie jaar. In de zomer van 2013 werd de nieuwe website van KopGroep Bibliotheken gelanceerd. Hiervoor is aangesloten bij de stichting Bibliotheek.nl (BNL). Het voordeel is dat er op deze manier een goed en actueel aanbod gedaan kan worden van landelijke digitale diensten, zoals het ter beschikking stellen van e-books en luisterboeken.

MEDIAWIJSHEID In samenwerking met Triade, basisschool de Trimaran en zorggroep Tellus is in de periode januari t/m mei het intergenerationele project Jong@Oud uitgevoerd. Het doel van dit project was om kinderen en ouderen uit de wijk samen te brengen. Leerlingen van groep 7 en senioren uit de Groene Vecht en de Lichtboei gingen met elkaar in gesprek rond het thema ‘vrije tijd’. De verhalen en interviews werden verzameld en op verschillende manieren verwerkt. Een deel van de kinderen en senioren maakte onder begeleiding van de mediacoach van KopGroep Bibliotheken een digitale presentatie van de verhalen. Het project werd financieel mogelijk gemaakt door het VSB-fonds en het Fonds voor Cultuurparticipatie.

6

In het kader van de Week van de Mediawijsheid werd een extra aanbod gedaan met het programma Zeker weten? Goed wijs! Hierbij gingen leerlingen uit groep 7 en 8 met iPads aan het werk. Er werd door veel scholen ingetekend op dit programma. In 2013 organiseerde KopGroep Bibliotheken tweemaal de cursus 7Dingen. Ruim 50 deelnemers leerden in zeven stappen om te gaan met het sociale web (Twitter, Facebook, YouTube, Picasa) . Daarnaast was er aandacht voor mediawijsheid, mobiel internet en privacy. De deelnemers werkten thuis, maar hadden contact met de andere deelnemers en werden op afstand begeleid door coaches van de bibliotheek. Ook was er een wekelijks spreekuur in de centrale bibliotheek met ROC-studenten. Aan het einde van het traject was er een feestelijke slotavond en kregen de deelnemers een certificaat uitgereikt. Met groot succes werd in het Leescafé van Schagen wekelijks een Digibar georganiseerd en op Texel maandelijks een Tabletcafé. Het principe van beide activiteiten is hetzelfde: de beste tips en trucs rond tablets delen met anderen en daar ook zelf wijzer van worden. In een informele sfeer wisselen bezoekers ervaringen, nieuwtjes, apps en spelletjes uit.

ICT Het ICT-netwerk van KopGroep Bibliotheken was hard aan vervanging toe. Sinds de fusie op 1 januari 2008 werd er gewerkt met toen reeds verouderd materiaal. Ook de servers in Den Helder hadden hun beste tijd gehad.

Leerlingen werken met iPads bij het project Zeker weten? Goed wijs!

In 2012 startte een selectieprocedure voor de levering van een systeem voor werken in de ‘cloud’. In het voorjaar van 2013 werd een leverancier gekozen. Implementatie zou in het najaar van 2013 plaatsvinden. Een deel van de bibliotheken ging eind 2013 over naar het nieuwe systeem; het tweede deel volgde in januari 2014. Deze vertraging werd veroorzaakt door complicaties in de datalijnen. Het nieuwe netwerk bestaat uit zogenaamde Thin Clients (TC’s) in plaats van PC’s. Alle software en servers draaien in een centraal rekencentrum. Er zijn geen eigen servers meer en ook het systeembeheer is uitbesteed. KopGroep Bibliotheken beschikt nu over een ICT-netwerk dat helemaal up-to-date is.

EDUCATIE Primair Onderwijs Basisscholen hebben in 2013 actief gebruik gemaakt van het programma ‘doe de bieb’. Er werd op meer dan 750 activiteiten ingetekend (groepsbezoeken, collecties en introducties in de klas). Ongeveer 200 leerkrachten maakten daarnaast ook nog gebruik van een Klasse!pas. De Kinderboekenweek is traditioneel een van de hoogtepunten van het jaar. Het thema was: ‘Klaar voor de start!’ In de groepen 3 en 4 werd een superleuk themaboek geïntroduceerd; de groepen 5 t/m 8 waren welkom in de bibliotheek om sportieve uitdagingen aan te gaan met behulp van de allermooiste boeken. In samenwerking met Triade werden workshops voor leerkrachten verzorgd als voorbereiding op de Kinderboekenweek. Ook deed KopGroep Bibliotheken mee aan een informatiemarkt in het Wijkhuis in Den Helder en aan de meester & juffen avond bij boekhandel Plukker in Schagen. In de vestigingen Den Helder, Anna Paulowna, Niedorp, Harenkarspel en Texel werden voorrondes gehouden van de Nationale Voorleeswedstrijd voor leerlingen van groep 7 en 8. In het kader van Erfgoed à la Carte Den Helder werd een jaarlijkse inspiratiemiddag gehouden. Dit keer op Ramschip de Schorpioen van het Marinemuseum. Aansluitend op het thema van de Maand van de Geschiedenis, Vorst & Volk, gaf Jutta Chorus een lezing over haar boek ‘Beatrix, dwars door alle weerstand heen’. In de periode april/mei werd door KopGroep Bibliotheken de cursus ‘Open Boek’ voor leescoördinatoren in het basisonderwijs verzorgd. Acht leerkrachten deden mee en behaalden een certificaat. Schoolkinderen in actie tijdens een programma van ´doe de bieb´

7

Sinds mei staat de jeugdbus bij scholen in de kleine kernen. Regelmatig is een van de medewerkers Educatie op de bus aanwezig voor inhoudelijke ondersteuning, instructie aan leerlingen en leerkrachten of voor uitvoering van een educatief programma.

Voortgezet onderwijs Voor Wiringherlant en Scholen aan Zee zijn verschillende projecten verzorgd, waaronder het uitlenen van collecties met aansprekende leesboeken rond verschillende thema’s en introductiebezoeken aan de bibliotheek. Zestien derde klassen van het Beroepsonderwijs en de Mavo deden mee aan Rondje Cultuur in Den Helder. Verschillende illustratoren gaven workshops of vertelden over hun werk. De havo/vwo klassen van Scholen aan Zee kregen tijdens de Lyceummiddag een workshop creatief schrijven in de bibliotheek. Leerlingen konden ook een presentatie bijwonen over de luchtoorlog boven Den Helder tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Voor- en vroegschoolse educatie In het kader van het Boekenproject werd in Den Helder een aantrekkelijk programma van Puk & Ko uitgevoerd in de bibliotheek of op de peuterspeelzaal. De aanwezige ouders werden geïnformeerd over nieuwe peuterboeken en het belang van voorlezen. Voor de pedagogisch medewerkers waren er drie goed bezochte workshops rond de Nationale Voorleesdagen. KopGroep Bibliotheken coördineert een voorleesteam, waarover de instellingen in Den Helder enthousiast zijn. Daarom is dit team verder uitgebreid naar 35 personen. De bibliotheek heeft naast een informatieavond ook workshops verzorgd voor de nieuwe voorlezers. Ook in Schagen is een voorleesteam actief.

Voorlezen is belangrijk voor jonge kinderen

8

KopGroep Bibliotheken heeft voor het laatste jaar een coördinerende rol gespeeld bij het project Boekenpret in de gemeente Hollands Kroon. In overleg met de gemeente zijn de collecties verdeeld over de instellingen en scholen in de voormalige gemeente Anna Paulowna.

LEZEN EN LITERATUUR KopGroep Bibliotheken organiseerde in 2013 een gevarieerd programma van lezingen, workshops en andere activiteiten. Het programma werd steeds bekend gemaakt via de pers, de website en de maandelijkse digitale nieuwsbrief. Enkele hoogtepunten zijn de kunstlezingen, de activiteiten rond historische onderwerpen en de optredens van beroemde schrijvers als Kees van Kooten en Herman Pleij. Jaar van het Voorlezen Onder het motto: ‘Wij gaan voorlezen!’ werd 2013 uitgeroepen tot Jaar van het Voorlezen. KopGroep Bibliotheken deed actief mee aan dit landelijke project. Vanaf de Nationale Voorleesdagen werd er in alle even weken voorgelezen in de bemande bibliotheken. Om deze activiteit te promoten werd een spaarsysteem bedacht waarbij kinderen na tien keer een ‘luisterdiploma’ ontvangen.

Nationale Voorleesdagen Tijdens de Nationale Voorleesdagen stond het boek ‘Nog 100 nachtjes slapen’ van Milja Praagman centraal. Ruim 30 peutergroepen zijn op bezoek geweest in het speciale Voorleesbusje van KopGroep Bibliotheken. Op Texel genoten 120 kinderen van een peutervoorstelling.

Boekenweek De 78ste Boekenweek had als thema ‘Gouden Tijden, Zwarte Bladzijden’ en draaide om het bewogen en soms roemrijke verleden van ons land. KopGroep Bibliotheken sloot daar bij aan met een optreden van de populaire historicus Geert Mak in Schagen, Nelleke Noordervliet -schrijfster van het Boekenweekessay 2013- was eregast in de centrale bibliotheek van Den Helder en historicus Hans Goedkoop gaf op Texel een lezing over de Gouden Eeuw, aansluitend op de televisieserie over de Gouden Eeuw die hij in diezelfde periode presenteerde.

Kinderboekenweek De Kinderboekenweek 2013 was succesvol. Honderden kinderen vierden het feest mee met KopGroep Bibliotheken. Onder het motto: ‘Klaar voor de start!’ werden activiteiten georganiseerd rond sport en spel in kinderboeken. Op de openingsmiddag werd in alle bibliotheken voorgelezen door sporters. Zo kwamen de beroemde basketballers van Den Helder Kings naar de bibliotheek, maar ook gymleraren, zwemjuffen en fitnesstrainers lazen voor. In Den Helder werd samen met de andere culturele instellingen een groot openingsfeest gehouden, op Texel trad het kinderkoor van Artex op in de bibliotheek en in Anna Paulowna zongen en dansten 300 kinderen in de hal van De Ontmoeting om de Kinderboekenweek te openen. De tweede woensdag werd in alle bibliotheken een XL spelletjesmiddag gehouden. Nederland Leest In november stond ‘Erik of het klein insectenboek’ van Godfried Bomans centraal tijdens de campagne Nederland Leest. Het boekje werd door de openbare bibliotheken cadeau gegeven aan hun leden. In Den Helder werd een toepasselijke voorstelling opgevoerd rond de fantastische wereld van Godfried Bomans. In de Texelse bibliotheek was de expositie ‘Wollewei’ te zien, ingericht door het Nationaal Park Duinen van Texel. Ook werd er een lezing gehouden over de wonderlijke insectenwereld in het Nationaal Park.

Nelleke Noordervliet was eregast in Den Helder

9

KOPGROEP BIBLIOTHEKEN Managementteam dhr. Mannes Westra, directeur/bestuurder mevr. Hanneke van Ouwerkerk, manager back-office mevr. Jacinta Krimp, manager front-office Raad van Toezicht mevr. Boudien Glashouwer, voorzitter mevr. Leny Jansen-van der Gevel mevr. Annie Kloosterboer Ondernemingsraad mevr. Annemieke Kasander, voorzitter mevr. Kitty Weber, secretaris mevr. Louise van Dok mevr. Bibi Laeven mevr. Yvonne Tiemens mevr. Lemina Schrijver Locaties Anna Paulowna, Callantsoog, Den Helder Centrale, Harenkarspel, Julianadorp, Middenmeer, Niedorp, Nieuw Den Helder, Schagen, de Schooten, Texel, Wieringen, Wieringerwaard, Wieringerwerf en ’t Zand. Opdrachtgevers Gemeente Den Helder, Gemeente Hollands Kroon, Gemeente Schagen, Gemeente Texel en met betrekking tot de bibliobus: Gemeente Schermer en Bibliotheek Kennemerwaard.

10

IN CIJFERS 2013

2012

164.459

164.872

Leden totaal

37.973

38.250

Jeugdleden

19.791

19.224

276.601

288.443

1.264.320

1.291.368

Bezoekers fysiek

614.205

558.369

Bezoekers website

218.826

192.141

13.175

13.000

Aantal FTE

40,5

43,4

Aantal medewerkers

100

110

Aantal vrijwilligers

220

212

1190

1433

102

130

Inwoners werkgebied

Collectie Uitleningen

Aantal ontvangers nieuwsbrief

Aantal educatieve activiteiten Aantal culturele activiteiten

Begroting 2013

Exploitatie 2013

Exploitatie 2012

€ 618.995

€ 582.305

€ 618.987

€ 4.161.736

€ 4.087.980

€ 4.107.936

€ 99.892

€ 394.748

€ 770.252

€ 4.880.623

€ 5.065.033

€ 5.497.175

Huisvesting

€ 1.013.134

€ 995.333

€ 1.026.728

Personeel

€ 2.262.202

€ 2.179.324

€ 2.417.330

Media en overige lasten

€ 1.529.818

€ 1.840.212

€ 1.482.525

Totaal Lasten

€ 4.805.154

€ 5.014.869

€ 4.926.583

Baten Bijdrage leners Subsidies Overige baten Totaal Baten

Lasten

11

COLOFON

Tekst : Managementteam Eindredactie : Anita Ruder Ontwerp & uitvoering : Grafisch Centrum Eelan Fotografie : KopGroep Bibliotheken