juni 2014

Imog persberichten

mei / juni 2014

www.imog.be

imo

Bron: Het Nieuwsblad online - 21 mei 2014

Bron: Het Laatste Nieuws - 22 mei 2014

Bron: Het Nieuwsblad - 23 mei 2014

Bron: Het Nieuwsblad online - 21 mei 2014







           In Kuurne en Harelbeke zal een volledig nieuw warmtenet worden aangelegd voor ongeveer 700 woningen, dat zal verwarmd worden door restwarmte van de afvalintercommunale Imog. Dat werd vanmorgen beslist op de jaarvergadering van de intercommunale. Het wordt het eerste warmtenet voor de regio Zuid-West-Vlaanderen. Het warmtenet vertrekt op de site van Imog in Harelbeke. Vandaaruit zullen twee leidingen vertrekken. Een daarvan zal onder de Leie komen te liggen en zo naar Kuurne gaan. Dat gebeurt door het energiedistributiebedrijf Eandis. Een andere leiding gaat richting het centrum van Harelbeke en wordt gerealiseerd door sectorgenoot Infrax. In een eerste fase zullen er 350 energie-efficiënte woningen worden voorzien in Kuurne die in 2020 zouden moeten gerealiseerd zijn. Daarna is er ruimte voor nog eens 400 gezinswoningen. Imog wil zich met deze werken meer gaan profileren als producent van warmte, want op jaarbasis produceert de intercommunale 32.000 MWh elektriciteit, goed om 8.500 gezinnen van stroom te voorzien met die restwarmte. Omdat er nog heel wat energie overblijft onderzoekt Imog de mogelijkheid om mobiele energiecontainers in te zetten. Bron: Het Nieuwsblad, 20 mei 2014 Meer informatie: •

Beelden en interview op Focus WTV http://www.focus-wtv.be/video/warmtenet-voor-bewoners-kuurne-en-harelbeke

Warmtenetwerk Vlaanderen

Koningsstraat 35

B-1000 Brussel

+32 (0)2 218 87 47

[email protected]

Bron: Krant van West Vlaanderen - 23 mei 2014

Bron: het Gouden Blad - 22 mei 2014

Bron: het Laatste Nieuws - 23 mei 2014

Bron: Het Nieuwsblad - 3 juni 2014

eeen os al er rde Hij r-

kgan lrrze eZe

n

de rin det ar eor de a-

deling met politici. De kans is groot dat de stad haar plannen gedeeltelijk terugschroeft. Tijdens een twee uur durende wandeling doorheen de volkse buurt werd halt gehouden op vier locaties om te debatteren rond mobiliteit, samenleving, jeugd en open ruimte. De discussie liep vooral hoog op toen de plannen van het nieuwe parkeerbeleid ter sprake kwamen. De stad wil de bewonerskaarten betalend maken én de blauwe zone gevoelig uitbreiden. De kans is dan ook heel groot dat het stadsbestuur de plannen deels zal terugschroeven. Die beslissing valt eind juni. Ondertussen telt een petitie al meer dan 500 handtekeningen.

Delorsplein Bewoner Johan Moreels (44) houdt een goed gevoel over aan de wandeling. «De politici stonden open voor wat er verteld werd. Ze zijn blij dat ze de minder gekende plekjes van de Barakken konden ontdekken.» Op het nieuwe Frans-Belgische Delorsplein woont een Menens koppel dat ontevreden is over

WAREGEM

had behalve alle huidige leerlingen en hun familie ook oud-leerlingen uitgenodigd. De stedelijke basisschool in de wijk Eiland gaat op 30 juni dicht. Bij de telling in februari waren er 21 kinderen. Dat zijn er 4 te weinig om nog aanspraak te maken op subsidies. De stad wilde geen

al jaren geen groei meer in de Kameleon. In een straal van drie kilometer kunnen kinderen terecht in drie andere scholen», verduidelijkt schepen Eddy Glorieux. Op termijn verhuist de Stedelijke Academie Voor Beeldende Vorming naar de Kameleon. (JME)

KORTRIJK Bewoners hielden geregeld halt om knelpunten toe te lichten aan de politici. Foto Xavier Coppens de heraanleg. «Jongeren hebben de openbare verlichting en zitbanken al vernield. We hebben geen stoep meer zodat de chauffeurs tot tegen onze voorgevel parkeren. De nieuwe rioolputjes stinken enorm. Mevrouw de burgemeester, je zult de laatste Menenaars hier wegjagen, want wij verhuizen als het niet betert», zucht Josiane Overbergh.

Schooltje De wandeling eindigde in het oud schooltje in de Zuidstraat. Hoewel de bewoners hameren

op een ontmoetingsruimte en groen, wil de stad de site verkopen als bouwgrond. «Eens de site is volgebouwd is het te laat en dan zal spijt binnen tien jaar te laat komen. Open ruimte is echt wel cruciaal voor onze wijk», benadrukt Johan Moreels. De komende weken wordt de druk nog opgevoerd. De kans lijkt onbestaande dat het stadsbestuur op zijn beslissing terugkomt. Met de opbrengst van de verkoop wil men Park Ter Walle omtoveren tot centrale jeugdsite van Menen. (XCR)

Televisiedocumentaire belicht drafrennen

Productiehuis Diplodokus is in meraploegen trokken recent al naar de hippodroom om beelden opdracht van openbare om-- advertentie Bron: de de Zondag - mei 2014 roep VRT bezig aan opnames voor te maken. Ze volgden er onder meer de uitreiking van de Equi de reeks Testbeeld. De nieuwe documentaire be- Awards. Dat is een samenwerking steedt onder meer aandacht aan tussen de Belgische federatie de drafrennen in de Gaverbeek- voor paardenwedrennen (BFP), hippodroom in Waregem. Vijf ca- de Jockey Club van België en de LS

hippodroom. Verder werden drivers Rad en Rik Depuydt en Gerard Vergaerde gevolgd, net zoals drafrennen-boegbeeld Jan Van den Broecke. De documentaire wordt midden of eind september op het VRT-net ‘Op 12’ getoond. (LPS)

Stasegemsestraat ruimt zwerfvuil

Burgemeester Van Quickenborne stak een handje toe. Foto Deleu Twintig bewoners hebben met het stadsbestuur de Stasegemsestraat opgeruimd. Het buurtcomité Stasegemsestraat nam het initiatief naar aanleiding van ‘Kortrijk op zijn properst’, een project waarmee de stad de Kortrijkzanen wil aanmoedigen om de buurt zo proper mogelijk te houden. De buurt die de mooiste en meest ludieke opruimactie op poten zet, maakt kans om een volksbarbecue te winnen. «Dit buurtcomité organiseerde als eerste een opruimactie», zegt chepen Bert Herrewyn (sp.a). «Dit comité komt in aanmerking voor de barbecue. Het was een erg enthousiaste groep. Maar, er zullen wel nog meer kanidaten volgen natuurlijk.» (JME)

Bron: Het Laatste Nieuws - 16 juni 2014

mens en ruimte afvalbeleid

Zwerfvuil: een subjectief gevoel in cijfers uitgedrukt Veertig gemeenten brachten hun openbare netheid in kaart met de netheidsbarometer. De Vlaamse overheid bundelde die metingen en kan zo voor het eerst een Vlaamse netheidsindex presenteren. Die toont aan dat er zogenaamde hotspots zijn waar zwerfvuil een groter probleem is dan op andere plaatsen. Daar moet dus in de komende jaren meer aandacht naartoe gaan. Door de index jaarlijks op te stellen kan Vlaanderen tendensen vaststellen en het effect van beleidsmaatregelen beoordelen. tekst piet coopman beeld daniel geeraerts

D

e index bundelt de resultaten van vier metingen met de netheidsbarometer in veertig Vlaamse gemeenten in 2013, goed voor een 800-tal meetpunten gespreid over elf zogenaamde typeomge-

Afvalverzamelplaatsen zijn zwerfvuilgevoeliger door hun grote mate van anonimiteit.

42 juni 2014 Lokaal

vingen. De index presenteert zo gegevens waarmee men de evolutie van de netheid op lange termijn in kaart kan brengen. De deelresultaten leveren daarbovenop ook interessante inzichten op. Ze tonen immers aan dat er plekken zijn

waar zwerfvuil duidelijk een groter probleem is dan op andere plaatsen. Zo scoren afvalverzamelplaatsen (bijvoorbeeld glasbollen of plaatsen met een textielcontainer), parkeerterreinen aan snelwegen en stopplaatsen voor het openbaar vervoer minder goed dan winkel- en wandelstraten en woonwijken. Aan de netheid van woonwijken hechten inwoners dan weer veel belang. Dat afvalverzamelplaatsen en parkeerterreinen aan snelwegen slechter scoren dan andere omgevingen verbaast niet echt. Er heerst een grote mate van anonimiteit. Daardoor zijn ze zwerfvuilgevoeliger, zeker wanneer er al afval ingezameld wordt, zoals bij glasbollen en sites met een textielcontainer. Bovendien voelt niemand zich verantwoordelijk

voor de netheid van zo’n site. Eigenaarschap is wel aanwezig bij een woonwijk. Beleving van netheid is subjectief Onderzoek van de OVAM uit 2012 toont aan dat Vlamingen zelf gemiddeld een subjectieve score van 7 op 10 toekennen aan de netheid van de openbare ruimte. Het is wel moeilijk dat resultaat of de score van de netheidsindex van 2013 te koppelen aan een individuele beleving van de netheid. Iedereen heeft een eigen idee vanaf wanneer men de omgeving als ‘vuil’ bestempelt. Bovendien hechten mensen doorgaans meer belang aan de netheid van bepaalde type-omgevingen, omdat ze er zelf wonen of omdat er kinderen spelen. Ze nemen op die plaatsen soms zelf initiatief om zwerfvuil op te ruimen. Daarom weegt de netheid van bijvoorbeeld woonwijken met ontmoetingsplaats in de netheidsindex zwaarder door dan die van andere plaatsen. Meer dan 100 gemeenten gebruiken netheidsbarometer Sinds 2010 motiveert de Vlaamse overheid gemeenten sterk om de netheidsbarometer te gebruiken. In dat jaar lanceerde Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege op de VVSG-Trefdag het idee van de Vlaamse netheidsindex als verzameling van metingen met de netheidsbarometer. De netheidsbarometer is in oorsprong een idee van IVAGO, de intergemeentelijke vereniging voor afvalbeheer van de stad Gent en de gemeente Destelbergen. De OVAM liet de barometer omwerken tot een instrument dat alle Vlaamse lokale besturen kunnen gebruiken en verzorgde een gebruiksvriendelijke internettoepassing. De medewerkers van het Netheidsnetwerk van de OVAM geven opleiding aan gemeenten om de barometer correct in te zetten. Ondertussen gebruiken meer dan honderd gemeenten de barometer als kompas voor hun netheidsbeleid. De netheidsbarometer is in de eerste plaats een graadmeter voor de openbare netheid en geeft geen indicatie van de absolute hoeveelheden zwerfvuil. Door de metingen periodiek te herhalen kunnen de effecten van bepaalde beleidsmaatregelen, zoals het slimmer plaatsen van straatvuilnisbakken of het anders inplannen van veeginspanningen, wel beoordeeld worden.

De Vlaamse netheidsscores van de type‑omgevingen in detail Type-omgeving

Voorbeeld

Score

Afvalverzamelpunten

Glasbollen, plaatsen met textielcontainer

75

Openbaar domein

Openbare pleinen, sportvelden

89

Stopplaatsen openbaar vervoer

Tram‑ of bushokjes

81

Winkel‑ en wandelstraten

Verkeersluwe straat met winkels

87

Woonwijk met ontmoetingsplaats

Woonwijk met cultureel centrum

89

Parkeerterreinen van autosnelwegen

Parkeerterrein aan E40

70

Centrumstraten

Straten of pleinen met school

86

Landelijke wegen

Wegen voor landbouw‑, fiets‑ of voetgangersverkeer

92

Woonwijk zonder ontmoetingsplaats

Woonwijk met enkel privéwoningen

93

Hoofdstructuurweg

Weg met verkeersdoorstroming als belangrijkste functie

86

Wegen op industrieterreinen

Weg in industriezone zoals toegekend in ruimtelijkeordeningsplan

88

Globale netheidsindex voor Vlaanderen in 2013

Een gemeente kan via de barometer bepaalde types vervuiling in kaart brengen. Zwerfvuil, sluikstorten en externe factoren zijn verplichte parameters. Onder externe factoren verstaan we alle elementen die het netheidsbeeld verstoren maar waar de reinigingsdiensten weinig vat op hebben. Voorbeelden zijn leegstand, afwezigheid van sociale controle, wildplakken en graffiti. Een gemeente kan ook zelf parameters toevoegen zoals overvolle vuilnisbakken of afval dat op een verkeerd moment of in een verkeerd recipiënt wordt aangeboden.

86

Van preventie tot handhaving Zwerfvuil is slechts één van de vele factoren die de netheid van de openbare ruimte bepalen. Bij het streven naar een nette openbare ruimte gaan de Vlaamse overheid en lokale besturen uit van een integraal beleid op basis van vijf pijlers. Via communicatiecampagnes kan het thema onder de aandacht gebracht en gedragsverandering gerealiseerd worden. Op die manier moet zwerfvuil in de eerste plaats vermeden worden. Daarnaast speelt de infrastructuur een rol: het doelgericht plaatsen van

Vlaamse overheid ondersteunt lokaal zwerfvuilbeleid Lokale besturen staan niet alleen in hun strijd tegen zwerfvuil. Via indevuilbak.be, een gezamenlijk initiatief tegen zwerfvuil van de Vlaamse overheid, het bedrijfsleven (zoals Fost Plus) en de VVSG, kunnen lokale besturen rekenen op materiële, financiële en beleidsondersteuning. De materiële ondersteuning vertaalt zich vooral in hulpmid‑ delen om zwerfvuil op te ruimen, zoals grijpers. De financiële ondersteuning is er voor het opzetten van zwerfvuilprojecten, maar ook voor het gebruiken van de netheids‑ barometer. Beleidsondersteuning krijgen lokale besturen van de twee medewerkers van het Netheidsnetwerk (OVAM). Zij adviseren bij de opmaak of verbetering van lo‑ kaal zwerfvuilbeleid en organiseren de uitwisseling van kennis en goede voorbeelden tussen gemeenten. www.indevuilbak.be

Lokaal juni 2014

43

mens en ruimte afvalbeleid

Aangepaste vuilnisbakken met een peukenhouder kunnen zwerfvuil voorkomen.

VVSG‑memorandum pleit voor integrale handelwijze door alle instanties In het memorandum voor de Vlaam‑ se verkiezingen in mei 2014 pleit de VVSG voor een integrale benadering van afvalgerelateerde overlast. Het is essentieel de materiële en finan‑ ciële ondersteuning van lokale pro‑ jecten en de uitbouw van het Net‑ heidsnetwerk bij de OVAM voort te zetten. Bovendien vraagt de VVSG dat de betrokkenheid van Fost Plus als vertegenwoordiger van de verpak‑ kingsindustrie bij het ‘indevuilbak’‑ initiatief bestendigd wordt en dat de financiële bijdrage van de sigaretten‑ en kauwgomproducenten verhoogd wordt.

vuilnisbakken en een slimme inrichting van de openbare ruimte dragen allemaal bij tot een propere leefomgeving. Gemeenten kunnen beter al bij de ontwerpfase rekening houden met de zwerfvuilproblematiek. Vuilnisbakken worden bijvoorbeeld het best langs looplijnen geplaatst en niet in een anoniem hoekje van een plein. De resultaten van de netheidsindex in 2013 maken duidelijk dat specifieke maatregelen voor zogenaamde doelplaatsen in de gemeente deel moeten uitmaken van een Vlaams en lokaal beleid. Zo doet zich aan stopplaatsen van het openbaar vervoer een specifiek verschijnsel voor: naast ander zwerfvuil vind je er vooral sigarettenpeuken. Aangepaste vuilnisbakken met een peukenhouder kunnen dat probleem oplossen. Een andere pijler van een integraal zwerfvuilbeleid is de materiële omgeving. In een omgeving zonder verloede44 juni 2014 Lokaal

ring of leegstand hebben mensen minder de neiging hun rommel gewoon te laten vallen. Helaas heeft een lokaal bestuur daar niet altijd invloed op. Burgerparticipatie is een volgende essentiële pijler van een goed netheidsbeleid. Inwoners kunnen betrokken worden bij het opzetten van een netheidsbeleid en bij het net houden van de openbare ruimte. Talloze peter- en metersystemen, waarbij inwoners de verantwoordelijkheid nemen voor het schoonhouden van een stukje openbare ruimte, zijn succesvol. Het sluitstuk van een effectief beleid is handhaving. Er zijn de eerder harde vormen van handhaving zoals boetes. Maar zachtere vormen van handhaving kunnen net zo effectief zijn. Zo kan de boete vervangen worden door zwerfvuilstrooiers aan een opruimactie te laten deelnemen of enkele uren te laten meedraaien met de stedelijke reinigingsdienst.

Met z’n allen verantwoordelijk voor zwerfvuil Zorgen voor een nette omgeving is niet enkel een opdracht voor lokale besturen. Alle betrokkenen moeten hun part doen. Individuele burgers moeten zich van hun verantwoordelijkheid bewust zijn. Het moet duidelijk zijn dat zwerfvuil veroorzaken niet hoort en dat het afval gewoon in de vuilnisbak moet. Gemeenten zijn dan weer het best geplaatst om een lokale werkwijze van preventie over reiniging en handhaving te coördineren. De Vlaamse overheid levert dan passende ondersteuning voor lokale besturen. En producenten spelen een belangrijke rol bij de preventie van zwerfvuil dat hun producten kunnen veroorzaken en leveren een financiële bijdrage aan de oplossing van het probleem. Piet Coopman is VVSG-stafmedewerker afvalbeleid

BL

HET NIEUWS UIT UW STREEK 33

KEND ZATERDAG 14 JUNI 2014

GEM

ster gever

w uit Lub­ se correc­ roordeeld en zes­ wegens erkte als e woning n Meensel­ nge) en aart van hoewel echts e vrouw maar de fstal be­ s, naar ei­ 70 euro af am maat. De ou zijn af­ De rech­ van tafel. nog oeding be­ en met de ze op gsvergoe­ De vrouw an. (tab)

utels

n Lubbeek en foto­ g verdwe­ overhoop woners op de dader duidelijk. oren, dus er gebruik eutels.

len

twee fiet­ chappelij­ tements­ tijnen­

EL

aak aan de zijn en­ met in­ omputer

(tab)

EL

de

w uit hem ht haar aan de had te diep

(tab)

len

ochtend ebemd­ e tractor it het d op het De dader merplaten meenam.

LEUVEN­HAGELAND

EcoWerf wil negen containerparken weg Ecowerf werkt aan een nieuw masterplan om haar containerparken te moderniseren. Om dat financieel haal­ baar te maken, zouden er negen containerpar­ ken worden geschrapt, onder andere dat van Tielt­Winge.

Nieuw masterplan moet dienstverlening optimaliseren

HANNELORE SMITZ LEUVEN/TIELT­WINGE ‘De milieuvergunning van het containerpark dat EcoWerf in onze gemeente uitbaat, werd tijdelijk verlengd. Maar in een eerste ontwerp van het mas­ terplan van EcoWerf is er op termijn geen ruimte meer voor een containerpark in Tielt­Winge’, zegt Rudi Bee­ ken (Open VLD), burgemees­ ter van Tielt­Winge en lid van het directiecomité van Eco­ Werf. Het schrappen van het containerpark in Tielt­Winge kadert in een ruimer plan van EcoWerf om de parken te mo­ derniseren en de dienstverle­ ning te verbeteren.

Vijftien minuten rijden ‘EcoWerf wil er onder ande­ re voor zorgen dat mensen niet per se in het container­ park van hun eigen gemeente moeten langs gaan’, zegt Bee­ ken. ‘Er zou een systeem geïn­ stalleerd worden waardoor de mensen kiezen naar welk park ze gaan, maar wel overal het tarief betalen dat door hun ei­ gen gemeente werd vastge­

In het nieuwe masterplan van EcoWerf is maar plaats voor negentien containerparken. Foto: hsb legd. Daarnaast zou er ook ge­ investeerd worden in betere weegsystemen en gewerkt worden met niveau's waar­ door de mensen boven de con­ tainers staan, wat de veilig­ heid verhoogt.’ Volgende week wordt gestemd over de vernieuwing van het containerpark in Tienen dat zo zal ingericht worden. Het gaat daar om een investering van ongeveer 850.000 euro. Maar die modernisering kan EcoWerf niet in alle 28 con­ tainerparken doorvoeren. Het aantal parken zou daarom worden teruggedrongen tot

Celstraf met uitstel voor uithaal met hakmes op ex

Bron: het Nieuwsblad - 14 juni 2014

LEUVEN De 46­jarige Fux­ in Z. uit Wezembeek­Op­ pem is in de Leuvense cor­ rectionele rechtbank tot zes maanden cel veroor­ deeld omdat ze haar ex met een hakmes te lijf ging. De straf werd met uitstel uitge­ sproken, op voorwaarde dat de vrouw psychomedische begelei­ ding volgt en de instructies van de justitieassistent strikt op­ volgt. De Chinese vrouw sprak vorig jaar in mei af met haar ex in café La Royale in Leuven. Er moes­ ten zaken geregeld worden, na­ dat hun relatie op de klippen liep. De twee kregen ruzie omdat de ex niet bereid was een eerde­ re klacht wegens het vernielen van een tablet en een zetel, in te trekken. Deze feiten achtte de Bron: Het Laatste Nieuws - 2 juni 2014

strafrechter niet bewezen. Getuigen zagen de man plots rechtstaan en achteruitdeinzen, waarop de vrouw een hakmes tevoorschijn haalde en ermee uithaalde naar het slachtoffer. Daarbij liep hij onder andere een wonde op aan het achterhoofd. Volgens diezelfde getuigen liet de vrouw het daarbij niet. Ter­ wijl de man op de vlucht sloeg, gooide ze een asbak en sinaasap­ pel naar zijn hoofd. Dankzij de tussenkomst van het personeel kon erger worden voorkomen. Tijdens het onderzoek diste de beklaagde een verhaal over een verkrachting op, maar dat dos­ sier werd geseponeerd bij ge­ brek aan objectief bewijs. Een deskundige zal op een later tijdstip de mogelijke blijvende lichamelijke schade van het slachtoffer moeten bepalen. (tab)

negentien. ‘Het is nog abso­ luut niet definitief, maar vol­ gens het eerste ontwerp zou onder andere mijn eigen ge­ meente haar park verliezen’, zegt Beeken. ‘In het beslissen welke parken blijven en welke niet, wordt in het huidige ont­ werp wel gelet op een maxi­ male rijafstand van vijftien minuten.’

,,

RUDI BEEKEN Burgemeester Tielt­Winge

Foto: fg

Nog niet gestemd

Mensen zouden kunnen kiezen naar welk containerpark ze gaan

EcoWerf zelf wil nog niets bekendmaken over de inhoud van het masterplan. ‘Over het ontwerp werd nog niet ge­

stemd dus de kans bestaat dat het niet goedgekeurd raakt’, zegt EcoWerf.

Al forse kritiek op windpark TIENEN/OUTGAARDEN Verzet tegen de mogelijke komst van een windpark langs de E40 komt op gang in Tienen en vooral in Out­ gaarden, waar een actieco­ mité van leer trekt. De partij Groen in Tienen vraagt bij projectontwikke­ laars Storm en Elicio (vroeger Electrawinds) om duidelijke plannen. In Tienen komen de windturbines naast de E40 in Oorbeek. Het actiecomité in het Hoegaardse Outgaarden reageerde eerder al tegen de intenties om windturbines te bouwen langs de E40. De plan­ nen werden toen opgeborgen. Nu ze weer opduiken, rijst op­ nieuw verzet. ‘Onze weerstand blijft: visuele vervuiling, na­ tuurschade, slagschaduw en veiligheidsproblemen, vlak naast de luchtmachtbasis in

Bevekom’, zegt het comité. ‘Windturbineparken zijn trou­ wens niet rendabel op het plat­ teland. Het is onbegrijpelijk dat Electrawinds virtueel fail­ liet ging en nu toch weer op­ duikt.’ Het windpark kwam ook al ter sprake in de milieu­ adviesraad van Hoegaarden. De windmolens komen even­ tueel op landbouwgronden. Ei­ genaars zouden een flinke ver­ goeding krijgen voor afstand van grond. Ze krijgen wel de raad de kleine lettertjes van een contract goed te lezen. Bij een eventueel faillissement van Elicio moet de grondeige­ naar zelf instaan voor de slo­ ping van turbine(s). (be) INFO Infodagen Windpark: zaterdag 21 juni van 10 uur tot 17 uur in Post­ hof Vissenaken, woensdag 25 juni van 16 uur tot 20.30 uur in het Kou­ terhof Hoegaarden.

OE

HET NIEUWS UIT UW STREEK 33

MEETJESLAND­LEIESTREEK

school Lekehofje uren na 112 jaar

ers verhuizen in september naar Kleine Wegel

e leerlingen van het Lekehofje aan nde gevel in de Lekestraat. Foto: emv

UC GRYP Directeur basisschool De Wegel

euters en juffen en een mooie eze kleine ne oase

fungeerde ze verder ndige kleuterschool t Eeklose onder­ chap. In 1999 werd ofje opgenomen in amilie van het Colle­ ouw­ten Doorn en samen met de ves­ an de Kleine en gel de basisschool

‘Veel kleuters en juffen be­ leefden een mooie tijd in deze kleine en groene oase’, zegt directeur Luc Gryp van basis­ school De Wegel. ‘De laatste jaren bestond het vaste team van het Lekehofje uit juf Son­ ja Van Vooren, juf Marianne Cauwels en juf Els Coene. Eind vorig schooljaar werd nog het afscheid van juf Ma­ rianne Cauwels feestelijk ge­ vierd.’ Maar de herstructurering was nodig. Vanaf 1 september worden de kleuters en juffen van het Lekehofje verwacht in de Kleine Wegel. Ouders en hun kinderen konden tijdens een rondleiding al kennisma­ ken met de nieuwe schoolom­ geving. ‘Het zal in het begin

even wennen worden’, beseft ook Gryp. ‘Maar we zijn ervan overtuigd dat alle kleuters heel snel hun draai zullen vin­ den en zich hier thuis zullen voelen.’

Afscheid Maar eerst wordt er afscheid genomen van het Lekehofje. Dat gebeurt op zondag 15 juni tussen 14 en 17 uur. Oud­leer­ lingen, oud­leerkrachten, vrienden en buren zijn wel­ kom om afscheid te nemen van hun geliefde kleuter­ school. Er zal misschien een traantje weggepinkt worden, maar er zullen ongetwijfeld ook veel mooie herinneringen opgehaald worden.

eck steekt in nieuw kleedje

minder belangrijke an het nieuwe pro­

elux bleek de firma die

maar ook kleine speeltuigen werden in het geheel geïnte­ greerd. Allemaal hebben ze één constante: op alle tuigen kunnen

Bron:

EEKLO

Grof huisvuil niet langer gratis op recyclagepark Het stadsbestuur van Eeklo is op de vingers getikt door de Openbare Vlaamse Afvalstof­ fenmaatschappij OVAM. Eek­ lo is de enige gemeente in het werkingsgebied van afvalin­ tercommunale IVM die nog gratis grof huisvuil aanvaardt op het containerpark. Eeklonaren konden bij hun gratis twaalf beurten telkens ook grof huisvuil meebrengen, maar dat zal vermoedelijk vanaf 1 augustus niet meer kunnen. ‘OVAM dreigt ermee om te snoeien in onze toela­ gen voor de herinrichting van het containerpark en dat gaat om vele honderdduizenden euro’s’, zegt milieuschepen Dirk Van de Velde (CD&V+). ‘Op aangeven van de milieu­ raad denken we aan een tarief van 5 euro voor afval dat met een personenwagen wordt aangevoerd, en 10 euro vanaf aanvoer met een bestelwagen.’ Op verschillende momenten per jaar kan het grof huisvuil ook op afroep thuis worden opgehaald tegen betaling. Daarnaast kunnen herbruik­ bare materialen ook naar de Kringwinkel gebracht wor­ den. De twaalf gratis beurten voor het gewone afval en tuin­ afval blijven bestaan. (emv) DEINZE Bron: het Nieuwsblad - 14 juni 2014

Zwangere vrouw rijdt in gracht Gisteren raakte een zwangere vrouw (32) kort na de middag de controle kwijt over het stuur van haar wagen. In de Wierookstraat in Zeveren be­ landde ze in de gracht. Ze werd naar het ziekenhuis gevoerd, waar ze in de loop van de na­ middag al werd ontslagen. (jrz)

Bron: Het Nieuwsblad - 24 mei 2014

Bron: Het Nieuwsblad - 5 juni 2014

DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE VAN TRENDS

u scan de QR-code en lees meer op

u scan de QR-code en lees meer op

www.innovatiefonderzoek.be

www.waste-management.be

RESEARCH & DEVELOPMENT Juni 2014

WASTE MANAGEMENT COVERFOTO: KD

4 sleutelfiguren debatteren over innovatie in ons afval- en materialenbeleid VOEDING Focus op kwaliteit en duurzaamheid

WETENSCHAPSPARK Ondersteuning voor innovatieve starters

E V E N W I CHTI G E VO E D I NG

GIPSRECYCLAGE Voorbeeld van de circulaire economie

TECH N O LO G I E

DUUR Z A A M H E I D TR E N DS K WA LITE IT

www.flandersfood.com

6 · WWW.WASTE-MANAGEMENT.BE

DEBAT

De Vlaamse overheid heeft ambitieuze doelstellingen gezet om te evolueren naar een evenwichtig materialenbeleid. Daarmee veroorzaakte ze een trendbreuk, al hebben we nog een lange weg af te leggen om te komen tot een circulaire economie. Maar wat is daarvoor nodig? We brachten vier opinieleiders samen voor een rondetafelgesprek.

Nieuw materialenbeleid veroorzaakt trendbreuk Is Vlaanderen op de goede weg naar een duurzaam materialenbeleid?

Hugo Geerts: “We hebben in de voorbije legislatuur een kader geschapen om die weg verder te kunnen bewandelen. Enerzijds met het nieuwe Materialendecreet en het VLAREMA, anderzijds met het Vlaams Materialenprogramma. Dit laatste heeft drie pijlers. Ten eerste is er Plan C, dat een toekomstvisie uitwerkt en experimenten opzet. Daarnaast heb je het Actieprogramma 2020, waarin binnen 9 hefbomen 45 acties zijn vastgesteld om die overgang te maken. Tot slot is er het Steunpunt Duurzaam Materialenbeheer,waar het beleidsgericht onderzoek gecentraliseerd wordt om die overgang te ondersteunen.” Jan Verheyen: “In zekere zin is het een verderzetting van wat er de voorbije decennia aan vooraf gegaan is. We kunnen de vergelijking maken met 30 jaar geleden, toen het afvalbeleid van start ging. Het belangrijke aan de hele transitieaanpak is dat de visies, soms zelfs utopische visies op lange termijn, worden vastgelegd. Vervolgens kan je van daaruit terugkijken hoe we stap voor stap met doelstellingen op korte en middellange termijn naar die uiteindelijke toekomstvisie toewerken.” Werner Annaert: “Een berg beklimmen doe je niet zomaar, en we moeten opletten dat we iedereen meekrijgen op die berg. Er zijn veel goede initiatieven, maar we ondervinden vaak moeilijkheden om onze boodschap rond kringlopen en het materialenbeleid echt te laten aanslaan bij KMO’s. Ze zijn wel geïnteresseerd, maar hun productieprocessen echt gaan omvormen, is niet evident. Het valt op dat de voorbeeldbedrijven op dit vlak

vaak dezelfde grote namen zijn. Misschien is de berg helemaal niet zo hoog, maar eenmaal enkele bedrijven erover zijn zonder dat de rest volgt, gaan we een substantieel probleem hebben als economie.”

Hoe betrek je dan een ruimere achterban?

Jan Verheyen: “Het is belangrijk dat je buiten acties en initiatieven op verschillende niveaus ook communicatie voert. Campagnes zoals die voor het selectief inzamelen van bedrijfsafval, waarbij via een eenvoudige boodschap wordt duidelijk gemaakt dat we 15% minder gemengd bedrijfsafval kunnen hebben, zijn in staat om die grote groep mee te krijgen. Een goed materialenbeheer start bij een goede selectieve inzameling.” Christof Delatter: “We kunnen veel leren van hoe we erin geslaagd zijn om van de selectieve inzameling bij de gezinnen een succes te maken. We hebben daarvoor een hele mix aan instrumenten gebruikt en dat zal ook naar bedrijven toe nodig zijn. Met communicatie alleen komen we er niet. Bedrijven maken vaak nog onvoldoende gebruik van secundaire grondstoffen en gerecupereerde materialen. We moeten daar dus meer op inzetten en dat soort producten meer kansen geven door de economische opportuniteiten ervan te belichten.” Hugo Geerts: “Vervolgens zou je die kennis en technologie ook kunnen gaan exporteren. Selectieve inzameling is de eerste stap naar een duurzaam materialenbeleid. Daar moeten we als overheid een goede partner hebben aan de gemeenten, intercommunales en inzamelbedrijven die het effectief moeten

organiseren. Een materialenbeleid wordt gerealiseerd door een hele keten van samenwerkende actoren.” Jan Verheyen: “De switch naar een goed materialenbeleid vraagt om innovatie wat betreft de manier waarop het middelveld, de bedrijven, de kennisinstellingen en de overheden samenwerken. Ook dat is een van de doelstellingen van het Vlaams Materialenprogramma. Het is geen exclusief programma van de overheid. Er worden ook deelprojecten getrokken door FEBEM, sectorfederaties en milieubewegingen. Een overheid kan die doelstellingen immers niet alleen waarmaken.” Werner Annaert: “Als je een impact wil hebben op het bedrijfsleven, dan moet je ook denken zoals in het bedrijfsleven. We moeten er dus voor zorgen dat elke beslissing die een bedrijf neemt om mee te gaan in dit verhaal ook economisch interessant is. Ze moeten leren begrijpen dat afval geld kost. Daarom moeten we het systeem veranderen.” Jan Verheyen: “Bij het huishoudelijk afval hebben we in het verleden een hele batterij aan maatregelen en communicatiemiddelen ingezet, en dat kunnen we ook bij bedrijven doen. Zo hebben we enkele jaren geleden de Materialenscan ontwikkeld, een soort van audit voor bedrijven om te evalueren wat hun afval- en materialenbeheer kost en wat ze eraan kunnen verbeteren. Uit het voorbereidend onderzoek bleek dat het gemiddelde bedrijf ongeveer 40% van zijn kosten ziet opgaan aan afval, grondstoffen en materialen, zonder dat het bedrijf dit weet.”

Vlaamse gezinnen bieden meer dan 71% van hun afval apart aan voor

selectieve inzameling.Vanwaar dit succes?

Christof Delatter: “De resultaten in Vlaanderen zijn uitzonderlijk, zeker in een internationale context. De Vlaamse overheid heeft de gemeenten de opdracht gegeven om het beleid plaatselijk vorm te geven. Lokale besturen hebben dat vaak in nauwe samenwerking gedaan met de private sector en milieubedrijven, gekoppeld aan het principe dat de vervuiler betaalt. Dat systeem is vrij uniek. De burger heeft er financieel baat bij als hij zijn afval selectief aanbiedt. De woongelegenheden en de gezinnen worden echter kleiner, waardoor het voor de mensen moeilijker wordt om het afval gescheiden te blijven aanbieden. Daarom vind ik het positief dat OVAM op onze vraag onderzoek doet naar de impact van demografische evolutie op de ruimtelijke ordening in Vlaanderen, en wat dat betekent voor het beheer van ons huishoudelijk afval. Zo kunnen we daar de komende jaren op anticiperen.” Jan Verheyen: “Christof heeft gelijk dat die plannen er voor een groot stuk voor hebben gezorgd dat de ambities altijd scherp zijn gebleven en dat alle partijen zo veel mogelijk aan hetzelfde zeil hebben getrokken.Nu moeten we evalueren en werken aan een nieuw plan om ook dat percentage verder op te drijven.” Hugo Geerts: “Maar wat is nog haalbaar? Je moet daar zeer doordacht bij te werk gaan. Je kan niet steeds meer inspanningen van de burger blijven vragen. Er moet worden nagedacht over hoe het ook nog comfortabel en kostenefficiënt blijft voor de burger.” Werner Annaert: “Vlaanderen scoort reeds hoog op de wereldranking inzake de selectieve inzameling bij de burger. Is het dan een prioriteit om vooral daar nog verder op in te zetten?

Met Kennis van Materialen SCHADEANALYSE ❱ PROJECT SUPPORT ❱ ADVIESCENTRUM in Materiaalkunde; wetenschappelijk en technologisch METALEN ❱ DEKLAGEN ❱ LASSEN / SOLDEREN

www.waste-management.be

MATERIALS CONSULT BVBA Malendriesstraat 70, B-3370 Boutersem - Tel. +32 (0)16 40 21 53 - Fax +32 (0)2 416 64 20 - [email protected] - www.materialsconsult.be

WWW.WASTE-MANAGEMENT.BE · 7

ROND DE TAFEL Vlnr.: Christof Delatter, Werner Annaert, Jan Verheyen en Hugo Geerts tijdens het debat over innovatie in ons afval- en materialenbeleid. FOTO’S: KD

De uitdaging lijkt mij om de burger meer als consument te gaan zien, en proberen om de link te maken tussen zijn afval en wat hij aankoopt. Zo zouden we vanuit de overheid een omgeving kunnen creëren waar de burger toch meer gaat vragen naar de samenstelling van bepaalde producten omdat dat economisch interessant is voor hem.Daarom denk ik dat het goed is om de burger meer in contact te laten komen met die selectieve inzamelingen. Als je de burger via de distributie mogelijkheden geeft om afvalstoffen achter te laten,dan kan je hem ook duidelijk maken wat ermee zal gebeuren.” Christof Delatter: “Het wordt vooreerst een uitdaging om het huidige succes te behouden.We moeten bekijken wat nog meer kan zonder de mensen tegen ons in het harnas te jagen. Een ander alternatief is om de eindverkopers de impact te laten ondervinden van de producten die zij verkopen. Dat kan leiden tot efficiëntere verpakkingen.Daarbij moeten we opletten om niet te veel versnippering te veroorzaken. Daarom is de rol van de gemeenten zo belangrijk. Zij zitten er kort genoeg op om dit aan te sturen en kunnen bovendien een zekere continuïteit garanderen.”

Christof Delatter DIENSTHOOFD EN STAFMEDEWERKER AFVALBELEID VVSG / INTERAFVAL

Hugo Geerts ADJUNCT-KABINETSCHEF LEEFMILIEU EN NATUUR KABINET JOKE SCHAUVLIEGE

Werner Annaert ALGEMEEN DIRECTEUR FEBEM

Jan Verheyen WOORDVOERDER OVAM

De resultaten in Vlaanderen zijn uitzonderlijk, zeker in een internationale context

Er moet worden nagedacht over hoe het materialenbeleid ook nog comfortabel en kostenefficiënt blijft voor de burger

We geven voorrang aan zinvolle materialenrecuperatie ten opzichte van verbranding

Het belangrijke aan de hele transitieaanpak is dat de visies, soms zelfs utopische visies op lange termijn, worden vastgelegd

Lees het vervolg van dit debat op de volgende pagina

Verbeelding krijgt vorm Gyproc biedt U de oplossingen

MEER INFORMATIE : BEZOEK ONZE WEBSITE WWW.WASTE-MANAGEMENT.BE VOOR DE SAMENVATTING VAN DE VISIE VAN ONZE 4 EXPERTEN

Gyproc, partner in het Gypsum to Gypsum-project. Op weg naar een circulaire economie voor de Europese Gipsindustrie. www.gypsumtogypsum.org - www.gyproc.be/infinito

SILVER

SILVER

8 · WWW.WASTE-MANAGEMENT.BE

DEBAT

71%

Vlaamse gezinnen bieden meer dan 71% van hun afval apart aan voor selectieve inzameling

Wat zijn de opportuniteiten op het vlak van bedrijfsafval?

Jan Verheyen: “Er is qua volume nu eenmaal vijf- tot zesmaal meer bedrijfsafval dan huishoudelijk afval en het recyclagepercentage ervan zit op hetzelfde niveau. Er vallen dus meer winsten te maken puur door het volume. Daarom denk ik dat we nog meer moeten inzetten op communicatie naar bedrijven toe. Bedrijven zijn veel meer gediversifieerd dan huishoudens. De communicatie en ons aanbod voor bedrijven moeten dus worden aangepast per sector en bedrijfsgrootte.” Werner Annaert: “De sectorspecifieke aanpak is inderdaad belangrijk. Ook de overheid loopt nog achter met haar voorbeeldfunctie, vaak door de extra kosten die erbij komen kijken. Als je zelf het voorbeeld niet geeft, kan je moeilijk verwachten dat de industrie het zal doen.” Hugo Geerts: “Het is inderdaad een werk van lange adem om alle administraties hierin mee te krijgen.In het Materialendecreet staat dat de overheid prioriteit moet geven aan secundaire of gerecycleerde materialen,maar in de praktijk merken we dat sommigen nog steeds aarzelen om dat effectief uit te voeren.” Werner Annaert: “Een andere optie zou zijn om bepaalde symbioses te creëren tussen bedrijven die afval hebben en bedrijven die grondstoffen zoeken. Het is mogelijk zulke samenwerkingen te creëren op voorwaarde dat we alle krachten bundelen. Vlaanderen is klein, maar er bestaan heel veel organisaties die bedrijven kunnen begeleiden, zoals innovatiecentra en specifieke competentiecentra en subsidiemechanismen.” Christof Delatter: “Daar ligt zeker een uitdaging: vereenvoudigen en stroomlijnen, ook binnen de verschillende beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid. We zitten soms nog met erg tegenstrijdige maatregelen op het vlak van het stimuleren van hergebruik van grondstoffen versus de halfverwerkende industrie die schreeuwt om grondstoffen omdat men aan de andere kant subsidies geeft om uit diezelfde grondstof herbruikbare energie te maken.”

Hoe creëren we een eerlijke concurrentie in de afvalsector?

Werner Annaert: “Sommige producenten zijn financieel verantwoordelijk voor de verwerking van hun producten eens deze afval zijn. Dit om het gebruik van recycleerbare materialen te stimuleren. Nu beginnen

15%

x5

Het doel is om tegen 2020 de inzamel- en recyclagegraad van zowel huishoudelijk als bedrijfsafval op te trekken tot 15%

Er is qua volume ongeveer 5x meer bedrijfsafval dan huishoudelijk afval.Het recyclagepercentage ervan zit op hetzelfde niveau

sommige vzw’s, die zijn opgericht om deze Hoe balanceren we tussen ecologische doelstellingen te vervullen, strarecycleren en verbranden,en tegisch anders te denken waarbij ze die mate- kunnen we ook afval van het buitenland rialen commercieel proberen te vermarkten. verwerken? Dat kan voor ons enkel als zij als commerciële Werner Annaert: “We geven voorrang entiteiten op de markt komen, in volle con- aan zinvolle materialenrecuperatie ten currentie met de bestaande marktspelers., opzichte van verbranding. België is een anders komen we terecht in een landschap technologische koploper op beide vlakken, van monopolies per afvalstroom. Naar de en bovendien liggen we centraal in Europa, afvalintercommunales toe pleiten wij ervoor waar heel wat landen nog zoeken naar partdat als zij concurrent zijn van privaatrech- ners om hun afvalstoffen te verwerken. Wij telijke bedrijven - bijvoorbeeld voor de ver- beschikken over goede installaties waarwerking van bedrijfsafval - ze aan dezelfde mee we nieuwe materialen en/of energie fiscale en andere wettelijke plichten moeten kunnen produceren. Kunnen we niet meer voldoen. ” afval van buiten ons land hier laten verwerChristof Delatter: “Ik vind het logisch dat ken, zodat we tewerkstelling en extra toezo’n vzw die er namens de producenten voor gevoegde waarde creëren, zowel voor recyzorgt dat aan de wettelijke verplichtingen clage als voor verbranding? Het verbranden is voldaan, dat ook op zo’n goed mogelijke van niet-recycleerbaar afval kan bij ons manier probeert te doen. Het is prima dat we immers aan perfecte voorwaarden. Daar per afvalstroom maar één vzw hebben. zijn alle deskundigen het over eens, Ik beschouw dat als een erg effial is de perceptie blijkbaar ciënte manier van organimoeilijk te veranderen. seren.” Dat is jammer, want Werner Annaert: daardoor missen we “Dat klopt, maar dan al jarenlang opporgaat het over het tuniteiten. Voor huishoudelijke ons heeft verluik. Voor verpakbranding absoHet gemiddelde kingen hebben luut een plaats in bedrijf ziet ongeveer we twee organieen recyclagebe40% van zijn kosten saties: FOST PLUS leid, als een soort opgaan aan afval, voor huishoudeopvangnet. Niet grondstoffen en lijke verpakkingen alle stoffen zijn materialen en VAL-I-PAC voor immers geschikt om industriële verpakte recycleren.” kingen. Voor het huishouChristof Delatter: “Voor delijke heeft FOST PLUS de wat de capaciteit betreft logica van de gemeenten en interondersteunen wij het beleid dat zegt communales gevolgd, vertrekkende vanuit dat die moet worden afgestemd op het lokale aanbestedingen en marktraadplegingen, aanbod. Als België een centrale rol zou kunterwijl VAL-I-PAC de logica van het bedrijfs- nen spelen voor bedrijven uit heel Europa om leven volgt,waarbij een bedrijf zelf zijn eigen gerecupereerde grondstoffen aan te bieden, ophaler kan kiezen. Dat bedrijf krijgt dan dan ligt daar een gigantische economische achteraf een bepaalde premie omdat het zijn opportuniteit. Als het echter gaat over het afval apart heeft aangeboden. Ik vind het importeren van afval om het hier te verbranbelangrijk dat we in die twee markten ook den, dan lijkt ons dat een minder goed idee. die twee natuurlijke logica’s aanhouden.” We moeten de capaciteit lokaal beperkt houChristof Delatter: “In Vlaanderen hebben den, om te vermijden dat installaties op zoek we verschillende beheersvormen waaruit moeten gaan naar stoffen om rendabel te blijgemeenten kunnen kiezen. Een van de vormen ven en dan beginnen te concurreren met de is een aanbesteding of offerte-aanvraag.Zo kom recyclagesector. Dat zou nefast zijn voor het je dan tot voorstellen en prijsafspraken met materialenbeleid. Wel geloof ik in het exporprivate bedrijven. Een andere vorm is de inter- teren van onze kennis.” communale die als publiekrechtelijke instantie Jan Verheyen: “Het is duidelijk dat een sterker gecontroleerd wordt.Het succes van het evenwicht hier zeer belangrijk is. We moebeleid is net deze keuzemogelijkheid.En daarbij ten bovendien ook rekening houden met de is de kostprijs vaak maar een klein element.” Europese regelgeving. Wat we zelf creëren,

40%

moeten we zelf verwerken, en wat je in een afvalverbrandingsoven steekt, gaat voorgoed uit de kringloop.”

Tot slot,wat zijn jullie prioriteiten op korte termijn?

Hugo Geerts: “Vanuit de overheid ligt de prioriteit bij twee punten: enerzijds de continuering van de samenwerking op verschillende niveaus binnen de overheid zelf en anderzijds tussen de overheid en het brede middenveld.” Jan Verheyen: “We willen via het Vlaams Materialenprogramma graag verder samenwerken met de huidige partners, sectorfederaties, bedrijven, enz. Ook willen we de inzamel- en recyclagegraad van zowel huishoudelijk als bedrijfsafval nog verder optrekken. We willen gaan voor 15% tegen 2020. Er wordt aan een nieuw uitvoeringsplan gewerkt voor huishoudelijke afvalstoffen. Wat bedrijfsafvalstoffen betreft, gaan we verder op die sectorspecifieke aanpak met gerichte communicatie en ondersteunende pakketten zoals de Materialenscan.” Werner Annaert: “Onze prioriteit is dat de milieu-industrie in ons land alle kansen krijgt en dat we nog meer kunnen investeren en innoveren. Verder is het voor ons op beleidsvlak de uitdaging om het afval- en materialenverhaal te gaan integreren met alle andere domeinen.” Christof Delatter: “Vanuit de gemeenten is het huishoudelijke afvalbeleid het belangrijkste. Het laaghangende fruit is reeds geplukt, nu wordt het een uitdaging om verder te gaan.Ook kunnen we binnen onze manier van werken nog kijken naar verdere optimalisatie, zoals logistieke efficiëntie en grensoverschrijdende samenwerking tussen de gemeenten. Bovendien kunnen we samen met de Vlaamse overheid in de komende jaren zeker nog werken aan een betere kennis over de globale grondstoffenmarkten.We moeten beter kunnen anticiperen op opportuniteiten en bedreigingen die zich stellen.” Jan Verheyen: “We kunnen stellen dat met het nieuwe materialenbeleid de eerste stappen zijn gezet, en dat je nog meer dan vroeger in een mondiale context zit. We willen naar een circulaire economie, en dat is per definitie een mondiale economie.”

JORIS HENDRICKX [email protected]

Vitale krachten in bestuur en samenleving: nieuwe perspectieven op samenwerken

ICC Gent 16 oktober 2014 Trefdag VVSG è Ontdek nu het hele programma op www.vvsg.be

Bron: Vlaanderen Manager - juni 2014