KINDVRIENDELIJKE STEDEN Rapport proefproject in Hasselt

KINDVRIENDELIJKE STEDEN 2012 Rapport proefproject in Hasselt

VVJ | Vereniging Vlaamse Jeugddiensten vzw | Ossenmarkt 2 | 2000 Antwerpen T 03 821 06 06 | F 03 821 06 09 | E [email protected] | W www.vvj.be

Kindvriendelijk Hasselt: van analyse tot strategie

p2 | 66

Inhoudsopgave INLEIDING ................................................................................................................................................................. 7 Kindvriendelijke steden en gemeenten ..................................................................................................................... 8 Wat is wat en wie is wie ........................................................................................................................................ 8 Assessment van kindvriendelijkheid ...................................................................................................................... 9 Niet vrijblijvend .................................................................................................................................................... 9 What’s in it for me? ................................................................................................................................................ 10 Hasselt in het kort .................................................................................................................................................. 10 In dit rapport .......................................................................................................................................................... 12 FASE 1 Kindvriendelijkheid in kaart ......................................................................................................................... 13 Methodisch ............................................................................................................................................................ 14 Een staat van kindvriendelijkheid ........................................................................................................................... 15 Wonen ................................................................................................................................................................ 15 De cijfers ......................................................................................................................................................... 15 De vragenlijst .................................................................................................................................................. 15 De gesprekken ................................................................................................................................................ 16 Wonen in Hasselt uitgedaagd .......................................................................................................................... 16 Mobiliteit ............................................................................................................................................................ 16 De cijfers ......................................................................................................................................................... 16 De vragenlijst .................................................................................................................................................. 17 De gesprekken ................................................................................................................................................ 17 Mobiliteit in Hasselt uitgedaagd ...................................................................................................................... 19 Onderwijs ........................................................................................................................................................... 19 De cijfers ......................................................................................................................................................... 19 De vragenlijst .................................................................................................................................................. 20 De gesprekken ................................................................................................................................................ 21 Onderwijs in Hasselt uitgedaagd ..................................................................................................................... 22 Vrije tijd .............................................................................................................................................................. 23 De cijfers ......................................................................................................................................................... 23 De vragenlijst .................................................................................................................................................. 24 De gesprekken ................................................................................................................................................ 25 Vrije tijd in Hasselt uitgedaagd ........................................................................................................................ 27 Ruimte en stadsplanning ..................................................................................................................................... 27 De cijfers ......................................................................................................................................................... 27 De vragenlijst .................................................................................................................................................. 28 De gesprekken ................................................................................................................................................ 29 Ruimte en stadsplanning in Hasselt uitgedaagd ............................................................................................... 30


p3 | 66

Veiligheid en bescherming ................................................................................................................................... 31 De cijfers ......................................................................................................................................................... 31 De vragenlijst ................................................................................................................................................... 32 De gesprekken ................................................................................................................................................. 32 Veiligheid en bescherming in Hasselt uitgedaagd ............................................................................................ 34 Gezondheid en welzijn ........................................................................................................................................ 34 De cijfers ......................................................................................................................................................... 34 De vragenlijst ................................................................................................................................................... 35 De gesprekken ................................................................................................................................................. 36 Gezondheid en welzijn in Hasselt uitgedaagd .................................................................................................. 38 Participatie en burgerschap ................................................................................................................................. 38 De cijfers ......................................................................................................................................................... 38 De vragenlijst ................................................................................................................................................... 38 De gesprekken ................................................................................................................................................. 40 Participatie en burgerschap in Hasselt uitgedaagd ........................................................................................... 41 Kennis van de leefwereld ..................................................................................................................................... 41 De cijfers ......................................................................................................................................................... 41 De vragenlijst ................................................................................................................................................... 41 Kennis van de leefwereld in Hasselt uitgedaagd .............................................................................................. 42 Uitdagingen ............................................................................................................................................................. 43 Algemene uitdagingen ......................................................................................................................................... 43 Wonen ............................................................................................................................................................. 43 Mobiliteit ......................................................................................................................................................... 43 Onderwijs ........................................................................................................................................................ 43 Vrije tijd & ruimte ............................................................................................................................................ 44 Veiligheid en bescherming ............................................................................................................................... 44 Gezondheid en welzijn ..................................................................................................................................... 44 Kennis van de leefwereld ................................................................................................................................. 44 Prioritaire uitdagingen ......................................................................................................................................... 45 Participatie en burgerschap ............................................................................................................................. 45 Inrichting van ruimte met oog op sociale functies............................................................................................ 45 FASE 2 Leefwereldonderzoek .................................................................................................................................. 46 Inleiding .................................................................................................................................................................. 47 Prioriteiten .......................................................................................................................................................... 47 Participatie en burgerschap ............................................................................................................................. 47 Inrichting van ruimte met oog op sociale functies............................................................................................ 47 Gebruikte methodieken ....................................................................................................................................... 47 Praatkaarten .................................................................................................................................................... 48


p4 | 66

Fototochten .................................................................................................................................................... 48 Filmworkshop.................................................................................................................................................. 48 Spel G4 ............................................................................................................................................................ 49 Stellingenspel .................................................................................................................................................. 49 Analyse ................................................................................................................................................................... 50 Profiel bevraagde kinderen, tieners en jongeren ................................................................................................. 50 Inrichting van ruimte met oog op sociale functies ............................................................................................... 50 Verkeer en mobiliteit ...................................................................................................................................... 51 Inrichting openbare ruimte ............................................................................................................................. 52 Netheid en milieu ............................................................................................................................................ 53 Vrije tijd en fysieke ruimte om te spelen en rond te hangen ........................................................................... 54 Mentale ruimte om te spelen en om rond te hangen ...................................................................................... 57 Participatie en burgerschap ................................................................................................................................ 58 AANBEVELINGEN .................................................................................................................................................... 61 Strategische aanbevelingen kindvriendelijkheid .................................................................................................. 62 Thematische aanbevelingen ................................................................................................................................ 62 Prioritaire aanbevelingen .................................................................................................................................... 64


p5 | 66


p6 | 66

INLEIDING


p7 | 66

Kindvriendelijke steden en gemeenten De aandacht voor de kindvriendelijkheid van steden komt niet zomaar uit de lucht gevallen. Tijdens de tweede conferentie van de Verenigde Naties over ‘Human Settlements’ (Habitat II) in 1996 werd een resolutie gestemd om steden ‘voor iedereen leefbaar’ te maken. De conferentie verklaarde daarenboven dat ‘het welbevinden van kind eren de ultieme indicator is voor een gezonde woonomgeving, een democratische gemeenschap en een goed bestuur’. Zo ontstond de Child Friendly Cities beweging. Een wereldwijd initiatief, gerelateerd aan de implementatie van het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind (IVRK). Na een testfase in verschillende landen leverde de beweging in het najaar van 2011 een instrumentarium af dat gericht is op een ‘assessment van kindvriendelijkheid’, zeg maar een toets van de kindvriendelijkheid van de stad. In Vlaanderen bestaat met het Netwerk Kindvriendelijke Steden al een jarenlange betrokkenheid op de beweging en de initiatieven rond kindvriendelijkheid.

Wat is wat en wie is wie De term ‘kindvriendelijk’ is een containerbegrip. Het gaat om het leefbaarder maken van steden en gemeenten voor kinderen en jongeren. Leefbaarheid is echter een erg subjectief begrip. Het krijgt een andere invulling afhankelijk van ieders voorgaande ervaringen, contacten en leefomstandigheden. Om voorbij te gaan aan de individuele interpretatie, operationaliseren we ‘kindvriendelijkheid’, in navolging van UNICEF, op basis van de rechten van het kind (IVRK1). Aangezien ook België het IVRK geratificeerd heeft en de realisatie van kinderrechten in de eerste plaats gebeurt in beleid, is voor deze basis gekozen. Het IVRK heeft betrekking op alle kinderen en jongeren tot 18 jaar. Child Friendly Cities heeft een kindvriendelijke stad omschreven2 als een stad die ernaar streeft om alle rechten van het kind, zoals omschreven in het IVRK, te vertalen naar het lokale beleid. Kinderen en jongeren moeten integraal deel uitmaken van de hele stad. Het beleidsdoel is kinderen volwaardig te laten deelnemen aan de samenl eving, in al hun levensdomeinen (onderwijs, mobiliteit, ruimtelijke planning, hulpverlening, gezondheid, milieu, ontspanning, sport, enz.). Kindvriendelijkheid is een kwaliteit van de stad in al haar aspecten. Een kindvriendelijk beleid vertrekt vanuit de visie dat kinderen volwaardige medeburgers zijn van onze samenleving. In de praktijk betekent dit dat de beleidsmakers hun beslissingen, initiatieven en budgetten toetsen aan de kinderrechten. In een kindvriendelijke stad zijn kinderen volwaardige deelnemers aan de samenleving en wordt met hun belangen rekening gehouden in het volledige beleidsproces. Het mag duidelijk zijn dat kindvriendelijkheid over alle beleidsdomeinen heen gaat én enkel samen met kinderen en jongeren vastgesteld kan worden. Een kindvriendelijk beleid is met andere woorden een horizontaal beleid en werkt integraal. Kinderrechten en kindvriendelijkheid mogen niet beperkt worden tot de juridische, en eerder statische, betekenis van ‘het hebben van rechten’. De betekenis van de kinderrechten gaat uit van de interactie tussen kinderen en hun omgeving: rechten als begin van dialoog. Die omgeving heeft betrekking op de volledige leefwereld van kinderen en jongeren3. Tot slot kunnen we vaststellen dat noden veranderen. Ook die van kinderen. Dit heeft impact op hoe de rechten van het kind geconcretiseerd (moeten) worden. Kinderrechten zijn een na te streven norm, maar te bekijken binnen de reële context. Kindvriendelijkheid is dan een dynamisch, veranderlijk proces waarin steeds nieuwe aspecten en uitdagingen worden toegevoegd. Het is geen statisch, te bereiken doel. 1 In bijlage leest u het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind. 2 Omschrijving zoals opgenomen op http://www.childfriendlycities.org/en/overview/what-is-a-child-friendly-city. 3 De Visscher, Reynaert, Bouverne-De Bie (2012) Kinderrechten als referentiekader voor ‘kindvriendelijkheid’: opvattingen en

discussies in Tijdschrift voor Jeugd en Kinderrechten 12/1, p 40-52.


p8 | 66

Assessment van kindvriendelijkheid Hasselt is een van de vier pilootsteden in het Vlaamse project ‘kindvriendelijke steden en gemeenten’. Het doel van dit project is het ontwikkelen van een assessmentsysteem en -procedures die de kindvriendelijkheid van het beleid in kaart brengen, ondersteunen en stimuleren. Het toetsingskader van het project bestaat uit een operationalisering van de kinderrechten (IVRK). Assessment als methode lijkt hierbij het meest opportuun: kinderrechten en kindvriendelijkheid laten zich niet zomaar vertalen in exacte cijfers, maar komen minstens zo sterk tot hun recht in processen en (doelgerichte) trajecten. Kinderrechten en kindvriendelijkheid kunnen niet louter kwantitatief gemeten worden. De kwalitatieve component in de assessment bestaat uit inspraakprocessen van kinderen, jongeren en hun omgeving en uit het formuleren van uitdagingen en inschattingen van het lokale beleid. Via een assessmentsysteem en -procedures die de kindvriendelijkheid van het beleid in kaart brengen, ondersteunen en stimuleren, hebben steden en gemeenten een houvast om het perspectief van kinderen en jongeren in belangrijke beslissingen van het bestuur aan bod te laten komen en te waarborgen. De ‘assessment’ gebeurt in verschillende fasen en bij verschillende doelgroepen. Als ‘conditio sine qua non’ geldt een brede gedragenheid van het belang van kindvriendelijkheid: niet alleen het college of het managementteam moeten het idee genegen zijn, alle andere gemeentelijke diensten moeten ook betrokken worden. Er is dus lokaal een sterke trekker nodig, al dan niet de jeugdconsulent. Het eindresultaat zijn aanbevelingen die kunnen resulteren in een langetermijnstrategie om de kindvriendelijkheid van de stad of gemeente op enkele concrete vlakken te versterken. Het proces dat hieraan voorafgegaan is, werd gedocumenteerd in de visietekst van VVJ over kindvriendelijke steden en gemeenten en in de verslagen van de stuurgroep die dit traject begeleidt. Het volledige proces verloopt met vier steden samen en kan rekenen op de kritische reflectie van heel wat partners4.

Niet vrijblijvend De aangegeven omschrijving van kindvriendelijk beleid en kindvriendelijke steden, heeft enkele aannames tot gevolg die meteen voorwaarden zijn om te werken aan kindvriendelijkheid: 1. Assessment van kindvriendelijkheid is geen eenmalige gebeurtenis, maar maakt deel uit van een (lange termijn) proces waarbij verbetering en evaluatie voorop staan. Kortom, een kindvriendelijke stad voert niet eenmalig een analyse uit die de behoeften in kaart brengt en vervolgens het beleid hierop afstemt, maar borgt dit structureel binnen de stedelijke werking. 2.

Deze borging omvat minimaal de politieke wil om aan de slag te gaan met de resultaten van de assessment en het op die manier tot meer te maken dan een papieren oefening.

3.

De assessment dekt alle beleidsdomeinen met als bedoeling de aanwezigheid en coherentie van kindvriendelijk beleid in alle beleidsdomeinen te verhogen.

4.

Participatie van alle stakeholders moet gegarandeerd worden. De assessment mag geen eenzijdig verhaal van beleidsverantwoordelijken worden. Kindvriendelijkheid kan enkel in kaart gebracht worden vanuit de leefw ereld en dus de betrokkenheid van kinderen, jongeren en hun omgeving.

4 Nemen deel aan de reflectiegroep: Afdeling Jeugd, ENCFC, Karuur, Kenniscentrum Kinderrechten, Kenniscentrum Vlaamse St e-

den, Kind & Samenleving, Kinderrechtencoalitie, UNICEF, VVSG. Deze steden nemen deel aan het proefproject: Hasselt, Mechelen, Sint-Niklaas en Turnhout.


p9 | 66

What’s in it for me? Waarom zouden we ons zorgen maken over de kindvriendelijkheid van steden?

• België is een bindend engagement aangegaan voor de implementatie van de rechten van het kind 5. • Naast een vergrijzing, komt er ook een vergroening op ons af. We moeten instaan voor het welbevinden van alle burgers, dus ook van deze groeiende maar al te vaak onmondige groep van kinderen en jongeren. • ‘Kindvriendelijk’ is ook gewoon ‘mensvriendelijk’. Veilige wegen, zuivere lucht, voldoende onderwijs - en opvangmogelijkheden komen iedereen ten goede. • Steden en gemeenten houden graag de gezinnen met kinderen binnen hun grenzen. Zij zorgen mee voor een frisse dynamische, creatieve en duurzame omgeving.

Wanneer is een stad kindvriendelijk?

Kindvriendelijkheid is, zoals boven vermeld, het leefbaarder maken van steden en gemeenten voor kinderen en jongeren door middel van het vertalen van de rechten van het kind, zoals omschreven in het IVRK, naar het lokale beleid en de lokale praktijk. Concreet kan kindvriendelijkheid omschreven worden in vier componenten 6: 5.

Kinderen mogen er zijn Kinderen kunnen zelfstandig en veilig van de publieke ruimte en infrastructuur gebruik maken. Ze horen tot het natuurlijke straatbeeld. Typische kinderactiviteiten als spelen horen thuis in de stad en krijgen aandacht van de beleidsmakers.

6.

7.

Kinderen kunnen er komen Via veilige wandelen fietsroutes of openbaar vervoer moeten scholen, buurthuizen, sportverenigingen en andere voorzieningen gemakkelijk te bereiken zijn voor kinderen en jongeren. Kinderen kunnen er zinvolle dingen doen Kinderen worden aangemoedigd om op diverse manieren deel te nemen aan de samenleving en worden daarbij ondersteund indien nodig. Er is een divers aanbod, om zowel actief als passief te kunnen aan deelnemen.

8.

Kinderen kunnen er iets betekenen In een kindvriendelijke stad is er een actieve en constante dialoog tussen beleidsmakers enerzijds en kinderen en jongeren anderzijds. Aangezien de jeugd een snel veranderende en heel gevarieerde doelgroep is, is het (jeugd)beleid van een kindvriendelijke stad voortdurend in beweging. Via kinderen jeugdparticipatie in allerlei vormen en op allerlei manieren moeten signalen, ideeën en meningen worden verzameld.

Hasselt in het kort Provinciehoofdstad | Hasselt is de provinciehoofdstad van Limburg en is vrij centraal gelegen binnen de provincie. Hasselt ligt in de Demervallei die het overgangsgebied markeert tussen twee geografisch verschillende regio’s, namelijk de Kempen en Haspengouw. Hasselt dankt zijn stedelijke ontwikkeling aan zijn administratieve, commerciële, educatieve en culturele functie. 7

5 In het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind wordt een kind gedefinieerd als een persoon jonger dan 18 jaar.

Overal in dit rapport waar ‘kinderen’ staat, bedoelen we dus ‘kinderen en jongeren’. 6 Deze opdeling wordt onder andere gebruikt door het kindvriendelijke steden initiatief in Nederland. 7 Bron: gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Hasselt.


p10 | 66

Snelle bevolkingsaangroei | In 2010 telde Hasselt 73.067 inwoners. In 2000 stond de teller nog op 68.058. Dit betekent een groei van 7,4% op 10 jaar. Vooral sinds 2004 is de bevolking sterk beginnen groeien. Dit heeft deels te maken met de natuurlijke aangroei, die tot 2003 nog negatief was (-22) en in 2009 reeds +124 bedroeg. Ook het migratiesaldo steeg gestaag. De gemiddelde groei in Vlaanderen bedroeg in deze periode 5,2%, voor de grote en regionale steden 7%. De prognose voor de komende tien jaar luidt dat de bevolking van Hasselt opnieuw met 7% zou aangroeien. Dit is een snelle groei in vergelijking met Vlaanderen (4,3%) en de andere steden (6,6%). De bevolkingsdichtheid ligt in Hasselt erg laag in vergelijking met andere steden (715 ten opzichte van 1.554 inwoners per km²).8 Het aantal Hasseltse gezinnen stijgt met ongeveer 500 per jaar 9: Aantal

2009

2010

2011

33.561

34.008

34.499

Lage groene druk | Het aantal min-zeventienjarigen daalde gestaag van 1997 tot 2007. In 1997 waren er nog 13.142 min-zeventienjarigen, in 2007 daalde dit tot 11.874. De min-zeventienjarigen maakten daarmee in 1997 19,5% uit van de totale Hasseltse bevolking, in 2007 16,8%. De groene druk is laag in Hasselt en daalde de laatste jaren van 36,81 in 2000 naar 33,34 in 2010.10 De leeftijdsverdeling van de Hasseltse bevolking zag er in 2011 uit als volgt 11: Leeftijd

Mannen

Vrouwen

Totaal

0 jaar

410

379

789

1-5 jaar

1813

1771

3584

6-10 jaar

1616

1584

3200

11-15 jaar

1660

1692

3352

16-20 jaar

1947

1828

3775

21-25 jaar

2275

2282

4557

26-30 jaar

2559

2557

5116

31-35 jaar

2761

2651

5412

36-40 jaar

2463

2227

4690

41-45 jaar

2596

2442

5038

46-50 jaar

2790

2787

5577

51-55 jaar

2911

2910

5821

56-60 jaar

2629

2739

5368

61-65 jaar

2327

2392

4719

66-70 jaar

1670

1794

3464

71-75 jaar

1532

1854

3386

76-80 jaar

1228

1717

2945

81-85 jaar

830

1318

2148

86-90 jaar

375

808

1183

91-95 jaar

65

234

299

96-100 jaar

14

61

75

101-105 jaar

-

7

7

Naar nationaliteit ziet de globale verdeling over de verschillende continenten er uit als volgt 12: 8 Bron: gemeentelijke profielschets Hasselt. 9 Bron: Demografische gegevens 2011 10 Bron: http://www.lokalestatistieken.be. 11 Bron: Demografische gegevens 2011 12 Bron: demografische gegevens 2011


p11 | 66

Belgen

70222

Europa

2545

Amerika

109

Afrika

543

Azië

909

Oceanië

6

Erkende vluchtelingen

171

In dit rapport In dit rapport leest u het proces ‘Hasselt kindvriendelijke stad’ zoals doorlopen in 2012. Het proces bevat 2 grote fases. In een eerste fase brengen we de ‘staat van kindvriendelijkheid’ van Hasselt in kaart. Door middel van een grondige analyse maken we een stand van zaken op en leggen de grootste werkpunten bloot. Deze werkpunten worden in een tweede fase diepgaander geanalyseerd op basis van de belevingswereld van k inderen en jongeren. Beide fases worden omstandig beschreven in dit rapport, zowel methodisch als naar resultaten. We ronden dit rapport af met een reeks aanbevelingen die de voorzet kunnen vormen voor de opmaak en implementatie van een ‘strategie kindvriendelijkheid’.


p12 | 66

FASE 1 Kindvriendelijkheid in kaart


p13 | 66

Methodisch In een eerste fase van het project wordt op basis van een vragenlijst, diepgaande gesprekken en cijfermateriaal een beeld gevormd van de ‘staat van kindvriendelijkheid’. Hiervoor doen we een beroep op alle gemeentelijke diensten, het middenveld en uiteraard kinderen en jongeren. De thema’s hebben betrekking op de volledige leefwereld van kinderen en jongeren: wonen, mobiliteit, onderwijs, vrije tijd, ruimte en stadsplanning, veiligheid en bescherming, gezondheid en welzijn, participatie en burgerschap. Het cijfermateriaal vinden we vooral terug in de Stadsmonitor13 en in de gemeentelijke profielschets van de Studiedienst van de Vlaamse Regering in afspraak met het Agentschap Binnenlands Bestuur. Uiteraard wordt dit alles omzichtig geanalyseerd omdat deze bronnen doorgaans de totale bevolking omvatten en geen aparte focus op kinderen en jongeren leggen. We vullen deze cijfers aan met: • Een vragenlijst ‘Kindvriendelijk beleid’ die we voorlegden aan alle stedelijke diensten, het brede middenveld en de jeugdraad. De vragenlijst peilde voornamelijk naar de inschatting van respondenten over de verschillende thema’s. • 62 respondenten namen deel aan de enquête die afgenomen werd in april 2012. Daarvan werkte 56,5% of 35 respondenten voor de stad, 43,5% of 27 respondenten werkten niet voor de stad. • Van de ambtenaren heeft 35,7% (10) een uitvoerende functie, 35,7% (10) een beleidsfunctie en 28,6% (8) een leidinggevende functie. Ze zijn actief op uiteenlopende diensten: bibliotheken, coördinatie integrale veiligheid, algemene zaken stedelijke infrastructuur, preventie en veiligheid, dienst ruimtelijke planning en mobiliteit, d iversiteit, financiën, ict, jeugd, jeugdbibliotheek, kinderopvang en opvoedingsondersteuning, marketing en communicatie, milieu en landbouw, milieueducatie, musea, onderwijs, onderwijsondersteuning, ontwikkelingssamenwerking, samenleving, sociale economie en werk, toerisme, UIT, … • Zij die niet voor de stad werken, zijn voornamelijk jeugdwerkers, welzijnswerkers en vrijwilligers. Daarnaast reageerden ook enkele leerkrachten. Aangezien de vragenlijst vragen over de volledige leefwereld van kinderen en jongeren en alle beleidsdomeinen bevat, waren de respondenten vrij om enkel in te vullen waar ze zich vertrouwd mee voelden. De meeste vragen werden dan ook niet door alle respondenten beantwoord. Indien een vraag slechts werd beantwoord door een of twee respondenten, werd ze niet opgenomen in de analyse. Wat nemen we wel mee? We geven volledige tabellen weer en maken melding van enkele opvallendheden: • Ofwel als er door de meerderheid een groot tekort wordt ervaren • Ofwel de vragen waar een grote verdeeldheid bestaat tussen de respondenten • Ofwel vragen waar een groot verschil bestaat tussen de antwoorden van respondenten die wel voor de stad werken en respondenten die niet voor de stad werken. Globaal genomen is dit verschil eerder beperkt. Mensen die voor de stad werken schatten de initiatieven van de stad vooral iets positiever in dan mensen die niet voor de stad werken. De resultaten van de vragenlijst vormden voeding voor verschillende gesprekken. Er zijn focusgesprekken geweest over de inhoudelijke thema’s met: → Het strategisch platform kindvriendelijkheid, bestaande uit een vertegenwoordiging van de verschillende st edelijk diensten, dat binnen de stad opgericht werd in het kader van dit traject → Het middenveld (verenigingen, administratie, stakeholders) → Kinderen en jongeren zelf (de jeugdraad en een beperkte testgroep kinderen en jongeren)

13 Deze en volgende cijfers in dit rapport komen uit Bral, Jacques, Schelfaut, Stuyck en Vanderhasselt (2011) Stadsmonitor 2011

Een monitor voor leefbare en duurzame Vlaamse steden.


p14 | 66

Een staat van kindvriendelijkheid In dit luik lichten we de verschillende thema’s toe die betrekking hebben op de leefwereld van kinderen en jongeren. We starten steeds met de cijfergegevens, vervolgens voegen we interpretaties en opvattingen toe uit de g esprekken met het Strategisch Platform Kindvriendelijkheid, het middenveld en de kinderen en jongeren. Aan het einde van elk thema formuleren we mogelijke beleidsuitdagingen.

Wonen De cijfers Huur- en koopmarkt | Op de private huurmarkt worden kansarmen verdrongen door maatschappelijk sterkeren. De wachtlijsten om een sociale woning te huren zijn lang.14 Uit de stadsmonitor blijkt dat het percentage sociale huurwoningen erg laag ligt in Hasselt: 4,47 sociale huurwoningen per 100 huishoudens. Enkel Aalst heeft van alle centrumsteden een lager percentage (3,72%). Knelpunt op de koopmarkt is de woonbehoefte van jonge starters.15 Betaalbaarheid | De gemiddelde prijs voor een woonhuis in Vlaanderen in 2010 bedroeg 192.000 euro. In Hasselt is de gemiddelde prijs voor een woonhuis hoog (201.743 euro). De woonquote, die een indicatie ge eft voor betaalbaarheidsproblemen op vlak van woonkosten, ligt eerder laag (18,8). Het gemiddelde over de Vlaamse centrumsteden ligt op 23,3. 7% van de Hasselaren had het afgelopen jaar moeilijkheden om de woonkosten te betalen. Het gemiddelde over de Vlaamse centrumsteden is 8,2%. Comfort en duurzaamheid | 80% van de Hasselaren ervaart een hoog comfort van zijn of haar woning. Hasselt moet hierin enkel centrumstad Leuven laten voorgaan (81,3%). 2,9% zegt dat ze niet over een elementair comfor tniveau beschikken. Enkel Mechelen, Oostende en Turnhout hebben hierin een lager percentage. Op vlak van duu rzaamheid van woningen scoort Hasselt bovengemiddeld ten opzichte van de andere centrumsteden.16 In het woonplan van Hasselt stelt men wel vast dat huurhuizen slecht scoren op vlak van energie.

De vragenlijst Ja

Neen

Aantal

+

+/-

-

5

10

15

1

4

0

Families hebben een huis dat ze kunnen betalen en niet meteen afgenomen kan worden.

13

4

17

3

8

1

De huizen waar kinderen en jongeren wonen beschikken over basisvoorzieningen als leidingwater, gas, elektriciteit, …

17

0

17

7

5

1

Huizen hebben voldoende ruimte voor kinderen en jonge-

10

5

15

2

6

1

Voorziet de stad in acties om betaalbaar, geschikt en kindgericht wonen mogelijk te maken voor iedereen?

5

3

8

1

3

0

Wordt er rekening gehouden met de behoeften van kinderen

10

4

14

3

5

1

Is er een structurele opvolging en beoordeling van de woonkwaliteit van kinderen en jongeren?

ren.

en jongeren met een handicap bij de planning, het ontwerpen en het verbeteren van de openbare ruimte?

14 Bron: woonplan Hasselt. 15 Bron: woonplan Hasselt. 16 Bron: stadsmonitor.


p15 | 66

Er is onenigheid tussen de respondenten of er een structurele opvolging en beoordeling van de woonkwaliteit van kinderen en jongeren is. Ook over de vraag of er een structurele opvolging en beoordeling van de veiligheid en bespeelbaarheid van de woonomgeving van kinderen en jongeren is, zijn de respondenten het niet eens.

De kwaliteit van twee indicatoren wordt negatief beoordeeld. Meer bepaald gaat het over de hoevee lheid ruimte die kinderen en jongeren hebben in huis en over de plaats van de behoeften van kinderen en jongeren met een handicap bij de planning, het ontwerpen en het verbeteren van de openbare rui mte. Dit wil zeggen dat niet de hoeveelheid ruimte of de betrokkenheid van kinderen en jongeren met een handicap in vraag wordt gesteld, maar wel de kwaliteit van die ruimte en de kwaliteit van die betrokkenheid.

De gesprekken Stadsdiensten • Betaalbaar en kindvriendelijk wonen wordt steeds moeilijker. • De stad schiet tekort in haar opvolging van de woonomgeving. Ze levert geen inspanningen om de kwaliteit te bewaken. • Sociale woningen worden vaak gebouwd volgens de noden van 50-plussers omdat de vraag hiernaar groot is. Het is dus een keuze van het beleid. Vanuit de cultuur- en de jeugddienst komt de vraag om in dergelijke beleidskeuzes meer betrokken te worden. Kinderen en jongeren • De toetsgroep kinderen bestond uit 11 jongens en 9 meisjes tussen 8 en 13, waarvan het overgrote deel in Ha sselt woont. Zij beoordelen hun woonsituatie overwegend positief. • De toetsgroep jongeren bestond uit 12 jongens en 7 meisjes tussen 12 en 17 jaar die allen in Hasselt of buurg emeenten wonen. Ook zij vinden dat hun woonsituatie goed is.

Wonen in Hasselt uitgedaagd Betaalbaar en kindvriendelijk wonen wordt in Hasselt steeds moeilijker. Er is te weinig opvolging van de (kwaliteit van de) woonomgeving van kinderen en jongeren. Dat blijkt enerzijds uit de vragenlijst, maar ook de stadsdiensten zelf geven dit aan. Dit kan een werkpunt vormen voor het stadsbestuur, al kunnen we niet uit de gesprekken met de kinderen en jongeren zelf halen wat zij hiervan vinden. Hun mening hierover aftoetsen zou een eerste stap moeten zijn. Een volgend pijnpunt omtrent wonen in Hasselt, is de sociale woningmarkt. Er zijn lange wachtlijsten en de huizen zijn niet afgestemd op de noden van kinderen en jongeren, eerder op de noden van ouderen. Bij het beleid hiero mtrent is het aangewezen om de jeugddienst sterker te betrekken.

Mobiliteit De cijfers Vervoermiddelen | Het gemiddelde autobezit (91,1%) en fietsbezit (92,1%) ligt hoger in Hasselt dan gemiddeld in de andere centrumsteden (respectievelijk 85,3% en 89,1%). Slechts 23,2% van de Hasselaren bezit een abonnement van het openbaar vervoer. Gemiddeld bedraagt dit 54,9%. Hasselt scoort daarmee het laagst van alle centrumsteden. Het gratis openbaar vervoer via De Lijn binnen de stadsgrenzen, verlaagt in Hasselt de behoefte aan een abonnement. Hasselt telt eerder weinig wandelaars. Meer dan 6 op de 10 inwoners stapt in zijn wagen voor verplaatsingen in de vrije tijd. Ook voor het woon-werkverkeer of woon-schoolverkeer gebruikt de Hasselaar vaker dan gemiddeld de wagen.17 17 Bron: stadsmonitor.


p16 | 66

Hoge tevredenheid | Uit de stadsmonitor blijkt dat de tevredenheid bij de Hasselaars over de mobiliteit in hun stad groot is. 87,2% van de Hasselaars is tevreden over het aanbod aan haltes van het openbaar vervoer in de buurt. Hasselt scoort daarmee gemiddeld in vergelijking met de andere centrumsteden. 86,6% is tevreden over het aantal bussen en trams dat rijdt in de buurt (gemiddeld 84,6%). 65,6% van de inwoners van Hasselt geeft aan tevreden te zijn met het aanbod fietspaden. Hiermee scoort Hasselt heel wat beter dan het gemiddelde van 51,4%. Ook de tevredenheid over de verkeersveiligheid van de schoolomgeving is hoog in Hasselt: 71,9% van de inwoners beoordeelt dit positief. Enkel Brugge en Genk scoren beter. Gemiddeld over de centrumsteden is 61,7% tevreden over de verkeersveiligheid van de schoolomgeving. Met 59% van de Hasselaars die tevreden zijn over de verkeersveiligheid van de fietspaden, zit Hasselt alweer bij de koplopers. Enkel Genk doet beter. Het gemiddelde ligt op 45,2%. Ook de tevredenheid over de staat van de wegen, de fietspaden en de voetpaden ligt hoog: 61,1% is tevreden over de staat van de wegen, 63,6% over de voet- en fietspaden. Dat is tweemaal het beste percentage in vergelijking met de andere centrumsteden.18 Toch veel verkeersslachtoffers | Toch is Hasselt de stad met het derde hoogste aantal dodelijke of zwaargewonde verkeersslachtoffers: 8,3 per 10.000 inwoners. Toch evolueert dit in de goede richting. In 2000 waren er nog 20,7 dodelijke of zwaargewonde verkeersslachtoffers. Deze daling van 60% ten opzichte van tien jaar geleden is groot in vergelijking met de andere centrumsteden. Wanneer we specificeren naar verkeersslachtoffers bij fietsers, zien we dat Hasselt alweer relatief slecht scoort met 1,6 dodelijke of zwaargewonde verkeersslachtoffers per 10.000 inw oners. Tien jaar geleden was dit nog 1,2.19

De vragenlijst Ja

Neen

Aantal

+

+/-

-

Neemt het stadsbestuur initiatieven om de mobiliteit en de speciale noden van kinderen en jongeren te faciliteren?

10

5

15

4

5

0

Neemt het stadsbestuur initiatieven om de autonomie en

15

3

18

7

5

0

11

4

15

4

4

2

10

9

19

2

5

1

Kinderen en jongeren voelen zich veilig om de bus of andere openbare vervoersmiddelen te nemen.

10

5

15

3

5

0

Zorgt de stedelijke overheid ervoor dat er speciaal vervoer

8

2

10

2

5

0

veiligheid van kinderen en jongeren in het verkeer te bevorderen? Heeft de stad een strategie over verkeer in een woonomgeving, met het oog op kinderen en jongeren? Het is veilig voor kinderen en jongeren om in hun stad te wandelen en te fietsen.

beschikbaar is voor kinderen en jongeren met een handicap? Er is onenigheid over mobiliteit in Hasselt. Toch denken de meeste respondenten dat die eerder kindvriendelijk is. Enkel de veiligheid om te wandelen of te fietsen in de stad wordt in twijfel getrokken door evenveel respondenten als er bevestigen. De kwaliteit van de strategie over de woonomgeving wordt ook eerder negatief ingeschat. Er is geen lijn te trekken naar het profiel van de respondenten. De respondenten die wel voor de stad werken schatten de veiligheid om te fietsen en te wandelen negatiever in, respondenten die niet voor de stad werken zijn negatiever over het bestaan van een strategie over verkeer in de woonomgeving.

De gesprekken Stadsdiensten 18 Bron: stadsmonitor. 19 Bron: stadsmonitor.


p17 | 66

De stad doet grote investeringen in fietspaden en wegen in groot Hasselt, maar zeker in de wijken rond het centrum. De stedelijke diensten stellen zich de vraag in hoeverre dit een pijnpunt is, wanneer een deel van een eerder laag aantal respondenten aangeeft dat de wegen onveilig zijn. De visie van de dienst mobiliteit luidt dat iedereen met elkaar moet leren omgaan. Er werden bewuste keuzes gemaakt om niet op elke weg een apart fietspad, voetpad en rijbaan aan te leggen. Hasselt wil investeren in de mentaliteit. Het is bovendien niet mogelijk om overal fietspaden te voorzien. Wel geeft men aan dat één specifieke plaats in Hasselt erg verkeersonveilig is omwille van blinde hoeken, namelijk Kuringen centrum. Kinderen worden sterk geïnformeerd over hoe ze moeten fietsen op dit kruispunt. Andere weggebruikers worden hierover nog niet geïnformeerd. Men stelt zich de vraag hoe dit het best gebeurt, wanneer zelfs de borden langs de weg niet worden gelezen. Middenveld Dat het niet altijd even duidelijk is waar de stoepen/wandelpaden in het centrum zijn, wordt als erg problematisch ervaren. Als je met kinderen naar de binnenstad trekt, is het niet altijd veilig op straat. Ook in kleine straten wordt het passerende verkeer als storend ervaren. Kinderen kunnen hierdoor niet fietsen in hun eigen straat. Een goede inrichting van de openbare ruimte is dus wenselijk, zeker naar voet- en fietspaden, maar daarnaast is het stimuleren van het fietsgebruik aangewezen. De Fietsersbond deed ooit een onderzoek waarbij alle fietspaden afgefietst werden. De vaststellingen hiervan werden gebundeld in een rapport. Dit rapport bracht zwakke resultaten naar buiten, maar daar werd weinig ruchtbaarheid aan gegeven. De middenstand gebruikt de stoep voor terrassen of rokershoeken. Dit beperkt de doorgang voor weggebruikers. Dit probleem doet zich zowel voor in het centrum als in Kermt en Kuringen. Zeker voor rolstoelgebruikers is dit problematisch. De stoep open afrijden met een rolstoel is niet evident. Terrassen worden zelfs tot op het fietspad gezet. De stad kan hier perfect op ingrijpen door normen te bepalen. Het is onduidelijk of de ze terrassen al dan niet vergund zijn door het stadsbestuur. In Antwerpen staan er op de grond fluo -lijnen die aanduiden tot waar de terrassen mogen komen. Er is nood aan een soortgelijk, duidelijk beleid hierover. Het innemen van de openbare ruimte zonder een duidelijk beleid heeft wat weg van pestgedrag en komt respectloos over. De frequentie van de avondlijnen van de bus mag toenemen. Aan plekken waar jongeren samenkomen , rijdt er een bus (H-lijn) tot 19u. Helaas dient de Lijn te besparen. Men eist echter niet dat deze avondlijnen gratis zouden zijn zoals het algemene busvervoer in de stad. Jongeren zijn best bereid om 1 euro te betalen voor een busrit. Het alternatief is namelijk dat ouders rijden, en dat kost meer geld. Ook het algemene aanbod openbaar vervoer binnen de grote ring mag wat uitgebreid worden: Hasselt is een studentenstad en het is dan ook wenselijk dat stude nten binnen de grote ring met de bus naar hun kot kunnen gaan. Sommige studenten durven niet van Diepenbeek naar Hasselt te fietsen omdat ze bang zijn aangevallen te worden. De verkrachterpaaltjes in Leuven zijn een goed voorbeeld. Dit zijn palen die langs de fietspaden staan in de bossen van Heverlee. De palen hebben camerabewaking en een knop om problemen te signaleren. Kinderen en jongeren Bedenkingen van de jeugdraad: • Er doen zich heel onduidelijke situaties voor op en rond de kleine ring. Bij de aanleg werd onvoldoende aandacht besteed aan fietsers. De mentaliteit ten opzichte van fietsers moet verbeterd worden. Hasselt voert binnen de kleine ring wel een goed verkeersbeleid. De zwakke weggebruiker staat centraal en krijgt voorrang. Dit beleid mag men uitbreiden naar buiten de kleine ring. De Vijversstraat in Kiewit heeft geen fietspad, terwijl dit een straat is met een school en een Chirolokaal. • Het is de taak van de jeugddienst om knelpunten op vlak van veilig verkeer rond de schoolomgeving, te melden aan en te bespreken met de verkeersdienst. • Er wordt voorgesteld dat de jeugddienst fluovestjes zou aankopen. Die kan de vestjes vervolgens verder verdelen. De verschillende jeugdverenigingen in de jeugdraad doen ook het voorstel om fluovestjes aan te bieden aan de verenigingen voor activiteiten met hun leden. De aankoop hiervan zou immers een grote investering betekenen voor de verenigingen. Er dient ook meer ingezet te worden op sensibilisering hieromtrent. Kinderen krijgen


p18 | 66

vaak een fluovestje van school, maar doen het niet aan omdat ze ‘cool’ willen zijn. Ze snappen het gevaar van het verkeer onvoldoende en begrijpen niet dat het dragen van de vestjes hun eigen veiligheid bevordert. Volwassenen kunnen in deze sensibilisering een belangrijke rol spelen. • Bussen rijden te vaak door het rood. Er is geen busvervoer in de late avond. Het feit dat de bus nemen gratis is, is leuk, ook voor kinderen. De kinderen uit de toetsgroep geven aan dat wanneer ze alleen wandelen of fietsen in de stad, ze zich overwegend onveilig voelen. Ze vinden ook dat de auto’s te snel rijden. Bovendien zeggen ze dat ze zich minder veilig voelen in het openbaar vervoer sinds het busongeval in Zwitserland 20. Ook de jongeren uit de toetsgroep zeggen dat ze zich minder veilig voelen in het openbaar vervoer sinds het ongeluk. Fietsen en wandelen op ronde punten vinden ze niet veilig. Dikwijls rijden auto’s nog te snel in de straten. Het nieuwe verkeersreglement dat fietsers op sommige kruispunten door het rode licht mogen rijden, vinden de jongeren maar niets. Het zal zeker zorgen voor nog meer verwarring en nog meer ongevallen. Zij vinden dat deze rege lgeving afgeschaft moet worden.

Mobiliteit in Hasselt uitgedaagd Uit de cijfers van de stadsmonitor blijkt dat Hasselt op vlak van tevredenheid over de mobiliteit in de stad goed scoort. Niettemin geven de cijfers over het aantal verkeersslachtoffers een minder positief beeld, ondanks een sterke daling de voorbije jaren. Ook de vragenlijst levert soortgelijke resultaten op. Op de vraag of het veilig is voor kinderen en jongeren om in hun stad te wandelen en te fietsen, antwoordt een groot deel van de respondenten dat dit niet het geval is. Deze mening vinden we ook terug bij het middenveld, de jeugdraad en de toetsgroepen kinderen en jongeren. Bij de inrichting van de openbare ruimte mag meer rekening gehouden worden met de zwakke weggebruiker, vinden de jeugdraad en het middenveld. De jeugdraad doet enkele voorstellen voor een veiliger en kindvriendelijker verkeer. De jeugddienst moet knelpu nten rond verkeersveiligheid van de schoolomgeving melden aan en bespreken met de dienst mobiliteit van de stad. De stad zou ook fluovestjes kunnen aankopen en aanbieden aan jeugdverenigingen. De stedelijke diensten waren tijdens hun focusgesprek niet overtuigd van deze gepercipieerde onveiligheid en geven aan vooral in te willen zetten op de mentaliteit in het verkeer. Toch komen uit de gesprekken specifieke plekken in de stad naar voor waar de verkeersveiligheid sterk in vraag wordt gesteld. De verkeerssituatie op deze plekken optimaliseren, kan een eerste stap zijn. Op vlak van openbaar vervoer komt duidelijk naar voor dat het avondaanbod van De Lijn te beperkt is. Een toename van de frequentie van de avondlijnen is een duidelijke nood die zowel door het middenveld als door de jeugdraad wordt aangevoeld.

Onderwijs De cijfers Meer spijbelaars | Hasselt heeft met 1,9% een relatief hoog aandeel spijbelaars in het voltijds secundair onderwijs. Van de centrumsteden doen enkel Antwerpen, Gent en Oostende slechter. Bovendien is dit percentage in geen enkele andere centrumstad zo snel gegroeid de laatste tien jaar als in Hasselt.

20 Op 13 maart 2012 verongelukte een Belgische bus in een tunnel in het Zwitserse Sierre. Daarbij lieten 28 reizigers het leven,

onder wie 22 kinderen.


p19 | 66

Gemiddelde schoolse vertraging | Op vlak van schoolse vertraging in het lager onderwijs, scoort Hasselt dan weer goed met een aandeel van 15,9% van de leerlingen uit het vijfde leerjaar dat school se vertraging opliep. De schoolse vertraging in het ASO ligt op 11,4%, een eerder gemiddelde score. In het TSO bedraagt het aandeel leerlingen met een schoolse achterstand 40,8% (exact het gemiddelde van de centrumsteden) en in het BSO 61,8% (wat lager is dan het gemiddelde).21 Hoge tevredenheid | Het aandeel inwoners dat tevreden is over het aanbod onderwijsvoorzieningen in de stad, ligt hoog: 92,8%. Enkel Brugge en Roeselare doen beter.22

De vragenlijst Ja

Neen

Aantal

7

4

11

3

4

0

Houdt de stad toezicht op gezinnen die het financieel moeilijk hebben om hun kinderen en jongeren in te schrijven?

5

6

11

0

6

0

Zijn er democratische structuren op scholen waarin kinderen

11

3

14

5

4

0

10

3

13

3

4

1

Is er gezondheidsvoorlichting voor kinderen en jongeren op school?

16

0

16

9

3

0

Is er seksuele voorlichting voor kinderen en jongeren op

15

0

15

4

7

0

8

2

10

3

4

0

Zijn er in de stad programma’s om kinderen en jongeren die schoolmoe zijn te begeleiden en te heroriënteren?

9

2

11

3

4

0

Voorziet de stad in een stimulerende en veilige schoolomge-

11

3

14

5

4

1

Zijn er in de stad maatregelen die moeten leiden tot een veralgemeende deelname van kleuters aan het onderwijs?

7

2

9

3

4

0

Houdt de stad toezicht op het aantal beschikbare plaatsen in

6

3

9

4

1

0

3

5

8

1

2

0

Ouders hebben toegang tot betaalbare scholen dicht bij huis.

13

0

13

8

2

1

Kinderen en jongeren hebben betaalbare boeken, papieren,

12

0

12

6

3

1

Leerkrachten luisteren in het algemeen naar de ideeën van kinderen en jongeren.

12

1

13

5

6

0

Er is vrije tijd op school voor kinderen en jongeren om te

14

0

14

7

5

0

Houdt de stad toezicht op de inschrijving en deelname aan onderwijs van alle groepen van kinderen en jongeren en

+

+/-

-

identificeert ze patronen van uitsluiting?

en jongeren kunnen gehoord worden? Bestaat er een onafhankelijke persoon in de school waar een kind of jongere terecht kan voor vertrouwelijk advies en begeleiding?

school? Zijn er in de stad programma’s om regelmatige spijbelaars te begeleiden en te heroriënteren?

ving?

de scholen gelegen op hun grondgebied? Wordt er in de stad alternatief onderwijs aangeboden voor kinderen en jongeren die niet naar school kunnen?

schrijfgerief en andere schoolbenodigdheden.

spelen, sporten, rusten en tijd door te brengen met hun vrienden. 21 Bron: stadsmonitor. 22 Bron: stadsmonitor.


p20 | 66

Ja

Neen

Aantal

12

2

14

5

7

0

11

0

11

4

4

2

Op school worden alle kinderen en jongeren gerespecteerd ongeacht hun kleur, religie, nationaliteit of cultuur.

8

2

10

3

4

1

Op school worden kinderen en jongeren met een handicap gerespecteerd en worden ze gelijk behandeld.

9

0

9

4

4

1

Kinderen en jongeren gebruiken de school- of stadsbiblio-

13

0

13

7

4

1

Ouders kunnen hun mening geven over het schoolbeleid en de genomen beslissingen.

10

3

13

5

3

1

Kinderen en jongeren respecteren elkaar op school zonder

3

6

9

1

2

0

6

3

9

0

3

2

7

3

10

2

4

0

De toiletten op school zijn proper en de kinderen en jonge-

+

+/-

-

ren kunnen ze gemakkelijk en veilig gebruiken. Op school zijn er volwassenen bij wie kinderen en jongeren zich veilig voelen en kunnen praten over hun problemen en gevoelens.

theek.

gepest of lastig gevallen te worden. Er wordt binnen of buiten de school opleiding gegeven die relevant is voor het toekomstig werk van kinderen en jongeren. Scholen zijn toegankelijk voor kinderen en jongeren met een fysieke en/of mentale beperking. Over het algemeen wordt het onderwijs positief beoordeeld in Hasselt. Enkel of kinderen en jongeren elkaar respecteren op school zonder gepest of lastig gevallen te worden en of er alternatief onderwijs wordt aangeboden voor kinderen en jongeren die niet naar school kunnen (bijvoorbeeld door langdurige ziekte of schorsing), wordt in twijfel getrokken. Vooral respondenten die voor de stad werken hebben hun twijfels. Daarenboven wordt aan de kwaliteit getwijfeld van (het contact met) volwassenen op school bij wie kinderen en jongeren zich veilig voelen en kunnen praten over hun problemen en gevoelens. Ook aan de kwaliteit van de gegeven opleiding, of die relevant is voor het toekomstig werk van kinderen en jongeren, wordt getwijfeld. De

gesprekken

Stadsdiensten • De scholen zijn intern bezig met pesten. De aanpak verschilt wel sterk tussen de verschillende scholen. • Er is een tekort aan alternatief onderwijs. Zo zijn er weinig initiatieven voor zieke kinderen. Het aanbod aan alternatief onderwijs is heel afhankelijk van de directies binnen de scholen. De overheid heeft in deze haar rol in het LOP. Echter, zij kunnen enkel sensibiliseren en niets afdwingen bij de scholen. De scholen beslissen nog steeds zelf. Bij schorsing in het middelbaar blijkt er wel voldoende alternatief aanbod te zijn. Middenveld De focusgroep middenveld geeft aan dat de scholen beweren dat er geen sprake is van pestgedrag, maar dat er wel degelijk sprake is van sociale uitsluiting. Het gaat soms zelfs verder dan wat enkel onder pesten wordt verstaan. De grens is vaag tussen pesten, plagen en sociale uitsluiting. Kinderen noch volwassenen kunnen dit onderscheid maken. Het element van beleving is daarbij van belang. Het middenveld is voorstander van programma’s rond pesten die structureel worden ingebouwd, en dit niet enkel in scholen, maar ook bij ouders en de omgeving. Er bestaat de indruk dat binnen de scholen moeheid over pes tprogramma’s bestaat. De programma’s kunnen zich misschien beter richten naar de begeleiders van kinderen en jongeren. Het is niet alleen belangrijk dat er programma’s zijn, leerkrachten moeten ook gemotiveerd worden om


p21 | 66

met pestgedrag om te gaan. Toch wordt geopperd dat leerkrachten dit als basishouding zouden moeten bezitten en dat ze hiervoor geen programma’s zouden moeten volgen. Als er gewerkt wordt rond pesten op school, dan kent iedereen het fenomeen beter en wordt er op een gepaste wijze gereageerd, ook buiten school. De school heeft hierin een belangrijke rol en moet het goede voorbeeld geven. Er wordt momenteel bijvoorbeeld in een bepaalde school een onderscheid gemaakt tussen kinderen die wel of niet hun eerste communie doen. Kinderen die wel hun communie doen staan in de cirkel en kinderen die ze niet doen, staan erbuiten. Zo doe je als school zelf mee aan sociale uitsluiting. Kinderen en jongeren Bedenkingen van de jeugdraad: • Het tegengaan van pesten is niet enkel de taak van de jeugdorganisaties, maar zeker ook die van de ouders en van de leerkrachten. Als er gepest wordt, gebeurt dit gewoonlijk niet op één plaats. Er gebeurt wel al veel rond dit thema op school, bijvoorbeeld de pestweek, een brievenbusactie,… Goed voorbeeld | Op het Virga Jessecollege is er een pestpostbus. Als je een probleem hebt, kan je dat op een anoniem briefje neerschrijven en posten. Daarnaast krijgen leerlingen van de hogere jaren vorming rond onder andere conflicthantering en pestgedrag. Zij dragen een speciale trui zodat ze herkenbaar zijn en de andere leerlingen bij problemen naar hen toe kunnen stappen. Oudere studenten mogen in de lagere graden ingrijpen bij kleine conflicten/vechtpartijen. Zij zijn ook gesprekspartners bij het pesten. Toch bestaat de behoefte nog steeds om kinderen en jongeren te beschermen tegen pesten. Leerkrachten (vooral uit het secundair onderwijs) zouden volgens de jongeren van de jeugdraad zeker vormingen moeten kri jgen over omgaan met pesten. • Het systeem van peters of buddies op school moet uitgebreid worden. Zo hebben leerlingen een contactpersoon op school. Bij het begin van het schooljaar mogen leerlingen hun contactpersoon kiezen en de naam in een env eloppe steken. Bij problemen wordt deze enveloppe geopend. Hierbij moet overwegend het kind zelf aangeve n dat het problemen heeft. Kinderen neigen overigens meer naar een persoon waarmee ze een band hebben (leerkracht) dan naar een aangestelde vertrouwenspersoon. Een algemene vertrouwenspersoon lijkt niet altijd nodig volgens de jongeren uit de jeugdraad. Toch is het opportuun om niet de eigen leerkracht aan te stellen als vertrouwenspersoon. • De scholen weten dikwijls niet wat er te doen is in Hasselt op gebied van natuur en cultuur. • Alternatief onderwijs: er zijn voorbeelden te noemen, bijvoorbeeld uit het Lyceum. Als er een kind ziek is, krijgt dat via camera les, samen met de rest van de klas. Bednet.be wordt ook zeer positief beoordeeld. • De jongeren uit de jeugdraad stellen voor om de speelplaatsen van de scholen in de weekends open te stellen als speelruimte voor jeugdverenigingen. Dit gebeurt wel al in zekere zin, onder welbepaalde voorwaarden. De kinderen uit de toetsgroep zijn overwegend positief over het schoolgebeuren. Hun school is b etaalbaar, er is een zorgleraar of taakleraar, leerkrachten behandelen alle kinderen met respect. Toch halen ze ook enkele negatieve aspecten aan. De school vraagt niet naar de mening van kinderen. Wel merken de kinderen dat wat ze laten voorstellen door de leerlingenraad, vaak wel gehoor krijgt. Op de toiletten op scho ol is er vaak geurhinder omdat veel kinderen de toiletten niet doorspoelen. Tot slot geven vijf van de zes kinderen uit de toetsgroep aan dat er geen kinderen met een beperking bij hen op school zitten. De jongeren uit de toetsgroep tot slot, geven nog mee dat leerkrachten soms wel naar hun ideeën luisteren, maar dat ze er overwegend geen gevolg aan geven. De jongeren voelen wel dat ze met problemen terecht kunnen bij de directeur of bij de leerkrachten van de school.

Onderwijs in Hasselt uitgedaagd Twee pijnpunten komen naar voor in verband met het onderwijs in Hasselt. 1. Een eerste pijnpunt is pesten op school. Alle bronnen geven aan dat hieraan nog veel kan gebeuren. Het mi ddenveld geeft aan voorstander te zijn van programma’s rond pesten die structureel worden ingebouwd, en dit niet enkel in scholen maar ook bij ouders en de omgeving. Bovendien moet gewerkt worden aan de houding en


p22 | 66

motivatie van leerkrachten rond pesten. Als leerkracht zou omgaan met pesten een basishouding moeten zijn. Bovendien is het belangrijk dat de school een voorbeeldrol speelt. De jeugdraad zegt voorstander te zijn van vormingen over omgaan met pesten bij leerkrachten. De jongeren van de jeugdraad geven wel aan dat er al heel wat positieve initiatieven bestaan rond pesten op school, en dat deze gerust uitgebreid mogen worden. De stad kan hierin initiatief nemen. 2.

Een tweede pijnpunt is het aanbod alternatief onderwijs voor kinderen en jongeren die niet naar school kunnen. Dit aanbod is momenteel onvoldoende. Onderwijs is een basisrecht voor alle kinderen en jongeren, en het is dan ook aanbevolen dat het stadsbestuur werkt aan dit hiaat in het onderwijsaanbod.

Vrije tijd De cijfers De cijfers hieronder komen uit de stadsmonitor, tenzij anders vermeld. Jeugdruimte | In Hasselt woont 60,5% van de kinderen binnen 400 meter loopafstand van een speelruimte. Dit is een eerder laag percentage in vergelijking met de andere centrumsteden. 66,5% van de jongeren woont op een afstand van 1 kilometer van een overdekte jeugdruimte. Dit is opnieuw een laag aandeel in vergelijking met de andere centrumsteden. Enkel Sint-Niklaas en Roeselare scoren slechter. 90,5% van de jongeren woont in de buurt van een open jeugdruimte, wat dan weer een relatief hoog cijfer is. Speelvoorzieningen | Het aandeel inwoners van Hasselt dat vindt dat er voldoende speelvoorzieningen zijn voor kinderen, ligt op 67,9%. Enkel Brugge, Oostende en Leuven doen beter. Het gemiddelde van de centrumsteden ligt op 56,8%. 56,9% vindt dat er voldoende geschikte plekken zijn in Hasselt voor jeugd. Enkel Leuven doet beter. Het gemiddelde over de centrumsteden ligt op 46%. Bos | In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan kunnen we enkele acties terugvinden rond ruimte voor kinderen en jongeren. Er wordt een nieuw park aangelegd, dat een sporten jeugdpark zal worden waar ook jeugdverenigingen terecht kunnen. Daarnaast komt er ruimte voor de ontwikkeling van een speelbos. Er is een steeds groeiende vraag naar speelbossen. Om de druk op andere, natuurlijk waardevolle bossen te verminderen, selecteert de stad speelbossen onder de bossen die verspreid liggen op het grondgebied. 23 Groen in de buurt | 82,9% van de inwoners is tevreden over de hoeveelheid groen in de buurt (gemiddeld 71,5%). De cijfers hierover zijn niet gespecificeerd naar kinderen en jongeren. Nochtans woont slechts 57,5% van de inw oners binnen 400 meter loopafstand van openbaar buurgroen. Dat is een eerder laag percentage ten opzichte van de andere centrumsteden. De oppervlakte met toegankelijk bos en natuur bedroeg in 2011 voor Hasselt 3.144ha. Toegankelijke natuurreservaten en bossen zijn de som van de toegankelijke bossen en natuurreservaten in de stedelijke gebieden binnen een straal van 5km vanaf de stadsrand en met een minimum areaal van 5ha.24. In het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan lezen we een bevestiging van deze cijfers. Hasselt heeft veel groengebieden (15%) en deze gebieden bevinden zich verspreid over heel de gemeente onder diverse vormen (parkgebieden, bufferzones, natuurgebieden).25 Recreatieruimte | Het aandeel beschikbare bossen per 1.000 jongeren (<25 jaar) bedroeg in 2010 in Hasselt 333.155ha. Het aandeel recreatieterreinen bedroeg 60.465ha per 1.000 jongeren. Voor bossen daalde dit aandeel de laatste 10 jaar (300.115 ha in 2000), terwijl het aantal jongeren ook daalde in dezelfde periode. Het aandeel

23 Bron: gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. 24 Bron: stadsmonitor. 25 Bron: gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.


p23 | 66

recreatieterreinen per 1.000 jongeren steeg dan weer. In 2000 bedroeg dit nog 58.780ha.26 In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan lezen we dat de recreatiegebieden in Hasselt zich verspreid bevinden over de gemeente. 27 Cultuur | In 2010 vonden in Hasselt 125 culturele activiteiten plaats per 10.000 inwoners. Gemiddeld over de centrumsteden bedroeg dit 120. Voor het aantal cultuurevenementen ligt dit cijfer op 273 (gemiddeld over de centrumsteden 262) en voor amateurgezelschappen op 7,5 (gemiddeld 6,1). 62,4% van de inwoners van Hasselt ging in 2011 op bioscoopbezoek (gemiddeld 61,1). Voor podiumkunsten lag dit percentage in 2011 op 66,1 (gemiddeld 63,7), voor bibliotheekbezoek 57,4 (gemiddeld 50,5), voor musea, tentoonstellingen en historische plaatsen 64,3 (gemiddeld 65,2), plein- parkevenement of zomerfestival 65,4 (gemiddeld 61,7). 45,9 % van de inwoners was in 2011 (bestuurs)lid van een vereniging. Hiermee scoort Hasselt rond het gemiddelde van 45,5% over de centru msteden. 49,7% van de inwoners doet regelmatig actief aan sport (gemiddeld 47,1%). 32% nam in 2011 deel aan buurtactiviteiten (gemiddeld 27,6%). Voor al deze cijfers werd niets gespecificeerd voor kinderen en jo ngeren. Tevredenheid | 86,1% van de inwoners van Hasselt is tevreden over het aanbod aan sport in de stad. Gemiddeld scoren de centrumsteden 76,1%. Ook de tevredenheid over het recreatieaanbod (83,2% ten opzicht van 71,3%) en de tevredenheid over het cultureel aanbod (90,7% ten opzichte van 84%) liggen hoger dan gemiddeld. Jeugdwerk | In 2007 waren er in Hasselt 68 particuliere jeugdwerkinitiatieven (of 3,8 per 1.000 inwoners jonger dan 25 jaar). Daarnaast zij er 11 gemeentelijke jeugdwerkinitiatieven (0,6 per 1000 inwoners jonger dan 25 jaar).28

De vragenlijst Ja Zijn er plaatsen voor kinderen en jongeren om aan georgani-

Neen

Aantal

+

+/-

-

28

0

28

14

6

2

28

1

29

10

11

2

Er zijn plaatsen in de stad waar kinderen en jongeren in contact kunnen komen met de natuur.

21

7

28

8

6

2

Kinderen en jongeren participeren aan of komen in aanraking

14

7

21

4

7

2

23

0

23

11

8

0

25

0

25

13

6

1

14

5

19

5

5

1

9

9

18

4

3

0

seerde vrijetijdsactiviteiten deel te nemen? Zijn er plekken waar kinderen en jongeren spontaan (nietgeorganiseerd) kunnen spelen (in de omgeving van hun woning)?

met evenementen van culturen of religies verschillend van die van zichzelf. Baseren de instanties die verantwoordelijk zijn voor het georganiseerde sport en spel zich op de leefwereld van kinderen en jongeren? Houdt de verantwoordelijke instantie toezicht op de kwaliteit en veiligheid van sporten spelfaciliteiten, recreatieve ruimten en speelzones? Zorgt de verantwoordelijke instantie ervoor dat de beschikbare ruimte en het aanbod ook beantwoorden aan de noden van kinderen en jongeren met een handicap? Is er in de stad een strategie om de publieke opinie bewust te maken van het spel en het samen zijn van kinderen en jongeren?

26 Bron: http://www.lokalestatistieken.be 27 Bron: gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. 28 Bron: Cijferboek Lokaal Jeugdbeleid 2011-2013.


p24 | 66

Ja

Neen

Aantal

+

+/-

-

Kinderen en jongeren hebben tijd om te spelen, te rusten en zich te vermaken.

21

2

23

7

7

4

De plaatsen om te spelen in de stad zijn ook ontworpen voor kinderen en jongeren met een fysieke handicap.

9

10

19

2

4

0

Er is uitgesproken onenigheid of er in de stad een strategie is om de publieke opinie bewust te maken van het spel en het samen zijn van kinderen en jongeren en of de plaatsen om te spelen in de stad ook ontworpen zijn voor kinderen en jongeren met een fysieke beperking. Deze stelling wordt duidelijk negatiever ingeschat door respondenten die niet voor de stad werken. Daarnaast denken een aantal respondenten dat er geen plaatsen in de stad zijn waar kinderen en jongeren in co ntact kunnen komen met de natuur en dat kinderen en jongeren niet of onvoldoende in aanraking komen met andere culturen of religies.

De gesprekken Stadsdiensten • Nieuwe wijken zouden een plein moeten hebben dat meegroeit met de kinderen van de wijk. • Speeltuinen hebben een grote sociale functie. Kinderen spelen liever met veel samen op een gemeenschappelijke speeltuin, dan alleen in hun tuin. • De sportdienst wijst er telkens op dat er genoeg groene ruimte moet ingeplant worden om te sporten en te spelen, maar krijgt geen gehoor. • De politiecodex houdt helemaal geen wijzigingen in. Het enige verschil is dat er nu een GAS-ambtenaar is die PV’s kan schrijven. Tot nu toe werden er 50 uitgeschreven waarvan 49 voor wildplassen. De politie heeft de opdracht om in eerste instantie te bemiddelen en niet te beboeten. Middenveld • Elke groene ruimte wordt volgebouwd en dat vindt de gespreksgroep middenveld jammer. Elk dorp zou een bepaald percentage open ruimte moeten hebben. Veel mensen kunnen niet wandelen in eigen buurt. Willen ze toch wandelen, dan moeten ze daarvoor een te grote afstand afleggen. Groene ruimten in de eigen omgeving blijven daarom gewenst. Dit hoeven niet noodzakelijk speelpleinen te zijn, maar kunnen ook braakliggende gronden zijn waarop kinderen kunnen spelen. • Deze gespreksgroep heeft het aanvoelen dat het stadsbestuur niet correct communiceert over hoe de groene ruimtes gecreëerd worden. Er wordt bijvoorbeeld gecommuniceerd dat aan elk bouwproject een gro en project wordt verbonden, maar deze komen steeds op het einde van het project aan bod en blijken dan ook nog kleiner te zijn dan eerst gezegd. • De gespreksgroep middenveld oppert het idee om in de buurten de mogelijkheid te faciliteren dat kinderen onder toezicht (ouder, stadswacht,…) buiten kunnen spelen. Dit zou niet enkel goed zijn om kinderen aan het spelen te zetten, maar ook om contact te leggen met anderen. Er is wel een duidelijke nood aan toezicht. • De inrichting van het Kapermolenpark kan beter. Er zijn jongeren die daar alcohol drinken en joints roken, naast het speelplein van de kleinere kinderen. Jongeren mogen er natuurlijk zijn, maar de inrichting van het park zou aangepast kunnen worden. Het is niet nodig om beide groepen uit elkaar te trekken, maar nu zitten jongeren op de speeltuigen van het speelplein en dat is niet de bedoeling. Het park wordt heel intensief gebruikt waardoor het samen gebruik maken van die ruimte niet altijd eenvoudig is. • Er is ook een zekere problematiek van loslopende honden op speelpleinen en velden waar kinderen spelen. Wanneer de eigenaars van de honden worden aangesproken om hun hond een leiband om te doen, wordt vaak onbeschoft gereageerd. • De speeltoestellen en –pleinen zijn niet toegankelijk voor kinderen met een beperking. Er zijn ligschommels maar die zijn beperkt in aantal en worden soms ook voor andere doeleinden gebruikt.


p25 | 66

Kinderen en jongeren Bedenkingen van de jeugdraad: • De reglementen op speelzones zijn te streng. De nieuwe politiecodex, waarin ondermeer staat dat het zitten op bankleuningen beboet kan worden, wordt in vraag gesteld. De codex is ontstaan zonder inspraak van of overleg met de jeugdraad. Bovendien werd de jeugdraad hierover niet geïnformeerd. Er wordt aangedrongen op een toelichting aan de jeugdverenigingen door de korpschef. • De jeugdraad is ervan overtuigd dat het stadsbestuur meer aandacht moet schenken aan het groen in en rond speelpleintjes of om het even welk pleintje. Bij de aanleg van pleintjes moet er meer aandacht geschonken worden aan de ondergrond, zodat ‘het groene’ krijgt wat het nodig heeft. We krijgen dan al dadelijk een groenere stad. Denken we hierbij ook aan de groene boulevard. In plaats van een verharding tussen de bomen, kan men overwegen om hier een “groene strook” aan te leggen. Waar een grasvlakte niet kan (bijvoorbeeld omwille van de veiligheid), kan men andere aspecten aankaarten om het geheel een groener uitzicht te geven. De bestaande groene ruimtes worden vol gebouwd. De jeugdraad is tevens van mening dat de dienst ruimtelijke ordening hier meer aandacht voor moet hebben en dat men er meer zorg moet voor dragen dat de bestaande groene zones behouden blijven. • Wat betreft speelruimte en ruimte voor jeugd, vindt de jeugdraad dat er niet noodzakelijk meer ruimtes voorzien moeten worden, maar wel dat bestaande mogelijkheden meer bekend gemaakt moeten worden. • Bij het inrichten van speelruimtes en hangplaatsen, kan het stadsbestuur ervoor opteren om speciale jeugdbanken te plaatsen apart van de gewone zitbanken. Bij het inrichten van de speelzones moet men rekening houden met de leeftijd van de jongeren uit de omgeving. Overwegend zijn de speeltuinen gericht naar kleuters en pe uters en dit zowel in als buiten het stadscentrum. Het voorbeeld wordt gegeven van een speelplein waar vroeger een skateramp stond voor jongeren, maar waar nu enkel nog speeltuigjes voor kleine kinderen staan. Er wordt dus gevraagd aan het stadsbestuur om bij het inrichten van speelruimtes meer aandacht te geven aan jongeren ouder dan 14 jaar. De speeltuigen die er zijn voor kinderen, zijn gelimiteerd waardoor kinderen beperkt worden in hun speelmogelijkheden. Groene ruimtes met wat heuvels, bochten,… daarmee zouden kinderen wel weten wat te doen. Er moet gestreefd worden naar een evenwicht tussen speelruimte en veiligheid, zonder de kind eren te beperken in hun belevenissen. Vallen en opstaan hoort bij spelen. • Kinderen komen, behalve soms op school, weinig in contact met andere culturen of religies. De woonomgeving van kinderen is mee bepalend of er meer, minder of geen contact is met andere culturen. Voor het bereiken van kinderen uit andere culturen is de taal vaak een struikelblok. Ook de gebruiken van onze cultuur ku nnen een struikelblok vormen (bijvoorbeeld Christus Koning eetfestijn). Kinderen zelf spelen ook op een andere manier of hebben andere gewoonten bij spelen. Bij ons is spelen met een zakmes iets wat onder geen beding kan. Binnen sommige andere culturen vindt men dit normaal. • Voor kinderen en jongeren met een beperking zijn er te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen. Er moeten meer praktische aanpassingen komen. Speeltuinen zijn onvoldoende aangepast aan rolstoelgebruikers. Bedenkingen van de toetsgroep kinderen: • De helft (10) van de kinderen uit de toetsgroep vindt dat ze soms of nooit voldoende tijd hebben voor spel en plezier. • 11 van de 20 kinderen zeggen dat de plaatsen waar ze spelen, nooit gebruikt worden door kinderen met een beperking. 6 kinderen zeggen bovendien dat dit slechts soms het geval is. • De kinderen uit de toetsgroep geven aan dat ze thuis en op school met kinderen van andere culturen of god sdiensten spelen. Bedenkingen van de toetsgroep jongeren: • De jongeren uit de toetsgroep geven aan dat er soms onvoldoende tijd is om plezier te maken omwille van schoolwerk. • Ze zeggen ook dat ze niet in contact komen met andere culturen of godsdiensten, enkel op school. • Wel vinden de jongeren overwegend dat er voldoende plaats is in de buurt om af te spreken met vrienden, rond te hangen en te sporten. • De plaatsen waar ze komen om te sporten, worden zelden gebruikt door jongeren met een handicap.


p26 | 66

Vrije tijd in Hasselt uitgedaagd Er bestaat onenigheid over groene ruimten in de stad. Uit de cijfers blijkt dat Hasselt veel groene ruimten telt. Toch geven zowel een eerder hoog aandeel van de respondenten van de vragenlijst, als de sportdienst, het middenveld en de jeugdraad aan dat dit niet het geval is. Ligt dit aan de perceptie die men heeft, springen de aanwezige groene ruimten in de stad niet voldoende in het oog? Of bestaat er toch een reëel tekort aan groene ruimten? Een volgende uitdaging vormen de aanwezige speelruimte en ruimte voor jongeren, en de inrichting ervan. Uit de cijfers van de stadsmonitor blijkt dat Hasselt laag scoort op speelruimten en ruimten voor jongeren in de buurt. Uit de gesprekken komt een gebrek aan ruimte niet naar voor, wel de manier van inrichting erv an. Het middenveld stelt dat samen gebruik maken van ruimten niet eenvoudig is. Jongeren maken gebruik van speelruimte die eige nlijk voorzien is voor kinderen. De jongeren uit de jeugdraad stellen echter dat er voor jongeren simpelweg te we inig ruimte gecreëerd wordt. Bij de inrichting van speelruimtes wordt enkel gekeken naar de jongere kinderen, en is er te weinig aanbod voor jongeren. Zij stellen voor om speciale jeugdbanken te plaatsen, apart van de gewone zitbanken. Hierop mogen jongeren dan naar believen rondhangen. Tevens stellen zij voor om de speelruimten wat avontuurlijker in te richten, aangezien de huidige inrichting speelmogelijkheden van kinderen beperkt. Voor kinderen en jongeren met een beperking zijn er te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen. Hierop dient de stad sterker in te zetten. Tot slot blijkt er in dit kader van vrije tijd enige wrevel te bestaan over de GAS-boetes. De jongeren van de jeugdraad stellen dat ze hierin niet gehoord worden en vragen expliciet om hierover samen te z itten met de korpschef. Ze achten het opportuun dat het stadsbestuur en andere belanghebbenden aanwezig zijn bij dit g esprek. Dit om gedragenheid te creëren.

Ruimte en stadsplanning De thema’s ‘vrije tijd’ en ‘ruimte’ kennen een grote overlap, dit bleek zowel uit de gesprekken als uit de relevante cijfers. Uit volledigheid, vermelden we hier alle relevant informatie voor het thema ‘ruimte en stadsplanning’. Overlap met de voorgaande paragraaf is mogelijk.

De cijfers De cijfers komen uit de stadsmonitor, tenzij anders vermeld. Speelruimte | In Hasselt woont 60,5% van de kinderen binnen 400 meter loopafstand van een speelruimte. Dit is een eerder laag percentage ten opzichte van de andere centrumsteden. 66,5% van de jongeren woont op een afstand van 1 kilometer van een overdekte jeugdruimte. Dit is opnieuw een laag aandeel ten opzichte van andere centrumsteden. Enkel Sint-Niklaas en Roeselare scoren slechter. 90,5% van de jongeren woont in de buurt van een open jeugdruimte, wat dan weer een relatief hoog cijfer is. Speelvoorzieningen | Het aandeel inwoners van Hasselt dat vindt dat er voldoende speelvoorzieningen zijn voor kinderen, ligt op 67,9%. Enkel Brugge, Oostende en Leuven doen beter. Het gemiddelde van de centrumsteden ligt op 56,8%. 56,9% vindt dat er voldoende geschikte plekken zijn in Hasselt voor jeugd. Enkel Leuven doet beter. Het gemiddelde over de centrumsteden ligt op 46%. Bos | In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan kunnen we enkele acties terugvinden rond ruimte voor kinderen en jongeren. Er wordt een nieuw park aangelegd, dat een sporten jeugdpark zal worden waar ook jeugdverenigingen terecht kunnen. Daarnaast komt er ruimte voor de ontwikkeling van een speelbos. Er is een steeds groeiende vraag naar speelbossen. Om de druk op andere, natuurlijk waardevolle bossen te verminderen, selecteert de stad speelbossen onder de bossen die verspreid liggen op het grondgebied. 29

29 Bron: gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.


p27 | 66

Groen in de buurt | 82,9% van de inwoners is tevreden over de hoeveelheid groen in de buurt (gemiddeld 71,5%). De cijfers hierover zijn niet gespecificeerd naar kinderen en jongeren. Nochtans woont slechts 57,5% van de inw oners binnen 400 meter loopafstand van openbaar buurgroen. Dat is een eerder laag percentage ten opzichte van de andere centrumsteden. De oppervlakte met toegankelijk bos en natuur bedroeg in 2011 voor Hasselt 3.144ha. Toegankelijke natuurreservaten en bos zijn de som van de toegankelijke bossen en natuurreservaten in de stedelijke gebieden binnen een straal van 5 kilometer vanaf de stadsrand en met een minimum areaal van 5ha.30 In het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan lezen we een bevestiging van deze cijfers. Hasselt heeft veel groenge bieden (15%) en deze gebieden bevinden zich verspreid over heel de gemeente onder diverse vormen (parkgebieden, bufferzones, natuurgebieden). 31 Recreatieruimte | Het aandeel beschikbare bossen per 1.000 jongeren (<25 jaar) bedroeg in 2010 in Hasselt 333.155ha. Het aandeel recreatieterreinen bedroeg 60.465ha per 1.000 jongeren. Voor bossen daalde dit aandeel de laatste 10 jaar (300.115 ha in 2000), terwijl het aantal jongeren ook daalde in dezelfde periode. Het aandeel recreatieterreinen per 1.000 jongeren steeg dan weer. In 2000 bedroeg dit nog 58.780ha. 32 In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan lezen we dat de recreatiegebieden in Hasselt zich verspreid bevinden over de gemeente. 33 Bebouwde oppervlakte | Het aandeel bebouwde oppervlakte in Hasselt bedroeg 37,5% in 2010. Enkel Sint-Niklaas en Turnhout hebben van alle centrumsteden een lager percentage bebouwde oppervlakte. Gemiddeld bedraagt de bebouwde oppervlakte in de centrumsteden 52,1%. Tevredenheid | Hasselt kent het hoogste percentage inwoners dat tevreden is met de netheid van de buurt: 81,9%. Met 74,5% van de inwoners dat een goeie indruk heeft van de netheid van de stad in het geheel, scoort Hasselt het best als centrumstad. 73,7% van de inwoners van Hasselt is tevreden met de uitstraling van de straten, pleinen, parken, monumenten en gebouwen in de stad. Enkel Brugge scoort als centrumstad beter.

De vragenlijst Ja Zijn er plekken waar kinderen en jongeren spontaan (niet-

Neen

Aantal

+

+/-

-

28

1

29

10

11

2

21

7

28

8

6

2

14

5

19

5

5

1

9

9

18

4

3

0

Er zijn voldoende openbare toiletten die kinderen en jongeren veilig en gemakkelijk kunnen gebruiken.

4

12

16

3

1

0

Is er een structurele opvolging en beoordeling van de veilig-

8

6

14

6

1

1

georganiseerd) kunnen spelen (in de omgeving van hun woning)? Er zijn plaatsen in de stad waar kinderen en jongeren in contact kunnen komen met de natuur. Zorgt de verantwoordelijke instantie ervoor dat de beschikbare ruimte en het aanbod ook beantwoorden aan de noden van kinderen en jongeren met een handicap? Is er in de stad een strategie om de publieke opinie bewust te maken van het spel en het samen zijn van kinderen en jongeren?

heid en bespeelbaarheid van de woonomgeving van kinderen en jongeren?

30 Bron: stadsmonitor. 31 Bron: gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. 32 Bron: http://www.lokalestatistieken.be 33 Bron: gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.


p28 | 66

Ja

Neen

Aantal

+

+/-

-

Plant, ontwerpt en verbetert de stad de openbare ruimte systematisch met betrokkenheid van kinderen en jongeren?

10

7

17

2

7

0

Wordt er rekening gehouden met de behoeften van kinderen en jongeren met een handicap bij de planning, het ontwerpen

10

4

14

3

5

1

Doet de stad inspanningen om het samen-gebruik door verschillende generaties van de publieke ruimte te bevorderen?

10

6

16

3

6

0

Kinderen en jongeren participeren aan of komen in aanraking

14

7

21

4

7

2

en het verbeteren van de openbare ruimte?

met evenementen van culturen of religies verschillend van die van zichzelf. Er is uitgesproken onenigheid of er in de stad een strategie is om de publieke opinie bewust te maken van het spel en het samen zijn van kinderen en jongeren en of de plaatsen om te spelen in de stad ook ontworpen zijn voor kinderen en jongeren met een fysieke beperking. Deze stelling wordt duidelijk negatiever ingeschat door respondenten die niet voor de stad werken. Daarnaast denken een aantal respondenten dat er geen plaatsen in de stad zijn waar kinderen en jongeren in contact kunnen komen met de natuur en dat kinderen en jongeren niet of onvoldoende in aanraking komen met and ere culturen of religies. Twee derde van zij die oordeelden over de kwaliteit, zijn van mening dat de plaats van de behoeften van kinderen en jongeren met een handicap bij de planning, het ontwerpen en het verbeteren van de openbare ruimte te betreuren is. Vooral van het gebrek aan openbare toiletten is men overtuigd.

De gesprekken Stadsdiensten • Nieuwe wijken zouden een plein moeten hebben dat meegroeit met de kinderen van de wijk. • Speeltuinen hebben een grote sociale functie. Kinderen spelen liever met veel samen op een gemeenschappeli jke speeltuin, dan alleen in hun tuin. • De sportdienst wijst er telkens op dat er genoeg groene ruimte moet ingeplant worden om te sporten en te spelen, maar krijgt geen gehoor. • De politiecodex houdt helemaal geen wijzigingen in. Het enige verschil is dat er nu een GAS-ambtenaar is die PV’s kan schrijven. Tot nu toe werden er 50 uitgeschreven waarvan 49 voor wildplassen. De politie heeft de opdracht om in eerste instantie te bemiddelen en niet te beboeten. • Er is duidelijk nood aan openbare toiletten in Hasselt. Middenveld • Elke groene ruimte wordt volgebouwd en dat vindt de gespreksgroep middenveld jammer. Elk dorp zou een bepaald percentage open ruimte moeten hebben. Veel mensen kunnen niet wandelen in eigen buurt. Willen ze toch wandelen, dan moeten ze daarvoor een te grote afstand afleggen. Groene ruimten in de eigen omgeving blijven daarom gewenst. Dit hoeven niet noodzakelijk speelpleinen te zijn, maar kunnen ook braakliggende gronden zijn waarop kinderen kunnen spelen. • Het stadsbestuur zou leugenachtig communiceren over hoe de groene ruimtes gecreëerd worden. Er wordt bijvoorbeeld gecommuniceerd dat aan elk bouwproject een groen project wordt verbonden, maar deze komen steeds op het einde van het project aan bod en blijken dan ook nog kleiner te zijn dan eerst gezegd.


p29 | 66

• De gespreksgroep middenveld oppert het idee om in de buurten de mogelijkheid te faciliteren dat kinderen onder toezicht (ouder, stadswacht,…) buiten kunnen spelen. Dit zou niet enkel goed zijn om kinderen aan het spelen te zetten, maar ook om contact te leggen met anderen. Er is wel een duidelijke nood aan toezicht. • De inrichting van het Kapermolenpark kan beter. Er zijn jongeren die daar alcohol drinken en joints roken, en dit vlak aan het speelplein van de kleinere kinderen. Jongeren mogen er natuurlijk zijn, maar de inrichting van het park zou aangepast kunnen worden. Het is niet nodig om beide groepen uit elkaar te trekken, maar nu zitten jongeren op de speeltuigen van het speelplein en dat is niet de bedoeling. Het park wordt heel intensief gebruikt waardoor het samen gebruik maken van die ruimte niet altijd eenvoudig is. • Er is ook een zekere problematiek van loslopende honden op speelpleinen en velden waar kinderen spelen. Wanneer de eigenaars van de honden worden aangesproken om hun hond een leiband om te doen, wordt vaak onbeschoft gereageerd. Kinderen en jongeren Bedenkingen van de jeugdraad: • De reglementen op speelzones zijn te streng. De nieuwe politiecodex, waarin ondermeer staat dat het zitten op bankleuningen beboet kan worden, wordt in vraag gesteld. De codex is ontstaan zonder inspraak van of overleg met de jeugdraad. Bovendien werd de jeugdraad hierover niet geïnformeerd. Er wordt aangedrongen op een toelichting aan de jeugdverenigingen door de korpschef. • De jeugdraad is ervan overtuigd dat het stadsbestuur meer aandacht moet schenken aan het groen in en rond speelpleintjes of om het even welk pleintje. Bij de aanleg van pleintjes moet er meer aandacht geschonken worden aan de ondergrond, zodat ‘het groene’ krijgt wat het nodig heeft. We krijgen dan al dadelijk een groenere stad. Denken we hierbij ook aan de groene boulevard. In plaats van een verharding tussen de bomen, kan men overwegen om hier een ‘groene strook’ aan te leggen. Waar een grasvlakte niet kan (bijvoorbeeld omwille van de veiligheid), kan men andere aspecten aankaarten om het geheel een groener uitzicht te geven. De bestaande groene ruimtes worden vol gebouwd. De jeugdraad is tevens van mening dat de dienst ruimtelijke ordening hier meer aandacht moet voor hebben en dat men er meer zorg moet voor dragen dat de bestaande groene zones behouden blijven. • Wat betreft speelruimte en ruimte voor jeugd, vindt de jeugdraad dat er niet noodzakelijk meer ruimtes voorzien moeten worden, maar wel dat bestaande mogelijkheden meer bekend gemaakt moeten worden. • Bij het inrichten van speelruimtes en hangplaatsen, kan het stadsbestuur ervoor opteren om speciale jeugdba nken te plaatsen apart van de gewone zitbanken. Bij het inrichten van de speelzones moet men rekening houden met de leeftijd van de jongeren uit de omgeving. Overwegend zijn de speeltuinen gericht naar kleuters en peuters en dit zowel in het stadscentrum als buiten het centrum. Het voorbeeld wordt gegeven van een speelplein waar vroeger een skateramp stond voor jongeren, maar waar nu enkel nog speeltuigjes voor kleine kin deren staan. Er wordt dus gevraagd aan het stadsbestuur om bij het inrichten van speelruimtes meer aandacht te g even aan jongeren ouder dan 14 jaar. De speeltuigen die er zijn voor kinderen, zijn gelimiteerd waardoor kinderen beperkt worden in hun speelmogelijkheden. Groene ruimtes met wat heuvels, bochten,… daarmee zouden kinderen wel weten wat te doen. Er moet gestreefd worden naar een evenwicht tussen speelruimte en veiligheid, zonder de kinderen te beperken in hun belevenissen. Vallen en opstaan hoort bij spelen. • Kinderen komen, behalve soms op school, weinig in contact met andere culturen of religies. De woonomgeving van kinderen is mee bepalend of er meer, minder of geen contact is met andere culturen. Voor het bereiken van kinderen uit andere culturen is de taal vaak een struikelblok. Ook de gebruiken van onze cultuur kunnen een struikelblok vormen (bijvoorbeeld Christus Koning eetfestijn). Kinderen zelf spelen ook op een andere manier of hebben andere gewoonten bij spelen. Bij ons is spelen met een zakmes iets wat onder geen beding kan. Binnen sommige andere culturen vindt men dit normaal. • Er is één openbaar toilet aan het stadhuis. Er moet over de plaatsing en kwaliteit van openbare toiletten goed nagedacht worden.

Ruimte en stadsplanning in Hasselt uitgedaagd Er bestaat onenigheid over groene ruimten in de stad. Uit de cijfers blijkt dat Hasselt veel groene ruimten telt. Toch geven zowel een eerder hoog aandeel van de respondenten van de vragenlijst, als de sportdienst, het middenveld


p30 | 66

en de jeugdraad aan dat dit niet het geval is. Ligt dit aan de perceptie die men heeft, springen de aanwezige groene ruimten in de stad niet voldoende in het oog? Of bestaat er toch een reëel tekort aan groene ruimten? Een volgende uitdaging vormen de aanwezige speelruimte en ruimte voor jongeren, en de inrichting ervan. Uit de cijfers van de stadsmonitor blijkt dat Hasselt laag scoort op speelruimten en ruimten voor jongeren in de buurt. Uit de gesprekken komt een gebrek aan ruimte niet naar voor, wel de manier van inrichting ervan. Het middenveld stelt dat samen gebruik maken van ruimten niet eenvoudig is. Jongeren maken gebruik van speelruimte die eige nlijk voorzien is voor kinderen. De jongeren uit de jeugdraad stellen echter dat er voor jongeren simpelweg te weinig ruimte gecreëerd wordt. Bij de inrichting van speelruimtes wordt enkel gekeken naar de jongere kinderen, en is er te weinig aanbod voor jongeren. Zij stellen voor om speciale jeugdbanken te plaatsen, apart van de gewone zitbanken. Hierop mogen jongeren dan naar believen rondhangen. Tevens stellen zij voor om de speelruimten wat avontuurlijker in te richten, aangezien de huidige inrichting speelmogelijkheden van kinderen beperkt. Bij de stadsplanning moet het bestuur volgens de stadsdiensten meer rekening houden met mogelijkheden tot ontmoeting om het samengebruik van ruimte te stimuleren. Wanneer gestimuleerd wordt dat verschillende generaties elkaar spontaan in de openbare ruimte kunnen ontmoeten, kan dit al een eerste stap zijn naar een vlotter samengebruik van diezelfde ruimte. Voor kinderen en jongeren met een beperking zijn er te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen. Hierop dient de stad sterker in te zetten. Er blijkt enige wrevel te bestaan over de GAS-boetes. De jongeren van de jeugdraad stellen dat ze hierin niet gehoord worden en vragen expliciet om hierover samen te zitten met de korpschef . Ze achten het opportuun dat het stadsbestuur en andere belanghebbenden aanwezig zijn bij dit gesprek. Dit om gedragenheid te creëren. Tot slot vormt het gebrek aan veilige en propere openbare toiletten een uitdaging. Hierop kan de stad sterker inzetten.

Veiligheid en bescherming De cijfers Gevoel van veiligheid | 3,6% van de inwoners heeft altijd of vaak een algemeen onveiligheidsgevoel in de eigen buurt. Het gemiddelde cijfer voor de centrumsteden is 7,4%. Enkel in Brugge en Leuven voelen inwoners zich nog veiliger in de eigen buurt. Voor het onveiligheidsgevoel in de stad bedragen de cijfers zelfs slechts 2,5% voor Ha sselt. Opvallend is dat voor elke centrumstad het onveiligheidsgevoel in de stad hoger ligt dan het onveiligheidsg evoel in de eigen buurt, behalve dus voor Hasselt. Hasselt scoort ook het best als centrumstad. 12,6% is het gemi ddelde percentage voor de centrumsteden. De criminaliteitsgraad voor autodiefstallen daalde sterk in Hasselt en ging van 1,66 in 2006 naar 0,74 in 2010. De criminaliteitsgraad voor handtassendiefstallen steeg van 0,17 naar 0,31 en voor woninginbraak van 4,36 naar 5,41. De cijfers voor 2010 liggen hiermee steeds onder het gemiddelde van alle centrumsteden.34 Overlast door jongeren | Uit de stadsmonitor blijkt dat 4,4% van de inwoners van Hasselt de laatste maand overlast door jongeren ervaarde. Dat is een laag aandeel. Enkel Brugge en Roeselare doen beter. Het gemiddelde percentage van alle centrumsteden ligt op 9,4%.

34 Bron: stadsmonitor.


p31 | 66

De vragenlijst Ja

Neen

Aantal

+

+/-

-

Wordt er binnen het lokale veiligheidsbeleid specifieke aandacht besteed aan (de eigenheid van) kinderen en jongeren?

9

4

13

6

3

0

Kinderen en jongeren worden gerespecteerd in hun eigenheid en de specifieke kenmerken van hun leefwereld.

11

1

12

6

5

0

Kinderen en jongeren en hun ouders weten waar ze klacht

9

3

12

5

3

0

Kinderen en jongeren voelen zich beschermd tegen pesten.

5

7

12

1

2

1

Kinderen en jongeren kunnen opgroeien in een drugsvrije omgeving.

6

9

15

2

4

2

Kinderen en jongeren voelen zich beschermd tegen geweld en

6

6

12

2

3

1

11

1

12

3

6

0

8

6

14

1

5

3

Is er in het kader van de stedelijk administratieve sanctie een bemiddeling afgestemd op minderjarigen?

5

3

8

0

5

0

Is er persoon/dienst binnen de politiezone specifiek verant-

8

2

10

3

5

0

kunnen neerleggen en hulp kunnen krijgen als ze in gevaar zijn.

misbruik* (*Misbruik kan verbaal, fysiek of seksueel zijn) Er zijn volwassenen buiten de familie waarmee kinderen en jongeren vrij kunnen praten over misbruik of geweld en waarvan ze hulp kunnen krijgen. Kinderen en jongeren kennen de gevaren van het gebruik van het internet.

woordelijk voor kinderen en jongeren, bijvoorbeeld een jeugdsectie? Men is er niet van overtuigd dat kinderen en jongeren zich beschermd voelen tegen pesten, dat ze kunnen opgroeien in een drugsvrije omgeving, dat ze zich beschermd voelen tegen geweld en misbruik of dat ze de gevaren van het gebruik van het internet kennen.

De gesprekken Stadsdiensten De sensibilisering die gebeurt rond pesten is in orde. De scholen zijn intern bezig rond pesten, al verschilt de aanpak sterk van school tot school. ‘Buurthoekwerkers’ kunnen eveneens pesters aanpakken. Het meldpunt discriminatie plant bovendien een actie rond pesten en discriminatie in de wijken. In het ideale geval is deze actie ook op maat van kinderen en jongeren ontworpen. Burgers moeten gesensibiliseerd worden omtrent pesten en dragen hierin ook een verantwoordelijkheid. Niet enkel professionelen kunnen deze problematiek oplossen. Het stadsbestuur moet dit aanmoedigen. In de bib werd een spel voor kinderen ‘ben je een veilige chatter of niet’ geïnstalleerd op de computers. Kinderen worden aangemoedigd om zichzelf te testen. De opvoedingswinkel en de Gezinsbond geven hierover vormingen, ook in scholen. Er is wel nood aan vorming over het gebruik van sociale media voor kinderen en jongeren. Zo mo eten ze leren hoe ze hun privacyinstellingen kunnen verhogen en het belang hiervan inzien. De politiecodex houdt helemaal geen wijzigingen in. Het enige verschil is dat er nu een GAS-ambtenaar is die PV’s kan schrijven. Momenteel werden er 50 uitgeschreven waarvan 49 stuks voor wildplassen. De politie heeft de opdracht om in eerste instantie te bemiddelen en niet te beboeten. Middenveld De focusgroep middenveld geeft aan dat de scholen beweren dat er geen sprake is van pestgedrag, maar dat er wel degelijk sprake is van sociale uitsluiting. Het gaat soms zelfs verder dan wat enkel onder pesten wordt verstaan. De


p32 | 66

grens is vaag tussen pesten, plagen en sociale uitsluiting. Kinderen noch volwassenen kunnen dit onderscheid maken. Het element van beleving is daarbij van belang. Het middenveld is voorstander van programma’s rond pesten die structureel worden ingebouwd, en dit niet enkel in scholen, maar ook bij ouders en de omgeving. Er bestaat de indruk dat binnen de scholen moeheid over pes tprogramma’s bestaat. De programma’s kunnen zich misschien beter richten naar de begeleiders van kinderen en jongeren. Het is niet alleen belangrijk dat er programma’s zijn, leerkrachten moeten ook gemotiveerd worden om met pestgedrag om te gaan. Toch wordt geopperd dat leerkrachten dit als basishouding zo uden moeten bezitten en dat ze hiervoor geen programma’s zouden moeten volgen. Als er gewerkt wordt rond pesten op school, dan kent iedereen het fenomeen beter en wordt er op een gepaste wijze gereageerd, ook buiten school. De school heeft hierin een belangrijke rol en moet het goede voorbeeld geven. Er wordt momenteel bijvoorbeeld in een bepaalde school een onderscheid gemaakt tussen kinderen die wel of niet hun eerste communie doen. Kinderen die wel hun communie doen staan in de cirkel en kinderen die z e niet doen staan erbuiten. Zo doe je als school zelf mee aan sociale uitsluiting. Sommige studenten durven niet van Diepenbeek naar Hasselt te fietsen omdat ze bang zijn aangevallen te worden. De verkrachterpaaltjes in Leuven zijn een goed voorbeeld. Dit zijn palen die langs de fietspaden staan in de bossen van Heverlee. De palen hebben camerabewaking en een knop om problemen te signaleren. Kinderen en jongeren Bedenkingen van de jeugdraad: • Het tegengaan van pesten is niet enkel de taak van de jeugdorganisaties, maar zeker ook die van de ouders en van de leerkrachten. Als er gepest wordt, gebeurt dit gewoonlijk niet op één plaats. Er gebeurt wel al veel rond dit thema op school, bijvoorbeeld de pestweek, een brievenbusactie,… Goed voorbeeld | Op het Virga Jessecollege is er een pestpostbus. Als je een probleem hebt, kan je dat op een anoniem briefje neerschrijven en posten. Daarnaast krijgen leerlingen van de hogere jaren vorming rond onder andere conflicthantering en pestgedrag. Zij dragen een speciale trui zodat ze herkenbaar zijn en de andere leerlingen bij problemen naar hen toe kunnen stappen. Oudere studenten mogen in de lagere graden ingrijpen bij kleine conflicten/vechtpartijen. Zij zijn ook gesprekspartners bij het pesten. Toch bestaat de behoefte nog steeds om kinderen en jongeren te beschermen tegen pesten. Leerkrachten (vooral uit het secundair onderwijs) zouden volgens de jongeren van de jeugdraad zeker vormingen moeten kri jgen over omgaan met pesten. • Het systeem van peters of buddies op school moet uitgebreid worden. Zo hebben leerlingen een contactpersoon op school. Bij het begin van het schooljaar mogen leerlingen hun contactpersoon kiezen en de naam in een env eloppe steken. Bij problemen wordt deze enveloppe geopend. Hierbij moet overwegend het kind zelf aangeven dat het problemen heeft. Kinderen neigen overigens meer naar een persoon waarmee ze een band hebben (leerkracht) dan naar een aangestelde vertrouwenspersoon. Een algemene vertrouwenspersoon lijkt niet altijd nodig volgens de jongeren uit de jeugdraad. Toch is het opportuun om niet de eigen leerkracht aan te stellen als vertrouwenspersoon. • Ouders en leerkrachten hebben de belangrijkste rol te vervullen in de pestproblematiek, maar toch geven de jongeren van de jeugdraad aan dat ook de jeugdverenigingen hieraan dienen te werken. Dat is echter niet zo eenvoudig als het lijkt. De tijd ontbreekt bij de leiding om op zoek te gaan naar de beste informatie. Tevens is het moeilijk om alle actoren die het kind kunnen helpen (ouders, school, jeugdorganisatie en ander organisaties) samen rond de tafel te krijgen, de problemen te bundelen en zo samen naar een oplossing te zoeken . Scholen kijken slechts binnen de schoolmuren. De jeugddienst of jeugdraad kan alle informatie over moeilijkheden rond veiligheid, pesten,… bundelen en structureren. Dit kan in een database waar je alle informatie van alle koepels en organisaties terug kan vinden. • De jeugdraad wijst op de gevaren van het internet voor kinderen en jongeren. • De nieuwe politiecodex, waarin ondermeer staat dat het zitten op bankleuningen beboet kan worden, wordt in vraag gesteld. De codex is ontstaan zonder inspraak van of overleg met de jeugdraad. Bovendien werd de


p33 | 66

jeugdraad hierover niet geïnformeerd. Er wordt aangedrongen op een toelichting aan de jeugdverenigingen door de korpschef. Bedenkingen van de toetsgroep kinderen: • Het internet wordt veelal gebruikt om spelletjes te spelen. De ouders weten dit. Kinderen mogen de computer overwegend vrij gebruiken in de eigen kamer, de woonkamer of de speelkamer. 10 van de 20 kinderen stellen dat ze onvoldoende op de hoogte zijn van de gevaren van het internet. • De kinderen voelen zich overwegend beschermd tegen misbruik en geweld. • Als kinderen bang zijn, zeggen ze voor hulp terecht te kunnen bij de politie, familie en ouders. Wanneer ze gepest worden, geven de kinderen aan zich hiertegen te verzetten. Dikwijls worden er vrienden bij geroepen, of ze gebruiken desnoods geweld om het pesten te stoppen. Bedenkingen van de toetsgroep jongeren: • 6 van de 19 jongeren stellen dat ze zich onvoldoende beschermd voelen tegen misbruik en geweld (misbruik kan verbaal, fysiek of seksueel zijn). Ze weten ook niet altijd waar ze naartoe moeten met hun vragen of problemen. • De jongeren van de toetsgroep zeggen voldoende op de hoogte te zijn van de gevaren van het internet. Ze stellen dat deze gevaren te maken hebben met virussen en hackers. • Vooral kinderen die denken dat ze de beste zijn, dat ze ‘meer zijn dan een ander’, worden gepest . Kinderen uit minder gegoede gezinnen zijn ook dikwijls slachtoffer van pesterijen.

Veiligheid en bescherming in Hasselt uitgedaagd Pesten is een problematiek die sterk naar boven komt binnen dit onderzoek. Wel worden er heel wat (deel)oplossingen aangereikt. Het middenveld geeft aan voorstander te zijn van programma’s rond pesten die structureel worden ingebouwd. Dit niet enkel in scholen, maar ook bij ouders en de omgeving. Bovendien moet gewerkt worden aan de houding en motivatie van leerkrachten met betrekking tot pesten. Als leerkracht zou omgaan met pesten een basishouding moeten zijn. Bovendien is het belangrijk dat de school een voorbeeldrol speelt. Ook de jeugdraad zegt voorstander te zijn van vormingen over omgaan met pesten bij leerkrachten. De jongeren van de jeugdraad geven wel aan dat er al heel wat positieve initiatieven bestaan rond pesten op school, en dat deze gerust uitgebreid mogen worden. De stad kan hierin initiatief nemen. De jeugdraad vindt dat ouders en leerkrachten de belangrijkste figuren zijn wanneer het gaat over pesten, maar wil zelf ook een rol opnemen in de problematiek. Echter, op dit moment voelen de jeugdverenigingen zich onvoldoende geëquipeerd hiervoor. Zij stellen voor dat de jeugdraad en/of de jeugddienst een soort databank opstelt waarin alle informatie omtrent pesten gebundeld wordt. Dit lijkt een haalbare actie, wil men tegemoet komen aan een problematiek die toch sterk naar voor komt binnen dit onderzoek. Er bestaat ook een zekere twijfel of kinderen en jongeren in Hasselt voldoende op de hoogte zijn van de gevaren van internet. Er bestaan al acties om hierop in te spelen, maar blijkbaar voldoen die nog niet. Er leeft enige wrevel over de GAS-boetes. De jongeren van de jeugdraad stellen dat ze hierin niet gehoord worden en vragen expliciet om hierover samen te zitten met de korpschef. Ze achten het opportuun dat het stadsbestuur en andere belanghebbenden aanwezig zijn bij dit gesprek. Dit om gedragenheid te creëren.

Gezondheid en welzijn De cijfers De cijfers hieronder komen uit de stadsmonitor, tenzij anders vermeld.


p34 | 66

Woonkosten | 7% van de Hasselaren had het afgelopen jaar problemen om de woonkosten35 te betalen. Gemiddeld scoren de centrumsteden 8,2%. Wanneer hier ook de kosten voor elektriciteit/water/gas/stookolie, aankopen op afbetaling of gezondheidsuitgaven bij gerekend worden, heeft 12,9% van de inwoners problemen gehad met betalingen. Het gemiddeld percentage voor de centrumsteden ligt op 15,3%. Kansarmoede | In 2008 werden 45 kinderen geboren in kansarme gezinnen. Dat is een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden. Deze stijging ligt veel hoger dan in de rest van Vlaanderen, waar de stijging zo’n 68% b edraagt. Kinderopvang | In Hasselt zijn er 46,4 plaatsen voorschoolse kinderopvang per 100 kinderen van nul tot drie jaar. Hiermee scoort de stad goed in vergelijking met het gemiddelde voor het Vlaams Gewest (37%). 88% van de inwoners geeft aan binnen 1 kilometer loopafstand te wonen van een voorziening voor voorschoolse kinderopvang. Enkel Sint-Niklaas scoort slechter met 84%. Toch vindt 68,2% dat er voldoende aanbod kinderopvang is in de buurt, terwijl het gemiddelde voor de centrumsteden hier 57,3% bedraagt. Diversiteit | 43,7% van de inwoners van Hasselt staat positief tegenover diversiteit. De stad scoort hiermee gemiddeld ten opzichte van de andere centrumsteden.

De vragenlijst Ja

Neen

Aantal

+

+/-

-

Ziet de stad toe op de beschikbaarheid en de kwaliteit van de gezondheidszorg?

7

4

11

4

3

0

Volgt de stad de inschrijving in de verplichte ziekteverzeke-

3

6

9

2

1

0

Bevordert de stad de kennis van een gezonde voeding voor kinderen en jongeren?

11

3

14

2

7

1

Waarborgt de stad dat kinderen en jongeren met een handicap de juiste/aangepaste zorg krijgen?

5

5

10

0

4

1

Is er in de stad aandacht voor sensibilisering met betrekking

9

4

13

4

2

1

Er is een plaats waar ouders advies kunnen krijgen over de gezondheid en de ontwikkeling van hun kind.

18

1

19

7

3

1

Is er betaalbare opvang voor zieke kinderen in de stad?

8

5

13

1

3

0

Er is een plaats in de stad waar kinderen, jongeren en hun

6

4

10

2

2

0

Kinderen, jongeren en hun ouders kennen het aanbod aan geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jongeren.

8

6

14

2

4

0

Er is een plek of persoon die instaat voor de opvang van

11

1

12

4

2

0

Er zijn plaatsen waar families eten kunnen krijgen als ze dit zelf niet kunnen betalen (voedselbedeling).

15

1

16

5

5

0

Is er een overzicht van de sociale diensten en hun dienstver-

13

4

17

6

4

1

ring op?

tot misbruik van middelen (alcohol en andere drugs)?

ouders naartoe kunnen gaan voor een preventieve controle en wanneer ze ziek zijn?

kinderen en jongeren als dat nodig is.

lening beschikbaar voor het brede publiek?

35 Woonkosten staan voor ‘naakte’ woonkosten, namelijk de huur of de afbetaling op de lening (dus geen energie - of andere

vaste woonkosten).


p35 | 66

Ja

Neen

Aantal

+

+/-

-

Is er een plaats waar families terecht kunnen voor financiële bijstand of bijstand voor andere primaire levensbehoeftes?

16

0

16

7

4

0

Zijn er werkgelegenheidsprogramma’s voor -18-jarigen (deel-

12

2

14

6

3

1

12

0

12

4

2

2

Is er opvang voor alleenstaande kinderen en jongeren?

9

0

9

4

2

0

Is er een strategie om kinderen en jongeren die uitgesloten, gediscrimineerd of gepest worden te helpen?

7

0

7

1

3

1

Zijn er sociale voorzieningen voor kinderen en jongeren met speciale behoeften?

11

0

11

2

4

1

Is er een strategie om individuele (psychologische) proble-

6

1

7

0

5

0

Is er afstemming tussen alle diensten die bezig zijn met het welzijn van kinderen en jongeren?

8

3

11

2

3

1

Is er een methode om structureel de behoeften van gezinnen

2

3

5

1

2

0

6

3

9

2

2

0

5

2

7

0

4

0

tijds onderwijs, vakantiewerk)? Zijn er vertrouwenspersonen of –diensten die kinderen en jongeren beschermen tegen misbruik, geweld en verwaarlozing?

men en vragen van kinderen en jongeren op te vangen?

met jonge kinderen te evalueren met betrekking tot betaalbare kinderopvang? Heeft de stad zicht op de beschikbare plaatsen in de kinderopvang? In het lokale samenleven worden kinderen en jongeren gerespecteerd ongeacht hun kleur, religie, nationaliteit, cultuur of beperking. De initiatieven met betrekking tot gezondheid worden eerder negatief beoordeeld. Er is onenigheid over de vraag of de stad waarborgt dat kinderen en jongeren met een handicap de juiste/aangepaste zorg krijgen en of kinderen, jongeren en hun ouders het aanbod aan geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jongeren kennen. Respondenten die voor de stad werken, zijn hier positiever over. Van de aanwezigheid van initiatieven en inspanningen met betrekking tot welzijn is men eerder overtuigd. Over de kwaliteit van de aangeboden diensten of inspanningen daarentegen is er ontevredenheid. In het bijzonder over sociale voorzieningen voor kinderen en jongeren met speciale behoeften, over de strategie om kinderen en jongeren die uitgesloten, gediscrimineerd of gepest worden te helpen, over de aanwezigheid van vertrouwenspersonen of –diensten die kinderen en jongeren beschermen tegen misbruik, geweld en verwaarlozing en over het overzicht van de sociale diensten en hun dienstverlening die beschikbaar is voor het brede publiek.

De gesprekken Stadsdiensten • In hoeverre is het de taak van de stadsdiensten om de kwaliteit van aangeboden diensten of inspanningen op vlak van welzijn te verbeteren? De stadsdiensten vinden dat dit al voldoende voorzien is op Vlaams niveau. • De sensibilisering die gebeurt rond pesten is in orde. De scholen zijn intern bezig rond pesten, al verschilt de aanpak sterk van school tot school. Buurthoekwerkers kunnen eveneens pesters aanpakken. Het meldpunt di scriminatie plant bovendien een actie rond pesten en discriminatie in de wijken. In het ideale geval is deze actie ook op maat van kinderen en jongeren ontworpen. Burgers moeten gesensibiliseerd worden omtrent pesten en ook een rol opnemen. Niet enkel professionelen kunnen deze problematiek oplossen. Het stadsbestuur moet dit aanmoedigen.


p36 | 66

• Afstemming van sociale diensten gebeurt via de sociale kaart. De stad Hasselt heeft een website waarop alle diensten vermeld staan. Pijnpunt is of deze website wel bij iedereen bekend is. Kinderen en jongeren zullen wellicht moeilijk de weg naar deze website vinden. • Het Jongerenadviescentrum (JAC) in Hasselt is gericht op jongeren van 12 tot 18 jaar. Ze zijn echter niet zo laagdrempelig als ze zouden willen zijn. • Er is geen aangepast noch voldoende aanbod voor kinderen met een beperking. Ook voor volwassenen met een beperking bestaat er onvoldoende. Er zijn specifieke verenigingen die zich hierop richten, maar hier zijn meestal maar beperkte plaatsen en/of ze zijn gericht op een bepaalde handicap. De jeugddienst ondersteunt zulke werkingen wel en heeft in de zomer een inclusief speelplein. Middenveld • De focusgroep middenveld geeft aan dat de scholen beweren dat er geen sprake is van pestgedrag, maar dat er wel degelijk sprake is van sociale uitsluiting. Het gaat soms zelfs verder dan wat enkel onder pesten wordt verstaan. De grens is vaag tussen pesten, plagen en sociale uitsluiting. Kinderen noch volwassenen kunnen dit o nderscheid maken. Het element van beleving is daarbij van belang. • Het middenveld is voorstander van programma’s rond pesten die structureel worden ingebouwd, en dit niet enkel in scholen, maar ook bij ouders en de omgeving. Er bestaat de indruk dat binnen de scholen moeheid over pestprogramma’s bestaat. De programma’s kunnen zich misschien beter richten naar de begeleiders van kinderen en jongeren. • Het aanbod voor kinderen en jongeren met een handicap is beperkt. Wil je iets voor hen ondernemen, dan vraagt dat veel werk. Als je met mindervalide kinderen op een speelplein bent, dan kunnen zij alleen maar toekijken hoe andere kinderen spelen. Kinderen en jongeren Bedenkingen van de jeugdraad: • Als er een overzicht is van de sociale diensten, raadt de jeugdraad aan om hier meer bekendheid aan te geven en het overzicht bijvoorbeeld op te nemen in de stadsgids, er aandacht aan te besteden in de Nieuwe Hasselaar, in digitale nieuwsbrieven, … • Voor kinderen en jongeren met een beperking zijn er te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen en bij sportkampen. Als het beleid personen met een handicap of met gedragsstoornissen meer wil integreren tussen de andere jongeren, dan moeten de begeleiders hiervoor gevormd worden en moeten er meer praktische aanpassingen gebeuren aan de verschillende faciliteiten zoals speeltuinen. Een initiatief als inclusiekampen voor kleuters wordt eveneens aangehaald. Een voorstel is om kinderen met een handicap elkaar te laten ontmoeten, om één groot lokaal te hebben waar dit kan, en om ouders ook te betrekken bij deze vereniging. Ander zijds zal men deze kinderen dan misschien sneller gaan bekijken als ‘anders’. Het is ook belangrijk dat kinderen van alle leeftijden leren omgaan met kinderen met een handicap. • Het vertrouwen van kinderen winnen is tegenwoordig moeilijk. De focus hier ligt bij de scholen of het jeugdwerk. Bedenkingen van de toetsgroep kinderen: • De kinderen uit de toetsgroep zeggen dat ze met problemen vaak bij hun buren terecht kunnen. De overgrote meerderheid kan terecht bij de ouders. • Wanneer ze gepest worden, verzetten de kinderen zich hiertegen. Ze vragen er vaak vrienden bij en desnoods gebruiken ze geweld om het pesten te stoppen. Bedenkingen van de toetsgroep jongeren: • De jongeren uit de toetsgroep voelen zich niet beschermd wanneer hun ouders ruzie hebben. Bij misbruik en geweld kunnen ze terecht bij hun vrienden. • Vooral kinderen die denken dat ze de beste zijn en dat ze ‘meer zijn dan een ander’ worden gepest. Kinderen uit minder gegoede gezinnen zijn ook dikwijls slachtoffer van pesten.


p37 | 66

Gezondheid en welzijn in Hasselt uitgedaagd De stadsdiensten geven aan dat er een sociale kaart bestaat die een overzicht biedt van alle sociale diensten. Er bestaat echter onzekerheid over of deze wel bekend is bij iedereen. De jeugdraad geeft aan dat dit inderdaad niet zo is, en beveelt aan om meer te investeren in de bekendmaking van deze sociale kaart. Pesten is een problematiek die sterk naar boven komt binnen dit onderzoek. Wel worden er heel wat (deel)oplossingen aangereikt. Het middenveld geeft aan voorstander te zijn van programma’s rond pesten die structureel worden ingebouwd, en dit niet enkel in scholen maar ook bij ouders en de omgeving. Bovendien moet gewerkt worden aan de houding en motivatie van leerkrachten met betrekking tot pesten. Als leerkracht zou omgaan met pesten een basishouding moeten zijn. Bovendien is het belangrijk dat de school een voorbeeldrol speelt. Ook de jeugdraad zegt voorstander te zijn van vormingen over omgaan met pesten voor leerkrachten. De jongeren van de jeugdraad geven wel aan dat er al heel wat positieve initiatieven bestaan rond pest en op school, en dat deze gerust uitgebreid mogen worden. De stad kan hierin initiatief nemen. De jeugdraad zegt de ouders en leerkrachten de belangrijkste figuren te vinden wanneer het gaat over pesten, maar wil zelf ook een rol opnemen in de problematiek. Echter, op dit moment voelen de jeugdverenigingen zich hiervoor onvoldoende geëquipeerd. Zij stellen voor dat de jeugdraad en/of de jeugddienst een soort databank opstelt waarin alle informatie omtrent pesten gebundeld wordt. Dit lijkt een haalbare actie, wil men tegemoet komen aan een problematiek die toch sterk naar voor komt binnen dit onderzoek. Uit alle bronnen blijkt dat kinderen en jongeren met een handicap niet de juiste en aangepaste zorg krijgen. Hieraan tegemoet komen, vormt een duidelijke uitdaging voor het stadsbestuur. De stad kan investeren in meer en aangepaste (speel)faciliteiten voor kinderen en jongeren met een handicap. Ook het bestaande aanbod naar kinderen en jongeren (bijvoorbeeld sportkampen) toegankelijker maken voor kinderen met een handicap, is een deel van de oplossing. De jongeren van de jeugdraad stellen tot slot voor om meer te investeren in vorming van begeleiders over hoe ze om kunnen gaan met kinderen en jongeren met een handicap.

Participatie en burgerschap De cijfers De cijfers hieronder komen uit de stadsmonitor, tenzij anders vermeld. Groot vertrouwen | In 2011 had 45,8% van de inwoners van Hasselt vertrouwen in het stadsbestuur. Hiermee scoort Hasselt het beste van de centrumsteden. Gemiddeld ligt dit percentage voor de centrumsteden op 32,2%. Echter, ten opzichte van 2008 daalde dit percentage voor Hasselt met maar liefst 9%, de grootste daling in vergelijking met de andere centrumsteden. Participatie | 69,2% van de inwoners voelt zich voldoende geïnformeerd over de activiteiten, de dienstverlening, de initiatieven en de beslissingen in en door de stad. Hasselt is hiermee de beste presteerder van de centrumst eden. 43,3% voelt zich voldoende geconsulteerd door de stad. Opnieuw haalt Hasselt hiermee het hoogste per centage, al valt ook hier de sterke daling ten opzichte van 2008 op: 8,5%. 39,9% van de inwoners is bereid mee te praten over wat er gebeurt in de stad. 17% van de inwoners is het laatste jaar actief geweest om iets in de buurt of stad te verbeteren (meewerken aan het organiseren van een straat-, buurt- of wijkfeest, deelgenomen aan een schoonmaakactie, buurtbewoners aangesproken voor het verfraaien van de buurt of straat).

De vragenlijst Ja Bestaat er een strategie om de rechten van kinderen

Neen 7

3

aantal 10

+

+/1

6

0

en jongeren in het stedelijk beleid te implementeren?


p38 | 66

Ja Is er een jeugdraad, commissie en/of een ander orgaan

Neen

aantal

+

+/-

-

17

0

17

5

8

0

9

3

12

3

3

1

Kennen gemeenteraadsleden (en ambtenaren) de rechten van kinderen en jongeren?

7

5

12

3

2

0

Is de stad zich bewust van zijn uitstraling op kinderen

7

3

10

2

3

2

12

1

13

4

4

0

Bevat de algemene beleidsnota specifieke doelstellingen of acties voor/over kinderen en jongeren?

5

1

6

1

2

0

Is er een specifiek actieplan voor/over kinderen en

6

1

7

3

2

0

Worden beleidsmaatregelen afgetoetst op hun effecten op kinderen en jongeren?

1

4

5

0

1

0

Werkt de stedelijke overheid regelmatig samen met

7

1

8

2

4

0

7

3

10

2

4

1

5

5

10

1

3

1

6

4

10

0

5

1

3

4

7

0

3

0

2

6

8

0

2

0

3

6

9

2

1

0

3

5

8

2

1

0

dat debatteert, creëert en/of adviseert over het beleid met betrekking op kinderen en jongeren? Wordt de mening van kinderen en jongeren opgenomen in de besluitvorming van de gemeenteraad?

en jongeren in de omliggende gemeenten? Is er in de stad een communicatiestrategie afgestemd op kinderen en jongeren?

jongeren, dat verankerd is in het globale beleid?

het lokale middenveld en/of adviesraden? Kinderen, jongeren en hun ouders helpen met projecten om hun buurt/stad te veranderen. Kinderen, jongeren en hun ouders zijn betrokken bij het plannen en het maken van beslissingen van de stad. De (lokale) overheid vraagt kinderen, jongeren en hun ouders naar hun mening over hun leefwereld of hun leefomgeving/buurt. Kinderen, jongeren en hun ouders hebben gehoord over de rechten van het kind op de (lokale) publieke televisie of radio of andere media. Kinderen en jongeren en hun ouders geven hun mening over het budget voor de stedelijke planning van acties met betrekking tot kinderen en jongeren. De stad investeert in een (onvoorwaardelijke) communicatie over en weer met kinderen en jongeren, zowel bij de voorbereiding, uitvoering als evaluatie van haar beleid. Is er een ombudspersoon voor kinderen en jongeren in de stad? Beleidsmaatregelen worden volgens de respondenten niet of onvoldoende afgetoetst op hun effecten op kinderen en jongeren. Daarenboven is er onenigheid of er een ombudspersoon voor kinderen en jongeren is, of de stad zelf hun mening vraagt over hun leefwereld of hun leefomgeving/buurt of investeert in communicatie. Wat betreft de ombudsdienst, denken meer respondenten die voor de stad werken dan zij die niet voor de stad werken, dat er een ombudsdienst is.


p39 | 66

Er wordt ook getwijfeld of kinderen, jongeren en hun ouders betrokken zijn bij het plannen, budgetteren en het maken van beslissingen van de stad. Deze stelling wordt negatiever ingeschat door respondenten die voor de stad werken. De stad is zich bewust van zijn uitstraling op kinderen en jongeren in de omliggende gemeenten, maar er is een ontevredenheid over de manier. De respondenten denken dat de stad zich wel bewust is van zijn uitstraling op kinderen en jongeren in de omliggende gemeenten, maar zijn van mening dat die uitstraling niet positief is.

De gesprekken Stadsdiensten • Er is te weinig inspraak van kinderen en jongeren in het stedelijk beleid. Wel worden er enkele initiatieven ve rnoemd. De kindergemeenteraad is een goed instrument voor inspraak van kinderen in het beleid. Men ziet m ogelijkheden om de werking ervan nog te verbeteren. Kinderen worden bevraagd over het aanbod van cursussen en sportkampen. Bij de aanleg van het skatepark waren jongeren structurele partners. Het resultaat hiervan is een intensief gebruik van het skatepark door jongeren. De jeugddienst geeft kinderen en jongeren de mogelijkheid om hun mening te geven via formulieren over bepaalde ‘events’. • Een concrete verbetering ziet men mogelijk op vlak van bibliotheek. Zij heeft een aanbod voor scholen in klasverband. Hierbij is er echter geen betrokkenheid van kinderen, enkel van leerkrachten. In de toekomst kunnen kinderen hierover ook geconsulteerd worden. Ook het steunpunt onderwijs werkt voornamelijk samen met sch olen, dus is er veel samenwerking met leerkrachten in plaats van betrokkenheid van kinderen. • Sommige communicatie wordt afgestemd op kinderen, bijvoorbeeld ‘Vlieg’ in het kader van cultuur. De nood aan communicatie met kinderen wordt in vraag gesteld. Is dit zinvol? Is het niet voldoende wanneer men over het aanbod voor kinderen communiceert met de ouders? De sportdienst zit tegenwoordig op Facebook en communiceert zo op maat van kinderen en jongeren. In september komt er ook een mobiliteitscampagne waarbij de communicatie via Facebook zal lopen. Kinderen en jongeren Bedenkingen van de jeugdraad: • De jongeren uit de jeugdraad hebben een expliciet gebrek aan inspraak ervaren in verband met de nieuwe politiecodex en het uitschrijven van GAS-boetes. Bedenkingen van de toetsgroep kinderen: • De kinderen uit de toetsgroep geven aan dat ze meehelpen hun buurt te verbeteren door het planten van bloemen, vuil op te rapen en behoeftigen te helpen. • De kinderen zeggen dat ze onvoldoende betrokken worden bij plannen en beslissingen over hun stad of buurt (11 kinderen zeggen dat dit nooit gebeurt, 5 antwoorden met soms, 4 met meestal en geen enkel kind zegt altijd betrokken te worden). Ze sporen wel hun ouders aan om bijvoorbeeld enquêtes in te vullen, deel te nemen a an buurtoverleggen, straatbarbecue,… De kinderen geven aan dat ze hun mening willen geven over budgetten voor initiatieven voor kinderen en jongeren, maar dat er over het algemeen niet naar gevraagd wordt. • De kinderen hebben al iets gehoord over de rechten van het kind, maar ze vatten de betekenis ervan niet echt. Bedenkingen van de toetsgroep jongeren: • De jongeren uit de toetsgroep geven aan dat ze nooit betrokken worden bij de plannen en beslissingen die over hun stad of buurt genomen worden. Één jongere geeft aan ooit bevraagd te zijn geweest over de werking van de school, maar hier nooit een resultaat of gevolg van gezien heeft. • Ze zouden het goed vinden mocht er vaker naar hun mening gevraagd worden. Wanneer de jongeren vragen hebben voor de stad, zouden ze naar de burgemeester stappen of vragen naar de betrokken dienst via de infobalie aan het stadhuis.


p40 | 66

Participatie en burgerschap in Hasselt uitgedaagd Uit alle bronnen blijkt dat kinderen en jongeren te weinig betrokken worden bij en inspraak krijgen in beslissingen van de stad. Dit is een duidelijk werkpunt voor het stadsbestuur. Hierin investeren zou een grote stap betekenen naar een kindvriendelijker beleid.

Kennis van de leefwereld De cijfers We vonden geen beschikbare cijfers met betrekking tot de kennis van de leefwereld van kinderen en jongeren in Hasselt. In het beste geval kan iedereen die professioneel of vrijwillig in aanraking komt met kinderen en jongeren, de leefwereld van kinderen en jongeren inschatten.

De vragenlijst Ja

Neen

Aantal

+

+/-

-

Zijn alle beschikbare gegevens over kinderen, jongeren en gezinnen verzameld in een centrale databank?

2

3

5

1

1

0

Verzamelt de stad zelf gegevens over kinderen, jongeren

8

2

10

4

2

0

1

5

6

1

1

0

Bevatten de gegevens ook informatie van kinderen en jongeren die in de illegaliteit leven?

1

6

7

0

1

1

Stelt de stad een rapport met gegevens over kinderen,

1

6

7

0

1

0

4

5

9

1

1

2

3

5

8

1

1

1

3

5

8

2

1

0

en gezinnen? Geven de beschikbare gegevens de stad de mogelijkheid om een vergelijkende analyse te maken van de leefomstandigheden van kinderen, jongeren en gezinnen (in verschillende buurten) van de stad?

jongeren en gezinnen ter beschikking aan het maatschappelijk middenveld/het brede publiek? Worden er inspanningen geleverd om het publieke bewustzijn van de rechten van het kind te verhogen (sensibilisering)? Zijn er opleidingsprogramma’s/vormingen voor alle personen die werken met kinderen en jongeren (inclusief artsen, verplegers, advocaten, rechters, politie, psychologen, sociaal werkers, …)? Is er een ombudspersoon voor kinderen en jongeren in de stad?

Ongeveer evenveel mensen denken dat er inspanningen worden geleverd om het publieke bewustzijn van de rec hten van het kind te verhogen (sensibilisering) als er mensen zijn die denken dat er geen inspanningen worden geleverd. Opvallend is dat de respondenten die aangeven dat er inspanningen zijn, zij bijna alle inspanningen matig tot slecht vinden. Er is daarenboven onenigheid of er opleidingsprogramma’s/vormingen zijn voor personen die werken met kinderen en jongeren; en of kinderen, jongeren en hun ouders hebben gehoord over de rechten van het kind op de (lokale) publieke televisie of radio of andere media. Tenslotte wordt de kennis van ambtenaren over de rechten van het kind negatiever ingeschat door respondenten die wel voor de stad werken, als zij die niet voor de stad werken. Er is geen informatie beschikbaar over kinderen en jongeren die in de illegaliteit leven.


p41 | 66

De stad stelt geen rapport ter beschikking aan het maatschappelijk middenveld of het brede publiek met gegevens over kinderen, jongeren en gezinnen.

Kennis van de leefwereld in Hasselt uitgedaagd Met betrekking tot de kennis van de leefwereld van kinderen en jongeren, hebben we enkel de resultaten uit de vragenlijst ter beschikking. Hieruit blijkt dat er op dit moment onvoldoende gebeurt rond dit thema. Het lijkt aa ngewezen dat de stad hierin meer investeert. We bevelen echter aan om eerst dieper uit te zoeken of de resultaten uit de vragenlijst ook breder gedragen worden.


p42 | 66

Uitdagingen Op basis van fase 1 van deze analyse werd, in overleg tussen de jeugddienst en VVJ, bepaald welke beleidsuitd agingen opgenomen worden voor verdere analyse. Immers, ook al zijn alle negen de thema’s belangrijk, een stad kan beter inzetten op enkele zaken die ze wil realiseren. Dit na een grondige bevraging en in aanvulling op zaken die al in meer of mindere mate gepland of lopende zijn. Op deze manier leidt deze analyse tot ‘extra beleid’. Op deze manier maken we na fase 1 een onderscheid tussen prioritaire en algemene beleidsuitdagingen.

Algemene uitdagingen Deze uitdagingen komen voort uit fase 1. De stad zet hier niet prioritair op in en de redenen daarvoor zijn: • Omdat er al heel wat gepland of lopend beleid is dat in ieder geval een positief effect zou moeten hebben op deze uitdagingen en/of • Omdat de stadsadministratie een lopend beleid heeft waarbinnen op korte termijn nog geen nieuwe doelstellingen of acties mogelijk zijn en/of • Omdat de impact van het stadsbestuur maar beperkt van aard is binnen dit thema • Omdat dit niet acuut bleek in de ogen van kinderen en jongeren (uit fase 1). Uiteraard kunnen alle uitdagingen meegenomen worden bij de opmaak van het strategische meerjarenplan begin 2013. De algemene uitdagingen bevatten immers wel wat concrete suggesties om op te nemen in het meerjarenplan, we brengen deze in dit hoofdstuk onder de aandacht. De prioritaire uitdagingen zullen tegen dan dieper uitgewerkt zijn in fase 2.

Wonen Betaalbaar en kindvriendelijk wonen wordt in Hasselt steeds moeilijker. Er is te weinig opvolging over de (kwaliteit van de) woonomgeving van kinderen en jongeren. Een ander pijnpunt omtrent wonen in Hasselt, is de sociale woningmarkt. Er zijn lange wachtlijsten en de huizen zijn niet afgestemd op de noden van kinderen en jongeren, eerder op de noden van ouderen. Het is aangewezen om de jeugddienst sterker te betrekken bij het woonbeleid.

Mobiliteit Bij de inrichting van de openbare ruimte mag meer rekening gehouden worden met de zwakke weggebruiker. Een aantal concrete plaatsen zouden zeker aangepast kunnen worden op vlak van verkeersveiligheid. De jeugddienst moet knelpunten i.v.m. verkeersveiligheid van de schoolomgeving melden aa n en bespreken met de dienst mobiliteit van de stad. De stad zou ook fluovestjes kunnen aankopen en aanbieden aan jeugdverenigingen. Op vlak van openbaar vervoer komt duidelijk naar voor dat het avondaanbod van De Lijn te beperkt is. Een toename van de frequentie van de avondlijnen is een duidelijke nood die zowel door het middenveld als door de jeugdraad wordt aangevoeld. We bevelen aan dat de stad, die voor het overige wel bekend staat om zijn gratis openbaar vervoer binnen de stad, met De Lijn samen zit om hieraan tegemoet te komen.

Onderwijs Twee pijnpunten komen naar voor in verband met het onderwijs in Hasselt. Een eerste pijnpunt is pesten op school. Alle bronnen geven aan dat hieraan nog veel kan gebeuren. Het middenveld geeft aan voorstander te zi jn van programma’s rond pesten die structureel worden ingebouwd, en dit niet enkel in scholen maar ook bij ouders en de omgeving. Bovendien moet er gewerkt worden aan de houding en motivatie van leerkrachten met betrekking tot pesten. Als leerkracht zou omgaan met pesten een basishouding moeten zijn. Bovendien is het belangrijk dat de school een voorbeeldrol speelt.


p43 | 66

Een tweede pijnpunt is het aanbod alternatief onderwijs voor kinderen en jongeren die niet naar school kunnen. Dit aanbod is momenteel onvoldoende. Onderwijs is een basisrecht voor alle kinderen en jongeren, en het is dan ook aanbevolen dat het stadsbestuur werkt aan dit hiaat in het onderwijsaanbod.

Vrije tijd & ruimte Uit de cijfers blijkt dat er in Hasselt veel groene ruimten zijn. Toch geven zowel een eerder hoog aandeel van de respondenten van de vragenlijst als de sportdienst, het middenveld en de jeugdraad aan dat dit niet het geval is. Ligt dit aan de perceptie die men heeft, springen de aanwezige groene ruimten in de stad niet voldoende in het oog? Of bestaat er toch een reëel tekort aan groene ruimten? Een volgende uitdaging vormen de aanwezige speelruimte en ruimte voor jongeren, en de inrichting ervan . Bij de inrichting van speelruimtes wordt enkel gekeken naar de jongere kinderen, en is er te weinig aanbod voor jongeren. Voor kinderen en jongeren met een beperking zijn er te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen. Hierop dient de stad sterker in te zetten. Tot slot blijkt er ook enige wrevel te bestaan over de GAS-boetes. De jongeren van de jeugdraad stellen dat ze hierin niet gehoord worden en vragen expliciet om hierover samen te zitten met de korpschef. Ze achten het opportuun dat het stadsbestuur en andere belanghebbenden aanwezig zijn bij dit gesprek. Dit om gedragenheid te creëren.

Veiligheid en bescherming Pesten is een problematiek die sterk naar boven komt binnen dit onderzoek. Er bestaat een zekere twijfel of kinderen en jongeren in Hasselt wel voldoende op de hoogte zijn van de geva ren van internet. Er bestaan al acties om hierop in te spelen, maar blijkbaar voldoen die nog niet.

Gezondheid en welzijn Een duidelijke problematiek omtrent het welzijn van kinderen en jongeren in Hasselt, is de pestproblematiek. Er is een brede gedragenheid onder alle geconsulteerde bronnen dat hierin geïnvesteerd moet worden. Vanuit de stad kan er concreet tegemoet gekomen worden aan de nood die er bestaat aan meer vorming van begeleiders van kinderen (leerkrachten, leiding van jeugdverenigingen,...) en aan sensibilisering omtrent de problematiek. Een tweede aanbeveling luidt dat de stad meer kan inzetten op tegemoetkomen aan noden en behoeften van kinderen en jongeren met een handicap. (Speel)faciliteiten aanpassen aan deze kinderen, het aanbod vanuit de stad toegankelijker maken en investeren in vorming van begeleiders die werken met kinderen en jongeren met een handicap zijn drie mogelijke pistes waarop gewerkt kan worden.

Kennis van de leefwereld Hierover hebben we enkel de resultaten uit de vragenlijst ter beschikking. Hieruit blijkt dat er op dit moment onvoldoende gebeurt rond dit thema. Het lijkt aangewezen dat de stad hierin meer investeert . We bevelen aan om eerst dieper uit te zoeken of de resultaten uit de vragenlijst ook breder gedragen worden.


p44 | 66

Prioritaire uitdagingen De prioritaire uitdagingen worden verder uitgewerkt aan de hand van dieptebevragingen en leefwereldonderzoek bij kinderen en jongeren in fase 2 van deze pilootstudie.

Participatie en burgerschap Uit alle bronnen blijkt dat kinderen en jongeren te weinig betrokken worden bij en inspraak krijgen in beslissingen van de stad. Dit is een duidelijk werkpunt voor het stadsbestuur. Hierin investeren zou een grote stap betekenen naar een kindvriendelijker beleid: • Over het algemeen kan gesteld worden dat de mening van kinderen en jongeren te weinig wordt meegenomen in beslissingen, plannen, budgetteringen,… van de stad. • Een andere uitdaging vormt de betrokkenheid van kinderen en jongeren bij het plannen, ontwerpen en verbet eren van de stad en de openbare ruimte. • Teneinde mogelijkheden van participatie van kinderen en jongeren uit te breiden en constant te bewaken is het aangewezen dat de jeugddienst betrokken wordt bij het algemene beleid zodat zij de vinger aan de pols kunnen houden (zie ‘Mobiliteit’ en ‘Wonen’). Daarnaast wijzigt in 2013 het decreet Lokaal Jeugdbeleid. De opmaak van een jeugdbeleidsplan zal niet meer ve rplicht zijn, waardoor ook geen stuurgroep of verplichte participatie meer nodig is om dit plan op te maken . De enige participatieve verplichting blijft de werking van de stedelijke jeugdraad. Dit gegeven versterkt de nood om dit luik verder uit te zuiveren.

Inrichting van ruimte met oog op sociale functies Een prioritaire uitdaging vormt de aanwezige speelruimte en ruimte voor jongeren, en de inrichting ervan. Bij de inrichting van speelruimtes wordt enkel gekeken naar de jongere kinderen, en is er te weinig aanbod voor jong eren. Bij jongeren is vooral sociaal samenzijn en ontmoeting van belang, een speeltuin lost deze nood niet op. Voor kinderen en jongeren met een beperking zijn er te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen, ook hierop dient de stad sterker in te zetten. Als laatste toevoeging herhalen we de nood aan avond- en nachtverbindingen van De Lijn, de sociale functie en ontmoeting worden versterkt als kinderen en jongeren op de plaatsen van voorkeur geraken.


p45 | 66

FASE 2 Leefwereldonderzoek


p46 | 66

Inleiding In een tweede fase wordt er op enkele van de thema’s, namelijk die thema’s die als prioriteiten naar voor kwamen uit de eerste fase, dieper ingegaan met kinderen en jongeren. Vanuit hun belevingswereld formuleren we uitdagingen en schuiven we oplossingen naar voor, dit uiteraard steeds in overleg met de stad en de betrokken diensten. We hernemen eerst de gekozen prioriteiten, vooraleer we ingaan op de methodieken die gebruikt werden om de prioritaire thema’s te bevragen bij kinderen en jongeren in Hasselt.

Prioriteiten De prioritaire uitdagingen die voortgekomen zijn uit fase 1, worden verder uitgewerkt aan de hand van dieptebevragingen en leefwereldonderzoek bij kinderen en jongeren in fase 2 van deze pilootstudie. In Hasselt werden op basis van de analyse uit fase 1 de thema’s ‘participatie en burgerschap’ en ‘inrichting van ruimte met oog op soci ale functies’ gekozen als prioritaire uitdagingen om aan te pakken op de weg naar een kindvriendelijk Hasselt.

Participatie en burgerschap Betrokkenheid en inspraak van kinderen en jongeren met betrekking tot beslissingen van de stad, vormen een duidelijk werkpunt voor het stadsbestuur. Uit fase 1 blijkt dat de mening van kinderen en jongeren over het algemeen te weinig wordt meegenomen in beslissingen, plannen, budgetteringen,… van de stad. Concreter vormt de betrokkenheid van kinderen en jongeren bij het plannen, ontwerpen en verbeteren van de stad en de openbare ruimte een uitdaging. Om de mogelijkheden van participatie van kinderen en jongeren uit te breiden en structureel te bewaken, is de betrokkenheid van de jeugddienst van de stad bij het algemeen beleid een belangrijke voorwaarde, zodat de jeugddienst de vinger aan de pols kan houden. Ook het feit dat in 2013 het decreet lokaal jeugdbeleid wijzigt, versterkt de nood om dit luik verder uit te zuiveren. De opmaak van een jeugdbeleidsplan zal niet meer verplicht zijn, waardoor er ook geen stuurgroep of verplichte participatie meer nodig is om dit plan op te maken.

Inrichting van ruimte met oog op sociale functies Ook de aanwezige speelruimte en ruimte voor jongeren, en de inrichting ervan, vormt een prioritaire uitdaging in Hasselt. Uit fase 1 is immers gebleken dat bij de inrichting van speelruimtes enkel gek eken wordt naar jongere kinderen, en er te weinig aanbod is voor jongeren. Bij jongeren is het ontmoetingsaspect erg belangrijk bij de inrichting van ruimte. Dit aspect wordt echter vaak over het hoofd gekeken. Hierdoor maken jongeren op dit moment gebruik van speelruimte voor jongere kinderen. Samen-gebruik van deze speelruimte blijkt echter niet makkelijk te zijn. Bijkomend zijn er voor kinderen en jongeren met een beperking te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen en is het aanbod avond- en nachtverbindingen van De Lijn te beperkt.

Gebruikte methodieken De analyse die gebeurt binnen fase twee van de pilootstudie Kindvriendelijke Steden, betreft een kwalitatieve analyse. De bedoeling van deze analyse is niet om veralgemeenbare resultaten op te leveren. Wel willen we aan de hand van verschillende bevragingsmethodieken een diepgaand beeld verkrijgen van de beleving, de ervaringen en ideeën van kinderen en jongeren op vlak van de gekozen prioriteiten. In Hasselt werden 5 verschillende methodieken ingezet om de thema’s ‘participatie en burgerschap’ en ‘inrichting van ruimte met oog op sociale functies’ te bevragen bij de Hasseltse kinderen en jongeren.


p47 | 66

Praatkaarten Aan de hand van praatkaarten werden groepsgesprekken gehouden met 70 kinderen (3 tot 11 jaar). Er werden platen getoond waarop diverse afbeeldingen te zien waren (bv. Een kind dat leert fietsen, kinderen die ruzie m aken, een kind op een schommel,…). De kinderen konden per kaart vertellen wat ze zagen. Drie sessies gingen door binnen de buitenschoolse kinderopvang en vier sessies binnen de Babbeldoos (naschoolse taalstimulering voor anderstalige kinderen) van het Steunpunt Onderwijs en Opvoeding. Bemerkingen m.b.t. gebruik van deze methodiek: Het was niet altijd even makkelijk om een gesprek op te zetten met de allerkleinsten (3- en 4-jarigen) en met anderstalige kinderen. Het moet al zeer concreet gemaakt worden opdat kinderen iets vertellen. De kaarten gaven wel de mogelijkheid om bepaalde vragen concreet te maken maar zelfs dan bleken deze twee doelgroepen nog moeilijk te bevragen. Ze kunnen wel omschrijven wat ze op de kaarten zien staan en wat er gebeurt, maar zeer diep doorvragen hierop bleek moeilijk. De kinderen begrijpen het niet altijd even goed, kunnen zich niet goed uitdrukken en haken af. Het concentratievermogen van de kleinste kinderen bleek tevens beperkt.

Fototochten Met 43 kinderen van 4 tot 12 jaar ging men op groepswandeling doorheen de wijk met als opdracht de mooiste en lelijkste plekken van de wijk te fotograferen. Er gingen vijf tochten in samenwerking met de buitenschoolse kinderopvang door. Bemerkingen m.b.t. gebruik van deze methodiek: Ter plekke gaan met de kinderen bleek een zinvolle methodiek, maar ook een tijdsintensieve. Idealiter wordt bij het overhandigen van de gemaakte foto’s nog een groepsgesprek opgezet, maar door de strakke timing was dit niet haalbaar. De methodiek werkte vlot en in de meeste gevallen werkten de kinderen enthousiast mee. Ook de medewerkers van de jeugddienst vonden het zinvol om samen met de kinderen op pad te gaan en aan de lijve te ondervinden wat kinderen belangrijk vinden op ruimtelijk vlak.

Filmworkshop In samenwerking met Villa Basta werden filmworkshops georganiseerd voor 141 kinderen van 6 tot 12 jaar36. De kinderen kregen de opdracht om een bepaalde problematiek in beeld te brengen en zelf een oplossing aan te re iken. Nadien werden de filmpjes in groep bekeken en werd een groepsgesprek gevoerd. Één sessie ging door met 2 kinderen van de organisatie Groep Intro, één sessie met een 30-tal kinderen 37 die islamles volgen in de Turkse Moskee. Beide sessies gingen door in samenwerking met de dienst diversiteit. De methodiek werd voor de kinderen van de Turkse Moskee enigszins aangepast. Omwille van privacyredenen werd hier niet gefilmd. De kinderen werden in drie groepen verdeeld en mochten elk een toneelstukje maken. Die werden dan aan de andere kinderen vertoond. De vier overige sessies gingen door binnen vier Hasseltse lagere scholen. De filmworkshop werd in enkele gevallen afgesloten met een babbelbox, waar de kinderen nog terecht konden met hun eventuele vragen. Bemerkingen m.b.t. gebruik van deze methodiek: Door de krappe planning van het onderzoek ging het project zeer snel van start. Hierdoor ging iets te weinig aandacht naar de inhoudelijke uitwerking en is de concrete informatie voor het onderzoek in sommige groepen eerder ste

de

beperkt. Vooral voor de jongste deelnemers (1 en 2 leerjaar) ging de workshop te snel waardoor de kinderen weinig inhoud gaven. Door de beperkte tijd tijdens de workshop stond het filmen voorop en was er weinig tijd voor een diepgaand gesprek m.b.t. het thema in kwestie en was er soms ook minder ruimte voor creativiteit. De groepen waren soms te groot waardoor de begeleiding niet altijd even makkelijk verliep. De setting bepaalde sterk de creativiteit van de kinderen. In de moskee waren de kinderen iets meer geremd in hun creativiteit en waren er onduidelijkheden omtrent het verloop van de workshop. In sommige scholen was de ruimte te beperkt (bv. door slecht weer enkel de gang beschikbaar). Verder weg van school of buiten de schoolmuren gaan filmen 36 Er deed ook één 15-jarige mee aan deze inspraaksessie. 37 Exacte cijfers ontbreken.


p48 | 66

gebeurde eerder weinig. Een positieve vaststelling die werd gedaan bij het gebruik van deze methodiek was dat kinderen die normaal heel stil waren in de klas, bij het maken van de films uit hun schulp kwamen.

Spel G4 In samenwerking met het Centrum voor Informatieve Spelen (CIS) werd een bestaand spel aangepast volgens de gekozen prioriteiten. In verschillende sessies op verschillende momenten speelden in totaal 102 jongeren dit spel (G4) een gemeenteraad na. Ze werden ingedeeld in vier groepen (vier partijen). Tijdens de gemeenteraden bepalen de partijen het gemeentebeleid en trachten ze een achterban te vinden voor hun voorstellen die tijdens de parti jvergaderingen worden uitgewerkt. Acht sessies gingen door binnen de middelbare scholen 38 en twee sessies binnen het jeugdwerk (KSJ Tuilt en Arktos Runkst). Binnen de scholen werkte deze methodiek goed, wellicht omwille van de schoolse context. Ook binnen de vrijetijdswerking van Arktos werd het spel geïntroduceerd, maar daar bleek de methodiek minder bruikbaar. In plaats van het spel G4, is men daar o vergegaan op een stellingenspel (zie verder). Bemerkingen m.b.t. gebruik van deze methodiek: De keuze van de projectvoorstellen gebeurde niet altijd eenduidig. In sommige gevallen gebeurde de keuze lukraak en in andere gevallen werd het project gekozen dat het beste aansloot bij de eigen leefwereld. Ook bij het stemmen wisselde het proces. In sommige groepen werd gestemd op de projecten van vrienden of werden op voorhand deals gesloten (‘als jij op mij stemt, dan stem ik op jou’) terwijl het in andere gro epen om een onderbouwde stem ging. De methodiek werkte niet altijd even goed bij alle jongeren. Mogelijke redenen hiervoor zijn interesse van de jongeren, taalvaardigheid en leeftijd. Het verloop van de sessie varieerde ook van groep tot groep. Soms moest er een bijsturing gebeuren door gebrek aan interesse (groep jongeren van Arktos) of door de beperkte tijd. De begeleiding door het CIS verliep goed en professioneel.

Stellingenspel Binnen de vrijetijdswerking van Arktos (professionele vormingsorganisatie voor maatschappelijk kwetsbare jongeren) werd in twee sessies een open groepsgesprek opgezet bij 14 jongeren tussen 12 en 15 jaar oud. Dit gebeurde aan de hand van zes stellingen: • Er is voldoende openbaar vervoer waardoor ik mij makkelijk kan verplaatsen van en naar school, sportclub, vrienden, centrum, naburige gemeenten,… • Ik word voldoende betrokken in de zaken die mij aangaan (bv. Wat ik kan en mag in mijn vrije tijd, zakgeld, taken die ik thuis moet doen,…) • Ik voel mij verbonden met mijn buurt (bv. Als een buur hulp nodig heeft, help ik) • Ik kan voldoende hangen/spelen, samenkomen met vrienden, sporten, uitgaan,… • Ik heb nooit last van onvriendelijke reacties van anderen • Hasselt is een fijne stad om te wonen Ter afsluiting van het gesprek werd nog de vraag gesteld ‘Stel dat je 5.000 euro krijgt, wat zou je dan doen voor de jongeren van je buurt? Bemerkingen m.b.t. gebruik van deze methodiek: Deze methodiek, open met elkaar praten al hangend in de zetel, sloot aan op de leefwereld van de jongeren. Toch mag de groep niet te groot zijn en mag het gesprek niet langer dan een uur duren. Dan worden de jongeren ong eduldig. Een ander aandachtspunt was om niet enkel de mondige jongeren aan het woord te laten, maar iedereen een kans te geven iets te zeggen.

38 Enkele jongeren waren ouder dan 18.Niet alle jongeren wonen in Hasselt.


p49 | 66

Analyse Profiel bevraagde kinderen, tieners en jongeren In totaal werden 370 kinderen en jongeren bevraagd. 130 kinderen, of 35 %, gaven aan dat hun ouders of één van hun ouders van buitenlandse origine is. 83 van deze kinderen benoemde hun origine als volgt 39: de

Turks – 1/2 Turks

11 – 9

de

Marokkaans – 1/2 Marokkaans

17 – 2

Pakistani

9

Indisch

5

Grieks

4 de

Pools – 1/2 Pools

3–1

Tsjechisch

3

Joegoslavisch

3

Afghaans

3 de

Afrikaans – 1/2 Afrikaans

2–1

Egyptisch

2

Nederlands

2

Bulgaars

1

Albanees

1

Servisch

1

Somalisch

1

Italiaans

1

de

1

1/2 Engels

De verhouding jongens - meisjes bedraagt 208-162. De leeftijdsverdeling wordt weergegeven in onderstaande tabel:

Leeftijd

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Aantal

11

18

24

25

37

20

66

43

8

11

Leeftijd

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

Aantal

10

4

11

19

19

21

14

6

2

1

Inrichting van ruimte met oog op sociale functies In de consultatie van kinderen en jongeren over dit prioritaire thema hebben we in eerste plaats nagegaan hoe kinderen en jongeren de publieke ruimte als ontmoetingsruimte beleven. Tijdens de gesprekken bleek dat deze vraagstelling voor hen onlosmakelijk verbonden is met de manier waarop ze op deze plekken geraken (mobiliteit) en het al dan niet georganiseerde aanbod in die publieke ruimte (vrije tijd). In het onderstaande overzicht van de resultaten komen dus ook deze twee thema’s aan bod.

39 Dit zijn antwoorden die de kinderen zelf gaven en zijn dus een eigen ‘perceptie’ (bv. Joegoslav isch, Afrikaans).


p50 | 66

Verkeer en mobiliteit Kinderen hechten binnen het thema mobiliteit en verkeer voornamelijk belang aan veilig verkeer en veilige verkeerssituaties, jongeren aan een goed aanbod openbaar vervoer. In sommige buurten is de verkeerssituatie héél gevaarlijk volgens de kinderen. Die onveilige verkeerssituaties komen steeds naar boven in de bevragingen over mobiliteit. Het stadsbestuur moet hier meer aandacht aan schenken volgens hen. Kinderen hechten bijvoorbeeld veel belang aan veilige fietspaden. In Stevoort zijn de fietspaden heel gevaarlijk aangelegd en op sommige plaatsen zijn er zelfs helemaal geen fietspaden. De kinderen die meededen aan de bevraging vanuit de Turkse Moskee stellen een betere afbakening voor van fietspaden en voe tpaden. Ook duidelijke oversteekplaatsen vinden kinderen belangrijk; dit komt in verschillende bevragingen naar voren. Sommige zebrapaden zijn niet duidelijk voor automobilisten en op sommige cruciale locaties zijn er zelfs geen zebrapaden (bv. van school naar kinderopvang). Één kind dat mee deed aan een fototocht, is rolstoelgebruiker en gaf aan dat het oversteken in de dorpskern niet toegankelijk is voor rolstoelgebruikers. Ze geraken moeilijk aan de andere kant van de weg. Ook auto’s die bij het aanschuiven aan het verkeerslicht het zebrapad belemmeren, maken dat rolstoelgebruikers erg moeilijk tot aan de overkant kunnen manoeuvreren. Een andere gevaarlijke verkeerssituatie in Hasselt die wordt aangehaald, zijn de lichten tegenover het Leopoldplein. Die zijn heel slecht afgesteld, waardoor het gevaarlijk is om hier met de fiets over te steken. De kinderen geven aan dat auto’s vaak te snel rijden, maar dat de fietsers ook op het verkeer moeten letten. Wanneer gevraagd wordt wat oplossingen kunnen zijn om de auto’s trager te doen rijden, geven ze volgende voorbeelden: heuveltjes, rode lichten, de politie roepen. De jongere kinderen (3-12) mogen van hun ouders op straat fietsen en hebben bijna altijd een eigen fiets, maar fietsen gebeurt wel veilig: de kinderen dragen fietshelmen en flouvestjes en ze moeten op het fietspad fietsen. Aan openbaar vervoer geven kinderen weinig aandacht tijdens de bevragingen. Enkel zeven 8- tot 10-jarigen halen dit thema aan. Ze zeggen dat ze van het openbaar vervoer eerder weinig gebruik maken. Soms gebruiken ze het openbaar vervoer om een keertje naar de stad te gaan als het te druk is, maar de meesten gaan met de auto naar de stad. Bij jongeren is het openbaar vervoer dan weer een erg belangrijk thema. De jongeren binnen de vrijetijdswerking van Arktos geven aan dat ze het openbaar vervoer veel gebruiken. Ze vinden het heel belangrijk dat de bussen gratis zijn in Hasselt. Dat er stemmen opgaan om de gratis bussen af te schaffen, vinden ze dan ook erg jammer. Minpunt aan het Hasseltse openbaar vervoer zijn de overvolle bussen; soms kan je zelfs niet meer instappen. De jongeren stellen dan ook voor om tijdens de spitsuren meer bussen te voorzien. Ook na 20u30 zou er wat meer aanbod mogen zijn. Dat er nog wel wat werk is aan het busnetwerk in Hasselt wordt ook door andere jongeren bevestigd en is zelfs een erg breed gedragen mening. Uit de bevragingen blijkt dat alle jongeren busvervoer erg belangrijk vinden. Jongeren willen goedkoop vervoer, meer bussen in het weekend, tijdens de spits en ’s avonds (tot 24u want “Het is niet fijn als je op je ouders moet rekenen voor je vervoer”). Daarnaast vinden jongeren ook dat er meer bushaltes moeten zijn in de aangrenzende gemeentes en naar Genk/Tongeren/Noord-Limburg en dat er meer busvervoer moet zijn naar ontmoetingsplekken voor jongeren (bv. Kinepolis). De jongeren zien hiervan ook voordelen voor de ruimere samenleving in: er is meer werkgelegenheid (het aantal buschauffeurs moet stijgen), er zijn minder files en er zullen minder verkeersongevallen gebeuren omdat meer mensen hun auto thuis laten. Niet enkel Hasseltse jongeren vinden het openbaar vervoer een prioriteit, ook de jongeren die van andere gemeenten komen maar de bus naar Hasselt nemen om naar school te gaan. Zij stellen voor om een soort ‘Buzzypas voor Limburg’ te maken, waardoor alle jongeren van Limburg gratis het openbaar vervoer kunnen nemen i.p.v. enkel de Hasseltse jongeren. Buschauffeurs mogen van jongeren tot slot gerust ook wat vriendelijker zijn, en minder snel rijden. Kinderen en jongeren vinden het vaak te druk op straat, bijvoorbeeld op de Kuringersteenweg. Kinderen zouden het fijn vinden als de burgemeester hier iets aan zou doen. In het spel G4 deden enkele jongeren het voorstel om het dorpsplein autovrij te maken, zodat de cafés er terrassen op kunnen plaatsen. Autovrije straten zijn ook mooi-


p51 | 66

er, wat dan weer meer toeristen en bezoekers kan aantrekken. Andere jongeren zijn dan weer niet te vinden hiervoor. ‘Die paar auto’s zullen de CO2-uitstoot niet terugdringen en bovendien zou hierdoor het plein moeilijker toegankelijk zijn voor mensen met een handicap’. Wel zouden ze, als compromis, willen dat er een goede verbinding is met de bus van en naar de dorpskern. Tot slot blijkt bij 14- tot 18-jarigen ook de nood te bestaan aan extra fietsen- en brommerstallingen; die zijn er te weinig. Overdekte fietsenstallingen zijn er zelfs helemaal niet in Hasselt zeggen jongeren.

Inrichting openbare ruimte Kinderen en jongeren vinden dat drie zaken noodzakelijk aanwezig moeten zijn in de openbare ruimte: Veel groen op straat, hangen ontmoetingsplekken in de buurt voor jongeren en speelpleinen in de buurt voor kinderen. Uit de fototocht blijkt dat kinderen over het algemeen tevreden zijn over hun wijk, hoewel de kinderen van BKO Kiewit (11 kinderen van 7 tot 12) toch ook wel aangeven dat de straten in hun wijk er verouderd uitzien. Dit groe pje benadrukt tevens dat ze het leuk vinden dat er in hun omgeving ook winkels zijn zoals een apotheek, een krantenwinkel voor snoepjes, een bakker,… Een onderwerp dat leeft bij de bevraagde jongeren, is het mooier maken van pleinen en straten door overal blo emen, struiken en bomen te planten. Zo zou de stad mooier worden, en zouden ook meer toeristen aangetrokken kunnen worden. Deze actie zou wel wat kosten, maar hiervoor hebben jongeren creatieve oplossingen. Zo zouden ze het onderhoud en de beplanting laten doen door de scholen of jeugdverenigingen. Mogelijk gevolg hiervan kan zijn dat de kinderen en jongeren die hieraan meewerken, fier zijn op het resultaat en er daardoor ook meer zorg voor zouden dragen. De jongeren zouden ook buurtbewoners aanspreken voor het onderhoud van groen en pleintjes. Ook vrijwilligers of werklozen kunnen hiervoor ingezet worden. Een ander groepje jongeren doet het voorstel om inkomsten van de ondergrondse parkings hiervoor aan te wenden, of festivals te organiseren en met de opbrengst daarvan het groen te onderhouden. Toeristen zouden voor het busvervoer een kleine vergoeding kunnen betalen, wat ook zou kunnen besteed worden aan meer groen in de stad. Groene (eventueel open) ruimte blijkt ook heel belangrijk voor kinderen, niet in het minst om er een avontuurlijke invulling aan hun spel mee te kunnen geven. Een buurt die hier op goed geëvalueerd wordt, is Runkst. H ier zijn voldoende groene zones, met open ruimtes die voor iedereen toegankelijk zijn. Het Rongeseplein is een voorbeeld van een plein waarover de kinderen positief zijn: het plein is rustig gelegen en bereikbaar via een smal paadje tussen de huizen. Andere leuke pleinen zijn het Sint-Hubertusplein, het speelterrein aan het ontmoetingscentrum (Runkstersteenweg) en aan de buitenschoolse kinderopvang (Boomkensstraat). De bevraagde jongeren vinden dat er voor kinderen meer speelterreinen mogen aangelegd worden. Ook de kinderen zelf vinden dat (zie ook ‘vrije tijd en fysieke ruimte om te spelen en rond te hangen’). De stad moet genoeg ruimte en budget voorzien voor de aanleg van meerdere speelpleinen. Deze ruimte kan het bestuur inplannen in het ruimtelijk structuurplan. Ook oude speelpleinen moeten vervangen en terug in orde gebracht worden, vinden jongeren. Een groepje jongeren stelt dat ze liever ‘heel veel pleintjes verspreid over Hasselt’ willen in plaats van een groot speelplein op één plek. Ze geven bovendien aan dat de stad reclame moet maken voor bestaande speelinfrastructuur, zodat kinderen weten waar ze terecht kunnen om te spelen en/of te sporten. Dat kinderen soms niet goed weten waar ze kunnen spelen in de stad, bleek uit de fototochten die plaats vonden en waar begeleidsters dit vast stelden. Ook daar kwam het voorstel om samen met kinderen de aller-leukste plekjes in de buurt te zoeken en deze nadien op kaart te zetten (zie ook ‘vrije tijd en fysieke ruimte om te spelen en rond te hangen’). Bijna alle bevraagde jongeren blijken erg te vinden voor verschillende ontmoetingsplekken in het centrum van de stad, waar jongeren kunnen samen komen. Zo kunnen ze hun sociale contacten onderhouden en spenderen ze meer tijd buiten. Zowel Hasseltse jongeren als niet Hasseltse jongeren die school lopen in Hasselt, zijn hiervoor erg


p52 | 66

te vinden. Voor de uitwerking hiervan vinden ze dat jongeren zelf plekken mogen uitkiezen en voorstellen doen over de inrichting. Inspraak zou bijvoorbeeld via de scholen kunnen lopen. Jongeren vinden dat de stad, net als bij speelpleintjes, ruimte moet vrijhouden die specifiek moet dienen voor hangplekken. De thema’s rondhangen en hangplekken bleken erg te leven bij de Hasseltse jongeren (zie ook ‘vrije tijd en fysieke ruimte om te spelen en rond te hangen’ en ‘mentale ruimte om te spelen en rond te hangen’). Nog enkele concrete ‘aanbevelingen’ van kinderen en jongeren m.b.t. inrichting van openbare ruimte: • Het zand aan het amfitheater moet weg want komt in de schoenen. Gras zou mooier zijn. (jongeren Arktos) • Kapermolen was vroeger een mooie plek, maar nu is het er vuil en ligt er te veel nadruk op skaten. • Er staan een heel aantal gebouwen leeg in Hasselt. Enkele jongeren stellen voor dat deze beter gebruikt kunnen worden als park. Als voorbeeld geven ze de gelatinefabriek aan en de stationsbuurt. • Enkele jongeren stellen voor om een toeristische route aan te leggen langs alle plaatsen die interessant zijn voor jongeren. Deze route moet dan afgelegd kunnen worden met de fiets, het skateboard en de brommer. • Twee kinderen halen aan dat de speelplaats van school Kindercampus ‘Tuinwijk’ te weinig overdekt is. Wanneer het regent staan ze met te veel kinderen onder het afdak.

Netheid en milieu Kinderen en jongeren vinden een propere, nette buurt belangrijk en oordelen unaniem dat daaraan in Hasselt nog werk is. Duurzaamheid is een thema waarmee kinderen en jongeren bezig zijn en komt doorheen de bevragingen dan ook vaak terug, bij de verschillende groepen kinderen en jongeren. Zo vormt de vervuiling van de omgeving van kinderen en jongeren een belangrijke bezorgdheid voor hen. Glas rond de glasbak dat niet opgeruimd wordt, afval dat in steegjes en bloembakken ligt en blijft liggen, hondenpoep op de speelpleinen, sigarettenpeuken op straat,... Jongeren en vooral kinderen storen zich hier aan en geven duidelijk aan dat dit hun beleving van de openbare ruimte negatief beïnvloedt. Er moeten meer vuilbakken geplaatst worden in de stad. Ook de jongeren die bevraagd werden binnen de vrijetijdswerking van Arktos vinden dat er te we inig vuilbakken aanwezig zijn in de Hasseltse straten; ‘ze haten het’ om hun afval zelf in hun jaszak bij te houden. In Runkst staan er wel genoeg vuilnisbakken in de wijk, vinden de kinderen. In de wijk Spalbeek valt het nogal mee wat betreft afval op straat, hoewel de sigarettenpeuken op straat de kinderen wel storen. De jongeren van de buurtwerking van Arktos vinden een betere netheid van de buurt erg bela ngrijk. De wijken zouden proper en mooi moeten gemaakt worden, ‘zoals in villawijken’. Dat zou de sfeer van de buurt ook verand eren. Ze vinden wel dat er genoeg groen is in de buurt. Een frustratiepunt dat erg vaak voor komt bij de kinderen is hondenpoep op straat, op de speelpleintjes,... Aparte hondenuitlaatweides worden ook niet positief beoordeeld: deze worden te weinig onderhouden en stinken erg. De hondenuitlaatweide in Runkst ligt bovendien naast een pleintje, en zeker bij warm weer en regen stinkt het daar enorm. Enkele kinderen formuleren oplossingen die zij zien voor dit probleem: • Flikkerlichtjes in de hondenpoep zetten • Geen dieren meer verkopen • Meer bakjes en zakjes voor hondenpoep • Over de hondenpoep springen. Jongeren vinden de bestaande parken in Hasselt mooi, maar de bossen zijn wel vuil. Daar mag iets aan ondernomen worden. Ook mag er meer natuur aanwezig zijn in het straatbeeld en op pleintjes, vinden jongeren (zie ook ‘inrichting openbare ruimte’). Dat is niet enkel mooi voor het oog, maar ook goed voor het milieu stellen ze. Ook een groepje van zeven 8- tot 10-jarigen snijdt het milieuthema aan: “zomerpannekes” op de daken (= zonnepanelen) vinden ze goed omdat die goed zijn voor het milieu.


p53 | 66

Vrije tijd en fysieke ruimte om te spelen en rond te hangen Kinderen, vooral vanaf 6 jaar, hechten veel belang aan avontuur en zetten alle aanwezig elementen in tijdens hun spel. Wat betreft het huidige aanbod van speelpleintjes zijn kinderen over het algemeen tevreden, maar zijn er enkele werkpunten: er mogen er altijd meer zijn, een avontuurlijkere inrichting is welkom en niet alle kind eren zijn even goed op de hoogte van waar er juist speelplekken zijn in de stad. De allerjongsten (3 tot 6 jaar) zeggen dat ze graag fietsen, zich verkleden, schommelen en in de zandbak spelen. Kinderen vinden wel dat er te weinig zandbakken zijn. Op het wijkspeelpleintje in Kiewit is er bijvoorbeeld geen. Op het speelpleintje aan de kinderopvang in Runkst mag ook een schommel komen. Naast ‘traditionele’ speeltoeste llen, geven kleuters ook aan dat ze wel wat avontuur nodig hebben, bijvoorbeeld door in bomen te klimmen. Na school blijven de meeste 3- tot 6-jarigen thuis en kijken ze TV in plaats van buiten te spelen (zeker wanneer het slecht weer is). De jongste kinderen spelen vaker in een veilige omgeving, bijvoorbeeld in de eigen tuin of bij vriendjes thuis. Als ze op speelpleintjes spelen is dat onder begeleiding van hun ouders. Vooral het speelpleintje aan de stationsbuurt vinden ouders een gevaarlijke plek om te spelen. Kinderen zeggen dat er zwervers op het speelpleintje zitten (‘mensen met zakken’) die messen en drugs bij hebben. Spelen op straat vinden kinderen fijn, maar vaak mogen ze dat niet van hun ouders, van de opvang,… omdat dat te gevaarlijk is. Voorbeelden van gevaarlijke straten zijn Spalbeek en Stevoort. Toch gebruiken ze graag alles in het straatbeeld als spelelement: kleine paaltjes om grasveldjes parkeervrij te houden of boorden aan stoepen worden gebruikt als hindernis en als evenwichtsparcours; banken en trappen gebruiken ze om te springen; hekken en standbeelden om aan en op te klauteren; takken om strijd te voeren tegen elkaar; van bloemen worden kronen gemaakt,.. Atypische elementen op straat/voetpad zijn aanraders en maken alles onderweg veel interessanter voor kinderen. Dat kinderen van een schijnbaar saaie, niet speelse omgeving een fantastische speelplek maken, blijkt ook uit de fototocht met 7 kinderen van BKO Spalbeek (8 tot 10 jaar). Zij bezochten op hun fototocht een verlaten sch ool, en dat bleek een super speel- en fantasie-impuls. De kinderen kropen over de omheining en deden alsof ze in de jungle zaten. Er was erg veel onkruid, maar dat vonden de kinderen net heel fijn; takken werden los getrokken en als wapens gebruikt. Van deze 7 kinderen waren er 6 jongens, wat het spel vermoedelijk wel beïnvloed heeft. De bestaande speelpleintjes en speeltuinen van Hasselt vinden de meeste kinderen, zowel de jonge als de oudere kinderen, leuk. Er zijn nooit genoeg speelpleinen, zo blijkt wel. Er mogen er altijd bij komen in Hasselt, vinden veel kinderen. Enkel in de meer landelijke buurten van Hasselt (bv. Kermt en Spalbeek) maken kinderen minder gebruik van de openbare ruimte om te spelen, en lijkt er een minder grote nood te bestaan aan speelpleinen. De bestaande invulling van de speeltoestellen is leuk, maar uit de bevragingen blijkt toch ook dat kinderen vinden dat een speelplein ook best avontuurlijk mag zijn. Open plekken in hun wijk met wildgroei, struiken, takken, bomen en heuveltjes zijn misschien wel nog leuker om te spelen dan traditionele speeltoestellen. Uit één van de fototochten blijkt dat het bos rondom de speeltuin meer gebruikt wordt om te klimmen, hutten te bouwen,… dan dat ze de speeltuigen gebruiken. Een andere vaststelling is dat kinderen speeltoestellen heel divers gebruiken. Een skateramp wordt bijvoorbeeld ook als glijbaan gebruikt. Ook alle andere elementen die aanwezig zijn worden ingezet in het spel: losliggende stenen, takken, blaadjes,… Wat kinderen wel belangrijk vinden, hoe avontuurlijk hun spel ook mag zijn, is dat de toestellen op de speelpleintjes veilig zijn en niet stuk zijn. Op één van de fototochten ging een kind in een rolstoel mee. Dit kind vertelde dat speeltuinen toegankelijker mochten worden voor rolstoelgebruikers. Op dit moment zijn er te hoge stoepen, wat de toegankelijkheid verhindert. (Loslopende) honden op speelpleintjes vinden kinderen unaniem vervelend. Ook al staat er vaak een bordje op de pleintjes dat honden aan de leiband moeten, heel vaak worden die borden gewoon genegeerd. Bovendien vinden ze de hondenpoep die de honden achterlaten op straat en op de pleintjes vies (zie ook ‘netheid en milieu’).


p54 | 66

Opvallend is dat kinderen niet goed weten waar ze in hun eigen buurt, in de buurt van de kinderopvang,… kunnen spelen. Het voorstel wordt gedaan om acties op poten te zetten waarin samen met kinderen de aller-leukste plekjes in de buurt gezocht worden, en om deze nadien op kaart te zetten. Een belangrijke vaststelling die gemaakt werd is, dat kinderen van een andere nationaliteit meer belang hechten aan het ontmoetingsaspect van speelpleintjes dan kinderen met een Belgische nationaliteit. Vriendjes van school of van de Babbeldoos tegenkomen als ze gaan spelen op de pleintjes, vinden zij heel leuk. Jongeren vinden dat er momenteel te weinig activiteiten (bv. jongerenwerking, festivals, sportvoorzieningen) zijn voor hen in Hasselt. Bestaand aanbod (bv. cultureel centrum) dient bovendien jeugdvriendelijker te zijn. De jongeren die vanuit Arktos deelnamen aan de bevraging, komen uit de wijk Ter Hilst (één jongere uit de Tesch wijk). Ze vinden dat er in hun buurt maar weinig te doen is en dat het er saai is. Een aantal van hen heeft al eens voorstellen gedaan om iets te organiseren in de buurt, bijvoorbeeld een voetbaltornooi. Dit tornooi is ook effectief door gegaan. Het merendeel van de bevraagde Hasseltse jongeren is ermee akkoord dat er kan gehangen/gespeeld worden in de eigen buurt of in de nabij gelegen buurt (centrum van Hasselt), maar dat het aanbod nog niet voldoende is. Er is nog verbetering wenselijk om te kunnen en te mogen hangen op plekken (zie ook infra, ‘rondha ngen’). Ook zouden er meer sportvoorzieningen in de buurt moeten zijn. Soms moeten de jongeren te ver gaan om een sport te kunnen beoefenen. Fijne initiatieven in de stad zijn volgens de jongeren van Arktos de kermis, de fakkeltocht en straatbarbecues. De jongeren geven aan dat ze in hun vrije tijd graag sporten op de atletiekpiste, dansen, samen rondhangen, winkelen (‘Het zou tof zijn als de winkels open blijven tot 22u zoals in Antwerpen of Amsterdam’) en naar de Chiro gaan. Ook de werking van Arktos wordt erg positief ervaren. De activiteiten die er door Arktos worden aangeboden zijn fijn en tof. Maar er mag gerust meer aanbod zijn; “als Arktos gesloten is, kunnen we nergens terecht’. De jongeren merken op dat Arktos meer budget mag krijgen om meer activiteiten buiten de wijk te organiseren. Ze vinden dat ze dit verdienen. Als ze zich bijvoorbeeld goed gedragen, zou een uitstap met Arktos een super beloning zijn, vinden ze. Gaan ‘karten’, een uitstapje naar Antwerpen, bowling, gaan zwemmen, naar Hasselt Winterland gaan,… zijn uitstappen die de jongeren zien zitten. Jongeren zonder maatschappelijk kwetsbare achtergrond halen in de bevragingen aan dat jongerenwerkers hun aanbod ook mogen inzetten in niet-probleemwijken. Hasseltse jongeren geven dus een duidelijk positief signaal m.b.t. jongerenwerkingen. Sommige jongeren zijn er voorstander van om één keer per jaar een dag van de jeugd te organiseren, en dit enkel en alleen voor jongeren tussen 12 en 18 jaar. Deze dag wordt voor en door jongeren georganiseerd, en kan bijvoorbeeld de vorm aannemen van een festival. Het festival zou kleinschalig moeten blijven en goedkoop. Festi vals als Pukkelpop zijn te duur. Samen met andere organisaties (zoals sport-, jeugd- en andere verenigingen) kan deze dag op poten gezet worden, met aandacht voor lokale bands en DJ’s. Sommige jongeren hebben bemerkingen: wat met -12jarigen? En zijn er niet al genoeg initiatieven? Op en rond het Dusartplein gebeurt er bijvoorbeeld veel voor jongeren. Hasseltse jongeren vinden dat het aanbod van het cultureel centrum van Hasselt meer jeugdinteressant moet worden gemaakt. Dit kan door er recente films te spelen (“Kinepolis is te duur”), een goedkoper tarief aan te bieden en meer hippe en jeugdige initiatieven in te plannen. De infrastructuur van het CC zou ook gebruikt kunnen worden voor feesten en fuiven, en als repetitieruimte. Door het CC af te stemmen op jongeren zouden sociale ontmoetingen tussen jongeren gestimuleerd kunnen worden vinden de jongeren. Enkele jongeren geven echter wel aan dat ze dit geen prioriteit vinden in tijden van crisis.


p55 | 66

Twee jongeren van groep Intro40 beschrijven tot slot hun top 5 van ingrediënten van wat voor hen een fijne dag zou zijn: 1. 2.

Geen school hebben Naar de kermis gaan

4.

Kung Fu Lekker buiten spelen

5.

IJsjes eten

3.

Aan de jongeren van Arktos werd gevraagd wat ze zouden doen voor de jongeren van de buurt als ze een budget van 5.000 euro zouden krijgen. De voorstellen die kwamen, zijn vooral infrastructureel van aard: • Een zwembad bouwen • Een extra schaatsbaan bouwen • Een jeugdvriendelijke buurt maken met heel veel voorzieningen • Een shopping center • Een plaats waar je muziek kan gaan beluisteren zodat iedereen kan dansen • Een eigen jongerenhuis waar je o.a. games kan spelen, zonder begeleiding • Een discotheek voor tieners (zonder alcohol) • Voor iedereen een kasteel met een dikke auto. Het mooi maken, dat maakt mensen gelukkig • De trein maakt veel lawaai. Dat zou moeten veranderd worden • Paintball voor alle jongeren • Een sporthal in de wijk en een voetbalkooi. Als je nu voetbalt, vliegt de bal weg Rondhangen is een thema dat erg sterk leeft bij de Hasseltse jongeren. Maatschappelijk kwetsbare jongeren, jongens, meisjes,… alle jongeren vinden een eigen plek om samen te komen, om samen rond te hangen, elkaar te ontmoeten en sociaal contact te hebben erg belangrijk. Er zijn niet genoeg hangplekken en jongeren zien bestaande hangplekken steeds vaker verdwijnen. Ze vinden dat in de plannen van de stad plekken gereserveerd moeten worden als hangplekken voor jongeren. Een eigen hangplek hebben vinden jongeren echt noodzakelijk. Ze willen een plekje van henzelf. Een paar zitbanken en vuilnisbakken zijn eigenlijk al voldoende. De jongeren van Arktos stellen bijvoorbeeld dat de pleintjes die er nu zijn, te vaak enkel speeltuintjes voor kleuters zijn en ook voor oudere mensen is er vaak ruimte (bv. Een petanquebaan). Ook de jongere kinderen geven aan dat ze liever hun speelruimte apart zien van hangruimte voor jong eren. Uit de bevragingen blijkt dat de jongere kinderen (5-10 jaar) vaak niet alleen op pleintjes mogen gaan spelen van hun ouders, omdat daar ook tieners rondhangen. De kinderen geven aan dat er vaak glas en afval op de plei ntjes ligt, soms zelfs spuitjes. Gelukkig, zeggen ze, komt er bijna dagelijks iemand die het pleintje onderhoudt. Een betere oplossing vinden ze om hangplekken te creëren op een aparte locatie, in plaats van ze te integreren in een bestaand speelplein. In het centrum van de stad zouden verschillende ontmoetingsplekken voor jongeren moeten bij komen. Zo kunnen jongeren hun sociale contacten onderhouden en elkaar op een goedkope manier ontmoeten. Dit is een erg gedragen mening onder de bevraagde jongeren. Er waren vroeger meer hangplekken in het centrum, maar door alle rhande ingrepen voelen jongeren zich niet meer welkom. Zo werden de bankjes aan de GB op het Capucienenplein weg gehaald, en jaagt de politie de jongeren weg door erg streng op te treden. Zo waren er strenge controles en werd er gefouilleerd in het Begijnhof en op Kapermolen. Andere voorbeelden van hangplekken waar jongere n voor dit strenge optreden van de politie kwamen zijn de achterkant van het stadhuis, bankjes aan Capucienenplein, tuin van Z33,… Wat betreft politie en blauw op straat, verwijzen we naar het hoofdstuk ‘ mentale ruimte om te spelen en rond te hangen’.

40 Deze jongeren wonen op een woonwagenterrein


p56 | 66

Jongeren pleiten ervoor om op, bijvoorbeeld, het ruimtelijk structuurplan van Hasselt plekken te reserveren die rondhangen als bestemming moeten hebben. Zo wordt jongeren de garantie gegeven dat ze fysieke ruimte hebben om elkaar in de openbare ruimte informeel te ontmoeten, samen te komen, sociale contact te hebben en gewoon te hangen. Wel stellen ze voor om deze plekken niet letterlijk als hangplekken te benoemen, want zo valt de aa ntrekkingskracht ervan weg. Ze komen zelf met een creatief voorstel om jongeren toe te leiden naar deze ‘hangplekken die niet bekend mogen staan als hangplekken’: plaats hier bordjes waarop staat ‘hier mag niet gehangen worden’. Dan gaan ze daar net wel zeker hangen wat jongeren rebelleren graag en moeten ook kunnen rebelleren. Het buurthuis van de wijk Ter Hilst is voor de jongeren van Arktos een ideale hangplek. Het is er fijn, gezellig, je kan er gewoon rustig hangen. Het amfitheater aan de kerk van Banneux blijkt een populaire hangplek te zijn, niet enkel voor deze jongeren maar voor veel jongeren van Hasselt. De jongeren van Arktos geven echter aan dat ze, als ze op een openbare ruimte hangen (zoals aan het amfitheater), soms last hebben van buurtbewoners die hun aanwezi gheid niet appreciëren. Er is geen overeenstemming bij de bevraagde jongeren over hoe hangplekken er uit moeten zien. Ook toezicht en controle op hangplekken is een thema waarover jongeren in discussie gaan met elkaar. Binnen het spel G4 (zie supra ‘gebruikte methodieken’) deed een groep jongeren het voorstel om in elke buurt een hangplek voor jongeren te creëren. Deze plekken zouden ze zo kiezen dat andere buurtbewoners niet gestoord worden. Speciaal aangestelde jongerenwerkers zouden in het voorstel regelmatig deze plekken bezoeken om te checken of er geen problemen zijn. De jongeren gingen over dit voorstel in discussie, en iedereen was akkoord dat hangplekken voor jongeren belangrijk zijn. Hoe die hangplekken er uit moeten zien, daarover waren ze het niet eens. Sommigen zouden oude gebouwen verbouwen, aangezien er veel leegstand is. Anderen vinden dat hangplekken buiten moeten zijn, in hun omgeving/wijk, met een afdakje, vuilbakken en een bankje. Sommige jongeren specificeren nog meer hoe de ‘ideale’ hangplek er uit kan zien: gratis, vrij toegankelijk, voldoende groot, sporttoestellen voor animatie, kortbij winkels om eten en drinken te halen,… Ook over of er al dan niet begeleiding/toezicht moet zijn op deze plekken, was er discussie. Voor sommigen is dit noodzakelijk om overlast te voorkomen. Toezicht kan gebeuren door vrijwillige of betaalde krachten maar ook door camera’s, sociale controle of de politie. Ook vastleggen van openingsuren 41 was een voorstel om overlast te beperken. Anderen vinden dan weer dat een hangplek geen plaats mag zijn met controle of begeleiders. Een tip die jongeren geven als compromis is om hangplekken te integreren op locaties waar ook de stadswachten al komen. Zo is er indirecte controle, voelen jongeren zich niet of minder geviseerd. Ook stellen jongeren voor om oudere mensen uit de buurt samen te brengen met hangjongeren, zodat zij met elkaar in dialoog kunnen gaan. Zo kunnen eventuele problemen bespreekbaar g emaakt worden.

Mentale ruimte om te spelen en om rond te hangen Kinderen voelen aan dat hun spel, en het lawaai dat daarbij vaak hoort, niet altijd door iedereen geapprecieerd wordt. Toch zijn ze constructief, op hun eigen ‘kindse’ manier, in het zoeken van oplossingen hiervoor. Kinderen die buiten spelen maken vaak lawaai. De kinderen zelf vinden dat dat hun recht is. Maar dat wordt hen niet altijd in dank afgenomen. Wanneer in de filmworkshop (zie supra: ‘gebruikte methodieken’) aan kinderen werd gevraagd een problematiek in beeld te brengen, werd dit thema een aantal keer gekozen. De kinderen zien voor dit probleem heel wat mogelijke oplossingen. Opvallend is dat zij hierbij op hun strepen durven staan, maar ook een aantal erg constructieve voorstellen doen: • Niet laten doen; boos maken en zeggen dat er wel mag worden gespeeld; • Zeggen tegen de mensen die het niet leuk vinden dat ze veel lawaai maken tijdens het spelen, dat ze daardoor droevig zijn;

41 Vermoedelijk kwam dit voorstel van de jongeren die een hangplek eerder als iets overdekt zien.


p57 | 66

• Tegen hun mama en papa zeggen dat ze niet mogen spelen; • Ergens anders gaan spelen; • Aardig zijn; • Oordoppen geven aan de volwassenen; • Vragen om mee te spelen (samen een feestje bouwen); • Praten met de buurtbewoners. De manier waarop politie zich profileert t.a.v. jongeren is een belangrijk aandachtspunt. Jongeren erkennen de noodzaak van ordehandhaving, maar uit de bevragingen blijkt dat sommige jongeren zich geviseerd voelen door de politie. Jongeren hebben een wat dubbele houding t.a.v. politie op straat. Sommige jongeren vinden dat er te veel politie is op straat en rond het station. Ze geven aan dat ze zich geviseerd voelen en vinden dat ze op sommige hangple kken (bv. Begijnhof, Kapermolen, Capucienenplein) weggejaagd worden (zie supra: ‘Vrije tijd en fysieke ruimte om te spelen en rond te hangen’). Andere jongeren stellen dan weer voor om meer politie te voorzien om overlast (vooral ’s nachts) te voorkomen. Vermoedelijk hangt er veel af van de manier waarop politie aanwezig is in het straatbeeld. De meeste jongeren staan open voor een zekere mate van controle en ordehandhaving. Ze beseffen dat ordehandhaving noodzakelijk is, en stellen hun eigen veiligheid ook op prijs. Wanneer ze zich echter geviseerd en weggejaagd voelen, kunnen ze zich in die houding logischerwijze niet vinden. De jongeren die via de werking van Arktos bevraagd werden, geven aan dat ze vaak (sommigen zelfs dagelijks) last hebben van racisme (zie infra: ‘participatie en burgerschap’). Ze krijgen racistische opmerkingen van buurtbewoners (‘ga naar uw eigen land’), op school (‘ga weg bruine’) en wanneer ze uit gaan (vooral in het verleden werd hen vaak toegang ontzegd tot discotheken en danscafés). Ze ervaren dit zelf echter niet als een groot probleem. Ze zien ook geen concrete oplossing. ‘gewoon niets van aantrekken of terug antwoorden’ zien ze als de enige manier om te reageren. De jongeren zijn er erg gelaten over, lachen de problematiek wat weg en stellen ‘dat ze hun mannetje wel zullen staan en zich niet laten doen’. Ze zien zich als Belg en komen uit Hasselt. Ook op de vraag of de burg emeester hier iets aan kan doen antwoorden ze dat ze dat niet weten.

Participatie en burgerschap Kinderen en jongeren vinden dat ze momenteel te weinig betrokken worden bij beslissingen van de stad en vinden dit jammer. Ze staan echter wel open voor inspraak en participatie. Er is weinig of geen inspraak voor kinderen en jongeren in Hasselt. Het stadsbestuur houdt geen rekening met wat jongeren vinden, men doet maar. Ze geven ook voorbeelden van situaties waarin ze zich niet gehoord voelen. Een groepje van 5 kinderen van 6 tot 10 jaar van BKO Runkst zegt dat in het speeltuintje net achter de opvang een grote band is weggehaald die veel gebruikt werd. De kinderen vinden het niet leuk dat ze geen inspraak hadden hierin. Ook jongeren benoemen specifieke situaties waarin ze vinden dat ze gehoord moeten worden. Zo hoorde een jongere dat het Dusartplein helemaal heraangelegd wordt en dat er nog parkeerplaatsen zouden bij komen. Deze jongere vindt dat het stadsbestuur hierover beter moet communiceren. Uit alle bevragingen komen twee voorbeelden waarin wel rekening werd gehouden met een signaal dat jongeren gaven. Er werd een voetbalpleintje gevraagd, en dat is er ook gekomen. Ook bij de inplanting van het skatepark (Kapermolenpark) werd goed geluisterd naar jongeren. ‘Dit mag meer gebeuren’, stellen ze. De jongeren die vanuit de vrijetijdswerking van Arktos deelnamen, werd volgende stelling voorgelegd: ‘Ik word voldoende betrokken in de zaken die mij aangaan (bv wat ik kan en mag in mijn vrije tijd, zakgeld, taken die ik thuis moet doen,…). De jongeren geven aan dat ze binnen de werking van Arktos voldoende worden betrokken en dat er goed naar hen geluisterd wordt als het gaat over wat de jongeren wel of niet willen doen. Thuis of op school ec hter, worden ze weinig tot nooit betrokken. Wanneer ze iets in hun eigen wijk zouden willen veranderen, weten ze


p58 | 66

niet waar ze met hun ideeën terecht zouden kunnen. Bij de inrichting van hun buurt zijn ze nog nooit betrokken; er is nog nooit gevraagd wat ze belangrijk vinden. De jongeren van Arktos geven aan dat ze het heel fijn zouden vinden om hun gedacht te zeggen. De jongeren zelf staan dus open voor inspraak. Ze doen dan ook een voorstel om een loket op te richten in de buurt, waar ze altijd terecht kunnen met alle vragen of met al hun ideeën. De buur twerking in Ter Hilst kennen de jongeren wel, maar ze merken op dat ze er niet terecht kunnen op momenten dat zij dat willen, en dat ze de buurtwerker nooit zien. Wanneer gevraagd wordt of de jongeren de burgemeester zouden aanspreken, antwoorden ze dat ze eventueel de burgemeester zouden uitnodigen voor een gesprek. Hasseltse jongeren willen graag inspraak krijgen in het inrichten van ontmoetingsplekken/hangplekken voor jong eren. Inspraak kan geregeld worden via de scholen. Ook bij het onderhouden van straten en pleinen zouden kind eren en jongeren betrokken willen worden. Wanneer het bestuur bij de beplanting en het onderhoud van groen bijvoorbeeld scholen en jeugdverenigingen zou betrekken, zouden de kinderen en jongeren die hieraan meegeho lpen hebben trots kunnen zijn op het resultaat, waardoor ze er zelf ook meer zorg voor zouden dragen. Jongeren pleiten dus niet enkel voor inspraak ‘om de inspraak’, maar ook omdat ze beseffen dat deze manier van werken hen meer responsabiliteit en verantwoordelijkheid geeft voor wat er in Hasselt gebeurt. Bij het spel G4 (zie supra: ‘gebruikte methodieken’) doet een groep jongeren het voorstel om inspraak te voorzien voor kinderen en jongeren via het maandelijks organiseren van een raad voor kinderen en jongeren, waar zij excl usief het woord krijgen. De andere jongeren vinden dit geen goed idee/ ze stellen zich de vraag of dit nodig en nuttig is. Ze hebben niet het gevoel dat ze echt inspraak kunnen hebben en dat zo’n raad een verschil zou maken. Anderen vinden zo’n raad wel nuttig, maar vragen zich af hoe jongeren gemotiveerd kunnen worden om hierin te zetelen. Ze zouden leden werven via internet en via de jeugdhuizen. De raad moet ook samenkomen in een jeug dhuis. Andere voorstellen die jongeren doen om inspraak te bekomen in het stadsbeleid zijn: • Ideeënbussen voor jongeren aan het stadshuis plaatsen • Jongeren bevragen op hangplekken • Schepen speciaal voor jongeren in de gemeenteraad • Via schoolprojecten inspraak regelen • Via het internet Wanneer kinderen hun boodschap willen overbrengen aan de burgemeester van Hasselt, zien ze heel wat opties. Daarbij blijven ze niet enkel bij de ‘klassieke’ communicatiemiddelen, maar denken ze ook op creatieve wijze wat stapjes verder: • Mailen, een smsje of een brief sturen • Een cadeau geven, bijvoorbeeld een etentje (eerst iets geven en dan iets terug vragen) • Persoonlijk langs gaan (verrassen) • Bellen • Een filmpje maken en zo de boodschap overbrengen (een clown kan de film afgeven) • Uitzoeken waar de burgemeester naartoe gaat, en dan met de hele klas naar diezelfde plek gaan . Bijvoorbeeld met de hele klas naar het bal van de burgemeester gaan • Een kind af en toe burgemeester laten zijn • Een vogel een berichtje laten afleveren • Met de katapult door het raam van het stadhuis naar de bureau van de burgemeester vliegen Een brief, e-mail of telefoon is volgens sommige kinderen misschien niet de meest effectieve manier om iets te laten weten aan de burgemeester. Dat blijkt uit enkele films die kinderen maakten over dit thema in de filmworkshop. In één film schreven kinderen eerst een brief aan de burgemeester, maar die ziet het als rommel en gooit de brief meteen weg. De kinderen smeden dan een nieuw plan. Ze verstoppen zich allemaal in een koffer en zetten deze voor de deur van de burgemeester. Die is nieuwsgierig, neemt de koffer naar binnen, kijkt e r in en ziet dan de kinderen erin zitten. Zo kunnen de kinderen toch nog hun boodschap overbrengen. In een andere film neemt de burgemeester de telefoon niet op en beantwoordt ze de brief en e-mail van de kinderen niet. De kinderen beslui-


p59 | 66

ten haar dochter te ontvoeren om de burgemeester zo tot bij hen te krijgen, zodat ze persoonlijk hun idee kunnen zeggen tegen de burgemeester. De jongeren van Arktos voelen zich over het algemeen sterk verbonden met hun buurt; “Mijn buurt is mijn familie” wordt gezegd. Als buren hulp nodig hebben, zouden de meeste jongeren hen helpen. Ook wanneer er in de buurt iets georganiseerd wordt, nemen de jongeren daar zoveel mogelijk aan deel. Met sommige buren is er geen goed contact. De redenen voor dat slecht contact benoemen de jongeren als racistisch. Ze krijgen van deze buren commentaren als ‘ga naar uw eigen land’, en vinden dat deze personen ruzie met hen zoeken. In tegenspraak met de verbondenheid die de jongeren voelen met hun buurt, staat de schaamte die ze ergens wel voelen over de buurt waar ze wonen. Hun wijk wordt vaak gezien als een probleemwijk, als een wijk waar enkel criminelen wonen. De jongeren hebben het gevoel dat als ze tegen iemand vertellen in welke wijk ze wonen, er niet meer tegen hen gepraat zal worden. De jongeren van de werking van Arktos voelen zich best verbonden met Hasselt als stad. Ze voelen zich Hasselaar, vinden Hasselt heel ‘chill’, de mensen in Hasselt zijn over het algemeen behulpzaam, Hasselt is een mooiere en betere stad dan Genk, het is een chique stad,… In het G4-spel doet een groep jongeren van elf 18- tot 21-jarigen het voorstel om buurtfeesten te organiseren. Zo kan het buurtgevoel versterkt worden, kan er wederzijds begrip ontstaan.


p60 | 66

AANBEVELIN GEN


p61 | 66

Tot slot geven we graag een lijst van aanbevelingen mee. Deze lijst is het resultaat van het volledige onderzoek ‘kind- en jeugdvriendelijk Hasselt’. De aanbevelingen kunnen hopelijk inspiratie geven voor de opmaak en impl ementatie van een ‘strategie kind- en jeugdvriendelijk Hasselt’. We ordenen de aanbevelingen in 3 categorieën: • De eerste aanbevelingen zijn eerder strategisch van aard. Ze gaan niet specifiek over één thema, maar formuleren noodzakelijke voorwaarden voor een strategische, stadsbrede inzet op kindvriendelijkheid. • De tweede reeks aanbevelingen gaan over alle behandelde thema’s en resulteren voornamelijk uit de eerste fase van het project • Ten slotte zetten we sterk in op de laatste reeks aanbevelingen die gaan over de thema’s die door de stad als prioritair werden geselecteerd.

Strategische aanbevelingen kindvriendelijkheid 1.

Met de opmaak van het meerjarenplan en de beleids- en beheerscyclus in de loop van 2013, dient zich een enorme kans aan om kindvriendelijkheid om te zetten in een reëel beleid. De ‘natuur’ van BBC valt samen met de ‘natuur’ van kindvriendelijkheid. Het gaat namelijk over beleidsoverschrijdend beleid, ‘voorbij de hokjes’ denken. We adviseren dan ook om het afgelegde traject rond ‘kindvriendelijke steden’ te zien als opportuniteit in de nieuwe vorm van beleidsplanning en de ondervermelde aanbevelingen te vertalen in een ‘strategie kin dvriendelijk beleid’. Deze strategie kan opgenomen worden als strategische doelstelling, of kan transversaal over alle strategische doelstellingen vermeld worden.

2.

Het werkkader voor kindvriendelijk lokaal beleid wordt gevormd door het internationaal Verdrag van de Rec hten van het Kind. In het begin van het rapport omschreven we die kinderrechten als een dynamisch iets. Afha nkelijk van context en leefomstandigheden krijgen die kinderrechten vorm. Dit brengt automatisch met zich mee dat ook een kindvriendelijk beleid intrinsiek dynamisch is. We sturen dan ook aan om de strategie kindvriend elijk beleid te zien als een cyclisch proces. Een regelmatige evaluatie en nauwgezette opvolging van de voortgang van de strategie is aangewezen. Deze evaluatie kan samenvallen met de evaluatie van de meerjarenplanning zodat bijsturing onmiddellijk resultaat kan kennen in beleidsacties.

3.

De voortgang van de strategie kindvriendelijk beleid wordt in het beste geval ‘gemonitord’ door een strategisch platform kindvriendelijkheid. In dit platform zetelen vertegenwoordigers van de verschillende stedelijke die nsten. Aangezien kindvriendelijk beleid intrinsiek een geïntegreerd beleid is, is een breed gedragen gevoel van eigenaarschap en verantwoordelijkheid noodzakelijk. Daarnaast mag uiteraard de stem van kinderen en jong eren zelf niet ontbreken in de evaluatie en opvolging van het beleid. Via jeugdraad en jeugddienst moet hun stem verzekerd worden, en in de vorm van een medewerker van bv de jeugddienst ook aanwezig zijn in het strategisch platform kindvriendelijkheid.

4.

Tenslotte nog dit: verschillende actoren waren betrokken bij de opmaak van dit rapport, en hebben dus hun inbreng gehad in een mogelijke beleidskeuze kindvriendelijk beleid: het brede middenveld, kinderen en jong eren, verschillende stadsdiensten. Het getuigt van respectvol beleid als er ook voorzien wordt in een regelmatige terugkoppeling met deze actoren van het gepland beleid of genomen initiatieven.

Thematische aanbevelingen 5.

Er is nood aan meer betaalbare (sociale) woningen met voldoende aandacht voor de levenskwaliteit voor kinderen en jongeren in en rond de woning. Dit wil zeggen dat de woningen voldoende ruimte moeten hebben om te spelen, te leven, te studeren, … Ook de woonomgeving moet voldoende veilig en bespeelbaar zijn. Bespee lbaar betekent trouwens allerminst dat er speeltuigen geplaatst moeten worden. Je consulteert best kinderen en jongeren zelf om dit invulling te geven.


p62 | 66

6.

De woonnoden van o.a. gezinnen met kinderen en jongeren en individuele jongeren kunnen beter geïnventariseerd en opgevolgd worden. Op die manier kan het lokale woningbeleid beter afgestemd worden op de reële noden.

7.

Vanuit het flankerend onderwijsbeleid kunnen acties geïnitieerd worden rond propere en veilig te gebruiken toiletten op school.

8.

Daarnaast heeft onderwijs en flankerend onderwijs een belangrijke taak m.b.t. pesten binnen en buiten de schoolpoorten. Pesten stopt immers niet aan de schoolpoort, maar vindt er wel vaak z’n voedingsbodem. Ook ouders en jeugdorganisaties (en bij uitbreiding de hele ruime omgeving van kinderen en jongeren) zijn belan grijke partners om mee te hebben in een beleid rond pesten. De stad draagt een verantwoordelijkheid om te informeren en te sensibiliseren. Er werden enkele acties aangehaald die succesvol blijken te zijn en uitgebreid kunnen worden of ter inspiratie kunnen dienen: • peters of buddies op school, • pestpostbus, • inzetten van oudere studenten in pestbeleid op school (hen vorming geven over o.a. conflicthantering en pestgedrag, hen als vertrouwenspersonen inzetten,…), • inzetten van buurthoekwerkers. • Actie rond pesten en discriminatie in de wijk van het meldpunt discriminatie ook op maat van kinderen en jongeren ontwerpen

9.

Het is aangewezen na te gaan welk aanbod voor alternatief onderwijs voor kinderen en jongeren die omwille van verschillende redenen niet naar school kunnen bestaat (wegens langdurige ziekte, schorsing, …). Samen met scholen kunnen extra mogelijkheden bekeken worden. Dit (aanbeveling 8 + 9) wil zeggen dat we meerwaarde zien in een meer pedagogische invulling van de dienst flankerend onderwijs. De stad heeft in samenwerking met het bestaande onderwijs in de stad een verantwoordelijkheid in het formuleren van acties en initiatieven flankerend aan het ‘les volgen’. Kinderen en jongeren formuleren hier een sterke nood.

10.

Jeugdverenigingen geven aan dat ze een rol willen opnemen in de problematiek rond pesten. Op dit moment voelen zij zich echter onvoldoende geëquipeerd hiervoor. De jeugdraad kan in samenwerking met de jeugddienst een databank opstellen waarin alle informatie omtrent pesten gebundeld en gestructureerd wordt. Va nuit deze databank kunnen jeugdverenigingen dan puren wanneer ze actie willen ondernemen tegen pesten.

11.

Er kan een onderzoek gestart worden naar de mogelijke uitbreiding van openbare toiletten. Veilig gebruik en properheid zijn hierin sleutelwoorden. Samenwerking tussen stad en horeca biedt hierin misschien mogelijkh eden.

12.

De stad dient verder werk te maken van een gedeelde visie op overlast. Het is aan te raden hierover in overleg te gaan met politie, jeugd, stadsdiensten en schepencollege om met een onderbouwde en gedragen visie naar buiten te komen om consequent te kunnen handelen vanuit de stad. Het is belangrijk dat de complexiteit van de leefwereld van kinderen en jongeren een plaats krijgt in die visie en kinderen en jongeren niet eenzijdig herleid worden tot slachtoffer of dader. De ondertekening van het ‘Goe gespeeld’ charter kan hierin een eerste stap zijn.

13.

Er kunnen meer acties opgezet worden om kinderen en jongeren op de hoogte te brengen van de gevaren van het internet. Sociale media hebben een erg belangrijke plek in de leefwereld van jongeren én kinderen. Dit biedt kansen, maar houdt ook gevaren in. De stad kan hierin verantwoordelijkheid nemen om kinderen en jongeren (maar ook ouders, leiders van de jeugdbeweging, leerkrachten,…) te sensibiliseren omtrent deze gevaren.


p63 | 66

14.

De stad kan sterker investeren in de bekendmaking van de sociale kaart in Hasselt. Er bestaat reeds een website die alle diensten vermeldt, maar deze is nog niet voldoende bekend bij Hasseltse kinderen en jongeren. Andere communicatiekanalen die zich specifiek richten op kinderen en jongeren kunnen ook aangewezen zijn.

Prioritaire aanbevelingen 15.

Nadenken over de inrichting van publieke ruimte kan niet zonder daarbij na te denken hoe kinderen en jongeren zich bewegen in deze publieke ruimte (mobiliteit) en hoe het (al dan niet georganiseerde) aanbod aan vrije tijd er uit ziet in die ruimte. Deze drie thema’s zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

16.

We pleiten voor een duidelijke visie op de plaats van de zwakke weggebruiker in het Hasseltse verkeer. Het is daarenboven belangrijk om voldoende aandacht te besteden aan de communicatie (op maat) van deze visie. Zeker als deze visie de basis vormt voor maatregelen, zoals het instellen van een zone 30, moeten de ideeën die aan de grondslag liggen en de betekenis van die maatregelen duidelijk gecommuniceerd worden.

17.

We willen meer aandacht vanuit de stad voor veilig verkeer voor kinderen en jongeren te stimuleren. Veilige fietspaden, een betere afbakening van fietsen voetpaden en duidelijke en veilige oversteekplaatsen zijn concrete aandachtspunten die kinderen aanhalen. Hierbij dient men bovendien rekening te houden met rolstoelgebruikers (o.a. de oversteekplaatsen in het centrum zijn een pijnpunt voor rolstoelgebruikers). Concrete plaatsen in Hasselt die doorheen deze studie aangehaald worden als verkeersonveilig zijn de fietspaden in Stevoort, slechte afstelling van de lichten tegenover het Leopoldplein, druk verkeer op de Kuringersteenweg en Kuringen centrum (blinde hoeken). De jeugddienst kan bovendien verdere knelpunten inzake verkeersveiligheid voor kinderen en jongeren melden aan en bespreken met de dienst mobiliteit van de stad. Tot slot kan het stadsbestuur het gebruik van fluovestjes stimuleren bij kinderen en jongeren en de Hasseltse jeugdverenigingen.

18.

Jongeren hechten er belang aan dat ze zich zelfstandig kunnen verplaatsen in de stad. Zij vinden openbaar vervoer dan ook een belangrijk aandachtspunt voor het stadsbestuur. Het aanbod openbaar vervoer blijkt op dit moment te weinig afgestemd op kinderen en jongeren. Er is nood aan een uitbreiding van het openbaar vervoer in de avond, tijdens de spitsuren en in het weekend. De stad dient bovendien, wanneer nagedacht wordt over deze thematiek, aandacht te hebben voor voldoende verbindingen naar ontmoetingsplekken voor jongeren.

19.

Er blijkt nood aan meer groen in het stadsbeeld. Kinderen en jongeren kunnen zelf ingezet worden voor het aanplanten en het onderhouden hiervan. Door hen hierin te betrekken, kan een gevoel van (mede) verantwoordelijkheid gecreëerd worden waardoor kinderen en jongeren meer geneigd zullen zijn zorg te dragen voor de groene ruimten in de stad.

20.

De stad moet voldoende ruimte en budget voorzien voor het inplannen van speelplekken voor kinderen en ontmoetings- of rondhangplekken voor jongeren, bijvoorbeeld via het ruimtelijk structuurplan. In dat structuurplan lezen we dat er een nieuw park wordt aangelegd dat een sporten jeugdpark zal worden, en dat er ruimte komt voor de ontwikkeling van een speelbos. We juichen deze beslissingen toe en pleiten ervoor om kinderen en jongeren sterk te betrekken bij de ontwikkelingen hier rond.

21.

Het aanbod aan bestaande infrastructuur voor kinderen en jongeren moet in kaart gebracht en bekend gemaakt worden. Vaak weten kinderen en jongeren niet waar in de stad ze precies terecht kunnen om te spelen of rond te hangen.

22.

Wat betreft het inplanten van speel- en ontmoetingsruimte pleiten we voor ‘samengebruik waar mogelijk, afzonderlijk gebruik waar nodig’. Indien het kan, worden verschillende belangen best verenigd. Betrokkenheid van alle potentiële doelgroepen bij de (her)aanleg van straten en pleinen is cruciaal.


p64 | 66

23.

Kinderen en jongeren moeten systematisch betrokken worden bij ruimtelijke projecten. Die betrokkenh eid moet starten bij de eerste conceptuele fase en dus niet beperkt zijn tot een terugkoppeling op het einde van het proces. Openbare ruimte die ingepland en ingevuld wordt met participatie van de doelgroep kent overwegend een intenser gebruik en een grotere betrokkenheid op die ruimte.

24.

We pleiten ervoor speelplekken avontuurlijker in te richten. Dit kan door het inplanten van wildgroei, struiken, bomen, heuvels en andere ‘natuurlijke’ elementen, in plaats van of naast ‘traditionele’ speeltoestellen.

25.

Kinderen vinden op straat spelen fijn en gebruiken alles in het straatbeeld als spelelement; paaltjes, stoepboo rden, trappen, hekken,… Straten en voetpaden kunnen kindvriendelijker gemaakt worden door meer (speel)prikkels te voorzien voor kinderen en jongeren. Betrek hen bij de heraanleg van straten en pleinen en verzamel hun ideeën. Een goed voorbeeld uit Rotterdam vindt u op deze website: (http://conference.europoint.eu/childinthecity/pdf/De%20Werff%20Architectuur.pdf).

26.

Bij de inrichting van speel- en ontmoetingsplekken voor kinderen en jongeren dient de stad meer rekening te houden met de noden en behoeften van kinderen en jongeren met een beperking. Speeltoestellen en –pleinen zijn voor hen te weinig toegankelijk en er zijn te weinig speelmogelijkheden op speelpleinen voor deze kinderen. Ook het bestaande vrijetijdsaanbod moet toegankelijker worden voor kinderen en jongeren met een beperking. Tot slot kan meer geïnvesteerd worden in vorming van begeleiders over hoe ze kunnen omgaan met deze kinderen en jongeren.

27.

Kinderen voelen een gebrek aan tolerantie voor hun spel, en het lawaai dat daar vaak bij hoort. De stad kan een voortrekkersrol spelen in een sensibiliseringscampagne voor intergenerationele tolerantie. Het creëren van een verdraagzaam beleid start bij de eigen beleids- en politieke keuzes en hoe die worden uitgedragen.

28.

Vooral in het centrum van Hasselt wordt een sterk tekort ervaren aan ontmoetingsplekken voor jongeren. Dit heeft niet zozeer te maken met een gebrek aan fysieke ruimte, dan wel een gebrek aan mentale ruimte die jo ngeren aanvoelen om rond te hangen. De manier waarop de politie hen benadert, speelt hier een grote rol in. Kinderen en jongeren geven dan ook een duale relatie met de politie aan: sommigen ervaren hun aanwezigheid als veiligheidsverhogend, anderen vinden te veel politiecontrole net storend. Investeren in nabijheid en toega nkelijkheid van wijkpolitie met agenten die een constructieve relatie opbouwen met kinderen en jongeren is waardevol.

29.

Kinderen en jongeren laten zich negatief uit over de vervuiling van hun omgeving. Afval op straten en pleintjes beïnvloedt hun beleving van de openbare ruimte negatief. De stad kan hierin sterker investeren. In kaart brengen wat de spreiding op dit moment is van vuilbakken op straat en op pleintjes kan hierin een eerste stap zijn. Kinderen en jongeren gaven doorheen dit onderzoek namelijk geregeld aan dat die er te weinig zijn. Loslopende honden en hondenpoep op speelpleinen en op straat vormen een problematiek die erg aanwezig is doorheen dit onderzoek. De stad dient strikter op te treden wat betreft regels en wetgeving die hier rond b estaan.

30.

De bevraagde jongeren in dit onderzoek melden een tekort aan vrijetijdsactiviteiten (jongerenwerkingen, festivals, sportvoorzieningen,…) voor jongeren in de stad. We raden aan om in te spelen op dit tekort door een grondige verkenning van concrete noden hieromtrent. Bij het uitbouwen van een vrijetijdsaanbod voor jongeren, kan de doelgroep zelf sterk betrokken worden. Jongeren geven in dit onderzoek immers blijk van een wil om mee evenementen zoals festivals of sporttornooien, te organiseren.

31.

Sociale cohesie is het sleutelwoord als het gaat over participatie en burgerschap. Bekendheid en vertrouwdheid in de buurt is voor kinderen en jongeren cruciaal om zich gerespecteerd en betrokken te voelen. We schuiven in dit kader graag het concept ‘publieke familiariteit’ naar voor. Publieke familiariteit kan een eerste, haalbare stap


p65 | 66

zijn in de richting van meer cohesie. Het duidt op vertrouwdheid en herkenbaarheid van buurtbewoners, hun gedragingen en patronen. Het RMO42 formuleerde hiervoor een concrete aanbeveling: “De ruimtelijke inrichting en het functioneren van publieke instituties biedt aangrijpingspunten om de kans op publieke familiariteit te verhogen. Ontmoetingsruimten (fysieke plaatsen, organisaties en instituties) vormen hiertoe belangrijke aa ngrijpingspunten. (…)” . Publieke familiariteit en/of sociale cohesie is echter niet enkel een zaak van het stadsbestuur. Alle burgers (ook kinderen en jongeren) dragen hierin een actieve verantwoordelijkheid. Het Kruispunt Migratie -Integratie43 publiceerde in 2006 een erg werkbare ‘Praktijkgids Sociale Cohesie’ met tips, aanbevelingen en een checklist. 32.

Buurtinitiatieven of speelstraten moeten verder aangemoedigd worden om de kennismaking en bekendheid op wijkniveau te stimuleren. In de reglementen van deze initiatieven kan ‘gemeenschapsvorming’ gestimuleerd worden. Als voorwaarde kan bijvoorbeeld meegegeven worden dat alle buurtbewoners erover aangesproken moet worden en dat minstens 80% akkoord moet zijn.

33.

De mening van kinderen en jongeren wordt te weinig meegenomen in beslissingen, plannen, budgetteringen,… van de stad en dit terwijl kinderen en jongeren wel aangeven hier open voor te staan. Kinderen en jongeren verschillen van volwassenen als doelgroep van gemeentelijk beleid. We pleiten voor een welgemeende, eerlijke aandacht voor de noden, behoeften, vragen en dromen van kinderen en jongeren. Die zijn, anders dan bij vo lwassenen, niet altijd even helder en scherp geformuleerd. Ze hebben weinig ‘dwingende’ belangen, zijn vaak niet stemgerechtigd en hebben geen voor de hand liggende kanalen om te wegen op een beleid. Kinderen en jongeren zijn meer dan deelnemers aan het jeugdwerk, schoolgaande jeugd of kleine individuen die opvang n odig hebben. Ze zijn eveneens gebruikers van de publieke ruimte, kinderen van hun ouders en de v olwassenen van morgen die hard zullen moeten werken om onze planeet leefbaar te houden. Vanuit die optiek heeft de stad er alle belang bij om in al haar beleidsdomeinen oog te hebben voor deze al te vaak onmondige doelgroep. Een concreet heet hangijzer wat betreft een gebrek aan inspraak van kinderen en jongeren, zijn de GAS-boetes. We bevelen aan om rond deze problematiek alle belanghebbenden, niet in het minst kinderen en jongeren (via bijvoorbeeld de jeugdraad) samen te zetten en een gedragenheid hieromtrent te creëren.

34.

Participatie vertrekt vanuit een oprechte wil om de leefwereld van kinderen en jongeren te betrekken en eerlijke interesse in hun mening en leefwereld. Daarenboven start participatie van kinderen en jongeren bij het b eleid best zo vroeg mogelijk in beleidsprocessen. Zowel bij de eerste opmaak, bij de uitvoering als in de evaluatie hebben kinderen en jongeren als ‘ervaringsdeskundigen’ een rol te spelen. Het lijkt dus aangewezen een stad sbrede visie op participatie van kinderen en jongeren, en in het verlengde burgerparticipatie, op te maken.

35.

Eerlijke participatie van kinderen en jongeren vraagt om aangepaste methodieken en aangepaste communic atie. De jeugddienst kan raadgever zijn in wat die ‘participatie op maat’ kan zijn.

36.

Teneinde mogelijkheden van participatie van kinderen en jongeren uit te breiden en constant te bewaken is het aangewezen dat de jeugddienst betrokken wordt bij het algemene beleid van de stad, zodat zij de vinger aan de pols kan houden.

42 RMO is de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. De RMO adviseert de regering en parlement over sociale verhoudingen in

Nederland. Dit stuk komt uit het advies ‘Niet langer met de ruggen naar elkaar. Een advies over verbinden’ van 2005 43 De Praktijkgids Sociale Cohesie is te raadplegen op

http://www.kruispuntmi.be/uploadedFiles/VMC/Publicaties/Publicaties/Praktijjkgidssocialecohesie2006.pdf


p66 | 66

KINDVRIENDELIJKE STEDEN Rapport proefproject in Hasselt

Recommend Documents