Kleine kinderen en geneesmiddelen

Kleine kinderen en geneesmiddelen Praktische raadgevingen aan jonge ouders

COLOFON Deze brochure is een uitgave van de dienst Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding van de

Liberale Mutualiteit Auteurs : Dr. Heidi Capiau en Dr. Kathleen Hunninck, kinderartsen Verleenden hun wetenschappelijke medewerking : Algemene Pharmaceutische Bond (APB) Met ondersteuning van : ING en de Vlaamse Gemeenschap Foto cover : Fotostock Mauritius Tekeningen : J.-P. Saive Verantwoordelijke uitgever : G. Messiaen, Livornostraat 25 te 1050 Brussel

Edito Als ouder reageert u op het ziek-zijn van uw kind vaak met enige onrust, paniek soms. U voelt zich onzeker en vraagt u af wat u eventueel zelf kunt doen. Geneesmiddelen al dan niet toedienen? Wanneer de dokter roepen ? Deze brochure biedt u een bondig overzicht van de meest voorkomende ziektebeelden en klachten die u als ouder van een kindje zal moeten trotseren. Telkens worden de definitie, de oorzaken en de mogelijke behandeling gegeven. Dit vanuit de centrale bekommernis : wat kunt u zelf doen en wanneer dient u aan te kloppen bij uw arts. Uw ziekenfonds wenst u en uw kleintje alvast een fijne en onbezorgde toekomst toe!

3

INHOUD Edito Geneesmiddelen geven aan kinderen . . . 6 Ziektebeelden Koorts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Acute diarree . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Constipatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Braken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Neusverzorging bij kleine kinderen . . . . . . . . . 13 Oorontsteking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Bovenste luchtweginfecties . . . . . . . . . . . . . . 16 Lagere luchtweginfecties . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Astma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Huidaandoeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Vragenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Belangrijke telefoonnummers . . . . . . . . . . 22

5

GENEESMIDDELEN GE EEN BITTERE PIL? De meeste medicamenten voor baby’s of kleine kinderen zijn in een zoete vloeistof opgelost. Ze worden dan iets gemakkelijker ingenomen, via een lepel of een druppelpipet. Deze laatste is vaak meer geschikt omdat baby’s nog niet zo goed van een lepeltje kunnen happen. Oudere kinderen krijgen medicatie dikwijls in andere vormen toegediend zoals pillen, suppo’s, spray’s enz... Meestal zal een kind een middel probleemloos innemen, maar soms ook niet. In dit geval kan enige zachte dwang aangewezen zijn, zonder evenwel bestraffend op te treden.

BABY’S EN KLEINE KINDEREN

6

Soms proberen baby’s of peuters eronder uit te komen door weg te draaien. Vraag hulp van een andere volwassene of van een oudere broer of zus. Zet het zieke kind eerst in zijn zitje of stoeltje. Algemene regel : leg hem nooit plat bij het geven van medicijnen want dit vergroot het gevaar van verslikken. Uitzondering hierop vormt het toedienen van druppels (zie onder).

EEN LEPEL GEBRUIKEN Neem altijd een schone lepel. Als de baby zijn mondje niet open wil doen, druk dan

zacht zijn kin naar beneden, zodat het mondje opengaat. Laat dit zonodig door iemand anders doen.

EEN PIPET GEBRUIKEN Zuig de benodigde hoeveelheid op in de pipet. Plaats de pipet in de hoek van het babymondje. Knijp in het gummizuigblaasje en druppel zo het geneesmiddel.

Tips ❏ Staat u er alleen voor : wikkel een handdoek om de armen van de baby, zodat u hem goed stil kan houden. ❏ Doe van het medicijn maar een klein beetje tegelijk in zijn mondje. ❏ Als uw baby het geneesmiddel uitspuugt, laat dan iemand anders zijn mond openhouden. Giet het medicijn voorzichtig achterin het mondje en sluit het zacht maar volledig. ❏ Doe geen medicijnen in de papfles of in ander voedsel. U weet namelijk nooit of de baby het voorgeschotelde helemaal zal opeten.

EVEN AAN KINDEREN OUDERE KINDEREN

DRUPPELS GEVEN

In het algemeen vinden iets oudere kinderen het niet zo erg om geneesmiddelen in te nemen. Vaak willen ze de dosis bijvoorbeeld zelf graag afmeten. Toch loopt het niet altijd van een leien dakje. Ook hier kunnen een aantal handzame remedies u helpen.

Oor-, neus- of oogaandoeningen worden meestal met druppels voor uitwendig gebruik behandeld. Het is altijd makkelijker om druppels toe te dienen als u het kind plat neerlegt en zorgt voor hulp van een volwassene of ouder kind. Een ouder kind werkt al goed mee als hij het hoofdje achterover of opzij draait terwijl u druppelt.

Tips ❏ Zorg voor iets lekkers nà het innemen van een medicijn : een stukje fruit of het favoriete drankje bijvoorbeeld. ❏ Stel het kind voor om zijn neus dicht te knijpen tijdens het inslikken van het geneesmiddel : zo vermindert de smaakgewaarwording. Let op ! Het kind kan zich verslikken wanneer u, willens nillens, zijn neus dichtknijpt. ❏ Meng het middel eventueel met iets dat het kind lekker vindt. Hoedt u voor een te grote hoeveelheid drinken. Roer goed door om te vermijden dat het medicijn deels op de bodem van het glas achterblijft. Tabletten kunnen bijvoorbeeld worden fijngemaakt en met iets lekkers gemengd, zoals jam of honing. Capsules daarentegen mogen nooit worden opengemaakt. Let op : vraag steeds advies aan uw apotheker indien u het geneesmiddel wenst te mengen, pletten en dergelijke meer. ❏ Een vloeibaar medicijn dat met een bijgeleverde maatlepel wordt afgemeten, giet u het best over op een grotere lepel. Zo wordt knoeien voorkomen.

7

ZIEKTEBEEL * Oordruppels Leg het kind op de zij met het te druppelen oor naar boven. Laat de druppels in de gehoorgang vallen. Houd hem in deze houding vast tot de druppels in het oor gelopen zijn. * Neusdruppels Leg de baby of kleuter met het hoofdje op één zijde en druppel voorzichtig het bovenste neusgat. Draai vervolgens het hoofdje en druppel de andere kant. Tel de druppels nauwkeurig. Vermijd het toedienen van neusdruppels of het verstuiven als het hoofd van het kind naar achter is gebogen, want zo loopt de vloeistof onmiddellijk in de keel. * Oogdruppels Houd het hoofdje van de baby lichtjes opzij, zodat het te druppelen oogje wat lager is en er geen druppels in het andere oogje kunnen lopen. Trek het onderste ooglid voorzichtig naar beneden en laat de druppels tussen het oog en ooglid vallen.

Tips

8

❏ Zorg ervoor dat de pipet de neus, het oog of het oor niet aanraakt, anders brengt u bacteriën van de huid over naar het flesje. Raakt u toch uw kind aan met de pipet, spoel deze dan heel goed schoon vooraleer u ze terug opbergt. ❏ Druppels, zonder voorschrift verkrijgbaar, moet u niet langer dan vijf dagen gebruiken zonder een dokter te raadplegen.

KOORTS DEFINITIE De normale lichaamstemperatuur bij kinderen kan schommelen tussen 36 °C en 37,5 °C tot zelfs 38 °C. Men spreekt van koorts wanneer de lichaamstemperatuur boven de 38,5 °C uitstijgt. Koorts is geen ziekte maar een signaal dat er iets in het lichaam fout gaat. Bovendien is het belangrijk te weten dat er geen verband is tussen de hoogte van de koorts en de ernst van de oorzaak. Vandaar het grote belang om kinderen met koorts nauwgezet te observeren (zie ook onder).

KOORTS METEN Door het aanbrengen van een gewone koortsthermometer in de aars kan de ernst van de temperatuurstijging gemeten worden. Fijnere, puntigere thermometers zijn overbodig en zelfs gevaarlijk. Let op dat de thermometer voor gebruik steeds afgeslagen is tot onder 36°. Blijf bij grotere kinderen terwijl de temperatuur gemeten wordt.

OORZAKEN Meestal veroorzaakt een infectieziekte (verkoudheid, bronchitis, infectie van de urinewegen of de darmen) koorts. Maar ook kinderziekten zoals mazelen, windpokken, bof, enz... kunnen koorts teweegbrengen. Tenslotte kan matige koorts bij zuigelingen, peuters en kleuters voor komen door te veel of te warme kleding, warm weer, een flinke inspanning, een te warme maaltijd, een vaccinatie, enz...

BEHANDELING THUIS Neem de volgende maatregelen ingeval van koorts : 1. Afkoeling ❏ Dek het kind niet te warm toe. Als kleding volstaan een hemdje en een luier.

DEN CONSULTEER UW ARTS

❏ Verlaag de omgevingstemperatuur. Zet de verwarming af en zorg voor een betere verluchting. ❏ Geef een afkoelingsbadje. Zorg ervoor dat de temperatuur van het water 3 graden lager is dan de gemeten lichaamstemperatuur. 2. Medicatie Een preparaat op basis van Paracetamol is de eerste keus bij zuigelingen en kleine kinderen. Deze geneesmiddelen bestaan onder de vorm van siroop, pilletjes of suppo’s. Bij braken of slikmoeilijkheden geeft u best een suppo, bij diarree een siroop of pilletjes. Wanneer na 4 à 6 uur de temperatuur terug boven de 38,5°C is opgelopen, mag u opnieuw een koortswerend middel toedienen. 3. Vochttoediening Denk eraan dat koorts heel wat vochtverlies veroorzaakt door zweten en verdampen. Geef uw kind dus extra te drinken en hou in de gaten of het nog regelmatig plast. 4. Observatie Observeer uw kind als het koorts heeft. Zolang het speelt, drinkt, regelmatig plast, hoeft u nog geen dokter te raadplegen. De bovenstaande maatregelen kunnen soms voldoende zijn. Vergeet echter niet dat ook zonder koorts uw kind ernstig ziek kan zijn.

Wanneer uw kind ongewoon suf is, verward, blauwe plekken vertoont, moeilijk ademt of meermaals braakt, dan moet u zéker een dokter raadplegen. Ook wanneer uw kind jonger dan 3 maanden is en het een temperatuur heeft boven de 38,5°C, kunt u best uw arts contacteren.

KOORTSSTUIPEN Wat? Snel oplopende koorts kan koortsstuipen veroorzaken bij kinderen van 6 maand tot 6 jaar. Koortsstuipen zijn spiertrekkingen van korte duur die gepaard gaan met bewustzijnsverlies en het wegdraaien van de ogen. Slechts 4 op 100 kinderen met koorts krijgen koortsstuipen. Een eerste aanval van koortsstuipen kan niet voorzien of voorkomen worden. Wanneer uw kind op de leeftijd van 3 jaar reeds enkele malen hoge koorts had en nog geen stuipen vertoonde, zullen die ook later niet optreden. Te nemen maatregelen : Probeer kalm te blijven wanneer uw kind stuipt. Draai het hoofdje opzij zodat uw kind zich niet kan verslikken en maak spannende kleding los. Koortsstuipen stoppen spontaan en de overgrote meerderheid van de kinderen houdt er geen letsels aan over. Raadpleeg in elk geval uw arts wanneer uw kind koortsstuipen krijgt.

9

ZIEKTEBEELDEN ACUTE DIARREE 1. Geef meer te drinken dan normaal om uitdroging te voorkomen !

☛ Gebruik hiervoor : een zogenaamde

orale rehydratate oplossing verkrijgbaar bij uw apotheker (ORS of Soparyx), water, soep, yoghurtdrink, rijstwater, thee met suiker.

☛ Geef zoveel vocht als het kind wil drinken.

☛ Doe dit zolang de diarree aanhoudt. 2. Geef veel te eten om ondervoeding te voorkomen.

☛ Als u borstvoeding geeft, verhoog dan het aantal voedingen.

☛ Zo niet : geef de gewone melk. Op DEFINITIE Acute diarree is een plots optredende, frequentere en lossere stoelgang.

OORZAKEN

10

Meestal is acute diarree bij het kind het gevolg van een virale besmetting. Ook bacteriën (bijvoorbeeld salmonella) of parasieten kunnen de oorzaak zijn. Een voedselvergiftiging of -allergie kan eveneens aanleiding geven tot diarree.

BEHANDELING De basisregels voor de behandeling van diarree thuis zijn :

advies van uw dokter en/of apotheker kan eventueel ook lactose-arme dieetmelk gebruikt worden.

☛ Bij kinderen ouder dan 6 maand kunt u het volgende klaarmaken : ● aardappelpuree of rijst gemixt met spinazie, wortelen, witloof, kip of vis en wat margarine; ● geplette, rijpe banaan en geraspte appel.

☛ Moedig het kind aan te eten, zorg voor minstens 6 kleine maaltijden per dag.

☛ Doe dit tot de diarree gestopt is.

ZIEKTEBEELDEN Constipatie CONSULTEER UW ARTS indien het kind niet beter is na drie dagen of wanneer één van onderstaande tekens optreden : ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏

zeer frequente, waterige stoelgang uitgesproken dorst slecht eten of drinken koorts herhaaldelijk braken bloed in de stoelgang

DEFINITIE Constipatie of verstopping is ontlasting, die te hard wordt en klachten geeft. De normale stoelgangsfrequentie bij zuigelingen varieert van 7 maal per dag tot 1 maal per week. Klachten bij zuigelingen zijn meestal : slecht drinken, gewichtsstilstand, soms braken. Rood aanlopen, grommen of huilen bij het persen duidt nog niet op constipatie. Kleuters hebben vaker last van verstopping. Zij klagen over buikpijn, pijnlijke stoelgang of onwillekeurig stoelgangverlies.

BELANGRIJKE OPMERKINGEN ❏ Vraag vooraf raad aan uw arts wanneer u geneesmiddelen wenst te geven. ❏ Was uw handen goed nà een luierverschoning of toiletgebruik om verspreiding van de besmetting te voorkomen. ❏ Geef géén ongeschild fruit, gebakken of gefrituurde producten, rauwkost, pruimen of kolen.

OORZAKEN 1. Voeding : te weinig groenten, fruit en vezels en te weinig vocht. Stoelgang bestaat uit onverteerbare voedingsresten. Maar onze voeding is meestal zo uitgezuiverd dat er weinig onverteerbaars rest. De weinige resten die er nog zijn, worden onregelmatig uitgescheiden. Dit leidt tot verharding, uitdroging en een belemmering voor nieuw gevormde stoelgang. 2. Toiletgewoonten : een te vroege zindelijkheidstraining, schrik voor het “vieze toilet”, te weinig tijd maken ... 3. Natuurlijke aanleg. 4. Organische oorzaken : vooral bij zuigelingen kunnen enkele zeldzame afwijkingen de oorzaak zijn.

11

ZIEKTEBEELDEN Braken BEHANDELING THUIS

WAT?

1. Zorg voor gevarieerde, vezelrijke voeding: gewassen maar ongeschild - of gedroogd fruit, rauwkost, ongepelde rijst, veel groenten, granen, volkorenbrood, speculaas en peperkoek. Laat uw kind veel drinken. Beperk de melkinname : melk werkt constiperend.

Als de maaginhoud of een deel van het ingenomen voedsel wordt uitgestoten, noemt men dit braken. Let wel : baby’s geven frequent een kleine hoeveelheid voedsel, meestal melk, terug. Dit noemt men geen braken.

2. Leer nieuwe toiletgewoonten aan : na elke maaltijd op het potje gedurende drie minuten. Zorg er wel voor dat het kind met de voeten aan de grond kan.

Braken is een belangrijk teken bij verschillende ziekten. Vaak is braken het gevolg van een infectie zoals een maag-, darm-, oor-, urineweg-, of hersenvliesontsteking, ... Baby’s kunnen braken als uiting van koemelk-allergie . Frequent veroorzaakt een reflux braken bij jonge baby’s. Dit komt door het onvoldoende sluiten van de maagingang. Braken komt ook voor bij ziekten die heelkundig moeten worden behandeld zoals een darmobstructie, appendicitis ...

CONSULTEER UW ARTS ❏ Ingeval van constipatie bij zuigelingen om lichamelijke oorzaken uit te sluiten. ❏ Bij langdurige bestaande klachten. ❏ Soms zijn lavementen, glijmiddelen of stoelgangverzachters nodig.

12

OORZAKEN

BEHANDELING THUIS Probeer het kind kleine hoeveelheden melk, cola zonder prik of bouillon te laten drinken. Leg bij een reflux het kind hoger in zijn bedje. U kan bijvoorbeeld het hoofdeinde van het bedje op blokken plaatsen (20 cm). U kan ook de voeding indikken (bijvoorbeeld met johannesbroodpitmeel).

CONSULTEER UW ARTS Bij herhaaldelijk braken en zeker wanneer uw kind er ziek uitziet. De dokter moet eventueel een ernstige oorzaak kunnen opsporen. Jonge kinderen kunnen ook snel uitdrogen. Een reflux wordt soms met geneesmiddelen behandeld.

ZIEKTEBEELDEN NEUSVERZORGING VAN GROOT BELANG Omdat baby’s voornamelijk via de neus ademen, bezorgt een neusverstopping of neusloop hen heel wat ongemak. Infecties van de luchtwegen beginnen vaak in de neus maar kunnen zich uitbreiden naar de diepere luchtwegen of het middenoor. Goede neushygiëne is daarom fundamenteel.

HOE AANPAKKEN? Correct snuiten Een peuter moet men snel leren zijn neus goed te snuiten. Dit houdt in : zacht snuiten zonder de neus toe te knijpen. Indien het kind hard snuit of één van de neusgaten toeklemt, kan het slijm in de sinusholtes of het middenoor terechtkomen. Dit kan soms een infectie veroorzaken. De behandeling van een verstopte neus Irritatie van de neus wordt veroorzaakt door infecties, allergie of toxische stoffen ten gevolge van bijvoorbeeld sigarettenrook of luchtvervuiling. Bij kleine kinderen leidt dit bijna altijd tot een verstopte neus. Deze laatste kan, naargelang de ernst ervan, op verschillende manieren worden aangepakt : 1. De neus spoelen ❏ Met een fysiologisch serum. Dit is geen geneesmiddel en mag frequent gebruikt worden. ❏ Met kleine flacons van ongeveer 2 ml, die zachtjes in de neus kunnen gesproeid worden. ❏ Met sprays zonder drijfgas en aangepaste sproeikop en straal voor kinderen.

Een goede spoeling is belangrijk en gebeurt het best zo : Leg de baby of kleuter met het hoofdje op één zijde en spoel voorzichtig het bovenste neusgat. Draai vervolgens het hoofdje en spoel de andere kant. Vermijd het verstuiven als het hoofd van het kind naar achter is gebogen. Zo loopt de vloeistof onmiddellijk in de keel. Let op : spray’s onder druk kunnen irritatie veroorzaken. 2. Het geven van ontzwellende neusdruppels bij blijvende neusverstopping Geef ze nooit zonder doktersadvies : sommige druppels zijn te sterk of zelfs gevaarlijk voor baby’s. Gebruik ze nooit langer dan 5 dagen. 3. Het toedienen van antibiotica bij infecties Gele of groene neusloop duidt op een infectie. Uw arts kan in dit geval druppels met lokale antibiotica voorschrijven. U mag ze, met andere woorden, enkel op voorschrift toedienen! Zij worden aangebracht nà het reinigen van de neus.

13

ZIEKTEBEELDEN OORONTSTEKING DEFINITIE Een oorontsteking is een infectie van het middenoor, d.w.z. de ruimte achter het trommelvlies. Er bestaan 2 vormen van oorontsteking: de acute en de chronische middenoorontsteking.

A. DE ACUTE MIDDENOORONTSTEKING OMSCHRIJVING Het middenoor staat via de Buis van Eustachius in verbinding met de keel. Bij een verkoudheid kunnen langs deze weg kiemen een oorontsteking gaan veroorzaken. De Buis van Eustachius geraakt gezwollen en het middenoor loopt vol met besmet vocht dat niet meer kan aflopen naar de keel. Door de druk van opgestapeld vocht op het trommelvlies heeft het kind pijn. Deze neemt toe bij het neerliggen. Meestal treedt er ook koorts op.

14

Een acute middenoorontsteking komt het vaakst voor tussen de leeftijd van 2 en 6 jaar. Bij 5 tot 10 % van de acute oorontstekingen barst het trommelvlies spontaan en is er een etterige oorloop. Het scheurtje in het trommelvlies groeit spontaan terug dicht. BEHANDELING Iedere oorontsteking moet goed worden behandeld, zoniet kan deze evolueren naar een chronische middenoorontsteking. De arts beschikt over 3 behandelingsmogelijkheden :

1. Antibiotica Antibiotica dienen om de kiemen die de infectie veroorzaken te doden. Een behandeling bij het begin van de infectie is het meest efficiënt. Dikwijls zijn de klachten dan ook na een paar dagen verdwenen. Zeer belangrijk : Volgens het advies van de arts zal u de antibiotica-therapie 7 tot 10 dagen lang moeten toedienen. Volg dit steeds op! 2. Medicatie tegen koorts en pijn Deze geneesmiddelen zullen vooral de eerste dagen van een acute oorontsteking nuttig zijn. Ze bestaan onder de vorm van siroop, suppo’s of druppels. Een tweetal dagen na het starten van de antibiotica-therapie zijn de klachten van koorts en pijn meestal verdwenen en kunnen de pijn- en koortswerende middelen gestopt worden.

ZIEKTEBEELDEN 3. Doorprikken van het trommelvlies Bij hevige pijn of wanneer de pijn en de koorts 48 uur na het starten van de behandeling toch blijft duren, kan het nodig zijn het trommelvlies te doorprikken. Zo laat men de etter afvloeien. De prikplaats groeit spontaan terug dicht.

BEHANDELING De volgende behandelingsvormen kunnen al of niet in combinatie worden aangewend :

B. DE CHRONISCHE MIDDENOORONTSTEKING

3. Plaatsing van buisjes doorheen het trommelvlies Dankzij deze buisjes kan het vocht naar buiten en is er een betere verluchting van het middenoor. Het buisje wordt na gemiddeld 6 à 9 maand spontaan uitgestoten en het trommelvlies sluit vrij snel. Vermijd bij buisjes het contact met zeepwater of het onder water zwemmen.

OMSCHRIJVING Een acute oorontsteking kan chronisch worden wanneer tijdige genezing uitblijft. Men spreekt van een chronische oorontsteking wanneer deze gedurende weken of maanden aanhoudt . Een dergelijke ontsteking wordt meestal onderhouden door problemen elders in de neusomgeving : vergrote neuspoliepen, sinusitis, allergie,...

1. Langdurige antibioticatherapie 2. Wegname van de neus-poliepen

4. Behandeling van eventuele achterliggende oorzaken Bijvoorbeeld een allergie.

Bij een chronische oorontsteking hebben de kinderen meestal geen koorts of pijn maar enkel een matige gehoorsdaling. Een behandeling van deze aandoening is van zeer groot belang omdat langdurig gehoorverlies de spraak- en taalverwerving kan bemoeilijken.

15

ZIEKTEBEELDEN Bovenste luchtweginfecties De keelamandelen of tonsillen spelen een grote rol in onze afweer tegen ziekten. Grote amandelen vormen zeker geen reden om ze te verwijderen. De dokter kan de amandelen wel verwijderen bij een aanhoudende ontsteking of bij eet- en of ademhalingsmoeilijkheden.

3. PSEUDO-KROEP OF VALSE KROEP Neus, keel, oren, sinussen en het strottehoofd behoren tot de bovenste luchtwegen. Naast aandoeningen van neus en oren (zie hiervoor) komen de volgende infecties vaak voor:

1. SINUSITIS Een sinus of bijholte is een holte in de beenderen die de neus omringen. Bij een hevige of langdurige neusverkoudheid kan de infectie zich uitbreiden naar de verschillende bijholtes. Hardnekkige hoest of koorts kunnen hieruit volgen.

2. KEELONTSTEKING

16

Dit is een frequent voorkomende infectie bij kinderen. Een rode keel begeleidt vaak een verkoudheid. Oudere kinderen klagen meestal over keelpijn. Baby’s of jonge kinderen weigeren vooral het eten van vast voedsel. Een ontsteking van de keelamandelen, of ook angina genoemd, uit zich door gezwollen keelamandels. Deze zien rood met witte stippen (etter) erop. Het kind is erg ziek en heeft hoge koorts. De arts schrijft bij een bacteriële angina antibiotica voor.

Pseudo-kroep is een virale infectie van de valse stembanden bij jonge kinderen (vooral op de leeftijd van twee jaar). Deze infectie komt slechts zelden voor in de zomer. Meestal treedt een aanval van valse kroep ‘s avonds op. De valse stembanden zwellen en het kind krijgt een typische blafhoest en een hese stem. Ook kortademigheid treedt op waardoor het kind het benauwd krijgt en angstig wordt. Vochtige lucht vergemakkelijkt meestal de ademhaling. Ga daarom met uw kind naar de badkamer en laat veel warm water lopen zodat er stoom kan worden gevormd. Een luchtbevochtiger kan eveneens nuttig zijn. WAARSCHUW DE DOKTER of ga naar het ziekenhuis : ❏ ❏ ❏ ❏

bij hevige ademnood als het kind er ziek en bleek uitziet als het kind koorts heeft bij spraakmoeilijkheden en speekselvloed

ZIEKTEBEELDEN Lagere luchtweginfecties 1. ACUTE BRONCHITIS

2. LONGONTSTEKING

Omschrijving Een bronchitis is een verkoudheid die zich heeft uitgebreid tot de luchtwegen. Virussen zijn meestal de boosdoeners. Bronchitis merkt u aan de droge hoest die reutelend of piepend kan worden.

Longontsteking kan optreden na enkele dagen van verkoudheid bij uw kind. Maar het kan ook plots, zonder voorafgaande waarschuwing. Uw kind oogt ziek en hoest veel. Meestal heeft uw kind hoge koorts, een versnelde ademhaling of is het kortademig.

Behandeling thuis Maak de neus vrij en reinig hem goed. Het hoesten is een verdedigingsreflex om de luchtwegen vrij te maken van slijmen afkomstig uit de neus. Wees voorzichtig met hoestsiropen bij kleine kinderen. Gebruik ze enkel op doktersvoorschrift. Hoestsiropen pakken meestal de oorzaak niet aan, maar enkel de symptomen. CONSULTEER UW ARTS ❏ bij langdurig en aanhoudend hoesten ❏ bij koorts en een ziek uitzicht

Raadpleeg uw arts zo snel mogelijk!

3. BRONCHIOLITIS Deze aandoening komt vooral in de winter voor. Kinderen tot twee jaar zijn het meest kwetsbaar. Bronchiolitis start met neusloop en een prikkelhoest. De ademhaling verloopt versneld, soms piepend. Baby’s kunnen het hierbij moeilijk krijgen. Ze drinken hun papfles niet meer leeg. Een opname in het ziekenhuis kan in bepaalde gevallen nodig zijn.

Antibiotica of andere geneesmiddelen zijn soms nodig.

17

ZIEKTEBEELDEN Astma OMSCHRIJVING

BEHANDELING THUIS

Astma is een aandoening van de luchtwegen waarbij de luchtpijptakken langdurig zijn ontstoken. De luchtpijptakken zijn daardoor overgevoelig voor prikkels en gaan, gemakkelijker en meer uitgesproken dan normaal, vernauwen. Dit uit zich door terugkerende aanvallen van piepen, kortademigheid en hoesten. Meestal spreekt men van astma als de periode met hoesten en piepen driemaal na elkaar voorkomt of langer duurt dan drie weken. 1 op 10 kinderen zou aan deze aandoening lijden.

Vermijd de vermelde schadelijke prikkels. Zorg dat er zeker niet gerookt wordt in de omgeving van het kind. Astma komt immers 2,5 maal meer voor in families waar wordt gerookt. Astma en het hebben van huisdieren gaan niet goed samen. Zelfs wanneer het hartverscheurend is om uw kind te scheiden van zijn huisdier, moet u deze beslissing overwegen.

OORZAKEN De echte oorzaak van astma is niet bekend. Vaak kan de neiging tot overgevoelig reageren van de luchtwegen erfelijk zijn. Maar ook prikkels vanuit de omgeving zoals virale infecties, inspanning, koude lucht, emoties, rook ...spelen een rol. Een aanleg voor astma kan eveneens tot uiting komen door allergische prikkels : graspollen, huisstofmijt, bepaalde voeding, medicatie, huisdieren ...

18

Tijdens het eerste levensjaar geven vooral virale infecties aanleiding tot herhaalde aanvallen van piepende ademhaling. In tweede instantie lokt luchtvervuiling, maar ook passief roken bijvoorbeeld, astma uit ... Het onvoldoende afsluiten van de maagingang, ook wel reflux genoemd, kan ook een uitlokkende prikkel zijn bij zuigelingen. Tijdens het tweede en het derde jaar ontwikkelt zich vooral de huisstofmijtallergie. Pollenallergie treedt meestal op rond het vijfde, zesde jaar.

Bij huisstofmijtallergie is een voorgeschreven antistofcontrole belangrijk. Vermijd vasttapijt. Gebruik synthetisch beddengoed en een synthetische matras. Verlucht overdag de kamer en verwarm niet te veel. CONSULTEER UW ARTS Wanneer uw kind piept of kortademig is. Denk eraan dat nachtelijk hoesten of hoesten bij inspanning, de enige uitingen van astma kunnen zijn. Astma moet vroeg worden behandeld. De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van medicatie die enerzijds de ontsteking van de luchtpijptakken vermindert en anderzijds de vernauwing van de luchtpijptakken opheft. Dit kan onder de vorm van pufjes of aërosols.

ZIEKTEBEELDEN HUIDAANDOENINGEN BIJ DE GEBOORTE

OP LATERE LEEFTIJD

De huid van een pasgeboren baby is vaak droog en schilferig. Badolie en overvette zeep volstaan meestal. De tweede of de derde dag kunnen licht verheven rode plekken voorkomen op de huid. Deze zijn goedaardig en verdwijnen spontaan.

‘Zuigelingenacné

En verder... ‘Ooievaarsbeet’ Rode, spikkelige of wat grotere vlekjes in de nek van de baby, die ook tussen de wenkbrauwen of op de oogleden kunnen voorkomen. Ze verdwijnen uit eigen beweging tijdens de eerste levensjaren. ‘Wijnplekken’

Treedt op rond de leeftijd van 6 weken. Deze kleine, verheven rode puistjes treft men aan op het gelaat, de schouders en het bovenste gedeelte van de romp. Hoe aanpakken? ❏ smeer geen vette crèmes op de acné ❏ zorg ervoor dat uw kind niet teveel zweet De puistjes verdwijnen spontaan na enkele weken.

Vlakke, dieprood tot paars verkleurde vlekken die op alle delen van het lichaam kunnen voorkomen en van blijvende aard zijn. Lasertherapie op latere leeftijd is mogelijk. ‘Haemangiomen’ Deze worden veroorzaakt door een groepje kronkelige, gezwollen vaatjes. Ze zijn boven de huid verheven, soms dik en bultig en van een intens vuurrode kleur. Na het 2de levensjaar verbleken ze en verdwijnen vanzelf.

19

ZIEKTEBEELDEN ‘Luieruitslag’ Hoe aanpakken? Eén van de meest voorkomende huidproblemen van de eerste 2 levensjaren. Er verschijnen rode puistjes van verschillende grootte of plekken rode, ruwe, glanzende huid op de billen en de anogenitale streek. Belangrijkste oorzaken : een hoge vochtigheidsgraad, de verweking van de huid door plasticluiers en het langdurig contact met urine en stoelgang.

❏ Gebruik een goede badolie, overvette zeep en een goede vochtinbrengende crème. ❏ In sommige eczeemstadia kan uw arts aanraden om aanvullende producten tegen jeuk of ontsteking (bijvoorbeeld cortisone) in de crèmes te laten mengen.

Hoe aanpakken?

En verder ...

❏ Verschoon regelmatig om infecties of eczeem te voorkomen. Vermijd nauw aansluitende luiers en gebruik géén plastic broekjes.

‘Impetigo’

❏ Gebruik een beschermende crème op basis van zinkoxyde. ❏ Bij het wassen : dep de huid droog in plaats van te wrijven.

Huidinfectie die meestal begint met uitslag op een kapotgekrabd plekje, vaak in het gezicht. Er vormt zich een nattend geel korstje dat zeer besmettelijk is. Door het wrijven kan deze aandoening snel over gans het lichaam worden verspreid. ‘Ringworm’

20

‘Eczeem’ Eczeem komt veel voor. Het zijn plekken rode, ruwe huid die afwisselend weggaan, dan weer terugkomen. Bij verergering worden ze schilferig, korstig en gaan jeuken. Eczeem treedt 2 à 3 maanden na de geboorte op, meestal in het gelaat en daarna op de romp. Na het eerste jaar vindt men de aandoening veelal in de knieholtes en in de elleboogplooien terug.

Besmettelijke schimmelinfectie, gekenmerkt door ronde plekken ruwe huid, ongeveer zo groot als een geldstuk, waarvan de rand soms bestaat uit blaasjes. Een behandeling is noodzakelijk.

Sommige vormen van huiduitslag maken deel uit van een infectieziekte zoals mazelen, rodehond, windpokken, 3-dagen koorts, roodvonk, ...

Tien nuttige vragen die u als ouder aan uw arts of apotheker kunt stellen wanneer uw kind geneesmiddelen moet nemen 1.

Is dit geneesmiddel absoluut noodzakelijk ? Zijn er eventueel andere mogelijkheden voorhanden (voeding, leefwijze, ...) ?

2. Welk soort geneesmiddel (bijvoorbeeld pijnstiller, antibioticum, hoestverzachter, ...) is het. Hoe noemt het ?

3. Hoe weet ik of het geneesmiddel effectief werkt ? Wat moet ik doen als het niet lijkt te werken ?

4. Hoeveel geef ik van het medicijn ?

Hoeveel keer per dag ? Gedurende welke periode (enkele dagen , één week, ...) ? Wanneer dien ik het geneesmiddel het beste toe (bijvoorbeeld vóór of na de maaltijd) ?

5. Zijn er voedingswaren die niet samen met het medicijn mogen gebruikt worden ?

6. Kunnen andere geneesmiddelen gelijktijdig gebruikt worden ?

7. Zijn er nevenwerkingen bekend ? Zijn er ernstige, zeldzame nevenwerkingen bekend ? Wat kan ik doen als een nevenwerking optreedt ? Wegen de pluspunten van het nemen van het medicijn op tegen eventuele gebruiksrisico’s (nevenwerkingen) ?

8. Mijn kind is allergisch aan bepaalde geneesmiddelen. Zal het dan ook allergisch zijn aan dit specifiek geneesmiddel ?

9. Moet ik de voorgeschreven toedieningsperiode respecteren ook al lijkt mijn kind genezen ? Zijn er negatieve effecten verbonden aan het voortijdig stoppen ? Wat moet ik doen als ik een dosis ben vergeten ?

10. Hoeveel kost het medicijn ?

Is er geen goedkopere, gelijkwaardige vorm beschikbaar ?

21

Belangrijke telefoonnummers

Werk ouders:

________ / ______________________ ________ / ______________________

22

Huisarts:

________ / ______________________

Kinderarts:

________ / ______________________

Ziekenhuis:

________ / ______________________

Hulpdienst:

________ / ______________________

Apotheek:

________ / ______________________

070

245 245

Antigifcentrum: ________ / ______________________

Lijst Nederlandstalige ziekenfondsen 401

Liberale Mutualiteit Provincie Antwerpen

Lange Nieuwstraat 109 - 2000 Antwerpen 03/203.76.00 - fax 03/225.02.35 E-mail : [email protected] Website : http://www.lmpa.be

403

Liberale Mutualiteit van Brabant

Koninginneplein 51-52 - 1030 Brussel 02/209.48.11 - fax 02/219.01.54 E-mail : [email protected] Website : www.libmutbrab.be

404

West-Vlaams Liberaal Ziekenfonds

Revillpark 1 - 8000 Brugge 050/45.01.00 - fax 050/45.01.02 E-mail : [email protected] Website : http://www.wlz.be

407

Liberale Mutualiteit van Oost-Vlaanderen

Brabantdam 109 - 9000 Gent 09/223.19.76 fax 09/224.11.74 E-mail : [email protected] Website : http://www.libmutov.be

415

Liberale Mutualiteit Limburg

Geraetsstraat 20 - 3500 Hasselt 011/29.10.00 fax 011/22.20.67 E-mail : [email protected] Website : www.lml.be

417

Liberale Mutualiteit Vlaams Gewest Mutualité Libérale Région Flamande

Prieelstraat 22 - 1730 Asse 02/452.90.10 - 454.06.70 fax 02/452.62.20 E-mail : [email protected] Website : http://www.lmvlg.be

23