Kerkinformatie. Zorgzame kerk. Anders kijken naar ouderen Legerpredikant weespiegelt de gewone wereld Dogmatiek is niet dogmatisch

Kerkinformatie nummer 226  • juni 2014

Zorgzam e kerk

Anders kijken naar ouderen • Legerpredikant weespiegelt de gewone wereld • Dogmatiek is niet dogmatisch

2|

Internetnieuwtjes Zorgzame Kerk worden?

Tegen lege kerken

Gewoon Pinksteren

www.herbestemming.nu

www.bijbelingewonetaal.nl

Het behoud van religieus erfgoed staat volop in de belangstelling. Er leven veel vragen op dit vlak: over fondsen­ werving, behoud, onderhoud, en herbestemming. Een lege kerk kan een blok aan het been zijn, maar er zijn ook interessante initiatieven te melden. Belangstellenden kunnen zich sinds kort abonneren op de digitale nieuwsbrief ‘Agenda Toekomst Religieus Erfgoed’. Bekijken en aanmelden kan via deze website.

Wie het Pinksterverhaal alvast wil opzoeken zoals het wordt afgedrukt in de Bijbel in Gewone Taal, kan hier een e-boek bestellen met het verhaal uit Handelingen 2. In het e-boek staat ook het lijdensverhaal uit Johannes, waarvan delen al tijdens The Passion in Groningen zijn gebruikt. De complete bijbel in eenvoudige en begrijpelijke taal verschijnt in oktober. Alles over de uitgave staat op deze website.

Geestelijke zorg Defensie

Caravanclub van 50-plussers

www.kerkinactie.nl/zorgzamekerk Zorg en zorgzaamheid behoren tot de kern van samen kerk zijn, midden in de samenleving. Waar de nadruk in de zorg steeds meer ligt op de eigen kracht van burgers en hun sociaal netwerk, dreigen mensen met een zorgvraag in nood te komen. Financieel en sociaal, door gebrek aan zorg vanuit de overheid, gebrek aan mensen om hen heen en/ of overbelasting van mantelzorgers. Wat betekent dat voor de rol van de kerk in de samenleving? De Protestantse Kerk/Kerk in Actie zette het project Zorgzame Kerk op onder het motto ‘Als kerkelijke gemeenschap zorgzaam zijn voor hen die zorgafhankelijk zijn binnen en buiten de kerk’. Onderdeel van Zorgzame Kerk zijn de deelprojecten ‘Kerk als Schakel’, ‘Kerk als Knooppunt’, ‘Zorgmaatje’ en ‘Belangenbehartiging’. Het project zoekt pilotgemeenten die mee willen doen aan een van de vier mogelijkheden die Zorgzame Kerk biedt. Wilt u ook een Zorgzame Kerk worden? Neem contact met ons op en doe als een van de eerste gemeenten mee. Uw gemeente zal dan als proef dienen voor andere kerken. U krijgt professionele ondersteuning. Op de webpagina’s vindt u mee informatie en contactadressen.

Een website voor uw gemeente: te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op www.protestantsekerk.net!

www.dgv.nl

www.chrcaravanclub.nl

De Dienst Geestelijke Verzorging van het Ministerie van Defensie heeft een nieuwe website. Daarop staan ook de pagina’s van de protestantse loot aan deze boom en bijvoorbeeld de gedragscode voor geestelijk verzorgers bij Defensie. Krijgsmachtpredikanten ondersteunen militairen en hun familie/ relaties bij geloof en zingeving. Zij verlenen pastoraat namens hun zendende kerken en gaan voor in liturgie en bezinning. Zie ook het artikel op p. 14-15.

De Christelijke Caravan Club bestaat uit actieve caravanners en camperaars van 50+ die samen willen reizen. Samen, omdat dat meer mogelijkheden geeft bij excursies, een band geeft en je met respect voor elkaar ook samen je geloof kunt beleven. Op dat website staan reisprogramma’s, voor- en najaarskampen, reisverhalen en alles over het lidmaatschap. En ook alle digitale nummers van het clubblad De Wegwijzer.

Colofon   Kerkinformatie 226 – juni 2014   ISSN 1380-460X

Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, e-mail: [email protected]. Kerkinformatie  •  juni 2014

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs e 20,- per jaar; buitenland e 27,50. Vanaf 35 ex.: e 17,50 per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected] Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17 (di, wo, do). E-mail: [email protected] Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek. Redactie Rian Binnendijk (hoofdredacteur), Janet van Dijk, Sandra Haverman (beeldadviezen), Marloes NouwensKeller, Marieke Riedemann, Henk van IJken en Frans Rozemond (eindredactie). Basis vormgeving ReproVinci, Schoonhoven

Opmaak Ladenius Communicatie B.V., Houten Druk De Groot Drukkerij, Goudriaan Kerkinformatie op internet www.pkn.nl/kerkinformatie Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

|

Inhoud

Ten geleide De burgerlijke gemeente wordt in 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg, de organisatie van werk en inkomen, en de zorg aan lang­ durig zieken en ouderen. Over een halfjaar is het zover, de gevolgen worden steeds duidelijker. In dit nummer vindt u een aantal bijdragen die daarmee te maken hebben. Hoe reageer je als kerkelijke gemeente op deze veranderingen?

Zonder naar vroeger terug te verlangen, willen kerken die waarden opnieuw uitdragen, zo blijkt ook in dit nummer van Kerkinformatie. En dus nemen veel gemeenteleden hun aandeel in mantelzorg en bezoekwerk. Het bruist van de ideeën: Kerk in Actie begint het project ‘Zorgzame Kerk’. Ouderenwerkers bespraken onlangs wat je als gemeente kunt doen om eenzaamheid tegen te gaan. In Gouda functioneert een burennetwerk, in Utrecht een kerkmaatjesproject: de kerk als ‘oefenplaats’ voor de participatiesamen­ leving. En omgekeerd. Gemeente­ adviseur Peet Valstar vertelt over een WMO-avond in Nagele. De wethouder daar verwelkomt maar wát graag diakenen in zijn sociale wijkteams. Want die weten wat er speelt.

Diaconaat

Opnieuw kijken naar ouderenwerk     9

Symposium

Leven met angst: ‘Jouw verhaal doet er toe’   10

Kerk in Actie

Studiedag Diakenen en mensenrechten   11 Pastoraat Project doventhuisgemeente   14

Pastoraat

Krijgsmachtpastor representeert het gewone leven   16

Samenwerken

Zeeuws-Vlaanderen trekt een ‘Spoor van geloof’   17

Gemeente

Kerk in Stiens brengt jarige 75-plussers samen   18

Hoezo Zending?

‘Zending betekent vooral naast onderdrukten staan’   20

JOP

Droomavonden in Friesland   22

Kerk en Israël

Handreiking Israëlzondag: ’Zoeken naar erkenning’   23

Kerk en theoloog

Dr. Jan Muis: ‘Dogmatiek moet kritisch zijn’   24

Servicepagina

Zorg op de website   25

Kerkbalans

Geld werven is weer leuk in Almelo   28

Synode

Synodeverslagen 24-25 april 2014

bi



j

d

Frans Rozemond eindredacteur Kerkinformatie

    4

kerk in actie

Toen de verzorgingsstaat kwam, waren mensen niet langer afhankelijk van de diaconie, schrijft ds. Karin van den Broeke in haar Kroniek. Waar mensen tussen wal en schip vielen, bood de kerk hulp ‘onder protest’, want de samenleving zou borg moeten staan voor het welzijn van allen. Intussen keert de wal het schip: de kerk wordt zich ervan bewust dat diaconale waarden als solidariteit en barmhartigheid in onze samenleving onder druk staan.

3

Rubrieken

e

 6 Kroniek

co ve

rfot

12

Mensen (inclusief predikantswisselingen)

13

Daar in Utrecht

29 Collecten

o

30 Bijbelteksten Taizé 31 Advertenties

Mantelzorg is een van de uitdagingen voor het kerkelijk ouderenwerk, zegt interimpastor Hans de Waal uit Oud-Beijerland. Meer hierover op p. 4-5. Foto: Nationale Beeldbank/Leo de Kort

Kerkinformatie  •  juni 2014

4|

Opnieuw kijken naar ouderenwerk

neanat Dim os en ac

Bijna iedere plaatselijke gemeente heeft oog voor ouderen. Ze krijgen bezoek, de dominee komt af en toe langs en soms zijn er speciale ouderenpastores. Nu er zoveel zorgcentra sluiten, zullen ouderen langer lid van de (wijk)gemeente blijven. Hoe bereidt de kerk zich daarop voor? Dagelijks lezen we in de krant over de veranderingen in de zorg. Zorgcentra worden gesloten en ouderen moeten met thuiszorg langer in hun eigen huis blijven wonen. Er wordt vaker een beroep gedaan op familie. En alsof het vanzelf spreekt wordt er ook naar de kerken gekeken. Kerken staan in een lange traditie als het gaat om zorg voor ouderen. Hofjes, oude mannen- en vrouwenhuizen en ook zorgcentra zijn dikwijls gesticht door diaconieën. Deze zorg werd in de 20ste eeuw overgenomen door de overheid, maar nu blijkt dat de kosten de pan uit rijzen. Mensen die hadden gerekend op een verzorgde oude dag weten vaak niet meer waar ze aan toe zijn. In de kerk komen we ze ook tegen. Beleid maken lijkt onmogelijk. Net als je een lijn hebt uitgestippeld, is de situatie al weer veranderd. Hou het persoonlijk Deze ontwikkelingen vragen om een nieuwe stijl, zegt Hans de Waal, interim­ pastor in Oud-Beijerland. Hij doet promotieonderzoek naar diaconaat en ouderen en hield onlangs in Utrecht een inleiding voor werkers en bestuurders die bij het thema betrokken zijn. Zijn stelling is dat de kerk een ander antwoord moet geven op een situatie die we allang kennen: er zijn meer ouderen, ook in de kerk. De herkenningspunten van deze nieuwe stijl zouden moeten zijn: persoonlijk, kritisch, eerlijk, diaconaal en ontspannen. Een persoonlijke stijl is nodig, vindt De Waal, omdat we allemaal met ouder worden hebben te maken. Veel mensen willen niet automatisch worden ingedeeld bij een leeftijdscategorie. Hij pleit ervoor om dat ouderen ook niet langer aan te doen: ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook de oudere niet!’ Het is juist belangrijk dat er contact blijft tussen de generaties. Vraaggericht? In de organisatie van de zorg is er een verschuiving van aanbod- naar vraaggerichtheid. Maar niet iedereen is even mondig of zelfredzaam. Het valt niet altijd mee om de benodigde zorg zelf te ‘regisseren’, zo bleek tijdens de studiedag, die werd georganiseerd door de ouderenwerkers van de Protestantse Kerkinformatie  •  juni 2014

‘Er wordt vaker een beroep gedaan op familie’. Mariette Carstens/HH.

Gemeente Utrecht. Sommige kerkelijke gemeenten werken met een pastoraal meldpunt, waar mensen naartoe kunnen bellen als zij bezoek van de kerk willen. De ervaring daarmee heeft geleerd dat lang niet iedereen hulp voor zichzelf durft te vragen. Doorgeven dat anderen contact met de kerk willen, gebeurt wel. Maar het blijft moeilijk om mensen op het spoor te komen die zorg of aandacht nodig hebben. ‘Wees daarom als kerken eerlijk in wat je wel en wat je niet kunt doen’, hield De Waal zijn gehoor voor. ‘Kerken hebben

een goed verhaal te vertellen. Er gebeurt veel voor en door ouderen. Kerkelijk ouderenwerk is zowel vrucht als vindplaats van inspiratie. Het gaat om de ontmoeting met mensen met hun eigen zin, verhalen, lief en leed. Het is verrassend om te zien hoe met zorg en trouw activiteiten voor ouderen worden georganiseerd en hoeveel pastorale aandacht er is voor oudere gemeenteleden.’ Ontspannen De Waal wees ook op het belang van ‘grensverkeer’ tussen de eigen kerkelijke

|

‘Het is juist belangrijk dat er contact blijft tussen de generaties’. Foto: Iris Loonen/HH

gemeente en andere organisaties in de woonplaats. ‘Lokale bondgenoten zijn van belang, zoals organisaties die zich bezighouden met eenzaamheid.’ Hier ligt

volgens hem een taak voor diakenen ‘als grensgangers die verbindingen leggen’. Als concrete uitdagingen voor de kerk met betrekking tot ouderen noemde De

Wat kun je doen? Tijdens de studiedag presenteerden een aantal werkers projecten op het gebied van kerkelijk ouderenwerk. Dat leverde interessante voorbeelden op. Burennetwerk in Gouda In Gouda is de kerk gestart met een burennetwerk. Iedereen in een wijk kan zich aanmelden als helper. Dat kan zijn bij computerproblemen, bij het boodschappen doen of het knippen van de heg. De mensen achter het burennetwerk maken kennis met de hulpgevers. (Oudere) mensen kunnen zich aanmelden voor hulp en mensen die bij elkaar in de wijk wonen, worden zo met elkaar in contact gebracht. Informatie: www.burennetwerkgouda.nl. Kerkmaatjes in Utrecht In Utrecht zijn kerkmaatjes actief. Dit zijn mensen die iets willen doen maar niet op vaste tijden. Zij bezoeken elk één ouder gemeentelid in een frequentie van ongeveer eens per maand op een moment dat het hen en de oudere uitkomt. Het zijn aandachtsbezoeken en als zij signaleren dat er pastorale zorg of diaconale hulp nodig is en zij die zelf niet kunnen geven, melden zij dit bij de wijkgemeente. Een kleine wervingsactie leverde een groot aantal maatjes op. Informatie: www.pgu.nu > Diaconie > Wat doen we? > Ouderen. Nieuwegein: praten over je uitvaart Een kerkelijk werker uit Nieuwegein merkte dat het moeilijk is om over de eindigheid van het leven te spreken. Dit geldt voor ouderen en ook voor hun kinderen. Zij heeft een bijeenkomst georganiseerd met een uitvaartondernemer. Dit was zeer verhelderend voor mensen, ook om later over door te praten. Een andere kerkelijke gemeente stelt boekjes beschikbaar waarin mensen kunnen invullen wat hun wensen zijn voor hun begrafenis of crematie. De praktische kant van een uitvaart is een goed begin om daarna door te praten over het levenseinde en de dood.

Waal: mantelzorg (niet de uitvoerende taken, wel de ondersteuning en erkenning), lokale samenwerking en - niet onbelangrijk: ontspanning in denken, doen en in het maken van beleid. ‘We moeten waken voor frustratie, zelfoverschatting of een messiascomplex’, aldus De Waal. Leren van zorgcentra De geestelijk verzorgers uit de zorgcentra lieten tijdens de studiedag weten, dat in hun sector veel wordt nagedacht over samenwerking met de kerken. Dat is nodig omdat veel ouderen die tot voor kort recht hadden op een plek in een zorgcentrum, nu zelfstandig blijven wonen. Zij blijven dus onder de pastorale zorg van hun wijkgemeente vallen. Want het is maar zeer de vraag of er voor hen een vorm van ‘extramurale geestelijke verzorging’ blijft bestaan. Met het oog daarop kunnen gemeentepredikanten, ambtsdragers en vrijwilligers veel leren van de geestelijk verzorgers uit de instellingen. Waar houd je bijvoorbeeld rekening mee als je iemand moet bezoeken met een bepaalde ziekte, zoals bijvoorbeeld afasie? Gemeenten die willen leren van de ervaring en professionaliteit van geestelijk verzorgers kunnen het onderwerp agenderen in hun kerkenraad, classicale vergadering of in het werkverband/collegiaal beraad van plaatselijke predikanten. Irene Stok diaconaal ouderenwerker Protestantse Gemeente Utrecht Kerkinformatie  •  juni 2014

5

6|

Kroniek

Nieuwe vormen van diaconaat? Wat betekent het dat we als kerk een oefenplaats

hulpvaardig bij dat horen aan. Is dit nu wat ons voor

voor samenleven zijn in een tijd dat de samenleving

ogen staat bij ‘de kerk als oefenplaats voor samenleven’?

sterk verandert? Het is alweer een tijd geleden dat

Wordt dit de nieuwe vorm van diaconaal handelen?

het woord ‘participatiesamenleving’ in de troonrede

Mooi aan deze actie vond ik dat de vraag vergezeld

klonk. Een woord dat inmiddels volop bekritiseerd is.

ging van het concrete verhaal van twee jonge mensen

Tegelijkertijd een woord dat lijkt te passen bij hoe we

die bekend staan om hun altijd positieve inzet en die

als kerk uitspreken dat we er voor elkaar en voor de

toch in de problemen komen. Zo’n verhaal helpt om

wereld willen zijn. Waar wringt de schoen?

in de samenleving het bewustzijn te activeren dat iedereen kwetsbaar is en in de positie kan komen dat

Onlangs voerden enkele particulieren een crowdfunding-

hij hulp nodig heeft. Bovendien ging de actie gepaard

actie. De actie werd op touw gezet om een jong stel

met een actie voor andere kwetsbaren die nog minder

met een kindje van negen maanden te steunen. Het

gemakkelijk op maatschappelijke steun kunnen rekenen.

stel bestond uit twee ZZP’ers. Hun beroepen leenden

De combinatie van het vertelde verhaal en het zoeken

zich niet gemakkelijk voor een vast dienstverband. Zij

naar wie nog meer versterking kan gebruiken maakt

accepteerden dat, maar hadden niet de middelen om

dat deze actie voluit past bij wat ik van een kerk hoop

zich te verzekeren. Eén van hen heeft een chronische

en verwacht.

aandoening die af en toe de kop opsteekt. Een verzekering op jonge leeftijd is dan bijna onbetaalbaar.

Jarenlang heb ik in Nederlandse diaconieën gewaardeerd

Waar zij niet op hoopten gebeurde toch: een ziekenhuis-

dat hun helpen binnen de Nederlandse verzorgingsstaat

opname, gevolgd door uitzicht op een lange periode

altijd een ‘helpen onder protest’ was. Wij leefden in een

van traag herstel. Wat moet je dan, als je de huur wilt

samenleving die als geheel borg stond voor het welzijn

blijven betalen en voor je kindje wilt blijven zorgen?

voor allen. We beschouwden het als een groot goed

In eerste instantie was er de praktische hulp vanuit

dat diaconaat hiervoor nauwelijks meer nodig was.

de vriendenkring. Oppas en soepjes. Daarna kwamen

Nu de overheidsmiddelen onder druk staan, staan in

ook financiële vragen voor de herstelperiode in beeld.

de samenleving diaconale waarden als solidariteit en

Vrienden opperden een crowdfundingactie. Haarfijn

barmhartigheid onder druk.

voelde dit jonge stel aan hoe bevoorrecht zij waren

Dat bovengenoemde crowdfundingactie nodig was,

met een grote kring van vrienden en sympathisanten.

heeft eigenlijk iets triests. Maar wat een geweldige

Zij stelden een voorwaarde: ‘Jullie mogen ons helpen,

kracht dat mensen die zich door het evangelie bewogen

als een minstens even groot bedrag gereserveerd wordt

weten verhalen van nood durven delen. Dat zij tegelijker-

voor mensen die een minder sterk netwerk om zich

tijd blijven kijken naar anderen die behoefte hebben

heen hebben.’ Zo geschiedde. Met steun van een

aan ondersteuning.

grote diaconie werd de actie gestart. Binnen dertig

De kerk als ‘oefenplaats voor samenleven’. Iedere tijd

uur was er een bedrag van ruim 6000 euro binnen.

vraagt om eigen vormen. Steeds opnieuw blijkt de kracht

Een prachtige actie, zou je kunnen zeggen. Zich af-

van een gemeenschap die zich naar Gods politiek wil

spelend in een kring van mensen die zich door het

richten.

evangelie bewogen weten. Organisatorisch ondersteund door een grote diaconie. Een voorbeeld van

Karin van den Broeke

waar we het in de kerk vaak over hebben. Omzien

preses van de generale synode

naar elkaar. Helpen waar geen helper is. We belijden dat God het hulpgeroep hoort en we sluiten ons

Kerkinformatie  •  juni 2014

Reageren? Mail naar [email protected]

| • berichten

• Momentum in Amersfoort In de zomermaanden tot oktober is de Amersfoortse St. Joriskerk op zondagmiddag open. Dat is nieuw! Een doordeweekse openstelling is er al veel langer. Nu elke zondag koopzondag is, en de binnenstad in de zomer vol toeristen, mag deze kerk in het stadscentrum niet gesloten zijn, zo besloot de Raad van Kerken Amersfoort. Tussen de twee kerkdiensten, die de wijkgemeente van de Protestantse Gemeente Amersfoort er houdt, zet de missionaire taakgroep van de Raad de deuren van de St. Joriskerk van 14.30-17.00 uur open. Er heerst een aangename rust. Om 15.00 en om 16.00 uur wordt die stilte doorbroken. Dan gaat iemand met een bel de kerk door om ‘Momentum’ aan te kondigen: tien minuten muziek, Schriftlezing en gebed. Plaats daarvoor is het prachtige koor van de kerk, met de sfeer van een kapel. Medewerking verlenen een vast team van lectoren en gekwalificeerde musici uit de kerken. Een Missionair Gilde van vrijwilligers wordt ingezet als gastheren/vrouwen en vraagbaak. De Raad van Kerken lanceert binnenkort de website geloven033.nl met daarop het totale missionaire aanbod van de Amersfoortse kerken. Deze site wordt ook ingezet als verwijsmogelijkheid voor bezoekers van ‘Momentum’. •

• Hoe gaat het nieuwe Roosevelthuis eruitzien? In maart 2016 opent het nieuwe diaconale vakantiecentrum Roosevelthuis de deuren. Inmiddels is het definitieve ontwerp klaar. In het najaar gaat de bouw beginnen. Het huidige F.D. Roosevelthuis is volledig verouderd en aan vernieuwing toe. Daarom heeft de generale synode besloten het F.D. Roosevelthuis en het conferentiecentrum Hydepark op het landgoed Hydepark te vervangen. Het nieuwe gebouw wordt een ‘huis voor de kerk’. Voor mensen die afhankelijk zijn van zorgverlening en begeleiding. Daar-

naast wordt het een plek voor bezinning, toerusting, ontmoeting en vakantie. De Protestantse Kerk wil de inrichting van het nieuwe diaconale vakantiehuis met zoveel mogelijk diaconieën mogelijk maken. Een projectteam, onder leiding van oud-synodevoorzitter ds. Gerrit de Fijter, is beschikbaar om diaconieën meer over dit project te vertellen. Diaconieën die de bouw willen steunen kunnen mailen naar [email protected]. Meer informatie: www.pkn.nl/roosevelthuis. •

Drenthe, met 7 kerken en 7 kunstenaars. Elk jaar doen meer kerken mee. Het is een bijzondere manier om het Pinksterfeest vanuit de kerken aantrekkelijk te maken voor een breder publiek dan alleen de eigen leden. Met dit project laten kerken zien open te staan voor nieuwe vormen van spirituele overdracht. Door kunst in een andere omgeving dan galerie of atelier te presenteren, ontstaan gemakkelijker gesprekken tussen bezoekers en kunstenaars over de kunstwerken in relatie tot Pinksterfeest en kerkgebouw.

Hemelvaartsdag 29 mei t/m zondag 1 juni 2014 en vrijdag 6 juni t/m Pinkstermaandag 9 juni 2014. Meer informatie: www.feestvandegeest.nl. •

Onder het motto ‘Vuur dat nooit meer dooft’ wordt rond Hemelvaart en Pinksteren het tweejaarlijkse kerk- en kunstevenement Feest van de Geest gehouden. Het concept streeft naar verbinding tussen nieuwe kunst, architectuur van kerkgebouwen en het Pinksterfeest. 160 kunstenaars maakten een kunstwerk naar aanleiding van het het thema ‘Vuur dat nooit meer dooft’. Zij exposeren deze nieuwe kunst­ werken in 103 kerken in Groningen, Drenthe, Overijssel, Utrecht en ZuidHolland. Het Feest van de Geest is in 2002 voor het eerst georganiseerd in

iPad

• Feest van de Geest

Kerkinformatie  •  juni 2014

7

8|

NBG viert jubileum met Bijbelfestival

m un ee Jm einls ub

Op 28 juni 2014 viert het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) zijn 200-jarig jubileum met een bijzonder Bijbelfestival in DeFabrique in Utrecht. Onder het thema ‘Deel het verhaal’ worden de bezoekers getrakteerd op een gevarieerd programma rondom de Bijbel met bijdragen van Tijs van den Brink, Trinity, het Vocaal Theologen Ensemble, zandkunstenaar Gert van der Vijver, Nienke Wijnants, Elly & Rikkert en vele anderen. Rieuwerd Buitenwerf, directeur NBG: ‘Al twee eeuwen brengt het NBG de Bijbel dichtbij. Het NBG werd opgericht op 29 juni 1814 om te zorgen dat mensen een bijbel konden krijgen in hun eigen taal. Anno 2014 is dat nog altijd de kern van het wereldwijde werk. Het Bijbel­ genootschap vertaalt en verspreidt de Bijbel en bevordert het gebruik van de Bijbel. Want de Bijbel is het waard om ontdekt, ervaren en doorgegeven te worden. Met het Bijbelfestival bieden we alle generaties een uitgelezen kans om de Bijbel te beleven en te delen.’ Deel het verhaal Tijdens het Bijbelfestival staat dit verhaal centraal. Naast optredens van artiesten zijn er workshops en lezingen, onder andere over geloofsopvoeding (door Danielle van de Koot), over Qumran en de Bijbel (door Jaap van Dorp) en over de Bijbel in Gewone Taal (door Matthijs de Jong). Tijs van den Brink presenteert een talkshow over de Bijbel en ‘het Dertigersdilemma’, een veelgeprezen bestseller van Nienke Wijnants over de levensvragen van jonge hogeropgeleiden. Drie

In de KidsExpress werken het NBG en JOP samen. Foto: NBG/Sandra Haverman

dominees (onder wie Ruben van Zwieten) gaan met elkaar in gesprek over de plek van de bijbel in de zoektocht naar zingeving. Speciaal voor kinderen en jong­ eren is er een eigen programma. Meld u aan Het Bijbelfestival op 28 juni is gratis te

bezoeken. Kaarten zijn te bestellen via www.deelhetverhaal.nl. Naast het Bijbelfestival organiseert het NBG de jubileumtentoonstelling Thuis in de Bijbel in Museum Catharijneconvent te Utrecht. In het najaar verschijnt de Bijbel in Gewone Taal. Meer informatie: www.nederlandsbijbelgenootschap.nl.

• berichten

• Verhalenproject ‘Winst uit de crisis’

Op de Utrechtse Heuvelrug hebben de kerken het initiatief genomen om in de verschillende dorpen iemand te interviewen met de vraag hoe de betreffende persoon door een crisis is gekomen. Waar haalde hij of zij de G/geestkracht vandaan en heeft de crisis naast alle moeite ook verrijking opgeleverd? Zo kwamen zes interviews met personen van allerlei achtergronden tot stand, waaruit de boeiende verhalenfilm ‘Winst uit de crisis’ is voortgekomen. Verbonden aan het kerk en kunstproject Feest van de Geest wordt gedurende de openingsdagen rond Hemelvaart en Pinksteren deze film doorgaand vertoond in de opengestelde kerkgebouwen in Amerongen, Leersum, Maarsbergen, Maarn, Doorn Kerkinformatie  •  juni 2014

en Driebergen. Zo krijgt het Pinksterfeest extra inhoud. Zie ook de website www.feestvandegeest.nl. •

• Nederlandstalige kerkdiensten Spanje

In de zomervakantie worden op de camping El Delfin Verde (www.eldelfinverde.com) aan de Costa Brava voor het 42e jaar Nederlandstalige kerkdiensten gehouden. De camping ligt net buiten het pittoreske stadje Torroella de Montgrí (Mas Pinell), ongeveer 60 km voorbij de Frans-Spaanse grens. Voorgangers zijn op de volgende zondagen (aanvang 11.00 uur): 20 en 27 juli: proponent M. Geluk uit Nieuwegein; 3 augustus: dhr. M. Hijkoop uit Gorinchem; 10 en 17 augustus: ds. G. Doorn uit

Hasselt. De diensten worden gehouden in de open lucht rondom een klein liturgisch centrum met geluidsversterking. Na de dienst is er ontmoeting bij koffie of fris. Op topzondagen komen er meer dan 500 mensen. Informatie: Aart Batenburg, tel. 06-10 52 40 19, e-mail [email protected]. •

|

9

‘Jouw verhaal doet er toe’ Mensen met een psychiatrische achtergrond leven vaak met schaamte en angst. In hun medische dossier raakt dat gemakkelijk op de achtergrond, maar zij moeten hun verhaal kwijt kunnen, vindt theoloog Pete Pronk. Samen met geestelijk verzorger Margreet Roos organiseert hij in september een symposium over het thema.

Hoe ben jij erbij betrokken geraakt? ‘Een medewerkster binnen de GGZEmergis vroeg of ik mensen wilde begeleiden van wie hun verhaal is ontnomen door een klinisch dossier. Het doel is: stem geven aan hun eigenlijke verhaal, dat vaak is omgeven met schaamte en angst. Mij raakt dit tot op het bot. Ik help mensen inzien dat alleen zij over hun eigen verhaal gaan en niemand anders! In kerkdiensten vertel ik vaak het verhaal van ‘de gek op het kerkhof’ (Marcus 5: 1-20). Samen met Margreet Roos, ‘reisgenoot’ vanaf het eerste uur en ervaren geestelijk verzorger in de psychiatrie, en het klooster in Huissen heb ik vervolgens de themaweek georganiseerd.

• Zoeken naar Gods aanwezigheid

God is ons meer nabij dan wij zelf weten. Toch kan het lijken alsof Hij ver bij ons vandaan is. Wie worstelt nooit met de vraag: waar is God tegenwoordig? Waar kunnen wij Hem ontmoeten en Zijn nabijheid ervaren? Ds. P.J. den Admirant uit Kootwijkerbroek onderzoekt in Hij is niet ver, het nieuwste deel in de Artiosreeks van de Gereformeerde Bond, hoe in de Bijbel over Gods aanwezigheid wordt gesproken. Soms zijn er bijzondere tijden waarin God Zijn aanwezigheid krachtig laat merken. Mogen wij ook vandaag zulke tijden verwachten? In onze tijd waarin velen van Gods aanwezigheid niets lijken op te merken, hebben we er dringend behoefte aan

Symposium

Voor wie is het symposium bedoeld? ‘Welkom zijn mensen met een psychiatrische of verslavingsachtergrond, hun behandelaars en verder iedereen die geïnteresseerd is in herstelverhalen. We willen laten zien hoe heilzaam het is als je de kwetsbare stukken van je levensverhaal kunt uiten. Deelnemers aan de themaweek ‘Vrij vertellen van je eigen herstelverhaal’ zullen uitleggen dat ze niet het etiket ‘schizofreen’, ‘depressief’ of ‘dwangstoornis’ zijn, maar mensen met een kwetsbaar verhaal die ertoe doen.’

Margreet Roos en Pete Pronk. Foto: Esther van der Lecq

Hoe kan ik gemeenteleden naar deze dag verwijzen? ‘Iedereen kent wel iemand die in psychische problemen is geraakt. Attendeer familie en verzorgers op deze dag. Herstelverhalen zijn vaak heilzaam voor mensen die na behandeling de draad van het gewone leven proberen op te pakken. Wijs hen op dit symposium en de themaweken. Net als studenten kunnen ze korting krijgen op de deelnemersprijs.

In sommige plaatsen wordt het bedrag vergoed door instelling of diaconie.’

dat God Zijn aanwezigheid krachtig openbaart. In deze uitgave worden handvatten aangereikt om Gods aanwezigheid te zoeken. Gods Woord roept ons daar zelf toe op: Zoek Mijn aangezicht. Gespreksvragen maken deze uitgave ook geschikt voor gebruik op kringen. Hij is niet ver. Op zoek naar Gods aanwezigheid. Uitg. Groen Heerenveen, 144 p., € 12,50. •

• Donatus ziet winst dalen

Frans Rozemond eindredacteur Kerkinformatie

Meer weten? Informatie en aanmelding: www.petepronk.nl/herstelverhalen.

Donatus Verzekeringen, de kerken- en monumenten-verzekeraar van Nederland, behaalde in 2013 een brutowinst van € 7,5 miljoen (2012 € 12,3 miljoen). Donatus boekte in 2013 een goed operationeel resultaat, dat echter sterk negatief is beïnvloed door drie grote schades van elk ruim € 1,5 miljoen. Het nettoresultaat kwam uit op € 4,6 miljoen (2012 € 11,9 miljoen) vanwege de vorming van een voorziening van € 3,5 miljoen, voortvloeiend uit een rechtszaak. Dat blijkt uit het gepubliceerde jaarverslag over 2013 van deze gespecialiseerde verzekeraar. Meer weten? www.donatus.nl. •

Kerkinformatie  •  juni 2014

10 |

ctie en K er nsA mkein

De Toevlucht, project voor nachtopvang van ongedocumenteerde mannen te Utrecht. Foto: www.toevluchtutrecht.nl

Studiedag Diakenen en mensenrechten Wat kunnen diakenen betekenen voor de mensenrechten? Over dit thema organiseert Kerk in Actie op 17 juni 2014 een studiemiddag in Utrecht. Want je kunt in je eigen woonplaats wel degelijk iets doen voor armoedebestrijding, zorg en rechten van kinderen en vreemdelingen. Veel diakenen en andere vrijwilligers helpen mensen in nood. Ze helpen daar waar geen helper is. In de kerk noemen we dit de dienst van de barmhartigheid. Hoe nuttig en nodig ook: hierdoor kan een situatie ontstaan waarbij de overheid haar verplichtingen overlaat aan de samenleving. Het is van belang om daar in je eigen woonplaats goed op te letten. Zodra er nieuw lokaal beleid wordt ingevoerd en je denkt als diaken/ vrijwilliger: dit is geen leefbare, menswaardige situatie meer!, dan heb je grote

kans dat de mensenrechten in het gedrang zijn gekomen. Programma Maar hoe weet je dit nu zeker, en wat kun je doen? Op die vragen worden op deze dag enkele antwoorden gegeven. Inleiders zijn: • ds. Ranfar Kouwijzer, pastor bij Stem in de Stad Haarlem en voormalig studentenpastor in Amsterdam; • prof. dr. Ernst Hirsch Ballin, hoogleraar Rechtsgeleerdheid van de Universiteit

van Amsterdam en de Universiteit in Tilburg; • mr. Addie Stehouwer, substituut van de Nationale Ombudsman. Samen zullen zij de verbanden leggen tussen Bijbelse opdrachten, het begrip menselijke waardigheid en mensenrechtenverdragen. Zij zullen ook situaties bespreken waarbij het plaatselijk mis kan gaan met de mensenrechten op terreinen als armoede, zorg, kinderrechten en vreemdelingen. Welke ondersteuning hebben diakenen en kerkelijke vrijwilligers nodig? En hoe kan Kerk in Actie lokale kerken helpen bij mensenrechtenwerk? Voor wie? Welkom zijn diakenen, diaconaal consulenten, predikanten, kerkelijk werkers en andere geïnteresseerden. Plaats en tijd: Landelijk Dienstencentrum Utrecht, 13.00 uur. Deelname is gratis, graag aanmelden via: Geesje Werkman, [email protected] of (030) 880 17 56. Geesje Werkman projectmanager Binnenlands Diaconaat

• berichten

• Vakantiebijbelgids De nieuwe Vakantiebijbelgids van Ark Mission is verschenen. Deze gratis bijbelleesgids bevat overdenkingen voor de zomertijd en is geschikt om alleen of samen met anderen te lezen. Onder de titel ‘Woorden voor onderweg’ gaan de lezers mee op reis met Jezus, Paulus en de kleine profeten. De Vakantiebijbelgids bevat overdenkingen voor een periode van drie weken, onder andere geschreven door ds. Johan Sparreboom uit Krimpen aan de IJssel. Elke bijdrage sluit af met een nadenker en een kort gebed. Van de gids worden Kerkinformatie  •  juni 2014

100.000 exemplaren verspreid. Iedereen kan een gratis exemplaar ophalen bij de christelijke boekhandel. Voor kerken en andere organisaties zijn grotere hoeveelheden beschikbaar om te verspreiden bij eigen activiteiten. Meer informatie en gebruikssuggesties staan op www.arkmission.nl/vakantiebijbelgids. •

• Trainingen gemeenteopbouw De interkerkelijke organisatie voor gemeenteopbouw Leven uit de Bron, partner van de IZB, organiseert voor predikanten en kerkelijk werkers in het seizoen 20142015 een aantal trainingen gemeenteopbouw. Het gaat om de basistraining Samen bouwen aan de kern van de kerk en de nieuwe missionaire training Verlangen naar een aantrekkelijke kerk. In zes

dagen tussen september en april wordt de vruchtbare samenhang tussen geloofsopbouw en gemeenteopbouw beoefend. Tussen de trainingen door is het wenselijk het programma met de eigen kerkenraad te verwerken, maar er kan ook als verkenner worden deelgenomen. In het kader van de het open erkend aanbod van de Permanente Educatie voor kerkelijk werkers en predikanten zijn er studiepunten te halen. Informatie: www.levenuitdebron.nl en www.izb.nl. •

• Dvd-rom Gebaren voor bijbel, kerk en geloof

Het Nederlands Gebarencentrum heeft een dvd-rom uitgegeven met gebaren voor algemene geloofsbegrippen: ´Gebaren voor bijbel, kerk en geloof:

|

11

Project doventhuisgemeente Doofgeboren mensen voelen zich vaak meer te gast in de kerk dan thuis in de gemeente. Maar ook mensen die op latere leeftijd doof of slechthorend worden, kunnen minder goed meedoen. Aangezien gemiddeld één op de tien Nederlanders gehoorproblemen heeft en dit aantal alleen maar groeit, is het tijd om daar als kerkelijke gemeente op in te spelen.

Dovenpastoraat Het Interkerkelijk Dovenpastoraat bereikt ongeveer drieduizend dove leden van protestantse gemeenten. Onder hen zijn mensen die plotseling doof werden of slechthorend werden, maar ook mensen die goed kunnen praten en lezen, maar door ziekte of ongeluk hun gehoor (grotendeels) moeten missen. Door onder meer de vergrijzing komen er steeds meer slechthorende en dove mensen bij. Als de kerk niet goed op hun aanwezigheid inspeelt, blijven ze liever thuis. Mijn ervaring is dat er veel pijn en onwennigheid bestaat. Er is weinig toe-

Standaard Lexicon Nederlandse Gebarentaal´. De dvd-rom is ontwikkeld door het Nederlands Gebarencentrum, samen met een werkgroep Kerk- en Geloofs­ gebaren, waarin actieve christenen participeren uit verschillende kerkelijke achtergronden, die doof zijn en/of gebarentaal vaardig zijn, en/of theologisch geschoold. Bestaande gebaren voor geloofsbegrippen en kerkelijke begrippen zijn geïnventariseerd. Voor begrippen waarvoor geen gebaar bekend was, is een nieuw gebaar ontwikkeld op basis van de betekenis/inhoud en taalregels van de Nederlandse Gebarentaal. Deze gebaren rondom Geloof en Kerk zijn nu, samen met de bijbelnaamgebaren 'Die Naam', opgenomen in het Online Gebarenwoordenboek, en bovendien op dvd-rom 'Gebaren voor Bijbel, Kerk en Geloof'.

Pastoraat

Binnen de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk werk ik samen met het Interkerkelijk Dovenpastoraat aan het project ‘doventhuisgemeente’. De reden mag duidelijk zijn: doofheid is een onzichtbare communicatie­ beperking tussen mensen. Technische oplossingen als ringleidingen helpen slechthorenden, maar niet doofgeboren of vroegdove mensen. Voor deze laatste groep is de kerkelijke ‘taal’ nog eens een extra drempel. Niet of niet goed mee kunnen doen in de kerk is het gevolg.

Gebarentaal voor ‘contact’. Foto: Bart Muhl/HH

rusting op dit gebied. In de kerk zijn we gauw geneigd om naar de technische kant te kijken, zoals ringleidingen of preekvertalers. Dat is niet voldoende. In het project ‘doventhuisgemeente’ gaat het om het leren van wat werkt en wat niet. Welke ondersteuning is nodig om te komen tot een kerk waarin dove en slechthorende mensen zich thuis voelen en meedoen?

De dvd-rom bevat in totaal 836 gebaren. Meer informatie www.gebarencentrum.nl. Bestellen: [email protected]. •

• Student uitnodigen? Een groep buitenlandse studenten bezoekt ook dit jaar weer de theologische faculteit van de Vrije Universiteit in Amsterdam in het kader van het project Breuken en Bruggen. Dit is een samenwerkingsproject van de afdeling Zending van Kerk in Actie en de Vrije Universiteit. De selectie bestaat uit dertien theologiestudenten afkomstig uit Brazilië, Chili, China, Colombia, India, Indonesië, Myanmar, Slowakije en Zuid-Afrika. Drie maanden lang, van september tot en met november, zullen deze studenten onderzoek doen, lessen volgen en een

Doet u mee? Heeft uw gemeente ervaring met dovenpastoraat of heeft u vragen? Neem contact op via tel. 06-46 34 69 65 (maandag en donderdag) of [email protected]. Serrie Kamerling medewerker in de Protestantse Kerk voor ‘doventhuisgemeente’

excursieprogramma volgen. Onderdeel van het programma is een bezoek aan plaatselijke gemeentes. Studenten maken kennis met de gemeente in Nederland, en kunnen een bijdrage geven op een gemeenteavond of een ZWO-bijeenkomst. Ook kunnen studenten meedoen in de dienst. Voor zowel studenten als kerken is dit een hoogtepunt van het verblijf gebleken. Belangstellende gemeenten kunnen reageren tot uiterlijk 18 juli 2014 door contact op te nemen met prof. dr. J.H. de Wit, De Boelelaan 1105, 1081 HV, Amsterdam, (020) 598 66 19, e-mail: [email protected]. •

Kerkinformatie  •  juni 2014

12 |

Predikantswisselingen

me n s e n M

Beroepen te Bleiswijk (hervormd, Het Anker), proponent P. Wijnberger te Veenendaal; te Daarlerveen, ds. M.A. Bos te Nieuwe Pekela; te Gouda (hervormd Sint Janskerk wijk B), ds. G.C. Vreugdenhil te Woerden; te Krabbendijke (hervormd), ds. S.A. Doolaard te Schoonhoven; te Oostburg, ds. A. van Houweling te Schoonebeek; te Ouderkerk aan den IJssel (hervormd), ds. P.M. van 't Hof te Oude Tonge; te IJsselmuiden-Grafhorst (hervormd), ds. D. Breure te Waarder; te Rijnsburg (hervormd), proponent L. Hoftijzer te Hardinxveld-Giessendam; te Vinkeveen (hervormd), ds. M.M. van Campen te Rotterdam-Zuid. Aangenomen naar Almelo (wijkgemeente De Bleek), ds. M.M. Schwarz te Voorthuizen; naar De Lier (gereformeerd, Vredekerk), proponent S. Alblas te Utrecht; naar Emst (hervormd), proponent E. van den Noort te Kampen; naar Katwijk aan den Rijn (hervormd), ds. J. Jongejan te Vriezenveen; naar Katwijk aan Zee (hervormd, De Noord), ds. D. Jongeneel te Arnemuiden; naar Kolderveen en Dinxterveen (hervormd), ds. J. Stap te Zevenhuizen; naar Loenen aan de Vecht (hervormd), ds. P. Nagel te Woerden; naar Laar (Duitsland, schipperspredikant, beroepen door de PKN-synode), ds. D. Meijvogel te Harderwijk (interimpredikant); naar Meerkerk (gereformeerd), proponent J.T. Wolleswinkel te Utrecht; naar Zweeloo (hervormd), proponent B.M.W. de Groot te Heiloo. Bedankt voor Katwijk aan Zee (hervormd) en voor Nieuwerkerk aan den IJssel (hervormd), ds. P.F. Bouter te Bodegraven; voor Maarssen (hervormd wijk 2) en voor Waddinxveen (hervormd wijk Noord), ds. M. van Dam te Hagestein; voor Moordrecht (hervormd, Beth-El), ds. H.J. van der Veen te Sliedrecht; voor

Nieuw-Lekkerland (hervormd, wijk Dorp), ds. D. Jongeneel te Arnemuiden; voor IJsselmuiden-Grafhorst (hervormd), ds. D. Breure te Waarder; voor IJsselstein (hervormd), ds. J.K.M. Gerling te Veenendaal. Beroepbaar proponent M.J. van der Wal te Baarn, tel. (035) 543 61 87, mobiel 06-44 52 41 41, e-mail [email protected]; proponent H.J. Wolters te Zuid-Beijerland (beroepbaar als predikant-geestelijk verzorger). Overleden 6 april ds. H.J. van der Steen (geb. 10 maart 1941); 7 april prof. dr. R. Boon (geb. 4 februari 1920); 7 april ds. R. van Gorkum (geb. 17 april 1960); 12 april ds. J. Couvée (geb. 24 april 1921); 25 april ds. G.J. Dijkstra (geb. 13 november 1920).

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Slagvink 7, 3906 AE Veenenaal, [email protected]

• berichten

• Studiedag over veranderingen in gereformeerde bonds­ gemeenten

Op maandag 16 juni organiseert de Academie Theologie van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) in samenwerking met het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond een studiedag over hoe om te gaan met veranderingen die zich voltrekken in gemeenten van gereformeerde bondssignatuur. Aanleiding van de studiedag is de dissertatie van CHEdocent dr. Teus van de Lagemaat, getiteld ‘De stille evolutie. Individualisering binnen de Gereformeerde Bond.’ Tijdens de studiedag met het thema ‘Omgaan met stille evolutie’ gaan deelnemers op zoek naar theologische antwoorden op de sociologische observaties die Van de Lagemaat doet en hoe met de gevolgen daarvan in gemeenten kan worden omgegaan. Doelgroep van de studiedag zijn predikanten en kerkelijk werkers die te maken hebben met deze veranderingen. Dagelijks staan zij voor allerlei keuzen en dilemma’s. Hoe gaan zij op een juiste manier om met individualisering? Welkom zijn voorts: professionele ondersteuners die actief zijn in bondsgemeenten, stafleden van Kerkinformatie  •  juni 2014

IZB en HGJB, gemeenteadviseurs, studenten, en predikanten en kerkelijk werkers uit andere kerkgenootschappen. Plaats en tijd: Christelijke Hogeschool Ede, gebouw Zuid, 14.00-20.00 uur. Programma en aanmelding: www.che.nl/stilleevolutie.

• Geruchtdag over de Heiligheid van de Bijbel

Op vrijdag 13 juni wordt in Hydepark te Doorn de dertigste dag van de theologenbeweging Op Goed Gerucht gehouden. Het thema is: De Bijbel is ons heilig. Nou en, zegt de cynicus. Hoezo? roept de scepticus. Leg uit! zucht de hermeneut. Tijdens de dag wordt het eerst exemplaar van het Doorns Evangelie (DE) overhandigd aan schrijver Willem Jan Otten. Doorns Evangelie bestaat uit 52 commentaren op Marcus, met per fragment een creatieve hervertelling en een spirituele toelichting. De uitnodiging zegt erover: ‘Maakt het wat uit of je je tanden in de catechismus of de bijbel zet? Hoe leest Op Goed Gerucht het evangelie van Marcus? Natuurlijk niet als laatste en enige antwoord, maar

hoe dan wel? Psychologisch, literair, liturgisch, symbolisch? Wat doet de ironie in het zicht van de heilige Schrift? Zijn we toe aan een tweede naïviteit?’ Het materiaal is geschikt voor een leerhuis of gespreksgroep. Hoofdlezing: Geert van Oyen (nieuwtestamenticus), verder bijdragen van Willem Jan Otten, Tjeu van den Berk en Cocky Fortuin-van der Spek. Locatie: Hydepark, Doorn. Aanmelden: uiterlijk 6 juni 2014 via: [email protected] Kosten (betalen bij entree): leden € 52,-, studenten € 26,-, niet-leden € 62,-. Meer informatie: www.opgoedgerucht.nl.

Willem Jan Otten. Foto: Bianca Sistermans/HH

|

13

Daar in Utrecht ... Is er een kloof tussen gemeenten en dienstenorganisatie? Het is goed om daar alert op te zijn, want ‘Utrecht’ werkt voor en namens alle gemeenten in de Protestantse Kerk. Veel medewerkers van de dienstenorganisatie zijn niet alleen actief voor de landelijke kerk, maar ook voor hun plaatselijke kerkelijke gemeente. In deze rubriek vertellen ze daarover. Deze maand deel 24: Paula van den Bosch (39).

‘De kerk hoort bij mijn leven’ motivatie

Paula van den Bosch is hoofd van de afdeling HRM van de dienstenorganisatie en lid van de directie. HRM staat voor Human Resource Management, de afdeling die predikanten, kerkelijk werkers en vrijwilligers ondersteunt om hun gaven en talenten op een juiste manier tot hun recht te laten komen. Ze woont in Zeist en is lid van de Bethel-wijkgemeente. Daar is ze op verschillende manieren actief betrokken, onder andere bij de crèche en bij de kring voor jonge gezinnen. Paula is getrouwd en heeft vier kinderen in de leeftijd van 8, 6, 4 en 1 jaar.

Hoe ben je bij deze gemeente terechtgekomen? Voor m’n studie kwam ik in Utrecht terecht, waar ik me jarenlang erg thuis gevoeld heb in de Jacobikerk. Eerst alleen, later samen met m’n man, die ik vlak na m’n studie leerde kennen. Ook na onze verhuizing naar Zeist bleven we daar betrokken. Dat veranderde toen onze oudste niet meer naar de kindernevendienst wilde. Hij vond het maar niks dat hij er niemand kende. De keuze voor hem was de crèche, waar hij te groot voor werd, of de kerkbank, waar hij nog te klein voor was. Omdat we het belangrijk vinden dat onze kinderen met plezier naar de kerk gaan, hebben we op zijn basisschool gevraagd waar de kinderen zoal kerkten. En zo kwamen we in de Bethelgemeente terecht, die kerkt in de Nieuwe Kerk in Zeist. Een schot in de roos: daar waren vriendjes van school! Zo werd de zondag weer een leuke dag! Voor m’n man en mij was het even wennen, voor ons hoefde een verandering van gemeente niet zo omdat we ons thuis voelden in Utrecht. Maar inmiddels zijn we helemaal ingeburgerd!

Wat betekent de kerk voor je? Kerk en geloof zijn voor mij altijd belangrijk geweest. Als kind dacht ik er al veel over na en ik had al jong allerlei vragen. En ik vond het heel gewoon om naar de kerk te gaan. Dat hoorde bij mijn leven en dat is nog steeds zo. Door consequent elke week naar de kerk te

Foto: Gerrit Jan Randewijk

gaan, blijft geloof dicht bij me. Zonder de kerk slokt de dagelijkse drukte je gemakkelijk op, is mijn ervaring. En geloven in je eentje vind ik knap lastig. De kerk blijft me bepalen bij waar het werkelijk om gaat in het leven.

Wat wil je van de kerk aan je kinderen doorgeven? De kerk is in ons gezin heel vanzelfsprekend, zeker ook omdat ik er werk. Thuis krijg ik krijg regelmatig de vraag: mama, heb jij dat geregeld? Ons hele gezin is betrokken. Als er een activiteitenmarkt is, waarvan de opbrengst naar een goed doel gaat, brengen we altijd spullen naar de inzameldagen. De kinderen zoeken dan tussen hun eigen speelgoed naar dingen die ze wel weg willen geven

voor anderen. Zo leren ze nu al om aan anderen te denken. Dat willen mijn man en ik zelf ook graag uitstralen. Een mooi voorbeeld daarvan is misschien wel onze jongste, ons pleegkind. In zo’n jong gezin waar beide ouders werken ook nog een pleegkind?, wordt ons weleens gevraagd. Maar het past uitstekend. Ons hart is groot genoeg voor iemand erbij, ons huis is ruim, daar kan altijd iemand bij. Het past bij ons uitgangspunt dat we niet voor onszelf leven. Samen spelen, samen delen, daar begint het mee. Dat is ook wat Jezus ons voorleefde. Een tweeslag die de basis vormt van onze geloofsopvoeding. Irene Versnel communicatiemedewerker Protestantse Kerk Kerkinformatie  •  juni 2014

Pastoraat

14 |

Ko Sent tijdens de afscheidsceremonie voor de omgekomen Mark Weijdt. Foto: Dave de Vaal

Krijgsmachtpredikant Ko Sent:

‘Ik representeer het gewone leven’ Hij was tien jaar dominee in het dorp Kraggenburg in de Noordoostpolder toen het tijd werd voor wat anders. ‘Voor mijn gezin wilde ik wel wat meer anonimiteit’, vertelt Ko Sent. ‘Maar meer anonimiteit betekent ook dominee worden in een stad, en ik realiseerde me dat ik graag dorpsdominee wilde blijven. Mensen, ook buiten de gemeente, trekken je makkelijk aan je jasje dat ze wel eens een gesprek met je willen. In de stad zou ik dat missen.’ Hij werd geestelijk verzorger bij de Koninklijke Landmacht. In augustus 2000 verruilde Ko Sent (52) zijn toga voor een militair uniform en stapte in de wereld van ‘ruwe bolsters, blanke pit’. Hij werkt bij een infanteriebataljon. De mannen zijn vechtsoldaten, zij lopen in het leger vooraan. ‘Maar hoe stoerder iemand is, hoe minder behoefte hij heeft om stoer te doen’, vindt Sent. ‘Laatst liet een jonge soldaat een foto zien van de pup die hij en zijn vriendin gekocht hadden. Hij liet daarmee zijn zachte kant zien. Vervolgens reageerde hij heel alert en adequaat op een bepaalde situatie die daarom vroeg, om daarna weer vol liefde naar de foto te staren. Deze mannen kunnen snel schakelen.’ Intensieve ervaring Op de kazerne in Ermelo zit Sent samen Kerkinformatie  •  juni 2014

met collega’s op kantoor. Als er een oefening is, gaat hij vaak mee. ‘Die situatie is een beetje vergelijkbaar met uitzending.’ En uitgezonden werd hij, twee keer. In 2004 zat hij ruim vier maanden in Irak, in 2008/2009 in Uruzgan, Afghanistan. ‘Zo’n uitzending hoort er natuurlijk bij, deze geldt voor de militairen ook. Vooral de eerste keer was spannend. Kan ik dit? Hoe ga ik reageren in situaties die angstig zijn? Hoe zal het thuis gaan? Er zijn best veel onzekerheden. De tweede keer was al anders. Wel net zo intensief trouwens. Je staat in zo’n situatie zo dicht bij andere mensen. Natuurlijk waren er ook eenzame momenten. Er waren meer geestelijk verzorgers mee, maar we zaten allemaal op een andere locatie. Militair gezien heb je geen nut. Bij een aanvalsdreiging op ons kamp kreeg ie-

Honderd jaar Dit jaar bestaat de geestelijke verzorging bij de krijgsmacht honderd jaar. Bij het begin van de eerste wereldoorlog, bij de Nederlandse mobilisatie, werden de eerste geestelijk verzorgers aangesteld bij Defensie. Koningin Wilhelmina benoemde op 28 augustus 1914 vier aalmoezeniers en acht veldpredikers bij het leger. Op 28 augustus 2014 wordt in de Westerkerk in Amsterdam een oecumenische viering gehouden.

dereen een verdedigende taak, behalve ik. Dat voelde machteloos, maar stelde me wel in staat om met alle jongens een

| gesprek te hebben terwijl ze met hun taak bezig waren. En daardoor werd mijn aanwezigheid wel zinvol. Het was twee keer een heel intensieve ervaring die ik niet had willen missen.’ Dorpsdominee De druk voor zijn gezin vindt hij de grootste nadeel van het werk. Bij oefeningen is hij regelmatig van huis. ‘Verder is de krijgsmacht echt mijn wereld geworden. Al die jaren vormen je, ik weet niet of ik nog zin zou hebben in de vergadercultuur binnen de kerk. Ik ben ook dorpsdominee gebleven. Eigenlijk ben ik een soort “mascotte” van de eenheid. Geen geluksbrenger, maar een man met een aparte positie. Een baken van het gewone leven waar mensen zich aan vast kunnen houden. Zo ervaren mensen dat. Ik ben de presentie van het gewone leven in een ongewone setting. Onlangs was ik mee op een oefening met mijn bataljon. Er zat een zondag bij. Ik had van tevoren gevraagd of ik een bezinningsmoment mocht leiden. Ik dacht in eerste instantie aan een kerkdienst, maar omdat ik veel meer tijd ter beschikking kreeg, bedacht ik een andere invulling. Een aantal jongens ging daar niet mee akkoord, zij wilden een echte kerkdienst. Die heb ik toen ook gehouden.’ Janet van Dijk communicatieadviseur Protestantse Kerk

Kerk en krijgsmacht De Protestantse Kerk heeft 33 predikanten ter beschikking gesteld van de geestelijke verzorging in de krijgsmacht, ook wel krijgsmachtpredikanten genoemd. Zij maken deel uit van de Dienst Protestantse Geestelijke Verzorging (PGV) van Defensie. Vanuit de Protestantse Kerk onderhoudt de werkgroep Kerk en Krijgsmacht de contacten. Henk Stokking is secretaris van de werkgroep. Als oud-officier bij de Landmacht kent hij deze wereld van binnenuit. Hij was al lokaal actief in de kerk en vanuit de Landmacht vertegenwoordiger in Kerk en Krijgsmacht. Toen hij op zijn 58ste stopte met werken, wilde hij graag wat blijven doen. De werkgroep onderhoudt contacten met de krijgsmachtpastores en met de beleidsorganen van de kerk. Verder is zij betrokken bij de bezinning op vredesvraagstukken. Stokking: ‘Krijgsmachtpredikanten gaan vaak mee het veld in, mee met een oefening, mee op vredesmissies, mee als een schip uitvaart, mee bij uitzendingen zoals nu naar Mali. Maar ze varen bijvoorbeeld ook mee op schepen naar Somalië, tegen piraterij. De krijgsmachtpredikant is meestal aan een eenheid verbonden. Hij is aanspreekpunt, hij is er voor advies, hij is er bij problemen. Het gaat erom dat de pastores dicht bij de mensen staan, present zijn, benaderbaar zijn voor een gesprek, voor begeleiding, gevraagd en ongevraagd.’ Stokking en zijn collega’s in de commissie onderhouden contacten met de krijgsmachtpredikanten. Naast de jaarlijkse contactdag wordt zes keer per jaar op locatie in het land vergaderd om in contact te komen met de predikanten in die regio. De Werkgroep Kerk en Krijgsmacht is lid van CIO-M, de commissie Contact in Overheidszaken – Militair. Deze commissie bespreekt en behandelt namens de aangesloten protestantse kerken onderwerpen die te maken hebben met de geestelijke verzorging in de krijgsmacht en is daarin gesprekspartner met het ministerie van Defensie. Defensie had in 2013 140 functies voor geestelijk verzorgers: 50 rooms-katholieke, 48 protestantse, 36 humanistische, 2 Joodse, 2 hindoeïstische en 2 islamitische. Als gevolg van bezuinigingen bij Defensie en daardoor de afname van het aantal militairen, zal het aantal geestelijk verzorgers waarschijnlijk ook afnemen.

Toespraak in Kamp Holland (Uruzgan). Foto: R. Colier Kerkinformatie  •  juni 2014

15

16 |

Zeeuws-Vlaanderen trekt een ‘Spoor van geloof’

Samenwerken

De kerken in West Zeeuws-Vlaanderen hebben de afgelopen maanden hard gewerkt aan een feestelijk programma in hun regio. Aanleiding is het feit dat Zeeuws-Vlaanderen 200 jaar bij Nederland hoort. Dankzij goede samenwerking kunnen bezoekers vanaf Pinksteren langs kerken in tien dorpen een ‘spoor van geloof’ volgen. De viering van het jubileum is georganiseerd door de Stichting Zeeuws-Vlaanderen 2014. Op 20 juli is het precies 200 jaar geleden dat koning Willem I een besluit ondertekende ‘houdende de vereeniging van Staats-Vlaanderen met de provincie van Zeeland’. In de periode 14 februari tot 10 oktober worden er festiviteiten georganiseerd rond het thema ‘verbinden’. De stichting heeft alle organisaties en kerken gevraagd hier invulling aan te geven.

kerk’ en richt een tentoonstelling in met liedbundels en instrumenten in de RoomsKatholieke. In de Protestantse Kerk is op 28 juni een koren- en cantorijenmiddag. Protestanten en rooms-katholieken in Oostburg werkten het thema ‘Geloofsoverdracht in verleden en heden’ uit, met in beide kerken een tentoonstelling. Ook hier is er een mini-kerkenpad door de stad, met op 31 augustus zelfs een oecumenische dienst in een tent op de Markt.

Samenwerking van kerken De protestantse gemeenten in West Zeeuws-Vlaanderen hebben dat verzoek direct opgepakt. Dat was niet voor het eerst. Bij ander projecten hebben ze in de afgelopen jaren ervaren dat er zaken zijn die je als afzonderlijke gemeente nooit voor elkaar krijgt, maar samen wel. Voortbouwend op het thema ‘Verbinding’ besloten de kerken een verbinding te leggen tussen kerk-zijn in het verleden en in het heden. Daarnaast wilden zij zichtbaar maken dat de geloofsgemeenschappen in de deelnemende dorpen met elkaar verbonden zijn. Samen trekken de dorpen een ‘Spoor van Geloof’ door West Zeeuw-Vlaanderen. Organisatie per dorpskern Hoe presenteren de kerken zich? In elke dorpskern is een projectteam gevormd, waaraan zoveel mogelijk alle kerken van het dorp meedoen. Daarna werden de verschillende deelthema’s (aspecten van geloof) verdeeld over de dorpen: liturgie, geloofsoverdracht, diaconaat, samenwerking met andere kerken enz. Elk dorp stelde vervolgens een tentoonstelling samen, waarin verleden en heden per deelthema worden belicht. Ook bedacht elk dorp een activiteit die met geloven anno-nu te maken heeft. Het resultaat is een spoor langs tien kerken, waar deze zomer iets te zien of te beleven valt in het kader van 200 jaar Zeeuws-Vlaanderen. In Aardenburg doen drie kerken mee (protestanten, rooms-katholieken en doopsgezinden) over het thema ‘Van verscheidenheid naar eenheid’. Op verschillende dagen is een kerkenpad te lopen. Breskens koos voor het thema ‘Muziek in de Kerkinformatie  •  juni 2014

Lutheranen Protestantse Gemeente ‘De Verbinding’ (Schoondijke, Groede en Waterlandkerkje) presenteert drie tentoonstellingen over het thema ‘Kerk als baken voor vluchtelingen’. In Groede is een dubbeltentoonstelling in de Lutherse Kerk over de komst van de Lutheranen en de Hugenoten naar West Zeeuws-Vlaanderen, met bijzondere stukken uit de rijke Lutherse traditie. Schoondijke laat iets zien over opvang en zorg voor hedendaagse vluchtelingen. In de route is ook de Hervormde Kerk van IJzendijke opgenomen. Het is de oudste hervormde kerk van Zeeland en bestaat dit jaar 400 jaar. Joke Steeneveld Gemeenteadviseur Protestantse Kerk

Meer weten? Het startsein van de kerkelijke festiviteiten in West Zeeuws-Vlaanderen wordt gegeven met Pinksteren (8 juni). In zoveel mogelijk kerken worden dan oecumenische vieringen gehouden, waarin het ‘Spoor van Geloof’ onder de aandacht wordt gebracht. Vanaf dat moment is de route als pelgrimage te volgen: rijdend, fietsend of wandelend aan de hand van een routekaart. Op dinsdag- en donderdagmiddag zijn de meeste tentoonstellingen open. Op zaterdag 14 september (Open Monumentendag) wordt het project afgesloten. Meer informatie: www.ZVL2014.nl.

Ds. Johannes Stuerbout in Waterlandkerkje was de eerste protestantse predikant in Zeeuws-Vlaanderen. Hij werd in 1668 door Spaanse onruststokers tijdens een dienst van de preekstoel getrokken en mishandeld tot de dood erop volgde. Beeld gemaakt door pastoor-beeldhouwer Omer Giellet. Foto: Joke Steeneveld.

|

17

Kerk in Stiens brengt jarige 75-plussers samen

Verjaardagsfeest in de kerk Een verjaardagsviering in de kerk, samen met andere 75-plussers die het afgelopen kwartaal jarig zijn geweest. Die mogelijkheid biedt de Protestantse Gemeente van Stiens aan ouderen. Zowel de doelgroep als de pastores zijn enthousiast.

Uitnodiging Overeem en zijn echtgenote, ook predikant in Stiens, kwamen in Berlijn op het idee om het anders aan te pakken. ‘We zagen daar affiches hangen voor mensen die het veertig-, vijftig- of zestigjarig jubileum van hun Konfirmation wilden vieren; een soort belijdenis die je in Duitsland ongeveer op je dertiende aflegt. Dat riep bij ons de vraag op: waarom niet mensen bij elkaar brengen op grond van een mijlpaal in het leven?’ Ze dachten samen met de pastoraal werkster van de gemeente verder door op het idee en kwamen zo tot de opzet van de verjaardagsvieringen die nu ruim een jaar worden gehouden. Eens per kwartaal krijgen alle gemeenteleden die de afgelopen drie maanden 75 jaar of ouder zijn geworden, een persoonlijke uitnodiging voor een gezamenlijke verjaardagsviering. Overeem: ‘Krijg je ook eens een brief van de kerk waar géén rekening bij zit.’ Die viering vindt plaats op een doordeweekse ochtend, van 10.00 tot 12.00 uur. Alle drie Stienser pastores zijn daarbij aanwezig. Er is een overdenking, er wordt uit de Bijbel gelezen en gezongen. Een van de jarigen vertelt over een bijzondere gebeurtenis uit zijn of haar leven – bijvoorbeeld een bijzondere verjaardagsviering – en na afloop is er een gezellig samenzijn. Er komen zo’n 35 tot 50 mensen; ongeveer de helft van de genodigden. Ruim de helft van de aanwezigen is daadwerkelijk jarig geweest; de anderen zijn veelal partners. Pastoraat De verjaardagsvieringen zijn, zegt Overeem, een uitdrukking van wat de kerk wil zijn: een gemeenschap van mensen die voor het aangezicht van God hun leven overdenken. ‘Je merkt dat de inhoud van

Gemeente

Dat de dominee ook even langs komt als een oudere jarig is, is al lang geen vanzelfsprekendheid meer. Want er zijn steeds meer ouderen en steeds minder predikanten. Een verjaardagsbezoekje ‘is ook eigenlijk niet meer van deze tijd’, vindt ds. Jaap Overeem uit het Friese Stiens. ‘Zo’n bezoekje is maar moeilijk boven het niveau van de koetjes en de kalfjes uit te tillen. Je gaat een halfuurtje of drie kwartier bij iemand langs en vaak kom je niet tot een diepgaand gesprek.’

Foto: HH/Stijn Rademaker

de viering vaak het gespreksonderwerp aan tafel is tijdens het tweede deel van de bijeenkomst. De gesprekken die we daar hebben, zijn vaak puur pastoraat.’ Jarig zijn ‘voorbij de 75’ is vaak een zaak van dubbele gevoelens, zegt Overeem. ‘Je hebt mensen om je heen verloren, soms je partner of een kind. Je krijgt wellicht zelf te maken met gebreken of ziekten. Tegelijk zijn velen dankbaar dat ze er nog zijn en dankbaar voor al het moois dat er is geweest. In de viering kun je stilstaan bij die dubbele gevoelens.’

De belangstelling voor de vieringen neemt toe. ‘Het werkt beter dan gedacht’, zegt Overeem. ‘Het idee is uit noodzaak bedacht, maar blijkt echt aan een behoefte te voldoen. Mensen vinden het fijn dat er inhoudelijke aandacht voor ouder worden is en velen vinden het ook fijn om met een relatief kleine groep samen te zijn.’ Berber Bijma freelance journalist

Kerkinformatie  •  juni 2014

18 |

Hoezo Zending? Zending is een woord dat bij velen vragen oproept. Is dat nog wel belangrijk? Waarom doet de Protestantse Kerk nog steeds aan zending? In een korte serie gaat Kerkinformatie op zoek naar de huidige praktijk van zending en laat de mensen aan het woord die namens onze kerk in het buitenland werken. In dit derde artikel vertellen Renate Gierus van de Braziliaanse partnerorganisatie Comin en Hester Oosterbroek, medewerker van het team Zending, over de inzet voor de inheemse bevolking.

Braziliaanse zoektocht naar erkenning

‘Zending betekent vooral naast onderdrukten staan’ Formeel maakt Brazilië geen onderscheid tussen haar burgers. Toch is de ene Braziliaan de andere niet. Een groep van veel, relatief kleine, inheemse volken zit in de hoek waar de klappen vallen. De Braziliaanse organisatie Comin komt op voor de oorspronkelijke bewoners en reist de wereld af om aandacht te vragen voor het onrecht dat hen wordt aangedaan. Kerk in Actie steunt het zendingswerk van Comin. Eind maart was Renate Gierus (47) van Comin te gast bij Kerk in Actie. Renate coördineert het werk van Comin. Overal waar zij komt, vraagt zij om steun voor de inheemse volken. ‘Ik wil vooral het verhaal van inheemsen vertellen en in-

formatie overdragen aan onze bestaande partners. We bezoeken Nederlandse kerken en organisaties waarmee we al een paar jaar een relatie hebben, zoals de kerken in Eindhoven en Eibergen.’ Er is amper aandacht voor de specifieke

Hester Oosterbroek en Renate Gierus. Foto: Gerrit Groeneveld Kerkinformatie  •  juni 2014

leef- en bestaanswijze van de oorspronkelijke bewoners in Brazilië, laat staan begrip. Nog steeds bestaan er veel hardnekkige vooroordelen over de inheemsen en er zijn geregeld conflicten over grond, waarbij indianen en niet-indianen tegenover elkaar staan. Renate: ‘Waar we kunnen, laten we natuurlijk ons verhaal horen, zodat zoveel mogelijk mensen weten wat er aan de hand is. Je zult zeggen: wat maakt het uit dat die paar mensen aan de andere kant van de wereld op de hoogte zijn van onze situatie? Dat maakt voor ons veel uit, want het feit dat ze weten dat er meer en meer mensen zijn die meeleven, geeft hun zelf ook kracht om de strijd voort te zetten. Het is een grote steun om te weten dat er mensen solidair zijn met hen, ook al kunnen ze zich nauwelijks voorstellen waar Nederland ligt. Voor ons is dit een concrete vorm van zending; daar moeten wij het van hebben.’ Concepten van zending Comin heeft in de 32 jaar van haar bestaan al verschillende concepten van het fenomeen zending voorbij zien komen. ‘We kunnen nu als Comin niet aankomen bij de inheemsen met de boodschap: we komen hier het geloof brengen. Voor ons betekent het uitdragen van het evangelie juist tegen mensen zeggen: jullie mogen gewoon zijn zoals jullie zijn en leven volgens jullie tradities en gewoonten.’ Daarom vertaalt Comin het zendingswerk heel praktisch. Met steun op het gebied van onderwijs, landbouw en het behoud

|

Comin helpt bevolkingsgroepen bij het in ere houden van tradities, ook op het gebied van landbouw. Foto: Comin

van gebruiken en gewoonten. ‘We willen nadrukkelijk aanwezig zijn onder de volken. Wij steunen hen in de strijd om land, goede gezondheidszorg en onderwijs. Maar we leren ook veel van hen. Over respect voor elkaar en het omgaan met groepen die er een andere levenswijze op na houden. Wij zien het als een uitgesproken tweerichtingsverkeer. Het moet een soort vanzelfsprekendheid zijn dat je wilt leren van mensen die anders zijn dan jij. Dat is een opvatting die we herkennen in het werk van Kerk in Actie. Dat is waarschijnlijk ook de basis van onze goede relatie.’ Andere visie Het behartigen van de belangen van de inheemsen staat centraal in het leven van Renate Gierus. ‘Het raakt me iedere keer weer enorm en ik vind dat ik niet stil kan blijven zitten en niets doen bij zoveel leed en onrecht. Als theoloog en predikant heb ik ook gemerkt dat het mijn visie op leven en kerk veranderd heeft.’ In Nederland herkent Renate overigens wel iets van de situatie in haar land. ‘Bij ons is diversiteit een heel belangrijk thema. In Brazilië heb je zo enorm veel volken en juist daarom is de interculturele dialoog erg belangrijk. Vragen als “hoe leef je samen met zoveel verschillende mensen?”. In Nederland is dat ook steeds belangrijker met alle verschillende religies en culturen.’ Flinke stappen Comin heeft de afgelopen jaren flinke stappen gemaakt, maar het doel is nog

lang niet bereikt. Een belangrijk middel is het geven van voorlichting en cursussen aan onderwijzers. ‘Ook dat zijn mensen die vaak met een groot vooroordeel kijken naar inheemsen. Na afloop van een cursus is dat beeld vaak compleet veranderd. En dat heeft een groot effect. Want als je meester of juf bent, dan geef je je inzichten en kennis weer door aan grote groepen.’ Inmiddels zijn in de Braziliaanse wet wel de rechten van de inheemse volken vastgelegd. Maar het is een illusie om te denken dat die ook worden nageleefd. In de praktijk is er niet veel verschil met de situatie van voor de wetgeving. Er zijn weliswaar mogelijkheden om in beroep te gaan, maar de beroepsprocedures duren vaak lang en de uitkomst is erg ongewis. ‘Vroeger werden grote groepen inheemsen uitgemoord, maar in feite gebeurt dat nog steeds. In de wet zijn officieel de rechten van de inheemsen wel erkend, maar grootgrondbezitters lappen die rechten aan hun laars en er is niemand die er tegen optreedt. Binnen de overheid zijn er zelfs mensen die de wet eigenlijk weer willen afzwakken. Er is een verwevenheid tussen grootgrondbezitters en veel leden van de regering. De dreiging is ook nu nog heel hevig.’ Kampioenschap voetbal Het aanstaande WK-voetbal maakt het onrecht voor de inheemsen in de ogen van Renate alleen maar groter. Het voetbal is voor de kleine groep rijken en voor de toeristen. ‘Enorme sommen geld gaan naar stadions, het opknappen

van wegen en vliegvelden en al het andere wat erbij komt kijken. Dat geld wordt niet gebruikt waar het hard nodig is: onderwijs, gezondheidszorg en allerlei andere voorzieningen voor het enorme aantal mensen dat leeft in de Braziliaanse marge. Ik denk niet dat er één inheemse een stadion binnenkomt. Dan moet je namelijk geld hebben.’ Verrijkend Hester Oosterbroek, relatiebeheerder bij Kerk in Actie over het belang van de samenwerking met Comin: ‘Kerk in Actie steunt het onderwijsprogramma van Comin omdat we het belangrijk vinden dat meer mensen zich bewust zijn van de situatie van de inheemsen, en dat er nagedacht wordt over de manier waarop verschillende volken en culturen in een land goed kunnen samenleven.’ Waarom is dit een uitgesproken vorm van zending? ‘De werkvelden van het zendingsprogramma van Kerk in Actie zijn: het delen van het evangelie, het opbouwen van levendige geloofsgemeenschappen en het bouwen van bruggen tussen mensen van verschillende (geloofs)gemeenschappen. Al deze dingen doet Comin: zij delen het evangelie door naast de inheemse volken te gaan staan, zij dagen kerken uit om op te komen voor recht en gerechtigheid en laten zien hoe verrijkend diversiteit is. Ze bouwen aan bruggen tussen verschillende groepen mensen.’ Gerrit Groeneveld freelance journalist Kerkinformatie  •  juni 2014

19

20 |

JOP is jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

Droomavonden in Friesland Wat is jouw droom voor het jeugdwerk? Waar staan jullie nu en waar willen jullie naar toe? Hoe wil je dat jongeren later terugkijken op het jeugdwerk in de kerk? Deze en andere vragen stelt JOP-jeugdwerkadviseur Silvia Stavleu aan de orde tijdens inspiratieen droomavonden in Friesland. Een zoektocht naar de kern van het jeugdwerk. De deelnemers zitten om een tafel en schrijven aan de hand van enkele vragen ieder hun droom voor het jeugdwerk op een werkblad. Vervolgens schuiven ze een plaats op, lezen wat de ander heeft opgeschreven, vullen aan en schuiven weer een plaats op. Na vier keer zijn de deelnemers weer terug bij hun eigen droom en kijken of er iets is veranderd aan hun eerste antwoord. Daarna proberen ze met elkaar tot een gezamenlijk geformuleerde droom te komen. Tijdens een andere gemeente-avond vraagt Silva iedereen om zijn of haar positie ten opzichte van het vrijwilligers­ werk, de relatie tot kinderen en jongeren, geloven, de kerk en God toe te lichten. Zij gaan vervolgens met elkaar in gesprek over de dingen waarvan hun hart sneller gaat kloppen in hun vrijwilligerswerk voor de jeugd. Eerst missie, dan praktijk Welke werkwijze zij ook kiest, Silvia streeft ernaar om de eerste avond te eindigen met het formuleren van een missie voor het plaatselijke jeugdwerk. In een van de gemeenten werd dat bijvoorbeeld: ‘In ontmoeting en met aandacht voor elkaar willen wij in een veilige omgeving ontdekken wie God voor ons is.’ In een andere gemeente werd het: ‘Met aandacht, respect en enthousiasme mag je bij ons jezelf zijn en ervaar je Gods liefde!’ Na de eerste avond volgt altijd een tweede waarop kort wordt teruggekeken op wat er tijdens de eerste bijeenkomst is geformuleerd over de missie. Dan is het tijd om een aantal speerpunten te benoemen voor het jeugdwerk en deze om te zetten in concrete activiteiten. Dat is voor de groep van 6- tot 12-jarigen natuurlijk weer anders dan voor die van de 16-plussers. De diversiteit is groot: van een jaarlijks terugkerende knallende activiteit tot het opzetten van een gezinsdienst of een goede-doelenactie. Van Kerkinformatie  •  juni 2014

het inrichten van een hangplek voor jongeren tot het maken van een communicatieplan voor de kerkenraad, gemeente en jongeren. Betrokkenheid kerkenraad is essentieel Voor de avonden nodigt Silvia Stavleu zo breed mogelijk uit. Uiteraard iedereen in de gemeente die enthousiast betrokken is bij het jeugdwerk, maar ook leden van de kerkenraad of het moderamen. Ze hoopt hiermee te bereiken dat niet alleen de vrijwilligers in het jeugdwerk zich verantwoordelijk voelen voor de activiteiten en impulsen die uit deze avonden voortvloeien. ‘Kerkenraads- en moderamenleden met jeugdwerkvrijwilligers laten praten over de drijfveren voor het jeugdwerk levert hele leuke gesprekken op’, vertelt Silvia. ‘Dit bevordert het gevoel van een gedeelde verantwoordelijkheid.’ ‘Natuurlijk zijn er grote verschillen tussen de gemeenten, maar de opzet van de avonden is overal toepasbaar’, zegt zij. ‘Ik laat de deelnemers zelf bedenken wat werkt voor hun jeugdwerk en wat aansluit bij hun gemeente. De opdracht die ze hierbij meekrijgen is om "out of the box" te denken.' De reacties van de deelnemers zijn erg enthousiast.’ Silvia hoort regelmatig: ‘We wisten niet dat we dit allemaal konden’, of ‘Je hebt dingen in ons losgemaakt, waarvan we niet wisten dat we ze in ons hadden.’ Gerichte vraag Meestal heeft het jeugdwerk van een gemeente een hele specifieke vraag. Bijvoorbeeld of het mogelijk is om één lijn aan te brengen in het kinderwerk. Of hoe je het jeugdwerk uit enkele kleine gemeenten kunt samenbundelen. Silvia heeft in het afgelopen jaar al zeker tien verschillende gemeente-avonden ondersteund. Soms organiseert zij een soortgelijk traject met jongeren zelf. Ook dan

Silvia Stavleu. Foto: Laurens Oosterbroek

staat de vraag centraal: wat is er nu écht belangrijk voor jullie in de kerk en in het jeugdwerk? Het uiteindelijke doel is dat er aan het einde van ieder traject plannen liggen waar de gemeente de komende jaren mee verder kan en die de vrijwilligers motiveren en enthousiast maken om weer met hun jeugd en het jeugdwerk bezig te zijn. Evert Oudenes communicatiemedewerker van JOP

Geïnteresseerd in een thema-avond of training in uw gemeente? Neem contact op met de JOP Jeugdwerkadviseur in uw regio: www.jop.nl/ jeugdwerkadviseur.

|

Nieuw voor kerkenraden en kerkrentmeesters

Thema-avond kerk en jongeren: ‘Kerk van de toekomst’ Voor veel jongeren staat de kerk als instituut, dat beheerd moet worden en waarvoor geld nodig is, ver van hen af. Voor hen is kerk bijvoorbeeld de vriendengroep, de catechesegroep en af en toe een kerkdienst. Veel van wat er in de kerk gebeurt, sluit niet aan bij hun leef- en belevingswereld. Zij zien er dan ook vaak niet de noodzaak van in om tijd en geld in het beheer van de kerk te steken. Dit is duidelijk merkbaar in de vertegenwoordiging van jongeren in kerkenraden en colleges van kerkrentmeesters en in de bijdrage aan Kerkbalans. Kerkenraden en kerkrentmeesters vragen zich af hoe het verder moet met de kerk en proberen op allerlei manieren jongeren bij het instituut kerk te betrekken, meestal met weinig succes. De kloof tussen de wereld van de jongeren en (de cultuur van) de kerk lijkt te groot. JOP ontwikkelde een thema-avond over dit onderwerp. Doel: de kloof verkleinen en kerkenraden/kerkrentmeesters en jongeren bij elkaar brengen en laten zien wat de meerwaarde is van een goed onderling contact. Programma Kerkrentmeesters, kerkenraadsleden, jeugdwerkkader (zoals jeugdouderlingen en -begeleiders) en jongeren (16-24 jaar) gaan met elkaar in gesprek over wat geloven voor hen betekent, wat voor hen ‘kerk’ is en hoe zij de toekomst van de kerk zien. Vervolgens maken ze gezamenlijk een voorstel voor een project/vorm van kerk-zijn die zij vinden passen bij de toekomst van de kerk en waarin iedere deelnemersgroep aangeeft welke rol hij daarin voor zichzelf ziet.

Aan het einde van de bijeenkomst: • hebben jongeren en kerkenraadsleden ervaren wat je aan elkaar kunt hebben bij de organisatie van het kerkenwerk, van jeugdwerkactiviteiten tot visieontwikkeling; • heeft de kerkenraad een stap gezet in de toenadering tot jeugd en andersom; • heeft de kerkenraad meer zicht op de leefwereld van jongeren en weet hij van de toekomstige generatie hoe zij denkt over geloof en kerk; • hebben jongeren meer zicht op wat de kerkenraad drijft en hoe deze tegenover geloof en kerk staat; • beseffen jongeren dat de kerk geld kost en dat er zorgen zijn over de toekomst; • zijn beide doelgroepen door de ander uitgedaagd ‘out of the box’ te denken; • zijn jongeren enthousiast geraakt om mee te denken over een activiteit of project dat vernieuwend is en volgens hen een stap is richting ‘de kerk van de toekomst’; • beseffen jongeren dat zij onderdeel zijn van de gemeente en dat hun mening en inzicht heel waardevol is voor de kerk. Aantal deelnemers 8-30, waaronder afgevaardigden van kerkenraad, kerkrentmeesters en jeugdwerkkader. Let er op dat minimaal de helft van de aanwezigen die avond uit jongeren bestaat. Duur Een bijeenkomst van twee uur. Investering Deze thema-avond is onder begeleiding van een medewerker van JOP. De investering voor deze avond bedraagt € 240,-. Kerkinformatie  •  juni 2014

21

22 |

Handreiking bij Israëlzondag

Zoeken naar erkenning

Kerk en Israël

Hij woont en werkt nu twee jaar in Nes Ammim. Ds. Pieter Dronkers (34), coördinator van het dialoogprogramma van dit dorp in Israël, ziet dat zijn werk daar ook belangrijk is voor Nederland. ‘We doen inzichten op die we in Nederland willen delen. Toen ons de vraag werd gesteld of wij de handreiking voor de Israëlzondag wilden schrijven, zagen we dat gelijk als een mooie kans. Wat hebben Joden en christenen verbonden aan Nes Ammim te zeggen over de bijbeltekst van die zondag?’ Het is volgens Dronkers een ingewikkelde tekst op het leesrooster van de Israëlzondag, 5 oktober: Matteüs 21:33-43, de gelijkenis van de onrechtvaardige wijnbouwers. Het is een verhaal over pachters die weigeren om hun landheer en zijn boodschappers te erkennen. Uiteindelijk vermoorden ze de zoon van de eigenaar in een poging het land in bezit te krijgen. ‘Het is een tekst die suggereert dat het Joodse volk zijn verkiezing op het spel heeft gezet, en dat zijn plaats wordt ingenomen door een volk dat wel vrucht draagt. Geen gemakkelijke kost voor een Israëlzondag.’

Over Nes Ammim Met steun van de Protestantse Kerk ondersteunt Nes Ammim dialoogprogramma’s voor Joden, christenen en moslims. Tegenwoordig is een hotel de belangrijkste bron van inkomsten. Drie groepen zijn daar in het bijzonder welkom: dialoogorganisaties die de verschillende bevolkingsgroepen in Israël met elkaar in gesprek brengen, Palestijnse christenen die hun gemeenteweekenden en toerustingswerk in het dorp doen, en kerkelijke groepen uit Europa die hier een rondleiding of studieprogramma volgen. Na vijftig jaar krijgt Nes Ammim een nieuw gezicht: er wordt een wijk gebouwd waar Joodse en Arabische gezinnen naast elkaar zullen wonen in een sfeer van openheid, respect en tolerantie. De christelijke vrijwilligersgemeenschap zal zich meer dan ooit midden in de Israëlische samenleving bevinden. Zie ook www.nesammim.nl.

Leeservaring Vier mensen die met Nes Ammim zijn verbonden, twee Joodse Israëli’s en twee Palestijnse christenen, zijn gevraagd hun visie op deze gelijkenis uit Matteüs op papier te zetten. Hun ‘leeservaringen’ staan in de handreiking. ‘Zij hebben echt met de tekst geworsteld’, vertelt Dronkers. ‘Hun leeservaringen geven Kerkinformatie  •  juni 2014

dan ook de complexiteit weer van hoe mensen hier in het leven staan. Voor christenen is de verbondenheid met het Joodse volk essentieel, maar daarnaast verzetten ze zich tegen de bezetting van de Palestijnse gebieden. Die verbondenheid tegenover de politieke werkelijkheid van vandaag de dag zorgt voor een worsteling die voor heel veel mensen geldt. Voor Joden is de tekst van Matteüs verbonden met christelijk superioriteitsgevoel en een lange geschiedenis van uitsluiting en vervolging. Zij hebben het gevoel dat mensen na tweeduizend jaar nog steeds tegen het Joodse volk zijn. Er is aan zowel Joodse als Palestijnse kant veel behoefte aan erkenning. Van Joden en Palestijnen hoor ik dat het veel voor ze betekent dat mensen door projecten als Nes Ammim vorm proberen te geven aan hun verbondenheid met alle inwoners van dit land.’ Janet van Dijk communicatieadviseur in de Protestantse Kerk

Ds. Pieter Dronkers (Nes Ammim): ‘De tekst over de onrechtvaardige wijnbouwers is geen gemakkelijke kost voor de Israëlzondag’. Foto: Sjoerd Vos

Over de handreiking Naast de vier leeservaringen staan in de handreiking bij de Israëlzondag twee artikelen over de dagelijkse zoektocht naar erkenning: in de dialoogprojecten die Nes Ammim ondersteunt en in Beit Lohamei HaGhetatot, museum en monument ter herdenking van de Shoah. Verder in de handreiking suggesties voor de preek, liturgisch materiaal en kindermateriaal. De handreiking is te bestellen voor € 2,50 via www.pkn.nl/webwinkel, [email protected], (030) 880 13 37, en ook als download beschikbaar op www.pkn.nl/kerkenisrael.

|

Kerk en theoloog Aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Amsterdam en Groningen worden predikanten opgeleid. Wie geven daar les? Wat is hun specialisme? En hoe staan ze in de kerk? Een serie interviews, deze maand: prof. dr. J. Muis.

‘Dogmatiek moet kritisch zijn’ ‘Dogmatiek is in mijn ogen niet een set van overtuigingen, maar zet je aan tot denken over het geloof. Dogmatiek moet niet dogmatistisch zijn, maar kritisch. Nadenken over wat je gelooft, kan stimulerend zijn. Een goede kennis van de dogmatiek kan je helpen in allerlei discussies. De inzet van mijn onderwijs is de aanstaande predikanten te helpen zodat ze in staat zijn zelf te reflecteren over geloofsvragen waar ze later mee geconfronteerd worden en ook hoe ze daarmee om kunnen gaan.’ Aan het woord is dr. J. Muis, hoogleraar dogmatiek aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). ‘Theologie probeert “goed van God te denken”, zoals Gunning het noemde. Goed van God denken en spreken verduistert Gods goedheid niet, maar verheldert deze. Het is een vorm van aanbidding. Het prijst God aan als de beste die er is, en het prijst geloof, hoop en liefde aan als het beste dat een mens kan overkomen. Het doet je goed wanneer je je in liefde en hoop toevertrouwt aan de goede God.’

Versplintering ‘Mijn onderzoeksproject is het spreken over God. De achtergrond daarvan is dat geloof in God niet meer vanzelfsprekend is. Dat hangt samen met gangbare opvattingen over wat werkelijkheid is en wat kennis is. Heel snel wordt geconcludeerd dat God er niet is, dat God een fictie is. Als het in de samenleving over God gaat, dan worden vaak traditionele of zelfs karikaturale beelden van God gebruikt. Het komt ook voor dat men over God zwijgt, dat God geen thema meer is. Of dat het woord ‘God’ voor van alles en nog wat wordt gebruikt. Iedereen mag er zijn eigen invulling aan geven. Er is een vervaging en versplintering in het spreken over God.’

Menselijk Deze vervaging en versplintering dringen ook door in de kerk. Als in de kerk over God wordt gesproken, dan wordt God vaak voorgesteld als een soort mens in het groot. Wij hebben verdriet, God ook. Wij voelen ons machteloos, God ook. Dat is een reactie op een traditioneel beeld van een almachtige God die nooit machteloos was. Maar het goddelijke of heilige van God wordt nu vaak niet meer gearticuleerd. Als je puur menselijk over

Foto: Niek Stam

God spreekt, gaat het dan nog wel over God? Vaak wordt gezegd: God werkt door mensen. “God heeft geen andere handen dan de onze”, zoals de Duitse theologe Dorothee Sölle zei. Inderdaad werkt God door mensen, maar werkt hij alleen door mensen? Heeft Hij geen eigen handen?’

Christelijk en bijbels spreken ‘In de christelijke traditie is er een gemeenschappelijk kernverstaan van God. Dat vind je allereerst in geloofspraktijken. Het bidden van het Onze Vader is één daarvan. Het Onze Vader gaat uit van een bepaalde voorstelling van God. Als Jezus ons leert om tot God te bidden, dan heeft Hij als jood een bepaald beeld

van God. Dat komt voort uit zijn joodse traditie. Wij moeten daarom terugvragen naar het Oude Testament. De bijbelse bronnen zijn heel belangrijk. De vraag is: hoe is het christelijk spreken over God geworteld in het bijbelse spreken? En hoe kunnen we dit bijbelse spreken verstaanbaar maken in onze tijd? Ik hoop dat mijn onderzoek er toe bijdraagt dat we in en buiten de kerk uit de verlegenheid geraken en de vrijmoedigheid vinden om weer onbevangen “goed van God te spreken”.’ Dirk Visser freelance journalist

Kerkinformatie  •  juni 2014

23

24 |

Servicepagina De website van de Protestantse Kerk wil onder meer ambts- en taakdragers ondersteunen. Maar de kerk is breed en de ene plaatselijke gemeente is de andere niet. Daardoor lijkt de website soms ingewikkeld. Hoe vind je wat je zoekt? In de komende maanden geeft Kerkinformatie bij elke taak in de gemeente een overzicht van wat de website biedt. Handig om bij de hand te houden.

Zorg op de website Armoedebestrijding Ondersteuning armoedebestrijding Kerk in Actie ondersteunt plaatselijke kerken op het gebied van armoede­ bestrijding. Meer informatie via www.kerkinactie.nl > Onze thema’s > Armoede in Nederland Cursus: Armoedebestrijding Door de cursus vormen deelnemers zich een beeld van wat armoede in Nederland voor betrokkenen inhoudt. Daarnaast ontwikkelen cursisten een visie op de oorzaken en bestrijding van armoede. Ze leren wat de rol en taak van een diaconie bij de bestrijding van armoede kan zijn. Meer over deze cursus via www.pkn.nl/pcte > Diaconaat > Armoede

Eenzaamheid Cursus: Omgaan met Eenzaamheid Sociaal isolement en eenzaamheid vormen een bedreiging voor het welzijn van ouderen en vergroten het risico op het ontstaan of verergeren van allerlei psychische en lichamelijke ongemakken. Het is van belang dat eenzaamheid zo goed mogelijk wordt gesignaleerd en dat er zo goed mogelijk mee om wordt gegaan. Meer over deze cursus via www.pkn.nl/pcte > Diaconaat > Eenzaamheid Vakanties voor ouderen Het vakantiebureau organiseert vakanties voor groepen mensen die anders niet op vakantie kunnen gaan, bijvoorbeeld voor ouderen die niet makkelijk meer hun huis uit komen en zich eenzaam voelen. In ontspannen sfeer kunnen ze andere mensen ontmoeten en aan leuke activiteiten deelnemen. Meer over deze en andere vakanties via www.vakantiebureau.nl.

Pastorale doelgroepen Pastorale handreikingen zijn te vinden op www.pkn.nl > Werkvelden > Pastoraat > Handreikingen. Iedere handreiking heeft een eigen thema. Bijvoorbeeld: Kerkinformatie  •  juni 2014

Foto: Marten Idema

randkerkelijken, ouderen, slachtoffers van geweld, rouwenden etc.

Vluchtelingen Materiaal vluchtelingenwerk Op de site van Kerk in Actie is veel materiaal over dit onderwerp te vinden. Zie www.kerkinactie.nl > Onze thema’s > Vluchtelingen Cursus: Vluchtelingen Deelnemers krijgen onder andere handvatten aangereikt om regionaal of lokaal betrokken te zijn bij asielzoekers die nog in de procedure zitten, statushouders die willen integreren of vluchtelingen die moeten terugkeren. De cursus biedt theorie, inbreng van eigen ervaringen, visievorming, ontmoetingen met vluchtelingen en deskundige organisaties. Zie www.pkn.nl/pcte > Diaconaat > Vluchtelingen

Project ‘Zorgzame kerk’ Momenteel vindt een omslag plaats van ‘zorgen voor’ vanuit de overheid naar een samenleving waarin de ‘eigen kracht’ van burgers en hun sociale netwerk centraal staan. Omdat deze verandering

gepaard gaat met bezuinigingen, dreigen mensen in nood te komen. Niet alleen financieel, maar ook door sociaal isolement, gebrek aan zorg of overbelasting van mantelzorgers. Het project ‘Zorgzame kerk’ ondersteunt gemeenten die willen werken aan een samenleving waarin mensen meer op elkaar betrokken zijn. Dat betekent voor kerken een herbezinning op hun rol in de samenleving en hun pastorale en diaconale activiteiten. Het project zorgzame kerk voedt, ondersteunt en begeleidt die herbezinning en de vertaling daarvan in concrete activiteiten van pastoraat en diaconaat. Zie www.kerkinactie.nl > Onze thema’s > Zorgzame kerk Cursus: Kerk en WMO Tijdens de cursus verwerven cursisten kennis van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en ontwikkelen ze een diaconaal stappenplan voor de eigen lokale situatie. Zie www.pkn.nl/pcte > Diaconaat > Kerk en WMO Marloes Nouwens-Keller voorlichter Protestantse Kerk

|

25

Geldwerven is weer leuk in Almelo Twee van de drie kerkelijke gemeenten in de Protestantse Kerk hebben te maken met een exploitatietekort. Ze kunnen als een bezetene gaan bezuinigen, maar dat bedreigt de vitaliteit van de gemeente. In Almelo koos men voor een integrale aanpak, waarbij de wijkgemeenten, alle ambtsdragers en het kerkelijk bureau intensief werden betrokken.

Wijkgemeenten erbij betrekken Er volgde een intakegesprek met één van de OPG adviseurs, Hendrik Jan Graber. Hij presenteerde een plan van aanpak. Louise Hemstede: ‘En wij Almeloërs volgden speciale workshops. Aanvankelijk moesten we veel tijd steken in de bewustwording dat geldwerving niet alleen iets is van de kerkrentmeesters, maar de verantwoordelijkheid van alle wijkgemeenten. Vanuit het kerkelijk bureau zijn we er trots op dat alle disciplines aan deze workshops hebben meegedaan.’ De workshops gingen onder meer over het opstellen van beleid, cirkels van betrokkenheid in de gemeente, segmenteren van de gemeente, het schrijven van een pakkende brief en het maken van een aansprekende folder. In een tweede fase volgden er workshops over: geld nalaten na overlijden, meerjarig schenken en het benaderen van randkerkelijken. ‘De begeleiding en de workshops waren meer dan inspirerend’, aldus Louise Hemstede-Eggink. Hogere opbrengst ‘Vier van de vijf wijkgemeenten hebben naar aanleiding van de workshop hun Actie Kerkbalans flink aangepast. De folders gaan nu over mensen en over

Kerkbalans

Bezuinigen is nooit een doel. Eigenlijk moet er juist meer geld binnenkomen. Maar hoe doe je dat als de gemeente vergrijst, het kerkbezoek terugloopt en de financiële crisis zich laat gelden? Om de plaatselijke gemeenten te helpen, startte de Protestantse Kerk in 2013 het project ‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’ (OPG). Een eerste oproep leverde hulpaanvragen uit 109 gemeenten op, waaronder die van de Protestantse Gemeente Almelo. Louise HemstedeEggink, medewerkster van het kerkelijk bureau Almelo, trok hier de kar. Zij vertelt: ‘We zaten hier behoorlijk vast. Onze geldwerfcommissie had zich jarenlang vooral beziggehouden met de technische kant van geldwerving, zoals het innen van de acceptgiro’s en de verwerking van giften. Nieuwe kennis en initiatieven werden niet benut. Eerlijk gezegd was de ‘schwung’ er een beetje uit. Tegelijk wilden we vanuit het kerkelijk bureau de wijkgemeenten stimuleren om zelf aan de slag te gaan met de geldwerving. Het project OPG kwam voor ons precies op het juiste moment.’

Louise Hemstede-Eggink en Coby Vos bij hun nieuwe materialen voor geldwerving: ‘De inkomsten zijn aanzienlijk gestegen!’.

de activiteiten in en voor de verschillende wijken. Twee wijkgemeenten hebben vervolgens ook gesegmenteerd, waarvan één op meer dan alleen leeftijd. Ook met de gifthoogte van het vorige jaar werd rekening gehouden. Beide wijken hadden een duidelijk hogere opbrengst van respectievelijk 4,3 en 8,6%. Een bijzonder mooi resultaat! In de Actie Kerkbalans 2015 gaan we de leerpunten verwerken en vol goede moed aan de slag om meer gemeenteleden bij het werk van de kerk te betrekken.’ Diaconie In de slipstream deed ook de diaconie in Almelo goede zaken. De voorzitter van het college van diakenen was op uitnodiging van het College van Kerkrentmeesters als toehoorder aanwezig tijdens de workshops, paste de

opgedane kennis direct toe in de eerste wervingsactie en mocht een rendementsverbetering van maar liefst 20% noteren! Hendrik Jan Graber adviseur Project Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving

Meer weten? Wilt u ook zoiets als Almelo? Wilt u uw geldwerving onder de loep nemen en verbeteren? Informatie over het project Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving (OPG) staat op www.pkn.nl. > Actief in de kerk > Kerkrentmeester > Geldwerver. Of neem contact op met een adviseur van OPG: [email protected]

Kerkinformatie  •  juni 2014

26 | •  D i e n s t g e h e i m e n

• berichten

• Nieuwe rector Protestantse Theologische Universiteit (PThU)

Stilte voor de dienst of niet? Vraag: In onze kerkenraad is het wel of niet stil zijn voor de kerkdienst terugkerend onderwerp van gesprek. Een aantal gemeenteleden stoort zich aan het gepraat voor de dienst, de organist komt er soms nauwelijks bovenuit. Andere willen niet terug naar de ‘beklemmende stilte’ die er vroeger voor de dienst kon hangen en waarderen juist het gesprek. Wat moeten we doen? Antwoord: In uw vraag komen twee aspecten van kerk-zijn naar voren. De kerk als huis van God en de kerk als huis van de gemeente. Nu hoeven die twee niet tegen elkaar uitgespeeld te worden. Misschien heeft uw kerkgebouw een ruim voorportaal, waar men elkaar in een ongedwongen sfeer kan ontmoeten. In de kerkzaal zelf kan dan de stilte bewaard worden. In sommige gemeenten drinkt men juist koffie voor de dienst – in een bijzaal is dan alle ruimte voor ontmoeting en gesprek. Mocht het gebouw zich hier niet voor lenen, dan kunt u kiezen voor een stiltemoment in de dienst zelf, bijvoorbeeld na het inleidend orgelspel of in een stil gebed. Stilte valt niet af te dwingen en niet altijd te organiseren, maar een gemeente kan zich wel oefenen in stilte. Wie op tijd in de kerk komt, heeft voldoende tijd voor een gesprekje. Daarna kan men rustig in de banken gaan zitten en stil worden. Ouders met kinderen voelen zich soms opgelaten tijdens de stilte voor de dienst. Probeer hier ontspannen mee om te gaan. Kinderen voelen het vaak aan. Als de volwassenen stil zijn, zijn zij het vaak ook. Probeer in ieder geval te voorkomen dat (orgel)muziek ‘behang’ wordt voor het gesprek van de gemeente. Dan kan de organist beter wat korter spelen, zodat er wel aandacht is voor de muziek. Maarten Diepenbroek lid van de werkgroep eredienst Heeft u een vraag over de eredienst? Stel deze via [email protected]

Kerkinformatie  •  juni 2014

Prof. dr. Mechteld Jansen is benoemd tot rector en voorzitter college van bestuur van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) te Amsterdam en Groningen. Dat heeft de generale synode op 24 april in Lunteren besloten. Prof. Jansen zal de functie op 8 december officieel aanvaarden. Zij volgt in deze functie prof. dr. Gerrit Immink op, die sinds 2007 rector is. Mechteld Jansen (1960) studeerde theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Zij was predikant in Wageningen en in Kameroen en promoveerde in 2002 op een studie ‘Talen naar God. Wegwijzers bij Paul Ricoeur’. Zij is gespecialiseerd in vraagstukken van missionaire bewegingen, migrantenkerken en interculturele ontmoeting, en sinds 2008 hoogleraar Missiologie van de PThU. De PThU hecht aan een ‘stevige verankering van theologie in de samenleving’, zo laat zij in het benoemingsbericht we-

ten. Zij kiest voor geëngageerde wetenschappelijke, toekomstgerichte theologiebeoefening. ‘Daarbij wordt het kader gevormd door actuele kerkelijke en maatschappelijke relevantie, grondige kennis en verwerking van de bronnen en respect voor de traditie. De PThU richt zich op studenten die een stevige academische vorming en een goede beroepsopleiding willen combineren. Met de benoeming van Mechteld Jansen is deze verankering en keuze geborgd naar de toekomst toe. Mechteld Jansen staat bekend om haar daadkracht en haar vermogen van het leggen van verbindingen.’ Jansen zelf stelt: ‘Verbinding is mijn kracht, maar ik houd niet van slappe compromissen. Om echte verbinding tot stand te brengen moet je doorvragen tot op het bot. Dat geldt de verbinding tussen groeperingen in de kerk en in de samenleving, tussen culturen en religies.’ •

• Cursussen en studiedagen PCTE

Hieronder staat het overzicht van de cursussen en activiteiten van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) in de komende maanden. Aanmelding en nadere informatie over cursusinhoud, ook over het aanvragen van een cursus op maat voor de eigen gemeente: www.pkn.nl/pcte. Als predikanten en kerkelijk werkers punten kunnen halen in het kader van de Permanente Educatie (PE) staat dat erbij vermeld. Vragen? PCTE, Postbus 8504, 8503 RM Utrecht, tel (030) 880 15 58, e-mail: [email protected]. U kunt zich inschrijven voor de volgende cursussen en activiteiten (alleen de startdatum is vermeld): Cursus Pastoraat 3 juni, Dalfsen

Training Conflicthantering I (punten PE 0,75)

Cursus Armoede in Nederland 2 juni, Noord-Brabant

Training Conflicthantering II (punten PE 0,5) 7 november, Utrecht

Training Zinvol visiteren I (punten PE 0,5) 26 september, Utrecht

Cursus Jaargesprekken 12 juni Tilburg 22 september, Ingen

Training Zinvol visiteren II (punten PE 0,5) 20 juni, Doorn

Cursus Introductie meditatie (punten PE: 1,5) 12 september, Maarssen

| •  Va n a f d e w e r k v l o e r

De dorpskerk in de participatiesamenleving Op een avond begin dit jaar druppelen diakenen de kerk van de Protestantse Gemeente Nagele binnen. Volgens de opgave van Geertje van het dorpskerkenoverleg in de Noordoostpolder komen er maar zes. Maar de teller stopt pas bij 23. In de Noordoostpolder zijn ze niet zo van het opgeven. Ook een predikant en kerkelijk werker zijn aanwezig. Bijna alle dorpskerken zijn vertegenwoordigd. Allemaal diakenen die afkomen op het thema ‘WMO en wat de dorpskerken hierin kunnen betekenen’. Een actueel thema op weg naar de ‘participatiesamenleving’. We doen een rondje om te ontdekken uit welke dorpen de deelnemers komen en wat hun vragen zijn. Veel vragen gaan over mantelzorg en over korting op ouderenzorg. Daarna licht een wethouder het thema toe. Opvallend is dat ook twee mensen van het plaatselijk Dorpsbelang aanwezig zijn.

Prof. dr. Mechteld Jansen. Foto: PThU

Cursus Leidinggeven aan de gemeente Cursus over het verbeteren van de kwaliteit van leidinggeven aan de gemeente door de kerkenraad 18 juni, Alblasserdam Cursus Introductie geestelijke begeleiding (punten PE 2) 1 oktober, Maarssen Training “Maar ik kan de draad niet krijgen’ (punten PE 0,75) Training voor pastores en andere beroepskrachten om vertrouwd te raken met het vorm en inhoud geven aan gespreksgroepen met kwetsbare en zorgafhankelijke ouderen. 2 oktober, Beekbergen 26 januari 2015, Doorn 17 maart 2015, Zwolle Training Omgaan met de media (punten PE 0,25) 3 oktober, Houten Training Presentatie voor voorgangers (punten PE 0,5) 7 oktober, Drachten Training Uitgebreid Pastoraat voor vrijwilligers 26 september, Amersfoort Training Begeleiden van rouwgroepen (punten PE: 0,75) 25 september, Utrecht

Werkweek voor liturgie en kerkmuziek (punten PE 1) 15 juli, Hoeven Jaartraining Zorg voor de ziel (punten PE: 2,5) Jaargang van zes keer een tweedaagse groepsretraite 2 maart 2015, Maarssen Terugkomdag Begeleiden van rouwgroepen (punten PE: 0,25) 1 oktober, Houten Terugkomdag Presentatievaadigheden (Studiepunten PE 0,25) 11 juni, Drachten Werkdag Waarderende intervisie (punten PE 0,25) Werkdag voor predikanten en kerkelijk werkers om kennis en ervaring op te doen met waarderend werken, in het bijzonder collegiale consultatie door middel van waarderende intervisie. 16 juni, Amersfoort

Goede ogen De wethouder vertelt vervolgens over de sociale teams die dit jaar zullen worden ‘uitgerold’. Zij bestaan uit een buurtwerker, een wijk- en jeugdverpleeg­ kundige, een maatschappelijk werker en consulenten van de burgerlijke gemeente. Zij komen in de dorpen en zijn rechtstreeks aanspreekbaar, willen dicht bij mensen zijn en hun signalen opvangen. Maar steeds vaker zullen inwoners eerst zelf met oplossingen moeten komen in de personen van familieleden, buren, vrienden, mantelzorgers en vrijwilligers. Daarna ontstaat het gesprek. Eerst nog wat aarzelend, maar al snel heel betrokken. Diakenen hebben goede ogen, signaleren wat zich in het dorp afspeelt. De wethouder geeft aan dat de sociale teams die ogen goed kunnen gebruiken. Zij wil actief contact zoeken met de diaconieën bij de uitrol van de sociale teams. En kunnen wij van het landelijk dienstencentrum een gesprekstraining organiseren? Dat kunnen we. Zo ontstaan mooie contacten die om een vervolg vragen. Peet Valstar gemeenteadviseur vin de classis Flevoland

Bijeenkomst 17 juni: ‘Diakenen staan er niet alleen voor’ (punten PE 0,25) Bijeenkomst waarin de betekenis van mensenrechten voor de diaconale opdracht van de kerk centraal staat. De dag is bestemd voor diakenen, diaconaal consulenten en predikanten en kerkelijk werkers met bijzondere aandacht voor diaconaat. Zie ook pagina 10 in dit nummer van Kerkinformatie.

Kerkinformatie  •  juni 2014

27

28 |

SYNODE

Foto’s: Jan van de Lagemaat

Verslagen generale synode 24-25 april De generale synode behandelde op 24 en 25 april onder meer rapporten over de toekomst van het ambt, de relatie tussen Kerk in Actie en ICCO en sacraments­ bevoegdheid van pioniersplekken.

•

 Synode daagt uit tot meedenken over ambtsvisie Gemeenteleden, predikanten, ouderlingen, diakenen, kerkenraden, classicale vergaderingen en kerkelijke pioniers kunnen de komende anderhalf jaar reageren op aan hen gerichte brieven over het ambt. De synode besloot op 24 april dat de zeven brieven die de scriba heeft geformuleerd voor zeven doelgroepen, gezien mogen worden als een vervolgstap in een brede bezinning de betekenis en functie van het ambt in de Protestantse Kerk. Tijdens de bespreking spraken de synodeleden unaniem hun waardering uit voor de gekozen briefvorm. ‘Een brief biedt kans voor een meer intieme persoonlijke toonzetting’, stelde ds. M.G. Pettinga (classis Edam-Zaandam). Er waren ook vragen. Worden in deze brieven de knelpunten wel voldoende behandeld?

Is het niet verstandig om naast de bisschoppenconferentie ook andere kerkgenootschappen een brief te sturen? Synodescriba dr. Arjan Plaisier verklaarde blij te zijn met alle kritische reacties: ‘Het moet inderdaad misschien wat scherper hier en daar. Uw opmerkingen helpen mij om nog een keer intensief door deze brieven heen te gaan.’ Wel gaf hij duidelijk aan dat een brief zijn kracht verliest ‘als je er alles in wilt zeggen’. Er moet voldoende ruimte blijven voor reactie. De meeste suggesties van synodeleden werden in de besluitvorming overgenomen. Iedereen kan reageren. De zeven brieven zullen in de loop van 2014 worden toegezonden aan de verschillende geadresseerden en aan gesprekspartners in de binnenlandse oecumene. Daarbij zal ook een reactietermijn worden vermeld. Het moderamen van de synode verzamelt de reacties en verwerkt deze eind 2015 in een overzicht. In april 2016 zullen nadere voorstellen worden besproken over de visie op het ambt.

• E valuatie samenwerking met ICCO

‘Tel uw zegeningen, tel ze één voor één…’ Met deze opmerking eindigde directeur Haaije Feenstra van de dienstenorganisatie het gesprek over de samenwerking tussen Kerk in Actie buitenland en ICCO. Het verslag riep ook vragen op. Zo wilde diaken P. Goudkamp (classis Breukelen) weten wat de toekomst van ICCO is als de overheidssubsidie voor ontwikkelingshulp grotendeels wegvalt. ‘Gaat ICCO dan net als Kerk in Actie geld Kerkinformatie  •  juni 2014

werven onder particulieren?’ Marinus Verweij, voorzitter van de Raad van Bestuur van ICCO, gaf aan dat concurrentie niet aan de orde is: ‘Onze geldwerving richt zich op bedrijven, omdat het niet verstandig is om ons alleen op de overheid te richten.’ Ouderling C. de Heer (classis Utrecht) sprak de vrees uit dat Kerk in Actie ondergesneeuwd wordt door ICCO, omdat deze organisatie meer medewerkers heeft. ‘Dreigt de invloed van Kerk in Actie niet marginaal te worden?’ Evert-Jan Hazeleger, programmamanager Kerk in Actie weerlegde dit. Hij benadrukte dat dankzij het netwerk van ICCO meer mensen worden bereikt dan voorheen. Kan het beter? Diaken R. van den Bout (classis Den Haag) uitte zijn zorgen over de schaalvergroting. ‘Leiden die grote projecten niet tot minder betrokkenheid van gemeenten? Directeur Feenstra gaf aan dat het niet gaat om de projectgrootte. ‘De impact willen we groter maken. Dat is het belangrijkste’. Hij wees op de risico’s van kleinere particuliere projecten. ‘Beginnen is vaak heel eenvoudig, maar hoe rond je een initiatief goed af? Daarom heeft Kerk in Actie een helpdesk waar gemeenten met een particulier project een beroep op kunnen doen. Soms financiert Kerk in Actie zelfs mee.’ Feenstra erkende dat sommigen kritisch zijn over Kerk in Actie. ‘Maar we houden wel van elkaar: meer dan 1100 gemeenten deden mee aan het Veertigdagentijdproject, 32.000 apps ‘Zoek de stilte’ werden gedownload en de landelijke

| diaconale dagen worden zeer goed bezocht. Kan het beter? Ja! Moet het beter? Daar gaan we ons best voor doen.’ De synode besloot unaniem het rapport te goed te keuren.

• P ioniers mogen sacramenten bedienen

Gemeenten in de Protestantse Kerk waaraan een pioniersplek is verbonden kunnen in speciale gevallen worden aangemerkt als een ‘gemeente in bij-

Nieuw moderamenlid De synode benoemde ouderlingkerkrentmeester mr. Max van der Klooster (classis Dordrecht) tot lid van haar moderamen (dagelijks bestuur). Hij volgt ouderling-kerkrentmeester Bert van Bokhoven op, van wie afscheid werd genomen. Van der Klooster (1965) studeerde af aan de Erasmusuniversiteit te Rotterdam in privaatrecht, staats- en bestuursrecht. Momenteel is hoofd van de stafafdeling Juridische Advisering van de Rijksgebouwendienst. In Dordrecht is hij voorzitter van het college van kerkrentmeesters. Hij was eerder synodelid en heeft ruime bestuurlijke ervaring in vele kerkelijke functies. Als moderamenlid is hij benoemd voor twee jaar, met de mogelijkheid om herkozen te worden.

zondere missionaire, diaconale en pastorale omstandigheden’. Niet-theologen die aan een dergelijke pioniersplek leiding geven, mogen onder omstandigheden in die gemeenten de sacramenten bedienen. Dat heeft de generale synode op 24 april besloten. Gemeenten waaraan een pioniersplek is verbonden kunnen de status van ‘bijzondere omstandigheden’ krijgen als ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. De pionier moet lid zijn van de (wijk)kerkenraad en een predikant moet supervisor van de pionier zijn. Het moet gaan om een pioniersplek van de Protestantse Kerk of de IZB. Ook worden er aan de pioniers opleidingseisen gesteld. Kerkorde De vraag naar de ambtsbevoegdheid komt uit de praktijk van de bestaande pioniersplekken. In missionaire groei­ situaties blijkt het soms gewenst dat een pionier de bevoegdheid krijgt om kinderen te dopen, huwelijken te bevestigen en het avondmaal te bedienen. Kerkrechtadviseur mr. G. de Jong gaf aan dat er geen kerkordewijziging nodig is, want de bestaande kerkorde wordt toegepast. Ordinantie 2.18 biedt ruimte aan niet-predikanten om in bijzondere omstandigheden het werk van een predikant te doen. Door de goedkeuring door de synode kan het artikel toegepast worden voor alle pioniersplekken, zowel in grootstedelijke gebieden als buiten de Randstad. De beslissing om ord. 2-18 toe te passen in een individueel geval wordt genomen door het breed moderamen van de classicale vergadering, waarbij het regionaal college voor de visitatie elke aanvraag van een advies voorziet. Screening Namens het generale college voor de visitatie drong ds. W. Sonnenberg erop aan om de pioniers goed te screenen,

29

liefst door een ambtelijke vergadering. ‘We kennen teveel bevlogen mensen, die in de praktijk ruïnerend hebben gewerkt’, aldus Sonnenberg. Verschillende sprekers benadrukten het belang van een intensieve wisselwerking tussen de bestaande (wijk)gemeente en de nabijgelegen pioniersplek. De synode besloot het moderamen op te dragen een nadere bezinning te geven op deze relatie. Hoe ziet hij de verbondenheid en de spanning tussen bestaande vormen en tradities en het zoeken naar nieuwe wegen? Waar hebben ze elkaar nodig, waar moet het anders-zijn verdragen worden, welke uitdaging zijn ze voor elkaar? En welke (minimale) organisatorische inkadering hebben pioniersplekken nodig om deel van de kerk te zijn en te blijven? Deze bezinning zal onderwerp van gesprek zijn tijdens een vergadering van de generale synode in de komende twee jaar. De synode besloot aan de afdeling Missionair Werk en Kerkgroei van de dienstenorganisatie te vragen om vormen ontwikkelen voor opleiding en geschiktheidsbeoordeling van pioniers. De Protestantse Kerk wil tussen 2012 en 2016 honderd pioniersplekken vormen en ondersteunen. Het gaat om nieuwe en vaak experimentele vormen van gemeentestichting. Dit jaar worden er 25 plekken geïnitieerd. Frans Rozemond eindredacteur Kerkinformatie

Zie voor alle andere benoemingen en verslagen van deze synodezittingen: www.pkn.nl > Besturen > Synode > Verslagen en besluiten. De agenda met de vergaderstukken staan onder: synodeagenda

• collecten

• JOP collecte (6 juli 2014): Geloofsopvoeding, elke dag! Op zondag 6 juli is de landelijke collecte bestemd voor JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk. ‘Elk kind en iedere jongere weet zich geliefd door God!’ Dat is een verlangen van veel ouders voor hun kinderen. JOP deelt dat verlangen. Daarom helpt JOP bij de geloofsopvoeding en ontwikkelt verschillende materialen voor ouders om ook thuis als gezin hiermee aan de slag te gaan. Zoals bijvoorbeeld de basiscursus geloofsopvoeding en het magazine ‘Moments (voor ouders met kinderen tussen de 8 en 18 jaar). Ook werkt JOP samen met het Nederlands Bijbel Genootschap aan de ontwikkeling

van de ‘Samenleesbijbel’. Deze verschijnt in 2015 en is bedoeld voor gezinnen met kinderen in de basisschoolleeftijd. Bij ieder bijbelgedeelte staan gespreksvragen, opdrachten en interessante weetjes. Met de opbrengst van de collecte kan JOP materialen blijven ontwikkelen ter ondersteuning van de geloofsopvoeding. Helpt u ook mee? Materiaal: Voor deze collecte kunt u een poster (bijvoorbeeld te gebruiken als advertentie in het kerkblad) downloaden via www.pkn.nl/steunons. Daar vindt u een korte toelichting en een collecteafkondiging. •

Kerkinformatie  •  juni 2014

30 |

Bijbelteksten juni 2014 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door dit rooster te gebruiken verbonden met de wereldoecumene. zo 1

Jezus bad: Vader, nu is de tijd gekomen, toon nu de grootheid van uw Zoon, dan zal de Zoon uw grootheid tonen en iedereen die u hem gegeven hebt het eeuwige leven schenken. (Johannes 17: 1-11)

ma 2 Om aan armen het goede nieuws te brengen heeft de Heer mij gezonden en om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken. (Lucas 4: 14-30) di 3

Johannes schreef: Hierin is Gods liefde ons geopenbaard: God heeft zijn enige Zoon in de wereld gezonden, opdat we door hem zouden leven. (1 Johannes 4: 7-12)

wo 4 U was dood door uw zonden, maar God heeft u samen met Christus levend gemaakt toen hij ons al onze zonden kwijtschold. (Kolossenzen 2: 6-15) do 5 Jezus zei tegen de Samaritaanse vrouw: Als u wist wat God wil geven, en wie het is die u om water vraagt, zou u hém erom vragen en dan zou hij u levend water geven. (Johannes 4: 1-14) vr 6

De Heer gaf mij een vaardige tong, waarmee ik de moedeloze kan opbeuren. (Jesaja 50: 4-10)

za 7

Paulus schreef: Bewaar door de heilige Geest, die in ons woont, het goede dat je is toevertrouwd. (2 Timoteüs 1: 6-14)

zo 8

De opgestane Jezus blies over zijn leerlingen heen en zei: Ontvang de heilige Geest. Als jullie iemands zonden vergeven, dan zijn ze vergeven. (Johannes 20: 19-31)

ma 9 Wie kan uw bedoelingen kennen als u niet zelf wijsheid geeft en uw heilige geest naar beneden zendt? Zo werden de mensen op aarde op het rechte spoor geleid. (Wijsheid van Jezus Sirach 9: 13-18) di 10 Er verschenen aan hen een soort vlammen, die zich als vuurtongen verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten, en allen werden vervuld van de heilige Geest en begonnen te spreken in vreemde talen, zoals hun door de Geest werd ingegeven. (Handelingen 2: 1-21)

Kerkinformatie  •  juni 2014

wo 11 Paulus schreef: Wij verkondigen niet onszelf, wij verkondigen dat Jezus Christus de Heer is en dat wij omwille van hem uw dienaren zijn. (2 Korintiërs 4: 5-7)

za 21 Paulus schreef: Laat in uw hart de vrede van Christus heersen, want daartoe bent u geroepen als de leden van één lichaam. (Kolossenzen 3: 12-17)

do 12 Zoek rust, mijn ziel, bij God alleen, van hem blijf ik alles verwachten. (Psalm 62)

zo 22 Jezus zegt: Ik ben het levende brood dat uit de hemel is neergedaald; wanneer iemand dit brood eet zal hij eeuwig leven. (Johannes 6: 47-51)

vr 13 Paulus schreef aan de Tessalonicenzen: Onze verkondiging aan u overtuigde niet alleen door onze woorden, maar ook door de overweldigende kracht van de heilige Geest. (1 Tessalonicenzen 1: 1-5) za 14 De Heer zei tot zijn volk: Ik heb je misdaden als een wolk doen ver­dampen, je zonden als de ochtendnevel. Keer terug naar mij: ik zal je vrijkopen. Jesaja 44:21-23 zo 15 God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door hem te redden. Over wie in hem gelooft wordt geen oordeel uitgesproken. Johannes 3: 14-21 16 ma Mijn plan met jullie staat vast – spreekt de Heer. Ik heb jullie geluk voor ogen, niet jullie ongeluk: ik zal je een hoopvolle toekomst geven. Jeremia 29: 11-14 di 17 Stel uzelf in dienst van God. De zonde mag niet langer over u heersen, want u staat niet onder de wet, maar leeft onder de genade. (Romeinen 6: 12-14) wo 18 Paulus schreef: Wees standvastig en onwankelbaar en zet u altijd volledig in voor het werk van de Heer, in het besef dat door de Heer uw inspanningen nooit tevergeefs zijn. (1 Korintiërs 15: 54-58) do 19 Maakt het brood dat wij breken ons niet één met het lichaam van Christus? Omdat het één brood is zijn wij, hoewel met velen, één lichaam. (1 Korintiërs 10: 16-17) vr 20 Petrus schreef: Hoe meer u deel hebt aan Christus’ lijden, des te meer moet u zich verheugen, en des te uitbundiger zal uw vreugde zijn wanneer zijn luister geopenbaard wordt. (1 Petrus 4: 12-16)

ma 23 Wanneer je de beschuldigende vinger uitbant, wanneer je de hongerige schenkt wat je zelf nodig hebt, dan zal je licht in het donker schijnen, je duisternis wordt als het licht van het middaguur. (Jesaja 58: 7-10) di 24 Voor de komst van Jezus had Johannes het hele volk opgeroepen om zich te laten dopen en een nieuw leven te beginnen. (Handelingen 13: 22-26) wo 25 Johannes zei: ‘Ik doop met water, maar in uw midden is iemand die u niet kent, hij die na mij komt – ik ben het niet eens waard om de riemen van zijn sandalen los te maken.’ (Johannes 1: 19-27) do 26 Jezus zei tot zijn leerlingen: Laten we naar de dorpen in de omtrek gaan, zodat ik ook daar het goede nieuws kan brengen. (Marcus 1: 35-39) vr 27 Paulus schreef: Probeer ik mensen te overtuigen of God? Probeer ik soms mensen te behagen? Als ik dat nog altijd zou doen, zou ik geen dienaar van Christus zijn. (Galaten 1: 6-11) za 28 Jezus zegt: Blijf in mij, dan blijf ik in jullie. Een rank die niet aan de wijnstok blijft, kan uit zichzelf geen vrucht dragen. Zo kunnen jullie geen vrucht dragen als jullie niet in mij blijven. (Johannes 15: 1-5) zo 29 Toen vroeg hij hun: ‘En wie ben ik volgens jullie?’ ‘U bent de messias, de Zoon van de levende God’, antwoordde Petrus. (Matteüs 16: 13-20) ma 30 Jezus zegt: Zoals ik jullie heb liefgehad, zo moeten jullie elkaar liefhebben. Daaraan zal iedereen zien dat jullie mijn leerlingen zijn. (Johannes 13: 31-35)

|

•  a d v e r t e n t i e s

Advertenties Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en € 1.394. Het aantal woorden wordt berekend met de functie ‘Woorden tellen’ onder Extra in tekstverwerkingsprogramma Word. Andere advertenties kunnen worden aangeboden aan Marijanne Dubbink, tel. 06-30 57 47 68, e-mail: [email protected].

Aanlevering advertenties Per e-mail aan: [email protected] (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand) of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

Uiterste aanleverdata (zie ook www.pkn.nl/kerkinformatie)

Naam en logo’s De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk vermeden. Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste naamtekst) te worden afgedrukt. Dit in verband met de optimale en eenduidige werking ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie worden geweigerd. Andere eigen logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.

De advertentiepagina’s in Kerkinformatie worden vanaf de dag van verschijnen tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik rechtsboven op: Vacatures. De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

Protestantse Gemeente Zeewolde De Protestantse Gemeente Zeewolde is een jonge, veelkleurige gemeente, die op zoek is naar een

predikant (m/v, 1 fte) die onder andere: • vanuit een persoonlijke relatie met God mensen met uiteenlopende geloofsbelevingen raakt en inspireert; • richting en uitvoering geeft aan het beleid voor jeugd, jongeren en jonge gezinnen en daarvoor voor 25% wordt vrijgesteld; • de identiteit van onze gemeente versterkt en naar buiten toe uitdraagt; • proactief gebruik maakt van moderne communicatiemiddelen; • de kracht van muziek weet te gebruiken in de diensten. Een uitgebreide profielschets van de predikant en de gemeente treft u op onze website: www.pgzeewolde.nl. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met mevrouw Tienke Drost, voorzitter beroepingscommissie, telefoonnummer: (036) 523 45 30 of via onderstaand e-mailadres.

septembernummer: 24 juli oktobernummer: 21 augustus Novembernummer: 25 september

Protestantse Gemeente Zeewolde de Protestantse Gemeente Vlissingen zoekt:

Jongerenwerker/Missionair werker (predikant of kerkelijk werker) voor 24 uur per week Onze gedachten gaan uit naar een man of vrouw met enkele jaren ervaring in het jeugdwerk, een enthousiaste missionaire instelling, een teamspeler voor met name 1ste lijns werk en lid van de PKN De Protestantse Gemeente Vlissingen wil actief beleid voeren gericht op jongeren en met haar ontmoetingscentrum “De Herberg” op een uitnodigende wijze present zijn in het midden van de samenleving De profielschets voor deze functie en informatie over de gemeente vindt u op de website www.pkn-vlissingen.nl bent u geïnteresseerd ?

Uw reactie met CV kunt u tot 15 juni 2014 versturen naar e-mailadres: [email protected]

neem dan contact op met [email protected] sluitingsdatum: 15/06/2014

Kerkinformatie  •  juni 2014

31

32 |

• advertenties

De Gereformeerde kerk van Asperen is op zoek naar een

predikant(e) voor 0,4 tot 0,5 fte Wij zijn een geloofsgemeenschap van ca. 330 leden in een mooi stadje aan de Linge. U bent iemand die: • inspireert in de erediensten en in de vorming en toerusting van de gemeente • een groot pastoraal hart heeft • gericht is op samenwerken en verbinden. Samen willen we ons inzetten om een open, actieve en lerende gemeente van Christus te zijn.

Meer informatie kunt u opvragen bij Dhr. Rinus Broekhoff, voorzitter van de beroepingscommissie. Telefoon (0345) 61 99 11 of kijk op www.gkasperen.nl/vacature voor de uitgebreide profielschets. Sollicitaties kunt u tot 21 juni 2014 richten aan: Dhr. Rinus Broekhoff Drostlaan 54a 4147 GD Asperen [email protected]

Panel Protestantse Kerk De dienstenorganisatie is benieuwd naar de mening van predikanten en andere ambtsdragers, maar ook gemeenteleden die een cursus volgen, producten afnemen of als donateur Kerk in Actie steunen. Met deze informatie kan zij voortdurend werken aan verbetering van de dienstverlening. Wat vindt u? U kunt het laten weten via het Panel Protestantse Kerk. Wie zich laat inschrijven ontvangt een paar keer per jaar een verzoek om een vragenlijst in te vullen. Deelname is anoniem. Informatie en aanmelden: www.pkn.nl/panel

Kerkinformatie  •  juni 2014

|

De Protestantse wijkgemeenten De Brug en Ontmoeting EW (Erven en West) te Emmeloord zoeken als aanvulling op het bestaande team van predikanten en kerkelijk werkers, voor de combinatie van deze wijkgemeenten een

predikant (m/v) 0,8 fte

Wij zijn twee open, gastvrije wijkgemeenten en willen een gemeenschap zijn, waar iedereen zich thuis voelt en geïnspireerd kan worden. Wij zoeken een bruggenbouwer die: oog en hart heeft voor pastoraat; open en makkelijk kan communiceren en verbindend kan optreden; open staat voor verschillen in traditie en beleving; geloofsgesprekken kan stimuleren; de hedendaagse tijd laat doorklinken in de kerkdiensten en andere werkzaamheden. Een teamspeler die: kan en wil werken in een team van predikanten en kerkelijk werkers; gevoel en interesse heeft voor beleid en organisatie; zich samen met collega-predikanten en kerkelijk werkers, in onderlinge afstemming, inzet voor onder meer vorming en toerusting en andere bovenwijkse taken; gevoel en interesse heeft voor kerk in de samenleving en kan en wil netwerken buiten de kerkmuren. Iemand die: bij voorkeur enige jaren ervaring heeft als predikant; (in elk geval in één gemeente heeft gestaan) het goed lijkt om in Emmeloord te wonen. Informatie: Meer informatie over onze gemeente en de vacature kunt u vinden op onze website: www.pgemmeloord.nl Voor nadere informatie kunt u ook contact opnemen met onze voorzitter of scriba van de beroepingscommissie: Dhr. H.J. Jurjens (voorzitter) Mevr. D. Maissan (scriba) T (0527) 61 42 23 T (0527) 61 75 35 Stellingwerf 11 Nieuwlandenlaan 14 8302 LG Emmeloord 8302 LM Emmeloord Of via email: [email protected] Er is een informatie pakket aanwezig. Is uw belangstelling gewekt? Uw reacties, sollicitaties en cv's zien wij graag voor eind juli 2014 tegemoet. Wij hopen dat u begrip heeft, dat wij gezien de vakantie periode, in september pas adequaat kunnen reageren op uw sollicitatie. U kunt de correspondentie sturen naar de heer H.J. Jurjens (zie boven).

Geloof Hoop Liefde

De Protestantse Gemeente te Vries is op zoek naar een

predikant (m/v, 0,7 fte) Wie bent u? • U bent een inspirerende en communicatief sterke persoonlijkheid waardoor u mensen aan elkaar weet te binden; • U weet zowel oud als jong enthousiast te maken voor geloof en kerk; • De eredienst geeft u op een eigentijdse en toegankelijke wijze vorm, zonder daarbij een stijlvolle liturgie uit het oog te verliezen; • Pastoraat beschouwt u als een kerntaak; • U bent zodanig zichtbaar dat u ook mensen buiten de kerkelijke gemeente weet te bereiken. U werkt samen met 1 pastoraal kerkelijk werker en 1 jeugdwerker. Wie zijn wij? Vries is een dorp in Noord-Drenthe. De Protestantse Gemeente is de enige en veelkleurige kerkgemeenschap in het dorp nadat de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk in 2005 zijn gefuseerd. De gemeente beschikt over één kerkgebouw met een goed uitgerust zalencentrum. Belangrijk accent van onze gemeente is dat we als pluriforme gemeente graag ‘kerk in het dorp’ willen zijn: laagdrempelig, open en gastvrij voor ieder mens. Dit missionaire aspect wil de gemeente van Vries de komende tijd graag versterken. Reageren Een volledig informatiepakket kunt u opvragen bij de secretaris van de beroepingscommissie mevrouw Bartha Kuiper, e-mail [email protected] Voor nadere inlichtingen kunt u contact opnemen met mevrouw Bartha Kuiper, tel. (0592) 54 36 61 of de heer Jacob Maat, tel. 06-29 49 57 34. Uw gemotiveerde sollicitatie voorzien van een uitgebreid cv ontvangen wij graag vóór 15 juli 2014 op onderstaand adres: Mevrouw B. Kuiper, Soltstede 10, 9481 HK Vries. U kunt uw reactie ook per e-mail aan ons doen toekomen.

Kerkinformatie  •  juni 2014

33

34 |

• advertenties

De Protestantse Gemeente te Kamperland heeft plaats voor een

enthousiaste dominee (m/v) voor 0,8 fte Wij zijn een gemeente die: • Het verlangen heeft om te groeien; • Missionair wil zijn; • Open staat voor vernieuwing. Daarom zijn wij op zoek naar een dominee die: • De Bijbelse boodschap voor jong en oud verbindt met de belevingswereld van vandaag; • Met passie en creativiteit samen met ons op weg wil gaan; • Met gevoel voor liturgie en muziek vorm geeft aan de Eredienst. De Protestantse Gemeente Kamperland is een kleine, veelzijdige gemeente, met betrokken leden, in een gezellig dorp. Het is gelegen aan het Veerse Meer vlak bij zee en strand en heeft een agrarisch en toeristisch karakter. Bent u de dominee, die deze uitdaging met ons aandurft? Kijk voor meer informatie op www.dearkkamperland.nl. Uw sollicitatie en C.V. kunt u voor 5 juli 2014 versturen naar de voorzitter van de beroepingscommissie drs. Cor Zuiddam, Veerweg 33, 4493 AM Kamperland, tel. (0113) 37 63 78, e-mail: [email protected]

De Protestantse Gemeenten Angeren, Bemmel, GendtDoornenburg, Lent, Oosterhout en Ressen hebben samenwerking gezocht op het gebied van jongerenwerk. Hiervoor zoeken zij een

kerkelijk jeugdwerker (m/v) Aanstelling: 18 uur per week, voor de duur van 1 jaar, mogelijk met verlenging. De jeugdwerker maakt deel uit van een stuurgroep incluis predikant(en). Voor informatie zie de websites: www.kerkgendtdoornenburg.nl, www.protestantsegemeentebemmel.nl, www.psglor.nl Reactietermijn tot 10 juni 2014 richten aan: [email protected]

Kerkinformatie  •  juni 2014

Kerkelijk werker, gemeentepredikant of interim-predikant nodig? Het Mobiliteitsbureau kan bemiddelen! www.pkn.nl/mobiliteitsbureau tel. (030) 880 15 05 (ma, di, vr)

|

De Protestantse Gemeente ‘De Stroom’ te Moordrecht - Gouderak, gelegen in het Groene Hart in Zuid-Holland, is per 1 januari 2011 ontstaan uit de samenvoeging van de Hervormde Gemeente te Moordrecht en de Gereformeerde Kerk te Moordrecht – Gouderak. In onze gemeente zijn twee predikanten werkzaam. Wegens het vertrek van een van hen, komen wij graag in contact met een

predikant (m/v 0,8 fte) Wij zoeken iemand die: • jong en oud op een eigentijdse manier weet aan te spreken in hun geloofsbeleving, met de Bijbel als inspiratiebron voor het dagelijks leven; • in goede samenwerking met de andere predikant stimulerend en vernieuwend werkzaam zal zijn in de gemeenteopbouw en beleid hiervoor ontwikkelt; • aandachtspunten voor dit beleid zijn: - het verdere proces van eenwording van de in 2011 samengevoegde gemeenten; - beleid ontwikkelen waarin ook de middengroep (30- tot 55-jarigen) nadrukkelijk een plaats krijgt; • oog heeft voor de veelkleurigheid van de gemeente (ongeveer 550 belijdende leden en 660 doopleden) en evenwicht kan vinden tussen nieuwe ontwikkelingen en het reeds bestaande; • ervaring en affiniteit heeft met sociale media; • ervaring heeft opgedaan in tenminste één andere gemeente. Heeft u belangstelling? Uw reactie kunt u, bij voorkeur per e-mail, voor 22 juni a.s. sturen aan mevrouw Tette Overes, Klutendreef 37, 2841 PH Moor­ drecht ([email protected]), secretaris van de beroepingscommissie. Bij haar kunt u een informatiepakket opvragen. Ook kunt u onze website raadplegen: www.pgdestroom.nl. Mondelinge informatie over de vacature kunt u inwinnen bij de heer Gert Will (06-24 78 12 08), voorzitter van de beroepingscommissie.

Kerkinformatie  •  juni 2014

35

WWW.KERKINACTIE.NL/WERELDDIACONAAT

JAARGANG 26, NR 9 | FOTO: KERK IN ACTIE

Rechten voor iedereen!

COLLE CTE WEREL DIACO DNAAT 15 JUN

I 2014

Kerkinformatie  •  juni 2014