KNX Met KNX kán je niet nat gaan. Spotlight Beveiligingstechniek Toegangscontrole is totaal verhipt

ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCH INSTALLATEUR

ACHTSTE JAARGANG november 2013 #

8

KNX

Met KNX kán je niet nat gaan

Spotlight

Beveiligingstechniek

Spotlight

Beveiligingstechniek

Toegangscontrole is totaal verhIPt

Discrete oplossing voor cameratoezicht in Rozet Arnhem

Duurzaamheid

Verantwoorde inzameling energiezuinige verlichting loont

Hardenberg 10, 11 en 12 december 2013

Venray 11, 12 en 13 maart 2014 Dé

vakbeurs

voor

de

elektrotechniek

openingstijden:

14.00 - 22.00 uur

Bezoek Elektro Vakbeurs in uw regio! Registreer u nu met onderstaande gegevens en ontvang twee gratis entreebewijzen. Hardenberg www.evenementenhal.nl/elektro-hb code: 6130002502 Venray www.evenementenhal.nl/elektro-ve code: 8140002502

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

www.evenementenhal.nl

Ons evenement.

Uw momEnt.

Universele bedienunit De Smart Control IP kan in een netwerk geïntegreerd worden en via een IP-adres aangesproken worden. Universeel: beeldweergave en bediening van JUNG Deurcommunicatie, KNX-functies en een weerpagina via verschillende andere Clients. Intuïtief: een touchscreen voor de bediening. Praktisch: eenvoudige webconfiguratie op computer of laptop.

Vertegenwoordiging voor Nederland: Hateha Elektrotechnische Handelsonderneming B.V. | Tel.: 071-3419009 | www.hateha.nl | [email protected]

C

o

l

u

m

n

i KNX

Bezieling! Toen ik tijdens de afgelopen vakbeurs Elektrotechniek door de gangpaden liep viel het mij op hoe druk het bij de ene beursstand was, terwijl bij ‘de buren’ niet of nauwelijks mensen te vinden waren. Uit verveling liep de standbemanning een rondje of zat onderuitgezakt in een stoel ‘Facebook te checken’… Maar of het nu de beursbemanning of de beursbezoeker betreft: we zouden het allemaal kunnen zijn… Best herkenbaar, of niet soms? Best lastig ook. Want waar begint ‘het’ om met plezier bezig te zijn, of beter gezegd: waar begin je zelf? Volgens mij is het van groot belang bezig te zijn (of te gaan!) met dingen die er voor jezelf toe doen. Door je namelijk te richten op dingen die je (zo) leuk (mogelijk) vindt, kan het werken je een stuk gemakkelijker afgaan. Zodra ik bijvoorbeeld merk dat ik ’s morgens met tegenzin mijn bed uit kom kan dat twee dingen betekenen. Óf ik heb te hard gewerkt en ben gewoon nog moe, óf ik heb het niet (meer) naar mijn zin. Ikzelf ben helaas ook niet altijd even gepassioneerd met mijn werk bezig. Tenminste, niet met ál mijn werkzaamheden. Zo is mijn werk over het algemeen best uiteenlopend en doe ik, naast mijn werk als hoofdredacteur van Elektropraktijk, als zelfstandig ondernemer nog diverse andere activiteiten. Onlangs heb ik de keuze gemaakt te stoppen met bepaalde activiteiten. Een grote stap, en zéker geen gemakkelijke. De bezieling was er vanwege verschillende redenen echter ‘gewoon’ niet meer, wat betekende dat ik mijn bed regelmatig maar lastig uit kon. Tijd voor iets geheel nieuws dus, wat tevens weer de nodige ruimte biedt in mijn hoofd (én mijn werkweek). Elektropraktijk blijft gelukkig nog steeds leuk om te doen. Daar kan ik mijn ei de komende tijd gelukkig nog voldoende kwijt. Mét bezieling, en dat gun ik u ook…!

Jan van den Broek Hoofdredacteur Elektropraktijk e-mail: [email protected] twitter: @duurzaamcontact twitter: @JanvandenBroek

4

#8 november 2013

n Spotlight Beveiligingstechniek

Met KNX kán je niet nat gaan

Toegangscontrole is totaal verhIPt

In september 2013 werd een splinternieuw zwembad in Den Helder geopend dat letterlijk uniek te noemen is. De verschillende systemen – van verlichting en klimaatbeheersing tot beveiliging – worden aangestuurd door KNX. De installatie is gerealiseerd in een unieke samenwerking tussen Lodema Elektrotechniek en Hateha.

Wat is hip in toegangscontrole? IP! Of het nu om camera’s, deurtoegang of intercom gaat, het is IP wat de klok slaat. De redenen daarvoor zijn helder: functionaliteit en systemen met een IP-protocol zijn eenvoudig en snel in te richten. Daarbij kost het beheer veel minder tijd omdat het centraal kan en zelfs op grote afstand mogelijk is. Dat IP-oplossingen wel kostbaarder zijn dan oudere technologie is een hindernis die soms zeer creatief wordt overwonnen.

20

24

I

n

h

o

h

u

d

o Spotlight

u Duurzaamheid

Het dit najaar voltooide Rozet-gebouw in Arnhem wordt een knooppunt van kunst en cultuur, met als hoofdgebruikers de Bibliotheek Arnhem, het Historisch Museum Arnhem, Kunstbedrijf Arnhem en de Volksuniversiteit. Installateur Leerkes Elektro heeft dit gebouw uitgerust met een geïntegreerde beveiligingsoplossing, waaronder voor discreet cameratoezicht.

28

En verder in dit nummer Marktnieuws kort

Beveiligingstechniek

Discrete oplossing voor cameratoezicht in Rozet Arnhem

d 7

Marktnieuws: Gelukkig met verlenging, maar nu doorpakken10

Verantwoorde inzameling energiezuinige verlichting loont Elektrotechnisch installateurs zijn wettelijk verplicht om afgedankte energiezuinige verlichting en armaturen op een verantwoorde manier te verwerken en in te leveren voor recycling. Dat besef dringt gelukkig steeds beter door bij steeds meer bedrijven. Wecycle verzorgt de inzameling van deze verlichting, in opdracht van Stichting LightRec. Om bedrijven die op dit gebied goed presteren te belonen, ontvingen drie ondernemers uit handen van Wecycle onlangs de Gouden Bakkie Award

36

Marktnieuws: OLED klopt op de deur

12

Elektro Vakbeurs regionaal en landelijk tegelijk 16 Spotlight: Beveiliging één van de weinige groeimarkten voor E-installateurs32 Productnieuws41 Colofon en adverteerdersindex46

Bij de voorpagina Deurcommunicatie en toegangscontrole worden vaker onderdeel van de IP-wereld. Siedle Access integreert zich naadloos in een IPnetwerk en verrijkt het met de gehele functiebreedte van de Siedle systeemtechniek. Beperkte reikwijdtes behoren tot het verleden en de toepassing van uniforme bekabeling biedt eenvoud in de structuur. Siedle Nederland B.V. Atoomweg 474 3542 AB Utrecht www.siedle.nl www.siedle.nl/access [email protected] (030) 233 05 00

#8 november 2013

5

7500 PRINT EXEMPLAREN

Gratis t-shirt* per gekocht product uit de series OL/AOL en OFR/AFR

013 ember 2 12 dec rg e b Harden l1 nd in ha onze sta Bezoek

10 t/m

the lUmen ators leDnieUW ol/aol BUitenlampen

leDnieUW ofr/afr BUitenschiJnWerpers

Diverse modellen met 14 W of 25 W, ook met geïntegreerde bewegingsmelder

Diverse modellen met 18 W of 26 W, ook met geïntegreerde bewegingsmelder

tWee speciale eenheDen met ÉÉn missie: De nieUWe leD-armatUren en leD-schiJnWerpers Van esylUX

100% Betrouwbare oplagecijfers? Alleen met het HOI-keurmerk. Dit tijdschrift draagt het HOI-keurmerk. Zo weet u zeker dat de oplage-cijfers kloppen en dat u niet te veel betaalt voor uw advertentie. Dat zijn gegarandeerd de harde cijfers. Dat is HOI.

Hier komen krachtige prestaties en doordacht design samen. Want de LED-buitenlampen overtuigen al van ver door hun uiterlijk. Stijlvol wijzen ze de weg door het donker, zonder te verblinden. De LED-schijnwerpers genereren dankzij de speciale geïntegreerde reflector een krachtig maar niet-verblindend licht. Beide eenheden hebben een beschermingsgraad van IP 55 en realiseren een enorm hoge lichtopbrengst. 2 designs, 8 varianten, 16 verschillende producten –

zo strijden de LUMENATORs tegen de duisternis!

performance for simplicity ESYLUX Nederland B.V. | [email protected] | www.esylux.nl

*Aktieperiode: 1-9-2013 t/m 31-5-2014

HOI. DE HARDE CIJFERS VAN DIGITAAL ÉN PRINT.

6

Instituut voor Media Auditing

#8 november 2013

AZ_Lumenator_Elektropraktk_8_13_NL.indd 1

29.10.13 14:37

M

a

r

k

t

n

i

e

u

w

s

Diefstal installatiekasten van bouwplaats probleem voor installateur Elk jaar lijdt de bouw voor bijna 120 miljoen euro directe schade door inbraak, diefstal en vernielingen. Een belangrijk deel hiervan betreft diefstal van de bouwplaats. Ook installateurs krijgen hier veelvuldig mee te maken. Zo geeft 18% van de grotere installateurs (met meer dan 50 medewerkers) aan dat de afgelopen twee jaar installatiekasten zijn gestolen van de bouwplaats. Dit blijkt uit onderzoek van USP Marketing Consultancy dat is uitgevoerd onder 391 E-installateurs. Het ministerie van Veiligheid en Justitie schat in haar Monitor Criminaliteit Bedrijfsleven (2010) dat de bouw

k

o

r

t

uitvoeren, veel meer last hebben van diefstal dan de gemiddelde installateur.

per jaar voor 118 miljoen euro aan directe schade leidt door inbraak, diefstal en vernielingen. Een groot deel van deze schade betreft diefstal van de bouwplaats en dan diefstal van installatiekasten in het bijzonder. In totaal heeft ongeveer één op de twintig E-installateurs dit de laatste twee jaar zelf ondervonden. Als men diefstal ondervindt, heeft men dit de afgelopen twee jaar gemiddeld bijna twee keer meegemaakt (1,7). Diefstal van de bouwplaats komt uiteraard minder vaak voor bij renovatie-, dan bij nieuwbouwprojecten. Daarom ook dat grotere installateurs en installateurs die voor het merendeel nieuwbouwprojecten

Installatiekast gestolen van bouwplaats in laatste twee jaar Gemiddelde installateur

Installateurs met meer dan 50 Fte

Nieuwbouwinstallateur

Gestolen

5%

18%

11%

Niet gestolen

91%

68%

82%

Weet niet

4%

14%

7%

Vervolgschade Daarnaast treedt er ook nog een grote vervolgschade op doordat projecten stil komen te liggen en vernielingen e.d. hersteld moeten worden. Hierdoor kan de totale schade uitkomen op een veelvoud van de directe schade van 118 miljoen euro. Het probleem bij diefstal van installatiekasten is dat niet alleen de installatiekast zelf vergoed moet worden, maar ook een heel stuk van het leidingwerk opnieuw getrokken moet worden omdat deze met geweld wordt kapot getrokken. Driekwart van de installateurs (73%) geeft aan dat zij zelf opdraaien voor de eventuele schade die er optreedt. CV-ketels en groepenkasten worden daarom vaak pas op het laatste moment geplaatst, vlak voor de oplevering. www.usp-mc.nl

Bijna één op de vijf grotere installateurs heeft afgelopen twee jaar te maken gekregen met diefstal van installatiekasten.

Installatiebedrijf Modderkolk Ondernemer van het Jaar 2013 Afgelopen maand mocht Simon de Luij, directeur van technisch installatiebedrijf Modderkolk, de prijs van Ondernemer van het Jaar 2013 in ontvangst nemen. Hoewel Modderkolk al jaren tegen de stroom in blijft groeien, wist de ondernemer de resultaten nog verder te verbeteren door een nieuwe manier van werken die nog maar bij weinig mensen bekend is. Bovendien richtte de Wijchense technisch installateur eerder dit jaar de Modderkolk Bedrijfsschool op om een oplossing te bieden voor het tekort aan technisch personeel.

De Wijchense ondernemer ziet de award als een erkenning voor de manier van werken, waarbij afdelingen zijn vervangen door ‘cellen’: Teams van verschillende specialisten die samen aan een project werken. Het doel is om de klant radicaal centraal te stellen en hierdoor vele malen efficiënter en effectiever te werken. Simon de Luij: “Maar dat kan alleen als werknemers, die toch al jaren een bepaalde manier van werken gewend zijn, gemotiveerd zijn. Dat is gelukt en daar mogen we samen trots op zijn.”

Elektropraktijk 2014 Nr.

Spotlight (thema)

Verschijning

Redactionele sluiting

Simon de Luij, directeur van tech-

1

Testen / meten / meetinstrumenten

dinsdag 25 februari 2014

vrijdag 10 januari 2014

nisch installatiebedrijf Modderkolk,

1A

Officiële beursspecial Elektro Vakbeurs Venray 2013

dinsdag 25 februari 2014

vrijdag 10 januari 2014

2

Energie(besparing) / energiezuinig installeren

dinsdag 25 maart 2014

vrijdag 7 februari 2014

3

Domotica / gebouwautomatisering

dinsdag 22 april 2014

vrijdag 7 maart 2014

4

Licht / (nood)verlichting / lichtregelsystemen

dinsdag 27 mei 2014

vrijdag 11 april 2014

5

Schakel- en verdeelinrichting / (schakel)kasten & panelen

dinsdag 24 juni 2014

vrijdag 9 mei 2014

6

Duurzaam installeren / energiebesparing

dinsdag 23 september 2014 vrijdag 8 augustus 2014

7

Gebouwautomatisering / domotica

dinsdag 21 oktober 2014

8

UPS / noodstroom / aggregaten

dinsdag 25 november 2014 vrijdag 10 oktober 2014

8A

Officiële beursspecial Elektro Vakbeurs Hardenberg 2014 (losse uitgave)

dinsdag 25 november 2014 vrijdag 10 oktober 2014

vrijdag 5 september 2014

#8 november 2013

met in zijn handen de prijs van Ondernemer van het Jaar 2013.

De jaarlijkse verkiezing van Ondernemer van het Jaar werd bezocht door ruim 350 ondernemers uit de Gemeente Wijchen. Modderkolk was genomineerd in de categorie Bouw, industrie en Groothandel en mocht voor de tweede keer in 20 jaar de award in ontvangst nemen. www.modderkolk.nl

7

GEYER IS OFFICIEEL PARTNER VAN HENSEL GmbH & Co. KG.

OP ZOEK NAAR EEN VERDEELKAST VOOR UW PV INSTALLATIE...?

BIJ GEYER! Of het nu gaat om grote projecten of om kleine, ú en úw wensen staan bij GEYER in de spotlights. Goede kwaliteit en een scherpe prijs spelen daarbij de hoofdrol. Een betrouwbaar product, nauwkeurige assemblage en stipte levering, hebben bij GEYER altijd de hoogste prioriteit.

HENSEL biedt zeer goede kwaliteit aftakproducten, beveiligingsproducten en verdeeltoepassingen voor     

Professionaliteit, kwaliteit en flexibiliteit Persoonlijk contact met elke opdrachtgever Heldere, gezamenlijke communicatielijnen Messcherpe calculatie, duidelijke presentatie Begeleiding van A tot Z bij alle opdrachten

WWW.GEYER.NL

8

#8 november 2013

HENSEL wordt vooral toegepast waar hoge eisen worden gesteld in zowel utiliteit als industrie. Voor HENSEL zijn tevreden klanten de beste referentie. WWW.HENSEL-ELECTRIC.NL

WEEGSCHAALSTRAAT 50 7324 BH APELDOORN T. 055 5998200 F. 055 5998219

503413015.indd 1

elektrische energie binnen het laagspanningsbereik.

WEEGSCHAALSTRAAT 50 7324 BH APELDOORN T. 055 5998200 F. 055 5998219

07-10-13 11:46 503413015.indd 7

07-10-13 11:47

Met gezamenlijk energie-efficiëntieprogramma naar besparing van 25% De Siemens-divisie Building Technologies en de Carlson Rezidor Group gaan samenwerken in een energiebesparingsprogramma in de Europese hotels Radisson Blu en Park Inn by Radisson. Het doel is een energiebesparing van 25% in vijf jaar tijd. Het pilotproject is het Radisson Blu Hotel Amsterdam, waar onlangs een energiebesparingsproject van start ging. Dit project levert naar schatting een besparing van 30% op het totale energieverbruik van het hotel en zal zich over een periode van iets meer dan vier jaar terugbetalen. De focus ligt op geavanceerde regelingen in de gastenkamers, optimalisering van het Siemens-gebouwbeheersysteem, LED-verlichting en een aantal aanvullende quick-win-maatregelen.

euze energiebesparingsprogramma van Rezidor dat in vijf jaar een besparing van 25% moet opleveren. Think Planet is in 2012 van start gegaan en bouwt voort op vijf pijlers. Investeringen in energiebesparende oplossingen, zoals de technologie die voor het Amsterdamse hotel is gekozen, is één van de prioriteiten. Andere pijlers zijn intelligente energiegewoonten in

de bedrijfsvoering, energiebesparende Think Planet-tools met een zeer korte terugverdientijd, zoals bewegingssensoren, een retrofit met LED-verlichting in alle hotels en de integratie van strikte Think Planet-standaarden in nieuwe hotels en grote renovaties. www.siemens.nl/sbt www.rezidor.com

In het kader van het Siemens-energieoptimaliseringsprogramma wordt een plaatselijke audit uitgevoerd, waarbij individuele meetcriteria worden vastgesteld en de gebouwbeheersystemen en -processen volgens deze criteria worden geoptimaliseerd. Na voltooiing van de werkzaamheden worden de gegevens over het energieverbruik voortdurend op afstand bewaakt en geoptimaliseerd door energie-experts van Siemens. De energiebesparingen in het Radisson Blu Hotel Amsterdam zijn onderdeel van Think Planet, het ambiti-

In het Radisson Blu Hotel Amsterdam ging onlangs een energiebesparingsproject van start.

DEKRA bouwt nieuw testlaboratorium in Arnhem DEKRA vierde onlangs met een feestelijke ceremonie het bereiken van het hoogste punt van het nieuwe testlaboratorium dat in aanbouw is. Het hoofdkantoor van DEKRA in Nederland – internationaal expert op het gebied van certificering en veiligheids- en prestatiemetingen – is onlangs verhuisd naar businesspark IJsseloord 2 aan de rand van Arnhem. CEO Bert Zoetbrood: “Het bereiken van het hoogste

punt is een mijlpaal in de bouw van ons nieuwe laboratorium op onze nieuwe locatie. Deze nieuwe voorzieningen sluiten nauw aan bij DEKRA’s groeistrategie en zullen onze testgebieden en - capaciteit nog verder vergroten. We hebben onze keus op IJsseloord 2 laten vallen gezien de gemakkelijke bereikbaarheid en de mogelijkheid op toekomstige uitbreiding. Bijna driehonderd van onze werknemers zijn onlangs naar ongeveer 10.000 m² aan kantoorruimte en laboratoria ver-

huisd, die binnenkort qua ruimte worden aangevuld met de bouw van ons nieuwe testlaboratorium van 3.700 m².” Michiel van Wessem, wethouder gemeente Arnhem: “We zijn erg enthousiast over het feit dat DEKRA heeft besloten haar Nederlandse hoofdkantoor en laboratoria in Arnhem aan te houden, in de bouw van een nieuwe locatie investeert, en daarmee de werkgelegenheid in de regio in stand houdt. De ondernemingsdoelstellingen van DEKRA sluiten nauw aan bij ons economisch beleid, dat is toegespitst op energie en het milieu.” Bert Zoetbrood: “Dankzij deze verhuizing kunnen we adequaat inspelen op de aanhoudende ontwikkelingen op technologisch vlak en onze bedrijfsactiviteiten verder uitbreiden. Treffende voorbeelden hiervan zijn de uitbreiding van ons serviceaanbod voor het testen van batterijen, en de expansie van ons portfolio op het gebied van automotive testen. Om kort te gaan: klanten die producten en systemen willen laten testen en wereldwijd nieuwe markten willen ontsluiten, kunnen onbezorgd op ons blijven rekenen.”

DEKRA vierde onlangs met een feestelijke ceremonie het bereiken van het hoogste punt van het nieuwe testlaboratorium dat in aanbouw is.

#8 november 2013

www.dekra-certification.nl

9

M

a

r

k

t

n

i

e

u

w

s

Btw-verlaging tot 1 januari 2015

Gelukkig met verlenging, maar nu doorpakken Samen met andere belangenorganisaties voor de bouw, heeft UNETO-VNI zich hard gemaakt voor een verlenging van de periode waarin renovatie en onderhoud met het 6% btw-tarief wordt belast. Met succes, want inmiddels is die periode waarin consumenten en woningbouwverenigingen dit voordeel krijgen, opgerekt tot eind 2014. Volgens UNETO-VNI voorzitter Titia Siertsema is dat hard nodig, maar niet alleen nu, ook in de toekomst. Auteur: Leon van den Berg iertsema is blij dat de politiek gevoelig is gebleken voor goede argumenten. “We hebben in de periode 2010 – 2011 ook zo’n btw-maatregel gehad. Uit ons onderzoek destijds bleek dat de maatregel veel consumenten over de streep heeft getrokken. Dat heeft gemiddeld een ‘meeromzet’ van tussen de 20.000 en 50.000 Euro per installateur opgeleverd. Bovendien heeft het ertoe geleid dat de werkgelegenheid in onze branche op peil is gebleven. Komend voorjaar meten we de effecten van de huidige btw-verlaging. Die re-

S

sultaten zullen we vanzelfsprekend ook naar buiten gaan brengen. Ik verwacht dat de uitkomsten vergelijkbaar zijn, want ik hoor dergelijke berichten van installateurs. Overigens is dat opmerkelijk, want het consumentenvertrouwen is nu een stuk minder dan in 2010. Met de nieuwe resultaten in de hand willen we werken aan een definitieve verlaging van het btw-tarief naar 6%. Dat kan onze branche ook na 2014 veel extra omzet en werkgelegenheid opleveren.”

Meer werk en meerwerk

De maatregel is gericht op consumenten en woningbouwverenigingen, de zake-

Afb. 1: Voorzitter van UNETO-VNI Titia Siertsema: “We willen werken aan een definitieve verlaging van het btw-tarief naar 6%. Dat kan onze branche ook na 2014 veel extra omzet en werkgelegenheid opleveren.” BRON: Elektropraktijk

10

#8 november 2013

lijke markt blijft erbuiten. Siertsema. “Er is een wereld van verschil tussen deze twee doelgroepen. In de zakelijke markt wordt contractueel gewerkt en kan men de btw verrekenen met de eigen heffing. Een laag btw-tarief is er evenmin voor de nieuwbouw. Op basis van Europese regels mogen lidstaten alleen een verlaagd btw-tarief invoeren voor lokale, arbeidsintensieve diensten. Renovatie en onderhoud vallen daaronder, nieuwbouw niet. Een hoge btw-heffing komt bij consumenten volledig voor eigen rekening. Dan maakt 15% verlaging veel uit. Je ziet dat daardoor werk wordt gegund en er bovendien meer mogelijk is omdat er financiële ruimte ontstaat. De regeling geldt ook voor woningbouwverenigingen. Een goede zaak, want die hebben door de verhuurdersheffing minder budget beschikbaar. Dankzij een lage btw kunnen zij nu achterstallig onderhoud inhalen en woningen comfortabeler en energiezuiniger maken. Dat gaat van het vernieuwen van de elektrotechnische infrastructuur tot het renoveren van volledige badkamers. Zeker als een woningcorporatie ervoor kiest om dit planmatig te doen, levert dit installateurs veel werk op.”

Veel marktkansen

Hoewel de installatiebranche momenteel in zwaar weer zit, zijn er op de langere termijn meer kansen. “Ik denk aan de nieuwe VINEX-locaties, zoals de Haagse wethouder Norder de herbestemming van kantoorgebouwen voor woningbouw noemt. Daarbij moeten verwarming, ventilatie, elektra en bekabeling in en om het gebouw op de schop. Bij dat laatste komt ook de aanleg van kabelbuizen als mogelijke marktkans naar voren. Er liggen zoveel leidingen en kabels in de grond, dat het de moeite waard wordt om die te concentreren in ondergrondse gangenstelsels. Dichter bij huis liggen er kansen op het gebied van energiebesparing / duurzaamheid en langer thuis wonen. Daarbij moeten installateurs hun rol uitbouwen: niet meer wachten tot er klanten komen met een concrete vraag, maar inspelen op de latente vraag bij consumenten. Bijvoorbeeld door het voortouw te nemen bij het organiseren van informatiebijeenkomsten over besparingsmogelijkheden van bijvoorbeeld sport- en wijkverenigingen of kerken. De belangstelling voor energiebesparing en

duurzame energieopwekking, gecombineerd met het voordeel van het lage btwtarief, is een belangrijke troef voor de sector. Je ziet dat er een enorme behoefte aan informatie is bij consumenten, speel daar als installateur op in!”

Samenwerken

Siertsema stelt dat UNETO-VNI de lobby voor verlenging van de lage btw niet alléén heeft gevoerd. Ook andere branches in de bouwkolom deden hieraan mee, zoals aannemers en onderhoudsbedrijven. Ook voor hen is dit een belangrijke maatregel. De macht van het getal is belangrijk in de lobby. Daarom hebben organisaties als Bouwend Nederland, Onderhoud NL, NLIngenieurs en de Aannemersfederatie de politiek benaderd met dezelfde boodschap. Sterk, want zo kom je meerdere keren onder de aandacht en dat helpt om politici te overtuigen van de noodzaak om de btw-maatregel te verlengen. Overigens hebben we de ar-

gumenten gezamenlijk doorgesproken, maar heeft iedere organisatie deze vanuit het eigen gezichtspunt benadrukt. Uiteindelijk is vooral de nadruk op het behoud van werkgelegenheid in branches met een grote achterban een beslisfactor geweest.”

Gelijk speelveld

Een definitief laag btw-tarief na 2015 is niet het enige speerpunt van UNETOVNI. “Er zijn meer zaken waarover de overheid moet nadenken. Zo moet men ondernemen niet duurder maken door het verhogen van de belastingdruk. Denk daarbij aan het aantasten van de regelingen rond de DGA en de kleine ondernemersregeling. Daarnaast vragen wij de overheid te regelen dat banken gemakkelijker kredieten gaan verstrekken. Het gebrek aan krediet is op dit moment echt remmend. Ten slotte moet er iets gedaan worden aan de negatieve effecten van arbeidsmigratie in onze sector. Het

kan niet zo zijn dat goede bedrijven met vakkrachten in deze toch al zware tijden te maken krijgen met oneerlijke concurrentie vanuit het buitenland. We signaleren dat zwart werken toeneemt en er buitenlandse monteurs zijn die tegen extreem lage tarieven het werk uitvoeren. Dat gebeurt dan ook nog eens zonder dat zij beschikken over de juiste certificaten. Ook arbo-technisch wordt er vaak niets geregeld. Wij roepen de overheid op om in elk geval te zorgen voor een gelijk speelveld. Maar ook consumenten moeten zich bewust zijn dat het werken aan gas en elektra vraagt om vakmanschap. Het is toch vreemd dat je iemand aan de deur krijgt die nauwelijks Nederlands spreekt niet het onderhoud aan je auto laat doen, maar wel aan je cv-installatie. Er is kennelijk nog onvoldoende inzicht in de risico’s die je daarmee loopt. Dat willen wij aan de kaak stellen” Y

Advertentie

Deels infraroodthermometer. Deels infraroodcamera.

100 procent Fluke.

Soms hebt u meer nodig dan een traditionele infraroodthermometer, maar minder dan een infraroodcamera. U wilt koude en warme gebieden snel kunnen zien zonder afzonderlijke metingen te hoeven uitvoeren. Laat het maar aan Fluke over om een instrument te bieden dat perfect aan uw gereedschapsriem en in uw budget past. Middelpuntstemperatuur (°C/°F)

Digitaal beeld voor context Zie duidelijk dat onderbreker 20 overbelast is en communiceer uw bevindingen. 25% warmtebeeld

50% warmtebeeld

75% warmtebeeld

Combinatie C bi tiiie va v van a infraroodwarmtebeelden

Elke visuele infraroodthermometer van Fluke heeft een ingebouwde digitale camera met overlay-functie voor infrarood-warmtebeelden, om onmiddellijk de exacte locatie van het probleem te bepalen. Zie hoe visuele infraroodthermometers van Fluke u helpen problemen onmiddellijk op te sporen.

Fluke VT02 visuele infraroodthermometer

fluke.nl/heatmap

Fluke VT04 visuele infraroodthermometer

©2013 Fluke Corporation.

20133831_FLUKE_VT02-04_185x132_NL_V1.indd 1

03-10-13 09:36 #8 november 2013

11

M

a

r

k

t

n

i

e

u

w

s

ETAP presenteert wereldprimeur

OLED klopt op de deur

Afb. 1: Het gonst in de lichtsector al een aantal jaren van een lichttechnologie die nog meer innovatieve mogelijkheden zou hebben dan de LED: OLED.

De lichtwereld maakt een enerverende periode door. Sinds een aantal jaren schudt de LED de boel in de sector flink op. En de volgende innovatie dient zich alweer aan: de organic light emitting diode (OLED). De Belgische verlichtingsfabrikant ETAP komt op de markt met een noodverlichtingreeks op basis van de OLED. “Dit is een wereldprimeur.” Auteur: Henk-Jan Hoekjen

vakbeurs Elektrotechniek in Utrecht. Tal van fabrikanten toonden er LED-oplossingen met onder meer een indrukwekkende kleurtemperatuur en kleurweergave-index. Ook de dimbaarheid van de LED is tegenwoordig geen probleem meer. Voorts was er in Utrecht volop aandacht voor de wensen en eisen van de installatiebranche – een belangrijke voorwaarde voor een probleemloze toepassing van LED’s in de dagelijkse praktijk.

e grootste revolutie sinds de uitvinding van de gloeilamp’. Zo wordt de introductie van de LED voor algemene verlichtingstoepassingen vaak genoemd. Met enig recht, want met de opkomst van deze nieuwe lichtbron zijn de spelregels in de lichtwereld drastisch veranderd. Een LED is een elektronische component, die hoge eisen stelt aan de kennis van alle betrokken partijen. Dat de LED inmiddels volwassen geworden is, bleek onder meer op de recente

Op de beurs in Utrecht was er overigens ook een opvallende afwezige: de organic light emitting diode (OLED). Hoewel het in de lichtsector al een aantal jaren gonst van een lichttechnologie die nog meer innovatieve mogelijkheden zou hebben dan de LED, was de OLED vrijwel niet te vinden op de beurs Elektrotechniek. Verschillende aanbieders gaven desgevraagd dezelfde reden: deze vakbeurs is primair gericht op de installatiebranche en is dus minder geschikt voor het tonen

´D

12

#8 november 2013

van technologie die nog in de ontwikkelingsfase verkeert. De OLED is – zo luidde de algemene mening op de beurs – nog niet in het stadium dat het tegen een acceptabele prijs praktisch toepasbaar is.

Met OLED zijn grote oppervlakken glare-vrij en uniform te verlichten Niet iedereen is het overigens eens met deze analyse. Want de Belgische fabrikant ETAP introduceerde recentelijk wel degelijk een OLED-product, dat door het bedrijf zelf als ‘wereldprimeur’ werd aangekondigd. Het betreft de lijn K4, een noodverlichtingsreeks op basis van OLED’s.

Grote belofte

De ‘organic light emitting diode’ of kort-

dit geheel nieuwe perspectieven in (bijvoorbeeld) de interieurarchitectuur. Niet vreemd dus dat alle grote lichtfabrikanten momenteel druk bezig zijn met de ontwikkeling van de beloftevolle lichttechnologie. Een partij als Philips stelde onlangs zelfs een roadmap op, waaruit de verwachtingen omtrent de OLED naar

De productiekosten voor OLED moeten nog verder omlaag

Afb. 2: Bij het OLED-noodverlichtingsarmatuur K4 van ETAP is het pictogram zélf de lichtbron.

weg OLED is een variant van de traditionele LED. Waar LED’s opgebouwd zijn uit anorganisch materiaal, maken OLED’s gebruik van organische macromoleculen (koolwaterstofverbindingen) om licht te produceren. “LED’s zijn lichtpuntbronnen”, vertelt Pascal De Langhe, directeur productontwikkeling bij ETAP. “OLED’s verspreiden daarentegen het licht over een bepaald oppervlakte met een homogene uitlichting als resultaat. Concreet worden de organische macromoleculen gesealed tussen twee glasplaten en verbonden met een kathode en een anode. Wanneer deze onder spanning staan, licht de gehele laag op.” Volgens Hüseyin Murat, manager productontwikkeling noodverlichting bij ETAP, biedt de OLED hiermee een aantal grote voordelen ten opzichte van andere lichtbronnen. “Het is mogelijk om met behulp van OLED grote oppervlakken glare-vrij en uniform te verlichten. Bovendien bevat de lichtbron geen schadelijke materialen.” Murat erkent tegelijkertijd dat er ook nog een aantal uitdagingen is. “Zo moeten de productiekosten voor de OLED verder omlaag. En ook de duurzaamheid en efficiëntie van de OLED kan

voren komen. Uit deze roadmap blijkt volgens ETAP dat de efficiëntie van de OLED de komende periode elke drie jaar grofweg zal verdubbelen. Bij de Belgische fabrikant, waar men gebruik maakt van de OLED-oplossingen van Philips, acht men momenteel de tijd rijp voor de eerste praktische OLED-toepassing: ETAP introduceerde recentelijk de OLED-lijn K4. Murat: “De OLED is bij uitstek geschikt voor het segment noodverlichting vanwege het flat surfacekarakter van de lichtbron en de unifor-

Afb. 3: De afmetingen van de K4-serie zijn gereduceerd tot slechts vier millimeter dikte.

nog beter. Maar we zijn er van overtuigd dat deze problemen overwonnen worden.”

Geheel nieuwe perspectieven

De opkomst van de OLED houdt een grote belofte in: wanneer hele vlakken als lichtbron kunnen worden gebruikt, opent

miteit van de lichtuitstraling. Het pictogram van K4 wordt niet langer verlicht door een aparte lichtbron, maar wordt zélf de lichtbron.” Het resultaat is een signalisatie die qua herkenning en veiligheid volgens ETAP zijn gelijke niet kent. “In noodsituaties kan goed verlichte signalisatie het ver-

#8 november 2013

13

Bezoek ons op de Elektro Vakbeurs Hardenberg stand 517

Compleet pakket glasvezelkabel en -componenten

Kabel op lengte leverbaar

Direct uit voorraad leverbaar

TV - DATA - TELECOM www.hemmink-vibe.nl

andere inbouwreeksen. Het armatuur is ontworpen om eenvoudig te kunnen inbouwen. Ook onderhoud is eenvoudig, omdat de OLED-plaat gemakkelijk kan worden vervangen. Qua installatie zijn er geen specifieke aanpassingen in vergelijking met ‘traditionele’ noodverlichting.” De reeks werkt in combinatie met het centrale batterijsysteem EBS Compact. Hüseyin Murat: “Deze toepassing vereenvoudigt het onderhoud van de noodverlichting. Qua design sluit EBS Compact bovendien perfect aan bij de K4-armaturen.”

Afb. 4: Tot nog toe werd de OLED alleen gebruikt voor ‘esthetische’ toepassingen.

schil maken”, aldus Pascal De Langhe. “Bovendien is elk armatuur voorzien van een individuele lichtbronopvolging, een sensor die de effectieve helderheid van de signalering constant meet en waarschuwt wanneer deze niet meer voldoet aan de EN1838-norm.”

Discreet design

ETAP benadrukt dat de K4 net als andere producten van ETAP een ‘minimalistisch’ karakter heeft. “Onze producten staan er altijd al om bekend dat ze minimalistisch en discreet zijn. Maar met K4 gaan we nog een stap verder.” De K4-serie – beschikbaar voor inbouw in plafond en wand – heeft inderdaad een slank en discreet design. De afmetingen van de armaturen zijn gereduceerd tot slechts vier millimeter dikte. Behuizing en elektronica worden in de wand of het plafond weggewerkt, zodat enkel de signaleringsplaat zichtbaar is. Dit maakt het product onder meer interessant voor architecten. “Zij zien noodverlichting vaak als een noodzakelijk kwaad. Door samen te werken met externe ontwerpers en designers, zorgen we ervoor dat de noodverlichting gezien mag worden”, aldus Pascal De Langhe. ETAP wijst er op dat de lijn ook de installatiebranche geen strobreed in de weglegt: “Er zijn geen nadelen ten opzichte van

Bij noodverlichting speelt betrouwbaarheid natuurlijk een belangrijke rol. Vandaar dat aan dit aspect volgens ETAP zeer veel aandacht is besteed. “DE OLEDlichtbronnen uit K4 zijn afkomstig van Philips. En bij deze fabrikant worden de producten natuurlijk uitgebreid getest. En dat hebben we bij ETAP nog eens dunnetjes overgedaan. Op het gebied van veiligheid sluiten wij namelijk geen compromissen. Om dat ook richting de markt te communiceren, geven wij op de lijn K4 even lang garantie als op alle andere noodverlichtingsproducten in ons assortiment: vijf jaar.” Het belangrijkste probleem met betrekking tot de OLED lijkt momenteel de prijs. Dat is ook terug te zien in de prijsstelling van de K4-lijn: de prijs voor het OLED-

product ligt volgens ETAP zo’n 40 procent boven de prijs van noodverlichting met meer traditionele lichttechnologieën. “Maar die prijs zal gaan dalen”, benadrukt Murat. “Dat hebben we ook gezien bij de LED: zodra een technologie wordt doorontwikkeld, daalt de prijs.” ETAP stelt met de K4 een wereldprimeur te hebben. Daar zit zeker een kern van waarheid in. Want hoewel de OLED al enige jaren geleden het licht zag en er op de internationale beurs Light + Building 2012 in Frankfurt ook al wel enige (met name esthetische) OLED-producten werden getoond, is de K4 zeker één van de eerste OLED-producten die daadwerkelijk kunnen worden ingezet in een praktische toepassing. En voor zover bekend is het inderdaad ‘s wereld eerste noodverlichting op basis van OLED. Of de K4-lijn lange tijd de enige OLED-noodverlichtingreeks zal blijven, valt overigens te bezien. Komend voorjaar wordt in Frankfurt opnieuw de beurs Light + Building gehouden. En als de voortekenen niet bedriegen, zou deze beurs wel eens de geboorte van de OLED als definitief marktrijpe lichttechnologie kunnen markeren.  Y

Afb. 5: ETAP hoopt architecten én installateurs te kunnen enthousiasmeren voor de nieuwe productlijn. #8 november 2013

15

E

l

e

k

t

r

o

v

a

k

b

e

u

r

s

Elektro Vakbeurs regionaal en landelijk tegelijk Beursorganisator Marit Rothman noemt het een regionale beurs met een landelijke uitstraling. En dat is exact wat het is. “We zien steeds duidelijker dat de exposanten en de bezoekers uit het hele land naar Hardenberg komen, maar dat we tegelijkertijd in staat zijn om de nuchterheid en gastvrijheid van deze regio vast te houden. Daar ligt de kracht van de beurs.” Auteur: Gerrit Tenkink e Elektro Vakbeurs in Hardenberg staat dit jaar gepland van 10 tot en met 12 december. De organisatie verwacht zo’n 200 exposanten en hoopt daarmee, net als bij de vorige editie ruim 10.000 bezoekers voor de beurs te interesseren. “Natuurlijk zijn er afvallers op de exposantenlijst. Dat kan niet anders in deze turbulente tijd. Maar daar staat tegenover dat we een aantal zeer interessante nieuwkomers, bekenden en oud-bekenden verwelkomen”, zegt Rothman, die daarbij in het bijzonder wijst op Isolectra, Eaton Industries, Legrand Nederland, TFK en Attema. “Het is goed om te zien dat deze partijen investeren

D

in hun relatie met de klant en zich laten zien op de beurs.” Eén van de belangrijke nieuwkomers is Stichting Smart Homes. “Stichting Smart Homes heeft naam gemaakt als specia­ list en intermediair in domotica, één van de beursaspecten, die door de aanwezigheid van Smart Homes extra onder de aandacht wordt gebracht. Domotica speelt een steeds belangrijkere rol bij de werkzaamheden van onze bezoekers en we willen die vertaalslag maken op de beursvloer en waar mogelijk bruggen slaan. Bezoekers worden op de stand van Smart Homes bijgepraat over wat hen in

genaamd Solar-PV. Met Solar-PV kunnen installateurs de kansen in de markt van zonnestroom benutten. Hiervoor bieden we kwalitatieve, betrouwbare en complete PV-systemen, maar ontzorgen wij de installateur ook met verkoopondersteuning en technische kennis. Zo ondersteunen wij de installateur met op maat gemaakte offertes, promotiematerialen en technische, commerciële en installatietrainingen.”

“Wat ik vooral aan Hardenberg waardeer is dat ze de menselijke maat niet uit het oog verloren hebben” de toekomst te wachten staat en welke rol domotica hierin heeft. ‘Hoe pas je domotica toe?’ en ‘Hoe verkoop je daadwerkelijk domotica aan je eindklant?’ zijn slechts een greep uit de vragen die beantwoord gaan worden. Kortom, domo­tica wordt tastbaar gemaakt voor de bezoeker. Wij zijn heel blij met de aanwezigheid van Smart Homes, want we zien dat domotica in zijn algemeenheid nog onvoldoende bekend is bij de installateur”, aldus beursorganisator Marit Rothman.

Serieus platform

Afb. 1: PEHA heeft een nieuwe dimmer ontwikkeld voor het dimmen van LED-verlichting.

16

#8 november 2013

Een ander opvallende nieuwkomer is Solar Nederland. Jeroen Bos, marketing manager Solar Nederland ziet deze beurs als een serieus platform waar zijn doelgroep, de elektrotechnische-, totaalinstallateur en industriële afnemers op afkomt. Bos vertelt uiteraard graag over de nieuwe producten van Solar Nederland. “Wij presenteren ons assortiment zonnepanelen,

Afb. 2: Beursbezoekers zijn meer dan welkom op de Solar-PV stand van Solar Nederland.

ar

rt

ki

kt

e n

il

n e

a u

a w

m s

Prijsuitreiking

Dan een oude bekende. Eaton Industries. Vorig jaar afwezig, maar dit jaar weer terug in Hardenberg. Saskia Dreierink, marketing communicatie specialist bij Eaton Industries weet wel waarom: “We hebben dit jaar veel nieuws. Voor alle segmenten is het interessant om bij ons op de stand te komen kijken. Oplossingen voor machinebouw, huisautomatisering, laagspanningsverdeelsystemen, we hebben op al deze gebieden wel iets nieuws.” Als voorbeelden noemt Dreierink de Power XL, een variabele frequentieregelaar in een nieuwe IP66-behuizing. “Op de beurs introduceren we de Power XL, die nu ook kan worden gekoppeld met Smartwire DT, een innovatief communicatiesysteem voor industrieel schakelmateriaal en automatiseringscomponenten. Dit systeem is heel mak-

Afb. 3: Beursorganisator Marit Rothman: “We zien steeds duidelijker dat de exposanten en de bezoekers uit het hele land naar Hardenberg komen, maar dat we tegelijkertijd in staat zijn om de nuchterheid en gastvrijheid van deze regio vast te houden.”

kelijk te installeren met de opvallende groene vlakbandkabel. Dat scheelt in tijd in onder andere engineering en bedrading.” Dreierink ziet een verschuiving wat betreft het bezoekersprofiel. “Het

was altijd een regionale beurs, maar het krijgt steeds meer de landelijke uitstraling. Je ziet de doelgroepen ook veranderen. Naast de installateurs zie je meer technische adviesbureaus, maar ook mensen uit de industrie. We willen op de beurs graag veel nieuwe producten laten zien. Dat is dit jaar zeker het geval.” Hoogtepunt op de stand van Eaton is de prijsuitreiking op donderdagavond, die het bedrijf heeft verbonden aan de nieuwe website. “Onder de websitebezoekers die zich na een bezoekje aan de site heb-

Industriële Engineersdagen Industriële toeleveranciersgroep Itsme en de beursorganisatie hebben de handen ineengeslagen voor de beurseditie in 2013. Samen organiseren zij de ‘Industriële Engineersdagen’ tijdens de Elektro Vakbeurs. Gerenommeerde sprekers en actuele en interessante onderwerpen komen gedurende de drie beursdagen aan bod. Vooraf wordt er gezorgd voor een lunch, die wordt aangeboden door Evenementenhal en Itsme. Er is een grote variëteit aan onderwerpen, waarmee Itsme, samen met een aantal leveranciers, de bezoekers wil ondersteunen in procesinnovatie en -optimalisatie. De lezingen starten ieder beursdag om 13.00 uur, waarna men aansluitend een bezoek aan de beurs kan brengen. Onderwerpen die aan bod komen zijn te vinden op www.itsme. eu/hardenberg.

#8 november 2013

17

ben laten registreren, (www.eaton.nl/ electrical, tot 1 december, red.) verloten we twee nieuwe e-bikes.”

Tien keer

Een andere oude bekende voor de beursorganisatie: PEHA Elektro uit Arnhem. Het bedrijf staat al vanaf zijn start op de beurs in Hardenberg. Om exact te zijn:

dimmer dimt dimbare LED-lampen (E27, E14 en GU10), gloeilampen, hoogvolt-halogeenlampen en andere ohmse verbruikers. De dimmer is universeel toepasbaar voor het gebruik van afdekkingen van andere merken zoals Jung,Gira en Berker en wordt met bijgeleverde as-adapter ook voor Busch & Jaeger passend. Een ander interessant product waar

thermoplast gemaakt. “Badora heeft een zeer eigentijdse vormgeving en de lijn is optisch anders dan Standard door zijn gebogen vormgeving”, zegt Hugen, die verder aangeeft dat PEHA goed heeft geluisterd naar zijn klanten en de afdekramen aan beide zijden 1 millimeter breder heeft gemaakt. “De afdekramen zijn verkrijgbaar van één- tot viervoudig, zodat

Afb. 4: Evenementenhal Hardenberg opent op 10, 11 en 12 december de deuren voor de veertiende editie van de Elektro Vakbeurs.

tien keer. Rob Hugen, werkzaam bij PEHA Elektro heeft zijn doelen voor deze beurs op een rij: “Contacten onderhouden en aanhalen en natuurlijk proberen wij nieuwe leads te scoren.” Uiteraard komt PEHA niet met lege handen naar Hardenberg. Aangezien er steeds meer sprake is van LED-verlichting, zal ook de dimtechniek daarop moeten worden aangepast. PEHA heeft een nieuwe dimmer ontwikkeld voor het dimmen van LED-verlichting. Het gaat hier om een draaidimmer met druk-wisselschakelaar van 6 tot 60 Watt, met een tweedraadsaansluiting, geschikt voor fase-aansnijding en deze 18

#8 november 2013

“Een gemoedelijke sfeer, het is geen straf om die kant op te rijden” de beursbezoeker bij PEHA Elektro kennis mee kan maken is een nieuwe lijn schakelmateriaal Badora, die naast de huidige Standard-lijn uitgebracht gaat worden. In tegenstelling tot het materiaal uit de Standard- serie is Badora van

alle inbouwcombinaties mogelijk zijn. Als kleurstelling is de meest gevraagde kleur van dit ogenblik gebruikt, namelijk levend wit (RAL 9010).”

Bezoekers

En dan de bezoekers. Een bedrijf dat met een flinke afvaardiging naar Hardenberg afreist is Unica. Gerard Meinsma, projectleider bij Unica en werkzaam vanuit Zwolle gaat zeker een kijkje nemen. Hij verwacht dat binnen Unica zeker twintig van zijn collega’s hetzelfde doen. “Uiteraard gaan we kijken of we tegen noviteiten aanlopen, maar daarnaast is het

r

t

i

k

e

l

n

a

a

m

prettig om je vaste contacten even een hand te geven. De liefde moet natuurlijk wel van twee kanten komen. Meestal gaan we zo aan het eind van de dag. De beurs is een compact, gemoedelijk, over-

“Wij zien deze beurs als een serieus platform” zichtelijk en vriendelijk en wat ik vooral aan Hardenberg waardeer is dat ze de menselijke maat niet uit het oog verloren hebben.” Min of meer dezelfde antwoorden bij Brusche Elektrotechniek in Almelo. Hoofd Bedrijfsbureau Harold Vleerbos hoeft niet lang na te denken over de vraag: Waarom Hardenberg? “Gemoedelijke sfeer en gunstige tijden om er even aan het eind van de werkdag naar toe te gaan. Voor ons is de belangrijkste reden de contacten. Soms heeft onze fabrikant of groothandel ook nog weleens iets nieuws en dat pak je dan ook mooi even

Afb. 5: Power XL met Smartwire-DT van Eaton Industries.

mee. En uiteraard kijken we ook wel even op de stand bij anderen of er nog interessante nieuwe ontwikkelingen gaande zijn”, zegt Vleerbos, die al meerdere ja-

ren naar Hardenberg komt en dus weet waarover hij praat. “Het is geen straf om die kant op te rijden.” Y

Advertentie

CAPUS® EasyUse De nieuwe serie lastschakelaars tot 3150 A

Uw belangrijkste voordelen • Gebruikscategorieën tot AC23A en DC23A • Tot 1500 elektrische in- en uitschakelingen (CO) bij AC23 • Voor- en naijlende nul bij resp. in- en uitschakelen • Schok- en trillingsvrije contacten • Gecertificeerd door o.a. KEMA en Bureau Veritas • Diverse accessoires zoals afdekkappen, hulpcontacten en verlengde schakelassen • Speciale uitvoeringen op aanvraag (4000 tot 6300A, Bypass-en DC-schakelaars)

Wöhner Benelux B. V. · Industrieweg 12 D · 7944 HS Meppel Telephone +31 (0)522 / 24 51 54 · Fax +31 (0)522 / 24 53 70 · [email protected] · www.woehner.com

130402_CAPUS_AZ_NL_A5_210x148mm_2013_HP.indd 2

02.04.2013 13:04:36

#8 november 2013

19

K

N

X

o

t

e

c

h

n

i

e

k

Uniek zwembad biedt duiktank en lichtkunst

Met KNX kán je niet nat gaan In september 2013 werd een splinternieuw zwembad in Den Helder geopend dat letterlijk uniek te noemen is. De verschillende systemen – van verlichting en klimaatbeheersing tot beveiliging – worden aangestuurd door KNX. De installatie is gerealiseerd in een unieke samenwerking tussen Lodema Elektrotechniek en Hateha. Auteur: Ing. M. de Wit – Blok et de opening van zwembad Het Heersdiep, is de gemeente Den Helder een bijzonder gebouw met mogelijkheden voor praktisch alle doelgroepen rijker. Zo voorziet het gebouw in een recreatiebad met grote glijbaan, een doelgroepenbad, een buitenbad en een wedstrijdbad met NOC-NSF goedgekeurde verlichting. In dit laatste bad, dat voor 90% van de tijd in gebruik is door het korps Mariniers, zijn tevens twee duikplanken beschikbaar (waarvan eentje in hoogte verstelbaar) en biedt de mogelijkheid om te oefenen met reddingsboten. Hiertoe is een volledige installatie gebouwd waarmee deze boot van bovenaf in het zwembad kan vallen.

M

Afb. 2: De symbolen op de intuïtief te bedienen displays zijn in alle gevallen gelijk om de herkenbaarheid voor de gebruiker te vergroten.

Duiktank

Het meest spraakmakende aan het nieuwe zwembad is echter de duiktank die als grote cilinder rechts van het pand verrijst. De tank heeft een hoogte van vijftien meter en steekt zeven meter

diep in de grond. Het resterende deel is architectonisch verantwoord boven het maaiveld gepositioneerd. Deze duiktank biedt mogelijkheden aan duikers van diverse groepen om te trainen en specifieke certificaten te halen; onder andere de Koninklijke Marine traint hier haar

In één van de eerste bestekken was gekozen voor een ander communicatiesysteem. Na een pleidooi voor toepassing van KNX hebben we dit terecht gewonnen mensen waardoor zij niet meer naar het buitenland hoeven om de benodigde examens af te leggen.

Afb. 1: Vooraanzicht van het nieuwe zwembad in Den Helder Het Heersdiep; aan de rechterzijde de prominent aanwezige duiktoren.

20

#8 november 2013

Installaties

Omdat het zwembad volledig nieuw is opgebouwd, is er gebruik gemaakt van

r

t

i

k

e

de modernste ontwikkelingen op het vlak van klimaatbeheersing, zwembad­ techniek, beveiliging en verlichting. In de enorme technische ruimtes van het zwembad is dan ook een grote hoeveelheid leidingen, bufferbassins, luchtbehandelingsinstallaties en pompen aangebracht, evenals controle- en meetapparatuur en diverse schakelkasten met de benodigde elektronica waarmee de honderden verschillende functies worden aangestuurd. De klimaatbeheersing en zwembadtechniek worden aangestuurd via het speciale RT2000 systeem dat specifiek is ontwikkeld voor zwembaden. Voor de aansturing van de overige installaties wordt gebruik gemaakt van KNX. Het gaat hierbij om het regelen van onder meer de verlichting in het hele zwembad, de zonwering, de toegangsmogelijkheden (deuren en rolluiken) en een speciaal DMX verlichtingssysteem voor lichtkunst. De koppeling van het RT2000 systeem en KNX maakt het mogelijk om alle signalering en activering te laten verlopen via KNX displays. DMX-verlichtingssysteem Het DMX-verlichtingssysteem bestaat uit 27 speciale armaturen en is aangebracht boven het recreatie- en doelgroepenbad. Het werkt met twee krachtige LED-bronnen per armatuur en een ronddraaiende, grillig vormgegeven buis die het licht breekt en speciale effecten creëert op de

l

n

a

a

m

Afb. 4: In het wedstrijdbad bestaat onder meer de mogelijkheid te oefenen met reddingsboten. 90% van de tijd wordt hier getraind door de Koninklijke Marine.

wanden. Door te variëren met kleur (de LED’s kunnen zeven kleuren aannemen) en de draairichting en –snelheid van de buis, zijn uiteenlopende ‘sequensen’ te realiseren die ontworpen zijn door lichtkunstenaar Beersnielsen. Vooral in de avonduren is hiermee – in combinatie met de onderwater verlichting – een heel speciale sfeer te creëren. KNX Verantwoordelijk installateur voor de complete elektrotechnische installatie

Afb. 3: In diverse besturingskasten in de technische ruimtes zijn de KNX componenten te vinden.

is Lodema Elektrotechniek uit Leeuwarden. Wybren Hoekstra, projectleider: “In één van de eerste bestekken was gekozen voor een ander communicatiesys­ teem. Een systeem dat zeker de eisen en wensen had kunnen vervullen van de opdrachtgever op dat moment, maar níet de mogelijkheden bood voor uitbrei-

De toepassing van KNX bood bovendien de mogelijkheid voor een optimale visualisatie van de diverse systemen in het pand op diverse displays dingen in de toekomst of het flexibel reageren op veranderende eisen en wensen. Bovendien konden we dit systeem niet zelfstandig beheren. Ik heb daarom met toeleverancier Hateha een pleidooi gehouden voor toepassing van KNX en op basis van de juiste argumenten hebben we dit ook uiteindelijk (terecht) gewonnen. Wat mij betreft de beste oplossing gezien het feit dat het hier gaat om een flexibel en universeel systeem dat het zwembad bij voorbaat klaar maakt voor de toekomst. Ongeacht de uitbreidingen die in de toekomst zullen volgen; alle sys­

#8 november 2013

21

o

t

e

c

h

n

i

e

k

meente Den Helder de wens voor een zogenaamde ‘overwerk timer’ die intuïtief te bedienen moest zijn. Hierbij bedient de persoon die wil overwerken in het touchscreen een tijdklok waardoor de diverse installaties in het hele gebouw in stand worden gehouden tot de persoon in kwestie aangeeft het pand te willen afsluiten.”

Afb. 5: De DMX verlichting is geprogrammeerd in KNX; er zijn zeven presets geschreven waarmee speciale sfeerverlichting is te creëren die vooral tot zijn recht komt wanneer het buiten donker is.

temen die volgens de KNX norm worden ontwikkeld, zijn toe te voegen, aan te sturen en te beheren.”

Visualisatie

De toepassing van KNX bood bovendien de mogelijkheid voor een optimale visualisatie van de diverse systemen in het pand op diverse displays. Direct bij binnenkomst aan de kassa is de 32” hoofddisplay aangebracht. Hiermee zijn de verschillende bouwlagen, de beveiliging van de verschillende technische installaties en de miva-toiletten altijd zichtbaar en dus te monitoren. Daarbij maakt de display onderscheid in urgente indicaties en niet-urgente indicaties. In het laatste geval gaat het om een storing die geen direct ingrijpen vereist. De melding komt dan binnen bij de kassa en tevens wordt een sms verstuurd naar de onderhoudsdienst om deze ervan op de hoogte te stellen op welke locatie onderhoud nodig is. In het geval van een urgente storing – dit is bijvoorbeeld aan de orde wanneer een gebruiker van het miva toilet aan het koordje trekt – zal praktisch het volledige scherm rood gaan knipperen; een signaal dat door niemand kan worden gemist en hiermee direct is op te volgen. Een belangrijke eis was tevens dat de bediening van het scherm volledig intuïtief moet kunnen gebeuren en begrijpelijk moet zijn voor iedereen. Hoekstra: “Dat dit gelukt is blijkt onder meer uit het feit dat de ‘training’ rond de tien minuten in 22

#8 november 2013

beslag heeft genomen en er vervolgens geen vragen meer zijn gekomen.” Verder is via de display eenvoudig informatie te bereiken die gekoppeld is aan een specifiek systeem. Zo weet de gebruiker bij een specifieke storing direct wie hij kan benaderen om de storing op te lossen. Bob Brugman, KNX-specialist bij Hateha: “Verder zijn er diverse nieuwe functies ontwikkeld specifiek voor dit zwembad. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met het Duitse JUNG; leverancier van KNX en een belangrijke back-up wanneer het gaat om nieuwe ontwikkelingen op dit vlak. Zo bestond bij de ge-

Nevendisplays Naast de hoofddisplay beschikken ook andere ruimtes in het zwembad over een eigen – kleinere – display waarmee de betreffende installaties ter plekke zijn aan te sturen. Kenmerkend is het feit dat alle symbolen op alle displays even groot zijn weergegeven; ongeacht de beschikbare ruimte op de display. Bij het bad waarin de mariniers trainen, betekent dit onder meer dat er een grote hoeveelheid witruimte op de display achterblijft. Er is bewust voor gekozen de bedieningselementen toch niet groter weer te geven omdat op deze manier de display voor iedereen herkenbaar blijft; bovendien biedt het mogelijkheden voor uitbreidingen in de toekomst zonder de lay-out te wijzigen. Andere displays bestaan weer uit verschillende lagen waarbij één laag bijvoorbeeld bedoeld is voor verenigingen die uitsluitend het licht mogen inen uitschakelen en dimmen terwijl een andere laag toegang geeft tot alle installaties in de betreffende ruimte. Brugman: “De gehele visualisatie draait op de JUNG software ‘facility pilot’ – de server versie. Dit pakket biedt voordelen

Afb. 6: De hoofddisplay bevindt zich bij de entree van het zwembad. Hier komen zowel de urgente als niet urgente storingen binnen.

De gebruiker weet bij een specifieke storing direct wie hij kan benaderen om de storing op te lossen ten aanzien van de flexibiliteit en voor de betreffende installateur omdat deze er – na een training – relatief eenvoudig mee kan werken. Alle achterliggende intelligentie van speciale functies, zoals de overwerk timer’ worden door JUNG/ Hateha geschreven en als kant en klare module beschikbaar gesteld.”

Samenwerking

Cruciaal voor het welslagen van dit project was voor zowel Lodema Elektrotechniek als Hateha de optimale samenwer-

king tussen de partijen. Hoekstra: “Er bestaat al jarenlang een uitstekend contact tussen Bob en mij rond vooral het thema KNX. Dat betekent dat ik weet dat ik Hateha volledig vrij kan laten in het zoeken naar oplossingen voor specifieke eisen en wensen en dat ik ervan op aan kan dat het in orde komt.” Bob Brugman is op zijn beurt onder meer te spreken over het feit dat Lodema Elektrotechniek direct in de beginfase al contact opnam om het KNX-concept vanaf de basis mee te ontwerpen: “Door samen te starten kun je tot de beste oplossing voor de opdrachtgever komen in een zo optimaal mogelijk tijdsbestek. Natuurlijk kunnen we partijen ook helpen wanneer we niet direct bij het project zijn betrokken, maar het kost zowel de klant als ons in dat geval veel extra tijd. Dat was hier niet nodig en het resultaat is ernaar!” Y

Afb. 7: Eén van de baden. Dit bad heeft een verstelbare bodem waarbij de trap meebeweegt. Boven een grote zwarte buis als onderdeel van de luchtbehandelingsinstallatie.

Advertentie

powerful!

Wij gebruiken onze energie om ú te helpen, úw energie te beheersen…

powerful! powerful!

Beschikbaarheid, controle en beveiliging van low voltage energie systemen door middel van

powerful!

schakelmateriaal, meetapparatuur en UPS-systemen. Elke dag bieden wij innovatieve oplossingen voor onze klanten. Al bijna 100 jaar stoppen wij al onze behoeften, precies zoals u het wenst.

The power of innovation is in your hands.

Oplossingen voor Controle & Vermogen

UPS tot 5400 kVA Wij gebruiken onze energie om ú te helpen, Wij gebruiken onze energie om ú te helpen, úw energie te beheersen… SOCOMEC B.V. onze · Duwboot gebruiken energie13om· ú te helpen, úw Wij energie te beheersen… Beschikbaarheid, controle en beveiliging van

low voltage energie systemen door van van Beschikbaarheid, controle enmiddel beveiliging

Elke dag bieden wij innovatieve oplossingen voor

Elke dag bieden wij innovatieve oplossingen voor

onze klanten. Al bijna 100 jaar stoppen wij al onze energie in het helpen bij het beheersen van uw energie behoeften, precies zoals u het wenst.

schakelmateriaal, meetapparatuur en UPS-systemen.The power of innovation is in your hands.

onze klanten. Al bijna 100 jaar stoppen wij al onze

Elke dag bieden wij innovatieve oplossingen voor

energie in het helpen bij het beheersen van uw energie

onze klanten. Al bijna 100 jaar stoppen wij al onze

behoeften, precies zoals u het wenst.

Oplossingen voor Controle & Vermogen UPS tot 5400 kVA

SOCOMEC B.V. · Duwboot 13 · NL - 3991 CD Houten · Tel. 030 760 09 00 Fax 030 637 2166 · www.socomec.nl

energie in het helpen bij het beheersen van uw energie

The behoeften, power ofprecies innovation your hands. zoals uis hetinwenst.

The power of innovation is in your SOCOMEC B.V. · Duwboot 13 hands. · NL - 3991 CD Houten · Tel. 030 760 09 00 Fax SOCOMEC 030 637 2166B.V.· www.socomec.nl · Duwboot 13 ·

Oplossingen voor Controle & Vermogen UPS tot 5400 kVA

Oplossingen voor Controle & Vermogen UPS tot 5400 kVA

PUB 953012

low voltage energie systemen door middel van

schakelmateriaal, meetapparatuur en UPS-systemen.

PUB 953012

schakelmateriaal, meetapparatuur en UPS-systemen.

low voltage energie systemen door middel van

PUB 953012

NL - 3991 CD Houten · Tel. 030 760 09 00

úwFaxenergie Beschikbaarheid, enbeheersen… beveiliging van 030 controle 637 te 2166 · www.socomec.nl

PUB 953012

energie in het helpen bij het beheersen van uw energie

NL - 3991 CD Houten · Tel. 030 760 09 00 Fax 030 637 2166 · www.socomec.nl

#8 november 2013

23

p

Beveiligingstechniek

S

o

t

l

i

g

h

t

a

m

Wat is hip in toegangscontrole? IP! Of het nu om camera’s, deurtoegang of intercom gaat, het is IP wat de klok slaat. De redenen daarvoor zijn helder: functionaliteit en systemen met een IP-protocol zijn eenvoudig en snel in te richten. Daarbij kost het beheer veel minder tijd omdat het centraal kan en zelfs op grote afstand mogelijk is. Dat IP-oplossingen wel kostbaarder zijn dan oudere technologie is een hindernis die soms zeer creatief wordt overwonnen. Auteur: Tom de Hoog

Toegangscontrole is totaal verhIPt o deed Hans Kronenburg van Kronenburg Group Nieuwegein recent een vervangingsproject wegens waterschade. “De intercominstallatie was onbruikbaar geraakt. Dat

Z

Afb. 1:

24

betekende voor de verhuurder dat deze – kostbaar – bewakingspersoneel moest inzetten om het pand te beveiligen. Het was dus noodzakelijk snel te handelen. De componenten van de beschadigde in-

Net2 plus deurcontroller werkt met power over ethernet (PoE). #8 november 2013

stallatie bleken echter een lange levertijd te hebben. Bovendien was de gebruiker niet te spreken over de werking van deze installatie. In overleg met de gebruiker ontstond er voorkeur voor het Siedle

BRON: Paxton

p

o

t

l

i

g

h

t

a

m

sing zelfs standaard voorgeschreven voor nieuwe Lidl-locaties in Europa.”

Systeemintegratie volgende stap

Stefan van der Velden, sales and marketing manager bij Paxton: “De meeste producten die wij voeren communiceren over IP en zijn voorbereid voor power over internet (PoE). Als de switches in het netwerk voldoende vermogen leveren, kunnen middels PoE zelfs de kaartlezer en het slot voeding krijgen. Bijvoorbeeld bij Net2plus, onze nieuwste generatie deurcontroller.” Dat IP dé standaard is, bevestigt ook Saske Rodenburg, marketing communicatie manager Benelux van Bosch Security Systems: “Die belangrijke overstap van analoog naar IP hangt samen met de vraag naar betere en meer gedetailleerde video. Zo bieden onze IP-bewakingscamera’s tegen-

Afb. 2: Het in bedrijf nemen van Siedle Access deurcommunicatie.

Access-systeem, mede vanwege de geavanceerde doorschakelfuncties. Daarbij kon deze fabrikant – bij uitzondering en met medeweten van de distributeur – rechtstreeks vanaf fabriek leveren in anderhalve week. Daardoor vervielen de kosten van de bewakingsdienst eerder dan verwacht en paste de aanschaf binnen het budget.”

Logische omslag naar IP

Deurcommunicatie evolueerde in de afgelopen decennia van 6+n via 1+n naar tweedraads-bustechniek. Dat wordt nu ingehaald door IP-oplossingen. Maarten Coppoolse, manager sales and projects bij Siedle: “IP-technologie heeft een veel breder bereik dan de oudere technieken en systeemintegraties zijn veel eenvoudiger, denk aan domotica en KNX. De beveiliging en de bediening ervan is zo veel gemakkelijker. Daarbij speelt de beperking van kabellengte geen rol meer. Met IP-technologie stap je in een heel andere wereld.” Dat is Jorge Bruno Beco, mede-eigenaar van EBD Techniek Purmerend met hem eens. Voor het nieuwe distributiecentrum van Lidl in Heerenveen koos hij een Siedle IP-oplossing. “Omdat het zo’n groot object is, konden we geen conventioneel intercom kabelsystemen toepassen. Ook de instelmogelijkheden

BRON: Siedle

daarvan waren te beperkt. Met Siedle ss IP-intercom zijn de grote afstanden op het 12 ha grote complex te overbruggen en kunnen de instellingen voor meerdere entrees en receptieposten gemaakt worden. Samen met Siedle heb ik de offerte en technische documentatie opgesteld voor de directie van Lidl. De inbedrijfstelling is samen met Siedle gedaan en ik moet zeggen dat het allemaal vlekkeloos is verlopen. Nu is deze intercomoplos-

“Met IP-technologie stap je in een heel andere wereld” woordig standaard high definition (HD) beeldkwaliteit.” Bij Elbo Technology ziet directeur Erwin Wigmans een vergaande integratie ontstaan van IP-systemen met woningautomatisering. “En dat niet alleen voor villa’s maar ook voor appartementsgebouwen. Domotica moet wel laagdrempeliger worden én de markt moet aantrekken. Op dat moment zul-

Afb. 3: Bosch Starlight-technologie levert high definition bewakingsbeeld.



BRON: Bosch Security Systems

#8 november 2013

25

p

o

t

l

i

len de opdrachtgevers in de bouw een reden zien om in domotica te investeren. Misschien voor de appartementen in een wat eenvoudiger vorm dan voor de villa’s. Er zijn al veel oplossingen die bijdragen aan het woon- en zorggemak, zoals ons iPervoice-systeem, een geïntegreerd systeem voor deurcommunicatie, camerabewaking en toegangscontrole met elektronische sleutels. De domoticaserver van dit systeem kan communiceren met onze eigen Urmet-bus en met KNX, Dali, Nuvo en andere protocollen.”

Veiligheid visueel maken

Coppoolse merkt op dat ‘veiligheid’ steeds meer een rol speelt in de maatschappij. Hij ziet dat niet uitsluitend bij de ‘zwaardere’ objecten, maar ook bij woningen en appartementen. Daarbij constateert Coppoolse dat het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW), Borg en andere richtlijnen niets bevatten over de

g

h

t

a

m

Integratie van IP-systemen met woningautomatisering toegang tot een gebouw. “Bij Siedle vinden wij dat je in de buitenring, dus in de eerste beveiligingsring, al maatregelen moet nemen zoals het plaatsen van een intercom met video bij de voordeur. Visueel maken van veiligheid is belangrijk.” Dat weten ze bij Bosch Security Systems goed en dat heeft een aantal productinnovaties voor bewakingscamera’s opgeleverd. Rodenburg: “Vanwege de omvang van dergelijk HD-beeldmateriaal bieden wij slimme oplossingen voor registratie en opslag. Zo kunnen onze nieuwste camera’s ‘ruis’ in de vorm van stilstaande achtergrond middels bewegingsdectec-

Afb. 5: Aiko deurvideomonitor voor IperVoice BRON: Elbo Technology

tie uitfilteren. Deze intelligente techniek halveert de benodigde bandbreedte en opslagcapaciteit. Daarnaast bieden we techniek die het beeld realtime transcodeert naar gelang de kwaliteit van de internetverbinding. Dit voor een kijkervaring die vergelijkbaar is met YouTube. Dan is er de Content Based Imaging Technology (CBIT). Daarbij past de camera de instellingen en belichting optimaal aan op personen die in beeld komen.”

Kwaliteit wint altijd

Afb. 4:

Schema voor minimale resolutie van bewakingscamera’s. BRON: Bosch Security Systems

26

#8 november 2013

Ton Smits van Efas Security werkt met Bosch camera’s: “Bosch is over een heel breed vlak erg goed. Dus in de dag én de nachtsituatie. Daarbij levert Bosch beweegbare camera’s die automatisch kunnen inzoomen en volgen. Dat is een mooie tool omdat zo wat observatie betreft veel is te bereiken en je personen tot in detail kunt zien. Onze klanten zijn gefocust op gadgets en comfort. Zij willen camerabeelden op afstand kunnen bekijken op een iPhone of iPad. Die koppeling is met Bosch zonder meer mogelijk.” Niet alleen bij camera’s geldt dat kwaliteit de beste keuze is. Coppoolse: “Wij maken alles in onze eigen fabriek in Duitsland en de componenten zijn veelal uitwisselbaar. Als dat kan vervangen we bij een storing liever losse onderdelen dan dat we een verder goed functionerend apparaat in zijn geheel vervangen. Wij

p

o

t

l

i

vinden dat duurzaam.” Tijdwinst is ook een kwaliteit weet Van der Velden: “Net 2 PaxLock is een batterijgevoed toegangscontrolesysteem in een deurbeslag. Het communiceert met de Net2 software via de beveiligde Net2Air techniek door middel van een USB of een ethernet-bridge. Paxlock kan in minder dan tien minuten op een (binnen)deur worden gemonteerd. Ter vergelijking: het plaatsen van een traditionele oplossing met kaartlezer, deurcontroller en een sluitplaat kost zo’n viereneenhalf uur installatietijd.”

Kennisoverdracht en actieve ondersteuning

Fabrikanten ondersteunen e-installateurs actief door samen met hen naar de eindklant te gaan voor voorlichting over de oplossingen en met – veelal kosteloos aangeboden – trainingen. Wigmans: “Het gebeurt wel dat een monteur twee dagen voor oplevering belt dat hij een probleem heeft. Als ze dan de groothandel bellen, dan heeft die begrijpelijk niet

g

h

t

a

m

Trainingen zijn kosteloos voor e-installateurs alle kennis in huis over onze systemen. Bij ons krijgt de e-installateur de technische support die nodig is. Die snelle service en assistentie is een groot goed gebleken en voorkomt faalkosten.” Coppoolse: “We vinden het belangrijk dat men goed weet hoe onze producten werken en hoe je deze moet verwerken. We geven daarom kosteloos trainingen. Dat kan bij ons of bij de installateur of de groothandel. Daarnaast kan men altijd een beroep doen op onze afdeling Support en de expertise van onze servicetechnici on the road.” Ook bij Paxton ondersteunt men de installateur. Van der Velden: “Naast onze supportafdeling is er een servicebus die op locatie kan ondersteunen. En er zijn hands-on trainingen voor e-installateurs waar ze kennis kunnen maken met de producten.

Daarnaast bezoeken we veel installateurs.” Dat laatste bleek voor Remco Kruijt van ATN beveiliging een eyeopener bij de keuze van een toegangscontroleysteem. “Bij een project waren specifieke wensen vanuit de klant voor anti-passback bij de garagetoegang. Er was geen merk voorgeschreven en onze groothandel adviseerde én leverde ons een merk apparatuur. Net toen dat speelde kwam deze distributeur bij ons op bezoek met Stefan van der Velden van Paxton. Ik meldde hem dat hij helaas niet in de prijzen was gevallen voor dit project. Al pratende hierover bleek echter dat Paxton wél kon voldoen aan alle eisen. Dus, andere spullen teruggezonden en het Paxton-systeem besteld. Vanaf het eerste moment kregen we veel ondersteuning en mijn monteurs zijn er zeer enthousiast over. Door duidelijke kleurcodes is verkeerd aansluiten bijna onmogelijk. De basisinstellingen in de bijbehorende software spreken voor zich en met vragen daarover is er de telefonische support.” Y

Advertentie

MFT1835 Installatietester ƒƒ Zeer

robuust en spatwaterdicht bediening zonder verborgen menu’s ƒƒ CAT IV 300 V ƒƒ Snelle testprocedures ƒƒ Lichtgewicht (slechts 1 kg) ƒƒ Aardlekschakelaartesten, incl. type A, AC, S en B ƒƒ Aardingsweerstandmeting ƒƒ Intern geheugen en Bluetooth® communicatie ƒƒ Eenvoudige

Meer informatie over de MFT1835?

Kijk op www.euro-index.nl of bel 010 - 2 888 000

De nieuwste innovaties op het gebied van meet- en testinstrumenten voor verwarming, ventilatie, elektro- en gastechniek zijn te zien op onze stand (hal 7, D034) tijdens de VSK van 3 t/m 7 februari in de jaarbeurs te Utrecht.

Ga voor GRATIS voorregistratie naar www.euro-index.nl Het Bluetooth® woord- en beeldmerk zijn eigendom van Bluetooth SIG, Inc. Gebruik van deze merken door EURO-INDEX geschiedt onder licentie.

#8 november 2013

27

Beveiligingstechniek

S

p

o

t

l

i

g

h

t

a

m

Het dit najaar voltooide Rozet-gebouw in Arnhem wordt een knooppunt van kunst en cultuur, met als hoofdgebruikers de Bibliotheek Arnhem, het Historisch Museum Arnhem, Kunstbedrijf Arnhem en de Volksuniversiteit. Installateur Leerkes Elektro heeft dit gebouw uitgerust met een geïntegreerde beveiligingsoplossing, waaronder voor discreet cameratoezicht. Auteur: Jan van den Broek

Discrete oplossing voor cameratoezicht in Rozet Arnhem e Rozet in Arnhem is een historisch ogend nieuw gebouw, met een culturele publieke functie. Een nieuwe eyecatcher voor Arnhem, die fraai in de bestaande leefomgeving is ingepast. Het gebouw ontleent haar naam aan de duizenden rozetten die Neutelings Riedijk Architecten in de buiten- en binnengevels heeft verwerkt. Een roos- of kristalachtige vorm welke symbool staat voor het bundelen en delen van kennis en informatie, de belangrijkste functies waarvoor dit gebouw is ontwikkeld.

D

Afb. 1: Het dit najaar voltooide Rozetgebouw in Arnhem wordt een knooppunt van kunst en cultuur, met als hoofdgebruikers de Bibliotheek Arnhem, het Historisch Museum Arnhem, Kunstbedrijf Arnhem en de Volksuniversiteit.

28

#8 november 2013

Multicultureel publieksgebouw

Tijdens de ontwikkel- en bouwperiode is daarom de tijdelijke projectnaam Kenniscluster Arnhem gebruikt. In juni 2013 is het gebouw tijdelijk in gebruik genomen voor de Mode Biënnale Arnhem en daarna zijn alle gebruikers gefaseerd naar hun nieuwe huisvesting verhuisd. Installatietechnisch is de Rozet een interessant gebouw, omdat er innovatieve en duurzame installaties zijn toegepast, on-

p

o

t

l

i

Afb. 2: De duizenden rozetten die Neutelings Riedijk Architecten in de buiten- en binnengevels heeft verwerkt staan symbool voor het bundelen en delen van kennis en informatie, de belangrijkste functies waarvoor dit gebouw is ontwikkeld.

der andere voor warmte- en koudeopslag in de bodem. Verder bevat het prachtig bij het gebouw passende LED-verlichting en slimme oplossingen voor cameratoezicht, toegangscontrole en inbraakdetectie. Alle zwakstroominstallaties zijn geleverd en geïnstalleerd door Leerkes Elektro, een installateur uit Haarle met zo’n 35 medewerkers. Verder heeft Wardenburg de brandbeveiliging aangelegd en Van Losser Installatiegroep alle werktuigkundige installaties. Commercieel directeur Cor van Ingen van Leerkes Elektro vertelt in deze praktijkcase hoe hij in overleg met de projectadviseurs en beheerders van het Rozet-gebouw tot de geïnstalleerde beveiligingssystemen is gekomen.

Discreet cameratoezicht

Leerkes Elektro is door Bouwbedrijf Wessels uit Rijssen bij het Rozet-project betrokken en na de opdrachtgunning eerst

g

h

t

a

m

met de adviseur van Ingenieursburo Linssen uit Amsterdam gaan praten over de keuze van een aantal installaties. “Wij nemen vaak het hele zwakstroomgedeelte aan en betrekken daar indien nodig gespecialiseerde leveranciers bij”, vertelt van Ingen. “Tijdens de voorbereidingsfase van zo’n groot project als de Rozet ontwikkelt de techniek zich verder en daarom kijken wij na de gunning opnieuw naar de beste invulling van het bestek. Bij Rozet Arnhem onder andere voor het beveiligingsgedeelte, omdat hoge resolutie slimme camera’s en andere digitale oplossingen de afgelopen jaren analoge systemen vrijwel verdrongen hebben. Verder moet je een fraai ontworpen en ingericht gebouw als De Rozet natuurlijk niet gaan ontsieren met grote opvallende camera’s. In samenwerking met distributeur CNI Europe hebben wij de betrokken installatieadviseur van Linssen, de architect en de gebruiker enthousiast kunnen maken voor de discrete Q24 en S14 IP-camera’s van Mobotix. Daar zijn er zo’n 56 van geïnstalleerd, deels met dagen nachtlenzen en speciale deurstations voor de toegangscontrole. Dankzij de 360-graden hoge resolutie lenzen van genoemde modellen hadden wij aanzienlijk minder camera’s nodig dan eerst gepland. Verder zijn ze er een aantal net als spotjes in het plafond gemonteerd en in dezelfde kleur gespoten, waardoor de meeste mensen ze niet meer als camera herkennen. Daarom wordt er in de Rozet op een heel discrete wijze toezicht gehouden op zowel de bezoekers als aanwezige bezittingen.”

teit en betrouwbaarheid daarvan. Omdat de Rozet ons eerste grote project met deze fabrikant was, heeft distributeur CNI Europe ons vanaf het advies tot en met de oplevering geholpen om alle ca-

“Tijdens de voorbereidingsfase van zo’n groot project als de Rozet ontwikkelt de techniek zich verder” mera’s naar tevredenheid te installeren en te configureren. Inmiddels hebben wij er al meer ervaring mee, waaronder in een schoolgebouw en winkelpand. Een voordeel van IP-camera’s dat wij ook bij het Rozet-gebouw hebben benut, is het feit dat ze van stroom worden voorzien

Geïntegreerde beveiligingsoplossing

De hoge resolutie IP-camera’s zijn door Leerkes gekoppeld met eveneens moderne systemen voor inbraakdetectie en toegangscontrole, tot een volledig geïntegreerde beveiligingsoplossing. Alle toegepaste systemen zijn via de bijbehorende software te beheren, zoals MxControlCenter voor het videomanagement, terwijl incidenten direct worden gemeld via een overkoepelend sms-systeem van EAL uit Apeldoorn. Zij zijn de leverancier van de geïnstalleerde oplossing voor toegangscontrole. “Wij hebben voor het cameratoezicht-gedeelte Mobotix gekozen omdat zij één van de eerste fabrikanten waren met een volledig IP-gebaseerd concept en vanwege de bewezen kwali-

Afb. 3: Een fraai ontworpen en ingericht gebouw als De Rozet moet je niet gaan ontsieren met grote opvallende camera’s.

#8 november 2013

29

10 -12 december

Elektro Vakbeurs Hardenberg

Samen met u in elektrotechniek. Website actie

Prijsuitreiking elektrische fietsen 12 december, 19.30 uur, stand 416, Elektro Vakbeurs Hardenberg

Een actief najaar met Eaton Ontmoet Eaton dit najaar op diverse evenementen. U vindt ons op beurzen, maar we organiseren ook speciale evenementen voor u, zoals technodagen en roadshows. Kijk voor een actuele agenda op onze nieuwe website.

Ga naar onze nieuwe website en win 2 e-bikes! Eaton lanceert een nieuwe website! Met een verbeterde zoekfunctie, duidelijke productinfor matie en natuurlijk een gloednieuw design! Tot 1 december maakt u kans op twee moderne elektrische fietsen!

www.eaton.nl/electrical

Ga naar de website en win!

p

o

t

l

i

via de gebruikte netwerkkabels. Dat bespaart zowel energie als het aanleggen van een flink aantal stroomkabels. Omdat de installatieadviseur Mobotix al kende van andere projecten konden wij ze vrij makkelijk overtuigen van de voordelen. Nu het gebouw is voltooid en al enkele maanden wordt gebruikt zijn ook de gebouwbeheerders enthousiast over hun discrete oplossing voor cameratoezicht en uitgebreide functionaliteit ervan.”

Cameratoepassingen

Mobotix lijkt in vergelijking met andere fabrikanten van beveiligingscamera’s meer een software- dan een hardwarebedrijf. Omdat hun strategie gebaseerd is op het ontwikkelen van een flexibel uit

“Een voordeel van IP-camera’s dat wij ook bij het Rozet-gebouw hebben benut, is het feit dat ze van stroom worden voorzien via de gebruikte netwerkkabels” te breiden productplatform en software die de camera intelligent maakt, kan elke gebruiker na verloop van tijd zelf de toepassing van hun camera’s veranderen of uitbreiden. Verder leveren ze alle software er gratis bij, wat bij grote projecten een aanzienlijke kostenbesparing oplevert in vergelijking met het licentiemodel van concurrenten. “De meegeleverde videosoftware maakt IP-camera’s slimmer en geschikt voor meer toepassingen dan analoge CCTV-systemen”, vervolgt van Ingen. “Een functie van de MxAnalytics videosoftware die voor de Rozetbeheerders toegevoegde waarde heeft, is het tellen van bezoekersaantallen. Er zijn ook zogenaamde ‘heat maps’ mee te maken om beter inzicht te krijgen welke delen van het gebouw het meest worden bezocht. Verder voorkomt de eveneens inbegrepen MxActivitySensor software valse alarmmeldingen. Omdat het Rozet-gebouw nog maar kort geleden is

g

h

t

a

m

opgeleverd, gaan wij het gebruik van de camera’s in samenwerking met de gebouwbeheerders nog verder finetunen. Zij beschikken nu in ieder geval over een flexibel uit te breiden oplossing die op de toekomst is voorbereid. Met gratis ter beschikking gestelde softwaretoevoegingen, indien gewenst andere lenzen en accessoires kunnen de beheerders van het Rozet-gebouw lange tijd vooruit met hun camerasysteem.”

Projectervaringen

Leerkes Elektro is zoals uit de naam blijkt van oudsher een elektrotechnisch installateur die haar dienstverlening de afgelopen jaren heeft uitgebreid met duurzame lichtconcepten, domotica en beveiliging. Die specialisaties hebben er mede aan bijgedragen dat het bedrijf betrokken werd bij het Rozet-project. “Als installateur is het belangrijk om zelf voldoende basiskennis in huis te hebben van de laatste ontwikkelingen en projectafhankelijk met de juiste partners invulling te geven aan de wensen van klan-

Afb. 5: De Mobotix S14 kan worden gekoppeld aan twee lenzen met geïntegreerde microfoons met behulp van een twee meter connector kabel op de camera behuizing. Hiermee kunnen twee naburige ruimtes geheel in de gaten houden met slechts één dubbele hemispherische camera.

Afb. 4: De Mobotix Q24 is uitgerust met een 360° hemispherische lens, ingebouwde microfoon en luidspreker, en is compact uitgevoerd en discreet te monteren als inof opbouw. Een ruimte is volledig in beeld te brengen door de Mobotix Q24 op de muur of plafond te monteren.

ten”, vervolgt van Ingen. “Klanten willen tegenwoordig zoveel mogelijk worden ontzorgd, maar uiteraard wel tegen een marktconforme prijs. Verder is het belangrijk dat je als installateur op basis van de klantwensen een duurzame en toekomstvaste oplossing adviseert, omdat er steeds meer naar de totale kosten wordt gekeken (TCO). Blijf ook tijdens het project continue overleggen met je klant en betrek hen bij de mogelijke toepassing van nieuwe applicaties en functies. Dat geldt tevens voor alle betrokken leveranciers. Samen kun je namelijk beter de best passende oplossing bedenken en de toegevoegde waarde van innovaties laten zien. Wij hebben de ervaring dat het samenwerken met vaste leveranciers en partners loont. Tijdens grote projecten als het Rozet-gebouw krijg je namelijk altijd te maken met onverwachte ontwikkelingen of tegenvallers. Die kun je met betrokken vaste partners makkelijker oplossen dan met telkens nieuwe, met als belangrijkste eindresultaat voor alle betrokken partijen een tevreden klant.”

#8 november 2013

Y

31

S

o

t

Beveiligingstechniek

p

l

i

g

h

t

a

m

Sinds anderhalf jaar vraagt USP Marketing Consultancy abonnees van Elektropraktijk, professionals uit de E-installatie, naar hun mening over actuele thema’s die spelen in hun vakgebied. Voor deze editie waren dat thema’s rond het onderwerp beveiliging. En omdat particulieren als doelgroep ook zeker interessant zijn, worden in dit artikel ook uitkomsten vanuit verschillende consumentenonderzoeken behandeld. Auteur: Reinoud de Jager, USP Marketing Consultancy

Beveiliging één van de weinige groeimarkten voor E-installateurs e totale markt voor beveiliging liet in 2012 een omzetgroei zien van 2,2% (ABN AMRO). Dat is wellicht bescheiden, maar in deze tijden van economische neergang, teruglopende bouwcijfers en krimpende markten kan gesteld worden dat beveiliging voor de E-installateur één van de weinige groeimarkten is. Een adequate beveiliging is de laatste jaren een ‘commodity’ geworden voor veel bedrijven, oftewel een voorwaarde om het bedrijf goed te kunnen laten draaien, net zo als gas, water

D

en licht. Van de E-installateurs uit het onderzoek van USP en Elektropraktijk biedt 58% momenteel dan ook diensten aan op het gebied van beveiliging. Inbraakbeveiligingssystemen en camerasystemen (beide 88%), toegangscontrolesystemen (81%), intercomsystemen (73%) worden het meest geïnstalleerd. Voor deze groep die actief is in beveiliging, zijn de belangrijkste professionele eindmarkten kantoren (73%) en winkels (50%). Daarna volgen industrie (46%), zorg (38%) en onderwijs (35%).

Geïnstalleerde beveiligingssystemen door E-installateurs Camera-observatiesystemen

88%

Inbraakbeveiligingssystemen

88%

Toegangscontrolesystemen

81%

Intercomsystemen 50%

Gebouwbeheer managementsystemen

50% 4%

Geen beveiliging

Afb. 1:

32

“58% van E-installateurs actief in beveiliging”

73%

Besturingssystemen

Weet niet/geen mening

ABN AMRO onderscheidt in haar visie op de branche voor de beveiligingsmarkt verder nog een drietal trends. Het aantal bedrijven is in 2012 met maar liefst 8,9% gestegen. Door de hierdoor toegenomen concurrentie is er druk op de marges. Verder bieden innovatie en inzet van ICT grote kansen voor de installateur, denk aan de integratie met domotica. Tot slot zijn klanten mondig en kritisch en vragen zij om geïntegreerde oplossingen voor beveiligingsvraagstukken. Dit wil zeggen één compleet systeem waarin alle safety en security aspecten van een bedrijf zijn ondergebracht: van toegangscontrole en camerabewaking, tot inbraak- en brandbeveiliging. Dat ziet de installa-

42%

Geïnstalleerde beveiligingssystemen door E-installateurs. #8 november 2013

teur zelf ook in zijn dagelijkse praktijk. Van de respondenten uit ons onderzoek geeft ruim de helft van de E-installateurs (54%) aan dat opdrachtgevers steeds vaker een geïntegreerde benadering met brandveiligheid vragen. De complexiteit van beveiligingsinstallaties wordt groter en dat houdt in dat de installateur aan de voorkant van een project zijn klant al moet adviseren. E-installateurs in ons onderzoek zijn het hier voor 85% (zeer)

p

o

t

l

i

g

h

t

a

m

USP Marketing Consultancy

Beveiligingsbeleving consumenten Huurders: "Ik voel me wel eens onveilig in mijn eigen wijk"

6%

17%

Woningeigenaren: "Ik voel me wel eens onveilig in mijn eigen wijk"

12%

Huurders: "Ik voel me wel eens onveilig in mijn eigen woning"

3%12%

Woningeigenaren: "Ik voel me wel eens onveilig in mijn eigen woning"

Zeer mee eens Mee oneens

27%

36%

18%

14%

48%

24%

21%

38%

6% 11%

48%

Mee eens Zeer mee oneens

USP Marketing Consultancy BV is een marktonderzoeks- en adviesbureau dat onderzoek verricht naar en adviseert rond vraagstukken op het gebied van bouw, vastgoed en installatie. USP is continu actief in deze branches en werkt voor veel toonaangevende marktpartijen zoals brancheorganisaties, uitgevers, kennisinstituten, fabrikanten, handelsorganisaties, bouwbedrijven en installateurs. De installatiesector kenmerkt zich door ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en energiebesparing, ontwikkeling van nieuwe producten en concepten en het alsmaar belangrijker worden van de marketingfunctie.

23%

34%

Neutraal Weet niet/geen mening

www.usp-mc.nl

Afb. 2: Veiligheidsbeleving consumenten.

mee eens. Van de E-installateur wordt dus niet alleen verwacht dat hij vaktechnische kennis heeft, maar zich ook kan inleven in de specifieke behoeften van de klant en met deze klant in dialoog gaat om tot een optimale oplossing te komen. Huurders voelen zich onveiliger dan huiseigenaren Hoewel de professionele eindmarkt voor de beveiligingsinstallateurs erg belangrijk is, blijft de particulier de grootste

“Bijna kwart van huurders voelt zich onveilig”

Bijna een kwart van de ondervraagde huurders (23%) voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt, één op de zeven van hen zelfs in de eigen woning (14%). Onder woningeigenaren liggen deze percentages een stuk lager (respectievelijk 13% en 8%). Eén van de verklaringen hiervan kan zijn dat huurwoningen vaker in minder goede buurten liggen dan koopwoningen. Deze cijfers komen overigens overeen met cijfers van het CBS. Uit de CBS Veiligheidsmonitor 2012 blijkt dat bijna één op de vijf Nederlanders zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt. Het ge-

middeld rapportcijfer dat men geeft voor veiligheid in de buurt is nog wel net een ruim voldoende; een 7,1. In dit onderzoek is ook gevraagd hoe groot men de kans acht om in de komende 12 maanden slachtoffer te worden van allerlei soorten criminaliteit. De kans op woninginbraak wordt het hoogst ingeschat. In 2012 dacht 10% van de Nederlanders dat de kans dat het komende jaar in de eigen woning wordt ingebroken ‘groot’ of ‘heel groot’ was. In werkelijkheid wordt

Beveiligingsmaatregelen consumenten Veiligheidssloten

73%

Buitenverlichting

klantgroep. Van de ondervraagde beveiligingsinstallateurs werkt 85% voor de consument. Vandaar dat we hier nu verder op inzoomen: hoe is de veiligheidsbeleving van de consument, welke maatregelen worden genomen in en rondom het huis en waar liggen de kansen voor de installateur in dit segment? Uit de WoonOmnibus, een maandelijks terugkerend online onderzoek van USP onder ruim 500 Nederlandse woonconsumenten blijkt in eerste plaats een groot verschil in veiligheidsbeleving tussen huurders en woningeigenaren. Huurders voelen zich namelijk veel vaker onveilig.

63%

Rolluiken voor ramen/deuren

14%

Inbraakalarm zonder opvolging

6%

Inbraakalarm met opvolging

6%

Camera’s Andere manier Geen beveiliging

4% 8% 13%

Afb. 3: Beveiligingsmaatregelen consumenten. #8 november 2013

33

ETOP Award 2013 voor USB-wandcontactdoos

Publieksprijs ETOP Award 2013 Wij bedanken alle bezoekers van de beurs Elektrotechniek die voor de ETOP Innovation Award hebben gestemd op de USB-wandcontactdoos van Busch-Jaeger. Deze prijs geeft aan dat u onze innovaties waardeert en dat wij op de goede weg zijn. Graag gaan wij met u de verbinding aan om samen sterker te staan in een uitdagende markt.

www.BUSCH-JAEGER.nl

De toekomst begint nu.

p

o

t

l

i

g

h

t

a

m

Wie plaatst de beveiliging Inbraakalarm met opvolging

77%

Inbraakalarm zonder opvolging

21%

Camera's

Rolluiken

Veiligheidssloten

Buitenverlichting

28%

18%

23%

3%

3%

50%

6%

6%

27%

1%

Beveiligingsbedrijf

8% 4%

41%

59%

30%

19%

7%

9%

16%

11%

12%

Leverancier

9%

26%

64% Installateur

10%

13% Zelf

Anders

Afb. 4: Wie plaatst de beveiliging? BRON AFBEELDINGEN: USP Marketing Consultancy B.V.

2,8% van de Nederlanders slachtoffer elk jaar van een (poging tot) inbraak. Uit de WoonOmnibus blijkt dat bij 11% van de consumenten wel eens is ingebroken in de huidige woning

Gevoel van onveiligheid leidt weinig tot niet tot uitgebreide beveiligingsmaatregelen

Ondanks het gevoel van onveiligheid volstaan de meeste consumenten met redelijk eenvoudige standaardmaatregelen. De enige soort maatregelen die door de meeste Nederlanders rondom de eigen woning worden aangebracht zijn veiligheidssloten (73%) en buitenverlichting (63%). Meer ingrijpende en kostbare maatregelen zoals rolluiken (14%), inbraakalarm, zowel met als zonder opvolging (beide 12%) en camera’s (4%) worden veel minder toegepast. Deze cijfers komen grotendeels overeen met CBS-gegevens. Volgens het CBS heeft de Nederlander gemiddeld 1,8 van de volgende 4 preventieve voorzieningen in en rondom het huis: extra veiligheidssloten en/of grendels (77%), buitenverlichting (67%), (rol)luiken (16%) en een alarminstallatie (12%). Opvallend is wel dat er grote verschillen zijn tussen de verschillende regio’s en groepen consumenten. Zo blijkt bijvoorbeeld dat men in het zuiden van ons land over het algemeen veel meer bevei-

ligingsmaatregelen neemt. Het grootste verschil met de rest van Nederland is te zien op het gebied van rolluiken. In het Zuiden worden ruim drie keer zo veel rolluiken toegepast (30%) dan in de Randstad (8%) en Noord en Oost-Nederland (10%). Verder nemen woningeigenaren, hogere inkomensgroepen en gezinnen veel meer maatregelen dan respectievelijk huurders, lagere inkomensgroepen en alleenstaanden.

markt aangezien de huurder het nemen van beveiligingsmaatregelen vaak ziet als taak van de verhuurder, dit is vaak de woningcorporatie. Promotie dient dan ook gericht te zijn op zowel de huurder als de verhuurder. Uit het onderzoek blijkt verder dat het merkbewustzijn van de consument erg laag is. Omdat alarmsystemen met opvolging gekoppeld zijn aan een centrale, weet 38% van de eigenaren van een dergelijk systeem wie de leverancier is. Maar voor camera’s en rolluiken is dit slechts 5%, respectievelijk 10%. Voor E-installateurs is de beveiligingsmarkt dus erg interessant. De markt groeit nog ieder jaar. En uit ons onderzoek blijkt dat er nog veel groei mogelijk is. De meeste consumenten zijn namelijk nog erg afwachtend met het plaatsen van een uitgebreide beveiliging. Meestal wordt er een professional ingeschakeld, maar het doe-het-zelf segment is groot. Zo wordt al 50% van alle camera’s en 41% van de inbraakalarmsystemen zonder opvolging. Door een steeds ruimer aanbod in de bouwmarkt wordt dit een serieuze bedreiging voor de E-installateur.  Y

Consument schakelt meestal professional in

Ook is de consument gevraagd wie beveiligingsmaatregelen heeft geplaatst. Rolluiken en alarmsystemen met opvolging blijken het vaakst door een extern bedrijf te worden geplaatst. Dit kan een gespecialiseerd beveiligingsbedrijf, een

“In Zuid-Nederland wordt veel meer beveiligd” installateur of de leverancier zijn. Alarmsystemen zonder opvolging worden het vaakst door de consument zelf geplaatst. Installateurs die actief zijn in de beveiligingsbranche kunnen zich direct richten op woningeigenaren met hun producten en diensten. Huurders zijn een lastigere #8 november 2013

35

D

u

u

r

z

a

a

m

h

e

i

d

Verantwoorde inzameling energiezuinige verlichting loont Elektrotechnisch installateurs zijn wettelijk verplicht om afgedankte energiezuinige verlichting en armaturen op een verantwoorde manier te verwerken en in te leveren voor recycling. Dat besef dringt gelukkig steeds beter door bij steeds meer bedrijven. Wecycle verzorgt de inzameling van deze verlichting, in opdracht van Stichting LightRec. Om bedrijven die op dit gebied goed presteren te belonen, ontvingen drie ondernemers uit handen van Wecycle onlangs de Gouden Bakkie Award: Elektrotechniek Renegade BV (ERT) uit Wormerveer, Heijmans Wegen uit Eindhoven en Raymax BV uit Monster. Zij lichten hun succesformule op het gebied van lampeninzameling toe en vertellen wat de award voor hun bedrijfsvoering heeft betekend. Auteur: Jorg Leijten oor veel installatiebedrijven vormt het een uitdaging: hoe ga ik de inzameling van energiezuinige lampen en armaturen zo inrichten dat het relatief weinig extra belasting vormt voor de monteurs en toch ook op een verantwoorde manier gebeurt? Renegade, Heijmans en Raymax hebben hiervoor alle drie hun eigen succesvolle werkwijze. Ze zijn niet voor niets de drie winnaars van de Gouden Bakkie Awards. De award is een stimulatieprijs die Wecycle dit jaar voor de tweede maal uitreikte. Met de erkenning hoopt Wecycle een positief signaal af te geven naar zowel

V

Afb. 1: vend.

36

bedrijven als installateurs die nog niet actief deelnemen aan het inzamelingsproces.

Verplichting

Het gescheiden inzamelen van energiezuinige verlichtingsproducten is niet vrijblijvend. De in 2003 door de Europese Unie ingevoerde Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE) richtlijn bepaalt dat iedere lidstaat verplicht is om e-waste op een verantwoorde en gecontroleerde manier te verwerken. Onder elektronisch afval vallen diverse soorten lampen die milieubelastende stoffen be-

Het gescheiden inzamelen van energiezuinige verlichtingsproducten is niet vrijblij-

#8 november 2013

vatten. Denk aan spaar- en LED-verlichting, TL-buizen en andere gasontladingslampen, armaturen en transformators. Niet alleen producenten en importeurs, maar ook eindgebruikers en installateurs moeten voldoen aan de richtlijn. Binnenkort wordt deze richtlijn bovendien aangescherpt: vanaf 2019 moet het inzamelingspercentage omhoog. De WEEE bepaalt dat dan minimaal 65 procent van wat in de voorgaande drie jaar gemiddeld aan elektrische producten op de markt is gezet, op een verantwoorde manier moet worden ingezameld. Op dit moment is de norm 4 kilo ingezameld

Duurzaam renovatiebeleid Bij sloop of renovatie van een gebouw wil het voorkomen dat gebouwbeheerders en facilitair managers niet op de hoogte zijn van de regels die er zijn op het gebied van het verwijderen van afgedankte en kapotte verlichting. Deze energiezuinige lampen en armaturen verdwijnen regelmatig bij het restafval van het sloopbedrijf of de installateur. Dat is jammer, want door middel van recycling valt meer dan 90 procent van de grondstoffen uit afgedankte lampen terug te winnen. Bovendien kunnen energiezuinige lampen giftige stoffen (kwik) bevatten die vrij kunnen komen wanneer de verlichting via het sloopafval wordt afgevoerd. Datzelfde geldt voor armaturen: deze kunnen pcb-houdende condensatoren bevatten.

Afb. 2: Wecycle geeft bij ophalen van volle boxen en containers een bewijs af aan de elektrotechnische bedrijven met daarop het aantal ingeleverde kilo’s aan e-waste.

elektronisch afval per hoofd van de bevolking en daar wordt met ongeveer de 8 kilo die wordt ingezameld en gerecycled ruim aan voldaan. Maar 8 kilo is pas 40 procent van het volume aan daadwerkelijk afgedankte apparaten. De ingezamelde hoeveelheid moet verdubbelen om aan de nieuwe eisen te voldoen. “Uit onderzoek dat bureau Möbius in opdracht van Wecycle heeft uitgevoerd, blijkt dat professionele gebruikers veel minder lampen en armaturen inleveren dan op grond van de verkoopcijfers (put on market) mag worden verwacht:

slechts 35 procent”, zegt manager Jeroen Bartels van LightRec. De cijfers van Möbius vormden voor Wecycle reden om met goede voorbeelden positieve aandacht voor de inzameling van energiezuinige verlichting te creëren: de Gouden Bakkie Awards werden in het leven geroepen. De drie winnaars zamelden het grootste volume lampen en armaturen in. Ze zeggen niet bewust bezig te zijn geweest met de prijs. “We zijn volkomen verrast met onze nummer één positie qua inzameling. Het winnen van de award geeft een boost aan ons imago; het is de bevestiging dat we het niet houden bij kreten op papier”,

Volgens Jeroen Bartels van LightRec kan afgedankte energiezuinige verlichting goedkoper en gemakkelijker worden afgevoerd dan veel gebouwbeheerders en facilitair managers weten. “Wecycle stelt gratis inzamelmiddelen ter beschikking, zoals de armaturenbox (speciaal voor armaturen zonder lampen), de wonderbox (geschikt voor tlbuizen, spaarlampen, LED-lampen en overige gasontladingslampen), de metalen containerbox (voor neonlampen of tl-buizen) en de plastic container (voor korte tl-buizen, ronde tl-buizen, spaarlampen en / of natriumlampen). Als een opslagmiddel vol is, komt Wecycle langs om deze gratis om te ruilen voor een leeg exemplaar.”

zegt John Cuppen, bedrijfsleider bij Heijmans Wegen.

Complimenten

Richard de Groot van Raymax kreeg veel complimenten van opdrachtgevers. “Ik heb me toch aan het juiste installatiebedrijf verbonden, hoor je ze dan zeggen. Ja, dan weet je dat je als installateur op de juiste manier bezig bent.” Commercieel directeur Rene van den Dool van Elek-

#8 november 2013

37

r

g

i

trotechniek Renegade ziet de zorg voor verantwoorde inzameling als iets natuurlijks. “Je bent er zelf verantwoordelijk voor om datgene wat je in de markt zet ook op een verantwoorde manier in te zamelen. Dat begint met een stukje voorlichting: wij leggen bij levering van nieuwe lampen meteen uit aan klanten dat deze aan het eind van de levensduur ook weer moeten worden ingezameld.” De installateur maakt nog geregeld mee dat zijn klanten in de hortibusiness niet weten wat ze met hun oude apparatuur aanmoeten: “Ze vragen zich af bij welke kanalen ze moeten zijn. Moeten ze zelf naar Wecycle bellen? Ik zie het als onze

e

taak om de klant te ontzorgen. In de tuinbouw is men erg bezig met de vraag ‘hoe ga ik om met de natuur?’ Ze verwachten een duurzaam beleid van ons. Het kost wat geld en arbeid, maar levert uiteindelijk ook een betere marktpositie op doordat je klanten een zorg uit handen neemt. Het is service die een vanzelfsprekendheid zou moeten zijn.” “Inzamelen is niet alleen ontzorgen, het is een sociale verplichting die je als bedrijf hebt”, zegt John Cuppen. “Duurzaamheid is één van onze strategische speerpunten. We proberen op verschillende manieren onze hoeveelheid afval te verminderen. Recycling gaat de uit-

omdat we het ook op een verantwoorde manier kwijt kunnen. Het geeft rust, zowel voor ons als voor de klant. Voorlichting speelt daarbij een belangrijke rol. Geef vooraf aan de klant aan wat de procedure is met betrekking tot de levensloop van de geïnstalleerde lampen en armaturen.” Wat betreft de inzameling van armaturen valt nog een grote slag te maken, kan worden geconcludeerd uit het onderzoek van bureau Möbius. De marktkennis over de pcb-houdende condensatoren in armaturen ontbreekt vaak bij professionele gebruikers van verlichting. Bij Renegade tonen monteurs aan dat er heel wat mogelijk is met ingenomen armaturen. “Exemplaren die aan het eind van hun levensduur zijn gaan naar Wecycle”, zegt Van Den Dool. “Zijn ze dat nog niet, dan krijgen ze een tweede leven. Monteurs vervangen bepaalde onderdelen en verkopen ze aan een andere kweker.” Het is belangrijk jezelf als bedrijf tegenover een opdrachtgever te kunnen verantwoorden: Wecycle werkt op de juiste manier. Wecycle geeft bij ophalen van volle boxen en containers een bewijs af aan de elektrotechnische bedrijven met daarop het aantal ingeleverde kilo’s aan e-waste. “Je kunt als bedrijf wel roepen dat je ergens voor staat, maar belangrijk is opdrachtgevers daarvan te overtuigen”, zegt John Cuppen. “Dat doe je met concrete bewijzen. Op het extranet van Wecycle staat de historie van wat je ingezameld hebt als bedrijf. Daarmee toon

Afb. 3: Voor elk bedrijf moet de inzameling van energiezuinige verlichting een vanzelfsprekendheid zijn.

putting van grondstoffen tegen en vermindert de hoeveelheid afval. Die verantwoordelijkheid heb je. Niet alleen omdat het uit regeltechnisch oogpunt moet, maar juist omdat je als bedrijf bij wil dragen aan verbetering van het milieu.”

Lange keten

De keten rondom inzameling van elektronisch afval is de afgelopen jaren flink verbeterd. De professionalisering die zich 38

#8 november 2013

heeft ingezet met de komst van stichtingen als LightRec en Wecycle werpt ook bij de installateurs zijn vruchten af. “Wecycle neemt ons een hoop werk uit handen”, zegt De Groot. “Ze regelen de transport van inzamelboxen van en naar ons. We hoeven maar te melden dat er weer eentje vol zit en ze komen het ophalen.” Een flink verschil met tien jaar terug. Van Der Dool: “Veel verlichting eindigde toen nog in de kliko. Nu nemen wij alles mee

“Armaturen krijgen een tweede leven door kapotte onderdelen te vervangen en ze daarna door te verkopen” je klanten: het gebeurt verantwoord.” Hij wil nog een stap verder gaan. “Waarom begin je niet met certificeren? Eenmalig stel je vast dat een bedrijf aan een aantal basisvoorwaarden voldoet en daarna stel je op basis van jaarlijks ingezamelde hoeveelheden vast of daaraan nog steeds wordt voldaan.”

“Vroeger eindigden veel lampen in de kliko, nu kunnen we het op een verantwoorde manier kwijt bij Wecycle” Volgens De Groot is de aandacht die het winnen van de prijs met zich meebrengt, aardig voor zijn bedrijf, maar belangrijker is de aandacht die je op het inzamelproces richt. “Of wij het nu zijn die een award winnen of een ander, dat is niet relevant. Het gaat er om dat er aandacht is voor het proces. Als je met elkaar concurreert is het belangrijk dat te doen op een markt waarbij spelers zich op eenzelfde manier richting de toekomst gedragen. Voor elk bedrijf moet de inzameling van energiezuinige verlichting een vanzelfsprekendheid zijn. Iemand

Afb. 4: De in 2003 door de Europese Unie ingevoerde Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE) richtlijn bepaalt dat iedere lidstaat verplicht is om e-waste op een verantwoorde en gecontroleerde manier te (laten) verwerken.

die installeert, neemt oude verlichting en armaturen mee en levert het op de

zaak in. Zoveel extra werk hoeft dat niet te kosten.” Y

Advertentie

TITEL

• Persen • Snijden • Ponsen

www.hirsch-driebergen.nl NL-3972 KB Driebergen

 

telefoon: +31 343 515534 fax: +31 343 520314

www.cimco.de D-42855 Remscheid

Anzeige A5 quer GENiUS 4c_International_NL.indd 1

 

Telefon: +49 2191 37 18-01 Fax: +49 2191 37 18-86

3/18/2013 1:23:38 PM

#8 november 2013

39

Relais DE

!

RS E K E I S KLAS

Nog altijd actueel en volop verkrijgbaar

SERIE 46

SERIE 60

SERIE 55 SERIE 66 SERIE 62

INDUSTRIERELAIS EN VERMOGENSRELAIS

HARDENBERG 10-12 DECEMBER

STANDNR.: 101

SERIE 46: smalle industrierelais voor montage in aansluitvoet met 1 wisselcontact (16 A) of 2 wisselcontacten (8 A), testknop en standindicatie, veel opties mogelijk SERIE 55: miniatuur industrierelais, insteekbaar in voet met 2 of 3 wisselcontacten (10 A) of 4 wisselcontacten (7 A) met veel opties, testknop, standindicatie, LED etc. SERIE 60: industrierelais, het bekende relais met de ronde aansluitpennen voor montage in aansluitvoet met 2 of 3 wisselcontacten (10 A), testknop, indicatie etc. SERIE 62: vermogensrelais, 2 of 3 contacten (16 A), insteekbaar in aansluitvoet of Faston aansluiting, ruime keuze uit opties en montagemogelijkheden

FINDER RELAIS NEDERLAND B.V. Dukdalfweg 51 1041 BC AMSTERDAM Tel.: 020 - 615 65 57 Fax: 020 - 617 89 92 www.finder.nl

SERIE 66: vermogensrelais, 2 of 3 contacten (30 A), voor 35 mm railmontage of chassismontage met Faston aansluiting, ook voor printmontage leverbaar TOEBEHOREN: voor de diverse relaisseries is een uitgebreid pakket toebehoren leverbaar zoals aansluitvoeten, montage-adapters, doorverbindstrips en indicatie- en EMC-ontstoringsmodulen

Voor info e-mail: [email protected]

P

r

o

d

u

c

t

n

Magic Mirror geeft inbrekers geen kans

Siemens Building Technologies heeft nieuwe detectoren met passieve infraroodtechniek voor inbraakpreventie geïntroduceerd. Deze apparaten maken gebruik van de gepatenteerde ‘Magic Mirror’-technologie van Siemens, die nieuwe standaarden zet op het gebied van detectiegevoeligheid en een extreem compacte constructie mogelijk maakt. Bovendien zijn Magic Mirrordetectoren minder gevoelig voor valse alarmen. Magic Mirror borduurt voort op de black mirror technologie van Siemens. De innovatieve dubbelspiegeloptiek vergroot de brandpuntlengte, waardoor de detectoren een homogenere detectiegevoeligheid hebben, vooral op grotere afstanden. Een nieuw witlichtfiltersysteem vermindert valse alarmen die worden veroorzaakt door externe lichtbronnen, zoals autokoplampen of andere lampen. De Magic Mirror detectoren zijn verkrijgbaar in uitvoeringen met een bereik van 12 of 18 meter. Dankzij energie-efficiënte elektronica verbruiken alle Magic Mirrordetectoren aanzienlijk minder stroom dan vergelijkbare modellen. De apparaten voldoen bovendien aan alle toepasselijke nationale en internationale normen en toelatingseisen. Siemens Building Technologies T www.siemens.com/securityproducts/int W [email protected]

Bewegingsmelder

Theben AG presenteert de nieuwe theLuxa productfamilie van bewegingsmelders voor de energiezuinige lichtregeling voor particulieren en bedrijven. Naast een uniform, onopvallend design en de hoge detectiekwaliteit en montagevriendelijkheid bieden de nieuwe apparaten onder andere een Teach-In-functie voor het comfortabel en direct op het apparaat aanpassen van de inschakellichtsterkte. Detectiehoeken van 150, 180 en 360° en een detectiebereik van maximaal 16 m zorgen voor brede toepassingsmogelijkheden voor energiezuinige lichtregeling. De theLuxa S360 is bovendien voorzien van een draai-inrichting voor flexibele montage op de muur of aan het plafond. De onderkruipbeveiliging detecteert bewegingen onder en direct achter het apparaat en schakelt het licht bijvoorbeeld bij het openen van de huisdeur direct in. Theben Nederland T www.theben.de/nl W [email protected] (055) 202 00 00

i

e

u

w

s

u

Connectoren voor LED-strips

Phoenix Contact biedt nu connectoren voor standaard en flexibele LEDstrips. De witte connectoren zijn speciaal ontwikkeld voor LED-toepassingen en voor stromen tot 10 A en spanningen tot 25 V. Met de PTF-board to board connector kunnen twee flexibele strips eenvoudig met elkaar worden gekoppeld en voor de voeding zijn op de twee- of vierpolige varianten alvast aders aangesloten. Het geïntegreerde vergrendelingmechanisme zorgt voor een robuuste mechanische koppeling met de printplaat van de LEDstrip. Voor standaard LED-boards en andere toepassingen tot 320 V en 6 A zijn er de nieuwe witte printplaatklemmen en -connectoren uit de PTSM-serie met een hoogte van slechts 5 mm beschikbaar. De aders worden hierbij aangesloten door middel van push-in-aansluittechniek voor doorsneden tot 0,5 mm². PHOENIX CONTACT BV T www.phoenixcontact.nl/producten/82983_82992.htm W [email protected] (0316) 59 17 20

a

Energiemanagementsysteem

MAPS Energy M a n a g e m e nt van Mitsubishi zorgt voor een totaaloverzicht van het energiehuishouden. Dit systeem verbetert energ i e p re s t a t i e s en verlaagt de energiekosten. Door gebruik te maken van eenvoudig te configureren standaard templates geeft MAPS Energy Management snel inzicht in het energiegebruik. Er wordt gebruik gemaakt van analyses en downdrilling in de informatie om verbeteringen door te voeren. Het systematische energiebeheer van MAPS zorgt voor efficiënte processen wat leidt tot lagere energiekosten. Dit is onder andere toepasbaar in de industrie, water en afvalwater, maritiem en telecom. Samen met Koning & Hartman wordt een totaalpakket geboden op het gebied van energiemanagement. Koning & Hartman B.V. T www.koningenhartman.com W [email protected] (020) 587 76 00

a

a

#8 november 2013

41

Oscilloscoop met ingebouwde multimeter

Met de introductie van de draagbare oscilloscoop van Uni-Trend, de UTD1025DL, biedt Havé-Digitap de mogelijkheid om twee elektrische signalen tegelijk in detail te bekijken. De ingebouwde multimeter biedt de gebruiker de mogelijkheid om standaard multimeterfuncties te activeren. Door het compacte ontwerp van deze 25 MHz oscilloscoop neemt hij niet veel meer ruimte in beslag dan een robuuste multimeter, terwijl op het heldere kleurenscherm twee signalen en alle relevante informatie beschikbaar is. Het instrument wordt geleverd inclusief software, waarbij de signalen ook op de PC zichtbaar kunnen worden gemaakt. Het instrument is ook verkrijgbaar in een éénkanaals uitvoering met vergelijkbare specificaties (UTD1025CL). Standaard worden meetsnoeren, batterijoplader, interfacekabel met software en een compacte draagtas meegeleverd. Havé-Digitap BV T www.have-digitap.nl W [email protected] (0184) 64 23 43

Stofbescherming voor gezond, veilig en efficiënt werken in de ruwbouw en renovatiewerkzaamheden wint bij werknemers, veiligheidsingenieurs en verenigingen alsmaar aan belang. Bosch brengt nu een compleet stofafzuigsysteem voor gereedschappen om te boren en te beitelen op de markt: GDE 68 Professional voor de stofafzuiging bij grote boordiameters, GDE 162 Professional voor holle boorkronen, GDE max Professional voor bijna stofvrij beitelen en GDE 16 Plus Professional voor kleine boorhamers. Alle stofzuigers onderscheiden zich door een eenvoudige bediening, een gering extra gewicht aan de machine en een robuuste constructie. Zo kunnen boor- en beitelwerkzaamheden bijna stofvrij worden uitgevoerd zodat boorstof direct wordt afgezogen. Alle stofafzuigsystemen zijn compatibel met het Bosch ‘Click & Clean-systeem’. Dit systeem omvat elektrische gereedschappen, nat- / droogzuigers, zuigeraccessoires en L-Boxx’en. Robert Bosch GmbH | Bosch Power Tools T www.bosch-professional.nl (076) 579 54 54

a

Veiligheidshaak

a

Bedieningstableau

Koninklijke Boon Edam heeft een nieuw bedieningstableau voor toegangscontrolepoortjes ontwikkeld, de BoonTouch. Dit bedieningstableau kan in totaal zes toegangscontrolepoortjes tegelijk of afzonderlijk bedienen en biedt installatievoordelen voor system integrators. Bovendien biedt de BoonTouch gemak voor eindgebruikers, zoals receptionistes en beveiligers, door een intuïtieve en uitgebreide gebruikersinterface. De toegangscontrolepoortjes van Boon Edam zorgen ervoor dat alleen geautoriseerde gebruikers toegang krijgen tot een beveiligd gebied. Autorisatie wordt verkregen via een kaartlezer, een biometrische lezer of een universeel bedieningspaneel dat wordt bediend via een receptie of beveiligingsbalie. De BoonTouch is een universeel bedieningspaneel. De capacitieve touchscreen van de BoonTouch bevindt zich in een 7” behuizing. Koninklijke Boon Edam International B.V. T www.boonedam.nl W [email protected] (0299) 38 08 08

Westmark komt met een 15-duims haak, waarmee kabels met een totaalgewicht van 300 kg op een veilige manier van de werkvloer zijn weg te hangen. Dit is nu het grootste model van de Cable Safe reeks. De als industriestandaard geaccepteerde Cablesafe Safety Hook is in 1995 specifiek ontworpen voor de offshore industrie. Daar bestond behoefte aan een hulpmiddel om kabels en slangen tijdens onderhoudstops veilig op te hangen zodat ze niet door elkaar raken en de werkvloer opgeruimd blijft. Deze eenvoudige, lichtgewicht ophangsystemen van gepatenteerd ontwerp zijn vervaardigd via een spuitgietproces uit hoogwaardig synthetisch materiaal, dat zowel hittebestendig (tot 200 °C) als niet elektrisch geleidend is. Het materiaal is uitermate sterk en daarom algemeen geaccepteerd binnen de automotive industrie, waar het veelvuldig wordt toegepast. Westmark T www.westmarkbv.com W [email protected] (033) 461 48 44

a

a

42

Stofafzuigsysteem voor gereedschappen

#8 november 2013

r

o

d

u

c

t

n

Nieuwe functie voor laagspanningssystemen

i

e

u

w

s

u

EPSITRON® COMPACT Power netvoedingen

Eaton introduceert een uitbreiding van haar succesvolle reeks Capitole 40 laagspanningssystemen, die zorgt voor een nog hoger niveau van persoonlijke veiligheid en systeembetrouwbaarheid. De nieuwe Capitole 40 MTP is uitgerust met een Mechanische Test Positie (MTP), waarmee operators – terwijl het systeem in bedrijf is – veilig de uittrekbare units kunnen plaatsen of verwijderen. Alle functionele onderdelen zijn veilig geplaatst achter gesloten deuren, zodat medewerkers worden beschermd voor de mogelijke gevaren van een boogontlading. De Capitole 40-serie is Eatons schakel- en verdeelinrichtingen tot 6300 A en 690 V. Het systeem wordt geleverd met een volledig assortiment van vaste, insteekbare en uittrekbare functie-units dat bestaat uit voedingsschakelaars, koppelschakelaars, motorstarters en afgaande voedingsschakelaars. Eaton Industries (Netherlands) B.V. T www.eaton.nl W [email protected] (0418) 57 02 00

a

Draadloos veiligheidsslot met geïntegreerde toegangscontrole

Het Aperio L100 veiligheidsslot biedt een optimale inbraakbeveiliging en communiceert real time over de deurstatus van en naar het toegangscontrolesysteem via een draadloze verbinding. Dit alles met behoud van het bestaande deurbeslag. Het slot maakt het eenvoudig om veiligheidsdeuren te integreren in een (bestaand) toegangscontrolesysteem met beperkte bouwkundige aanpassingen. Het slot wordt aangestuurd door een compacte kaartlezer op de deur. Toegangsautorisaties kunnen online en real time worden beheerd met behulp van één systeem. Gebruikers kunnen onmiddellijk en in een oogopslag deurstatusinformatie vanuit het slot krijgen. De optimale inbraakbeveiliging en de weerstand tegen extreme temperaturen zorgen ervoor dat het Aperio slot ook geschikt is voor buitendeuren. ASSA ABLOY Nederland B.V. T www.assaabloy.nl W [email protected] (088) 639 46 00

EPSITRON® COMPACT Power • Ingangsspanningsbereik AC 100 V - 240 V • Nominale uitgangsspanning DC 12 V en 24 V • Compact en gestroomlijnd DIN-rail montage • Uitgangsvermogen tot 100 W • Duidelijke indicatie van de operationele status via LED • Grote Uitgangsspanning aanpassing, toegankelijk aan de voorkant • Geschikt voor verhoogde inschakelstroom • No-load-en kortsluitbeveiliging • CAGE CLAMP®-aansluiting technologie • Totale hoogte van slechts 55 mm

NIEUW

Nu met GL Keur

www.wago.com

a

#8 november 2013

43

SIMCAST: Snel, duurzaam en betrouwbaar

SIMCAST Simcas vernieuwt de serie groepenkasten. Met een nieuw modern design en vele ingebouwde extra's is het voor de installateur makkelijk om sneller, eenvoudiger, en veiliger te werken.

Sterke punten n

220x330 vanaf nu leverbaar Voorbedraad met GEWISS componenten

n

Bekend van de Schupa kwaliteit

n

Binnenkort: Extra bovenstuk met buisinvoer

n

Geaard in techniek

44

#8 november 2013

Postbus 96842 - 2509 JE Den Haag T 070 3501661 I www.simcas.nl E [email protected]

r

o

d

u

c

t

n

i

e

u

w

s

u

Autofocus warmtebeeldcamera’s

a

Plug and play databekabeling

Met RapidNet, een uniek en gepatenteerde plug and play databekabelingsconcept, is bij installatie volgens de leverancier een tijdwinst tot 85% te behalen. RapidNet is nu uitgebreid met een out of rack-oplossing, zodat connectivity eenvoudig geheel uit het rack kan worden geplaatst. RapidNet is volledig modulair en leverbaar in alle gangbare koper- en glasvezelverbindingen. Zelfs koper en glas kunnen binnen dezelfde hoogte-eenheid door elkaar worden geplaatst. Indien de connectivity geheel uit het rack moet worden geplaatst, kan een zogenaamde ‘out of rack oplossing’ worden toegepast. Deze bestaat uit een stalen box met een hoogte van 3HE. Hiermee is het mogelijk tot 156 koper- of 2016 glasaansluitingen te realiseren. De breedte van 600 mm biedt compatibiliteit met de smalste serverracks, het kabelmanagement wordt verzorgd door meshclips.

Explore Technology for Life. Minder energieverbruik, meer comfort en veiligheid. De grootste beurs ter wereld voor licht, elektrotechniek, woningen gebouwenautomatisering en software voor de bouwsector presenteert vernieuwende toepassingen die een laag verbruik koppelen aan duurzaamheid en een geslaagd design.

DU: 01.11.2013 NL

Havé-Digitap BV T www.have-digitap.nl W [email protected] (0184) 64 23 43

Wereldwijd de toonaangevende vakbeurs voor Architectuur en Techniek

Frankfurt am Main 30. 3. t/m 4. 4. 2014 www.light-building.com

58267-021_LB_allg_Elektropraktijk_90x268_nl • CD-Rom • ISO 39 • CMYK • ar: 8.11.2013

Havé-Digitap presenteert de nieuwe Fluke warmtebeeldcamera’s: de Fluke Ti200, Ti300 en Ti400. Deze Fluke warmtebeeldcamera’s zijn uitgerust met LaserSharp autofocus, een nieuw autofocussysteem. Een goede scherpstelling is van essentieel belang bij infraroodinspecties. Met de door Fluke gepatenteerde IR-Fusion-technologie met AutoBlend modus worden digitale en infraroodbeelden gecombineerd tot één enkel beeld om probleemgebieden nauwkeurig te documenteren. Dankzij de SmartView Mobile App is het mogelijk om ter plekke een inspectierapport te maken en via een iPhone of iPad direct te communiceren. Het robuust uitgevoerde touch screen is geschikt voor een resolutie van 640 × 480 en is uitgerust met een snelle menunavigatie. Ook deze Fluke warmtebeeldcamera’s zijn met één hand te bedienen.

[email protected] Tel. +31 (0) 70 262 90 71

HellermannTyton B.V. T www.hellermanntyton.nl (033) 460 06 90

a

#8 november 2013

45

C

o

l

o

Jaargang 8, nummer 8a, 8, 7, oktober 2013 november 2013 Verschijnt 8X per jaar Uitgever Fair-Media Jaap Korving T: (0570) 67 65 00 F: (0570) 62 00 11 E: [email protected] I: www.Fair-Media.nl Hoofdredacteur Jan van den Broek T: (073) 623 42 46 M: (06) 40 88 68 37 E: [email protected] Redactieadres Redactie Elektropraktijk Postbus 2290 5202 CG ’s-Hertogenbosch Medewerkers Tom de Hoog, Reinoud de Jager, Wilma Schreiber, Gerrit Tenkink, Marjolein de Wit - Blok Advertentieverkoop Vormgeving Fairmedia Rodo T: (0570) Grafi67 sch65 Ontwerpbureau, 00 Zutphen F: (0570)(www.rodoweb.nl) 62 00 11 Basisvormgeving E: [email protected] heuvelmans ontwerp! Basisvormgeving ’s-Hertogenbosch heuvelmans ontwerp! ’s-Hertogenbosch

f

o

n

Abonnementen en administratie Jaarabonnement binnenland: € 79,50 Studententarief: € 25,Losse nummers: € 15,Alle prijzen zijn inclusief verzendkosten en exclusief 6% BTW. Prijswijzigingen voorbehouden. Abonnementen kunnen worden opgegeven bij Fair-Media Postbus 281 7400 AG Deventer

Voor informatie over onze leveringsvoorwaarden kunt u terecht op www.Elektropraktijk.nl.

Advertentieverkoop Vormgeving

T: (0570) 67 65 00 Create-by, F: (0570) 62 00 11 Zutphen (www.create-by.nl) E: [email protected] Basisvormgeving Druk heuvelmans ontwerp! Drukkerij Veldhuis, Raalte ’s-Hertogenbosch

ISSN 1873-6556 Druk Drukkerij Veldhuis, Raalte © 2013 Fair-Media, Deventer

o.v.v. Vakblad Elektropraktijk. T: (0570) 67 65 00 F: (0570) 62 00 11 E: [email protected] Een abonnement kan op ieder gewenst tijdstip ingaan en geldt tot wederopzegging, tenzij anders overeengekomen. De minimum looptijd van een abonnement is één jaar. Partijen kunnen tegen het einde van de abonnementsperiode ieder schriftelijk opzeggen, met inachtneming van een opzegtermijn van twee (2) maanden. Wij verwerken uw gegevens voor de uitvoering van de (abonnementen)overeenkomst en om u van informatie te voorzien over Fair-Media en eventuele zorgvuldig geselecteerde andere bedrijven. Indien u geen prijs stelt op deze informatie, kunt u dit schriftelijk melden bij Fair-Media Postbus 281, 7400 AG Deventer

ISSN 1873-6556 Alle rechten voorbehouden Behoudens de door de Auteurswet 1912 © 2013 Fair-Media, Deventer gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd Alle rechten voorbehouden (waaronder begrepen het opslaan in Behoudens de door de Auteurswet 1912 een geautomatiseerd gegevensbegestelde uitzonderingen, mag niets uit stand en / of openbaar worden gedeze uitgave worden verveelvoudigd maakt door middel van druk, fotokopie, (waaronder begrepen het opslaan in microfilm of op welke andere wijze dan een geautomatiseerd gegevensbeook, zonder voorafgaande schriftelijke stand en / of openbaar worden getoestemming van de uitgever. maakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan De bij toepassing van art. 16b en 17 Auook, zonder voorafgaande schriftelijke teurswet 1912 wettelijk verschuldigde toestemming van de uitgever. vergoedingen wegens fotokopiëren, dienen te worden voldaan aan De bij toepassing van art. 16b en 17 AuStichting Reprorecht teurswet 1912 wettelijk verschuldigde Postbus 3060 vergoedingen wegens fotokopiëren, 2130 KB Hoofddorp dienen te worden voldaan aan T: (0900) 202 28 29 Stichting Reprorecht I: www.reprorecht.nl Postbus 3060 2130 KB Hoofddorp T: (0900) 202 28 29 I: www.reprorecht.nl

Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken op grond van art. 16 Auteurswet 1912 dient men zich te wenden tot Stichting PRO Postbus 3060 2130 KB Hoofddorp T: (023) 799 78 09 I: www.cedar.nl/pro Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient u zich te wenden tot de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kunnen eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden uitgesloten. De auteur(s), redacteur(en) en uitgever aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel voorkomende fouten en / of onvolledigheden.

www.elektropraktijk.nl www.elektropraktijk.nl

Advertentie-Index ABB

Geyer

8

Omslag 4

Geyer - Hensel

8

46

Gilde Software

Bijsluiter

CIMCO International

39

Hateha bv

3

Eaton

30

Hemmink

14

Attema Calpe

34

Elektrovakbeurs Hardenberg

Omslag 2

Light & Building

45

Elektrovakbeurs Hardenberg

Bijsluiter

Siba

23

Elektrovakbeurs Venray

Omslag 3

Simcas

44

Esylux

6

Socomec

23 43

Euro-Index

27

Wago

Finder relais

40

Wildkamp

Fluke

11

Bijsluiter

Wöhner Benelux

19

www.elektropraktijk.nl Advertentie

46 PB

#8 oktober #7 november2013 2013

Hardenberg 10, 11 en 12 december 2013

Venray 11, 12 en 13 maart 2014 Dé

vakbeurs

voor

de

elektrotechniek

openingstijden: 14.00 - 22.00 uur

De vakbeurzen voor onder andere; · Domotica · Energiemanagement · Kabelsystemen · Industrieel installatiemateriaal

meer informatie? Neem dan contact op met de organisatie via onderstaande gegevens.

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2 7772 TV Hardenberg T 0523 - 28 98 98 F 0523 - 28 98 00 E [email protected]

Evenementenhal Venray De Voorde 30 5807 EZ Venray T 0478 - 51 97 90 F 0478 - 51 97 80 E [email protected] #8 november 2013

www.evenementenhal.nl

Ons evenement. PB

Uw moment.

Rondje voor ! uw hele team n installatie

ee uke foto van Maak een le l ‘m raaldoos, mai nt ce e w eu met de ni k kans aa m en m co attema. naar elektro@ de week 50 rondjes om op 1 van de k es team fe telij met uw hele n. af te sluite

De nieuwe generatie centraaldozen: ronduit makkelijk!

Installatie volgens Attema

www.attema.com

Ook in de installatiepraktijk is efficiënter en sneller werken meer dan ooit noodzakelijk. En daar spelen we bij Attema op in met een nieuwe generatie centraaldozen voor rachelén metal stud plafonds (types CH60R/CH75R/CH80R). De dozen bieden maar liefst 15% tot 45% méér lasruimte en zijn voorzien van 12 combituiten met geïntegreerde buisvergrendeling voor 16/19 mm flexbuis. Starre buis van 16/19 mm is eenvoudig klemmend in de tuiten te monteren. En voor directe kabelinvoer is een aparte Kabel-Snoer-Trekontlasting (KST) beschikbaar. Door de ronde zichtzijde is het voortaan ook extra eenvoudig om een passend gat in het plafond te maken. Met de nieuwe centraaldozen van Attema voor holle plafonds, wordt installeren wel erg gemakkelijk (bekijk ook de video op onze website). Dat is goed nieuws dat we graag rond vertellen...