Gezocht: kopers en verkopers jubileumloten Ter gelegenheid van hun 25-jarig jubileum houden de Vereniging Arboretum Munnike Park (VAMP) en de Stichting Natuur & Landschap Zwijndrechtse Waard (N&LZW) een loterij. Bij een zilveren jubileum horen een feest en een boek met herinneringen; hiervoor is de opbrengst van de loterij bestemd. Wat kunt u winnen? Alle prijzen hebben een relatie met de natuur. Er zijn twee hoofdprijzen: 1. een hovenier van ‘Visser Groen’ komt drie uur in uw tuin werken of 2. tuinontwerper Ron den Dikken komt twee uur naar uw tuin voor tuinadvies. Verder kunt u o.a. tuinboeken winnen of tuinplanten van Florensis. Alle prijzen zijn belangeloos ter beschikking gesteld. Drukkerij Van Gogh heeft de lotenboekjes gratis gedrukt. Natuurlijk kopen alle vrijwilligers van de Stichting en de Vereniging (minstens) één lot☺, maar wat zou het mooi zijn als daarnaast iedereen een boekje in zijn of haar familie- en vriendenkring gaat verkopen. Een lot kost € 1,50 per stuk, een boekje heeft 25 loten. Ada Edelman van de VAMP coördineert de verkoop. Zij is meestal op dinsdagochtend in ’t Weetpunt. U kunt haar ook bellen of mailen: 0786100943 of
[email protected]. Marjan
Waar zijn de vlonders gebleven? De vlonders bij het Natuur- en leerpad zijn vervangen door houtsnippers. Waarom? Een aantal weken geleden liepen we door het educatief Natuur- en leerpad ter hoogte van de paddenpoelen en moesten we constateren dat de vlonder weer gevaarlijke situaties opriep. Zo’n anderhalf jaar geleden waren er al grote delen vervangen, maar het probleem zijn niet alleen de planken bovenop, het zijn ook de liggers. Toen de vlonder in 2001 werd aangelegd, wilden we hardhouten palen toepassen, maar om kostentechische redenen is uiteindelijk gekozen voor geïmpregneerde houten liggers en delen. Als we nu ook de liggers hadden moeten vervangen, zouden de kosten excessief hoog zijn geworden. Daarom is besloten om de houten delen in z’n geheel weg te halen op die plaatsen waar deze over land liggen. Natuurlijk is de vlonder boven de paddenpoel gehandhaafd. Daar waren de liggers ook niet doorgerot.
Om het natuurlijke karakter van het Natuur- en leerpad te behouden, hebben we houtsnippers toegepast of beter gezegd: boomschors. Boomschors van de Franse zee-den heeft een veel langere levensduur dan houtsnippers, die veel vlugger verrotten en gaan zorgen voor paddenpoelen op het droge. Alles ziet er nu weer netjes verzorgd uit en u kunt weer veilig lopen langs het Natuurpad. Dirk Visser
Knuffels in het park Wat vinden de peuters van KDV Dribbel in het Munnikepark? Knuffels!
Alle bekende knuffels staan te wachten op de peuters om er samen een feestochtend van te maken. Tinky Winky met een rode tas, waar allemaal blaadjes uit het park in moeten, Po met een gele bal, Lala wil met de kinderen de kleuren in het park bekijken. Natuurlijk heeft Koekiemonster een trommel met koekjes bij zich. Erny verrast de eendjes en de kinderen met een zakje brood en zijn grote vriend Bert kijkt met de peuters naar de vogels. Lidy van de Lans
Opstekers voor vrijwilligers park De vrijwilligers van het Arboretum zijn verrast met iets lekkers bij de koffie. Het is een blijk van waardering voor hun werk van trouwe bezoekers van het Munnikepark. Met de laatste twee rondleidingen door het park van Leny Mars en van het IVN liepen respectievelijk dertig en vijftig mensen mee. Leuke opstekers waarop het fijn werken is. En werk is er te over, nu het voorjaar echt is aangebroken. De rozen zijn al gesnoeid. Marjan
1
Uit de kruidentuin - salie Salie is een heel bijzonder plantengeslacht, met heel veel mooie tuinplanten en één echt kruid, de salvia officinalis (afkomstig uit de officie, de kruidentuin van het klooster). Salvia officinalis is een halfheester uit Zuid-Europa met grijsgroen blad dat wat wollig aanvoelt. Dat wollige komt van de haren die de plant moeten beschermen tegen de Zuid-Europese zon. Ik heb jaren een geelbonte salie op een schaduwrijke plek in mijn tuin gehad, wat wel bewijst hoe hard deze plant is. Na jaren heb ik hem weg moeten doen, omdat hij er elk jaar houtiger en onooglijker uit begon te zien (Je kunt er natuurlijk ook stekken van nemen…). Het bijzondere van salie is, dat de bladeren gebruikt worden als keukenkruid én als geneeskruid. Als keukenkruid is salie bij ons minder bekend dan andere Zuid-Europese kruiden zoals tijm, oregano en rozemarijn. Maar salie maakt dat het vet uit vlees, meestal uit varkensvlees of worst, beter te verteren is. In Italië heeft u misschien wel eens ‘saltimbocca’ gegeten, heerlijke rolletjes van een lapje kalfsvlees met een plakje prosciutto (rauwe ham) en een blaadje salie er in. De bladeren van de salvia officinalis werden (en worden) ook gebruikt om hun genezende werking, vooral bij aandoeningen van de luchtwegen. Wat denkt u van een lepel honing met gedroogd en gestampt salieblad om de luchtwegen vrij te maken van slijm? Of heeft u bij een hevige hoestaanval liever een kopje thee van salieblad en aardappelblad? Gelukkig mag u daar ook een lepeltje honing in doen. Ter verlichting van een acute astma-aanval werden vroeger zelfs salie-sigaretten aanbevolen! Salieblad is ook slaapverwekkend. In mijn kruidenboekje staat een recept voor een bad van salieblad, rozemarijn, lavendel en tijm: “Dit ’s avonds voor het slapen gaan genomen bad brengt de zenuwen tot rust en schenkt het vermoeide organisme kracht.” Ik zal het eens proberen… Saliemelk is een heel oud winterdrankje, dat we tegenwoordig niet meer kennen, maar dat in de 19e eeuw veel werd gedronken, zoals ook de meer bekende (en lekkerder?) anijsmelk. Dit fragment komt uit “Woutertje Pieterse” van Multatuli: “ ’t Was woensdag. Er zou ’n ‘avondje’ zijn bij de Pietersens. (…) ”Leentje (het dienstmeisje) zou blijven tot de ‘mensen’ er waren, omdat het voor de jongejuffrouwen zo lastig was telkens de deur te moeten opentrekken. Ook kon ze wat helpen bij het wegzetten van de latafel en het verdere geredder. Het
oudste meisje, juffrouw Truitje, zou voor de saliemelk zorgen. Haar zus Pietje ging over de boterhammen en Mijntje zou de koekjes halen.
Uit het vervolg van het verhaal blijkt dat saliemelk een kostbare drank was voor de gewone burgers, want Woutertje mocht ook op het avondje van zijn moeder komen, met zijn broer Louwtje, maar zij moesten beloven “stil te zitten en voor het tweede kopje te bedanken.” En is u ook opgevallen dat de boterhammen een traktatie voor een ‘avondje’ waren! Kent u Woutertje Pieterse, een ontroerend en geestig boek over de volwassenwording van een jongetje. In 2010 is er een schitterende uitgave verschenen, geïllustreerd door Jan Kruis (van Jan, Jans en de kinderen). Daarin kunt u niet alleen meer lezen over Wouters moeder, juffrouw Laps, meester Pennewip en vele anderen; dankzij Jan Kruis kunt u ze nu zien. Wilma
Nieuw in bibliotheek ‘t Weetpunt De Vereniging Arboretum Munnike Park heeft twee nieuwe boeken aangeschaft voor de bibliotheek in ‘t Weetpunt. Het eerste is: ‘Winterflora, bomen en struiken' door Dirk Slagter. Herken bomen en struiken in de winter. Een waardevolle aanvulling op onze kennis, want dat is nog een hele toer. De tweede uitgave is van een bekende van het Arboretum: Ron den Dikken. Hij ontwierp o.a. de nieuwe border aan het begin van het park. Den Dikken schrijft over de ‘wijze’ manier van tuinen beplanten in: ‘Plantwijzer’. Hij heeft daar ook mooie foto’s bij gemaakt van ondermeer het Munnikepark. Marjan 2
Voorjaarswandeling in de winter Zo’n rare winter hebben we zelden meegemaakt: het was zo warm, dat het voorjaar zich ruim een maand te vroeg aandiende. Zo kon het dat Leny Mars, en een week later het IVN, in de winter een voorjaarswandeling door het Munnikepark organiseerden. Het IVN vroeg aandacht voor de knoppen, Leny voor de bomen, struiken en planten die al bloeiden. Normaal gesproken zijn dat de Chimonanthes, naaktbloeiende Jasmijn, Hamamelis, Viburnum, Lonicera, Sarcococca, Mahonia en verschillende soorten Helleborus. Maar half februari stonden ook witte groepen sneeuwklokjes, slingers vrolijk gekleurde krokussen en narcissen Rijnlands Glorie volop in bloei. Zo kon je het vreemde verschijnsel zien, dat een rode roos nog steeds stond te bloeien boven een groep paarse krokussen.
Onverwachte bloeier in de winter: Kaukasische vergeetmeniet
TUINTAAL Zesde zintuig Tuiniers hebben het zesde zintuig; ze kunnen in de toekomst kijken. Geef ze een zakje zaad en ze schetsen je het beeld van de gevulde border de komende zomer. Laat ze een border beplanten met jong goed en ze kunnen je vertellen hoe deze er over een jaar bijligt. Biedt ze 5,5 hectare grond en ze zien hoe daar in 25 jaar een park kan ontstaan. Marjan
Werkgroep RO: Windmolens in Hooge Nessepolder? Na het vertrek van Arie de Koning zal ik, als nieuwe voorzitter, u in het vervolg informeren over de activiteiten van de Werkgroep. We hebben met een aantal medewerkers van de andere groepen van de Stichting deelgenomen aan de door de gemeente georganiseerde bijeenkomst over een mogelijke invulling van de Hoge Nesse. Ook hebben wij gereageerd op de conceptnota ‘Ruimte en Mobiliteit’ van de provincie. In onze reactie hebben wij onze zorgen geuit over de goederentreinen met gevaarlijke stoffen door de Drechtsteden en hebben we ervoor gepleit om de directe spoorverbinding voor goederen van Rotterdam naar België, buiten de Drechtsteden om (ROBEL discussie), nu naar voren te halen en niet op de lange termijn te schuiven. Verder hebben we gezien de grote leegstand op bestaande bedrijventerreinen er voor gepleit om zo veel mogelijk van verdere ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen (zoals het bedrijventerrein Ambachtsezoom) af te zien. Samen met de andere Drechtstedengemeenten heeft Zwijndrecht adviesbureau ‘Bosch en Van Rijn’ opdracht gegeven om een eerste verkenning uit te voeren naar mogelijke locaties voor windmolens in onze gemeente. Het resultaat van dit onderzoek is bekend. Als werkgroep gaan we dit onderzoek bespreken en ons alvast voorbereiden op de inspraak die de gemeente van plan is te organiseren voor deze zomer. Dat is wel nodig want het rapport ziet bijv. mogelijkheden om zes windturbines te plaatsen in de Hooge Nessepolder! Ik hoop u in de volgende Wetenswaard aan te geven wat onze reactie is. Als u het rapport zelf wilt lezen kijk dan op de website van de gemeente. Martin de Bruin
Natuurlessen in het veld De kleuters van de Kim en De Develhoek hebben de spits afgebeten voor de nieuwe reeks lessen in de natuur. Tot eind juni ontvangen de schoolgidsen meer dan 2000 leerlingen uit Zwijndrecht en H.I. Ambacht. Het lesgebied wordt uitgebreid met de Sophiapolder en de Hooge Nesse. Extra schoolgidsen zijn dan ook meer dan welkom. Gelukkig is er een nieuwe groep in opleiding; hun eerste praktijkles in het Arboretum was meteen een succes. Schoolgidsen Geno en
3
Francina hebben hen die dag alles verteld over de praktijk. Geno heeft alle stageplaatsen ingevuld. Er is kennisgemaakt met de examinator Johan Booij en met de voorzitter van Stichting N&LZW, Wim Los.
Naar de Sophiapolder En dan moet er ook maar kennis worden gemaakt met het nieuwe werkterrein van de schoolgidsen. Alle cursisten en schoolgidsen hebben de Sophiapolder bezocht, onder leiding van vrijwilligers van Zuid Hollands Landschap. Op het bootje dat wandelaars overzet naar de polder, slaat het vakantiegevoel toe. May en Geno sjouwen met de telescoop waardoor heel wat vogels zijn gespot. We zagen lepelaars, een reiger, aalscholvers de kluut, de visarend, de kleine plevier, en de visdief die hier ook broeden. Wat een prachtig natuurgebied! Ga er zelf ook eens kijken. Nu de lente is aangebroken steekt het gratis voetveer vaker over van de Veersedijk 301 naar Natuureiland Sophiapolder. Het pontje vaart de komende tijd op woensdag, zaterdag, zondag van 12.00 tot 17.00 uur. Met vrijwilligers aan het roer. Lidy van der Lans
De tentoonstelling: naar de bollen Elk voorjaar opnieuw verlangen we naar de eerste bloemen. Zij brengen kleur terug in het overwegend bruingrijze decor van de winter. Veel bollen zijn van die kleurbrengers, denk maar aan de narcis of de krokus. En zelfs als het koud is, voelt kou met een voorjaarskleurtje beter. Dat gevoel en de vele bloembollen in het park zijn aanleiding om in een tentoonstelling iets meer over bloembollen te vertellen. Er worden drie aspecten van bloembollen aangestipt. Allereerst horen bloembollen bij de geofieten, planten die hun bloemknoppen onder de
grond bewaren. Behalve bollen kennen we ook allemaal de knollen, zoals de kroot of radijsjes. Wie van tuinieren houdt, levert langdurig strijd tegen onkruid met wortelstokken. Blijft er maar een klein stukje wortel achter, groeit dat weer uit tot een nieuwe plant. Bij de bollen zelf zullen we vooral ingaan op de tulp. Tulpenbollen veroorzaakten aan het begin van de 17e eeuw een vreemd kansspel: de tulpomanie. Met de tulpenbol ging het als met de huizenprijzen in onze tijd. Tulpenbollen stegen voortdurend in prijs. De zeventiende eeuwer was bereid om voor een gewone tulpenbol zijn hele hebben en houwen op het spel te zetten. Lees en huiver op de tentoonstellingsborden. Tenslotte willen we aandacht vragen voor het eten van bloembollen. Dat heeft niets te maken met de huidige crisis. De bekendste bloembol is immers de ui! En de ui is altijd al volksvoedsel nummer 1 geweest. De oude Egyptenaren kregen hun loon uitbetaald in meel en uien. Enkele smakelijke recepten hebben we daarom in de tentoonstelling opgenomen. En dan nog wat…terwijl de aardappel zware concurrentie ondervindt van rijst en spaghetti, ondersteunen de bollen van ui en knoflook elkaar juist om uw maaltijd tot een feest voor de tong te maken. Hans Stegeman
De levende tuin Ron den Dikken, de ontwerper van de nieuwe ‘wintertuin’ bij de entree van het Munnikepark en de bollenslingers, schrijft de komende edities over de levende tuin. In deze eerste bijdrage geeft hij tips over planten zonder al te veel werk. Als ik het heb over de levende tuin, moet ik denken aan mijn lagereschooltijd op de Oever. In een van mijn rapporten stond: “Ronnie vindt het buiten veel interessanter.” En dat geldt nog steeds. Alles wat groeit, bloeit, vliegt en fladdert, heeft absoluut mijn aandacht, Droevig kan ik worden van tuintjes vol beton, met een dode schutting eromheen. De eigenaren van deze erfjes (want tuinen zijn het niet meer) denken dan dat ze geen onderhoud hoeven te plegen. Op wat schroben schilderwerk na, klopt dat ook wel. Maar het kan ook anders. Je kunt ook leuke ‘levende’ tuinen maken, die weinig onderhoud nodig hebben. Als
4
planten op de juiste plek en in de juiste grond staan, zullen ze het fantastisch doen en nauwelijks onze aandacht nodig hebben. Als bomen of struiken gesnoeid moeten worden omdat ze te groot geworden zijn, betekent dit dat ze op de verkeerde plek staan. Iedere tuin verdient een boom, maar zet er dus wel een neer die niet te groot wordt; neem eventueel een struik die als boom gesnoeid is. Denk ook aan de juiste plantafstand. Als je bijvoorbeeld Hortensia’s in je tuin plant, houd er dan rekening mee dat deze struiken breed worden. Zet ze dus niet dichter dan 75 cm uit een pad. Doe je dit wel, dan moet je de hortensia’s gaan snoeien of opbinden omdat ze anders over je pad gaan hangen. Struiken worden daar niet fraaier van en het levert je werk op. Maak aan de schaduwkant van je tuin liefst geen verhoogde border. Schaduwplanten en droogte gaan namelijk niet samen. Je zult meer water moeten gaan geven en de kans dat iets uitdroogt als je op vakantie bent, is groter. Heb je een zonnige warme tuin waar je een stuk schaduw wilt creëren, gebruik dan groen in plaats van een zonnescherm. Op een hete dag is de gevoelstemperatuur onder een boom tien tot vijftien graden lager. Een boom fungeert bovendien als een natuurlijke stofzuiger en vangt veel fijnstof uit de omgeving. Mijn volgende artikeltje gaat erover hoe je vlinders naar je tuin lokt en bijen een handje kunt helpen.
we zelf de stam kunnen omhakken, dan nog heb je een stobbefrees nodig om de stronk weg te halen. Die moeten we huren. Kostentechnisch maakt het dan niet uit of je de bomen door een professioneel bedrijf laat weghalen of het zelf doet.” Wat komt er voor de gerooide bomen in de plaats? Leny Mars zoekt nog een bijzondere boom en anders is ze voor een nieuwe soort kastanje als aanvulling op het bestaande assortiment. Marjan
Wie is die bomenman? Hoewel een boom omzagen je aan het hart gaat, is het soms gewoon nodig. En sommige bomen kun je niet gewoonweg laten vallen, die moeten worden uitgekleed en daarvoor is inderdaad deskundige hulp nodig, vertelt Dirk Visser in dit artikel over De Bomenman. Het is een expertise die ook ons hoveniersbedrijf niet in huis heeft en waarbij we dus samenwerken met een specialist: Walter Hak uit Noordeloos.
Ron den Dikken
Zelf doen? Het Munnikepark is dan wel een arboretum, maar ook in een bomenpark moeten wel eens bomen worden gerooid. De vrijwilligers van zaterdagochtend zagen het als een buitenkansje. Maar Leny Mars had haar bedenkingen. De expertise van Siem Kock werd ingeroepen. En Siem was het met Leny eens: dit is geen klus voor vrijwilligers, hoe goed onderlegd zij ook zijn in het verzorgen van bomen. In totaal gaat het om vier bomen achterin het park. Twee essen staan te dicht op elkaar en een robinia ofwel pseudo acacia is half dood. Van een grote wilg moet de helft worden gesnoeid. “Als je grote bomen gaat rooien, moet je ze eerst van boven naar beneden ‘uitkleden’,” legt Siem uit. “Om alle takken veilig te kunnen verwijderen, moet een man goed gezekerd de boom in. Wie van de vrijwilligers kan dat? We hebben daar ook de spullen niet voor. En al zouden
Walter heeft voor zijn vak een toepasselijke naam, maar het is zijn echte naam, heb ik me laten vertellen. Wellicht is het eveneens flauw om zijn discipline een ‘echte tak van sport’ te noemen. Maar, Walter is ook nog met afstand de beste boomklimmer van het land en heeft inmiddels een aardige erelijst. In 2001 werd hij voor het eerst Nederlands kampioen bomen klimmen, in 2012 veroverde hij zijn achtste Nederlandse titel. Trainen hoeft Walter daar niet voor, want voor zijn werk zit hij vijf dagen in de week bovenin een boom. Wedstrijdervaring heeft hij opgedaan tijdens de wereldkampioenschappen in Canada en Australië; hij draait al jaren mee in de top tien van de wereld. Vaardigheden worden getest middels speedclimbing, 5
maar ook een reddingsklim is een onderdeel dat moet worden beheerst. En de prijs: eeuwige roem. Deskundig is Walter zeker; hij is aangesloten bij de Kring Praktiserende Boomverzorgers. Kortom, een veilig gevoel dat zoveel expertise aanwezig is als ‘onze bomen’ door Walter worden behandeld. Dirk Visser
Wilgenhutten bouwen blijft een topper Het recreatieschap G.Z.H. had wilgentakken genoeg neergelegd. Daarbij waren er heel veel vaders en opa’s om een handje te helpen. Wat heeft de jeugd genoten! Er waren zoveel kinderen, dat we ze niet meer konden tellen. Nee, wilgenhutten bouwen blijft een topper.
Het nieuwe schooljaar wordt weer druk Schooljaar 2014-2015 lijkt nog ver weg. Toch staan Harry Aardoom en zijn vaste helpers al in de startblokken voor een nieuwe reeks woensdagmiddagactiviteiten in ´t Weetpunt voor kinderen van 8 tot 11 jaar. De kindermiddagen in en over de natuur vinden plaats op de derde woensdag van de maand, behalve in december, juli en augustus. Woensdag 17 september gaat Geno Verstappen het hebben over bodemdiertjes. 15 oktober gaat Marionnel Meyer met de kindren uilenballen uitpluizen. 19 november gaat Ben Ockeloen van Geode stenen zoeken. Het nieuwe jaar gaat van start met hulp voor de vogels met Marijke van der leer op 21 Januari 2015. Dirk Hubers stelt 18 februari zwerfafval aan de kaak. Zou het op 18 maart 2015 ook al lente zijn? In ieder geval gaat Marja Hendriks dan knoppen bekijken met de kinderen. Hans Stegeman schrijft de maand daarop (15 april) een quiz uit: ‘Wat zie je zoal in het park?’ wordt het thema. 20 Mei gaan Marian van de Haterd en de kinderen speuren naar sporen. Seizoen ‘14-‘15wordt afgesloten op 17 juni aan de waterkant. Leo Jansen gaat dan waterdiertjes zoeken. Harry Aardoom
De boom van het kwartaal ‘magnolia’
Dit is ook wat kinderen willen: zelf aan de slag met een beetje aandacht van opa’s, vaders, moeders en de vrijwilligers van ’t Weetpunt. Na veel sjouwen met takken gaat de zelf gemaakte vlag in top. En dan allemaal in je wilgenhut warme chocomel met een speculaasje. Lidy van der Lans
Welke boom zullen we deze maand eens kiezen? Wel, dat was geen moeilijke vraag. De magnolia’s in het park staan er dit prachtige voorjaar schitterend bij. Het zal niet vaak gebeuren dat de twee bekendste magnolia’s tegelijkertijd bloeien: de witbloeiende vroege stermagnolia en de wat later bloeiende magnolia met de roze tulpenbloemen. De witte stermagnolia, de magnolia stellata (met stervormige bloemen) is in een normaal voorjaar een van de eerste bloeiende bomen, als een teken dat de winter nu toch echt voorbij is. Rond half maart kan je de grote witte bloemen verwachten; nog vóór de bladeren zich ontvouwen. Deze magnolia komt oorspronkelijk uit Japan. In een normaal voorjaar komt de roze magnolia, de magnolia soulangeana, iets later in bloei. Maar als deze kleine boom bloeit, kan hij helemaal overdekt zijn met bloemen; wat een schitterend gezicht is. Omdat ook hier het blad later aan de boom komt, komen de bloemen extra goed uit. De roze tulpvormige bloemen hebben gezorgd voor 6
een naamsverwisseling. Deze magnolia wordt ook wel ‘tulpenboom’ genoemd, maar dat klopt niet. De echte tulpenboom is de liriodendron; de Nederlandse naam voor de magnolia soulangeana is ‘beverboom’. Wat die bever er mee te maken heeft weet ik niet. En om het lekker duidelijk te houden: de hele familie waar de magnolia bij hoort, de magnoliaceae, heet in het Nederlands dan wel weer de ‘tulpenboomfamilie’.
het huis groeien. (De magnolia grandiflora kan een heel huis bedekken!) Als het lekker weer is en als je heel erg goed kijkt, heb je soms het geluk om hoog tegen de gevel een paar hele grote witte bloemen te zien. Wilma
Stichting N&LZW organiseert boomplantdag Een enthousiaste groep 7 van basisschool De Waterlelie uit Ambacht kwam aangefietst om onder schooltijd een heel belangrijk werk te doen: in de Volgerlanden, einde Rietlaan, moesten dertien bomen geplant worden en een heleboel struiken. Aangezien het boomplantdag was, konden de kinderen meehelpen.
De naam ‘magnolia’ is afkomstig van de Fransman Pierre Magnol (1638-1715), een bekende botanicus (plantkundige) in zijn tijd. Maar waar komt nu die ingewikkelde tweede naam vandaan: soulangeana? Dat is de afgeleide van de man die ons deze mooie boom heeft gegeven: Etienne Soulange-Bodin. Deze Etienne was een hoge officier en diplomaat in het leger van Napoleon. Nadat Napoleon naar Elba was verbannen, had Etienne weinig meer omhanden. Hij kocht een landgoed waar hij zich toelegde op het kweken van bijzondere planten. In zijn arboretum kruiste hij twee magnoliastruiken die uit China waren ingevoerd: de Magnolia denudata en de Magnolia liliiflora. Het resultaat was de magnolia soulangeana, die prachtig bloeide en ook nog eens goed winterhard bleek te zijn. Naderhand zijn er nog heel veel hybriden gekweekt. Zo staat er in het park ook een schitterende magnolia Heaven Scent die in april en mei bloeit met grote donkerroze bloemen die heerlijk geuren. In de 19e eeuw waren planten en struiken uit het verre oosten erg in de mode bij mensen die zich zoiets bijzonders en kostbaars konden veroorloven. Bij Engelse landhuizen wordt soms met trots de magnolia grandiflora aangekondigd. Dan zie je een forse klimmende boom met hele grote bladeren tegen
Burgemeester Heijkoop was ook aanwezig en had voor deze gelegenheid zijn laarzen aangetrokken. Na een vraag-en-antwoord-toespraak van de burgemeester en het luid zingen van het boomplantdaglied gingen alle bomen de grond in. De zon hielp mee om er een feestelijke ochtend van te maken. Na afloop kreeg iedere leerling als dank van de firma Binder, die in Ambacht de groenvoorziening uitvoert, een hyacintbol mee naar huis. Bomen planten in Zwijndrecht In Zwijndrecht plantten de kinderen bomen bij de Brugweg. Hier hielp wethouder Henk Mirck een handje mee. De gemeente wil meer groen voor de versterking van de biodiversiteit en voor een beter klimaat. Reden om naast het planten van de bomen nog wat extra’s te doen op dit terrein, namelijk het inzaaien van bloemrijk zaad dat later in het jaar vele insecten en vogels zal aantrekken. Na het planten en inzaaien kregen de leerlingen nog een gezonde versnapering. Een hele klus De Stichting Natuur & Landschap Zwijndrechtse Waard was verantwoordelijk voor de organisatie van de boomplantdag; een hele klus voor Lidy van der Lans. Al in september begon zij te praten met de twee gemeenten. De plaats voor de bomen wordt uiteindelijk toch bepaald door de gemeente. Voorafgaand aan de boomplantdag bezochten schoolgidsen Francine Bakas, Jacqueline Knipscheer en Averine Vreugdenhil de deelnemende scholen in Zwijndrecht en H.I. Ambacht. Zij gaven er bomen-
7
lessen. Als je een boom plant moet je tenslotte wel weten waar je mee bezig bent.
volgende rapporteren: De datum waarop de festiviteiten plaatsvinden is zaterdagmiddag 5 juli 2014. Uiteraard wordt het feest gevierd in het park, in en bij ’t Weetpunt en alle leden van de vereniging en de medewerkers van de stichting zullen worden uitgenodigd. De vergunningen zijn aangevraagd en het programma begint al een beetje vorm te krijgen. Vast staat al wel dat er geluid en muziek zal zijn; dat de burgemeester is uitgenodigd (en hij heeft toegezegd te komen) om een officiële handeling te verrichten en dat we aan het eind van de middag/begin van de avond ons feest gaan afsluiten met een barbecue. Kortom het wordt een feest!! Namens de jubileumcommissie, Andries van der Ent
Met de Ambachtse burgervader op de foto op de Rietlaan
Herman, een stille werker in de bibliotheek Veel vrijwilligers zullen hem nog nauwelijks hebben opgemerkt, maar dat weerhoudt hem er niet van elke dinsdag- en zaterdagmorgen aanwezig te zijn: Herman Korff (zie foto).
Als je bomenles hebt gehad, kan je verantwoord een boom planten: groot plantgat, stevige boompalen
Lidy van der Lans en Marjan
25 jaar park en natuur Van de feestcommissie Velen weten het al: ons arboretum bestaat dit jaar 25 jaar. Dat wil zeggen: de Vereniging Arboretum Munnike Park werd 25 jaar geleden opgericht en begon toen met de aanleg van het park. Ook de Stichting Natuur & Landschap Zwijndrechtse Waard bestaat (bijna) 25 jaar, dus genoeg reden voor een feestje. De beide besturen hebben besloten om dat gezamenlijk te vieren en hebben daartoe een jubileumcommissie in het leven geroepen die de festiviteiten moet gaan organiseren. Deze commissie is meteen aan het werk gegaan en kan vast het
Als je het aan hem zou vragen, zou hij het liefst op zijn onopvallende manier door willen gaan. Logisch. De boeken zijn ook stil en staan een beetje achteraf. En daar werkt hij mee. Herman bouwt rustig, en in goed overleg, de boekenhoek om in een goed geordende en eenvoudige bibliotheek. Bij de aanvang van zijn werkzame leven heeft hij ervaring opgedaan met dit werk. Die ervaring komt hem nu goed van
8
pas. Hoofdzaak is dat de boeken die wij hebben toegankelijk worden. Een bruikbaar boek legt in woord en beeld uit wat wij ons over de natuur afvragen. Platen en teksten zijn daarbij even belangrijk. De gedachte dat iemand met een hart voor boeken een wazige verstrooide binnenzitter is, zal Herman voor zichzelf niet van toepassing achten. Herman roeit in de Biesbosch, maar zijn belangstelling gaat verder. In de Alblasserwaard kijkt hij met de sterrenkijkers mee de ruimte in om sterren te zien die lichtjaren van ons verwijderd zijn. Gelukkig loopt hij niet altijd met het hoofd in de wolken. Zowel in de Alblasserwaard als in onze Zwijndrechtse Waard staat hij ook zijn mannetje als het heel nabij om de ruimtelijke ordening gaat. Ja, hij staat nu met beide benen in deze streek, ook al heeft hij op vele plekken in Nederland gewoond. En, even onder ons, hij deed daarover onlangs een opvallende uitspraak. Als geboren Amsterdammer verklapte hij het Munnikepark zeker zo mooi te vinden als het Vondelpark. Dan mag je blijven. Heel lang, hoop ik. Hans Stegeman
Romance in het park Het noodlot heeft weer toegeslagen bij de zwanen in het park. Het mannetje van het paartje dat langs de Munnikensteeg zijn territorium heeft, is gewond geraakt aan zijn poot door een achteloos achtergelaten vishaak met lijn. Het dier moest naar de Vogelklas voor behandeling. Zijn vrouwtje bleef alleen achter. Nu is dit vrouwtje de weduwe van de zwaan die vorig jaar in het Munnikepark is doodgebeten door een hond. Toen was zij al verdrietig, maar voor haar jong moest zij verder met het leven. Dit keer bleef mevrouw zwaan alleen achter. Ze kwijnde weg. Uiteindelijk heeft de dierenambulance ook haar naar de Vogelklas gebracht, waar zij weer heel gelukkig is met haar echtgenoot. Eind goed, al goed, zou je denken. Bijna dan, want de sloot waar het paar zijn territorium heeft, is ingenomen door een ander zwanenpaar. Maar het ziet ernaar uit dat meneer en mevrouw Zwaan een nieuwe plek in de wijk hebben gevonden, nu ze terug zijn uit de Vogelklas. Helaas liep het voor een ander zwanenpaar niet goed af. Een van de twee werd opgejaagd door een loslopende hond (wanneer leren hun baasjes nu eens dat hun viervoeters aan de lijn moeten?). Daarbij vloog de vogel tegen een brug en overleed ter plaatse. Marco van Kempen heeft het dier in een
kruiwagen gelegd en met de dierenambulance laten afvoeren. Triest! Marjan
Sonnet Hans Stegeman zocht en vond een toepasselijk natuurgedicht voor Wetenswaard. Een oud sonnet dit keer, van Willem Godschalck van Focquenbroch, uit: Thalia of Geurige Zang-Goddin (1665). De donder, en de wind, en felle hagel buyen, Die streeden onder een, met ’t allerwreest gewelt; En maekten ’t digste bos tot een geeffent velt, En dreygden ’t Noordse geberght in Africa te kruyen. De blixem die vast vloogh van ’t Noorden, tot het Zuyen, Was met soo fellen brandt, en hevigh vuur verfelt, Dat niemant wiert betaelt dan met ghesmolte gelt, En dat de Klock vast droop, wijl men die stondt te luyen. De ongestuyme Zee, dat schricklijck Element, Hield mee met Aerdt, en Lucht, soo wreeden Parlement, Als of s’allebey wouw in haer darmen sling’ren; In dees danckwaerde tijt, stond Mopsus met sijn Vrouw, En telden elck om strijdt, op ’t yvrighs op haer vingren, Wanneer haer bonte Koe op ’t langst wel Kalven souw.
Aantal broedvogels in Hooge Nesse polder hoopvol Een van de activiteiten van de Vogelwerkgroep is: vogels tellen. Eerste tellingen in de Hooge Nessepolder laten een hoopvol beeld zien. Het lijkt erop, dat het aantal broedvogels hier toeneemt. “We hebben gigantische aantallen broedvogels gezien,” vertelt Ron Stevense, coördinator van de werkgroep. “En dan zijn de Afrikagangers nog niet eens terug in Nederland.” Maar liefst 28 soorten vogels spotte de Vogelwerkgroep in deze Zwijndrechtse polder. Waarom is de groep zo voorzichtig over de getelde
9
aantallen? “Je moet tellingen een aantal keren herhalen. Pas als je vogels meermalen hebt geteld, is het officieel een broedvogel,” legt Ron uit. Marjan
’t Weetpunt en omgeving. Hoe leuk is het niet als de gasten ook de speurtocht gaan doen op zoek naar de ketting van Graaf Willem III. En daarna met een blij gezicht vertrekken na een leuke middag die u als gastvrouw of gastheer heeft mogelijk gemaakt?
Workshop met de Boswachter De kinderen van de Natuurclub van maart gingen met de boswachter het Develbos in. Met een pen van Staatsbosbeheer die iedereen mocht houden en informatie over alle vogels die je kan tegenkomen, gingen ze op stap. Er was veel te ontdekken in de natuur: mollengaten, bijzondere vogels, knoppen aan de bomen. De grootste verrassing was, met zijn allen op een trekpontje en overvaren maar. Aan de overkant kreeg iedereen limonade met koek.
Wordt u blij van deze functiebeschrijving? Of wilt u meer weten? Bel Andries van der Ent (078 610 23 18) of mail hem op:
[email protected]. Marjan
50 + Terrorisme in vogelland
Lidy van der Lans
’t Weetpunt zoekt: gastvrouwen (m/v) Gasten in ’t Weetpunt ontvangen met koffie of thee; binnen of buiten in ’t zonnetje. Het is heel gezellig werk, waarvoor wij nieuwe vrijwilligers zoeken: gastvrouwen (m/v). Gastvrouwen bemensen ’t Weetpunt op woensdagmiddag, zaterdagmiddag en zondagmiddag. Ze ontvangen gasten met thee of koffie, geven hen tekst en uitleg over het park en de werkzaamheden van de Stichting N&LZW en helpen een handje mee bij de kinderactiviteiten. De laatste vinden plaats op woensdagmiddag en één keer per maand op zaterdagmiddag. De kinderen zorgen voor extra reuring. Maar ook de toevallige passant kan heel enthousiast worden van
Soms heb je van die dagen dat je als vogelaar eens lekker op je gemak in alle stilte vogels wilt gaan bekijken. Nu was het zo’n dag en ik trok mijn plan: op naar een vogelkijkhut waar altijd iets te zien is. Ik pak mijn fotomateriaal en eten, trek de juiste kleding aan en stap in de auto richting Leidschendam. Daar aangekomen is het gelukkig mooi weer zodat in ieder geval de nadelige verschijnselen van natuurgeweld niet getrotseerd hoeven te worden. En ik ga er vanuit dat dit zo de hele dag blijft. Na een korte wandeling, met een opkomende zon en het prachtige geluid van honderden zingende vogels, kom ik bij de schuilhut. Zachtjes doe ik de grote houten deur open om vooral niet de vogels te vestoren die rond de hut zitten. Ik ben geweldig in mijn nopjes als ik, weer heel voorzichtig, het luikje opendoe en gelijk het zicht heb op een groep Roze grutto’s, een paar baltsende futen, wintertalingen… Ik installeer mijn fotoapparatuur en ga zitten genieten. De vogelkijkhut is niet alleen voor mij gemaakt, besef ik als ineens met een harde klap de deur opengaat. Er stormt een man binnen. “Goeie middag meneer, gezellig vogels aan het kijken?” Nee dus,
10
die zijn inmiddels gevlogen! Maar niet getreurd,ze komen wel terug en het is maar één man tenslotte.
Een groep Roze grutto’s
Foutje. Al voor de deur opnieuw openknalt, meldt de man luid: “Ik ben niet alleen hoor.” Ineens staat de hut vol met 30 seniore mannen en vrouwen. Even denk ik dat de verzorgingsstaat bejaarden een nieuw onderkomen heeft bezorgd in de vorm van een vogel schuilhut. Je niet ergeren aan dit gedrag, dat is een kunst. De luiken worden hard geopend. Er wordt luid geroepen: “Sorry meneer, waar kijkt u naar? Ik zie niks”. Klopt mevrouw, bij de ingang staat een bordje ‘stilte’ en dat is niet voor mijn rust, maar voor de vogels. “Oh ja,” knikt de mevrouw. Ze begrijpt dat de vogels gevlogen zijn door haar toedoen. “Nou meneer, we zijn zo weg hoor. We eten onze boterham hier want buiten staat zoveel wind.” En dan zeggen ze erbij: “Vindt u niet erg hé?” U begrijpt dat mijn aanpassingsvermogen sterk op de proef is gesteld. Alleen de vink buiten blijft zijn zang ten gehore brengen. Misschien is hij doof, want als hij déze herrie niet heeft opgemerkt… Gezien de groei van de populatie, verwacht ik dat er hutten in de natuur gebouwd gaan worden, waar boterham-etende-senioren een onderkomen kunnen vinden. Zelf heb mijn boterham maar in de auto opgegeten; in alle rust. Ron Stevense (50+) Vogelwerkgroep
Wandelen langs koninklijke planten De publieksexcursie van zondag 27 april, Koningsdag, in het Arboretum Munnikepark in Zwijndrecht voert langs koninklijke planten. Hierbij enkele Koninklijke bewoners van het park: Koningslinde (Tilia x europaea ‘Koningslinde’): Al in de Romeinse tijd werd de hoge, statige linde geplant voor zijn schaduw en de zoete geur van de bloemen. In de 17e eeuw was een oprijlaan met linden kenmerk van rijkdom van de eigenaar. Lindebomen worden al eeuwen bij feestelijke gebeurtenissen geplant, vooral bij koninklijke. De linde is een ideale herdenkingsboom, omdat hij weinig eisen aan de bodem stelt. Bovendien verjongt hij zichzelf: als hij oud wordt, kan hij hol worden van binnen, maar aan de buitenkant blijven doorgroeien, en zo erg oud worden, tot wel 500 jaar. De Koningslinde is een kruising tussen de grootbladige linde (Tilia platyphyllos) en de kleinbladige linde (Tilia cordata). Okkernoot (Juglans regia) of walnoot:
Ook de okkernoot heeft in meerdere opzichten een koninklijk tintje. Zijn Latijnse naam kreeg hij van de Romeinen, toen hij vanuit Perzië via Griekenland naar het Romeinse rijk kwam. Juglans werd ontleend aan ‘Jovis glans’, ofwel: ‘vorstelijke noot van Jupiter’. Bij de oude Grieken was de okkernoot een aan Zeus gewijde boom: wanneer na een bruiloft de bruid de slaapkamer betrad, strooiden zij noten onder de gasten, opdat Zeus het huwelijk vruchtbaar zou maken. De soortaanduiding regia komt van regalis of regius en betekent: koninklijk. Goudsbloem (Calendula officinalis): Een andere naam voor de goudsbloem is oranjebloem of kroningsbloem. Een vorstelijke naam voor een heilzaam plantje. In het christendom is de goudsbloem gewijd aan Maria. In de Middeleeuwen verbond men vaak de naam van Maria aan iets moois, vandaar de naam ‘Mariagold’ voor de goudsbloem.
11
In de Tweede Wereldoorlog werd de goudsbloem veel ingezaaid in voortuinen als symbolisch verzet.
border naast de schuur zijn veel uien geplant. De bijen en vlinders zijn er in de zomer dol op. Zo snijdt het mes aan twee kanten! Leny Mars
Frankrijk als inspiratiebron
Inge Castelijn
Leny Mars doet veel inspiratie op tijdens haar vakanties in Frankrijk. Hier twee van haar favoriete, tuinen en parken: Couranches - park met een zeer bijzondere Japanse tuin. Millet - tuin voor de nationale zaadbank. Zeer bijzondere expositie. Deze plaatsen liggen in de omgeving van Fontainebleau.
Wat de toekomst ook brengen moge
Sponsoring blijft hard nodig
Na 25 jaar groei en bloei moet er soms ingegrepen worden in ons arboretum. Hoewel de basis altijd goed is, kan de beplanting daaromheen wel eens uit de hand lopen. Een groot park met enkele dunne stammetjes van de toekomstige reusachtige bomen, dat spreekt mensen niet aan. Daarom hebben we er bij de opzet van het park, 25 jaar geleden alweer, voor gekozen om naast de bomen een weelderige ‘randbeplanting’ te planten. De entourage van bloeiende bomen en struiken geeft aantrekkingskracht aan het openbare park. En dankzij heel veel vrijwilligerswerk van de vereniging kunnen we zeggen, dat het geheel er na 25 jaar goed en aantrekkelijk uitziet. Nu, in april 2014, kijken we ook vooruit. De plannen voor de komende jaren bestaan uit verfraaiing van de ‘gele’ border. In de loop der jaren is er hier veel weggevallen en enkele harde groeiers hebben de overhand genomen. Hier moeten we dus ingrijpen, om er weer een mooie en aantrekkelijke border van te maken. De ‘blijvers’, de bomen, die als vaste kern in de gele border zijn geplant, mogen blijven. Er omheen zal worden gezocht naar een mooi assortiment aan planten. Gekozen wordt uit gele, groene, witte en grijze tinten, die zeker een harmonieus geheel gaan opleveren. In de zomer gaan we hierover nadenken en rondkijken. In de herfst zal dat plan dan uitgevoerd moeten worden. Natuurlijk komt er een beplanting met vogelvriendelijke struiken en honingrijke planten. Er wordt nu steeds meer gelet op duurzame en milieuvriendelijke aanleg. Kijk onder andere naar de twee in maart geplante ‘bijenbomen’. In de winter-
Een hartenkreet die vele malen in Wetenswaard is geuit en actueel blijft. We sluiten er dan ook weer mee af. Hieronder de namen van onze sponsors: Mevr. L. van der Woude Jeroen, Nicola en Kristie Tiën Pavlov (P.Høvig) en Steven, Christiaan en Marjolein Høvig Gooitske, Jelmer en Meerten Hamer Eileen, Adolf en Richard Jager Anne Marie Wieke, Sanne,Thomas en Inger van der Schoor Roald, Neline, Maaike, Anne, Derek, Madelein, Lennart, Lotte, Emmeke, Marit en Elbrich van der Ploeg Marnix en Jessica de Graaff Huib Jongejan Robin van Drimmelen, Jadie Cole en Floor Kracht Van Leeuwen Rietberg Stichting Donaties vrienden van het Munnike Park: t.n.v. penn. Ver. Arboretum Munnike Park te Zwijndrecht: minimaal een bedrag van € 25,00 en lidmaatschap € 7,00 per jaar op rek.nr. NL54RABO 0377 521 434 Sponsoring en donaties: St. Natuur & Landschap Zwijndrechtse Waard t.n.v. penn. Stichting Natuur & Landschap Zwijndrechtse Waard rek. nr. NL39 RABO 0397 6036
12
