Keel-, Neus- en Oorheelkunde
Oorsmeer
www.catharinaziekenhuis.nl
Inhoud De gehoorgang ................................................................................... 3 Wat is oorsmeer? ............................................................................... 3 De functie van oorsmeer .................................................................... 4 Hoe reinigt het oor zich? .................................................................... 4 Hoe verwijdert u zelf oorsmeer? ........................................................ 4 Verwijderen van oorsmeer door een arts (oortoilet) ......................... 5 Uitspuiten ...................................................................................... 5 Het uitspuiten van een gehoorgang is niet toegestaan als: ........... 5 Schoonmaken met andere instrumenten ...................................... 6 Oorzaken van problemen met oorsmeer ........................................... 6 Zwemmen en baden ...................................................................... 6 Peuteren in de oren ....................................................................... 6 Verstoorde beluchting ................................................................... 6 Haargroei ....................................................................................... 7 Cosmetische producten ................................................................. 7 Allergische huidreactie .................................................................. 7 Huidziekte ..................................................................................... 7 Suikerziekte ................................................................................... 7 Antwoorden op de meest gestelde vragen over oorsmeer ................ 8 Geeft oorsmeer gehoorvermindering? ......................................... 8 Wat zijn oorsmeeroplossers en zijn die altijd veilig? ..................... 8 Meer last van oorsmeer door een hoortoestel? ........................... 8 Hoe kunt u uw oor het beste drogen na contact met water? ....... 9 Moeten oren van kinderen worden schoongemaakt? .................. 9 Wat verandert er na een ooroperatie? ......................................... 9 Hoe komt het dat tijdens het verwijderen soms een hoestbui ontstaat? ................................................................. 9 Vragen ................................................................................................ 9 Als u een afspraak niet kunt nakomen ............................................... 10
Oorsmeer Patiëntenvoorlichting:
[email protected] KNO014 / Oorsmeer / 25-10-2013
2
In deze folder vindt u algemene informatie over oorsmeer (cerumen). Soms kan oorsmeer problemen veroorzaken. U leest hoe dat komt en wat u kunt doen om problemen met oorsmeer te voorkomen. U leest ook hoe u uw oren het beste kunt reinigen.
De gehoorgang
De gehoorgang van volwassen personen is ongeveer 2,5 cm lang en eindigt bij het trommelvlies. De gehoorgang heeft de vorm van een koker, is gemiddeld 1 cm in doorsnede en is bekleed met huid. Onder de dunne huid van de gehoorgang ligt kraakbeen. Dit kraakbeen loopt door tot in de oorschelp, dat aan de schedel vastzit. Dieper in de gehoorgang is de huid nog dunner, daaronder ligt bot. In het buitenste deel van de gehoorganghuid groeien haartjes. Hier bevinden zich ook de talg- en oorsmeerklieren. Figuur 1. Dwarsdoorsnede van de gehoorgang.
Wat is oorsmeer?
Oorsmeer wordt gemaakt door 1000 tot 2000 oorsmeerklieren die in het buitenste deel van de gehoorgang zitten. Oorsmeer is samengesteld uit een mengsel van talg, haartjes, keratine (bestanddeel van huid) en afgestoten huidschilfers. De samenstelling kan droog of vochtig zijn. De meeste Nederlanders hebben een vochtig type oorsmeer.
De functie van oorsmeer Oorsmeer heeft de volgende functies:
3
• Zorgt ervoor dat de zuurgraad in het oor goed blijft waardoor het oor beschermd wordt tegen infecties door schimmels en bacteriën. • Verzorgt en beschermt de huid in de gehoorgang tegen vuil en stof. • Transporteert huidschilfers en vuil naar buiten.
Hoe reinigt het oor zich?
De gehoorgang reinigt zich op verschillende manieren: • Vers smeuïg oorsmeer droogt in en wordt korrelig. Deze korreltjes vallen uit de gehoorgang. • De huid van de gehoorgang groeit langzaam vanaf het trommelvlies naar de uitgang van de gehoorgang. Op die manier transporteert het oorsmeer naar buiten (vergelijk het met een gletsjer). • Tijdens het kauwen, gapen en praten, masseert het kaakgewricht het oorsmeer naar buiten. Een gezonde gehoorgang reinigt zichzelf. Reinig daarom alleen de buitenzijde van het oor. Is er bij u sprake van veel van oorsmeervorming, dan leest u hierna hoe u de gehoorgang zelf schoon kunt maken of hoe een arts dit voor u kan doen.
Hoe verwijdert u zelf oorsmeer?
Alleen oorsmeer dat in de opening van de gehoorgang zichtbaar is, mag worden verwijderd. U kunt dat het beste doen met een wattenstaafje. Zorg er altijd voor, dat een deel van het wattenpluimpje zichtbaar blijft, zie figuur 2. Als u het wattenpluimpje niet aan de buitenkant ziet dan zit het staafje te diep. U kunt ook een tissue om uw pink doen en de gehoorgang zover reinigen als uw pink in uw oor past. Zorg wel voor een korte nagel. Figuur 2. Schoonmaken van de gehoorgang met een wattenstaafje. Ga niet te diep in de gehoorgang.
Verwijderen van oorsmeer door een arts (oortoilet) 4
Een huisarts spuit het oor meestal uit met water. De KNO-arts maakt een gehoorgang meestal schoon met behulp van een microscoop en speciale, kleine instrumentjes. Uitspuiten
Uitspuiten gebeurt met water op lichaamstemperatuur. De arts of verpleegkundige spuit het water zachtjes in de gehoorgang. Als het water weer uit het oor loopt, dan komt het oorsmeer vanzelf mee, zie figuur 3. Figuur 3. Uitspuiten van de gehoorgang.
Het uitspuiten duurt enkele seconden. Meestal komt de prop in één keer naar buiten. Soms zit het oorsmeer erg vast waardoor het niet meteen naar buiten komt. Dan is het nodig om een paar dagen slaolie, olijfolie of babyolie in het oor te druppelen. De prop verweekt dan en kan dan makkelijker uit het oor gespoten worden. Uitspuiten doet geen pijn. Als u wel pijn heeft dan is het belangrijk dat u dat direct meldt. Het oor kan dan beschadigd zijn. Het uitspuiten van een gehoorgang is niet toegestaan als:
• • • •
u een gaatje in het trommelvlies (perforatie) heeft; u in het verleden een gaatje in het trommelvlies had; u een loopoor heeft, (pusuitvloed) bij een gehoorgangontsteking; u een ooroperatie heeft ondergaan om een gaatje in het trommelvlies dicht te maken.
De huisarts zal u in bovenstaande gevallen naar een KNO-arts verwijzen als toch oorsmeer verwijderd moet worden. 5
Soms gebeurt het dat er een ontsteking van de gehoorgang ontstaat na het uitspuiten van de oren. Met oordruppels is deze ontsteking goed te behandelen. Als dit vaker voorkomt, dan verwijst de huisarts u door naar de KNO-arts. De KNO-arts maakt uw oren dan op een andere manier schoon. Schoonmaken met andere instrumenten
De KNO-arts kijkt met een microscoop in het oor en haalt met behulp van een oortrechtertje, een stofzuigertje of oorsmeerhaakje, het oorsmeer voorzichtig naar buiten.
Oorzaken van problemen met oorsmeer
Zwemmen en baden
Veel zwemmen en baden zorgt ervoor dat het oorsmeer minder zuur en vettig wordt. Daardoor is de huid in de gehoorgang niet meer goed beschermd. Peuteren in de oren
Het reinigen met wattenstaafjes of in de gehoorgang peuteren met de vingers en voorwerpen als: pennen, paperclips, lucifers of sleutels, vergroten de kans op het ontstaan van wondjes. Deze voorwerpen kunnen het oorsmeer ook dieper in de gehoorgang drukken, waardoor zich een prop oorsmeer kan vormen. In de broeierige ruimte achter deze prop kan gemakkelijker een ontsteking ontstaan. Verstoorde beluchting
De gehoorgang is een nauwe gang. Als er te weinig ‘frisse lucht’ in de gehoorgang komt, bijvoorbeeld door een prop oorsmeer of het langdurig dragen van een oordopje, dan kan het gaan broeien. Bacterieën groeien dan sneller waardoor er makkelijker een infectie kan ontstaan. Mensen met een smalle gehoorgang hebben daarom vaker last van een gehoorgangontsteking. Haargroei
6
Hoe meer haren zich in het buitenste deel van de gehoorgang bevinden, hoe groter de kans op een ontsteking. De haren verstoren het normale transportmechanisme van het oorsmeer waardoor vuil in het oor blijft. Cosmetische producten
Producten als shampoo, zeep en haarspray kunnen de huid in de gehoorgang irriteren. Als de huid geïrriteerd raakt, is deze kwetsbaar en gevoeliger voor ontstekingen. Allergische huidreactie
Allergische reacties op bijvoorbeeld koptelefoons, oordopjes, gehoorapparaten en oordruppels kunnen jeuk veroorzaken. Het (onbewust) krabben kan wondjes veroorzaken. Huidziekte
Een gehoorgangontsteking kan onderdeel zijn van een huidziekte zoals eczeem of psoriasis. U kunt dan veel last hebben van jeuk. Suikerziekte
Suikerziekte veroorzaakt vaak bloedvatbeschadiging wat kan leiden tot een verminderde doorbloeding. Hierdoor kan in de gehoorgang afbraak van huid en kraakbeen ontstaan. Bloedvatbeschadiging zorgt ervoor dat de afweerreactie vermindert. Figuur 4. Oortoilet met behulp van een cerumenlisje.
Figuur 5. Oortoilet met behulp van een zuigertje.
7
Antwoorden op de meest gestelde vragen over oorsmeer
Geeft oorsmeer gehoorvermindering?
Alleen een oorsmeerprop die de gehele gehoorgang volledig afsluit, geeft vermindering van het gehoor. Wat zijn oorsmeeroplossers en zijn die altijd veilig?
Vaak wordt een commerciële oorsmeeroplosser, babyolie of slaolie gebruikt om oorsmeerproblemen te voorkomen. Dit is in de meeste gevallen niet nodig. Deze middel het oorsmeer dunner en weken het los van de gehoorganghuid. Sommige oorsmeeroplossers bevatten conserveringsmiddelen die een allergische reactie van de gehoorganghuid kunnen opwekken. Uw arts informeert u als u dit nodig heeft. Gebruik geen oorsmeeroplossers of olie als er een gaatje in het trommelvlies zit. Meer last van oorsmeer door een hoortoestel?
Een hoortoestel werkt alleen goed met een oorstukje. Het gebruik van een oorstukje kan de talg- en oorsmeerklieren aanzetten tot meer productie. Het oorstukje van het hoortoestel kan oorsmeer ook dieper in het oor duwen. Het oorsmeer hoopt zich dan op in de gehoorgang waardoor het oorstukje misschien niet meer goed past. Het gehoorapparaat gaat dan vaker piepen en rondzingen waardoor het nodig kan zijn om het oor regelmatig te uit te laten spuiten door de huisarts of schoon te laten maken door de KNO-arts. Hoe kunt u uw oor het beste drogen na contact met water?
• De beste manier om uw oor droog te maken is met één tissue. U vouwt de tissue om uw pink, zorg dat de nagel kort is, u houdt uw hoofd zo schuin mogelijk en brengt uw pink in uw oor zonder te forceren, zie figuur 6. Zo gebruikt u de zwaartekracht. De zuigende 8
werking van de tissue doet de rest. Ga net zo lang door tot het tissuepapier droog blijft. U kunt het oor ook drogen door het oor ongeveer een minuut lang te föhnen. Figuur 6. Droog maken van de gehoorgang met behulp van een tissue.
Moeten oren van kinderen worden schoongemaakt?
Alleen zichtbaar oorsmeer mag worden verwijderd. De samenstelling van ‘kinderoorsmeer’ beschermt beter dan dat van ouderen. Hierdoor komt een gehoorgangontsteking bij kinderen gelukkig zelden voor. Wat verandert er na een ooroperatie?
Als de huid van het oor bij de operatie betrokken is, dan kan de oorsmeersamenstelling veranderen. Het evenwicht tussen aanmaak en afvoer kan verstoord raken. Dit kan enkele weken duren maar dit kan ook blijvend zijn. Na een ooroperatie kan het nodig zijn dat het oor regelmatig moet worden schoongemaakt door de KNO-arts. Hoe komt het dat tijdens het verwijderen soms een hoestbui ontstaat?
De gevoelszenuw in de huid van de gehoorgang is betrokken bij het opwekken van de hoestreflex. Bij het schoonmaken van het oor kan deze zenuw worden geprikkeld. Hierdoor ontstaat een hoestbui.
Vragen
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan tijdens kantooruren contact op met de polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde (KNO), via telefoonnummer: 040 - 239 71 30.
Als u een afspraak niet kunt nakomen
Als u een afspraak niet kunt nakomen, bel dan zo snel mogelijk met de polikliniek KNO. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats komen.
9
10
11
Michelangelolaan 2 – 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 – 5602 ZA Eindhoven
