Koers-winstverhouding (Price earnings ratio)

10167 75 Man kengetallen.qxd

2/21/13

11:56 AM

Page 28

Koers-winstverhouding (Price earnings ratio)

Marketing

Strategie

1 Verkoop

Doel Perspectief

Maat voor relatie tussen ondernemingswinst en prijs aandeel Financieel

Een aandeelhouder wil zicht hebben op de mogelijke rentabiliteit (winstgevendheid) van een beursgenoteerde onderneming. Hij wil immers weten wat hij mag verwachten als rendement op zijn investering. Bestaan er cijfers die uitdrukking geven aan rendementen in het verleden, en aan de prijs die nu betaald moet worden om aandeelhouder te worden?

Beschrijving De koers-winstverhouding geeft aan hoeveel keer de winst van een onderneming door beleggers wordt betaald voor een aandeel op de aandelenmarkt. De koers-winstverhouding wordt berekend door de hoogte van het aandeel te delen door de winst per aandeel.

Berekening Koers-winstverhouding =

Financieel

Research & Development

Distributie & logistiek

Kwaliteit

Productie & onderhoud

Planning

Inkoop

Managementvraagstuk

Prijs aandeel op beurs

Voorbeeld Van een onderneming is de volgende winst-en-verliesrekening gegeven. Bovendien is gegeven dat er 10.000 aandelen uitgegeven zijn en dat de waarde daarvan op dit moment 324,70 euro per stuk bedraagt.

MVO

Communicatie

ICT

Personeel & organisatie

Winst per aandeel

28


2/21/13

11:56 AM

Page 29

Vereenvoudigde winst-en-verliesrekening over 2013 (bedragen × €1.000,–)

Netto-omzet

2.000

Kostprijs van de omzet

1.400 –

(waaronder inkoop twv €1.000)

Bruto-omzetresultaat

600

Overige operationele kosten – Verkoopkosten

200

– Algemene beheerskosten 100 +

(o.a. afschrijving op activa 80)

300 – Bedrijfsresultaat

300

Bijzondere baten en lasten

0 +

Winst voor interest en belasting (brutowinst) Interest

40 –

Winst voor belasting

260 66 –

Belasting (25,5 %, niveau 2013) Nettowinst

Winst per aandeel =

300

194

194.000

= 19,40 euro

10.000 Koers-winstverhouding =

324,70

= 16,7

19,40 We lichten de volgende onderdelen van de koers-winstverhouding nader toe: • Nettowinst: Als een bedrijf alle rekeningen aan toeleveranciers en salarissen heeft betaald, de rente op leningen en de belastingen heeft betaald enzovoort, houdt het helemaal onderaan de streep uiteindelijk – als het goed is – een bedrag over. Dat eindresultaat noemen we de nettowinst. (Zie ook de winst-enverliesrekening hiervoor, waarin je dit proces van begin tot einde kunt volgen.) • Prijs aandeel op beurs: Koers, waarde van een aandeel op de beurs.

Wat zegt dat nu? In het voorgaande voorbeeld zegt de uitkomst dat, als je een aandeel koopt voor 324,70 euro, je gemiddeld (als de nettowinst van 194.000 ook een gemiddelde zou zijn) 16,7 jaar moet wachten voordat het rendement de oorspronkelijke aanschafwaarde van het aandeel overstijgt. (Hierbij gaan we er voor dit voorbeeld van uit dat alle winst aan de aandeelhouders wordt uitgekeerd als dividend (winstuitkering per aandeel) en laten we dividendbelasting buiten beschouwing.) Overigens is het goed daarbij te bedenken dat we iets over de toekomst aan het

koers-winstverhouding (price earnings ratio) 29


2/21/13

11:56 AM

Page 30

zeggen zijn vanuit de waarde van kengetallen, gebaseerd op het verleden. Dat moet daarom dus omzichtig en met de nodige slagen om de arm gebeuren. Dit kun je o.a. doen door gemiddelden over meerdere jaren te berekenen. De gemiddelde koers-winstverhouding van alle bedrijven bij elkaar kun je als een tijdreeks weergeven. De hoogte geeft de algehele waardering op de beurs aan. Norm: Bij een koers-winstverhouding van 0 tot 10 is de prijs van het aandeel van de onderneming ondergewaardeerd of is de verwachting van de markt dat de winst uit de onderneming zal afnemen. Bij een koers-winstverhouding van 11 tot 17 heeft het aandeel een redelijke prijs, bij een koers-winstverhouding van 18 tot 25 spreken we van overwaardering van het aandeel (de prijs is te hoog voor hetgeen geboden wordt aan mogelijke winst). Bij een koers-winstverhouding van meer dan 25 heeft het bedrijf (en weet de markt dat) zeer goede vooruitzichten. Of is er sprake van een zeepbeleffect: iedereen wil de aandelen hebben, de prijs op de beurs van het aandeel rijst de pan uit, om in de toekomst zeer fors te gaan dalen. Een hoge koers-winstverhouding is aantrekkelijk. Het vermogen van de eigenaars van de onderneming neemt toe. Nieuw aan te trekken vermogen kan tegen lage kosten worden aangetrokken.

Waardoor wordt het kengetal beïnvloed? • De algemene beursstemming beïnvloedt de koers van het aandeel, en daarmee de koers-winstverhouding. • De winst-en-verliesrekening is een lang staatje met allemaal componenten die de winst en daarmee de koers-winstverhouding beïnvloeden.

Welke managementacties? • De beurskoers, en daarmee de koers-winstverhouding is afhankelijk van vele factoren. Emoties, beurssentiment etc. De koers kan op legale wijze beïnvloed worden door de winst te verhogen en goede pr te bedrijven ten aanzien van het bedrijf en zijn prestaties. Als er veel vraag is naar het aandeel stijgt de prijs van het aandeel.

financieel perspectief 30


2/21/13

11:56 AM

Page 31

2 Strategie

Pay-out ratio

Marketing

Doel

Maat voor beschikbaarheid van winst voor dividend Financieel

Verkoop

Perspectief

Managementvraagstuk Inkoop Planning

Aandeelhouders moeten tevredengesteld worden. Zij wensen (een snelle en hoge) vergoeding voor hun investeringen. Het is daarom goed om te weten welk deel van de winst eventueel beschikbaar is om als dividend aan de aandeelhouders uit te keren. Bestaat daar een kengetal voor?


Beschrijving Kwaliteit

De pay-out ratio geeft aan welk deel van de nettowinst beschikbaar is als dividend (winstuitkering aan aandeelhouders).


Berekening


Pay-out ratio =

Nettowinst na belasting – Reserveringen

× 100%

Financieel

Nettowinst na belasting

Personeel & organisatie ICT Communicatie MVO

31


2/21/13

11:56 AM

Page 32

Voorbeeld Van een onderneming is de volgende winst-en-verliesrekening gegeven:


Netto-omzet

2.000


1.400 –



600


200

– Algemene beheerskosten (o.a. afschrijving op activa 80)

100 + 300 –

Bedrijfsresultaat Bijzondere baten en lasten Winst voor interest en belasting (brutowinst) Interest

0 + 300 40 –

Winst voor belasting Belasting (25,5 %, niveau 2013) Nettowinst

260 66 – 194

– Reserveringen (toevoegingen aan eigen vermogen) – Dividend

Pay-out ratio =

300

94 – 100

194 − 94 100 × 100% = × 100% = 51,5% 194 194

We lichten de volgende onderdelen van de formule toe: • Nettowinst: Als een bedrijf alle rekeningen aan toeleveranciers en salarissen heeft betaald, de rente op leningen en de belastingen heeft betaald etc., houdt het helemaal onderaan de streep uiteindelijk – als het goed is – een bedrag over. Dat eindresultaat noemen we de nettowinst. (Zie ook de winst-en-verliesrekening hiervoor, waarin je dit proces van begin tot einde kunt volgen.) • Reserveringen: Met ‘reserveringen’ zijn hier de onttrekkingen aan de nettowinst bedoeld die je als appeltje voor de dorst toevoegt aan het eigen vermogen van de onderneming, de rest gaat normaal gesproken als dividend naar de aandeelhouders.



2/21/13

11:56 AM

Page 33

Wat zegt dat nu? In het voorgaande voorbeeld zegt de uitkomst dat 51,5% van de winst na belasting en na de reserveringen beschikbaar is voor dividend aan de aandeelhouders. Hoe hoger dit percentage, hoe beter voor de aandeelhouder.

Waardoor wordt het kengetal beïnvloed? • De pay-out ratio wordt helemaal aan het einde van de winst-en-verliesrekening bepaald. Daarmee is deze afhankelijk van heel het voorgaande stuk in de winsten-verliesrekening, en alle andere posten die daarin voorkomen. • De formule laat zien dat er met name (en uiteindelijk) een grote afhankelijkheid is van de beschikbare nettowinst na belastingen en van de reserveringen die je wilt plegen.

Welke managementacties? • Hoewel de aandeelhouder soms schreeuwt om rendement en shareholder value (waarde voor de aandeelhouder van het bedrijf), is het zaak een goede dividendpolitiek te voeren. Door de juiste reserveringen te plegen en zo reserves op te bouwen wordt de organisatie misschien voor de korte termijn wat minder rendabel, maar wel veel solvabeler en meer robuust. In de hedendaagse zakenwereld ligt er veel nadruk op de kortetermijnprestaties van de onderneming. Beloningen van topmanagers zijn (in)direct gekoppeld aan shareholder value. De verleiding is groot hieraan gevolg te geven door kortetermijnacties te ondernemen die tijdelijk de aandeelwaarde doen stijgen, maar niet noodzakelijkerwijs goed zijn voor de lange termijn. Het is zaak hier niet te zeer aan toe te geven.

pay-out ratio 33


2/21/13

11:56 AM

Page 34

Winst per aandeel

Marketing

Strategie

3 Verkoop

Doel Perspectief

Maat voor relatie tussen ondernemingswinst en aantal uitgegeven aandelen Financieel

Om vermogen te kunnen aantrekken via aandeelhouders is het voor de reputatie van een onderneming belangrijk dat er voldoende winst gemaakt wordt. Winst is immers een financiële beloning voor de eerdere investering van de aandeelhouder. Hoe meer winst er te verwachten valt, hoe groter de bereidheid om te investeren. Zijn er voor de aandeelhouder kengetallen beschikbaar die hem een beeld geven van de winstgevendheid van de onderneming?

Beschrijving De winst per aandeel geeft aan hoe groot de gerealiseerde nettowinst is als we deze relateren aan het aantal aandelen waarover de winst verdeeld moet worden.

Berekening Winst per aandeel =

Nettowinst


Financieel



Kwaliteit


Planning

Inkoop

Managementvraagstuk

MVO

Communicatie

ICT

Aantal uitgegeven aandelen

34


2/21/13

11:56 AM

Page 35

Voorbeeld Van een onderneming is de volgende winst-en-verliesrekening gegeven, en weten we bovendien dat er 10.000 aandelen uitgegeven zijn:


Netto-omzet

2.000


1.400 –



600


200




300


0 +


40 –


260 66 –


Winst per aandeel =

300

194

194.000

= 19,40 euro

10.000 We lichten de volgende onderdelen van de formule toe: • Nettowinst: Als een bedrijf alle rekeningen aan toeleveranciers en salarissen heeft betaald, de rente op leningen en de belastingen heeft betaald etc., houdt het helemaal onderaan de streep uiteindelijk – als het goed is – een bedrag over. Dat eindresultaat noemen we de nettowinst. (Zie ook de winst-en-verliesrekening hiervoor waarin je dit proces van begin tot einde kunt volgen.) • Aandeel: Financiële deelname in een onderneming, uitgedrukt in eenheden (aantal stuks aandelen).

winst per aandeel 35


2/21/13

11:56 AM

Page 36

Wat zegt dat nu? In het voorgaande voorbeeld zegt de uitkomst dat, als we de winst over alle aandelen zouden verdelen, we spreken over een winstniveau van 19,40 euro per aandeel. De winst per aandeel geeft zicht op de hoogte van het dividend (winstuitkering aan aandeelhouders) dat je mag verwachten op een aandeel. Het is immers niet alleen de winst die telt maar ook het gegeven met hoevelen je die winst moet delen. We moeten ons realiseren dat de winst per aandeel slechts een maximumwaarde voor het mogelijke dividend geeft. Wanneer je reserveringen ten laste van de winst brengt, daalt het beschikbare dividend daarmee. De winst per aandeel geeft het maximaal mogelijke dividend aan, wanneer alle winst gebruikt zou worden om aan de aandeelhouders terug te geven. Bij het aantal uitgegeven aandelen in de formule tellen de preferente aandelen overigens niet mee. Deze zijn al eerder ten laste van de winst gebracht (financiële lasten).

Waardoor wordt het kengetal beïnvloed? • De winst die we nodig hebben voor het berekenen van de pay-out ratio, wordt helemaal aan het einde van de winst-en-verliesrekening bepaald. Daarmee is de pay-out ratio afhankelijk van heel het voorgaande stuk in de winst-en-verliesrekening, en alle grootheden die daarin voorkomen. • Het dividendbeleid van de onderneming. • Het aantal aandelen dat de onderneming heeft uitgebracht.

Welke managementacties? • Juiste dosering van het aantal uitstaande aandelen. • De juiste dividendpolitiek: enerzijds wil je de aandeelhouders tevredenstellen, anderzijds zijn reserveringen noodzakelijk om het bedrijf financieel weerbaar te maken voor de toekomst. Het is aan het topmanagement hiertussen goed te balanceren. Hoewel de aandeelhouder soms schreeuwt om rendement en shareholder value (waarde voor de aandeelhouder van het bedrijf), is het zaak een goede dividendpolitiek te voeren. Door de juiste reserveringen te plegen en zo reserves op te bouwen, wordt de organisatie misschien voor de korte termijn wat minder rendabel, maar wel veel solvabeler en meer robuust. In hedendaagse ondernemingen ligt veel nadruk op de kortetermijnprestaties van de onderneming. Beloningen van topmanagers zijn (in)direct gekoppeld aan shareholder value. De verleiding is groot hieraan gevolg te geven door kortetermijnacties te ondernemen die tijdelijk de aandeelwaarde doen stijgen, maar niet noodzakelijkerwijs goed zijn voor de lange termijn. Het is zaak hier niet te zeer aan toe te geven.



2/21/13

11:56 AM

Page 37

4 Strategie

Brutowinstmarge

Marketing

Doel

Maat voor winst die overblijft van omzet (voor interest en belastingen) Financieel

Verkoop

Perspectief

Managementvraagstuk Inkoop Planning Productie & onderhoud

Een onderneming is opgezet om winst te maken. Er wordt door geldverstrekkers geld in de onderneming gestoken in de hoop dit geld met een zekere vermeerdering terug te krijgen. Ook voor het voortbestaan van de onderneming is winst maken belangrijk. Als er maar lang genoeg achter elkaar verlies gedraaid wordt, gaat de onderneming failliet. Hoe kunnen we, als we kijken naar de winst die een onderneming weet te behalen, bepalen in welke mate dit een tevredenstellende uitkomst is in vergelijking met de winst van de concurrentie?

Kwaliteit Distributie & logistiek

Beschrijving


De brutowinstmarge geeft aan in welke mate je van de omzet nog winst overhoudt waarmee je de interest (rente) en belasting kunt voldoen.

Berekening

Winst voor interest en belasting (brutowinst)

× 100%


Omzet

Financieel

Brutowinstmarge =

ICT Communicatie MVO

37


2/21/13

11:56 AM

Page 38



Netto-omzet

2.000


1.400 –



600


200




300


0 +


40 –


260 66 –


Brutowinstmarge =

300

194

300

× 100% = 15%

2000 We lichten de volgende onderdelen van de brutowinstmarge nader toe: • Brutowinst: Winst voor interest en belastingen. Als een bedrijf alle rekeningen aan toeleveranciers en salarissen heeft betaald, komt het, voordat het uiteindelijk bij de nettowinst uitkomt, eerst op de brutowinst uit. Dit is de winst waar de te betalen rente aan geldverstrekkers en de te betalen belasting niet vanaf is gehaald. (Zie ook de winst-en-verliesrekening hiervoor, waarin je dit proces van begin tot einde kunt volgen.) • Omzet: De omzet betreft alles wat het bedrijf verkocht heeft (eenheden maal prijs), deze staat helemaal bovenaan de winst-en-verliesrekening.



2/21/13

11:56 AM

Page 39

Wat zegt dat nu? In het voorgaande voorbeeld zegt de uitkomst dat de brutowinst 15% is van de totale omzet. De brutowinstmarge is dus feitelijk de brutowinst (winst voor belasting en interest) uitgedrukt als fractie van de omzet. Dit geeft informatie over enerzijds de winstgevendheid (rentabiliteit) van de bedrijfsactiviteiten. Maar ook over de bufferruimte die de winst biedt voor het opvangen van stijgingen van kosten. Bijvoorbeeld schommelingen in de grondstofprijzen of de stijging van de lonen. Als je een brutowinstmarge van 1% hebt kun je doorgaans weinig van dit soort klappen opvangen, voordat je in de rode cijfers terechtkomt. Het is belangrijk niet alleen de winstmarge op ondernemingsniveau te kennen maar ook per product of productgroep. Dit laatste laat namelijk gedifferentieerder zien waar winst op gemaakt wordt en waar niet.

Waardoor wordt het kengetal beïnvloed? • Dit kengetal wordt – per definitie – beïnvloed door de kengetallen winst, interest en belasting, en daarmee door alle posten die voorkomen op de winsten-verliesrekening. Als er bijvoorbeeld veel kosten voor de omzet gemaakt moeten worden, blijft er weinig winst over, en verandert de uitkomst van dit kengetal. • Dit kengetal wordt – eveneens per definitie – beïnvloed door het kengetal omzet. • Het succes van de concurrentie.

Welke managementacties? • Alle ondernemingen streven naar een hoge omzet. De mogelijkheid om dat ook te bereiken is ook afhankelijk van de concurrentie. Het is daarom belangrijk goed in de gaten te houden welke acties de concurrentie onderneemt. • Dat geldt uiteraard ook aan de kant van de winst. Als je een hogere of te hoge marge vraagt (met als doel de winstgevendheid op te schroeven), kun je je uit de markt prijzen. Als je te hoge prijzen vraagt, gaat de klant namelijk kijken of de concurrentie niet goedkoper kan leveren. • Managementacties zijn (relatief) beperkt tot de aandacht voor kosten en geïnvesteerd vermogen en een open oog voor de concurrentie.

brutowinstmarge 39


2/21/13

11:56 AM

Page 40

Nettowinstmarge (Net profit margin)

Marketing

Strategie

5 Verkoop

Doel Perspectief

Maat voor winst die overblijft van omzet Financieel

Geldverstrekkers investeren in een onderneming om er uiteindelijk financieel beter van te worden. Hoe kunnen we, als we kijken naar de (netto)winst, bepalen in welke mate dit bijvoorbeeld voor de investeerders een tevredenstellend getal is in vergelijking met de concurrentie?

Beschrijving De nettowinstmarge geeft de mate aan waarin je van de omzet nog winst overhoudt.

Berekening Nettowinstmarge =

Nettowinst

× 100%

Omzet


MVO

Communicatie

ICT


Financieel



Kwaliteit


Planning

Inkoop

Managementvraagstuk

40


2/21/13

11:56 AM

Page 41


Netto-omzet

2.000


1.400 –



600


200

– Algemene beheerskosten (o.a. afschrijving op activa 80)

100 + 300 –

Bedrijfsresultaat

300


0 +

Winst voor interest en belasting (brutowinst)

300

Interest

40 –


260 66 –


194

194 Nettowinstmarge = ——— × 100% = 9,7% 2.000 We lichten de volgende onderdelen van de formule toe: • Nettowinst: Als een bedrijf alle rekeningen aan toeleveranciers en salarissen heeft betaald, de rente op leningen en de belastingen heeft betaald etc., houdt het helemaal onderaan de streep uiteindelijk – als het goed is – een bedrag over. Dat eindresultaat noemen we de nettowinst. (Zie ook de winst-en-verliesrekening hiervoor, waarin je dit proces van begin tot einde kunt volgen.) • Omzet: De omzet betreft alles wat we verkocht hebben (eenheden maal prijs), deze staat helemaal bovenaan de winst-en-verliesrekening.

Wat zegt dat nu? In het voorgaande voorbeeld zegt de uitkomst dat de nettowinst 9,7% is van de totale omzet. De nettowinstmarge is dus feitelijk de nettowinst uitgedrukt als fractie van de omzet. Dit geeft informatie over enerzijds de rentabiliteit (winstgevendheid) van de bedrijfsactiviteiten en anderzijds over de bufferruimte die de winst biedt voor het opvangen van stijgingen van aan de omzet gerelateerde kosten. Bijvoorbeeld schommelingen in de grondstofprijzen of de stijging van de lonen. Bij een lage nettowinstmarge kun je weinig van dit soort klappen opvangen, voordat je in de rode cijfers terechtkomt.

nettowinstmarge (net profit margin) 41


2/21/13

11:56 AM

Page 42

Het is belangrijk de winstmarge niet alleen op ondernemingsniveau te kennen maar ook per product of productgroep. Deze laatste laat namelijk gedifferentieerder zien waar winst op gemaakt wordt en waarop niet. Een onderzoek naar de nettowinstmarge in verschillende bedrijfstakken in de VS gaf het volgende beeld:

Tabel nettowinstmarge

Nettowinstmarge in %

P

V

U

C

PK

M

E

R

5,2

8,2

13,7

7,2

15,1

6,7

5,6

6,4

(P = Productiebedrijven, V = Voedselproducenten, U = Uitgeverijen, C = Chemie, PK = Petroleum en kolen, M = Machinebouw, E = Elektronicaproducenten, R = Retail) Bron: United States Department of Commerce

We zien dat de winstmarges in dit geval zich zo rond de 7% bewegen, met uitschieters naar 14-15% voor uitgeverijen en ondernemingen die in petroleum en kolen handelen.

Waardoor wordt het kengetal beïnvloed? • Dit kengetal wordt beïnvloed door het kengetal winst. • Dit kengetal wordt beïnvloed door het kengetal omzet. • Het wordt ook beïnvloed door de wijze waarop de concurrentie opereert (kostenniveau, marktaandeel). • Daar waar de brutowinstmarge niet beïnvloed wordt door de hoogte van de belastingen en de rentestand voor de interestbetalingen, is dat hier bij de nettowinstmarge wel het geval. Belasting en interest zitten immers besloten in de nettowinst.

Welke managementacties? • Een stijging van de winst van de ene onderneming kan deels ten koste gaan van de winst van de andere onderneming. Bijvoorbeeld, omdat er omzet wegvloeit naar de concurrent. Het is daarom belangrijk in de gaten te houden wat de concurrentie doet, om daarop tijdig te kunnen anticiperen. • Bij de brutowinst spelen belasting en interest geen rol, bij nettowinst wel. Een specifieke managementactie voor dit kengetal is dan ook het bijhouden van de ontwikkeling van deze beide factoren. En indien noodzakelijk overwegen om uit te wijken naar landen waar deze lasten lager drukken. Daarbij ook rekening houdend met alle andere relevante factoren zoals arbeidsproductiviteit, corruptie, reis- en verplaatsingskosten.


Koers-winstverhouding (Price earnings ratio)

Recommend Documents