20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
20 juni 2008, Heijermanslezing “Beroepsziekten en de Kunsten”
”Dansgeneeskunde, ervaringen met een danserspoli” A.B.M. (Boni) Rietveld, orthopaedisch chirurg & musicus Nederlandse Vereniging voor Dans- en MuziekGeneeskunde Medisch Centrum voor Dansers en Musici MCH Westeinde, Den Haag m.m.v. Natasja Lucassen, danseres van Het Nationale Ballet en Henk Nichting, balletpianist Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Historisch overzicht Dans- en MuziekGeneeskunde Nederland: 1. Stichting Phia Berghout: Symposium “Medical and sociological aids to performing musicians”, World Harp Congress, Maastricht, 11-7-1983. 2. Medici voor Musici, st. de Zomeropera, 1985 3. Stichting Sanitas in Musica, Musicis Sanitas, opgericht 1988, Harm & Harmony in Musicians 4. Medisch Centrum voor Dansers en Musici (MCDM), 1993, www.mchaaglanden.nl/mcdm 5. Stichting Gezondheidszorg voor Dansers (SGD), 1994, www.dansgezond.nl 6. St.Gezondheidszorg voor Musici (SGM), 2001-2008: www.muziekenzorg.nl M.Stotijn. Norma 7. NVDMG, 2005, www.nvdmg.nl Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Medisch Centrum voor Dansers en Musici Opgericht: 1 april 1993 Symposium “Uit de Kunst”, 10 jaar MCDM 1 april 2003, opening door HKH Prinses Margriet der Nederlanden
Medewerkers: Boni Rietveld, orthopaedisch chirurg & musicus Inge Buyls, management assistente & danseres Gert-Jan de Haas, neuropsycholoog & musicus John Macfarlane, reumatoloog & musicus Yvette Schipper, coordinator polikliniek & danseres Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Productie Medisch Centrum voor Dansers en Musici 1993 tm 2007 (1e polibezoek en totaal) 2000
aantallen
1500 1000 500 0
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
epb totaal 359
545
591
682
636
745
819
784
780
878
777 1069 1126 1050 1032 1179 1325 1431 1392 1584 1697 1713 1679 1846 jaar epb
totaal
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Opgericht 1 april 2005 te ‘s Gravenhage Wetenschappelijke vereniging. Niet alleen ervaring en deskundigheid, maar juist ook “passie” en belangstelling
NVDMG: 206 leden Bestuur: 9 personen Ledenraad: 25 leden, 7 secties: 1: eerste lijn 2: bedrijfsgeneeskunde 3: mond, stem en gehoor 4: steun en bewegingsapparaat, hand 5: wetenschap en overig 6: zenuwstelsel 7: paramedisch
Studenten: Instellingen:
30 11
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
De NVDMG is lid van de FMWV (Federatie Medisch Wetenschappelijke Verenigingen) en heeft als doelstelling: verbreden en verdiepen van de belangstelling voor - en de deskundigheid op het gebied van - de Geneeskunde en Geneeskunst voor Dansers en Musici
Bestuur NVDMG 2008 Rob Chorus, Marco Franken, Gertrud Goldhoorn, Gert-Jan de Haas, Willem Kersing, Jan Krijgh, Boni Rietveld, Camilla Winterkorn, Sylvia van der Wolf. Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
www.nvdmg.nl
[email protected]
Eigen tijdschrift: MPPA
Symposia Genees & Kunst: 6: 01-04-2008 MCH Den Haag 7: 11-10-2008 VUMC Amsterdam 8: 04-04-2009 Revalidatie Friesland
15
5e Cursus Dans Muziek & Geneeskunde voor huisartsen, accreditatie 18 uur 1 – 5 oktober 2008, in Burg Feistritz (1032), Feistritz am Wechsel, Oostenrijk
IADMS 18e jaarcongres 23/26-10-2008 Cleveland, USA (zie: www.iadms.org) IADMS 19e jaarcongres 29/10 – 1/11 2009 Den Haag Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
IADMS invites you to its 18th Annual Meeting in Cleveland, Ohio, USA, October 23 – 25, 2008 _______________________________________ WWW.IADMS.ORG
Cleveland, Ohio, USA October 23 – 25, 2008 5 different Special Interest Groups (SIG) Days: October 26, 2008 (Teachers, Doctors, Physical Therapists and Other Allied Health Professionals, Perceptuo-Motor Learning and Dance Kinesiology Teachers, Students) Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
The Hague invites you to the 19th Annual Meeting of IADMS ____________________________________________________________________________________________________________________________________
The Hague, The Netherlands 29 October – 1 November 2009 Co-hosts: Dutch Performing Arts Medicine Association (NVDMG) Medical Centre for Dancers and Musicians (MCDM) Medical Centre of The Hague (MCH) Boni Rietveld, M.D., B.A. (mus) orthopaedic surgeon Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Theme of 2009 Holland Dance Festival: th 50 anniversary Nederlands Dans Theater Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Dansers in Nederland
Musici in Nederland 12% van de Nederlandse bevolking speelt een muziek instrument
2500 – 3000 > 100.000
professionals amateurs
20.000 - 25.000 > 1000.000
Vertaald naar de normpraktijk van 2350 patiënten:
15-20 dansers en 280-300 musici 14 % van de huisartsen populatie excl. stijldans*, popgroepen en koren
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Klachten en blessures van het steun- en bewegingsapparaat in het laatste jaar:
80 à 85 % bij professionele dansers
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Blessure verdeling in de algemene dans populatie (587 blessures in 345 dansers): ___________________________________________________________________________________________________________________
Schouder Rug Heup Knie
3% 14 % 10 % 25 %
Enkel Voet Overig Totaal
“Dance injuries in the older dancer” Rietveld, JDMS 2000 Jan; 4 (1)
27 % 16 % 5% 100 %
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Dansers blessures: 77 % onderste extremiteit
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Motivatie, toewijding, discipline, doorzettingsvermogen, “Passie”
Majesteit, gewichtloosheid, lijn, aplomb (= stabiel / evenwicht).
Muzikaliteit, ritmegevoel
Fysieke eisen: o.a. uitdraai, kracht en flexibiliteit o.a. rug, heup, enkel, mtp-1.
“Artists first, athletes second” Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Turn-out / en dehors / uitdraai Correct / veilig
Compensatie
_____________________________________________________
________________________________________________________
Vanuit de heupen omlaag… … met de korte, diepe exorotatoren, goed gecentreerd, met een gestabiliseerde lumbale wervelkolom, neutraal bekken, rechte knieën, opgetrokken mediale voetboog en nooit verder dan op de draaischijven.
Lumbale hyperlordose, gekanteld bekken Knie torsie na demi-plié: “screwing your knees” Voet hyperpronatie, “grijpen” van de vloer: “inrollen” Vanuit de voeten omhoog… … “pulling up” Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
”Orthopaedische oorzaken van pijnlijk, beperkt relevé in dansers” Relevé: 90° plantairflexie enkel EN 90° dorsoflexie mtp-gewrichten
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Impingement syndromen rond de enkel Anterieur - demi-plié, fondu, “flex” (pes cavus!) Posterieur - pointe / spitzen, relevé, tendu: “Dansers hiel” - weke delen impingement - benig impingement Bij pointe / spitzen: 90°plantairflexie van de enkel: posterieur impingement* “Dansers Hiel” Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Danseres 18 jaar: L enkel pijnlijk en beperkt relevé en spitzen t.g.v.
Os trigonum • • • • •
Separaat postero-lateraal tuberculum van de talus In 2,7 - 7,7 % van de normale populatie Ossificatie 8e jaar 50 % bilateraal L=R Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Juveniele hallux rigidus Cave: iatrogeen na hallux valgus operatie
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
Degeneratieve hallux rigidus pijnlijk en beperkt relevé. dorsoflexie mtp-1: 40° Dorsale osteophyt caput metatarsale 1
Mann cheilectomie caput metatarsale 1 bij degeneratieve hallux rigidus
Medisch Centrum voor Dansers en Musici
20 juni 2008, Beroepsziekten en de Kunsten
20 juni 2008 Heijermanslezing “Beroepsziekten en de Kunsten” ”Ervaringen met een danserspoli”: Klinische arbeidsgeneeskunde? Neem de tijd voor danspatiënten, leer hun taal en techniek en.. respecteer hun “passie”. Beoordeel de verschillende balletposities en denk functioneel. Kijk, luister en onderzoek goed en maak niet meteen…. een röntgenfoto de patient probeert je de diagnose te vertellen
Medisch Centrum voor Dansers en Musici